Aandacht voor de huid tijdens kankerbehandeling

Wie met cytostatica of radiotherapie wordt behandeld voor kanker, kan te maken krijgen met huid- en haarproblemen. De behandelingen bestrijden de kankercellen in het lichaam van een patiënt, maar ontzien de gezonde cellen helaas niet. Daarnaast kan de huid zélf te maken krijgen met een vorm van kanker. Goede verzorging van huid (en haar) kan klachten voorkomen of verlichten.

De meest voorkomende huidklachten bij behandeling met cytostatica zijn: een droge, schilferige huid, jeuk, plotselinge uitslag, roodheid, acne, verkleuringen van de huid en vlekken zonder pigment. Ook bij behandeling met radiotherapie kunnen huidklachten optreden, vooral als de huid zelf wordt bestraald, zoals bij huidkanker of bij in de huid doorgegroeide borstkanker. De bestra ling veroorzaakt in eerste instantie roodheid van de huid, daarna vervelling. Daarnaast kan de wond opengaan, waardoor een soort schaafwond ontstaat. Dat kan pijnlijk zijn, en ook kan er huidverkleuring optreden. Zowel cytostatica als radio thera pie maken de huid gevoelig voor blootstelling aan de zon.

“Het is beter deze klachten te voorkomen dan ze te moeten genezen”, zegt Froukje van Santen. Al meer dan dertig jaar werkt zij in het Erasmus MC Rotterdam op de poli Dermatologie, waar zij huidkanker patiënten adviseert over de verzorging en bescher ming van de huid. Daarnaast is zij docent bij Dangremond, een opleidings insti tuut voor uiterlijke verzorging, en geeft ze cursussen over huidtherapie aan co-assistenten. “Aandacht voor de huid van kankerpatiënten is van belang, want de huid verandert tijdens de behandelingen. Wat mij betreft zou dit bij het bespreken van het behandelplan bij de arts ook meer aandacht mogen krijgen. Snel delende cellen zoals huidcellen lijden de meeste schade door chemo. De aanmaak van huid cellen raakt verstoord. Radio thera pie legt de talgklieren lam. Door deze proces sen ontstaan er tekorten aan vet en vocht in de huid, waardoor de huid uitdroogt. Dit geeft klachten als jeuk, schilfering en kloven.” Tijdens de behandelingen herstelt de huid minder snel. Daarom is het beter om te voorkomen dat de huid kapotgaat. Van Santen: “Meteen bij aanvang kiezen voor een indifferente therapie kan veel proble men voorkomen. Als de huid heel droog is, dan is aanvullen met water en vet nodig. Bij voorbeeld met een o/w-emulsie. De zogenaamde zalfdriehoek kan helpen om vast te stellen

schudsel lotio VLOEIBAAR

O/W

emulsie

koelpasta W/O

VAST

zalf, pasta VET

De zalfdriehoek. O/W: olie in water; W/O: water in olie (Bron: huidziekten.nl). welk product op dat moment het beste past. Omdat heet water de huid nog verder uitdroogt, is een hydro fiele douche- of badolie bij het douchen of baden ook aan te raden. Of een zeep- en parfumvrije wasgel. Daarnaast is een pro duct dat tegen de zon beschermt onmis baar, omdat de huid tijdens de behandeling met chemo sneller ver brandt.”

“Ook patiënten met huidkanker geef ik advies over zonbescherming. Dat is voor hen uiterst belangrijk, omdat huidkanker over het algemeen ontstaat door te veel zon bloot stelling. Dat is altijd een persoon lijk advies op maat. Voor mannen is het vaak nieuw om dagelijks een huidproduct aan te brengen. Voor hen is een vetvrij product met SPF op lotionbasis een goede keus. Vrouwen zijn vaak al gewend om een dagcrème te gebruiken. Zij kunnen over stappen naar een dagcrème met SPF, als ze die nog niet gebrui ken. Maar liever nog zie ik dat zij voortaan een zonproduct gebruiken om de huid optimaal te bescher men”, besluit Van Santen.

Een van de bekendste bijwerkingen van chemotherapie is haaruitval. Dat komt doordat cytostatica de haarvormende cellen beschadigen, waardoor er geen of minder nieuw haar wordt gevormd. En het nog aanwezige haar wordt dunner en valt uit. Gelukkig treedt deze bijwerking niet bij alle soorten chemotherapie op. In sommige gevallen is het ook mogelijk haaruitval tegen te gaan door de hoofdhuid te koelen. Tijdens de chemotherapie krijgt de patiënt dan een kap op, waar een koude vloeistof doorheen stroomt. Deze koelt de hoofdhuid af tot 1525 graden, afhankelijk van hoe veel haar iemand heeft. Door de koeling van de huid gaat er minder bloed en dus ook minder medicijn naar de haarwortels. Hierdoor beschadigen de haarvormende cellen minder snel en dat gaat haarverlies tegen.

Als verlies van het haar niet te voorkomen is, kan dit psychisch belastend zijn voor een patiënt. Daarnaast is het niet fijn dat je via een kaal hoofd veel warmte verliest. Veel patiënten kiezen ervoor om het kale hoofd tijdelijk te bedekken. Dit kan met een pet, muts, sjaal of een haarwerk. Deze haar werken worden meestal ver vaardigd van echt haar en kunnen op maat gemaakt worden. Het is van belang om het haarwerk al voor de behandeling uit te kiezen bij een haarwerkspecialist. Deze kan dan het eigen haar namelijk nog zien en het haarwerk daar zoveel mogelijk op afstemmen. Na afloop van de behandeling kan het haarwerk gewoon worden door gedragen. Dit heeft geen nadelige gevolgen voor het terug groeiende haar. Het nieuwe haar kan anders zijn dan daar voor. De kleur kan veranderd zijn (vaak donkerder, of juist grijs) en/of de structuur is anders. Ook kan het haar dunner of dikker zijn, steiler of juist gekrulder. <

JOUW ADVIES

› Begin al voor de chemotherapie met het preventief verzorgen van de huid met indifferente producten. › Gebruik tijdens douche of bad een hydrofiele olie. › Bestrijd jeuk eventueel met een mentholgel of -poeder. › Houd de nagels kort om de huid niet te beschadigen. › Zorg voor een goede zonbescherming.