P.O.E.P.-app helpt patiënten obstipatie door opioïden te herkennen

Bij het gebruik van opioïden zoals oxycodon, fentanyl en morfine komt vaak obstipatie als bijwerking voor. Maar als je patiënten een laxans adviseert om dit te voorkomen, slaan ze dit vaak af. Een nieuwe app helpt patiënten om obstipatie tijdig te herkennen. De naam van de app? P.O.E.P.: dat staat voor Persoonlijk Obstipatie-Evaluatie-Programma.

Als je een opioïd aflevert zonder laxans, krijg je een melding via het AIS. Een patiënt die niet preventief een laxans gebruikt, kan namelijk last krijgen van obstipatie, de zogenaamde opioïd-geïnduceerde obstipatie. Dit kan zo erg zijn dat zieken huisopname noodzakelijk is en het leidt soms zelfs tot overlijden. Opioïd-geïndu ceerde obstipatie staat in de top tien van potentieel vermijdbare oorzaken van ziekenhuisopnames, vertelt apotheker dr. Martina Teichert, associate professor bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Zij is tevens wetenschappelijk adviseur bij de KNMP en heeft een app ontwikkeld die patiënten kan helpen om obstipatie op tijd te herkennen, zodat ziekenhuisopname kan worden voorkomen.

Als je de patiënt op basis van de melding in het AIS een laxans adviseert, komt het nogal eens voor deze geen laxans wil. Een kwart van de patiënten die opioïden krijgen in de openbare apotheek gebruikt geen laxans. “Zo lang ze geen last hebben van verstopping, zien mensen de noodzaak van een laxans niet”, vertelt Teichert. “Hun primaire probleem is de pijn, daar willen ze vanaf.” Bovendien moeten patiënten de eerste uitgifte zelf betalen. “Sommige patiënten denken ‘die wil weer iets verkopen’, maar als je afwacht, kun je te laat zijn. Daarom is het zo belangrijk dat de arts, maar ook de apothekersassistent die de medicatie aflevert, de patiënt op het hart drukt om het laxans meteen bij de eerste tekenen van verstopping te gaan gebruiken. Anders ben je te laat en van verstopping kun je veel last krijgen.”

Natuurlijk is het moeilijk om aan te dringen als de patiënt geen laxans wil. Veel patiënten zeggen ‘het even aan te kijken’. “Maar patiënten hebben niet door op welk moment ze geobstipeerd raken”, waarschuwt Teichert. “Obstipatie ontstaat sluipend, en kan dan plotseling zo hevig zijn dat het een heel vervelend of zelfs gevaarlijk probleem wordt.”

Om patiënten te helpen, heeft Teichert een app ontwikkeld. Die kun je patiënten aanbieden die geen laxans willen hebben. “Wees betrokken. Je kunt bijvoorbeeld voorstellen: ‘U kunt het even aankijken zonder laxans, maar wel met een app die u tijdig kan waarschuwen als er obstipatie dreigt’.”

In de app houdt de patiënt elke dag bij hoe het met de ontlasting is. Van elke ontlasting wordt het tijdstip ingevoerd, evenals de consistentie. Zo kan de patiënt zelf volgen hoe het met de ontlasting gaat en bij de eerste tekenen van verdikking of verstopping met het laxans beginnen. De app geeft een melding

Lees verder op pagina 16

als er twee dagen geen ontlasting of harde ontlasting (type 1 en 2) is inge voerd. Via die melding is het mogelijk via e-mail de zorgverlener te consulteren van wie de patiënt het e-mailadres heeft ingevoerd.

Het sterke punt van de app is dat patiënten zelf de regie kunnen houden, vindt Teichert. Ze noteren zelf hun ontlastingspatroon, ze kunnen het zien als de frequentie of de consistentie verandert. Ze krijgen een melding dat ze contact kunnen opnemen met de apotheek of een andere zorg verlener, maar ze nemen zelf de beslissing. <

In het voorjaar van 2021 zal de app beschikbaar zijn via de app stores van Apple en Google.

Verkorte Productinformatie Salflutin 500/50

Product: Salflutin 50 microgram/500 microgram/dosis inhalatiepoeder, voorverdeeld. Bestanddelen: Elke inhalatie resulteert in een afgegeven dosis (de dosis die het mondstuk verlaat) van 47 microgram salmeterol (als salmeterolxinafoaat) en 460 microgram fluticasonpropionaat. Dit komt overeen met een voorverdeelde dosis van 50 microgram salmeterol (als salmeterolxinafoaat) en 500 microgram fluticasonpropionaat. Indicaties: Salflutin is geïndiceerd voor de reguliere behandeling van patiënten vanaf 12 jaar met ernstige astma, waarbij het gebruik van een combinatieproduct (een langwerkende bèta-2-agonist samen met een inhalatiecorticosteroïd) aangewezen is. Salflutin is geïndiceerd voor de symptomatische behandeling van patiënten met COPD, met een voorspelde normale FEV1 (geforceerd expiratoir volume)-waarde < 60% (voor afgaand aan de bronchodilatator) en een voorgeschiedenis van herhaalde exacerbaties, die significante symptomen hebben ondanks een regelmatige therapie met een bronchodilatator. Waarschuwingen: Toene mende behoefte aan het gebruik van verlichtende medicatie (kortwerkende bronchodilatatoren) of een verminderde reactie op verlichtende medicatie duidt erop dat de ziekte minder onder controle is en dat patiënten door een arts moeten worden geëvalueerd. Vanwege het risico op exacerbatie mag behandeling met Salflutin niet abrupt worden gestaakt bij patiënten met astma. Voor patiënten met COPD kan het stopzetten van de therapie ook gepaard gaan met symptomatische decompensatie. Salflutin moet met voorzichtigheid worden toegediend bij patiënten met actieve of latente longtuberculose en een schimmel-, virale of andere infectie van de luchtwegen, bij patiënten met ernstige cardiovasculaire aandoeningen of afwijkend hartritme alsook bij patiënten met diabetes mellitus, thyreotoxicose, niet-gecorrigeerde hypo kaliëmie en patiënten met een predispositie voor lage kaliumgehalten in serum. Ritonavir kan de concentratie van fluticasonpropionaat in plasma aanzienlijk verhogen. Bij patiënten met COPD moeten artsen alert blijven op de mogelijke ontwikkeling van pneumonie, aangezien de klinische kenmerken van zulke infecties de symptomen van exacerbaties van COPD overlappen. Gelijktijdige behandeling met ketoconazol of andere krachtige CYP3A4-remmers moet worden vermeden, tenzij de voordelen opwegen tegen het mogelijk toe genomen risico op systemische bijwerkingen van behandeling met salmeterol. Met name adolescenten < 16 jaar die hoge doses fluticasonpropionaat gebruiken (doorgaans ≥ 1000 micro gram/dag) kunnen risico lopen op systemische effecten zoals Cushing-syndroom, cushingoïde kenmerken, bijniersuppressie, acute bijniercrisis en groeivertraging bij adolescenten, en in zeldzamere gevallen een reeks psychische of gedrags effecten, zoals psychomotorische hyperactiviteit, slaapstoornissen, angst, depressie of agressie. Er dient overwogen te worden de adolescent te verwijzen naar een pediatrisch longspecialist. Bijwerkingen; Zeer vaak: hoofdpijn, nasofaryngitis. Vaak: candidiase van mond en keel, pneumonie, brochitis, hypokaliëmie, keelirritatie, heesheid/dysfonie, sinusitis kneuzingen, spierkrampen traumafracturen, artralgie, myalgie. Soms: overgevoeligheidsreacties van de huid, dyspneu, hyperglykemie, angst, slaapstoornissen, tremor, cata ract, hartkloppingen, tachycardie, atriale fibrillatie, angina pectoris. Zelden: candidiase van de slokdarm, angio-oedeem, bronchospasmen, anafylactische reacties, Cushing-syndroom, cushingoïde kenmerken, bijnier sup pressie, groeivertraging bij adolescenten, verminderde botmineraaldichtheid gedragsverande ringen, glaucoom, hartritmestoornissen, paradoxaal bronchospasme. Niet bekend: depressie, agressie, gezichts vermogen wazig. ATC-code: R03AK06. Registratiehouder: Glenmark Pharmaceuticals Nordic AB, Skeppsbron 5, SE-211 20 Malmö, Zweden RVG 120133. Goedkeuringsdatum SmPC 23 mei 2019. Afleverstatus: UR.