306

Page 1

‫ساڵی حەوته‌م‬

‫روماڵكردنێكی بێالیەنانە‬

‫ژماره‌ ‪306‬‬

‫شەممە ‪2016/1/9‬‬

‫خاوەن ئیمتیاز‪ :‬ژیروان نوری‬

‫سەرنووسەر‪ :‬مەریوان عومەر‬

‫بەڕێوەبەری هونەری‪ :‬لوقمان رەشیدی‬

‫بەڕێوەبەری كارگێڕی‪ :‬بەهرە حەمەڕەش‬

‫دەستەی نووسەران‪ :‬بیالل سەعید‬

‫پێشەوا محەمەد‬

‫هەولێر ــ سەیداوە ــ شەقامی ئیسكان ــ كۆاڵنی ‪115‬‬

‫‪civilmagzaine‬‬

‫‪Tel: 0750 460 7290‬‬

‫نرخ (‪ )1500‬دینار‬

‫‪Email: mariwan_2014@yahoo.com‬‬

‫سەروەر خەلیل رزگار رەزا چوچانی‬

‫ژمارەی ریكالم‪07506515797 :‬‬

‫‪www.civilnews.net‬‬

‫چاپ‪ :‬چاپخانەی رۆكسانا ‪07504675264‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪1‬‬


‫سياسەت‬

‫ئەمساڵیش بەر لەنەورۆز پرسی سەربەخۆیی هەرێم دەوروژێنرێتەوە‬

‫بەم بارودۆخەی ئێستاوە زەمینەی‬ ‫ریفراندۆم لەبارە؟‬ ‫‪ 2‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫سياسەت‬

‫سەروەر خەلیل‬

‫چەن���د س���اڵێكە ل���ە س���ەروەختی بەه���ار‬ ‫و ن���ەورۆزدا باسوخواس���ی س���ەربەخۆیی‬ ‫كوردس���تان گەرم دەبێتت‪ .‬ئەمساڵیش دوای‬ ‫ئ���ەوەی راگەیان���درا‪ ،‬ك���ە س���ەرۆكی هەرێ���م‬ ‫الیەنەكانی راس���پاردووە كار ب���ۆ ریفراندۆم‬ ‫لەبارەی س���ەربەخۆیی كوردستانەوە بكەن‪،‬‬ ‫جارێك���ی دیك���ە ئ���ەم پرس���ە دەكەوێت���ەوە‬ ‫بەرب���اس‪ ،‬ب���ەاڵم ئەمجارە بۆچ���وون و رای‬ ‫جیاواز و دژبەیەكی لەبارەوە هەیە‪.‬‬ ‫"فرس���ەت س���ۆفی" پەرلەمانت���اری پارت���ی‬ ‫لەپەرلەمان���ی كوردس���تان جەخ���ت ل���ەوە‬ ‫دەكات���ەوە‪ ،‬كە یەكێ���ك لەئامانجە گەورەكانی‬ ‫مەس���عود بارزان���ی پرس���ی س���ەربەخۆیی‬ ‫و ماف���ی چ���ارەی خۆنوس���ینە‪ ،‬ئ���ەو دەڵێ���ت‬ ‫"ئ���ەوە هی���وا و داخ���وازی هەم���وو خەڵك���ی‬ ‫كوردس���تانە‪ ،‬بۆی���ە پڕۆژەیەك���ی وا گەورەی‬ ‫نیشتیمانی بەهیچ ش���ێوەیەك كەس ناتوانێت‬ ‫بەرامب���ەری بوەس���تێتەوە‪ ،‬ئ���ەو پرس���ەش‬ ‫پێویس���تی بەئام���ادەكاری هەی���ە‪ ،‬پێویس���تە‬ ‫الیەنە سیاسییەكان هاوكار و پشتیوان بن و‬ ‫بارودۆخی سیاسی هێمن بكرێتەوە"‪.‬‬ ‫ئ���ەو پەرلەمانت���ارە كە پس���پۆڕی یاس���ای‬ ‫دەس���تورییە دەڵێت "ئەگەر ‪ 500‬ساڵی تریش‬ ‫چ���اوەڕوان بین‪ ،‬ئەوە هەموو ش���تێك بەدڵی‬ ‫ئێم���ە نایەت���ەدی ب���ۆ س���ەربەخۆیی‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫وێڕای كێش���ە و تەحەددیات���ەكان‪ ،‬دەبێت ئەو‬ ‫جورئەتەم���ان هەبێ���ت بڕی���ار بدەی���ن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ەوەی ك���ە گرنگ���ە ئەوەی���ە‪ ،‬ئێم���ە لەس���ەر‬ ‫ئاس���تی ناوخۆیی زیات���ر پێویس���تمان بەخۆ‬ ‫ڕێكخستنەوە هەیە‪ ،‬ئەو پەرتەوازەییەی ئێستا‬ ‫لەناوخۆی هەرێم هەیە‪ ،‬لەوانەیە یارمەتیدەر‬ ‫نەبێت بۆ هێنانەدی ئەو ئاواتە"‪ .‬دووپاتیش���ی‬ ‫دەكات���ەوە كە زانیاری لەب���ارەی دیاریكردنی‬ ‫كاتی ئەنجامدانی راپرسی و ئامادەكارییەكانی‬ ‫راگەیاندنی س���ەربەخۆییەوە نییە‪ ،‬بەاڵم وەك‬ ‫خۆی دەڵێت "سەرۆكی هەرێم جدییە بەوەی‬ ‫ئێم���ە دەس���ت بەئامادەكاریی���ەكان بكەین بۆ‬ ‫ئەنجامدانی ریفراندۆم"‪.‬‬ ‫هەرچ���ی "هەرێ���م كەم���اڵ ئاغ���ا" ئەندامی‬ ‫س���ەركردایەتی یەكێت���ی‪ ،‬جەخ���ت ل���ەوە‬ ‫دەكات���ەوە‪ ،‬ك���ە ماف���ی چارەی خۆنوس���ین و‬ ‫پرسی سەربەخۆیی دروشمی حیزبەكەیەتی‪،‬‬ ‫دەش���ێت "یەكێتی لەدروش���می خۆی پاشگەز‬ ‫نابێت���ەوە‪ ،‬ك���ە خوێنێك���ی زۆری لەپێناوی���دا‬ ‫رش���تووە‪ ،‬خەبات���ی یەكێتیش ل���ەو پێناوەدا‪،‬‬ ‫بۆیە ئێمە پشتگیرییەكی ‪%100‬ی ئەو هەنگاوە‬ ‫دەكەین"‪.‬‬

‫ناوب���راو ئام���اژە ب���ەوەش دەدات‪ ،‬ك���ە‬ ‫بارودۆخ���ی ناوخۆی���ی و هەرێمایەت���ی ب���ۆ‬ ‫ئەنجامدان���ی راپرس���ی گونج���اوە و دەڵێ���ت‬ ‫"كاتێك كە باش���ووری س���ودان سەربەخۆیی‬ ‫خ���ۆی راگەیان���د و پش���تگیری جیه���ان و‬ ‫نەتەوەیەكگرتووەكان���ی هەب���وو‪ ،‬كێش���ەكانی‬ ‫لەئێمە كەمتر نەبوو‪ ،‬رێگرییەكانی كۆس���ۆفۆ‬ ‫لەرێگرییەكان���ی ئێم���ە كەمت���ر نەب���وو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تاك���ە ش���تێك ك���ە پێویس���ت دەكات بیكەین‪،‬‬ ‫رێكخستنەوەی ناو ماڵی خۆمانە"‪.‬‬ ‫الی خۆی���ەوە "ئاری���ان رەئوف" ماس���تەر‬ ‫لەپەیوەندییە نێودەوڵەتیی���ەكان جەخت لەوە‬ ‫دەكات���ەوە‪ ،‬كە هەر بڕیارێك ب���ۆ ئەنجامدانی‬ ‫راپرس���ی و راگەیاندن���ی س���ەربەخۆیی بەبێ‬ ‫یەكخس���تنی ن���او ماڵی كوردی و سیاس���ەتی‬ ‫ك���وردی هەڵەیەك���ی گەورەی���ە‪ ،‬ئ���ەو دەڵێت‬ ‫"ئەوە تەنها بۆ پینەكردنی ئەو قەیرانانەیە‪ ،‬كە‬ ‫لەهەرێمی كوردس���تان هەی���ە و هەروەها بۆ‬ ‫دروستكردنی شەرعییەتە بۆ خودی مەسعود‬ ‫بارزانی بەپرسێكی نەتەوەیی"‪.‬‬ ‫ئەو پسپۆڕەی پەیوەندییە نێودەڵەتییەكان‬ ‫ئام���اژە ب���ەوە دەدات "مەس���عود بارزان���ی‬ ‫تاكڕەوانە مامەڵە لەگەڵ دۆس���ییەكانی هەرێم‬ ‫دەكات لەگ���ەڵ دەرەوە‪ ،‬بەب���ێ گەڕان���ەوە بۆ‬ ‫یەكخس���تنی بڕی���اری سیاس���ی لەهەرێم���ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬پێموابێت ئەوە تەنها بۆ پینەكردنی‬ ‫ئەو هەاڵنەی خۆی و داپۆشینی ئەو دۆخەیە‬ ‫كە پارتی دروستیكردووە‪ ،‬ئەگەرنا بڕیارێكی‬ ‫گونج���او نییە‪ ،‬ئەگ���ەر هەوڵ ن���ەدات هەموو‬ ‫پارتە سیاسییەكانی هەرێم لەگەڵیدا بن"‪.‬‬ ‫هەروەه���ا دەڵێ���ت "ئەگ���ەر زەمینەس���ازی‬ ‫ناوخۆی���ی لەئاراداب���وو ئ���ەو كات‬ ‫دەتوانرێ���ت زەمینەس���ازی هەرێمایەت���ی و‬ ‫نێودەوڵەتی���ش بكرێت بەاڵم دەبێت س���ەرەتا‬ ‫زەمینەس���ازی ناوخۆیی بكرێ���ت‪ ،‬من پێموایە‬ ‫لەئێس���تادا نەتوان���راوە هەڵوێس���تی دەوڵەتە‬ ‫هەرێمایەتییەكان���ی نزی���ك خۆم���ان ب���ۆ ئەو‬ ‫مەبەستە رابكێشرێت"‪.‬‬ ‫ئەم���ە لەكاتێكدایە س���اڵی پار بەیاس���ایەك‬ ‫ك���ە لەپەرلەمان���ی كوردس���تان دەرچ���ووە‬ ‫كۆمیس���یۆنی ب���ااڵی هەڵبژاردن و راپرس���ی‬ ‫لەهەرێ���م پێكه���ات‪ ،‬ك���ە پێویس���تە ئەرك���ی‬ ‫ئەنجام���دان و بەڕێوەبردن���ی راپرس���ی و‬ ‫ریفڕان���دۆم ب���ۆ س���ەربەخۆیی كوردس���تان‬ ‫بگرێتە ئەستۆ‪ ،‬لەماوەی رابردووشدا نزیكەی‬ ‫‪ 532‬فەرمانبەری بۆ دامەزرێنرا‪.‬‬ ‫فرسەت بەدووری دەزانێت كۆتایی هاتنی‬ ‫ویالیەت���ی بارزان���ی كێش���ە ب���ۆ ئەنجامدانی‬ ‫راپرس���ی دروس���ت بكات‪ ،‬چونك���ە وەك ئەو‬

‫دەڵێ���ت "ئێم���ە ئەوەم���ان بڕاندووەت���ەوە ك���ە‬ ‫سەرۆكی هەرێم بەپێی پرەنسیپی بەردەوامیی‪،‬‬ ‫بەردەوام دەبێت لەپۆس���تەكەی تا ئەو كاتەی‬ ‫كێشەی س���ەرۆكایەتی چارەس���ەر دەكرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم لەهەم���وو حاڵەتێكدا دەبێ���ت پەرلەمان‬ ‫ئەوە بەیاس���ایەك رێكبخات‪ ،‬ك���ە وردەكاری‬ ‫راپرس���ییەكە چۆنە‪ ،‬دواتر راپرس���ی ئەنجام‬ ‫بدرێ���ت‪ ،‬وات���ا پێویس���تی بەوەیە ك���ە هەموو‬ ‫دام���ەزراوەكان بەپەرلەمانیش���ەوە بكەونەوە‬ ‫سەرپێی خۆیان"‪.‬‬ ‫ئەندامەكەی س���ەركردایەتی یەكێتی دەڵێت‬ ‫"پێویست دەكات ناو ماڵی خۆمان رێكبخەین‬ ‫و پێویستیش���ە كاك مەس���عود ئ���ەو رۆڵ���ە‬ ‫ببینێ���ت‪ ،‬چونكە م���ام جەالل نەخۆش���ە‪ ،‬كاك‬ ‫نەوش���یروان نەخۆش���ە‪ ،‬الیەنە سیاسییەكانی‬ ‫تری���ش ئامادەن‪ ،‬ب���ەاڵم وەكو پێویس���ت ئەو‬ ‫رۆڵەی نەبینیوە و هیوادارام لەداهاتوودا ئەو‬ ‫رۆڵە ببینێت كە دەشتوانێت بیكات"‪.‬‬ ‫هەرێ���م‪ ،‬دەش���ڵێت "نازانم كاك مەس���عود‬ ‫لەم ن���ەورۆزەدا ئ���ەو كارە دەكات یاخود نا‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم گرنگە ئ���ەو دوو هەن���گاوە بنرێن‪ ،‬كە‬ ‫یەكێكیان رێكخس���تنەوەی ن���او ماڵی خۆمانە‪،‬‬ ‫دووەمیش���یان ش���ەفافییەتە لەپرسی نەوت و‬ ‫ئاب���ووری هەرێم‪ ،‬ك���ە ئەمڕۆ پرس���ی نەوت‬ ‫جێگەی دڵخۆش���ی خەڵك و حكومەتی هەرێم‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫ه���ەر لەوبارەیەوە كادیری پێش���كەوتووی‬ ‫یەكێت���ی "س���لێمان عەبدوڵ�ڵ�ا یون���س" دەڵ���ێ‬ ‫"م���ن باوەڕم وایە بارزانی دەوڵەت دروس���ت‬ ‫دەکات‪ ،‬ل���ەم پێن���اوەدا ب���ا دوو دڵ نەبێ���ت و‬ ‫ئ���ەو حزبۆکراتیەت���ە و بەرژەوەندیەکان���ی‬ ‫کە پارتەک���ەی س���ەرکردایەتی دەکات‪ ،‬بکات‬ ‫بەقوربانی‪ ،‬چونکە دەوڵەتی کوردی پێویستی‬ ‫بەقوربان���ی مەزن هەیە‪ .‬بۆیە هەرس���ێ رێگە‬ ‫چ���ارەکان لەچاوەڕوان���ی هەن���گاوی مەیدانی‬ ‫بارزانی خۆیدان"‪.‬‬ ‫لەئەگ���ەری رێكنەكەوت���ن و س���ازنەكردنی‬ ‫زەمین���ەی ناوخۆییش���دا ئ���ەو كادی���رە‬ ‫پێش���كەوتووەی یەكێتی دەڵێت "کوردس���تان‬ ‫لەحزبۆکراتیەتێک���ی ش���ێوە یەکگرت���وەوە و‬ ‫لەب���ەردەم دەروازە پیرۆزەکان���ی دەوڵەت���ی‬ ‫کوردی���ەوە‪ ،‬خل���ۆر دەبینەوە بۆ میرنش���ینی‬ ‫هەولێ���ر و س���لێمانی و پەلکێش���ی ت���ورک‬ ‫و عەج���ەم و ع���ەرەب‪ ،‬دەکەین���ەوە ب���ۆ ن���او‬ ‫مێژووی���ی نوێمان و تراژیدی���ا کۆنەکانی ناو‬ ‫مێژووم���ان لەس���ەدەی بیس���ت و یەکەمی���ن‬ ‫بەره���ەم دێنین���ەوە‪ !،‬بەداخ���ەوە ئەوان���ە کەم‬ ‫نین کە بەرژەوەندی���ان لەجەنگی براکوژی و‬ ‫دووکەرت بوون و دوو ئیدارەیدا هەیە"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪3‬‬


‫سياسەت‬

‫پارتی بەگومانە‪ ،‬پەرلەمان پشتگیریان دەكات و حكومەتیش هەڵوێستی روون نییە‬

‫یەكێتی و گۆڕان هەوڵی بەدەستهێنانی‬ ‫المەركەزی بۆ سلێمانی دەدەن‬ ‫یەكێتی‪:‬‬ ‫دەبێ حكومەت پێشی‬ ‫خۆشبێت و هاوكاری ئەو‬ ‫پڕۆژەیەش بكات‪ ،‬كە‬ ‫ئەركی سەر شانی سووك‬ ‫دەكات‬

‫‪ 4‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫لیستی خزمەت‪:‬‬ ‫ئێمە لەگەڵ ئەو‬ ‫سیستەمەین و دەشبێتە‬ ‫هۆی كێبڕكێ لەسەر‬ ‫خزمەتگوزاری لەنێوان‬ ‫پارێزگاكاندا‬

‫پارتی‪:‬‬ ‫پارێزگار و ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای سلێمانی لەو‬ ‫پرسەدا پەلەیانە و‬ ‫هەندێك هەنگاوی‬ ‫سەربەخۆیانەشیان ناوە‬


‫سياسەت‬

‫پێشەوا محەمەد‪ -‬راوێژ كامەران‬

‫دوای كەڵەكەبوون����ی كێش����ەكان‬ ‫لەهەرێ����م‪ ،‬پارێزگاری س����لێمانی و یەكێتی‬ ‫نیش����تیمانی و بزووتن����ەوەی گ����ۆڕان‪،‬‬ ‫دەیانەوێت سیستەمی المەركەزی ئیداری‬ ‫لە پارێ����زگای س����لێمانی جێبەجێ بكەن و‬ ‫وەك رای����ان گەیان����دووە‪ ،‬ئ����ەو سیس����تمە‬ ‫كێش����ەكانی س����لێمانی چارەس����ەر دەكات‪.‬‬ ‫لەو رووەش����ەوە‪ ،‬پەرلەمانی كوردس����تان‬ ‫پش����تگیریی پارێزگای س����لێمانی دەكات و‬ ‫حكومەتی هەرێمیش هەڵوێستێكی روونی‬ ‫بۆ ئەو خواستەی سلێمانی نییە‪.‬‬ ‫"س����ەعدی ئەحم����ەد پی����رە" ئەندام����ی‬ ‫مەكتەب����ی سیاس����یی یەكێتی نیش����تیمانی‪،‬‬ ‫ئاماژەی بۆ ئەوە كرد‪ ،‬بەرپرسانی ئیداری‬ ‫سلێمانی لەپارێزگار و ئەنجومەنی پارێزگا‬ ‫س����وورن لەس����ەر ئەوەی ئەگەر سلێمانی‬ ‫سیس����تەمی المەركەزییەت پەیڕەو بكات‪،‬‬ ‫جگەلە كێشەی مووچە‪ ،‬هەموو كێشەكانی‬ ‫تری پارێزگا چارەسەر دەبن‪.‬‬ ‫گوتیش����ی "ل����ەم بارودۆخ����ەی هەرێمدا‬ ‫دەبێت حكومەت ن����ەك تەنها رێگر نەبێت‪،‬‬ ‫بەڵك����و هاوكاری و پێخۆش����بوون بۆ هەر‬

‫پارێزگای����ەك دەرببڕێ����ت‪ ،‬ك����ە بتوانێ����ت‬ ‫كێش����ەكانی ئاو و كارەبا و س����وتەمەنی و‬ ‫خزمەتگوزاری لەس����ەر ش����انی حكومەت‬ ‫هەڵگرێت و خۆی جێبەجێی بكات"‪.‬‬ ‫ئام����اژەی ب����ەوەش دا‪ ،‬ن����ەك تەنه����ا بۆ‬ ‫س����لێمانی‪ ،‬بەڵك����و پەیڕەوكردن����ی ئ����ەو‬ ‫سیس����تەمە لەم بارودۆخەدا هەم یاساییە‪،‬‬ ‫هەم كارێكی باشە‪.‬‬ ‫سیس����تەمی المەركەزی‪ ،‬لە ناوەڕاستی‬ ‫س����اڵی راب����ردوودا لەالی����ەن پارێ����زگاری‬ ‫س����لێمانییەوە پێشكەشی حكومەتی هەرێم‬ ‫ك����را و تائێس����تا هیچ بڕیارێك����ی لەبارەوە‬ ‫نەدراوە‪ ،‬هاوكات لەو نێوانەدا پارێزگاری‬ ‫س����لێمانی‪ ،‬د‪ .‬ئاسۆ فەرەیدون‪ ،‬هەوڵەكانی‬ ‫چڕكردوونەت����ەوە و لەگ����ەڵ الیەن����ەكان‬ ‫و پەرلەمان����ی كوردس����تان كۆبۆت����ەوە‪،‬‬ ‫جگەلەوان����ەش‪ ،‬پارێ����زگاری س����لێمانی بۆ‬ ‫چارەس����ەركردنی هەندێ����ك لەكێش����ەكانی‬ ‫پارێزگاكەی رووی لەبەغدا كردووە‪.‬‬ ‫یەكێتی نیش����تمانی كوردس����تان ئێس����تا‬ ‫زۆرترین پش����تگیری لەم پرۆژەیە دەكات‬ ‫و ب����ۆ ئ����ەو مەبەس����تەش پارێ����زگاری‬ ‫س����لێمانی لەگ����ەڵ بەرپرس����انی یەكێتی����دا‬

‫كۆبۆت����ەوە و پش����تگیری حزبەكەش����ی بۆ‬ ‫ئ����ەو داواكاریی����ە وەرگرت����ووە‪ ،‬بەوت����ەی‬ ‫رێك����ەوت زەكی‌‪ ،‬س����ەرۆكی‌ فراكس����یۆنی‌‬ ‫یەكێتی‌ لەئەنجومەنی‌ پارێزگای‌ س����لێمانی‌‬ ‫گەر المەركەزیەت جێبەجێ نەكرێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫دۆخ����ی ئیدارەی س����لێمانی تادێ����ت بەرەو‬ ‫خراپتر دەچێت‪ .‬رێكەوت زەكی بەس����ڤیلی‬ ‫گوت "دۆخی خزمەتگ����وزاری لەپارێزگای‬ ‫س����لێمانی تادێ����ت خراپت����ر دەبێ����ت و هیچ‬ ‫نۆژەنكردنەوەیەكی����ش ب����ۆ پرژەكانی ئاو‬ ‫و كارەب����ا ئەنجام نادرێ����ت‪ ،‬گەر وا بڕوات‬ ‫سەرجەم كاروبارەكان پەكیان دەكەوێت"‪.‬‬ ‫هەربۆی����ە بە گوت����ەی رێك����ەوت زەكی‬ ‫"پێدان����ی دەس����ەاڵتی المەركەزی����ەت ب����ە‬ ‫پارێ����زگاكان چارەس����ەرێكی ب����اش و‬ ‫گونج����اوە ب����ۆ ئ����ەم دۆخ����ەی ئێس����تای‬ ‫هەرێ����م‪ ،‬ب����ۆ ئ����ەوەی داهاتی خۆم����ان بۆ‬ ‫نۆژەنكردن����ەوەی پرۆژەكانی پارێزگاكەی‬ ‫خۆم����ان ب����ەكار بهێنن و پێویس����ت نەكات‬ ‫بگەڕێت����ەوە بۆ حكوم����ەت و دواتر لەوێوە‬ ‫دابەش بكرێتەوە"‪.‬‬ ‫بەدەر لەیەكێتی نیش����تمانی كوردستان‬ ‫الیەنەكان����ی دیك����ەش پش����تگیری‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪5‬‬


‫سياسەت‬

‫لەپ����رۆژەی المەركەزی����ەت ب����ۆ پارێزگای‬ ‫س����لێمانی دەكەن‪ ،‬پێش����تریش نەوشیروان‬ ‫موس����تەفا رێكخەری گش����تی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان چەندجارێك باسی لەجێبەجێكردنی‬ ‫سیس����تەمی المەركەزی����ەت ك����ردووە و‬ ‫بەگرنگ����ی زانی����وە‪ ،‬ه����ەروەك یەكگرت����وو‬ ‫و كۆمەڵی����ش پش����تیوانی لێدەك����ەن‪ .‬ل����ەو‬ ‫بارەی����ەوە "فەیس����ەڵ ئیبراهیم" س����ەرۆكی‌‬ ‫فراكس����یۆنی‌ خزم����ەت لەئەنجومەن����ی‌‬ ‫پارێزگای‌ س����لێمانی‌ بە سڤیلی گوت "ئێمە‬ ‫پێشتریش داوای جێبەجێكردنی سیستەمی‬ ‫المەركەزیەتم����ان لەهەرێمی كوردس����تاندا‬ ‫ك����ردووە‪ ،‬المەركەزیەت����ی دارایی����ش‬ ‫لەئێستادا باشترین رێگا چارەیە بۆ ئەوەی‬ ‫ه����ەر پارێزگایەك بەپێ����ی داهاتی خۆی و‬ ‫بەپێی ئەولەویەتی گرنگی پێداویستیەكانی‬ ‫داهاتەكەی خەرجبكات‪ ،‬ئەم سیس����تەمەش‬ ‫دەبێت����ە ه����ۆی ئ����ەوەی كێبڕك����ێ لەنێوان‬ ‫پارێزگاكان����دا دروس����ت ببێ����ت و داهات و‬ ‫خزمەتكردن زیاتر ببێت"‪.‬‬ ‫الی خۆش����ییەوە "س����ەفین دزەی����ی"‬ ‫گوتەبێژی حكومەتی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫باس����ی لەوە كرد‪ ،‬كە حكومەت سەبارەت‬ ‫ب����ە پڕۆژەكە لە لێكۆڵینەوەدایە‪ .‬گوتیش����ی‬ ‫"ئ����ەو بڕی����ارە پێویس����تی بەدیراس����ەی‬ ‫جددیی����ە و س����ەرپێییانە نادرێ����ت‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوەش ئەگ����ەر رێگ����ە بدرێت‪،‬نابێت تەنها‬ ‫ب����ۆ پارێزگای����ەك بێ����ت‪ ،‬ئەگەری����ش بڕیار‬ ‫لەوبارەیەوە دەرنەچێت‪ ،‬پێویستە تەواوی‬ ‫پارێ����زگاكان پەیڕەوی لێبك����ەن‪ ،‬بۆیە ئەو‬ ‫پرسە لێكۆڵینەوەی زیاتری دەوێت"‪.‬‬ ‫حكوم����ەت‬ ‫ك����رد‪،‬‬ ‫ئاشكراش����ی‬ ‫لەبارودۆخێك����ی قورس دایە و دەبێت هەر‬ ‫بڕیارێ����ك بدرێ����ت بۆ س����وككردنی ئەركی‬ ‫حكومەت بێت نەك بە پێچەوانەوە‪.‬‬ ‫ه����ەر س����ەبارەت ب����ەو پرس����ە‪ ،‬رۆژی‬ ‫چواری ئەم مانگە‪ ،‬پەرلەمانی كوردس����تان‬ ‫لەس����لێمانی كۆبوونەوەیەك����ی لەگ����ەڵ‬ ‫چ����وار فراكس����یۆنەكە كرد‪ ،‬جگ����ە لەپارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬سەبارەت بەپرسی‬ ‫المەركەزییەتی سلێمانی گفتوگۆ كرابوو‪.‬‬ ‫"بەهار مەحموود" بڕی����اردەری لیژنەی‬ ‫یاسایی لەپەرلەمانی كوردستان بەسڤیلی‬ ‫راگەیاند‪ ،‬هەر چوار فراكس����یۆنی یەكێتی‪،‬‬ ‫گ����ۆڕان‪ ،‬یەكگرتوو و كۆمەڵ پش����تگیریی‬ ‫المەركەزییەت����ی س����لێمانیان ك����ردووە‪.‬‬ ‫روونیش����ی كردەوە‪ ،‬لەڕووی یاس����اییەوە‬ ‫ئ����ەو بڕی����ارە هی����چ كێش����ەیەكی نیی����ە و‬ ‫لەدەس����تووری عێراقیش����دا هەیە‪ ،‬كە هەر‬

‫‪ 6‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫پارێزگای����ە و دەتوانێ����ت وەك هەرێمێك����ی‬ ‫سەربەخۆ مامەڵە بكات‪.‬‬ ‫س����ەبارەت بەهەڵوێس����تی بزوتن����ەوەی‬ ‫گۆڕانی����ش‪ ،‬بەه����ار گوت����ی "بزووتن����ەوەی‬ ‫گۆڕان پشتگیریی سیستەمی المەركەزییەت‬ ‫دەكات و بەسیس����تەمێكی س����ەركەوتووی‬ ‫دەزانێت بۆ چارەس����ەركردنی كێش����ەكان‬ ‫و پێشكەش����كردنی خزمەتگ����وزاری‬ ‫بەدانیشتوان"‪.‬‬ ‫پارێ����زگای س����لێمانی‪ ،‬ب����ە جی����ا‬ ‫لەپارێزگاكان����ی ت����ری هەرێ����م‪ ،‬لەم����اوەی‬ ‫چەند مانگ����ی راب����ردوودا وەك پارێزگای‬ ‫س����لێمانی س����ەردانی بەغدای ك����ردووە و‬ ‫لە سەردانەكەش����دا بڕێك س����وتەمەنی بۆ‬ ‫پارێزگای سلێمانی هێندراوە‪ ،‬لەئێستاشدا‬ ‫ئەو پرسە باڵوە‪ ،‬كە لە ڕووی دابینكردنی‬ ‫كارەب����اوە‪ ،‬بەغ����دا ه����اوكاری پارێ����زگای‬ ‫سلێمانی دەكات‪.‬‬ ‫بەپێ����ی هەندێ����ك زانی����اری نافەرم����ی‪،‬‬ ‫پارێ����زگای س����لێمانی س����ااڵنە ‪ 500‬ملی����ار‬

‫دین����ار داهاتییەت����ی‪ ،‬ئەو پارەیەش بەش����ی‬ ‫خەرجی و پێداویستییەكانی ئەو پارێزگایە‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەو پرسانەش‪ ،‬لەكۆنگرەیەكی‬ ‫رۆژنامەوانی����دا ك����ە هەفت����ەی راب����ردوو‬ ‫ئەنجامی دا‪ ،‬ئاس����ۆ فەرەیدون‪ ،‬پارێزگاری‬ ‫س����لێمانی‪ ،‬رەخن����ەی لەحكومەت����ی هەرێم‬ ‫گرت‪ ،‬كە هەتا ئێستا بڕیاری پەیڕەوكردنی‬ ‫سیس����تەمی المەركەزی نەداوە‪ ،‬گوتیش����ی‬ ‫ئەگەر حكومەتی هەرێم وازیان لێ بهێنێت‪،‬‬ ‫ئەوا ئەوان كێشەكان چارەسەر دەكەن‪.‬‬ ‫هەرچی پارتی دیموكراتی كوردس����تانە‪،‬‬ ‫تێبینی لەس����ەر پرۆژەك����ە هەیە بەو پێیەی‬ ‫بەالیان����ەوە گرنگ����ە ك����ە لەس����ەربەخۆی‬ ‫ئابوورییەوە نەبێتە سەربەخۆی سیاسی‪.‬‬ ‫"دانا جەزا" ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای‬ ‫سلێمانی لەسەر لیسی پارتی لەمبارەیەوە‬ ‫بەس����ڤیلی گ����وت "ئ����ەم بابەت����ە رەهەندی‬ ‫فرەالیەن����ی هەیە‪ ،‬بەاڵم بەگش����تی پرس����ی‬ ‫المەركەزی����ەت لەهەرێ����م پێویس����تە گ����ەر‬


‫سياسەت‬

‫ئ����ەو پرۆژەی����ە جێب����ەێ بكرێت‪ ،‬ئ����ەوا بۆ‬ ‫هەم����وو پارێزگاكان بێ����ت‪ ،‬چونكە ناكرێت‬ ‫پەیوەن����دی پارێ����زگای س����لێمانی لەگ����ەڵ‬ ‫حكومەتدا بەجۆرێ����ك بێت و پارێزگاكانی‬ ‫دیك����ە بەجۆرێك����ی دیك����ە ب����ێ‪ ،‬بۆی����ە گەر‬ ‫هەرسێ پارێزگاكە بیانەوێت سەربەخۆیی‬ ‫دارایی����ان هەبێت و رۆتی����ن كەمبكرێتەوە‪،‬‬ ‫ئەوا دەتوانن لەسەری رێبكەون"‪.‬‬ ‫دانا جەزا گوتیش����ی "ئەوەی گرنگیش����ە‬ ‫ئەم س����ەربەخۆییەی ئێس����تا باس����دەكرێت‬ ‫س����ەربەخۆی سیاس����ی نەبێ����ت و تەنه����ا‬ ‫ئابووری����ی بێت‪ ،‬چونك����ە بەدڵنیایەوە ئێمە‬ ‫هیچكات لەگەڵ سەربەخۆی سیاسیدا نین‪،‬‬ ‫هەر بۆی����ە جێبەجێكردنی ئەو پرۆژەیەش‬ ‫پەیوەستە بەمەبەستی سەرەكی الیەنەكان‬ ‫لەپرۆژەكە‪ ،‬كە ئای����ا دەیانەوێت پارێزگای‬ ‫س����لێمانی لەڕووی سیاسی و ئابووریەوە‬ ‫داببڕن‪ ،‬یاخود تەنها مەبەستیانە دەسەاڵتی‬ ‫زیات����ر بدەن����ە پارێ����زگا و ئەنجومەن����ی‬ ‫پارێزگاكان"‪.‬‬

‫ه����ەر لەوبارەی����ەوە "محەم����ەد عەل����ی"‬ ‫گوتەبێژی فراكس����یۆنی زەرد لەپەرلەمانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬باسی لەوە كرد‪ ،‬بۆ بڕیاردان‬ ‫ل����ەو پرس����ە دەبێ����ت س����ەیری هەر س����ێ‬ ‫پارێزگاك����ەی تری هەرێمی����ش بكرێت‪ ،‬لە‬ ‫بڕی توانا و پەیڕەوكردنی ئەو سیستەمە‪.‬‬ ‫جەخت����ی ل����ەوەش ك����ردەوە‪ ،‬ئ����ەو بابەتە‬ ‫پێویس����تی بەپەرلەم����ان و گفتوگ����ۆ هەیە‪،‬‬ ‫لەئێستاش����دا ك����ە بارودۆخ����ی پەرلەم����ان‬ ‫بەوجۆرەیە‪ ،‬پرسەكە هەروا ئاسان نییە‪.‬‬ ‫ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد‪ ،‬كە پارێزگاری‬ ‫س����لێمانی و ئەنجومەن����ی پارێ����زگای‬ ‫سلێمانی لەو پرس����ەدا پەلەیانە و هەندێك‬ ‫هەنگاویش����یان ن����اوە‪ ،‬ك����ە س����ەربەخۆیانە‬ ‫بووە‪ ،‬بۆیە پێی وایە رەچاوی سەروەری‬ ‫حكومەتی هەرێم و بڕیارەكانی بكرێت‪.‬‬ ‫ئەگەرچ����ی تائێس����تا حكومەت����ی هەرێم‬ ‫بڕی����اری یەكالییك����ەرەوەی لەوبارەی����ەوە‬ ‫نەداوە‪ ،‬بەاڵم لەس����لێمانی كۆبوونەوەكان‬ ‫بەردەوام����ن و ل����ە نوێترینیش����یاندا‪،‬‬

‫وتەبێژی حكومەت‪:‬‬ ‫ئەو بڕیارە پێویستی‬ ‫بەدیراسەی جددییە و‬ ‫سەرپێییانە نادرێت‪ ،‬گەر‬ ‫بشبێت دەبێت بۆ گشت‬ ‫پارێزگاكان بێت‬ ‫پارێ����زگاری س����لێمانی لەگ����ەڵ ژمارەیەك‬ ‫بەرپرس����ی حیزب����ی و ئەمن����ی س����لێمانی‬ ‫كۆبۆتەوە و لەپۆس����تێكی فەیسبووكیشدا‬ ‫نوس����یویەتی "هەوڵ����ەكان ب����ۆ بەرگرت����ن‬ ‫لەپێش����هاتە نەخوازراوەكان����ی داهات����وو"‪.‬‬ ‫هەروەها رێكەوت زەكی‪ ،‬سەرۆكی لیستی‬ ‫س����ەوز لەئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی‪،‬‬ ‫وێنەیەك����ی ئەو كۆبوونەوەی����ەی داناوە و‬ ‫نوسیویەتی "مژدە خۆشەكە بەڕێوەیە"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪7‬‬


‫سياسەت‬

‫تاڵەبانی بچووك شوێنی تاڵەبانی گەورە دەگرێتەوە؟‬

‫باڵی دەستڕۆیشتووی یەكێتی‬ ‫دەیەوێت قوباد تاڵەبانی بكاتە‬ ‫سكرتێری گشتی یەكێتی‬

‫بەشی سیاسەت‬

‫قوب���اد تاڵەبانی‪ ،‬كوڕی جەالل تاڵەبانی‪،‬‬ ‫كە ئێس���تا جێگ���ری س���ەرۆكی حكومەتە‪،‬‬ ‫لەن���او یەكێتیدا پێگەیەك���ی بەهێزی هەیە‪،‬‬ ‫ئ���ەو بەهێزیەش بۆ پێگ���ەی دایكی‪" ،‬هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئەحمەد" دەگەڕێتەوە‪ ،‬كە ئێس���تا‬ ‫باڵەكەی ئ���ەو بە باڵی دەستڕۆیش���تووی‬ ‫یەكێت���ی ناوزەن���د دەكرێت‪ .‬ه���اوكات ئەو‬ ‫باڵە دەستڕۆیشتووە كار بۆ ئەوە دەكات‬ ‫كە قوباد تاڵەبانی‪ ،‬بكەنە سكرتێری گشتی‬ ‫یەكێتی نیشتیمانی كوردستان‪ ،‬كە بەهۆی‬ ‫نەخۆش���كەوتنی باوكییەوە‪ ،‬ئێستا یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی بێ سكرتێر ماوەتەوە‪.‬‬ ‫ئەندامێكی س���ەركردایەتی ئ���ەو حیزبە‬ ‫ئاشكرای دەكات‪ ،‬قوباد تاڵەبانی كادیرێكی‬ ‫دیاری یەكێتییە‪ ،‬بەاڵم بە هیچ ش���ێوەیەك‬ ‫بەرنامەیەك نییە پۆستی سكرتێری گشتی‬ ‫بدرێتێ‪.‬‬ ‫ئەندام���ی‬ ‫گەرمیان���ی"‬ ‫"س���امان‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی‪ ،‬ئاشكرای‬

‫‪ 8‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫ك���رد‪ ،‬هەم���وو كادی���ر و كەس���ایەتییەك‬ ‫بەپێ���ی توانای خۆی لە یەكێتیدا شانس���ی‬ ‫چوون���ە پێش���ەوەی هەیە‪ .‬س���ەبارەت بە‬ ‫بوونی قوباد تاڵەبانی بەسكرتێری گشتی‬ ‫یەكێتی‪ ،‬سەركردایەتییەكەی یەكێتی گوتی‬ ‫"دانانی س���كرتێر لەدەسەاڵتی كۆنگرەدایە‬ ‫و پێش���م وا نیی���ە كاك قوباد بێتە ناو ئەو‬ ‫كێشمەكێشمەوە"‪.‬‬ ‫قوب���اد تاڵەبان���ی‪ ،‬س���اڵی ‪ 1977‬لەدایك‬ ‫ب���ووە‪ .‬كوڕی دووەمی ج���ەالل تاڵەبانییە‪.‬‬ ‫ماوەی دوانزە س���اڵە لە چەند پۆس���تێكی‬ ‫جی���ادا نوێنەرایەت���ی حكومەت���ی هەرێمی‬ ‫ك���ردووە لەئەمری���كا‪ ،‬ك���ە دواترینی���ان‬ ‫بەرپرسی نوێنەرایەتیكردنی حكومەت بوو‬ ‫لەئەمریكا‪ .‬لە ئێستادا كاتێك گەڕاوەتەوە‪،‬‬ ‫جێگری س���ەرۆكی حكومەت���ە لەكابینەی‬ ‫هەشتی هەرێمدا‪.‬‬ ‫بەاڵم چاودێرانی سیاسیی بۆچوونێكی‬ ‫تری���ان هەی���ە‪ ،‬ئ���ەوان پێی���ان وای���ە باڵی‬ ‫گش���تی ك���ە هێ���رۆ ئیبراهی���م ئەحم���ەد‬ ‫س���ەرۆكایەتی دەكات‪ ،‬ب���ە هەموو هێزێك‬ ‫كار ب���ۆ قوباد تاڵەبانی دەكەن‪ ،‬بۆ ئەوەی‬


‫سياسەت‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪9‬‬


‫سياسەت‬

‫بیكەنە س���كرتێری گش���تی و دڵنیاشن كە‬ ‫پالنەكەیان سەركەوتوو دەبێت‪.‬‬ ‫لەوبارەیەوە‪" ،‬كەمال رەئوف" چاودێری‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬گوت���ی "ه���ەر لەس���ەرەتاوە‬ ‫هێنانەوەی قوباد بۆ زیاتر كۆنتڕۆڵكردنی‬ ‫سەنتەری بڕیار و هەرەمی سەرۆكایەتی‬ ‫یەكێتییە‪ ،‬ك���ە بنەماڵەی تاڵەبانی كاری بۆ‬ ‫دەكەن و دەیانەوێت خۆیان دوا سەركردە‬ ‫و دوا پێگەی بڕیار بن لەو حیزبەدا"‪.‬‬ ‫ئاشكراش���ی ك���رد‪ ،‬لەكاتێك���دا لەن���او‬ ‫سەركردایەتی یەكێتیدا سەركردەی گەنج‬ ‫بوونی نییە‪ .‬بەش���ێك لەو س���ەركردانەی‬ ‫هەن یان پیرب���وون یاخود ماندوو بوون‪،‬‬ ‫هێنان���ەوەی قوباد بۆ ناو س���ەركردایەتی‬ ‫پێدان���ی وزەیەك���ی نوێی���ە‪ ،‬ك���ە لەالی���ەن‬ ‫سیاس���ییەكی گەنج���ەوە خس���تیانەوە ناو‬ ‫هەناوی یەكێتییەوە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا "یەحیا ئەحمەد" مامۆس���تای‬ ‫زانكۆی س���لێمانی و چاودێری سیاسیی‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی ئاش���كرا ك���رد‪ ،‬قوب���اد تاڵەبان���ی‬ ‫وەك سیاس���ییەكی بەهێز لەن���او یەكێتیدا‬ ‫دەركەوت���ووە و ئ���ەو باڵەش پش���تگیریی‬ ‫دەكات‪ ،‬دڵنیای���ی ب���وون ب���ە س���كرتێری‬ ‫یەكێتی دەداتێ‪.‬‬ ‫ئەو گوتی "راس���تە قوباد تاڵەبانی وەك‬ ‫كەسێكی بێ الیەن لەناو كێشە و باڵەكانی‬ ‫یەكێتی دەركەوتووە‪ ،‬بەاڵم قوباد پێویستی‬ ‫بەو ناكۆكی و ش���ەڕە نییە‪ ،‬چونكە دایكی‪،‬‬ ‫كە باڵ���ی بەهێزی یەكێتی بەدەس���تەوەیە‪،‬‬ ‫ئەو ش���ەڕەی بۆ دەكات و لە دواجاریشدا‬ ‫ه���ەر ئ���ەو باڵ���ە قوب���اد تاڵەبانی بەس���ەر‬ ‫یەكێتیدا دەسەپێنێت"‪.‬‬ ‫قوب���اد تاڵەبان���ی هەڵگ���ری بڕوانامەی‬ ‫باكالۆریۆس���ە ل���ە ئەندازی���اری میكانیكی‬ ‫بەش���ی ئۆتۆمبیل لە زانكۆی كینگس���تۆنی‬ ‫واڵت���ی بەریتانی���ا‪ .‬ئەو لە س���اڵی ‪2005‬ـدا‬ ‫هاوس���ەرگیری لەگ���ەڵ "ش���یریی گراهام"‬ ‫ك���ردووە‪ ،‬كە ب���ە ڕەچەڵ���ەك ئەمریكیە و‬ ‫خەڵك���ی ویالیەت���ی كالیفۆرنیایە‪ .‬ش���یری‬ ‫گراه���ام پس���پۆڕی ملمالن���ێ ئایین���ی و‬ ‫نەتەوەییەكانە لە خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا‪.‬‬ ‫بەپێ���ی پەی���ڕوی ناوخ���ۆی یەكێت���ی‬ ‫نیش���تیمانی‪ ،‬لە ماددەی (‪ )28‬و لە بڕگەی‬ ‫یەكی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتیدا هاتووە‬ ‫"لەكاتی لەكارنەمانی س���كرتێری گش���تی‬ ‫بەهەر هۆیەك بێ���ت‪ ،‬لەماوەی (‪ )2‬مانگدا‬ ‫دەبێت كۆنگرەی نائاسایی ببەسترێت"‪.‬‬ ‫ل���ە بڕگەی دووەمی هەمان ماددەش���دا‬ ‫هات���ووە "جێگ���ری س���كرتێری گش���تی تا‬

‫‪ 10‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫بەس���تنی كۆنگرەی نائاس���ایی ئەركەكانی‬ ‫سكرتێری گشتی جێبەجێ دەكات"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ���ەوە ب���ۆ ماوەی س���ێ س���اڵە‬ ‫تاڵەبانی بەهۆی نەخۆشییەوە ئەركەكانی‬ ‫س���كرتێری بەجێناهێنێت و ن���ە كۆنگرەی‬ ‫نائاسایی بەستراوە‪ ،‬نە جێگری سكترێریش‬ ‫دەس���ەاڵتەكانی تاڵەبان���ی بەدەس���تەوەیە‪.‬‬ ‫لەهەمان كاتدا‪ ،‬كێشەی نەبەستنی كۆنگرە‬ ‫و پڕكردن���ەوەی پۆرس���تی س���كرتێرری‬ ‫گش���تی‪ ،‬لە كێش���ە جەوهەرییەكانی نێوان‬ ‫باڵەكان���ی ن���او یەكێتی���ن‪ ،‬بەتایب���ەت باڵی‬ ‫گش���تی كە هێ���رۆ خ���ان س���ەركردایەتی‬ ‫دەكات‪ ،‬لەگ���ەڵ باڵی جێگرانی س���كرتێری‬ ‫گش���تی‪ ،‬كە بەرهەم س���اڵح و كۆس���رەت‬ ‫رەسوڵ نوێنەرایەتی دەكەن‪.‬‬ ‫بە ب���ڕوای یەحی���ا ئەحم���ەد‪ ،‬بنەماڵەی‬ ‫تاڵەبانی نایانەوێت حیزبەكە لەژێر دەستی‬ ‫خۆی���ان بترازێ���ت و بۆ ئەو مەبەس���تەش‬ ‫تائێس���تا كۆنگرەی���ان رەتكردۆت���ەوە و‬ ‫قسەكردن لەسەر س���كرتێری گشتیش بە‬ ‫هێڵی سوور دەزانن‪.‬‬ ‫هەر لە س���ەرەتای هاتن���ەوەی تاڵەبانی‬ ‫بچووكەوە‪ ،‬باڵی گشتی یەكێتی رایانگەیاند‪،‬‬ ‫گەڕان���ەوە قوب���اد لەالی���ەن حكومەتەوەیە‬ ‫نەوەك حیزب‪ ،‬چونكە قوباد تاڵەبانی هیچ‬ ‫پۆستێكی حیزبی لەناو یەكێتیدا نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەك دەبیندرێت‪ ،‬قوباد تاڵەبانی لەهەموو‬ ‫كۆبوونەوەیەك���ی مەكتەب���ی سیاس���یی‬ ‫یەكێتی و هەموو كۆبوونەوەیەكی گرنگی‬ ‫یەكێتی لەگەڵ الیەنە سیاس���ییەكانی تردا‬ ‫ئامادەی���ە و تەنان���ەت ئەندامێك���ی چاالكی‬ ‫وەف���دە دانوس���تانكارەكانی كۆبوون���ەوە‬ ‫پێن���ج قۆڵییەكانی رابردوو ب���وو‪ ،‬ئەمەش‬ ‫گومان���ی هەم الی چاودێرانی سیاس���ی و‬ ‫هەم س���ەركردایەتی حیزبەكەی دروست‬ ‫كردووە‪ ،‬كە بێ هیچ پۆستێكی حیزبی‪ ،‬ئەو‬ ‫هەموو ئامادەییەی قوباد لەناو سیاسەتی‬ ‫یەكێتیدا بەچی لێك دەدرێتەوە؟‬ ‫وەك ئ���ەو چاودێ���رە سیاس���یانەش‬ ‫روون���ی دەكەن���ەوە‪ ،‬ناكۆكی و كێش���ەی‬ ‫باڵەكانی یەكێتی بە پلەی یەكەم سەبارەت‬ ‫بە خاوەنداریكردنی یەكێتییە‪ ،‬بەتایبەتیش‬ ‫كە باڵی هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد‪ ،‬بەش���ێكی‬ ‫بەرچ���اوی هێزی یەكێت���ی و دژەتیرۆر و‬ ‫پارەی یەكێتی لەبەردەستدایە‪ ،‬لە باڵەكانی‬ ‫تر بەهێزترە و پێدەچێت دواجار هەر لەو‬ ‫بنەماڵەی���ە س���كرتێر دی���اری بكرێ���ت‪ ،‬كە‬ ‫جگەل���ە تاڵەبانی بچووك هیچ كەس���ی تر‬ ‫دیار نییە‪.‬‬

‫محەمەد مال قادر‬

‫لەمحەم���ەد مەال قادر ئەندام و كادیر و‬ ‫پێش���مەرگەی پارتی و ئەندامی پێشووی‬ ‫مەكتەبی سیاس���ی و كۆمیت���ەی ناوەندی‬ ‫پارتی���ەوە‪ ،‬م���ن وەك كوردپەروەرێك���ی‬ ‫رۆش���نبیر ئ���ەو نامەی���ە كراوەیەت���ان‬ ‫لەرێ���گای گۆڤاری س���ڤیلەوە ب���ۆ دەنێرم‪.‬‬ ‫ب���ۆ ئاگاداریش���تان‪ ،‬ئێس���تا م���ن تەنی���ا‬ ‫وەك ئەندامێك���ی پارت���ی م���اوم و هی���چ‬ ‫بەرپرس���یاریەتێكم نی���ە‪ ،‬ب���ەاڵم وەك‬ ‫نوسەر لەو گۆڤار دەنوسم‪ .‬ئامانجی ئەو‬ ‫پەیامەش���م بەرژەوەندی میللەتی كورد و‬ ‫هەرچوار پارچەی كوردستانە‪ ،‬بەئومێدی‬ ‫سوود گەیاندن‪.‬‬ ‫بێگوم���ان م���ن و ئێ���وە بەالنیكەم���ی‬ ‫هەندێ���ك الیەن���ی مێژوو و بەس���ەرهاتی‬ ‫كوردستان و شۆڕش���ەكانی لەهەر چوار‬ ‫پارچ���ەی كوردس���تان دەزانین‪ .‬ش���ۆرش‬ ‫و راپەرین���ەكان لەس���ەر دەس���تی ش���ێخ‬ ‫عوبەیدوڵاڵی نەهری و ش���ێخ س���ەعیدی‬ ‫پیران و ش���ێخ مەحمودی حەفید و ش���ێخ‬ ‫عەبدولس���ەالم بارزان���ی و ش���ێح ئەحمەد‬ ‫بارزان���ی و م���ەال مس���تەفای بارزان���ی‬ ‫بەرپابوونە‪ ،‬كە ناویان لەمێژووی كورددا‬ ‫بەنەمری دەمێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئێ���وەش وەك پارت���ی كرێكاران���ی‬ ‫كوردس���تان لەس���اڵی ‪ 1978‬هاتونەت���ە‬ ‫مەیدان و هەرچی بەسەرهات و ناخۆشییە‬ ‫دیوتان���ە لەجۆرەها ئازار و ئەش���كەنجە‪.‬‬ ‫لەم���اوەی خەباتیش���تاندا لەگ���ەڵ پارت���ی‬ ‫دۆس���تایەتی و تەبایی و هەندێك جاریش‬ ‫ناكۆكی و تەنانەت ش���ەڕ و كێشەش���تان‬ ‫هەبووە‪.‬‬ ‫هەموومان دەزانین كوردستانی گەورە‬ ‫لەالی���ەن ئیمپیریالیزمی جیهانی بەبڕیار و‬ ‫پێش���نیاری (سایكس پیكۆ) لەساڵی ‪1916‬‬


‫سياسەت‬

‫لە نامەیەكی كراوەدا‬

‫یاداشت و پێشنیار‬ ‫بۆ (پەكەكە) و (ئاكپارتی)‬ ‫دابەش���كرا و بوو بەچوار بەش‪ .‬س���ەرەتا دوو‬ ‫پارچ���ە ب���وو‪ ،‬پارچەكی���ان س���ەر بەئێ���ران و‬ ‫پارچەكەی تری س���ەر بەدەوڵەتی عوس���مانی‬ ‫بوو‪ ،‬پاش شكس���تی عوس���مانیەكان لەجەنگی‬ ‫جیهان���ی یەك���ەم‪ ،‬كوردس���تان بەس���ەر تورك‬ ‫و ع���ەرەب و فارس���دا دابەش���كرا‪ ،‬ئینج���ا بەو‬ ‫ش���ێوەیە كورد یەك سەدەی تەواوە بێ مافی‬ ‫نەتەوایەتیە‪.‬‬ ‫من لێرەدا دەمەوێ ئەوە نیش���انی (پەكەكە)‬ ‫بدەم‪ ،‬لەو كاتەی گۆڕانكارییەكان لەناوچەكەدا‬ ‫لەبەرژەوەن���دی بزووتن���ەوەی كوردس���تانی‬ ‫و ك���وردی ب���وو‪ ،‬بەتایب���ەت لەباك���وور‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخ���ەوە پەكەك���ە هەڵەیەكی گ���ەورەی كرد‬ ‫لەدەس���تپێكردنەوەی ش���ەڕ ل���ەو ناوچان���ەدا‪،‬‬ ‫هەرچەن���د توركی���اش هەندێ���ك دەس���تی‬ ‫تێداهەب���وو‪ ،‬ب���ەاڵم دەبوای���ە پەكەك���ە خ���ۆی‬ ‫بگرتای���ە و ش���ەڕی دووب���ارە نەكردبای���ەوە‪.‬‬ ‫ئەم���ەش دوای ئ���ەوە ب���وو‪ ،‬ك���ە لیس���تەكەی‬ ‫(ه���ەدەپ) لەهەڵبژاردنەكانی توركیا كورس���ی‬ ‫باش���ی وەدەس���تهێنا بەربەرستی ‪%10‬ی بڕی‪.‬‬ ‫بەداخەوە دەس���تی دەرەكی هەمیشە دەستیان‬ ‫لەوجۆرە رووداوانە هەیە و لەدوایشدا خۆیان‬ ‫ناكەن بەخاوەنی‪ .‬بۆیە من وەك كەسایەتیەی‬ ‫رۆش���نبیریی و سیاس���ی‪ ،‬كە تەمەنێ���ك لەنێو‬ ‫رووداوە گرنگە سیاسیەكان بوومە‪ ،‬ئەم چەند‬ ‫پێشنیارە دەكەم‪ ،‬بە ئومێدی وەرگرتنی‪.‬‬ ‫كوردس���تانی گەورە لەالیەن سێ نەتەوەی‬ ‫تورك و فارس و عەرەبەوە‪ ،‬لەس���ایەی چوار‬ ‫رژێم���دا فەرمانڕەوای���ی دەكرێ���ت‪ .‬هەرچ���ی‬ ‫پێ���ی بگوت���رێ ح���ەق و عەدال���ەت ل���ەم چوار‬ ‫واڵتە بەرامبەر كوردس���تان نەك���راوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫لەپارچەی���ەك كراب���ێ بەناوی ماف‪ ،‬ش���ایەنی‬ ‫باسكردن نیە‪.‬‬ ‫دوای ئەو كورتە باسە دێمە سەر مەبەست‪.‬‬ ‫ئێ���وە وەكو پەكەك���ە كاری باش���تان كردووە‪،‬‬

‫بەتایب���ەت ل���ەرووی هۆش���یاری نەتەوەی���ی‪،‬‬ ‫بەراستی پێش دروس���تبوونی ئێوە هۆشیاری‬ ‫نەتەوەی���ی لەكوردس���تانی باك���وور زۆر ن���زم‬ ‫و الواز ب���وو‪ ،‬بەخەب���ات و تێكۆش���ینی ئێوە و‬ ‫هەندێ���ك الیەنی تر گەلی كورد ل���ەو پارچەیە‬ ‫هۆشیاری باشی پەیداكرد‪ .‬پێشتر تورك ناوی‬ ‫ك���وردی نەدەهێن���ا‪ ،‬بە"تورك���ی چیای���ی" ناوی‬ ‫دەب���ردن‪ .‬ب���ەاڵم ئێس���تا رۆژگار و زۆر ش���ت‬ ‫گ���ۆڕاوە‪ ،‬دەوڵەت���ی توركیا ئامادەی���ە هەندێك‬ ‫گۆڕانكاری لەدەس���توور و سیاس���ەتیدا بكات‪،‬‬ ‫گەرچ���ی هەندێك بنەڕەتی نی���ە‪ ،‬بەاڵم گۆڕانی‬ ‫گەورە لەناوچەكە بەگشتی روویداوە‪.‬‬ ‫ئ���ەو چەند س���اڵەی ئێوە وتوێ���ژ و دیالۆگ‬ ‫لەگ���ەڵ دەوڵەتی ئاكپارتی دەك���ەن‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫دەرەنجام���ی گ���ەورەی لێ دروس���ت نەبووە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەندێك گۆڕینی بچوك و س���ادە كراوە‪،‬‬ ‫بەبەراود لەگەڵ سەردەمی پێشووتر‪ ،‬كە لەالیەن‬ ‫راس���تڕەوەكان و شۆڤێنیس���تەكانەوە بەرێ���وە‬ ‫دەچ���وو‪ .‬ئینجا كورد گۆتەنی قس���ە هەزارە و‬ ‫دوانی ب���ەكارە‪ ،‬بۆیە ئەم چەند پێش���نیارێك و‬ ‫روونكردنەوەیە دەخەینە بەرچاوی ئێوە‪ ،‬گەر‬ ‫مەبەس���تتان بێت بە میانگیریی دۆس���تەكانتان‬ ‫لەناوەوەو دەرەوە ئاگربەست بكەن‪:‬‬ ‫یەكەم‪ ،‬پێویس���تە لەسەر پەكەكە ئەم خااڵنە‬ ‫ئەنجام بدات‪:‬‬ ‫‪ .1‬كار ب���ۆ ئ���ەوە بكات جارێكی تر توش���ی‬ ‫ش���ەڕ نەبێت و كار بۆ ئاشتی و برایەتی نێوان‬ ‫ك���ورد و ت���ورك ب���كات و گ���رژی و ئاڵ���ۆزی‬ ‫نەمێنێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬هاوكاری و تەبایی لەگەڵ هەموو الیەكانی‬ ‫هەر چوار پارچەی كوردستاندا بكات‪.‬‬ ‫‪ .3‬ه���ەوڵ ب���دەن داخوازیەكان���ی خۆت���ان‬ ‫لەب���ارەی ماف���ی نەتەوایەت���ی و دیموكراس���ی‬ ‫لەكوردستانی باكووردا رۆشنتر بكەن‪.‬‬ ‫‪ .4‬هەوڵ بدەن لە رێگای (هـ‪.‬د‪.‬پ)ەوە لەگەڵ‬

‫الیەنەكان���ی ت���ورك و كورد پەیوەن���دی بەهێز‬ ‫بكەن و كەموكاسی لەش���ێوەی فەرمانڕەوایی‬ ‫لەتوركیا دەستنیشان بكەن‪.‬‬ ‫‪ .5‬داوای گۆڕین���ی دەس���توری توركی���ا‬ ‫بكرێت‪ ،‬بەش���ێوەیەك كە تێیدا بەگونجاوی دان‬ ‫بەپارچەیەكی گەورە لەخاكی ئێس���تای توركیا‪،‬‬ ‫واتە كوردستانی باكوور‪ ،‬بندرێت‪.‬‬ ‫دووەم‪ ،‬داخوازییەكان���م ل���ە پارت���ی داد و‬ ‫گەشەپێدان‪:‬‬ ‫‪ .1‬بە تەواوەتی دان بەمافی نەتەوەیی كورد‬ ‫و دیموكراتی بۆ خەڵكی توركیادا بنێن‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئازادی و مافی مرۆڤ بۆ نەتەوەكانی تر‬ ‫مسۆگەر بكەن‪.‬‬ ‫‪ .3‬جارێكی تر توركیا دەستپێشخەری شەڕ‬ ‫نەبێت و هەنگاو بۆ ئاشتی بهاوێژێ‪.‬‬ ‫‪ .4‬لێب���وردن گش���تی دەرب���كات ب���ۆ ه���ەر‬ ‫چەكدارێك���ی (پەكەك���ە) و زیندانی���ەكان ئ���ازاد‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫‪ .5‬بەرێ���ز عەبدوڵ�ڵ�ا ئۆجەالن ئ���ازاد بكات‬ ‫لەزین���دان و لەجێگایەكی گونجاو لەماڵی خۆی‬ ‫دابنیشێ‪ ،‬جێگایەك كە دەوڵەت پێی باش بێت‪،‬‬ ‫چونكە ناكرێ وتوێژ لەنێوان هەردووال هەبێ و‬ ‫بەرەو رێكەوتن بچن‪ ،‬س���ەركردەی پارتەكەش‬ ‫لەزینداندا بێت‪ .‬خوا لەقورئان دەفەرموێ "عفی‬ ‫الل���ه عما س���لف"‪ .‬هەروەها دەفەرم���وێ "قل یا‬ ‫عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم ال تقنطوا من‬ ‫رحم���ة الله إن الل���ه یغفر الذنوب جمیعا‪ ،‬انه هو‬ ‫الغفور الرحیم" (الزمر‪.)53-‬‬ ‫داخوازیەكای من داخوازی زۆربەی زۆری‬ ‫خەڵك���ی هەر چوار پارچەی كوردس���تانە‪ .‬ئیتر‬ ‫بەئومێدی رێكەوتن و لێبوردن و س���ەركەوتن‪.‬‬ ‫درود ب���ۆ گیان���ی پاكی ش���ەهیدانی هەر چوار‬ ‫پارچ���ەی كوردس���تان و ش���ەهیدانی دەس���تی‬ ‫زۆرداری‬ ‫‪2016/1/1‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪11‬‬


‫سياسەت‬

‫یەكێتی و گۆڕان‪ ،‬ڤیتۆیان لەسەر حزبە بچووكەكان هەیە‬

‫پێشنیارەكەی بارزانی بۆ كۆبوونەوەی‬ ‫حزبەكان كێشەكان سفر دەكاتەوە؟‬ ‫‪ 12‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫سياسەت‬

‫یەكێتی‪:‬‬ ‫یەكێك لە‬ ‫كەموكوڕیەكانی‬ ‫پەیامەكەی بارزانی‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬داوا دەكات‬ ‫هەموو حزبە خاوەن‬ ‫مۆڵەتەكان بەشداری‬ ‫كۆبوونەوەكە بكەن‬

‫بەهرە حەمەرەش‬

‫مەس����عود بارزان����ی‪ ،‬س����ەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەسەرەتای ساڵی نوێدا دەرگای‬ ‫ب����ەرووی باس����ێكی نوێدا ك����ردەوە‪ ،‬ئەویش‬ ‫كۆبوون����ەوەی حیزب����ە مۆڵەتپێدراوەكان����ی‬ ‫هەرێمی كوردس����تان بوو‪ ،‬بۆ چارەس����ەری‬ ‫كێش����ە سیاس����ییەكانی هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم یەكێتی و گۆڕان دژی ئەوەن هەموو‬ ‫حیزب����ەكان لەكۆبوونەوەك����ەدا بەش����دار بن‬ ‫و پێیانوای����ە پێویس����تە تەنیا پێن����ج حیزبەكە‬ ‫بەشداری بكەن‪.‬‬ ‫ئەگەرچی هەموو الیەكان دەڵێن گەڕانەوە‬ ‫بۆ سەر مێزی گفتوگۆ باشترین رێگاچارەیە‪،‬‬

‫ب����ەاڵم لەس����ەر ئ����ەو كۆبوونەوەی����ەی باس‬ ‫دەك����رێ‪ ،‬جی����اوازی بیروڕا هەی����ە‪ ،‬لەبارەی‬ ‫بەش����داریكردنی هەم����وو الیەن����ەكان ی����ان‬ ‫تەنی����ا پێن����ج الیەنەكە‪ .‬پێش����تریش یەكێتی و‬ ‫بزووتن����ەوەی گ����ۆڕان دژی ئەوەبوون‪ ،‬كە‬ ‫هەموو حیزبەكان بەش����دارییان پێ بكرێت‪،‬‬ ‫بە پاس����اوی ئ����ەوەی ئەو حیزبان����ە لەپارتی‬ ‫نزیكن و خزمەت بەئەجێندای پارتی دەكەن‪.‬‬ ‫بەاڵم پارتی كە زۆرتر پێدادەگرێت لەس����ەر‬ ‫بەش����داری ئ����ەو حیزبانە‪ ،‬پێ����ی وایە هەموو‬ ‫حیزب����ەكان ماف����ی ئەوەی����ان هەیە لەپرس����ە‬ ‫چارەنووسسازەكان بەشدار بن‪.‬‬ ‫"ف����ارس ق����ادر" ئەندام����ی ئەنجومەن����ی‬ ‫س����ەركردایەتی پارتی لەپارێ����زگای هەولێر‪،‬‬ ‫س����ەبارەت بەپەیامەكەی سەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردس����تان دەڵێ����ت "پێموای����ە لەبارودۆخی‬ ‫سیاس����ی ئەم����ڕۆی هەرێم����ی كوردس����تان‪،‬‬ ‫كۆبوونەوەی حزب����ەكان و كۆتاییهێنان بەو‬ ‫بابەت����ە‪ ،‬عەمەلیت����ر و گونجاوت����رە‪ ،‬چونك����ە‬ ‫گەڕانەوە بۆ س����ەر مێزی گفتوگۆ باشترین‬ ‫رێگاچارەسەری كێشەكانە"‪.‬‬ ‫ه����ۆكاری هەڵبژاردن����ی ئەو خاڵ����ە بەالی‬ ‫پارتیی����ەوە بۆ ئ����ەوە دەگەڕێنێتەوە‪ ،‬كە كات‬ ‫و س����اتی ئێس����تا و گۆڕانكاری و پێش����هاتە‬ ‫نوێیەكانی ناوچەكە پێویس����تیان بەیەكڕیزی‬ ‫و یەكدەنگیی����ە‪ .‬دەش����ڵێت كە پارت����ی پێیوایە‬ ‫دەبێت بواری بەشداری سیاسی فراوانتربێت‬ ‫و هەم����وو حزب����ەكان بەش����داری بڕی����اری‬ ‫سیاسی بكەن‪.‬‬ ‫یەكێتی ئاماژەدان بەكۆبوونەوەی هەموو‬ ‫حیزب����ە مۆڵەتپێ����دراوەكان لەپەیامەك����ەی‬ ‫بارزان����ی‪ ،‬بەخاڵێكی كەموك����وڕی پەیامەكە‬ ‫دەزانێ����ت‪" .‬فەری����د ئەسەس����ەرد" ئەندام����ی‬ ‫س����ەركردایەتی یەكێت����ی دەڵێ����ت "یەكێ����ك‬

‫گۆڕان‪:‬‬ ‫بۆ ئەنجامدانی‬ ‫هەر گۆڕانكارییەكی‬ ‫سیاسی پێویستە تەنیا‬ ‫حزبە سیاسییەكانی‬ ‫ناو پەرلەمان‬ ‫بەشداریان‬ ‫پێبكرێت‬ ‫لەكەموكوڕییەكانی ئەو پەیامە ئەوە بوو‪ ،‬كە‬ ‫وەك����و پەیامەكانی پێش����وو داوا لەحزبەكان‬ ‫دەكات كۆببن����ەوە ب����ۆ كۆتاییهێن����ان ب����ەم‬ ‫كێش����ەیە‪ ،‬بەاڵم داوا لەهەموو ئ����ەو حزبانە‬ ‫دەكات كە مۆڵەتیان هەیە‪ ،‬واتە ئەو حزبانەی‬ ‫توانیویان����ە س����ەدان هەزار دەن����گ بێنن‪ ،‬بۆ‬ ‫ن����او پەرلەم����ان و بەش����داربن لەپێكهێنان����ی‬ ‫حكومەت‪ ،‬هەروەها ئەو حزبانەش كە رەنگە‬ ‫پەنجا دەنگیان هێنابێت"!‬ ‫ئەسەس����ەرد پێش����یوایە "قەیران����ەكان‬ ‫تەنی����ا بەحزبە س����ەرەكییەكانی كوردس����تان‬ ‫چارەس����ەر دەكرێن‪ ،‬باس����كردنی س����ەرجەم‬ ‫ئ����ەو حزبانەی مۆڵەتیان هەی����ە‪ ،‬ئەوە خۆی‬ ‫لەخۆی����دا گوم����ان لەس����ەر جددی����ەت ب����ۆ‬ ‫چارەس����ەركردنی قەیران����ەكان دروس����ت‬ ‫دەكات‪ .‬ئێم����ە بۆچوونم����ان وای����ە كە حزبە‬ ‫س����ەرەكییەكانی پرۆسەی سیاسی هەرێمی‬ ‫كوردس����تان دەتوانن چارەس����ەری كێشەكە‬ ‫بك����ەن‪ .‬ئەو ج����ۆرە دانیش����تنانە پێش����تریش‬ ‫هی����چ ئەنجامێكی نەب����ووە"‪ .‬زیاتریش دەڵێت‬ ‫"گەیش����تن بەه����ەر بڕیارێ����ك لەمبارەی����ەوە‪،‬‬ ‫دەبێ����ت بەس����ازان و كۆدەنگ����ی بدرێ����ت‪.‬‬ ‫یەكێ����ك ل����ەو كێش����انە ئەوەی����ە‪ ،‬ك����ە پارتی‬ ‫خ����ۆی دید و ئەجێندایەك����ی تایبەتی هەیە و‬ ‫هەوڵدەدات بەپێی ئ����ەو ئەجێندایە كاربكات‪،‬‬ ‫نەك ئ����ەو ئەجێندایەی حزبەكان لەس����ەری‬ ‫رێكدەك����ەون‪ .‬ئەوەش دەبێت����ە هۆی ئەوەی‬ ‫نەگەین بەس����ازان‪ ،‬وەك چ����ۆن كۆبوونەوە‬ ‫پێنج قۆڵییەكان لەسەر سەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫نەگەیشتن بەس����ازان‪ ،‬ئەمجارەش هەر بەو‬ ‫جۆرەی لێدێ‪ .‬بارزانی كە باس لەحزبەكان‬ ‫دەكات‪ ،‬وەك ئەوە باسدەكات كە پارتی تێدا‬ ‫نەبێت"‪.‬‬ ‫"بابەكر دڕەیی" هەڵسوڕاوی بزوتنەوەی‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪13‬‬


‫سياسەت‬

‫گ����ۆڕان ئەگەرچ����ی پێیوای����ە‪ ،‬ل����ەم كات����ەدا‬ ‫قەیرانەكان گەیشتوونەتە لوتكە‪ ،‬تا ئەندازەیەك‬ ‫دەش����ێ پەیامەك����ە وەك هەنگاوێكی ئیجابی‬ ‫باس بكرێت‪ ،‬بەاڵم سەبارەت بە بانگەوازی‬ ‫بارزانی بۆ هەموو حزبە مۆڵەتپێدراوەكان‪،‬‬ ‫هاوش���ێوەی فەری���د ئەسەس���ەرد‪ ،‬رایوایە‪،‬‬ ‫ب���ۆ ئەنجامدان���ی ه���ەر گۆڕانكارییەك���ی‬ ‫سیاس���ی لەهەرێمی كوردس���تان‪ ،‬پێویستە‬ ‫تەنی���ا حزبە سیاس���ییەكانی ن���او پەرلەمان‬ ‫بەش���داریان پێبكرێ���ت‪ ،‬نەك هەم���وو حزبە‬ ‫مۆڵەتپێ���دراوەكان‪ ،‬دەش���ڵێت "چونك���ە ئەو‬ ‫حزبانە ش���ەرعیەتی سیاسی و جەماوەری‬ ‫و قانونیان نییە‪ ،‬بۆ بەش���داری لەپرۆس���ەی‬ ‫سیاس���ی‪ .‬ب���ەو پێی���ەی دەنگ���ی یاس���اییان‬ ‫نەهێن���اوە ب���ۆ بەش���داری لەپرۆس���ەی‬ ‫سیاسی"‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی هەرێم���ی كوردس���تان‬ ‫لەپەیامەكەی���دا س���ێ بژاردەی خس���تە بەر‬ ‫دەس���تی الی���ەن سیاس���ییەكان "ی���ان بڕیار‬ ‫لەس���ەر س���ازدانی هەڵبژاردن���ی س���ەرۆك‬ ‫ب���دەن‪ ،‬ی���ان لەس���ەر دەستنیش���انكردنی‬ ‫بەڕێزێك ڕێكبك���ەون كە تا هەڵبژاردنەكانی‬ ‫س���اڵی ‪ 2017‬ئەرك���ی س���ەرۆكایەتیكردنی‬

‫حزبی شیوعی‪:‬‬ ‫گەر وایە پارتی و‬ ‫یەكێتی و گۆڕان‬ ‫‪%80‬ی كورسیەكانیان‬ ‫هەیە‪ ،‬با هەر خۆیان‬ ‫بن و كەسی تر لەخۆیان‬ ‫كۆنەكەنەوە!!‬ ‫هەرێ���م بگرێتە ئەس���تۆ و منی���ش بەهەموو‬ ‫توانای���ەك پاڵپش���تیی دەك���ەم‪ ،‬یانیش بڕیار‬ ‫لەسەر ئەوە بدەن تا هەڵبژاردنەكانی ‪2017‬‬ ‫بارودۆخەكە بەوشێوەیەی ئێستا بمێنێتەوە‪،‬‬ ‫ئەوەش لەبەر ش���ەڕ و ئەو دۆخە تایبەتەی‬ ‫كە كوردستان پێیدا تێدەپەڕێت"‪.‬‬ ‫"عەلی عەون���ی" ئەندامی س���ەركردایەتی‬ ‫پارت���ی س���ەبارەت بەپێداگی���ری پارت���ی‬ ‫لەس���ەر بەش���داریكردنی هەم���وو حزب���ە‬ ‫مۆڵەتپێ���دراوەكان دەڵێ���ت "هەم���وو حزب���ە‬ ‫مۆڵەتپێ���دراوەكان‪ ،‬كاراكت���ەری سیاس���ین‬ ‫و دەنگ���ن‪ .‬قۆخكردن���ی ئ���ەم گۆڕەپان���ە‪،‬‬ ‫بەدروس���تكردنی گەلەكۆمەكی و سەپاندنی‬

‫‪ 14‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫رای دیكتاتۆران���ە و بەش���داریكردنی تەنی���ا‬ ‫پێنج حزب‪ ،‬دیموكراتیەت نییە‪ .‬پارتی رایوایە‬ ‫هەم���وو حزب���ەكان تێدابن‪ ،‬چونك���ە هەموو‬ ‫حزبەكان یاریكەری سیاس���ین لەگۆڕەپانی‬ ‫سیاسی هەرێم"‪.‬‬ ‫لەوەاڵم���ی یەكێت���ی و گۆڕانیش���دا‬ ‫دەڵێ���ت "ئ���ەوان پێیانوای���ە ت���ا گۆڕەپانەكە‬ ‫یاریك���ەری كەمتری تێدا بێت‪ ،‬ئەوان بواری‬ ‫خۆس���ەپاندنیان زیاتردەبێ���ت‪ .‬ئەگەرن���ا لە‬ ‫زۆر واڵت خەڵكێ���ك هەی���ە هەر بەش���داری‬ ‫لەهەڵب���ژاردن ن���اكات‪ ،‬لەكوردس���تانیش‬ ‫خەڵكێك بەشداری لەهەڵبژاردن نەكردووە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی پارتی پێوەری دیموكراسی و‬ ‫ئەوانی تر پێوەری قۆرخكردنە"‪.‬‬ ‫حزب���ی ش���یوعی كوردس���تان‪ ،‬خ���اوەن‬ ‫خەبات���ی ش���ار و ش���اخە‪ .‬لەهەم���وو‬ ‫قۆناغەكان���دا بوونی هەبووە‪ ،‬بەاڵم هەندێك‬ ‫لەحزبەكان بەشداری ئەوان لەچارەسەری‬ ‫كێش���ە سیاس���ییەكان بەگونج���او نازان���ن‪.‬‬ ‫"ئەب���و كاروان" پەرلەمانت���اری ئ���ەو حزب���ە‬ ‫س���ەبارەت بەتەحەف���وزی یەكێت���ی گۆڕأن‬ ‫لەس���ەر بەش���داریكردنی هەم���وو حزب���ە‬ ‫مۆڵەتپێ���دراوەكان لەكوردس���تان‪ ،‬دەڵێ���ت‬ ‫"قەیرانەكانی هەرێمی كوردستان فرەالیەن‬ ‫و گش���تگیرن‪ ،‬كاریگ���ەری لەس���ەر ژیان���ی‬ ‫هەم���ووان هەی���ە‪ .‬رەنگدان���ەوەی لەس���ەر‬ ‫بارودۆخ���ی سیاس���ی و ئابووری���ی و‬ ‫كۆمەاڵیەتی هەیە"‪.‬‬ ‫بەرای ئەبو كاروان‪ ،‬وا پێویس���ت دەكات‬ ‫ن���ەك ه���ەر حزب���ە مۆڵ���ەت پێ���دراوەكان‪،‬‬ ‫بەڵكو كەس���ایەتی و ش���ارەزا و پس���پۆڕ و‬ ‫رۆشنبیریش لەگفتوگۆكردن و خستنەڕووی‬ ‫پێش���نیارەكانیان بەش���دارن بن‪ ،‬دەش���ڵێت "‬ ‫نازانم بۆچی دەیانەوێ ئاستەنگ لەبەردەم‬ ‫حزبەكانی ب���ەدەر لەو پێنج حزبە و نەتەوە‬ ‫و پێكهاتەكاندا دروس���ت بكرێت؟! لەكاتێكدا‬ ‫ئەم پرسە پەیوەندی بەهەموومانەوە هەیە‪.‬‬ ‫خۆ ئەوە دابەش���كردنی پلەوپۆست نییە‪ ،‬تا‬ ‫لەنێوان چەند حزبێك دابەش بكرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫الی ئێم���ە پرس���یارە‪ ،‬كە بۆچ���ی تەنیا پێنج‬ ‫حزب بڕی���ار لەسەرچارەنوس���ی هەمووان‬ ‫بدەن"؟!‬ ‫ئەب���و كاروان رەخن���ەش ل���ە ئ���ەدای‬ ‫حوكمڕان���ی و پەرلەمان���ی ئ���ەو پێنج الیەنە‬ ‫دەگرێ���ت و بە "ناس���ەركەوتوو" لەقەڵەمیان‬ ‫دەدات و دەڵێت "ئەو حوكمڕانیەشمان بینی‬ ‫كە حوكمڕانی پێنج حزبەكە بوو‪ ،‬چ لەبواری‬ ‫پەرلەمان���ی و چ لەب���واری حكومەتداری���دا‬ ‫فاش���ل ب���وون‪ .‬هەوڵ���دان ب���ۆ رێگریك���ردن‬

‫پارتی‪:‬‬ ‫ئەوان پێیانوایە تا‬ ‫گۆڕەپانەكە یاریكەری‬ ‫كەمتری تێدا بێت‪،‬‬ ‫بواری خۆسەپاندنیان‬ ‫زیاتردەبێت‬ ‫لەبەشداری هەموو حزبەكان لەچارەسەری‬ ‫قەیرانەكان لەهەرێمی كوردس���تان‪ ،‬كارێكە‬ ‫دژی ناوەندی بڕیاردانە‪ ،‬كە پێویستە فراوان‬ ‫بێ���ت‪ .‬ت���ا دژی فرەحزبی و دیموكراتیش���ە‪.‬‬ ‫ئەگەرنا یەكێت���ی و پارتی و گۆڕان‪%80 ،‬ی‬ ‫كوردس���ییەكانی پەرلەمانیان هەیە‪ ،‬كەواتە‬ ‫با ئەوان هەرس���ێكیان كۆببن���ەوە‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫یەكێتی لەهەردووال نزیكە و رەنگە بتوانێت‬ ‫رۆڵ���ی جی���اواز ببینێ���ت‪ .‬بۆچ���ی خەڵكی تر‬ ‫لەخۆیان كۆدەكەنەوە"؟!‬ ‫بەپێچەوان���ەی رای ب���اوی ن���او گۆڕان و‬ ‫بەشێك لە یەكێتی‪" ،‬سلێمان عەبدوڵاڵ یونس"‬ ‫كادیری پێشكەوتووی یەكێتی رایوایە‪ ،‬ئەو‬ ‫رێگەچاران���ەی بارزانی خس���توونیەتەڕوو‪،‬‬ ‫لەڕووی تیۆریەوە رێگەچارەی زیندوون و‬ ‫پێویستیان بەلێبوردەیی حزبی و وازهێنانی‬ ‫الیەن���ە سیاس���یەکان هەی���ە‪ ،‬لەهەندێ���ک‬ ‫لەبەرژەوەندیە حزبیەکانیان هەیە‪ .‬دەشڵێت‬ ‫"پێش���نیار دەکەم بەڕێز بارزان���ی یەکەمین‬ ‫هەنگاوی دابەزین لەبەرژەوەندیە حزبیەکان‪،‬‬ ‫بەپارت���ی بکات و خۆیش���ی وەکو رێبەرێک‬ ‫بەمەیدانی لەسەرئاستی کوردستان‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەم کەیس���ەدا مامەڵە ب���کات و رێگە بگرێت‬ ‫لەهەوڵ���ی پارتەک���ەی خ���ۆی و الیەنەکانی‬ ‫تریش‪ ،‬کە هەوڵ دەدەن وەکو سەرکردەی‬ ‫زۆنی زەرد و سەرۆکی حزبێک لەهەولێردا‬ ‫گۆشەگیری بکەن"‪.‬‬ ‫ئ���ەو كادی���رە پێش���كەوتووەی یەكێت���ی‬ ‫متمانەی خۆی بە س���ەرۆكی هەرێم نیشان‬ ‫دەدات و زیات���ر دەڵێ "باوەڕم وایە بارزانی‬ ‫دەوڵ���ەت دروس���ت دەکات‪ ،‬ل���ەم پێن���اوەدا‬ ‫ب���ا دوو دڵ نەبێ���ت و ئ���ەو حزبۆکراتیەت���ە‬ ‫و بەرژەوەندیەکان���ی‪ ،‬ک���ە پارتەک���ەی‬ ‫س���ەرکردایەتی دەکات‪ ،‬ب���کات بەقوربان���ی‪،‬‬ ‫چونک���ە دەوڵەت���ی ک���وردی پێویس���تی‬ ‫بەقوربانی مەزن هەیە‪ .‬بۆیە هەرس���ێ ڕێگە‬ ‫چارەکان لەچاوەڕوان���ی هەنگاوی مەیدانی‬ ‫بارزانی خۆیدان"‪.‬‬


‫سياسەت‬

‫زەبەدانی‪ ..‬لینینگرادی دووەم‬

‫شازاد ئەنوەر‬ ‫* چەن���د جارێك ئەو قس���ەیەی میش���یل‬ ‫ئەفلەقی دامەزرێنەری حزبی بەعسم دوپات‬ ‫كردۆت���ەوە‪ ،‬كاتێك گوتویەتی ئەو دەمە واز‬ ‫لەموڵكداری عێراق و س���وریا دەهێنین‪ ،‬كە‬ ‫ه���ەردو واڵت بكەینە قەرەب���روت و لەگەڵ‬ ‫زەوی تەخت���ی بكەی���ن! قس���ەكەی ناوبراو‬ ‫نەك راس���ت دەرچوو‪ ،‬بگ���رە لەوەش زیاتر‬ ‫رۆی���ی‪ .‬ئەوەت���ا دوای رژێم���ی بەع���س و‬ ‫س���ەدام لە عێراق‪ ،‬دەس���تەبژێری ش���یعەی‬ ‫سیاسی كارێكیان بەس���وننەی عێراق (گەر‬ ‫بۆی���ان بكراب���ا كوردی���ش) ك���رد‪ ،‬ئ���ەوەی‬ ‫مابوش���یان نەماو ناوچەكانیان بۆتە شاری‬ ‫ت���رس و كاول���كاری‪ ،‬تەنان���ەت لەموس���ڵ‬ ‫داعشیان لەشیعەی دەسەاڵتدار و حاكم پێ‬ ‫چاكتربوو‪.‬‬ ‫* س���وریا هێش���تا لەچنگاڵ���ی بەع���س و‬ ‫ئەسەد دەربازی نەبووە‪ ،‬كەچی لەئێستاوە‬ ‫بەچەش���نێك وێرانی���ان كردوو‪ ،‬ئەس���تەمە‬ ‫لەداهاتووشدا بەو بارە ئابوورییە الوازەی‬ ‫واڵتەك���ە بتوان���ن ن���ەك بەچاك���ی بونیادی‬ ‫بنێنەوە‪ ،‬بگرە وەكو خۆشی لێبكەنەوە! لەوە‬ ‫زیاتر وایان كردووە‪ ،‬هاوچەشنی لینینگراد‬ ‫خەڵكی بەهۆی ئابڵوقەی دەسەاڵت ناچار بن‬ ‫لەسەر گوفكەكان پشیلە و سەگی مردوو و‬ ‫زیندوو بخ���ۆن! ق���ەزای "زەبەدانی" یەكێكە‬

‫لەش���ارە هەرە بەناوبانگە گەش���تیاریەكانی‬ ‫س���وریا‪ ،‬كەمت���ر ل���ە ‪ 30‬كم لەدیمەش���قەوە‬ ‫دوورە‪ ،‬نزیك���ەی پەنج���ا ه���ەزار ك���ەس‬ ‫تێی���دا دەژی‪ ،‬بەش���ێكی زۆریان مەس���یحی‬ ‫ئەرمەنی���ن‪ ،‬خەڵكێكی هێمن و ئارام و دوور‬ ‫لەتوندوتیژی و رەگەزپەرستین‪ ،‬ماوەیەكی‬ ‫كورت لەو ش���ارە ژی���اوم‪ ،‬رۆژێك نەمبینی‬ ‫لەس���ەر بابەت���ی ئیتنی و ئای���ن و رەگەزیی‬ ‫ناكۆك���ی رووب���دات‪ .‬دوای دەس���تپێكردنی‬ ‫ناڕەزایی���ەكان دژی رژێم���ی ئەس���ەد‪ ،‬ئ���ەو‬ ‫ش���ارە ب���وو ب���ە مەك���ۆی شۆڕش���گێران و‬ ‫زۆرترین بەرەنگاربوونەوەی پێش���اندا‪ ،‬بەو‬ ‫هۆی���ەوە ماوەیەك���ی ئێج���گار زۆرە وێڕای‬ ‫قەیران���ی هەمەالی���ەن و ب���ەردەوام بۆم���ب‬ ‫بارانك���ردن و بەرمیل���ە باروت پێدكێش���ان‪،‬‬ ‫وایانك���ردووە بەهی���چ كڵۆجێ���ك و لەهی���چ‬ ‫الیەك���ەوە‪ ،‬تەنان���ەت رێ ن���ادرێ كیس���ە‬ ‫خوێیەكی���ش بچێت���ە ئەو ش���ارەوە و تەواو‬ ‫لەجیه���ان دایانبڕی���ون‪ ،‬بەجۆری���ك چەندین‬ ‫مانگ���ە رووناكیش���یان بەچ���اوی خۆی���ان‬ ‫نەبینیوە‪ .‬دواج���ار لەرێكەوتنی كاتیی نێوان‬ ‫رژێ���م و شۆڕش���گێڕەكان كۆتای���ی س���اڵی‬ ‫رابردوو مانگی سوری نێودەوڵەتی بریندار‬ ‫و پەككەوتەكانی گواستەوە خاكی توركیا و‬ ‫لەوێو لەسەر زار و بەهۆی وێنەی مۆبایلی‬ ‫هەندێك كەس دەركەوت‪ ،‬كە چ كارەس���اتی‬ ‫مرۆی���ی ترس���ناك و تۆقێن���ەر ل���ەو ش���ارە‬ ‫رووی���داوە‪ ،‬بەجۆرێك رێك رۆژانی جەنگی‬ ‫دووەم���ی جیهان���ی و ش���اری لینینگ���رادی‬ ‫دەهێنای���ەوە بەرچ���او‪ ،‬كاتێ���ك مرۆڤ���ەكان‬ ‫هەرچ���ی ئاژەڵی مردوو ب���و دەیانخوارد و‬ ‫لێی نەدەسڵەمینەوە!‬ ‫* دیمەنەكان���ی زەبەدان���ی ك���ە پیش���انی‬ ‫دەدات من���داڵ لەس���ەر گوفك���ەكان بەدوای‬ ‫هەموش���تێكدا دەگەڕێ تا بیخوات‪ ،‬ئاماژەیە‬ ‫ب���ۆ دڕندایەتی ئەو رژێمەی هەرچی بەهای‬ ‫ئەخالق���ی و مرۆی���ی ب���ێ نیەت���ی و لەپێناو‬

‫مان���ەوەی خ���ۆی ئامادەیە هەم���وو كارێك‬ ‫ئەنجام بدات‪ .‬سەیرەكە لەوە دایە‪ ،‬بەشێكی‬ ‫واڵتان���ی وەك روس���یا و هاوپەیمانەكان���ی‬ ‫دیمەش���ق پش���تیوانی دەك���ەن و پێیانوای���ە‬ ‫نە ب���ای دێ و نە بۆران! مۆس���كۆ پێدەچێ‬ ‫سانستراس���بۆرگی بیرچوبێت���ەوە‪ ،‬رۆژانی‬ ‫كۆتۆزۆفی لەی���اد نەمابێ‪ ،‬كاتێك مۆس���كۆ‬ ‫س���وتا و واڵتەكەی���ان چ���ی بەس���ەرهات!‬ ‫لەیادیان نەماوە نازیەكان پتر لەپێنج هەزار‬ ‫دیلی س���ۆڤیەتیان كە گ���رت‪ ،‬رۆژ تا ئێوارە‬ ‫پیساییان دەرخوارد دەدان! بەراستی كاتێك‬ ‫مرۆڤ لەسەدەی بیست و یەك ئەو ئەتوار و‬ ‫دیمەنانەی هەندێك واڵتی پشتیوانی ئەسەد‬ ‫دەبینێ‪ ،‬بیر دەكاتەوە و دەڵێ خۆڕایی نییە‬ ‫گۆرباتچۆف بریسترۆیكای كرد و سوڤیەت‬ ‫داری بەسەر بەردیەوە نەما‪.‬‬ ‫* ئەمڕۆ لەس���ەر كۆمەڵگای نێودەوڵەتی‬ ‫و هێزی هاوپەیمان دژی داعش پێویستە و‬ ‫زەرورەتە لەتەك داعش بەجدی ئەجەندای‬ ‫تێروتەس���ەلیان بۆ ئەس���ەدیش هەبێ‪ ،‬چیتر‬ ‫بەمان���ۆر كات بەفی���ڕۆ ن���ەدەن‪ .‬روس���یا‬ ‫دوای ش���ەڕی س���ارد ب���ەوە بەناوبانگ���ە‪،‬‬ ‫لەپێناو بەرژەوەندی زۆر تەس���ك ئامادەیە‬ ‫دەس���بەرداری نزیكترین شەریكەكانی ببێ‪،‬‬ ‫نمون���ەش س���ەدام و قەزافیی���ە‪ ،‬بۆی���ە گەر‬ ‫واش���نتۆن و یەكێت���ی ئەوروپا مەبەس���تیان‬ ‫بێ‪ ،‬رێكەوتن لەگەڵ هێزی لەمجۆرە مەحاڵ‬ ‫نیی���ە‪ .‬گەالن���ی س���وریاش پێویس���تیان ب���ە‬ ‫وچان و پش���وو هەیە‪ ،‬ئەگەرنا كار وابڕوا‪،‬‬ ‫بەدڵنییای���ەوە زۆر لەوە زیاتر خراپتر دەبن‬ ‫و جینۆسایدی تر دەبینین‪.‬‬ ‫تێبین���ی‪ :‬ل���ە زۆر ش���ار و ش���ارۆچكەی‬ ‫دیك���ەی س���وریادا‪ ،‬برس���یەتی و قاتوق���ڕی‬ ‫بەجۆرێكە‪ ،‬كار گەیش���تۆتە ئ���ەوەی خەڵك‬ ‫لەبرس���مان بم���رن! ب���ەاڵم دەرف���ەت نیە لە‬ ‫وتارێك���ی كورت���دا ب���اس لەنەهامەتیەكانی‬ ‫هەموویان بكرێت‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪15‬‬


‫سياسەت‬

‫‪ 16‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫سياسەت‬

‫عەرەبستان بە ئەنقەست‬ ‫ئەم وادەیەی بۆ لەداردانی نەمر هەڵبژارد‬

‫سعودیە‬ ‫بە شێوەیەكی رەمزی سەری‬ ‫شیعەگەریی لە دار دا‬ ‫مەترسی گەشەکردن و پەرەسەندنی هەژمونی‬ ‫شیعەگەرایی ئێران لە ناوچەكەدا تەزووی بە لەشی‬ ‫سعودیەدا هێناوە‬ ‫خامنەیی جیاوازیەک‬ ‫لە نێوان کافرەکانی قوڕەیش و ئالی سعوددا نابینێ‬ ‫نیگەرانیەکانی سعودیە لە شیعگەری بەشێکیشی‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ بەهێزبوونی شیعە حوسییەکانی یەمەن‬ ‫ناسر مورادی‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪17‬‬


‫سياسەت‬

‫ئەم رۆژانە تۆفانی خەلیجی‪-‬عەرەبی لەدژی‬ ‫ئێ����ران هەڵیک����ردووە‪ .‬دەموچ����اوی ش����یعەکانی‬ ‫ئێ����ران‪ ،‬عێ����راق‪ ،‬لوبنان و باق����ی واڵتان گرژ و‬ ‫تووڕەیە‪ .‬ئێران و سعودیە تا پێش ئەم قۆناغە‪،‬‬ ‫لەواڵتان����ی س����وریا‪ ،‬عێ����راق‪ ،‬یەم����ەن‪ ،‬بەحرێن‬ ‫و لوبن����ان ل����ەدژی یەکت����ر س����ەرقاڵی ش����ەڕی‬ ‫بەوەکال����ەت بوون‪ .‬ئێس����تا رەوتی ناکۆکیەکانی‬ ‫نێوان س����عودیە و ئێ����ران کەوتۆت����ە قۆناغێکی‬ ‫تازەوە‪ .‬ئەگەر و ئام����اژەی بەهێز هەیە‪ ،‬چیدی‬ ‫ئەم دوو واڵتە شەڕەکانیان بە وەکالەت نەبێ‪.‬‬ ‫ئێ����ران و عێ����راق لەماوەی ش����ەڕی هەش����ت‬ ‫س����اڵەدا هیچ کات دەرگایان لەس����ەر پەیوەندی‬ ‫دیپلۆماس����ی دانەخس����ت‪ .‬ب����ۆ س����عودیە وەه����ا‬ ‫بڕیارێک����ی دەرک����رد؟ دوو هەفت����ە پێ����ش ئ����ەم‬ ‫بڕی����ارەی‪ ،‬باڵویزێک����ی خیب����رە و ش����ارەزای‬ ‫رەوانەی تاران کردبوو‪ ،‬بۆ لە ئێس����تادا ئاستی‬ ‫دیپلۆماسی خۆی لەگەڵ تاران گەیاندە سفر؟‬ ‫هێ����رش کردن����ە س����ەر باڵوێزخان����ە و‬ ‫کونس����وڵخانەی س����عودیە لەتاران و مەش����هەد‬ ‫و دواتر زمانی هەڕەش����ە و زبری بەرپرسانی‬ ‫ئێران‪ ،‬ناكرێت هۆکاری دەستبەجێی داخستنی‬ ‫پەیوەن����دی دوو واڵت بێ����ت‪ .‬لەنەبوون����ی ئ����ەم‬ ‫پەیوەندیانەش مەترس����ی هەڕەش����ەکانی تاران‬ ‫بۆ س����ەر س����عودیە لەجێی خۆیەتی‪ .‬س����عودیە‬ ‫بەم کارەی خۆی بەش����ێوەی سیمبولی سەری‬ ‫بیرۆک����ەی ش����یعەگەری ئێران����ی پەڕان����د‪ .‬ئەمە‬ ‫گریمانەیەک����ی بەهێ����زە‪ ،‬دەکرێ ئ����ەم ئاماژەیە‬ ‫لەقس����ەکانی عەل����ی خامنەی����ی بخوێندرێت����ەوە‪.‬‬ ‫خامنەی����ی بێ ئ����ەوەی ئام����اژە بەهێرش����کردنە‬ ‫س����ەر ناوەندە دبلۆماس����یەکانی سعودیە بدات‪،‬‬ ‫رایگەیاند کە س����عودیە دڵنیا بێ دەستی تۆڵەی‬ ‫ئیالهی بەرۆکی دەگرێ! س����ەرۆکی حیزبوڵاڵی‬ ‫لوبنانیش ئەم گفتەی دووبارە کردەوە‪.‬‬ ‫نیگەرانیەکان����ی س����عودیە لەجی����ی خۆیەتی‪،‬‬ ‫مەترسی گەشەکردن و پەرەسەندنی هەژمونی‬ ‫شیعەگەرایی ئێران تەزووی بە لەشی سعودیەدا‬ ‫هێناوە‪ .‬لەهەڵس����ەنگاندنی س����عودیەدا‪ ،‬کۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێران تائیستا لە عێراق‪ ،‬یەمەن‪ ،‬سوریا‬ ‫و لوبنان تاڕادەیەک سەرکەوتنی بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫س����عودیە پێ����ش ئ����ەوەی س����ەری ش����ێخ نەمر‬ ‫لەجەس����تەی جیابکاتەوە‪ ،‬پێش����بینی دژکردەوە‬ ‫و دەرهاویش����تەکانی ک����ردووە‪ .‬دژایەت����ی ب����ێ‬ ‫پەردەی لەگەڵ هەژمۆنی ش����یعەگەرایی یەکەم‬ ‫ئام����اژە بوو‪ ،‬کە رەوانەی تاران����ی کرد‪ .‬بێ هۆ‬ ‫نییە‪ ،‬کە لەکوێت (ش����یخ حس����ین المعتوق) و لە‬ ‫بەحرەین (ش����یخ علی س����لمان) لەشێوەی شێخ‬ ‫نەمر رەوانەی ب����ەردەم دادگا کراون! هەر لەم‬ ‫راس����تایەدا‪ ،‬هێرش����ی س����وپای نیجریا بۆ سەر‬ ‫ش����ێخ ئیبراهی����م زکزاکی جێ����ی تیڕامان����ە‪ .‬لەم‬

‫‪ 18‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫هێرەش����ەدا نزیکەی هەزار ک����ەس لەپەیرەوانی‬ ‫زکزاکی کوشتوبڕ کران‪ .‬زکزاکی لەو کەسایەتیە‬ ‫ئایینیان����ە بوو‪ ،‬کە مەزهەبی خۆی لەس����وننەوە‬ ‫گۆڕیبوو بۆ شیعە و دەستێکی بااڵی هەبوو لە‬ ‫بانگەشە و برەوپێدانی شیعیگەرایی‪ .‬سودان کە‬ ‫لەئێستادا چۆتە ریزی هاوپەیمانیەتی سەربازی‬ ‫س����عودیەوە‪ ،‬وەک یەک����ەم هەنگاو نوس����ینگەی‬ ‫نوێنەرایەتی کولتوری ئێرانی بەهۆی کاروباری‬ ‫ش����یعەگەرییەوە داخس����تبوو‪ .‬نیگەرانیەکان����ی‬ ‫سعودیە لەشیعیگەری بەشێکیشی دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ بەهێزبوونی شیعە حوسییەکانی یەمەن‪.‬‬ ‫لەهەڵسەنگاندن و خوێندنەوەی سعودیەکاندا‪،‬‬ ‫دەستوەردانی ئێران لەهەرێمی واڵتانی سوننە‬ ‫قابیلی قبوڵكردن نیە‪ .‬لەعێراقی ژێر دەس����ەاڵتی‬ ‫ش����یعەکان‪ ،‬لەسوریا کە س����وننەکان سەرکوت‬ ‫دەکات‪ ،‬ل����ە لوبنان کە حیزبوڵ��ڵ�ا تەراتێنی تێدا‬ ‫دەکات‪ ،‬لەیەم����ەن حوس����ییەکان مانۆڕ دەدەن‪،‬‬ ‫ل����ە نیجریا کە ش����یعەگەری بۆتە هەڕەش����ە‪ ،‬لە‬ ‫بەحرەی����ن ش����یعەکان دروش����می رووخاندن����ی‬ ‫دەس����ەاڵتی ئالی س����عودیان بەدەمەوە گرتووە‪.‬‬ ‫خامنەی����ی جیاوازی����ەک لەنێ����وان کافرەکان����ی‬ ‫قوڕەیش و ئالی سعوددا نابینێ‪ ،‬هەڵسوکەوتی‬ ‫س����عودیە لەیەم����ەن و كۆمەڵكوژیەكان����ی ئالی‬ ‫س����عود ب����ە چەش����نی تاوانەكان����ی كافرەكان����ی‬ ‫قوڕەی����ش لەمانگی ح����ەرام (رەجەب)دا لەقەڵەم‬ ‫دەدات‪ ،‬دەش����ڵێت ك����ە ب����ە دڵنیی����ەوە تۆڵ����ە لە‬ ‫سعودیەکان دەکرێتەوە‪.‬‬ ‫س����تراتیژی توندتر کردنەوەی گوشار بۆ‬ ‫سەر ئێران‬ ‫لەعورفی سیاس����ی و دیپلۆماسیدا داخستنی‬ ‫پەیوەندی سیاس����ی بەمانای داخس����تنی هەموو‬ ‫دەرگاکان����ی گفتوگۆ و وتووێژە‪ .‬ریاز لەکاتێکدا‬ ‫دەرگاکانی گفتوگۆی لەسەر ئێران داخستووە‪،‬‬ ‫ک����ە دڵنیای����ە ئام����رازی پێویس����تی بۆ گوش����ار‬ ‫خس����تنە س����ەر ئێ����ران بەدەس����تەوەیە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫دەس����ەاڵتی نەوتی����ی ئ����ەم واڵت����ە‪ ،‬ئەندامیەت����ی‬ ‫لەئەنجومەن����ی ه����اوکاری کەن����داودا‪ ،‬کۆمکاری‬ ‫عەرەب����ی‪ ،‬رێکخ����راوی ه����اوکاری ئیس��ل�امی‪،‬‬ ‫ئەندامیەتی لەواڵتانی جی ‪ ،٢٠‬هێزی لۆبیگەری‬ ‫الی رۆژئاوای����ەکان‪ ،‬هەروەها هێزی لۆبیگەری‬ ‫لەنەتەوەیەکگرتووەکان‪.‬‬ ‫سعودیە دەستی ئێرانی خوێندۆتەوە‪ .‬کۆماری‬ ‫ئیس��ل�امی بێ ئەوەی دەست لەئەسەد بشوات‪،‬‬ ‫لەبەرنامەیدای����ە پەیوەندیەکانی لەگەڵ ئەوروپا‬ ‫و ئەمریکا بەرەو ئاساییبوونەوە و باشتربوون‬ ‫ببات‪ .‬تەنانەت ئامادەیە لەمەسەلە ئەتۆمیەکەی‬ ‫داشکان بکات تا لەژێر گەمارۆ رووخێنەرەکانی‬ ‫رۆژئاوا و نەتەوەیەکگرتووەکاندا پشتی راست‬ ‫بکاتەوە‪ .‬ئەمە هەمان ئەو خاڵەیە‪ ،‬کە س����عودیە‬

‫کردوویەتیە ئامانج‪.‬‬ ‫هێرش����کردنە س����ەر ناوندە دیپلۆماسیەكانی‬ ‫س����عودیە‪ ،‬لەهەم����ان کات����دا ک����ە ب����ووە ه����ۆی‬ ‫بەالرێداچوونی س����ەرنجی جیهانیان بۆ س����ەر‬ ‫لەسێدارەدانی ش����ێخ نەمر‪ ،‬هاوکات دەرفەت و‬ ‫بیانوویەکی باشی خس����تە بەردەم سعودیە‪ ،‬تا‬ ‫وێڕای داخستنی دەرگای پەیوەندیەکانی لەگەڵ‬ ‫ئێراندا‪ ،‬لەمەوبەدوا هەم����وو کارتەکانی لەدژێ‬ ‫ئێ����ران و ب����ۆ لێدان����ی بەکاربێن����ێ‪ ،‬بەتایبەت کە‬ ‫لەئێس����تادا ئێران لەسوریا لەژێر باری قورسی‬ ‫ش����ەڕ دای����ە و رۆژان����ە لەهەم����وو روویەکەوە‬ ‫تێچووی هەیە‪.‬‬ ‫تائێستا ئێران و سعودیە لە سێ میحوەرەوە‬ ‫ش����ەڕی یەکتری����ان ک����ردووە‪ ،‬ش����ەڕی نەوت‪،‬‬ ‫ش����ەڕی بە وەکالەت و شەڕی شیعە و سوننە‪.‬‬ ‫داخس����تنی پەیوەندیە سیاسیەکان دەبێتە هۆی‬ ‫گوش����اری نەوت����ی‪ ،‬دیپلۆماس����ی و راگەیان����دن‬ ‫لەدژی ئێ����ران‪ ،‬لەکاتێک����دا هێش����تا لەژێر باری‬ ‫قورس����ی گەم����ارۆکان هەناس����ەیەکی گەرم����ی‬ ‫وەبەرنەهاتۆتەوە‪.‬‬ ‫س����ەرباری هەموو ئەمانە‪ ،‬ریاز بەرامبەر بە‬ ‫مامەڵە و هەندێك رەفت����اری رۆژئاوا بەرامبەر‬ ‫ب����ە ئێ����ران ناڕازی����ە‪ .‬بەتایب����ەت تاقیکردنەوەی‬ ‫موشەکی بالیس����تی ئێران و هەندێگ هەنگاوی‬ ‫هاوش����ێوە ل����ەدوای رێکەوتن����ە ئەتۆمیەک����ەی‪.‬‬ ‫س����ەرچاوەیەکی نزی����ک لەس����عودیە لەمبارەوە‬ ‫ب����ە رۆیت����ەرزی راگەیاندووە‪ ،‬كە "هەڵوێس����تی‬ ‫س����عودیە دەربارەی ئێ����ران ب����ەم مانایەیە‪ ،‬کە‬ ‫کاس����ەی س����ەبرمان س����ەررێژ ب����ووە‪ .‬ئێ����ران‬ ‫س����ەلماندی گ����ە گرنگ����ی و بای����ەخ بەرۆژئ����اوا‬ ‫نادات‪ .‬لەپشتیوانیکردنی لەتیرۆریزم بەردوامە‬ ‫و موشەکی بالیس����تی تاقیدەکاتەوە‪ ،‬بەاڵم هیچ‬ ‫الیەنێک وەدەنگ نەهات‪ .‬ئێستاش سعودیە هیچ‬ ‫بایەخیک بەتووڕەیی کۆشکی سپی نادات"‪.‬‬ ‫س����عودیە ل����ەرووی دیپلۆماس����یەوە‪ ،‬هەموو‬ ‫گوشارەکانی خستۆتە سەر ئێران‪ .‬لەئەنجومەنی‬ ‫ئاسایش سکااڵی تۆمار کردووە‪ ،‬ئەنجومەنیش‬ ‫ئێران����ی مەحک����وم ک����ردووە‪ ،‬لەئەنجومەن����ی‬ ‫ه����اوکاری كەن����داو و کۆم����کاری عەرەبی ئەم‬ ‫رەوتەی درێژە پێداوە‪.‬‬ ‫ج����ارێ دیار نییە س����عودیە تا ک����وێ و تا چ‬ ‫رادەی����ەک بتوانێ ئێران ئیزۆلە بکات‪ .‬روس����یا‪،‬‬ ‫ئەمریکا‪ ،‬تورکیا و پاکس����تان هاتوونەتە س����ەر‬ ‫خەت‪ ،‬تا نێوانگیری بکەن‪ .‬ئەگەر ئەم قەیران و‬ ‫تەنگژەیەی نێوان ریاز و تاران درێژە بکێش����ێ‪،‬‬ ‫کاردەکات����ە س����ەر قەیرانەکان����ی پێ����ش خ����ۆی‬ ‫لەعێراق‪ ،‬سوریا و یەمەن‪ .‬هەرچەندە نوێنەری‬ ‫سعودیە لەنەتەوەیەکگرتووەکان رایگەیاندووە‪،‬‬ ‫ك����ە ناکۆک����ی و ملمالنێم����ان لەگ����ەڵ ئێ����ران‬


‫سياسەت‬

‫سعودیە كە دەبینێ‬ ‫رۆژئاوا لە زۆر رەفتاری‬ ‫ناڕەوای ئێران‬ ‫بێدەنگە‪ ،‬ئەمیش لە‬ ‫هەڵسوكەوتەكانی ئەم‬ ‫دواییەدا گوێ بە‬ ‫نیگەرانیەكانی كۆشكی‬ ‫سپی نادات‬ ‫كاریگەری لەس����ەر نەخش����ەرێگاکانی ئاشتی و‬ ‫دانوستانەکان لەسوریا و یەمەن دەبێت‪.‬‬ ‫رەوتی رووداوەکان لەدوو رۆژی رابردوودا‬ ‫هەموو ئەم بانگەش����انە رەتدەکەنەوە‪ .‬لەعێراق‬ ‫شیعەکان سێ رۆژ دەبێ خۆپۆیشاندان لەدژی‬ ‫س����عودیە بەڕێوەدەبەن و خوازیاری داخستنی‬ ‫پەیوەندیەکانی عێراقن لەگەڵ سعودیە‪ ،‬هەروەها‬ ‫هێرش کراوەتە س����ەر دوو مزگەوتی سوننە لە‬ ‫"حل����ە"‪ ،‬بەاڵم عێ����راق بە ح����ەزەرەوە رەفتاری‬ ‫ک����ردووە‪ .‬لەس����وریا ئەنجومەن����ی نیش����تمانی‬ ‫هێزەکانی ئۆپۆزس����یۆن خوازیاری داخس����تنی‬ ‫هەموو پەیوەندیەکانن لەگەڵ سعودیە‪ .‬لەیەمەن‬ ‫حوس����ییەکان هەڕەش����ەی تۆڵەکردنەوەی����ان‬ ‫ک����ردووە‪ ،‬لە لوبن����ان س����ەرکردەی حیزبوڵاڵی‬ ‫لوبنانیش بەهەمان ش����ێوە باس لەخوێنی شێخ‬ ‫نەمر دەکات‪ .‬حەریری و جعجع دەس����توەردان‬ ‫لەکاروب����اری ناوخ����ۆی س����عودیە مەحک����وم‬ ‫دەکەن‪ ،‬رەنگە ئەم جەمسەربەندیانە داهاتووی‬ ‫س����ەرۆککۆماری ئ����ەم واڵتە ب����ەرەو ئاقارێکی‬ ‫نادیار ببات‪.‬‬ ‫ل����ەم دۆخ����ە ک����ە س����عودیە و ئێران����ی پێیدا‬ ‫تێپ����ەڕ دەب����ن‪ ،‬داخس����تنی پەیوەن����دی ئابووری‬ ‫واڵتان����ی عەرەبی لەگەڵ ئێران‪ ،‬یەکێكە لەبابەتە‬ ‫هەس����تیارەکانی ناوچەیە‪ ،‬هۆیەکەش����ێ روونە‪،‬‬ ‫بەگشتیی دۆخی ئابووری رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫دەخات����ە ژێر کاریگەری خۆی����ەوە‪ .‬ئەمەش بەو‬ ‫مانای����ەی‪ ،‬ک����ە قەیرانێکی ئابووری����ی ناوچەیی‬ ‫بەڕێوەی����ە‪ .‬ب����ۆ وێنە تەنها قەب����ارەی پەیوەندی‬ ‫بازرگان����ی ئێ����ران لەگەڵ ئیمارات ب����ە ‪ ٢٠‬ملیار‬ ‫دۆالر مەزندە دەکرێ‪ .‬بێگومان بازاڕی جیهانی‬ ‫نەوتیش بێبەری نابێ لەم ملمالنێیە‪ .‬چاوەڕوان‬ ‫دەکرێ ش����ەڕی ئایدیالۆژی و س����تراتیژی ئەم‬ ‫دوو واڵتە بە شێوەیەکی بەرفراوان رووبەری‬ ‫ناوچەکە بتەنێت����ەوە و زیاتر لەهەموو کاتێک‪،‬‬ ‫پەردە لەسەر جەمسەربەندیەکان هەڵبداتەوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪19‬‬


‫سياسەت‬

‫كوردستان لەناو جەرگەی تەنوری‬ ‫گەمەی شیعە‪ -‬سوننەدا‬ ‫هەرێمی كوردستان و پێویستی سیاسەتی بێالیەنی بەسودی هەڵشكانی ناوچەیی‬ ‫‪ 20‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫سياسەت‬

‫نابێت سەردانەكانی‬ ‫سەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردستان لەماوەی یەك‬ ‫هەفتەدا بۆ عەرەبستان‬ ‫و توركیا بە هیچ‬ ‫شێوەیەك وەبەرهێنانی‬ ‫مەزهەبی لێبخوێندرێتەوە‬

‫كوردستان بەگشتی‬ ‫و هەرێمی كوردستان‬ ‫بەتایبەتی لەناو‬ ‫جەرگەی دوو هێڵی‬ ‫جیۆمەزهەبیی شیعە و‬ ‫سوننەدا هەڵكەوتووە‬

‫پێدەچێت ریاز لە بەغدا‬ ‫نائومێد بووبێت و‬ ‫بیەوێ قەرەبووی بۆشایی‬ ‫سیاسەتی عێراقی خۆی بە‬ ‫هەرێمی كوردستان بكاتەوە‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪21‬‬


‫سياسەت‬

‫بەشی سیاسەت‬

‫عەرەبس���تان لەرۆژەكان���ی س���ەرەتای‬ ‫ئەم س���اڵە تازەی���ەدا بڕیاری س���ەربڕینی‬ ‫‪ 47‬نەیاری سیاس���ی خ���ۆی جێبەجێ كرد‪.‬‬ ‫تەوقیتی ئ���ەم فەرمانە بەگوێرەی زۆربەی‬ ‫زۆری پس���پۆڕانی س���تراتیژی‪ ،‬سیاس���ی‬ ‫ب���ووە‪ .‬ئەم���ە لەگ���ەڵ خ���ۆی خێراییەك���ی‬ ‫س���ەیری بە كێشمەكێش���ە مەزهەبییەكانی‬ ‫ناوچەك���ە بەخش���یوە‪ .‬بەش���ێوەیەك بۆتە‬ ‫مایەی نیگەرانی ئەمەریكا و روسەكانیش‪.‬‬ ‫لەمانگی رابردوەوە هەوڵە دیپلۆماتییەكانی‬ ‫ناوچەك���ە هەت���ا هات���ووە ب���ەرەو جۆرێك‬ ‫لەجەمس���ەربەندی تایف���ی كش���اوە‪ .‬لەن���او‬ ‫جەرگ���ەی ئ���ەم كیشمەكێش���ەدا هەرێم���ی‬ ‫كوردستان هەڵكەوتووە‪ .‬ئەمە لەكاتێكدایە‪،‬‬ ‫ك���ە لەهەفتەكان���ی كۆتای���ی س���اڵی پ���اردا‬ ‫مەس���عود بارزان���ی س���ەرۆكی هەرێم���ی‬ ‫كوردس���تان ب���ە دوو س���ەردانی فەرم���ی‬ ‫ری���از و ئەنك���ەرەی بەس���ەركردەوە‪ .‬ئەم‬ ‫س���ەردانە بەگوزارشتی گەلێك لەپسپۆڕان‬ ‫هەڵگ���ری چەند پەیامێكە ب���ۆ ركابەرەكان‪،‬‬ ‫كەوا هەرێمی كوردس���تانیش مەیلی لەالی‬ ‫جەمسەری سوننەیە!‬ ‫ئێس���تا ئ���ەو نیگەرانیی���ە الی هەندێك لە‬ ‫بڕیارس���ازانی كورد دروست بووە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بێت و ئەم ئاماژەیە لەالیەن س���ەرۆكایەتی‬ ‫هەرێمی كوردس���تان پیش���اندرابێ‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بێت و س���ەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫مەبەس���تی لەوە بووبێ‪ ،‬كە بەم س���ەردانە‬ ‫مەكوكیان���ەی ئ���ەو پەیام���ە ب���ە ت���اران و‬ ‫س���ەركردە ش���یعەگەراكانی ن���او بەغ���دا‬ ‫بگەیەنێ‪ ،‬كە هەولێر هێشتا توانای شاراوەی‬ ‫هەیە بۆ ئەوەی كارتە ئیقلیمییەكانیان لەدژ‬

‫گەر سەردانەكانی‬ ‫سەرۆكی هەرێم بۆ‬ ‫سعودیە و توركیا‬ ‫پەیامێك بێت دژ بە‬ ‫تاران و شیعەكانی عێراق‪،‬‬ ‫دەبێ كورد چاوەڕێی‬ ‫وەاڵمی قورستری نەیارە‬ ‫جیۆسیاسییەكانیشی بكات‬ ‫‪ 22‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫بقۆزێتەوە‪ ،‬ئەوە دەب���ێ چاوەڕێی وەاڵمی‬ ‫قورس���تری نەیارە جیۆسیاسییەكانیش���ی‬ ‫ب���كات‪ .‬پرس���یارێكیش لەمێ���ژە بەرۆك���ی‬ ‫هەندێ���ك لەپس���پۆڕانی س���تراتیژی‬ ‫گرت���ووە‪ ،‬ئاخۆ ئەگەر س���ەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان ریزبەن���دی خۆی بەس���ودی‬ ‫یەكێك لەجەمسەرە هەرێمییەكان یەكالیی‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬ئەوسا هەولێر دەبێ چاوەڕێی چ‬ ‫هەڕەشە و تەحەدایەك بكات؟‬ ‫عەرەبس���تان‪ :‬قبوڵكردن���ی دەوڵەت���ی‬ ‫كوردستان‬ ‫لەدوای سەردانەكەی مەسعود بارزانی‬ ‫س���ەرۆكی هەرێم���ی كوردس���تان بۆ ریاز‪،‬‬ ‫پس���پۆڕان ب���ەو قەناعەت���ە گەیش���تون‪ ،‬كە‬ ‫ری���از لە بەغ���دا نائومێد ب���ووە و دەیەوێ‬ ‫قەرەب���ووی بۆش���ایی سیاس���ەتی عێراقی‬ ‫خۆی بەهەرێمی كوردستان بكاتەوە‪ .‬بۆیە‬ ‫ریاز لەپێناو ستراتیژیەتی بەرپەرچدانەوە‪،‬‬ ‫ئیحتیواكردن و پێش���گرتنی مەدی شیعەی‬ ‫ئێرانی لەناو عێراق‪ ،‬بەمدواییانە باوەڕی بەو‬ ‫مۆدێلە هێناوە‪ ،‬كە هەولێر بكاتە پەناگەیەكی‬ ‫ئ���ارام بۆ ئەوەی س���ەركردە س���وننەكانی‬ ‫الیەنگری خ���ۆی تێدا كۆبكاتەوە‪ .‬هەروەها‬ ‫ریاز بەتەمای ئەوەیە بەهەماهەنگی لەگەڵ‬ ‫ئەنكەرە دەس���ت بەسەر پرۆسەی سیاسی‬ ‫و س���ەربازی ناوچ���ە سوننەنش���ینەكانی‬ ‫عێراق���دا بگرن‪ ،‬بەتایب���ەت ئەمە لەپرۆژەی‬ ‫پڕ لەگێچەڵێ ئۆپەراس���یۆنی موسڵدا خۆی‬ ‫دەنوێنێ���ت‪ ،‬كە ئەگەری ئ���ەوەی هەیە لەم‬ ‫بەهارەدا سەربگرێت!‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تانیش دەی���ەوێ‬ ‫ئەم���ە بقۆزێت���ەوە‪ .‬بەاڵم ئەمە ب���ۆ هەولێر‬ ‫هەڵگ���ری گەلێ���ك هەڕەش���ە و تەح���ەدای‬ ‫ئەمنییە‪ .‬عەرەبس���تان چەندس���اڵێكە "شێخ‬ ‫نم���ر"ی دەس���گیركردووە‪ ،‬ب���ەاڵم تەوقیتی‬ ‫ئیعدامكردن���ی لەم كات���ەدا بەپێی بۆچونی‬ ‫پسپۆڕانی ستراتیژی سیاسییە‪ .‬لەبەرئەوە‬ ‫س���ێبەری جەنگێك���ی بەوەكالەت���ی ت���ر و‬ ‫رەنگب���ێ جەنگێك���ی راس���تەوخۆ لەنێ���وان‬ ‫عەرەبستان و ئێرانیش لەئارادابێت‪ .‬ئێستا‬ ‫ئیتر لەدوای كوش���تنی ش���ێخ نمر‪ ،‬لەدوای‬ ‫س���وتاندنی باڵوێزخان���ەی عەرەبس���تان‬ ‫لەت���اران و ل���ەدوای ئ���ەوەی پەیوەندیی���ە‬ ‫دیپلۆماس���ییەكانی نێ���وان گەلێ���ك واڵت���ی‬ ‫عەرەب���ی و ئێ���ران روو ل���ە تێكچون���ە‪،‬‬ ‫س���ێبەری دۆخێك���ی تاری���ك باڵی بەس���ەر‬ ‫فەزای جیۆسیاسی ئەم ناوچەیەدا كێشاوە‪.‬‬ ‫لەدۆخێك���ی وادا س���ەردانە مێژوییەك���ەی‬ ‫س���ەرۆكی هەرێم بۆ عەرەبس���تان گەلێك‬

‫دوای ئەم بارگرژیانە‪،‬‬ ‫ئێستا زیاتر سێبەری قورسی‬ ‫جەنگێگی بەوەكالەتی‬ ‫تر و یا تەنانەت‬ ‫جەنگێكی راستەوخۆی‬ ‫نێوان عەرەبستان و‬ ‫ئێرانیش باڵی بەسەر‬ ‫ناوچەكەدا كێشاوە‬ ‫تەرجەمەی كردەكی لێكراوە‪ .‬یەكێك لەوانە‬ ‫ئەوەی���ە دەڵێ���ن‪ ،‬عەرەبس���تان ئیتر ئەوەی‬ ‫قبوڵ كردووە "دەوڵەتێكی كوردی سوننە"‬ ‫ببێت���ە پاڵپش���تێك ب���ۆ س���وننەكانی عێراق‪.‬‬ ‫ئەمە س���ەرەتا دەش���ێ لەدیدێكی كوردیدا‬ ‫بەش���تێكی پەس���ەند لەقەڵەم بدرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەدیدێكی جیۆسیاسیەوە رەنگبێ ئیتر ئەم‬ ‫دۆخەی ئێس���تا وەكو یەك مانگی پێشوتر‬ ‫نەبێت‪ .‬بۆچی؟‬ ‫ئێران مڵۆزمە سەرەكییەكەیە كە ئەمڕۆ‬ ‫پێش���ەنگێتی زۆربەی زۆری ش���یعەكانی‬ ‫ناوچەك���ە دەكات‪ .‬ئێ���ران هاوس���ێیەكی‬ ‫س���ەرەكی هەرێمی كوردس���تانە و گەلێك‬ ‫لە ئەولەویەتەكانی ئاسایش���ی نیش���تمانی‬ ‫ئ���ەم واڵت���ە لەن���او هەرێمی كوردس���تان‬ ‫دەپارێزرێن‪ .‬ئێران نزیك بە ‪ 500‬كیلۆمەتر‬ ‫س���نوری لەگ���ەڵ هەرێم���ی كوردس���تان‬ ‫هەی���ە‪ .‬ل���ەوە واوەتریش دۆخ���ی هەرێمی‬ ‫كوردستان راستەوخۆ بەپایەكانی ئەمنی‬ ‫قەوم���ی ئێران���ەوە بەن���دە‪ .‬س���اڵی ‪2014‬‬ ‫كاتێ���ك ئێ���ران لەمەخم���ورەوە بەهان���ای‬ ‫هەرێمی كوردس���تانەوە هات‪ ،‬ئەم راستیە‬ ‫بەزەقی بۆ هەموو الی���ەك دەركەوت‪ ،‬كە‬ ‫ئێران بایەخێكی یەكجار زۆر بەپاراستنی‬ ‫ئاسایشی نیشتمانی لەهەرێمی كوردستان‬ ‫دەدات‪ .‬هۆی ئەمەش بۆ ئەوە ناگەڕێتەوە‬ ‫ك���ە ئێران خۆی بەپش���تیوانی سروش���تی‬ ‫ك���وردی هەرێم���ی كوردس���تان بزانێ���ت‪،‬‬ ‫نەخێ���ر ئەم���ە بۆ ئ���ەوە دەگەڕێت���ەوە كە‬ ‫ئێ���ران بەش���ێكی زۆر لەئالیەتەكان���ی‬ ‫پاراس���تنی ئەمنی قەومی خۆی پەیوەست‬ ‫بەهەرێم���ی كوردس���تان ك���ردوە‪ .‬وات���ە‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان یەكێ���ك لەئاڵق���ە‬ ‫گرنگەكانی پاراستنی ئەمنی قەومی ئێرانە‪.‬‬ ‫لەبەرئەمە ئێران ئاستەمە بهیڵێ لەهەرێمی‬


‫سياسەت‬

‫كوردس���تاندا هێ���زی وا دەربك���ەون‪ ،‬ك���ە‬ ‫بیان���ەوێ بەرژەوەندییەكان���ی ئاسایش���ی‬ ‫نیشتیمانیەكەی لەبەرچاو نەگرن‪.‬‬ ‫كوردس���تان‪ :‬ه���ەل و هەڕەش���ەكانی‬ ‫جەنگی مەزهەبی‬ ‫هەلومەرج���ی "پێ���ش كوش���تنی نم���ر"‬ ‫و "پ���اش كوش���تن نمر " وەك���و یەك نین‪.‬‬ ‫لەیەك رۆژدا چەندی���ن دەوڵەتی عەرەبی‬ ‫لەس���ودانەوە بگ���رە تا بەحرەی���ن‪ ،‬كوێت‪،‬‬ ‫ئیمارات و ‪..‬هت���د‪ ،‬پەیوەندییەكانی خۆیان‬ ‫لەگ���ەڵ ئێران ب���ڕی‪ .‬تەنان���ەت توركیاش‬ ‫هەڵوێستێكی جیاوازی پێشاندا‪ .‬ئەردۆغان‬ ‫بەئاش���كرا دەڵێ���ت‪" :‬ئەوانەی پێنج س���اڵە‬ ‫دەستیان لەكوشتاری ‪ 400‬هەزار هاواڵتی‬ ‫مەدەنی س���وریادا هەیە‪ ،‬ئێس���تا دێن و بۆ‬ ‫كوشتنی یەك كەس هەڵاڵ دەنێنەوە"! واتە‬ ‫ت���ا دێ���ت جەمس���ەربەندی و ریزبەندیی���ە‬ ‫جیۆمەزهەبی���ی و جیۆسیاس���ییەكان تۆخ‬

‫ئێران یەكێك‬ ‫لەئالیەتەكانی پاراستنی‬ ‫ئەمنی قەومی خۆی‬ ‫بەهەرێمی كوردستانەوە‬ ‫پەیوەست كردوە‪ ،‬بەمەش‬ ‫هەرێمی كوردستان‬ ‫یەكێك دەبێت لەئاڵقە‬ ‫گرنگەكانی پاراستنی‬ ‫ئەمنی قەومی ئێران‬ ‫دەبن���ەوە‪ .‬تێك���ڕای ناوچەك���ە خەریك���ە‬ ‫بەپێی هێڵەكان���ی جیاكردنەوەی مەزهەبی‬ ‫بەریەك دەكەون و لێك جیادەبنەوە‪ .‬دوو‬ ‫بەرەبەندی مەزهەبی ئارایش���ی سیاس���ی‬ ‫و س���تراتیژی ت���ۆخ تێك���ڕای هێزەكان���ی‬ ‫ناوچەكەی رێكخستۆتەوە‪.‬‬ ‫كوردس���تان بەگش���تی و هەرێم���ی‬ ‫كوردستان بەتایبەتی لەناو جەرگەی ئەم‬ ‫دوو هێڵ���ە جیۆمەزهەبیی���ە دایە‪ .‬هۆكاری‬ ‫هەڕەش���ەبوونی هەڵوێس���تی مەزهەب���ی‬ ‫بەزیان���ی هەرێم���ی كوردس���تان گەلێكن‪،‬‬ ‫بەاڵم گرنگەكانی ئەمانەی خوارەوەن‪:‬‬ ‫یەكەم‪ ،‬هەرێمی كوردستان لەناوخۆیدا‬

‫بەتایب���ەت ل���ەرووی جیۆكولت���وری‬ ‫ناوخۆییدا لەدوو پێكهاتی كوردی سوننە‬ ‫و ك���وردی ش���یعە پێكهات���ووە‪ .‬بۆیە هەر‬ ‫خۆس���اغكردنەوەیەك بەس���ودی ب���ەرەی‬ ‫س���وننە یاخ���ود ب���ەرەی ش���یعە‪ ،‬بەپلەی‬ ‫یەك���ەم زی���ان بەئاش���تەوایی كۆمەاڵیەتی‬ ‫و یەكپارچەی���ی نەتەوەیی لەكوردس���تان‬ ‫دەگەیەنێت‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬هەرێم���ی كوردس���تان لەعێراقدا‬ ‫ل���ەرووی جیۆسیاس���ییەوە ل���ەدوو الوە‬ ‫ب���ەر پاڵەپەس���تۆی س���وننە و ش���یعەش‬ ‫دەكەوێ���ت‪ .‬لەالیەكەوە س���نورێكی دوور‬ ‫و درێ���ژی لەگەڵ س���وننەی عێراقدا هەیە‪،‬‬ ‫لەالیەكی تریش سنورێكی كەمتری لەگەڵ‬ ‫ش���یعەی عێراق هەیە‪ ،‬ب���ەاڵم مێژوویەكی‬ ‫پ���ڕ لەه���اودەردی و هاوپەیمان���ی لەگەڵ‬ ‫هێزە شیعەكانی عێراقدا هەیە‪ .‬ئەگەر بێت‬ ‫و هەرێمی كوردس���تان بەسودی یەكیان‬ ‫هەڵوێس���ت وەربگرێ‪ ،‬ئ���ەوە دەبێتە هۆی‬ ‫نیگەرانی و دڵەراوكەی ئەوەكەی تریان‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬لە دوو هۆكارەكەی سەرەوە‬ ‫گرنگتر ئەمەیانە‪ ،‬كە هەرێمی كوردس���تان‬ ‫ل���ەرووی جیۆسیاس���ییەوە لەناوچەك���ە‬ ‫لەنێ���وان ه���ەردوو ریزبەندییەك���ەدا‬ ‫هەڵكەوتووە‪ .‬لەالیەكەوە هاوسێی ئێرانە و‬ ‫لەمالشەوە هاوسێی توركیایە‪ .‬ئەگەر بێت‬ ‫و هەرێمی كوردستان بەسودی یەك لەم‬ ‫جەمس���ەرانە هەڵوێس���ت وەربگرێ‪ ،‬ئەوە‬ ‫جەمسەرەكەی تر هەرێمی كوردستان بە‬ ‫تەختەی نیش���انەی خ���ۆی لەقەڵەم دەدا و‬ ‫دەستی تێوەردەدات‪.‬‬ ‫ئەنج���ام‪ :‬دروس���تبوونی گرژیی���ە‬ ‫مەزهەبییەكان لەرووی جیۆسیاس���ییەوە‬ ‫هەلێكی گەورەی رەخس���اندوە‪ .‬بەتایبەت‬ ‫دوای ئەوەی داعش وەكو هێزێكی سەلەفی‬ ‫جیهادی س���وننەی دڕندە لەگۆڕەپانەكەدا‬ ‫دەركەوتووە‪ ،‬ئەوە لەرووی ستراتیژییەوە‬ ‫گەلێك هەلی مێژوی���ی بۆ كورد بەتایبەت‬ ‫لەخۆرئ���اوا و باش���ووری كوردس���تان‬ ‫رەخس���اندووە‪ ،‬ك���ە توانیویان���ە بەه���ۆی‬ ‫بوون���ی ئەم هێ���زەوە پێناس���ەیەكی باش‬ ‫بۆ دراوس���ێیەتی خۆی���ان لەگەڵی بكەن و‬ ‫لەرووی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەكانیشەوە‬ ‫تاڕادەیەك ئەمەیان قۆستۆتەوە‪ .‬هەروەها‬ ‫ل���ەرووی س���تراتیژییەوە وەبەرهێنانی���ان‬ ‫لەس���ەر ئ���ەم هاوس���ێیەتیەیان ك���ردووە‬ ‫و پش���تیوانی كۆمەڵگ���ەی نێودەوڵەت���ی‪،‬‬ ‫بەتایبەت خۆرئاوایان بۆ خۆیان مسۆگەر‬ ‫ك���ردووە‪ .‬ب���ەاڵم مەس���ەلەی كەرتبون���ی‬

‫كۆمەڵگای كوردی لەشیعە‬ ‫و سوننەی كورد پێكهاتووە‪،‬‬ ‫بۆیە خۆساغكردنەوە‬ ‫بەسودی بەرەی سوننە‬ ‫یا شیعە‪ ،‬بەپلەی یەكەم‬ ‫زیان بەئاشتەوایی‬ ‫كۆمەاڵیەتی و یەكپارچەییە‬ ‫نەتەوەییەكەی‬ ‫دەگەیەنێت‬ ‫شیعە و سوننەی ناوچەكەش بۆ هەرێمی‬ ‫كوردستان زیانیشی دەبێت‪ .‬هەر جەنگێگ‬ ‫ئەم ناوچەیە بگرێـتەوە‪ ،‬ئەوە پریشكەكەی‬ ‫ب���ەر هەرێم���ی كوردس���تانیش دەكەوێت‪.‬‬ ‫بەتایبەت ئەگەر هەرێمی كوردس���تان لەم‬ ‫ناوچەیەدا بەس���ودی یەكێ���ك لەبەرەكانی‬ ‫سوننە یان شیعە خۆی یەكالیی بكاتەوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوە دەب���ێ چاوەڕێ���ی ئەم هەڕەش���ە و‬ ‫تەحەدایانە بكات‪:‬‬ ‫یەكەم‪ ،‬س���وننەگەری یان ش���یعەگەری‬ ‫زی���ان بەئاش���تەوایی كۆمەاڵیەت���ی و‬ ‫یەكپارچەی���ی نەتەوەی���ی كوردس���تان‬ ‫دەگەیەنێ‪ ،‬بەو پێیەی بەشێكیان سوننە و‬ ‫بەشێكیشیان شیعەن‪.‬‬ ‫دووەم‪ ،‬لەن���او عێراق دوژمنایەتیكردنی‬ ‫یەكێك لەهێزە س���وننەكان یان شیعەكان‬ ‫بۆ خۆی دروست دەكات‪ ،‬كە هەردووكیان‬ ‫هاوس���ێی هەرێمی كوردس���تانن و دەشێ‬ ‫ئ���ەم دوژمنایەتی���ە زیان���ی گەورەیش���ی‬ ‫لێبكەوێتەوە‪.‬‬ ‫سێیەم‪ ،‬خۆساغكردنەوە بەسودی توركیا‬ ‫و عەرەبستان دەبێـتەهۆی توڕەیی ئێران‬ ‫و شیعەكانی ناوچەكە و پەرچەكرداریان‬ ‫مس���ۆگەرە‪ .‬خۆس���اغكردنەوە بەس���ودی‬ ‫ئێ���ران و عێراقی ش���یعەیش دەبێتە هۆی‬ ‫توڕەبوونی توركیا و عەرەبستان‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لەزیان بەمالوە شتێكی تری لێناكەوێتەوە‪.‬‬ ‫بۆیە واباش���ترە دەسكەوتی سەردانەكانی‬ ‫س���ەرۆكی هەرێمی كوردس���تان لەماوەی‬ ‫ی���ەك هەفت���ەدا بۆ عەرەبس���تان و توركیا‬ ‫بەهیچ ش���ێوەیەك وەبەرهێنانی مەزهەبی‬ ‫لێنەخوێندرێتەوە‪ .‬ئەمەش بەسەربەخۆیی‬ ‫بڕیاری سیاسی یەكالیی دەكرێتەوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪23‬‬


‫سياسەت‬

‫باهۆزی رووداوەكان و‬ ‫كورسییەكەی سەرۆك‬ ‫(‪)8‬‬

‫سیروان ناشاد‬ ‫بارزانی س����نووری دەس����ەاڵتدارێتی خۆی و‬ ‫بنەماڵەك����ەی لەناو پارت����ی و حكومەتی هەرێمدا‬ ‫بەئاش����كرا و بەڕوونی نیشانداوە‪ ،‬هیچ كەسێكی‬ ‫وەك بڕی����ار بەس����ەر هەرێم����دا نەس����ەپاندووە‪،‬‬ ‫هەمیش����ەش بەپرس و ڕای ئەوانی تر هەنگاوی‬ ‫ن����اوە‪ ،‬خودی بارزانی كەس����ێتی خ����ۆی رۆڵێكی‬ ‫زۆر س����ەرەكی هەب����ووە و هەیەت����ی لەس����ەر‬ ‫هەیك����ەل و بوونیەتی پارتی‪ ،‬بۆیەش هەم پارتی‬ ‫و ه����ەم جەماورێكی بەرچ����او لەگەلی كورد ئەم‬ ‫فەلسەفە سیاسییەی پارتییان بەدڵ هەڵگرتووە‪،‬‬ ‫كە تیایدا بارزانیزم رێبازی بزوێنەری مێژووی‬ ‫هەستان و راوەستان بووە بۆ كورد‪ ،‬وەك چۆن‬ ‫لەزۆربەی واڵتانی دنیا كەس����ێك و بنەماڵەیەك‬ ‫بەڕێنیش����اندەری سیاس����ی و دەس����ەاڵتگێڕی‬ ‫دانراوە‪.‬‬ ‫بارزان����ی زۆر زوو بی����ری ل����ەوە كردۆت����ەوە‬ ‫دەبێت جێگری هەبێ‪ ،‬چونكە دەسەاڵتی تا سەر‬

‫‪ 24‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫نابێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم جێگرێكی پڕ مان����ا و كردەكی كە‬ ‫بتوانێ����ت س����ەرۆكایەتی دەس����ەاڵتدارێتی بب����ات‬ ‫بەڕێ����وە‪ ،‬جێگ����ری س����ەرۆك یان س����كرتێر زۆر‬ ‫گرنگە لەحزبدا‪ ،‬چونكە لەماوەی س����ااڵنی كاری‬ ‫جێگ����ردا دەردەك����ەوێ‪ ،‬كە ئەو كەس����ە تا چەند‬ ‫توان����ای لێپرس����راویەتی و فەرمانڕەوایی مەزنی‬ ‫هەی����ە‪ ،‬ب����ەكار و ك����ردەوە هەڵس����وكەوتەكانی‬ ‫لەس����ەردەمی جێگری����دا ئایندەی س����ەرۆكایەتی‬ ‫بۆخ����ۆی دیاری دەكات‪ .‬جەالل تاڵەبانی هەرگیز‬ ‫لەژیان����ی سیاس����یدا ح����ەزی لەجێگ����ر نەب����ووە‪،‬‬ ‫تەنان����ەت نەوش����یروانیش كات����ی خ����ۆی بەجێگر‬ ‫نەدەزان����ی‪ ،‬وات����ە كاریزما و هێزی نەوش����یروان‬ ‫خودی خۆی كردبوویە جێگر نەك شتی تر‪ ،‬ئەو‬ ‫هەمیشە حەزی لەدوو یان سێ بەڵكو زیاتریش‬ ‫لەجێگ����ری هەب����ووە‪ ،‬بۆ ئەوەی جێگ����ر الی ئەو‬ ‫ببێتە كارتۆنی و شانسی كەسێك بۆ گرتنەوەی‬ ‫دەس����ەاڵتی ئەو نەبێ‪ ،‬هەر بۆی����ەش تا نەخۆش‬ ‫نەك����ەوت‪ ،‬تەنان����ەت ئام����ادە نەبوو كەس����ێكیش‬ ‫لەجێی خۆی دابنێ‪ .‬تاڵەبانی لەخوار دەس����ەاڵتی‬ ‫خۆی����ەوە جۆرە دیموكراتییەك����ی پەیڕەو دەكرد‬ ‫و رای ئازادیش����ی زۆر بەس����نگی فراوان����ەوە‬ ‫قبوڵ دەك����رد‪ ،‬بەاڵم لەراس����تیدا تەنها تاكتیك و‬ ‫قس����ە و كەش����ی ژوورەكەی پێ رەنگ دەكرد و‬ ‫نەدەگەیشتە ئاس����تی خۆی‪ ،‬هەڵبەتەش هۆكاری‬ ‫س����ەرەكی لێكترازان����دن لەحزب����دا تاكڕەویی����ە‬ ‫لەدەسەاڵتداریەتی و پاوانكردنی جومگەكانی‪.‬‬ ‫لە بەراورد و پەیوەن����دی بارزانی و تاڵەبانی‬ ‫لەگ����ەڵ حكومەت����ی ناوەن����دی عێ����راق‪ ،‬ت����ەواو‬ ‫پێچەوان����ەی یەكت����ری بوون‪ ،‬ن����ەك لەبەرئەوەی‬

‫تاڵەبان����ی س����ەرۆك كۆم����ار ب����وو‪ ،‬بەڵك����و پێش‬ ‫ئ����ەوەش تاڵەبان����ی ب����ەردەوام پەیوەندییەك����ی‬ ‫تووندوتۆڵی ستراتیژی لەگەڵ شیعەكاندا هەبوو‪،‬‬ ‫لەبەرامبەردا بارزانی هەوڵی خۆدوورخستنەوەی‬ ‫لەعێراق دەدا‪ .‬لەئاكامدا بارزانی مەش����خەڵەكەی‬ ‫گرتەدەست‪ ،‬ئەو هەموو ماندووبوون و زەحمەت‬ ‫و خەبات����ەی تاڵەبان����ی ك����ردی ب����ۆ یەكگرت����ن و‬ ‫سەركەوتنی عێراق بوو بەپووشی بەر ڕەشەبا‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم بارزان����ی توانی پێگە و دەس����ەاڵتی خۆی‬ ‫وەك هەرێ����م تووندوتۆڵتر بكات و بەرنامەكانی‬ ‫خ����ۆی تارادەی����ەك دەس����تەبەر بكات‪ .‬ل����ەدوای‬ ‫تاڵەبان����ی هیچ كەس لەك����ورددا بەدوای ئەو جێ‬ ‫پێیەی ئ����ەو نەكەوت‪ ،‬ب����ە پێچەوان����ەوە كەوتنی‬ ‫عێ����راق و لێكترازاندن����ی ب����ووە خەون����ی هەموو‬ ‫كوردێك‪.‬‬ ‫سیاس����ەتی بارزان����ی و تاڵەبان����ی بەرامب����ەر‬ ‫بەمافەكان����ی ك����ورد لەحكومەت����ی عێراق����دا‪،‬‬ ‫ه����ەر لەس����ەرەتای هەڵبژاردن����ی پەرلەمان����ی‬ ‫كوردس����تانەوە س����اڵی ‪ ،1992‬هەندێ����ك لێكدژی‬ ‫تێدابوو‪ ،‬لەسەرەتاوە بارزانی روونتر داخوازیە‬ ‫ئۆتۆنۆمییەك����ەی دەخس����تەڕوو و بەئاش����كرا‬ ‫بەیان����ی دەك����رد‪ ،‬ب����ەاڵم تاڵەبان����ی داوای ماف����ی‬ ‫چارەی خۆ نووس����ینی دەكرد بە گرێوگۆڵەوە و‬ ‫ب����ێ دیاریكردن و هەڵبژاردن����ی چ جۆرە مافێك‪.‬‬ ‫ئەمەش جۆرێك لەدیماگۆجییەتی تێدابوو‪.‬‬ ‫ل����ەدوای رووخاندن����ی رژێم����ی س����ەدام و‬ ‫س����ەردانی تاڵەبانی و بارزانی بۆ بەغدا (‪)2003‬‬ ‫لەدروس����تكردنی حكومەتێك����ی هاوب����ەش لەگەڵ‬ ‫عێ����راق‪ ،‬بارزان����ی زۆر زوو لەوە تێگەیش����ت كە‬


‫سياسەت‬

‫عێراقێكی سەقامگیر یان ناسەقامگیر‬ ‫لەبەرژەوەندی كورد دایە؟‬ ‫عێراقێكی ناسەقامگیر كاتێك لەبەرژەوەندی كورد نییە‪ ،‬كە دەوڵەتی (تیۆكراسی) ئێران بڕوخێ و رێكخراوە‬ ‫توندڕەوە شیعەكان هەڵبوەشێنەوە و سەلەفیەتی ئیسالمی و شۆفێنیەتی عەرەبیش نەمێنێت‬ ‫تاوانە سیاسەتكاری گەورە بەهۆی گۆڕانكارییەكی نوێوە كە چەندیش گرنگ بێ‪ ،‬سیاسەتی رۆژ و تاكتیكی‬ ‫سیاسی جێگۆڕكێ‪ ،‬یان تێكەاڵوی ئامانجە گەورەكان و ستراتیژیەتی كاری سیاسی بكات‬ ‫عێراق����ی ن����وێ گەمەیەك����ی زۆر هیالككەری بێ‬ ‫ئامانج����ە‪ ،‬ب����ەاڵم تاڵەبان����ی ه����ەر زوو خەریكی‬ ‫قۆڵهەڵك����ردن بوو ب����ۆی‪ ،‬بۆیە بارزان����ی هاتەوە‬ ‫هەولێ����ر و هەوڵ����ی پراكتیككردنی سیاس����ەتێكی‬ ‫نوێی����دا‪ ،‬تاڵەبانی����ش هەوڵ����ی توندكردنی جێگەی‬ ‫خۆی دەدا‪ ،‬بارزانی سیاس����ەتێكی سەركەوتوی‬ ‫بۆ پارتی دەستەبەر كرد‪ ،‬كە تاجی سەرۆكایەتی‬ ‫حكومەت����ی عێراقی بەخش����ییە تاڵەبانی‪ ،‬بەمەش‬ ‫تاڵەبانی شاگەش����كە بوو‪ .‬لەدوای رەوانەكردنی‬ ‫تاڵەبان����ی بۆ بەغ����دا‪ ،‬بارزانی وەك لێپرس����راوی‬ ‫یەكەمی هەرێمی كوردستان لەمەیدانێكی چۆڵدا‬ ‫كەوت����ە دروێنەی سیاس����ی و ئاوەدانكردنەوەی‬ ‫كوردستان و بەرەوپێشبردنی ئابووری هەرێم‪،‬‬ ‫تەنانەت بەرزكردنەوە و بەناوبانگبوونی هەیبەتی‬ ‫خۆی و حكومەت����ی هەرێمیش‪ .‬بارزانی هەرچی‬ ‫كاری بەغ����دا بەتاڵەبانی س����پاردبوو‪ ،‬تاڵەبانیش‬ ‫بارزان����ی سەرپش����ك كردب����وو لەهەرێ����م‪ ،‬بۆیە‬ ‫بارزان����ی لەناو واقیعی هەرێمدا نزیك لەكۆمەڵگا‬ ‫و خ����ودی پارتی سیاس����ەتی دەك����رد‪ ،‬تاڵەبانیش‬ ‫دوور لەكێشەكانی هەرێم و تەنگژەكانی یەكێتی‬ ‫هەوڵ����ی بەهێزكردن����ی حكومەتێك����ی بەهێ����زی‬ ‫نیش����تمانی دەدا بۆ عێراق‪ ،‬جارجاریش نوكتەی‬ ‫خۆش����ی بۆ ئەو عەشایەرە عەرەبانە دەكرد‪ ،‬كە‬ ‫دوایی زۆریان بوون بەداعش‪.‬‬ ‫لەدوای تاڵەبانی و نەخۆش كەوتنی‪ ،‬هەندێك‬ ‫كەسایەتی لەناو یەكێتی بەشەرمەوە دەیانویست‬ ‫ئ����ەم سیاس����ەتەی (عێ����راق ماڵ����ی هەمووان����ە)‬ ‫پەرەپێب����دەن‪ ،‬ب����ەاڵم بڕی نەدەك����رد‪ ،‬تەنها وەك‬ ‫پەیوەندییەك����ی كاڵ����ی ژێربەژێر لەنێ����وان چەند‬

‫لێپرسراوێكی یەكێتی و مالیكییەكان دەمایەوە‪.‬‬ ‫لەدوای هێرشی داعش بۆ كوردستان و گرتنی‬ ‫شەنگال‪ ،‬جێگری دووەمی یەكێتی لەگفتوگۆیەكی‬ ‫تەلەفزیۆنی����دا وت����ی (ئەوان����ە هەڵ����ە ب����وون ك����ە‬ ‫عێراقێكی ناس����ەقامگیریان لەبەرژەوەندی كورد‬ ‫دەزانی) ئەم گوزارش����تە هەر هەمان سیاسەتی‬ ‫تاڵەبان����ی ب����وو‪ ،‬ك����ە ب����اوەڕی پ����ێ ب����وو و زۆر‬ ‫بەج����دی كاری ب����ۆ لێكنەترازاندن����ی دەكرد‪ ،‬ئەم‬ ‫ج����ۆرە تێگەیش����تنە بیركردن����ەوەی كرچوكاڵ و‬ ‫تاكتیك����ی رۆژانەی����ە‪ ،‬دوور لەرەهەندێكی قووڵی‬ ‫سیاسییەوە سەرچاوەی گرتووە‪.‬‬ ‫ئێم���ە ل���ە واڵتێك���دا دەژین و دراوس���ێیەكمان‬ ‫هەیە ئ���ەوەی بۆی كراوە و ئەوەی بۆی دەكرێ‬ ‫لەخراپە بەرامبەرمان دەیكات‪ ،‬هەر لەدەسەاڵتی‬ ‫پاشایەتی لەعێراقدا بەچەپ و راست و دیكتاتۆر‬ ‫و دیموكراس���ی و دەسەاڵتی ش���یعە و سوننە و‬ ‫ه���ەر سیس���تەمێكی ترەوە دێت ئۆكس���جینەكەت‬ ‫دەبات هەتا بەهەناس���ەی ئەو بژیت و موحتاجی‬ ‫ئ���ەو بێت‪ ،‬كانیاوەكەت لێدەس���تێنێ و چۆڕ چۆڕ‬ ‫ئ���اوت دەداتێ‪ ،‬بۆ ئەوەی تا مابیت نۆكەری بیت‪،‬‬ ‫بۆی���ە هەركاتێك ئەم عێراقە‪ ،‬ئەم دەس���تەاڵتە كە‬ ‫كێش���ە و قەیرانی گەورەی خۆی هەبوو‪ ،‬ناتوانێ‬ ‫و دەسەاڵتی نابێ تۆ پەت بكات و قوڕگت بگرێ‬ ‫و وەكو س���واڵكەرت لێبكات‪ ،‬كە هەمیشە دەستی‬ ‫لێپان بكەیتەوە‪.‬‬ ‫عێراقێكی ناس���ەقامگیر كاتێك لەبەرژەوەندی‬ ‫ك���ورد نیی���ە‪ ،‬ك���ە دەوڵەت���ی (تیۆكراس���ی) ئێران‬ ‫بڕوخێ‪ ،‬یان هەیمەنەتی بەس���ەر عێراقدا نەمێنی‪،‬‬ ‫ه���اوكات ح���زب و رێكخراوەكان���ی وەك دەعوە‬

‫و مەجلیس ئەعالو بزووتن���ەوە تووندڕەوەكانی‬ ‫ش���یعەگەری هەڵبوەش���ێنەوە‪ ،‬لەهەم���ان كات‬ ‫س���ەلەفییەتی ئیس�ل�امی س���وننی تیرۆریزمی و‬ ‫ش���ۆڤینیەتی عەرەب���ی و ش���ێوازی هەیكەلیەت���ی‬ ‫سۆسیۆلۆژی كۆمەڵگای عێراقی تینوو بەخوێنی‬ ‫یەكتری بگۆڕدرێ‪.‬‬ ‫مێژوو س���ەلماندویەتی ه���ەر كاتێك دەوڵەتی‬ ‫عێراق و رژێمە دەسەاڵتدارەكانی عێراق بەهێز و‬ ‫یەكگرتوو و دوور لەكێشە بووبن‪ ،‬باری سیاسی‬ ‫ك���ورد زۆر خ���راپ بووە و ه���ەوڵ دراوە كورد‬ ‫لەهەموو مافەكانی بێبەش بكرێ‪.‬‬ ‫لەم س���ەردەمەدا بەختی كورد ل���ەوەدا بووە‪،‬‬ ‫ك���ە دەوڵەتی ئێ���ران پەیوەندی لەگ���ەڵ ئەمەریكا‬ ‫و رۆژئاوا و زۆرب���ەی واڵتانی ناوچەكە خراپە‪،‬‬ ‫ئەگین���ا ئەگ���ەر بەپێچەوان���ەوە بووای���ە‪ ،‬ك���ورد‬ ‫نەیدەتوانی هی���چ مافێكی س���ەرەتایی لە عێراقی‬ ‫عەرەب���ی ش���یعەدا بەدەس���ت بهێنێت‪ ،‬ئ���ەو مافە‬ ‫فیدراڵییە و دەس���ەاڵتە نیمچە سەربەخۆییەی كە‬ ‫ئەم���ڕۆش هەیەت���ی‪ ،‬بەخەب���ات و قوربانی خۆی‬ ‫بەدەس���تی هێناوە‪ ،‬نەك بەهۆی دیموكراس���یەت‬ ‫و پیاوچاك���ی ئایەتوڵاڵ مالیك���ی و ئەوانی ترەوە‬ ‫بووب���ێ‪ ،‬ئەوان ئەم���ڕۆ باری سیاس���ییان الرەو‬ ‫لەژێر هەڕەش���ەی كەوتن و لێكترازاندان‪ ،‬ئەگینا‬ ‫وا بەئاس���انی لەكوردیان قبوڵ نەدەكرد‪ ،‬كەس���ی‬ ‫سیاس���ی لەپلەی دەس���ەاڵتدارێتی مەزندا تاوانە‬ ‫بەهۆی رووداوێكەوە یان گۆڕانكارییەكی نوێوە‬ ‫كە چەندیش گرنگ بێ‪ ،‬سیاسەتی رۆژ و تاكتیكی‬ ‫سیاس���ی جێگۆڕك���ێ‪ ،‬ی���ان تێك���ەاڵوی ئامانج���ە‬ ‫گەورەكان و ستراتیژیەتی كاری سیاسی بكات‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪25‬‬


‫سياسەت‬

‫یاداشتهكانی روژانی ئاوارهیی‬ ‫له ئیران‬ ‫‪7‬‬

‫‪7‬‬

‫(‪)24‬‬

‫تەواوكەری ناوی هاوسەنگەر و‬ ‫دراوسێكانی عەزیمیەی كەرج‬

‫محەمەد مەال قادر‬ ‫ژم���ارەی راب���ردوو ن���اوی ‪ 50‬كەس���ایەتیم‬ ‫نوسی‪ ،‬لەوانەی لە دوای نسكۆی ساڵی ‪1974‬‬ ‫لە گەڕەكی عەزیمیەی ش���اری كەرەجی ئێران‬ ‫نیش���تەجێ بووین‪ .‬لەم ژمارەیەش���دا ناوی ‪37‬‬ ‫كەس���ی تر دەنوس���م‪ ،‬كە دەكات���ە ‪ 87‬كەس‪ ،‬لە‬ ‫كۆی زیاتر لە ‪ 100‬كەس���ایەتی نیشتەجێی ئەو‬ ‫خانوان���ەی لەالیەن رژێمی ئەوكات���ی ئێرانەوە‬ ‫بۆم���ان دروس���تكرابوو‪ ،‬تەنیا ئەو ‪ 87‬كەس���ە‬ ‫ناوەكانیانم بیرماوە‪.‬‬ ‫‪ .51‬مەحم���ود كاك���ە زی���اد‪ -‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .52‬جەمال نامیق‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .53‬فازڵ سۆرانی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .54‬كەم���ال ش���ێخ غەریب‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .55‬شێخ رەزا باسەرە‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .56‬ئەحمەد هەردی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .57‬فازڵ میرانی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .58‬تەحسین ئەتروشی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .59‬عەبدولرەحم���ان بناوی‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .60‬شێخ مەس���عود عەبدولقادر‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .61‬ئەنوەر جاف‬ ‫‪ .62‬عەل���ی ش���ەعبان بارزانی‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .63‬ئیسماعیل عارف‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .64‬حاكم حەسەن‪-‬ماوە‬

‫‪ 26‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫‪ .65‬سابیر بارزانی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .66‬لوقمان بارزانی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .67‬ربیع محمد خالد بارزانی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .68‬نیهاد بارزانی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .69‬عەبدولسەالم بارزانی (سەیدا) –ماوە‬ ‫‪ .70‬ئەسعەد خۆشەوی سیركی‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .71‬سەعید خەلیل خۆش���ەوی‪ -‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .72‬مەال عیسا بارزانی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .73‬عوسمان سندی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .74‬محەمەد س���ەلیم رۆژبەیانی‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .75‬عەبدولرەحیم سەلیم یوسف‪-‬ماوە‬ ‫‪ .76‬شێخ مەزهەر بارزانی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .77‬عەریف س���لێمان دوس���كی (عریف سلۆ)‪-‬‬ ‫كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .78‬ئەیوب شێخ بابۆ‪-‬ماوە‬ ‫‪ .79‬ش���ێخ عەبدوڵ�ڵ�ا بارزانی‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .80‬هەمزە سندی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .81‬سەلیم ئەسعەد خۆشەوی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .82‬جەرجی���س فەتحوڵاڵ‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .83‬ش���ێخ حس���ێن خانەقا‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .84‬حەی���درە عەب���د عەلی‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬

‫‪ .85‬دیاری بەگ جاف‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .86‬مستەفا بەگ جاف‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .87‬دێوالی ئەتروشی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫پ���اش ئەوەی لە لقی‪ 2‬ب���ووم و گەڕامەوە‬ ‫مەكتەبی سیاسی‪ ،‬وەك ئەندامێكی مەكتەبی‬ ‫سیاس���ی ئیش���وكاری پارتی���م ئەنج���ام‬ ‫دەدا‪ .‬پ���اش كۆتای���ی ئەنفال���ەكان و ش���ەڕی‬ ‫خواكورك‪ ،‬دەتوانم بڵێم شۆڕشی چەكداریی‬ ‫بەش���ێوەیەكی كاتیی لەكوردس���تان‪ ،‬كۆتایی‬ ‫پێه���ات‪ ،‬تەنی���ا هەندێ���ك مەف���رەزەی بچوك‬ ‫نەبێ‪ ،‬ئەویش جاروبار‪.‬‬ ‫ژمارەی داهاتوو درێژە دەدەمە چیرۆكی‬ ‫كاری رێكخس���تن و پارتایەتی لە شارەكانی‬ ‫ئێران و پاشانیش كۆنگرەی ‪10‬ی پارتی‪.‬‬ ‫تێبینی‪:‬‬ ‫ل���ە ژم���ارەی راب���ردوو‪ ،‬ل���ەو ‪ 50‬ن���اوی‬ ‫كەس���ایەتیەی ئاماژەم پێداب���وون‪ ،‬لەبارەی‬ ‫م���ان یاخ���ود كۆچ���ی دواییكردن���ی هەندێك‬ ‫هەڤاڵ���ەوە چەن���د هەڵەیەك���ی چاپ ك���راوە‪،‬‬ ‫لێرەدا راس���تیان دەكەمەوە‪ .‬لە زنجیرەی ‪10‬‬ ‫(س���ەلیم یوس���ف بارزانی) نەماوە و كۆچی‬ ‫دوایی كردووە‪ .‬لە زنجیرەی ‪( 13‬خورش���ید‬ ‫شێرە) لە ژیاندا ماوە‪ .‬لە زنجیرەی ‪ 34‬ناوی‬ ‫(ئەكبەر حەیدەر سورەمەری) هەڵەی تێدایە‬ ‫و ناوب���راو لە ژیاندا ماوە‪ .‬لە زنجیرەری ‪36‬‬ ‫(خالید هێدی)یش ل���ە ژیاندا ماوە‪ .‬هەروەها‬ ‫لە زنجیرەی ‪( 42‬ش���ێخ تەیب) كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‪.‬‬


‫كۆمەاڵیەتی‬

‫(رابەری روحی) و (پیر) یەكدی رەتدەكەنەوە‬

‫زەردەشتیەكان‬ ‫بەر لە گەورەبوونیان ئینشیقاقیان تێكەوت‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪27‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫بۆ كورد ناوێكی شومە و یادەوەری تاڵمان بیردەخاتەوە‬

‫دەریای ئیجە‪ ..‬گۆڕستانی كۆچبەران‬ ‫سەروەر خەلیل‬

‫س����اڵی پ����ار‪ ،‬جارێكی تر ن����اوی ئیجە خۆی‬ ‫كەوت����ەوە س����ەر زاری زۆرب����ەی خەڵك����ی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬ئەوەش پاش ئ����ەوەی بووە هۆی‬ ‫گیان لەدەس����تدانی س����ەدان كۆچب����ەری كورد‬ ‫لەنێ����وان ه����ەزاران كۆچبەری ت����ردا‪ ،‬كە لەرێی‬ ‫رۆیشتن بەرەو ئەوروپا گیانیان لەدەستدا‪.‬‬ ‫دەری����ای ئیجە كە یەكێكە لەلقەكانی دەریای‬ ‫ناوەڕاست‪ ،‬رۆژئاوای واڵتی توركیا و باكوور و‬ ‫رۆژهەاڵتی واڵتی یۆنان پێكەوە دەبەستێتەوە‪،‬‬ ‫درێژییەك����ەی نزیك����ەی ‪ 610‬كیلۆمەت����ر (‪380‬‬ ‫می����ل) و پانتاییەك����ەی لەپانترین ش����وێندا ‪300‬‬ ‫كیلۆمەترە‪ ،‬كە دەكاتە (‪ 190‬میل)‪ .‬كۆی گشتی‬ ‫رووبەڕەكەشی زیاتر لە ‪ 214‬هەزار كیلۆمەتر‬ ‫دووجای����ە‪ ،‬قولترین خاڵی دەریاك����ەش دەگاتە‬ ‫‪ 3543‬مەترە‪ ،‬كە دەكاتە ‪ 11624‬پێ‪.‬‬ ‫لەرابردوودا ئەو دەریایە بەدەریای‬

‫‪ 28‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫ئەرخەبی����ل ناس����رابوو‪ ،‬دوات����ر بەتێپەڕبوون����ی‬ ‫كات ناوەك����ەی گ����ۆڕاوە‪ .‬ئیجە لەڕێی گەرووی‬ ‫درەدەنیل����ەوە دەگات����ەوە دەری����ای مەڕم����ەڕە‪،‬‬ ‫گەرووی بس����فۆریش ئەو دەریای����ە بەدەریای‬ ‫رەشەوە دەبەستێتەوە‪.‬‬ ‫لەمێ����ژووی كۆن����دا ش����یكردنەوەی جی����اواز‬ ‫بۆ ن����اوی ئیج����ە هەب����ووە‪ ،‬بەش����ێك وتوویانە‬ ‫ك����ە بەناوی ش����ارێ (‪ )Aegae‬واڵتی یۆنانەوە‬ ‫وەرگیراوە‪ ،‬بەش����ێكی ت����ر وای دەبینن لەناوی‬ ‫خان����ەوادەی (‪ )Aegea‬ش����اهانەوە وەرگیراوە‪،‬‬ ‫ك����ە لەناوچ����ەی ئەم����ازۆن دەس����ەاڵتدار بوون‬ ‫و ل����ەو دەریایەدا خن����كاون‪ ،‬یاخ����ود وتوویانە‬ ‫لەوش����ەی (‪ )Aigaion‬وەرگیراوە‪ ،‬كە بەمانای‬ ‫بزنی دەریا دێت‪ ،‬بەاڵم نزیكترین ش����یكردنەوە‬ ‫لەڕاستییەوە ئەوەیە‪ ،‬كە پێیوایە ناوی دەریاكە‬ ‫بە مانای (كەناری دەریا) دێت‪.‬‬ ‫ئەم����ە لەكاتێكدایە كە لەس����ااڵنی نەوەدەكان‬ ‫لەدوای راپەڕینە جەماوەرییەكانی ساڵی ‪1991‬‬ ‫و لەگەرم����ەی‬

‫ش����ەڕی براكوژی باش����ووری كوردستانیشدا‪،‬‬ ‫بەه����ەزاران هاواڵت����ی ك����ورد ل����ەو دەریایەوە‬ ‫بەقاچ����اغ ب����ەرەو ئەوروپ����ا كۆچی����ان ك����رد و‬ ‫بەشێكیش����یان لەئ����اوی دەریاك����ەدا خن����كان و‬ ‫بوون����ە خۆراك����ی ماس����یەكانی ئ����ەو دەریای����ە‪.‬‬ ‫هەمان ئەو حاڵەتانەش لەدوو ساڵی رابردوودا‬ ‫بەهۆی ش����ەڕی داع����ش و قەیران����ی داراییەوە‬ ‫س����ەریهەڵدایەوە و س����ەدان هاواڵت����ی كوردی‬ ‫باش����وور و رۆژئاوای كوردستان لەدەریاكەدا‬ ‫خن����كان‪ ،‬بەش����ێكیش ل����ەڕووداوەكان هێن����دە‬ ‫كاریگ����ەر و جەرگب����ڕ ب����وون‪ ،‬دەنگدان����ەوەی‬ ‫جیهانی بەرچاویان لێكەوتەوە‪.‬‬ ‫لەگرنگتری����ن رووداوەكان����ی خنكان����ی‬ ‫كۆچپەرانیشدا‪ ،‬خنكانی "ئاالن"ی تەمەن سێ ساڵ‬ ‫و براكەی و دایكی و هەروەها خنكانی تەواوی‬ ‫ئەندامانی دوو خانەوادەی ش����اری كەركوك و‬ ‫‪ 21‬هاواڵت����ی ئێزی����دی لەپێش����ەوەی ریزبەندی‬ ‫كاریگەرتری����ن رووداوەكاندا دێ����ن‪ ،‬كە هەموو‬ ‫ئ����ەو رووداوانە بەهۆی بەهێزی ش����ەپۆلەكانی‬ ‫و‬ ‫دەریاك����ە‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫نقومبوونی بەلەمەكانیانەوە روویانداوە‪.‬‬ ‫"هاوكار" هاواڵتییەكی باشووری كوردستانە‬ ‫و لەناوەڕاستی س����اڵی پارەوە بەرەو ئەوروپا‬ ‫كۆچی ك����ردووە و دەریاكەی بڕیوە‪ ،‬ئەو باس‬ ‫لەس����ەختی رێ����گای كۆچكردنەك����ەی دەكات و‬ ‫دەڵێ����ت "ت����ا بڵێی����ت رێگاكەم����ان س����ەخت بوو‪،‬‬ ‫ه����ەر ل����ەو كاتەدا ك����ە من چ����اوەڕوان بووم تا‬ ‫قاچاخچییەكەم����ان كات����ی رۆیش����تنمان دیاری‬ ‫ب����كات‪ ،‬چەن����د كەس����ێك بەه����ۆی نقومبوون����ی‬ ‫بەلەماكانیانەوە گیانیان لەدەستدا"‪.‬‬ ‫ئ����ەو وەك خۆی باس����ی دەكات لەدرەنگانی‬ ‫ش����ەودا بەیەختێك����ەوە دەریاكەی����ان بڕی����وە‪،‬‬ ‫دەشڵێت "بەهۆی شەپۆلە بەهێزەكانی دەریاوە‬ ‫مەترس����ییەكی زۆرم����ان لەس����ەر ب����وو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سوپاس بۆ خوا بەسەالمەتی گەیشتینە یۆنان‪،‬‬ ‫ئێستاش وا لەئەڵمانیاین"‪.‬‬ ‫ئ����ەوەی تایبەتمەن����دی ب����ە ئیجە بەخش����یوە‬ ‫شەپۆلە بەهێزەكانی و بوونی ژمارەیەكی زۆری‬ ‫دوورگەیە‪ ،‬كە بە ئەرخەبیل ناس����راون و دەبن‬ ‫بە دوو بەشی سەرەكییەوە‪ ،‬ئەوانیش دوورگە‬ ‫س����یكالدییەكان و دوورگ����ە س����بۆرادییەكانن‪،‬‬ ‫لەناو ئەو دوورگانەش����دا‪ ،‬دوورگەكانی دلوس‪،‬‬ ‫ئەبۆبۆی‪ ،‬سامۆس‪ ،‬لسبۆس‪ ،‬لمنۆس‪ ،‬باتمۆس‬ ‫و رودس گرنگترین دوورگەن‪.‬‬ ‫دوورگەكان����ی دەری����ای ئیج����ە لەمێ����ژووی‬ ‫كۆن����ی ئەغریقییەكاندا بەهۆی جوانییەكەیانەوە‬ ‫ناوبانگێك����ی زۆری����ان هەب����ووە‪،‬‬ ‫هەندێك لەو‬

‫دوورگانەش كوانووی بوركانی كۆنن‪ ،‬بەشێكی‬ ‫تری����ان لەب����ەردی روخامی س����پی پێكهاتوون‪،‬‬ ‫لەهەندێك دوورگەشدا ئاسن بەرهەم دەهێنرێت‪،‬‬ ‫كۆی گشتی ئەو دوورگانەش رووبەڕی ‪6470‬‬ ‫كیلۆمەتر دووجا پێكدەهێنن‪ ،‬لەراستیشدا زۆر‬ ‫لەو دوورگانە درێژكراوەی ئەو ش����اخانەن‪ ،‬كە‬ ‫لەسەر وش����كانییەكانی دەوروبەری دەریاكەدا‬ ‫هەن‪.‬‬ ‫لەس����ااڵنی ‪ 1991‬و ‪ 1992‬لەتوێژینەوەیەكی‬ ‫زانس����تیدا‪ ،‬س����ێ ئاس����ت ب����ۆ ئ����اوی دەریاك����ە‬ ‫دیاریكرا‪ ،‬كە ئەو ئاس����تانەش بریتین لەبەش����ی‬ ‫س����ەرەوەی ئاوەك����ە‪ ،‬بەقواڵی����ی ‪ 50-40‬مەتر‪،‬‬ ‫لەهاوین����دا پل����ەی گەرمییەك����ەی لەنێ����وان ‪-21‬‬ ‫‪ 26‬پلەی س����ەد دای����ە‪ ،‬لەوەرزی زستانیش����دا‪،‬‬ ‫پل����ەی گەرمی باك����ووری دەریاك����ە دادەبەزێت‬ ‫ب����ۆ ‪ 10‬پلەی س����ەدی و لەباش����ووریش بۆ ‪16‬‬ ‫پلە‪ .‬بەش����ی ناوەندی دەریاكەش‪ ،‬كە تا قواڵیی‬ ‫‪ 300-200‬مەت����ر دەبێ����ت‪ ،‬پل����ەی گەرمییەكەی‬ ‫ل نێ����وان ‪ 18-11‬پلەی س����ەدی دای����ە‪ .‬هەرچی‬ ‫بەش����ی خوارەوەی ئاوەكەیە‪ ،‬كە دەگاتە ‪1000‬‬ ‫مەتر‪ ،‬پلەی گەرمییەكەی لەنێوان ‪ 14 -13‬پلەی‬ ‫سەدی و رێژەی خوێش تێیدا بەرزە‪.‬‬ ‫بەدرێژای����ی مێژووش ئ����ەو دەریایە رۆڵێكی‬ ‫زۆری هەبووە لەگەیشتنی كۆچبەران لەواڵتی‬ ‫توركیاوە بۆ واڵتانی ئەوروپا‪ ،‬لەو نێوەندەشدا‬ ‫قاچاخچیی����ەكان كاری خۆیان لەگواس����تنەوەی‬ ‫كۆچب����ەران بەرامب����ەر بەبڕێ����ك پ����ارە ئەنجام‬ ‫دەدەن‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم تائێس����تا ل����ەڕووی‬

‫سیاسییەوە ناكۆكی لەنێوان هەر یەكە لەیۆنان‬ ‫و توركی����ا هەی����ە لەب����ارەی ئ����ەو رووب����ەڕەی‬ ‫دەكەوێت����ە ژێ����ر دەس����ەاڵتی ه����ەر یەكێك لەو‬ ‫دوواڵتە‪ ،‬بەاڵم بەگش����تی لەڕووی ئابوورییەوە‬ ‫كاریگ����ەری بەرچ����اوی هەی����ە لەگەش����ەكردنی‬ ‫ئاب����ووری جیهان����دا‪ .‬لەڕووی گەشتیاریش����ەوە‬ ‫س����ااڵنە داهاتێك����ی زۆر بەهەریەك����ە لەو دوو‬ ‫واڵتە دەبەخشێت‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەزموونی گەلی كورد لەگەڵ دەریاكە‬ ‫ئەزموونێك����ی دڵخۆش����كەر نیی����ە‪ ،‬ب����ەو پێیەی‬ ‫تائێس����تا زۆرێك لەخانەوادە ك����وردەكان هەر‬ ‫كە ن����اوی ئیجە دێت‪ ،‬ئ����ەو ئازیزانەیان دێتەوە‬ ‫ی����اد‪ ،‬ك����ە دەریاكە لێ����ی س����ەندوون و گیانیان‬ ‫لەدەستداوە‪.‬‬ ‫فەره����اد گەنجێك����ی كوردە و م����اوەی چەند‬ ‫س����اڵێكە لەنێ����وان توركی����ا و یۆن����ان وەك‬ ‫قاچاخچ����ی كار دەكات و كۆچبەران لەدەریاكە‬ ‫دەپەڕێنێت����ەوە‪ ،‬ئەو وەك خۆی باس����ی دەكات‬ ‫تائێس����تا بەدەی����ان كەس����ی پەڕاندۆت����ەوە‪،‬‬ ‫تائێس����تاش دوو ج����ار یەختەك����ەی نوقم بووە‪،‬‬ ‫بەاڵم وەك خۆی باس����ی دەكات تائێس����تا هیچ‬ ‫كەس����ێك لەوانەی گواس����تونییەتییەوە گیانیان‬ ‫لەدەستنەداوە"‪.‬‬ ‫ئ����ەو قاچاخچیی����ە‪ ،‬ناخۆش����ی پەڕاندنەوەی‬ ‫كۆچب����ەران ناش����ارێتەوە‪ ،‬وەك خ����ۆی دەڵێت‬ ‫"زۆرج����ار ش����ەپۆلە بەهێزەكان����ی دەریاك����ە‬ ‫كێشەمان بۆ دروست دەكەن‪ ،‬جاری وا هەبووە‬ ‫بۆ پاراستنی گیانی كۆچبەرەكان چەند رۆژێك‬ ‫دەرچوونی بەلەمەكەم دواخستووە"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪29‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫(رابەری روحی) و (پیر) یەكدی رەتدەكەنەوە‬

‫زەردەشتیەكان بەر لە گەورەبوونیان‬ ‫ئینشیقاقیان تێكەوت‬ ‫‪ 30‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫راوێژ كامەران‬

‫ئاینی زەردەش���تی كە یەكێكە لە كۆنترین‬ ‫ئاینەكانی لە س���ەر زەوی و لە س���ەدەكانی‬ ‫شەش���ەمی پێش زاینەوە تاكو سەرهەڵدانی‬ ‫ئاینی ئیس�ل�ام یەكێك بووە لە بەرباڵوترین‬ ‫ئایین���ەكان ل���ە ناوچەكان���ی كوردس���تان و‬ ‫ئێران���دا‪ ،‬بەاڵم دواتر ئ���ەم ئاینە جگەلەوەی‬ ‫پەیڕەوان���ی ئێج���گار كەمیكرد‪ ،‬ل���ە هەندێك‬ ‫ناوچ���ەدا و بە تایبەتیش لە كوردس���تان بە‬ ‫تەواوەت���ی نەمان‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش���دا ئێس���تا‬ ‫پاش ه���ەزاران س���اڵ ئاینەك���ە دووبارە لە‬ ‫كوردستان س���ەرهەڵدەداتەوە و رۆژانەش‬ ‫خەڵكانێك ئاینی خۆیان دەگۆڕن و پشتێنی‬

‫ئاینی زەردەشتی دەبەستن‪.‬‬ ‫هەرچەندە پاش دەستپێكردنی پەیڕەوانی‬ ‫ئاینەكە لە كوردستان‪ ،‬كە زۆرێكیان لە واڵتی‬ ‫ئەوروپاوە گەڕابوونەوە‪ ،‬پێشوازیەكی زۆر‬ ‫ل���ە پرۆژەكەیان كرا‪ ،‬ب���ەاڵم هێندەی نەبرد‬ ‫ئەوانی���ش لە نێوان خۆیاندا بۆ س���ەر چەند‬ ‫بەرە و گروپێك دابەش���بوون‪ ،‬زۆرجاریش‬ ‫تانە و تەشەر لە یەكدی دەدەن‪.‬‬ ‫ئێس���تا ل���ە كوردس���تان ئەوان���ەی‬ ‫بانگەش���ە ب���ۆ ئاین���ی زەردەش���تی دەك���ەن‬ ‫بوونەت���ە دوو ب���ەرەوە‪ ،‬بەرەیەكی���ان "پی���ر‬ ‫لوقم���ان حاج���ی كەری���م" سەرپەرش���تیان‬ ‫دەكات‪ ،‬ك���ە ناوەندێك���ی بەن���اوی "ناوەندی‬ ‫زەردەشتیانی كوردستان" دامەزراندووە و‬

‫پەرستگایەكیش���ی هەیە‪ ،‬جگەلەوەی لە نێو‬ ‫میدیا و ت���ۆڕە كۆمەاڵیەتیەكان���دا چاالكە و‬ ‫بانگەشە بۆ ئاینی زەردەشتی دەكات‪.‬‬ ‫ب���ەرەی دووەمیش���یان ش���وێنكەوتوانی‬ ‫"ئەن���داز حەوێ���زی" راب���ەری روح���ی‬ ‫زەردەشتیەكانە‪ ،‬كە ئەوانیش رێكخراوێكیان‬ ‫بەناوی (یەسنا) هەیە و كاروبارەكانی خۆیان‬ ‫بەڕێوەدەبەن و نوێنەری زەردەشتیەكانیش‬ ‫ل���ە وەزارەتی ئەوق���اف و كاروباری ئاینی‬ ‫سەر بەم بەرەیەیە‪.‬‬ ‫بەوت���ەی "پی���ر لوقم���ان حاج���ی كەریم"‬ ‫بەرپرس���ی پەرس���تگای زەردەش���تیانی‬ ‫كوردس���تان كە ئێس���تا ئەو وەك دیارترین‬ ‫كەس���ایەتی ئاینەك���ە ل���ە كوردس���تان‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪31‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫پیر لوقمان حاجی كەریم‪:‬‬ ‫لە ئاینی زەردەشتیدا‬ ‫رێبەری روحی نییە‬ ‫كە مەرجەع بێت و‬ ‫ئەحكامی هەبێت‪ ،‬رێبەری‬ ‫ئاینی هەیە كە تەنیا‬ ‫رێبەرایەتی عیرفانی‬ ‫زەردەشتی دەكات‬ ‫دەردەكەوێت‪ ،‬ئەوان كێشەیان لە نێواندا نییە‬ ‫و یەك پەرستگا و یەك ناوەندی زەردەشتیان‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەو بە س���ڤیلی گوت "ئێمە یەك (پیر)‬ ‫م���ان هەیە‪ ،‬كە رێبەرایەت���ی ئاینەكە دەكات‬ ‫و لە یەك ش���وێن و هەمووم���ان بەیەكەوە‬ ‫مەراس���یمی ئاین���ی ئەنجام دەدەی���ن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەدەر لەوە چەند رێكخراوێكی مەدەنی دیكە‬ ‫هەن‪ ،‬كە ئەوانەش پەیوەندیان بە پرۆسەی‬ ‫ئایینیەوە نییە و بۆخۆیان خزمەت بە ئاینی‬

‫‪ 32‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫زەردەشتی دەكەن‪ ،‬وەك رێكخراوی مەدەنی‬ ‫و رۆش���نبیری زەردەشتی و كرداری چاك‬ ‫‌و رەوشتی بەرز و هۆشیاری ژینگەپارێزی‬ ‫‌و پەروەردەی باڵودەكەن���ەوە"‪ .‬پیر لوقمان‬ ‫وتیش���ی "م���ن دەستخۆش���یان لێدەك���ەم و‬ ‫باش���ترە چەندان���ی دیك���ەش هەب���ن و هیچ‬ ‫كێشەیەكیش���مان ل���ە نێوان���دا نیی���ە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئێس���تا هەم���ووان دێنە ئێ���رە ل���ە ناوەندی‬ ‫زەردەش���تی و گفتوگۆدەكەین‌ و میوانداری‬ ‫یەكتر دەكەین"‪.‬‬ ‫بەالم پی���ر لوقمان بوونی ڕابەری روحی‬ ‫لە ئاینەكەیان���دا رەتدەكاتەوە‪ ،‬وەك ئەوەی‬ ‫زەردەش���تیەكانی دیك���ە ل���ە كوردس���تان‬ ‫ئام���اژەی پێدەدەن‪ ،‬چونكە ب���ە گوتەی ئەو‬ ‫"لە ئاینی زەردەش���تیدا رێبەری روحی نییە‬ ‫ك���ە مەرجەعێ���ك بێت و ئەحكام���ی هەبێت‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم لەس���ەردەمی داریوش���ی یەكەمدا لە‬ ‫الیەن فارس���ەكانەوە دەس���تكاری ئاڤێس���تا‬ ‫كراوە و كۆمەڵێ���ك ئەحكامی بۆ زیادكراوە‬ ‫ب���ە ناوی ئاهورامەزدا‌ و زەردەش���تەوە‪ ،‬كە‬ ‫ئ���ەوەش راس���ت نیی���ە‪ ،‬هەر بۆی���ە رێبەری‬ ‫ئاین���ی زەردەش���تی كە (رەد ی���ان رەتۆ یان‬ ‫پیات���را)ی پێدەوترێ���ت‪ ،‬تەنه���ا رێبەرایەت���ی‬

‫عیرفان���ی زەردەش���تی دەكات‪ ،‬نەك ئەوەی‬ ‫كە مەرجەع بێت"‪.‬‬ ‫هەر بۆیە ئێستا پیر لوقمان حاجی كەریم‬ ‫خۆی ب���ە خاوەنی زیندوكردن���ەوەی ئاینی‬ ‫زەردەشتی دەزانێت لە هەرێمی كوردستاندا‪،‬‬ ‫ل���ە كاتێكدا بەرەكەی دیك���ە پێیانوایە ئەوان‬ ‫فەرمی���ن و ل���ە الی���ەن حكومەت���ەوە دانیان‬ ‫پێدانراوە‪.‬‬ ‫بەوت���ەی "ئ���اوات حیس���امەدین"‬ ‫بەڕێوبەری رێكخراوی (یەسنا) و نوێنەری‬ ‫زەردەش���تییەكان ل���ە وەزارەت���ی ئەوقاف���ی‬ ‫حكومەت���ی هەرێ���م‪ ،‬ئ���ەوان س���ەرەتا ل���ە‬ ‫گ���ەڵ ناوەن���دی زەردەش���تیەكاندا پێك���ەوە‬ ‫كاریانك���ردووە و رێكخراوێكی���ان بەن���اوی‬ ‫(زەند) دامەزراندووە‪ .‬ب���ەاڵم دواتر لوقمان‬ ‫حاجی كەری���م كۆمەڵێك هەڵ���ەی كردووە‪،‬‬ ‫دوات���ر ل���ە الی���ەن ئاش���تەگای س���ویدەوە‬ ‫دوورخراوەت���ەوە‪ ،‬ه���ەر بۆی���ە ئەوی���ش‬ ‫جیابۆتەوە‪.‬‬ ‫ئ���اوات حس���امەدین گوتیش���ی "ئەن���داز‬ ‫حەوێ���زی راب���ەری روح���ی زەردەش���تانی‬ ‫كوردە لە هەر چوار پارچەی كوردس���تان‪،‬‬ ‫كە ئێس���تا لە ئاتەش���گای كوردان لە سوید‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫نوێنەری زەردەشتییەكان‬ ‫لە وەزارەتی ئەوقاف‪:‬‬

‫لە ئێران هەزاران‬ ‫زەردەشتی هەن و‬ ‫دوو كورسیشیان لە‬ ‫پەرلەماندا هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پیریان نییە‪ ،‬ئیدی چۆن‬ ‫لە كوردستان (پیر) بۆ‬ ‫ئێمە دادەنێن؟!‬ ‫دادەنیشتێت و پشتگیری تەواوی ئێمە دەكات‪.‬‬ ‫ئێس���تاش لەس���ەردانێكدا ل���ە كوردس���تانە‪.‬‬ ‫ئاسایش���ە ك���ە رێكخراوی دیك���ە هەبن كار‬ ‫بۆ باڵوكردنەوەی ئاینی زەردەش���تی بكەن‪،‬‬ ‫منیش لێرەوە دەستخۆش���یم بۆیان هەیە و‬ ‫پەیوندیش لە نێوانماندا هەیە‪ .‬ئێمە بەشداری‬ ‫مەراس���یمەكانیان دەكەی���ن و ئەوانی���ش‬ ‫بەشداری مەراسیمەكانی ئێمە دەكەن"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ه���ەر وەك چ���ۆن ناوەن���دی‬ ‫روح���ی‬ ‫راب���ەری‬ ‫زەردەش���تیان‬ ‫زەردەش���تیەكان رەتدەكەن���ەوە‪ ،‬بەهەم���ان‬ ‫شێوەش بەڕێوبەرەكەی رێكخراوی یەسنا‬ ‫بوونی (پیر)ێك كە هەموو زەردەشتیەكانی‬ ‫كوردستان پەیڕەوی لە رێنماییەكانی بكەن‪،‬‬ ‫رەتدەكات���ەوە‪ .‬ئ���اوات حس���امەدین گوت���ی‬ ‫"سەرەتا كاك لوقمان رێكخراوێكی رووناكی‬ ‫و رۆشنبیری دامەزراند‪ ،‬دواتر نازانم چۆن‬ ‫بووە ناوەندی پەرستگای زەردەشتی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كێش���ەكە لەوەدا بوو‪ ،‬كە ئ���ەوان الیەنگری‬ ‫زەردەشتیەكانی فارس بوون‪ ،‬لە ئێرانیشدا‬ ‫بە هەزاران كەس لەسەر ئاینی زەردەشتین‬ ‫و دوو كورسیش���یان ل���ە پەرلەمان���دا هەیە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم پیریان نیی���ە‪ ،‬ئیدی نازان���م چۆن لە‬ ‫كوردستان (پیر) بۆ ئێمە دادەنێن"؟!‬ ‫ئاوات حس���امەدین روونیشی دەكاتەوە‪،‬‬ ‫ك���ە چەن���د رۆژێك���ە ئەن���داز حەوێ���زی‬ ‫رابەری روحی زەردەش���تیەكان س���ەردانی‬ ‫كوردس���تانی ك���ردووە‪ ،‬ه���ەر ئەویش الی‬ ‫بەش���ێك لەزەردەش���تییەكان و وەزارەت���ی‬ ‫ئەوقاف بە س���ەرۆكی هۆزی زەردەشتیانی‬ ‫كوردس���تان و گ���ەورە مەرجەع���ی ئایین���ی‬ ‫كوردان���ی زەردەش���تی لەجیهان���دا لێ���ی‬ ‫دەڕواندرێت‪.‬‬

‫کەلتووری ناتوندوتیژیی‬

‫گەشتێك بۆ زەمەنی خۆت‬

‫شەنگە هاوار كاكەیی*‬ ‫كاتێك بۆ گەش���توگوزار روو لە واڵتانی دەوروبەر دەكەی‪ ،‬مەبەس���تی س���ەرەكی‬ ‫گۆڕین���ی رۆتین���ی رۆژانە و ئاش���نابوونە بەكەلتوور و فەرهەنگ و س���یمای ش���ار و‬ ‫واڵتانی جیاواز‪ .‬بەاڵم ئەگەر لە مەغزای دروستی بكۆڵیتەوە‪ ،‬عەوداڵی زانینی ئامانجە‬ ‫س���ەرەكییەكە بیت‪ ،‬دەبێت دەستنیش���انی رەهەندی راس���تەقینەی گەشتەكەت بزانی‪.‬‬ ‫لەئامادەسازیدا بی بۆ ناسین و ئاشنابوونی مەملەكەتە تازەكەت‪.‬‬ ‫سەفەری راستەقینە گۆڕینی ناخە‪ .‬دەستپێكی هەنگاوەكانی بەندنەبووە بە گۆڕینی‬ ‫جێگا و مەكانەت‪ .‬بگرە لەوكاتەوە دەس���تپێدەكات‪ ،‬كە لەزەمەنی خۆت ئامادەس���ازی‬ ‫بۆ بكەی‪.‬‬ ‫ئەوەش بەناسینی كەسانی تر و فراوانبوونی بازنە كۆمەاڵیەتییەكانە‪.‬‬ ‫كتێبێ���ك بخوێن���ەوە‪ ،‬رازێك بنوس���ە‪ ،‬ئەركێك ب���ە ئەنجام دەگەیەنی���ت‪ .‬چیرۆكێكی‬ ‫راس���تەقینە بوروژێن���ە ت���ا ت���ا خۆشەویس���تی ل���ەدڵ و دەرونت���دا بڕوێن���ی‪ .‬ئ���ەوە‬ ‫دەستنیشانكردنی ئامانجە بۆ دوارۆژت‪.‬‬ ‫ئەوە نزیككردنەوەی ماڵە دوورەكانە‪ .‬پڕكردنەوەی كەلێنەكانی ژیانە‪ .‬بەشداربوون‬ ‫لە كارێكی خێرخواز‪ ،‬بۆ ئامانجێكی گەورە تێكۆشانە‪.‬‬ ‫ئەمان���ە س���ەرجەمیان‪ ،‬گرێدراوی راس���تییەكی ناخ���ن‪ .‬كاتێك ئاش���كرایان دەكەی‬ ‫بەراستی گەشتەكەت دەستپێدەكات‪.‬‬ ‫كاریگ���ەری ئ���ەم خوێندنەوان���ە بەدروس���تی لەبەرچاوان���ە و درك���ی پێدەكەی‪ ،‬كە‬ ‫دەستكەوتی راستەقینەیە لەژیاندا‪.‬‬ ‫سەبارەت بەتۆ‪ ،‬وێستگەیەكی تازەیە‪ .‬مێژوویەكی تازەیە لەسەفەرێكی تازە‪ .‬خودی‬ ‫مرۆڤیش وێس���تگەیە بۆ گەیشتن بەراستی‪ ،‬بڕیاردەر بە‪ ،‬گەشتێك بسازێنە لەدەوری‬ ‫زەمەنی خۆت‪ .‬لەنێو دەهالیز و تاریكایی چیابەرزەكانی رۆحی خۆت‪.‬‬ ‫ئاشنابە بەدونیایەكی سەرمەدیی و هەمیشەیی‪ ،‬لەبونیادنانی تازەگەری لەمەملەكەت‬ ‫و نیشتمانی خۆت‪.‬‬

‫* بەڕێوەبەری پالندانان و ئامار لەبەڕێوەبەرایەتی گشتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ئافرەتان‬

‫‪2015/12/12 306303‬‬ ‫‪2016/1/9‬‬ ‫ژمار ‌ه‬ ‫ژمار ‌ه‬

‫‪33‬‬


‫كـۆمـەاڵیەتی ــ تەندروستی‪ /‬ئا‪ :‬ساڵحی مام عەلی‬

‫هەڵسوكەتی رۆژانە مرۆڤ توشی‬ ‫شێرپەنجە دەكات‬ ‫ل����ە توێژینەوەیەك����ی ت����ازەدا ك����ە ل����ە بەریتانیا ئەنجام����دراوە‪،‬‬ ‫دەركەوتووە ‪%90‬ی حاڵەتەكانی توشبوون بەنەخۆشی شێرپەنجە‬ ‫بەه����ۆی هەڵس����وكەوتی رۆژان����ە و خواردنی ناتەندروس����تەوەن‬ ‫لەوان����ە‪ :‬جگەرەكێش����ان و وەرزش نەك����ردن و خواردنی ش����ەكر‬ ‫بەرێژەیەك����ی زۆر و نەخەوت����ن وەك پێویس����ت و فش����اری زۆر‬ ‫لەسەر جەستە وادەكەن توشی شێرپەنجە ببیت‪.‬‬ ‫توێ����ژەرەوەكان بڕوای����ان وای����ە‪ ،‬ئەگ����ەر بەش����ێكی ه����ۆكاری‬ ‫توشبوون بە شێرپەنجە لەدەرەوەی ویستی مرۆڤ بێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫بەشەكەی تری مرۆڤ خۆی یارمەتیدەریەتی تاكو توش ببێت‪.‬‬

‫چۆن تای منداڵەكەت دادەبەزێنی؟‬ ‫تا نەخۆشی نیە‪ ،‬بەڵكو مرۆڤ لەئەنجامی توشبوون بەنەخۆشی‬ ‫و هەوكردن توش����ی دەبێ����ت‪ ،‬ئەویش بریتیە ل����ە بەرزبوونەوەی‬ ‫پل����ەی گەرمی لەش لە ‪ 37‬پلەی س����ەدی زیاتر‪ .‬هەر نەخۆش����ێك‬ ‫پلەی گەرمیەكەی بەرێژەی ‪ 0.1‬پلە بەرزبێتەوە توشی تا دەبێت‪،‬‬ ‫بەتایب����ەت مندااڵن زۆر پێی تێكدەچن‪ .‬خۆ ئەگەر زۆر بەرز بێت‪،‬‬ ‫لەوانەیە توشی گەشكەی بكات‪.‬‬ ‫بۆ دابەزاندنی تا لەمندااڵندا‪ ،‬جگە لە ش����روبی پاراس����یتامۆڵ‪،‬‬ ‫كە تا دادەبەزێنێ‪ ،‬پێویستە لەسەرەتادا هەردوو دەستی منداڵەكە‬ ‫ت����ا ئانیش����ك و ه����ەردوو پێی تاچۆك بەئاوی س����ارد بش����ۆیت و‬ ‫بەتەڕی جێی بهێڵیت تاكو وش����ك دەبێت����ەوە‪ ،‬ئینجا دووبارە تەڕ‬ ‫بكرێت����ەوە‪ ،‬تاكو تایەكەی دادەبەزێت‪ .‬نابێت پەڕۆی تەڕ لەس����ەر‬ ‫س����ەری دابنرێت‪ ،‬چونكە تایەكە بەرزتر دەكاتەوە‪ .‬ئەگەر تایەكە‬ ‫هەر دانەب����ەزی‪ ،‬دەتوانی تەواوی جەس����تەی مندڵەكە بە ئاوێكی‬ ‫مەیلەو س����ارد بش����ۆیت‪ ،‬یان بیخەیتە ناو تەش����تێك ئاوی نیمچە‬ ‫ساردەوە‪ ،‬بەمجۆرە تایەكەی نامێنێت و ئاسایی دەبێتەوە‪.‬‬

‫‪ 34‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫بە گوێز خۆتان لە شەكرە و‬ ‫جەڵتەی دڵ بپارێزن‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی‬

‫لە زستاندا پێستی رووت بە‬ ‫گەشاوەیی بهێڵەوە‬ ‫ئ���ەو ئافرەتان���ەی زۆر ل���ەدەرەوە كاردەك���ەن و فەرمانبەرن‪،‬‬ ‫پێس���تی دەموچاوی���ان بەه���ۆی س���اردی و گەرمی���ەوە توش���ی‬ ‫وش���كبوونەوە و قڵشان دەبێت و گەش���اوەییەكەی نامێنێت‪ .‬بەم‬ ‫رێگایانەی خوارەوە دەتوانیت خۆت لەم حاڵەتە بپارێزیت‪.‬‬ ‫‪ .1‬بە زەیتی سروش���تی زەیتون‪ ،‬یان گوێزی هیندی پێستی‬ ‫روووخسارت چەور بكە و مەساجی پێ بكە‪.‬‬ ‫‪ .2‬هەندێك لۆكە بەشیری سروشتی تەڕ بكە و پێستی‬ ‫دەموچاوتی پێ چەور بكە و تا ماوەیەك مەساجی بكە‪،‬‬ ‫دواتر بەئاوێكی شلەتێن بیشۆ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ئاو زۆر بخۆرەوە‪ ،‬هەرچەندەی بتوانی‪ ،‬رۆژانەش‬ ‫بۆ چەند جارێك دەموچاوت بشۆ‪.‬‬

‫رۆژانە سێ كوپ چا بخۆوە‬ ‫ل���ە توێژینەوەیەكدا كە لە ئەمری���كا ئەنجامدراوە‪،‬‬ ‫دەركەوت���ووە رۆژان���ە خواردن���ی ‪ 14‬كاكڵە گوێ���ز دەبێتە هۆی‬ ‫دابەزین���ی رێژەی ش���ەكر و كۆلیس���ترۆل و بەهی���چ جۆرێكیش‬ ‫قەڵەوی دروست ناكات‪ .‬لەو توێژینەوەدا ئاماژە بەوە كراوە‪ ،‬كە‬ ‫خواردنی گوێز بۆماوەی شەش مانگ ئەو كاریگەریانە دروست‬ ‫دەكات‪ .‬هەروەه���ا مرۆڤ لە نەخۆش���ی ش���ەكرە و جەڵتەی دڵ‬ ‫دەپارێزێ���ت و دەمارەكان���ی خوێ���ن دەكات���ەوە و چەوری���ەكان‬ ‫دەتوێنێت���ەوە‪ .‬جگەلەوەش هەریەكە ل���ە ڤیتامینی ‪ E‬و ‪ A‬تێدایە‪،‬‬ ‫كە مێش���ك بەهێ���ز دەكەن‪ .‬پێویس���تە رۆژانە لەگ���ەڵ ژەمەكانی‬ ‫خواردن گوێزیش بخورێت‪ ،‬تاكو مرۆڤ خواردنێكی تەندروست‬ ‫و لەشێكی ساغت هەبێ‪.‬‬

‫بەپێ���ی توێژینەوەیەك���ی هۆڵەن���دی رۆژان���ە خواردن���ەوەی ‪3‬‬ ‫ب���ۆ ‪ 5‬كوپ چا‪ ،‬م���رۆڤ لە نەخۆش���یەكانی دڵ و جەڵتەی دڵ و‬ ‫دەپارێزێت‪.‬‬ ‫ئ���ەم توێژینەوەیە ئام���اژەی بەوە داوە‪ ،‬ك���ە خواردنەوەی چا‬ ‫تەندروس���تی گش���ی مرۆڤ باش دەكات و لەنەخۆش���ی شەكرە‬ ‫دەیپارێزێت (گەر شەكرێكی زۆری لەگەڵ نەخورێت) و پەستانی‬ ‫خوێنیش دادەبەزێنێت‪.‬‬ ‫س���ااڵنە ‪ 17‬ملیۆن كەس بەهۆی نەخۆش���ی دڵەوە دەمرن‪ ،‬كە‬ ‫دەكاتە ‪%30‬ی رێژەی مردن لەجیهاندا‪ .‬بەردەوامیش ئەو رێژەیە‬ ‫لەبەرزبوون���ەوە دایە‪ ،‬بۆیە خواردنەوەی چا پێویس���تە تاكو لەو‬ ‫نەخۆشیە بەدوور بی‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪35‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی‬

‫هۆشیاریی تەندروستیی‬

‫هەفتانە د‪.‬ع لەپزێڕین دەینوسێت‬

‫لە دایكبوونی پێغەمبەران (درودی خوایان لێبێت)‬

‫هەفتە پێش ئێستا‬ ‫ئەم وتارە دوو‬ ‫و ب���ە بۆن���ەی لەدایكبوون���ی حەزرەتی مەس���یح و‬ ‫بۆن���ەی مانگی مەول���ود و لەدایكبوونی پێغەمبەری‬ ‫ئیس�ل�ام (درودی خوایان لێبێت) نوس���راوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەفتەی رابردوو س���ڤیل دەرنەچ���وو‪ ،‬بۆیە كەوتە‬ ‫ئەم ژمارەیەوە‪.‬‬ ‫(الطبرس���ی) ب���اس دەكات‪ ،‬ك���ە حەزرەت���ی نوح‬ ‫كوڕی ئیدریس پێغەمبەر ب���ووە‪ ،‬ئەویش بەحەوت‬ ‫پش���ت دەگەڕێتەوە س���ەر ئ���ادەم‪( .‬درودی خوایان‬ ‫لێبێ���ت)‪ .‬لەو س���اڵەی كە ئ���ادەم وەفات���ی كردووە‪،‬‬ ‫ئ���ەو لەدای���ك ب���ووە‪ .‬لەتەمەن���ی ‪ 50‬س���اڵیدا بووە‬ ‫بەپێغەمب���ەر‪ .‬لێكۆلەرەوان دەڵێن دوو هەزار س���اڵ‬ ‫زیات���ر ژیاوە‪ 950 .‬س���اڵ بانگەوازی كردووە‪250 ،‬‬ ‫ساڵ كەشتی دروست كردووە‪ 500 ،‬ساڵیش دوای‬ ‫لەنگەرگرتنەوەی كەشتیەكەی ژیاوە‪.‬‬ ‫دوای پێغەمب���ەر نوح چەندانی تر هاتوون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی شایانی باس���كردن بێت‪ ،‬ئەو پێغەمبەرانەن‬ ‫كە لەگەڵ لەدایكبوونیان موعجیزە هەیە!‬ ‫موس���ا پێغەمب���ەر ‪ 520‬س���اڵ دوای مردن���ی‬ ‫یوس���ف پێغەمبەر و ‪ 1526‬س���اڵیش بەر لەمەسیح‬ ‫لەدایكبووە‪ .‬كەمتر لە ‪ 100‬س���اڵ ژیاوە‪ .‬لەدەڤەری‬ ‫(حل���وان) بووە‪ .‬ئاش���كرایە ئەو خاك���ە پیرۆزە لەو‬ ‫مەن���ع كراب���وو‪ ،‬دەزانی���ن ك���ە فیرعەون ‪ 66‬س���اڵ‬ ‫حوكم���داری ك���رد‪ ،‬لەزەمان���ی پێ���ش لەدایكبوونی‬ ‫موس���ا میللەتەك���ە زۆر لەناخۆش���ی ژێردەس���تی‬ ‫داب���وو‪ ،‬هەژار و كۆیلە ب���وون‪ ،‬فیرعەون فەرمانی‬ ‫دەركردب���وو هەر نێرەیەك لەبەنی ئیس���رائیل بێتە‬ ‫ژیانەوە دەبێت بكوژرێ‪ .‬دایكی موس���اش ‪ 3‬مانگ‬ ‫مەمكی دا بەكۆرپەكەی‪ ،‬ئینجا لەترس���ی كوش���تن‬ ‫لەناو سەبەتەیكی بچوكی دانا و بەئاوی نیلی دادا‪.‬‬ ‫فەرمانی خواوەند وەهابووە‪ ،‬كە س���ندوقەكە بگاتە‬ ‫الی ت���ەالری فیرعەون‪ .‬ژنەكەی بیگرێتەوە‪ .‬زانیان‬ ‫ك���ە ئ���ەو منداڵە عیمرانیە لەترس���ی كوش���تن فرێ‬ ‫دراوە‪ .‬ئاس���یا خێزانی فیرع���ەون داوای لەمێردی‬ ‫ك���رد ئ���ەو كۆرپەیە بكەن���ە كوڕی خۆی���ان‪ ،‬بەڵكو‬ ‫خێ���ری لێ ببینن‪ ،‬ژنانی ن���او تەالرەكە زۆر گەڕان‬

‫‪ 36‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫دایەنێك���ی بۆ پەیدا بك���ەن‪ ،‬ئیدی خوا وایكرد كەس‬ ‫وەرینەگرت‪ ،‬تا نۆبەی هاتە س���ەر دایكی‪ ،‬تا دوایی‬ ‫چیرۆكەك���ە و گەڕانەوەیان ب���ۆ واڵت و ناو بەنی‬ ‫ئیسرائیل‪.‬‬ ‫پێغەمبەر عیس���ا لەكاتێك لەدایكبوو‪ ،‬كە بواری‬ ‫ژی���ان لەناو ئەو واڵتە لە ئ���ال عیمران زۆر خراپ‬ ‫ب���وو‪ ،‬كوش���تار و چاوچنۆكی و تەم���اح زۆر بوو‪.‬‬ ‫خواوەند ئەو موعجیزەی نیش���انی میللەتەكەدا‪ ،‬كە‬ ‫بەخۆیاندا بچنەوە‪ ،‬ئەویش بەدروستبوونی كەسێك‬ ‫لەش���ێوەی ئادەمیزاد‪ ،‬بەاڵم جیاواز لەخەڵكی دیكە‬ ‫لەدایكبوو!‬ ‫پاڵەوانان���ی ئەو ریوایەتە ‪ 3‬كەس���ن‪ .‬جوبرائیلی‬ ‫فریشتە‪ ،‬مەریەم كە دووگیانیەكەی وەك ئافرەتانی‬ ‫ت���ر ‪ 9‬مانگ نەبوو‪ ،‬هەروەها حەزرەتی عیس���ا كە‬ ‫بەفەرمانی خودا مردووی زیندوو دەكردەوە‪.‬‬ ‫مریەم���ی كچ���ی عیمران زۆر خواپەرس���ت بوو‬ ‫لەمیللەتەك���ەی دووركەوتبووە‪ .‬كاتێ���ك جوبرائیل‬ ‫بەش���ێوەی ئادەمیزاد لێ���ی هاتە ژوورە‪ ،‬مریەمیش‬ ‫وەك لەقورئاندا لەس���ورەتی مری���ەم هاتووە‪ ،‬پێی‬ ‫گ���وت "قالت إنی أعوذ بالرحمن منك ان كنت تقیا"‪،‬‬ ‫وەاڵم���ی دای���ەوە "إنما أنا رس���ول رب���ك ألهب لك‬ ‫غالما زكیا"‪ .‬سەرس���وڕمانی مریەم ئەوەبوو "أنی‬ ‫یكون لی غالم ولم یمسس���نی بشر ولم اك بغیان‪.‬‬ ‫ق���ال كذلك ق���ال ربك ه���و علی هی���ن ولنجعله أیة‬ ‫للناس ورحمة منا وكان امرا مقضیا"‪.‬‬ ‫كاتێكی���ش عیس���ا لەدای���ك بوو‪ ،‬قس���ەی كرد و‬ ‫فەرمووی "إنی عبدالله آتاني الكتاب وجعلنی نبیا"‪،‬‬ ‫چەن���د وردەكاری دیكەی موعجی���زە هەیە لەكاتی‬ ‫لەدایكبوونی‪ ،‬لێرەدا ماوە نیە‪.‬‬ ‫پی���رۆز بێت لەدایكبوونی عیس���ا (د‪.‬خ) لەهەموو‬ ‫ئادەمیزادی سەر زەوی‪ ،‬كە باوەڕیان بەزانست و‬ ‫حەقیقەت و روحیانیەت هەیە‪.‬‬ ‫لەبارەی لەدایكبوون���ی پێغەمبەر محمد ¬(د‪.‬خ)‪،‬‬ ‫بەفەرمان���ی خوای گەورە (ئامین���ەی كچی وەهب)‬ ‫لەو ش���ەوەی دووگیان ب���وو بەپێغەمبەر‪ ،‬لەغەیبدا‬ ‫پێیگوت���را دووگی���ان بووی���ت بەس���ەروەری ئ���ەو‬ ‫میللەتە‪ .‬كاتێك لەدایكبوو‪ ،‬چرایەكی زۆر گەورەی‬ ‫لەئاسمان دیت‪ ،‬پێی گوترا كە هاتە دوونیاوە ناوی‬

‫لێ بنێ "محم���د"‪ .‬لەتەوارت و ئینجیلدا ناوی محمد‬ ‫هاتووە‪ .‬لەساڵی (عام الفیل) لەدایكبووە‪.‬‬ ‫جولەكەیەك لەمەكە دەژیان ناوی (یوسف) بوو‪،‬‬ ‫ئەو شەوە ئاسمان پڕ بوو لەنەیزەك و دادەبەزین‬ ‫(ئەستێرە داڕژان)‪ .‬بۆ سبەینەكەی پرسی‪ :‬ئەمشەو‬ ‫چ كوڕێك لەدایكبووە؟ گوتیان بەڵی ئامینە كوڕێكی‬ ‫بووە‪ .‬هاتە الی عەبدولمتەلیب داوای كرد كوڕەكە‬ ‫ببین���ێ‪ ،‬كاتێ���ك نیش���انیان دا‪ ،‬كۆرپەكەی پش���كنی‬ ‫تەماش���ای سەرش���انی كرد‪ ،‬خاڵێكی رەش هەبوو‪،‬‬ ‫گوتی ئەوە دەبێتە پێغەمبەر‪.‬‬ ‫بێگومان ‪ 2‬مانگ پێشتر باوكی وەفاتی كردبوو‪،‬‬ ‫ب���ە یەتیم���ی لەدایكب���وو‪ .‬باپی���ری عەبدولمتەلی���ب‬ ‫سەرپەرش���تی دەك���رد‪ .‬ئینج���ا لە ‪ 6‬س���اڵی كەوتە‬ ‫الی مامی "ئەبی تالی���ب"‪ .‬ئەو پێغەمبەرە لەتەمەنی‬ ‫(‪ )40‬ساڵی وەحی بۆهات‪ .‬لەشاری مەككەش زۆر‬ ‫رێزی لێدەگیرا‪ ،‬چونكە‪:‬‬ ‫‪ .1‬ن���ەوەی عەبدولموتەلیب���ی س���ەرۆكی‬ ‫قورەیشییەكان و سەرداری كەعبە بوو‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئازایەتی و راستگۆیی و دڵگەورەیی هەبوو‪،‬‬ ‫جیاوازی نەدەك���رد لەنێوان گەوەرەكانی قورەیش‬ ‫لەگەڵ ش���وان و حوش���ترەوانان‪ .‬ن���اوی (الصادق‬ ‫االمی���ن) ب���وو‪ ،‬بەه���ۆی پاكیەك���ەی ك���ە بازرگانی‬ ‫ب���ۆ ش���ام دەكرد‪ ،‬یەك ل���ەو بازرگان���ە گەورانەیی‬ ‫ئیش���ی بۆ دەكرد (خەدیجەی كچ���ی خوەیلد) بوو‪،‬‬ ‫كە پاش���ان ب���ووە خێزان���ی‪ .‬یەكەم كەس���یش بوو‬ ‫ب���اوەڕی پێكرد‪ ،‬دوای ئ���ەو وەحی بۆهات لە (غار‬ ‫حرا) لەغەیب���ەوە جوبرائیل هات و پێیگوت (إقرأ‪)..‬‬ ‫ئەوی���ش فەرمووی (ما أنا بقارئ)‪ .‬فەرمووی (إقرأ‬ ‫بأس���م ربك الذی خلق‪ ،‬خلق االنسان من علق‪ ،‬إقرا‬ ‫ورب���ك االكرم‪ ،‬الذی علم بالقلم‪ ،‬علم االنس���ان مالم‬ ‫یعلم) سورە (العلق)‬ ‫پی���رۆز بێ���ت جەژن���ی لەدایكبوون���ی ئ���ەو زاتە‬ ‫گەورەی���ە لەهەموو دونیاوە ب���ۆ میللەتی كوردیش‬ ‫هاندەرێكی باش بێت‪ ،‬كە دەست بەخوێندن بكەن‪،‬‬ ‫تاكو بزانن دونیا و قیامەت چیە‪ .‬فایەق بێكەس ‪95‬‬ ‫ساڵ لەمەوبەر فەرموویەتی‪:‬‬ ‫بخوێنن چونكە خوێندن بۆ دیفاعی تیغی دوژمنانتان‬ ‫هەمو ئان و زەمانی قەلغا و سوپەرتانە‬


‫هـــونـــەری‬ ‫سەرپەرشتیار‪ :‬ئەحمەد تاریق‬

‫فەتحی عەبدوڵاڵ‪:‬‬

‫حەز بە دەنگی‬ ‫ئیبراهیم تاتڵیساز و‬ ‫زەكەریا عەبدوڵاڵ‬ ‫دەكەم‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪37‬‬


‫هونەری‬

‫لە بیری مندا نەبوو‬ ‫رۆژێك لە رۆژان ببم بە‬ ‫راگەیاندنكار‬

‫فتبۆڵ‬ ‫خۆشترین وەرزشە‬

‫لەبەر كاری راگەیاندن‬ ‫بیرم لە شوكردن‬ ‫نەكردۆتەوە‬

‫‪ 38‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫هونەری‬

‫رۆژین حەیدەر‪:‬‬

‫حەزم دەكرد ببم بە دادوەر‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە "رۆژی����ن حەیدەر"ی‬ ‫ت��ەم��ەن ‪ 23‬س��ااڵن قوتابی قۆناغی‬ ‫دووەم�����ی ب��ەش��ی (دارای������ی ب��ان��ك)‬ ‫ی كۆلیژی كارگێڕیی و ئابووریی‬ ‫زانكۆی دهۆكە‪ ،‬ب��ەاڵم م��اوەی دوو‬ ‫ساڵ و نیوە چۆتە بواری راگەیاندن‪.‬‬ ‫ل��ەب��واری راگ��ەی��ان��دن��ی��ش��دا بێژەری‬ ‫هەواڵی وەزرشی كەناڵی "وار تیڤی"یە‪.‬‬ ‫لەم دیمانەیەی سڤیلدا باس لە كاری‬ ‫راگەیاندن و حەزە تایبەتیەكانی خۆی‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫ئەحمەد تاریق‬

‫چۆن ح��ەزی راگەیاندنت ال‬ ‫دروست بوو؟‬ ‫رۆژی���ن ح��ەی��دەر‪ :‬ژی���ان هەمووی‬ ‫سوپرایزە‪ ،‬راگەیاندنیش سوپرایزێكی‬ ‫گ��ەورەی ژیانی من ب��وو‪ ،‬كە توانیم‬ ‫خۆم لەم ب��وارە جوانەدا بدۆزمەوە‪،‬‬ ‫هەرچەندە لە بیری مندا نەبوو رۆژێك‬ ‫لە رۆژان ببم راگەیاندنكار و لەسەر‬ ‫شاشەی تیڤییەكان خۆم ببینمەوە و‬ ‫خزمەتی ئ��ەو خەڵكە خۆشەویستە‬ ‫بكەم‬ ‫ئ���ەی چ���ۆن ب���وو ب���ووی بە‬ ‫ب��ێ��ژەری ه��ەواڵ��ی وەرزش�����ی‪ ،‬ئەمە‬ ‫هەڵبژاردنی خۆت بوو یان كەناڵەكە‬ ‫ئەمەیان بۆ دانای؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬ئەمە بە رێكەوتن‬ ‫ب��وو‪ ،‬ل��ەس��ەر قسەی كەناڵەكە بوو‪،‬‬ ‫داوایان لێكردم و منیش لەسەر قسەی‬ ‫ئەوان رازی بووم‪.‬‬ ‫خ����ۆت ح����ەز ب���ە وەرزش‬ ‫دەك����ەی؟ زی��ات��ر ك��ام وەرزش حەز‬ ‫پێدەكەی؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬هەموو وەرزشێك‬ ‫خۆش و پێویستە‪ ،‬بەاڵم لە وەرزشی‬

‫فتبۆڵ خۆشترین یارییە‪.‬‬ ‫ئەی خۆت لەگەڵ وەرزشكردن‬ ‫چۆنی؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬وەرزشكردن بۆ لەش و‬ ‫تەندروستی مرۆڤ پێویستە‪ ،‬ئەگەر لەبەر‬ ‫كاروباری رۆژان��ە كاتم هەبێت‪ ،‬وەرزش‬ ‫دەكەم و گرنگی پێدەدەم‪.‬‬ ‫ه����ان����دەری ك����ام ی���ان���ە و كام‬ ‫هەڵبژاردەیت؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬من هاندەری ئەو یانە‬ ‫و هەڵبژاردەیەم كە یارییەكی ج��وان و‬ ‫سەرنجڕاكێش دەكەن‪.‬‬ ‫ب��ۆ كچی راگەیاندنكار جوانی‬ ‫گرنگترە یان رۆشنبیریی؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬هەردوو گرنگن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رۆشنبیریی ناخی مرۆڤ جوان دەكات‪.‬‬ ‫تۆ جوانیەكەت لەكاری راگەیاندن‬ ‫كارئاسانی بۆ كردوویت؟‬ ‫رۆژی���ن ح��ەی��دەر‪ :‬نەخێر جوانییەكەم‬ ‫ب��ۆ ك����اری راگ���ەی���ان���دن ه���اوك���اری منی‬ ‫نەكردووە‪.‬‬ ‫جگە لە كاری راگەیاندن حەز بە‬ ‫چ بوارێكی دیكە دەكەی؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬زۆر حەز بە سیاسەت‬ ‫دەكەم‪.‬‬ ‫ت��اچ��ەن��د ل��ە ب���واری راگەیاندن‬ ‫ئاسودەیت؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬من لە كاری راگەیاندن‬ ‫كێشە و گرفتم بۆ دروست بووە‪ ،‬بەهۆی‬ ‫گ��رن��گ��ی��ن��ەدان��ی��ش ب��ە ت��وان��ای ئافرەتانی‬ ‫راگەیاندنكار‪ ،‬لەم بوارە خۆم بە ئاسوودە‬ ‫نابینم‪.‬‬ ‫ئەگەر راگەیاندنكار نەبایت حەزت‬ ‫دەكرد ببیت بە چی؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬جگە لە كاری راگەیاندن‬ ‫زۆر حەزم دەكرد ببم بە دادوەر‪.‬‬ ‫لەكاتی كاركردن چ شتێك زۆر‬ ‫تورەت دەكات ؟‬

‫رۆژین حەیدەر‪ :‬ئیهمالی لە كاركردندا‬ ‫من زۆر توڕە دەكات‪.‬‬ ‫ئ��ەڵ��ێ��ن ئ���ەو ك��چ��ان��ەی لەشاشە‬ ‫دەردەكەون داوای خۆشەویستی زیاتریان‬ ‫لێدەكرێت لە كچانی ئاسایی‪ ،‬هیچ جار‬ ‫داوای لەم شێوەت لێكراوە؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬شتێكی ئاساییە‪ ،‬داوای‬ ‫خۆشەویستی ب��ۆ ه��ەم��وو ك��چ��ان دێت‪،‬‬ ‫بەتایبەت بۆ كچانی بەر چاو‪.‬‬ ‫بڕیارت ن��ەداوە هاوسەرگیریی‬ ‫بكەیت؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬نەخێر ئێستا بە كاری‬ ‫راگەیاندنەوە سەرقاڵم‪ ،‬بۆیە جارێ بیرم‬ ‫لە هاوسەرگیریی نەكردۆتەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەی چ مەرجێكت لەخەیاڵە بۆ‬ ‫ئەو كەسەی لە ئایندەدا دێتە داوات؟‬ ‫رۆژی���ن ح��ەی��دەر‪ :‬ه��ەردووك��م��ان رێز‬ ‫لەیەكتر بگرین و ه��ەردووك��م��ان لەسەر‬ ‫سروشتی خۆمان بین‪ ،‬نە ئەو و نە من‬ ‫نەگۆڕێین‪.‬‬ ‫رۆژین كەسێكی چۆنە؟‬ ‫رۆژین حەیدەر‪ :‬كەسێكی سادەم و خۆم‬ ‫بە گ��ەورە نازانم‪ ،‬گەلێك حەز بە ژیانی‬ ‫سادە و هەڵوێستی مرۆڤدۆستانە دەكەم‪.‬‬ ‫ح��ەز بە دەنگی ك��ام گۆرانیبێژ‬ ‫دەكەیت؟ كام گۆرانی لە خۆتەوە نزیكە؟‬ ‫رۆژی���ن ح��ەی��دەر‪ :‬زۆر ح��ەز بەدەنگی‬ ‫فەیروز دەكەم‪.‬‬ ‫ئ��ەی خ��ۆت دەن��گ��ت خ��ۆش��ە بۆ‬ ‫گۆرانی؟‬ ‫رۆژی��ن ح��ەی��دەر‪ :‬ئەگەر گۆرانی بڵێم‪،‬‬ ‫رەنگە ك��اری راگەیاندن و بێژەرییەكەم‬ ‫لەدەست بدەم‪.‬‬ ‫ئامادەیت بۆ كۆمپانیاكان رێكالم‬ ‫بكەیت؟‬ ‫رۆژی��ن حەیدەر‪ :‬ئاساییە هەركەسێك‬ ‫راگەیاندنكار بێت بۆ هەر كۆمپانیایەك‬ ‫رێكالم بكات‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪39‬‬


‫هونەری‬

‫كاری هونەری بۆ تە‬ ‫پاڵپشتێكی سەرەكی‬ ‫بژێوی ژیانم‬ ‫كافتریایەكم‬ ‫هەیە و خۆم‬ ‫و زانای برام‬ ‫گۆرانی تێدا‬ ‫دەڵێین‬ ‫دەوروبەرم‬ ‫هانیاندام و‬ ‫منیان كردە‬ ‫گۆرانیبێژ‬

‫گۆرانیبێ���ژی الو "فەتح���ی‬ ‫عەبدوڵ�ڵ�ا" چەند س���اڵێكە دەس���تی‬ ‫ب���ە گۆرانیگوتن كردووە‪ ،‬تا ئێس���تا‬ ‫چ���وار گۆرانی هەیە‪ ،‬ك���ە كلیپی بۆ‬ ‫دووانیان ك���ردووە‪ .‬ئەو دان بەوەدا‬ ‫دەنێ���ت‪ ،‬كە كاری هون���ەری نەوەك‬ ‫نەبۆت���ە بارگران���ی لەژیانی���دا‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بۆتە پاڵپش���تێكیش بۆ بژێوی ژیانی‪،‬‬ ‫چونك���ە بەه���ۆی كاری هونەریی���ەوە‬ ‫كافتریاكەی ئاوەدانە‪ .‬ل���ەم دیمانەیەدا‬ ‫فەتح���ی باس لە ژیانی تایبەتی و كارە‬ ‫هونەریەكانی دەكات‪.‬‬ ‫ئەحمەد تاریق‬

‫‪ 40‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫هونەری‬

‫فەتحی عەبدوڵاڵ‪:‬‬

‫حەز بە دەنگی ئیبراهیم تاتڵیساز و‬ ‫زەكەریا عەبدوڵاڵ دەكەم‬ ‫چەن���د س���اڵە دەس���تت ب���ە كاری‬ ‫هونەری كردووە و چەند بەرهەمت هەیە؟‬ ‫فەتح���ی‪ :‬لەس���اڵی ‪ 2009‬دەس���تم بەكاری‬ ‫هونەری كرد‪ .‬تا ئێس���تا چوار گۆرانیم هەیە‪،‬‬ ‫كە كلیپ���م بۆ دوویان كردووە‪ .‬جگەلەوانەش‪،‬‬ ‫پێش���تر لەس���اڵی ‪ 2009‬چەن���د گۆرانیەك���م‬ ‫باڵوك���ردەوە‪ ،‬ك���ە ل���ە س���تۆدیۆی ئیبراهی���م‬ ‫تاتڵیس كارم تێدا كردبوو‪.‬‬ ‫ح���ەزت ب���ە دەنگ���ی ئیبراهی���م‬ ‫تاتڵیسازە؟‬ ‫فەتح���ی‪ :‬زۆر حەز بە دەنگ���ی هونەرمەند‬ ‫ئیبراهی���م تاتڵیس���از دەك���ەم‪ ،‬هەروەه���ا ل���ە‬ ‫كوردیەكانی���ش ح���ەز بەدەنگ���ی زەكەری���ا‬ ‫عەبدوڵاڵ دەكەم‪.‬‬ ‫چ���ۆن ب���وو رووت ك���ردە ب���واری‬ ‫هون���ەری گۆرانی‪ ،‬هەس���ت ناكەیت بارگرانی‬ ‫دەخاتە سەر شانی هونەرمەندان؟‬ ‫فەتحی‪ :‬سەرەتا من ئەو حەز و ئارەزووەم‬ ‫ب���ۆ گۆران���ی نەب���وو‪ ،‬هەرچەن���دە دەمزان���ی‬ ‫بەهرەیەك���ی ئ���اوام هەی���ە و دەنگم خۆش���ە‪،‬‬ ‫خەڵك و دەوروبەر زۆر پێیان دەگوتم گۆرانی‬ ‫بڵێم‪ ،‬واتە س���ەرەتا داوای ئەوان بوو‪ ،‬كە من‬ ‫ب���ووم ب���ە گۆرانیبێژ‪ ،‬ب���ەاڵم ئێس���تا دەتوانم‬ ‫بڵێ���م لەبواری هونەری گۆران���ی حەزێكم بۆ‬ ‫دروست بووە‪ ،‬دەشمەوێ لە داهاتوودا كاری‬ ‫باشتر بكەم‪.‬‬ ‫كەواتە بە ویس���تی خۆت نەبوو كە‬ ‫بوویت بە گۆرانیبێژ؟‬ ‫فەتح����ی‪ :‬م����ن لەقوتابخان����ە و زۆرب����ەی‬ ‫شوێنەكان ئاهەنگم كردووە و گۆرانیم گوتووە‪.‬‬ ‫لە ‪ 2008‬لە س����تۆدیۆی ئەس����تێران بەشداریم‬ ‫ك����رد‪ ،‬ئەوكاتی����ش م����ن زۆر ح����ەزم نەدەكرد‪،‬‬ ‫دەوروبەر هانیاندام بەشداری بكەم‪ ،‬ئەوە بوو‬ ‫بەش����داریم كرد و پەنجا لەس����ەر پەنجام هێنا‪،‬‬ ‫بەاڵم لەگەڵ هەڵكەوت زاهیر رێكنەكەوتم‪ ،‬ئەو‬

‫ستایلەی هەڵكەوت زاهیر دەیویست من حەزم‬ ‫لێنەب����وو‪ .‬لەپاش����ان ‪ 2009‬گروپێ����ك بە ناوی‬ ‫"س����از گروپ" گوتیان حەزدەكەی����ن لەگەڵمان‬ ‫بیت‪ ،‬بەرنامەیەك دەكەین‪ .‬بەرنامەكە لەكەناڵی‬ ‫ن����ەورۆز باڵوبوی����ەوە‪ .‬دوات����ر لەگ����ەڵ ئەوان‬ ‫گۆرانیەكمان باڵو كردەوە بەناوی خەم‪.‬‬ ‫كارە هونەریەكانت هیچ بارگرانیەكی‬ ‫بۆ دروست كردوویت ؟ توانیوتە بەهونەرەكەت‬ ‫بژیت؟‬ ‫فەتحی‪ :‬نەخێر بارگرانی دروست نەكردووە‪،‬‬ ‫بەپێچەوان����ەوە بەهۆی ئەو هونەرەوە بوو‪ ،‬كە‬ ‫توانیم لەس����ەر سەد مەتری‪ ،‬نزیك فاملی مۆڵ‬ ‫كافتریای����ەك بە ناوی (موزیك كاف����ێ) دابنێم‪،‬‬ ‫لەب����ری ئ����ەوەی هونەرمەند بێن����م‪ ،‬خۆم لەوێ‬ ‫گۆرانی دەڵێ����م‪ ،‬بەهۆی ئەمەوە خەڵكێكی زۆر‬ ‫دێنە كافتریاكەم‪ .‬لەوێدا من زانای برام رۆژانی‬ ‫دوو شەممە و پێنج شەممە و هەینی لەسەعات‬ ‫‪8‬ی ئێوارە تا ‪12‬ی ش����ەو ئاهەنگ دەگێڕین و‬ ‫گۆرانی دەڵێی����ن‪ .‬زۆرجار هونەرمەندی تریش‬ ‫دێن بەش����داری دەكەن و گۆرانی دەڵێن‪ .‬بەاڵم‬ ‫وەك بژێوی ژیان ئەگەر ئەم كافتریایە نەبێت‬ ‫ناتوانم بەهونەرەكەم بژیم‪ ،‬بەاڵم دەتوانم بڵێم‬ ‫هونەرەكەم پاڵپش����تێكی گەورەی كافتریاكەمە‪،‬‬ ‫كە ئەویش سەرچاوەی بژێوی ژیانمە‪.‬‬ ‫هونەرمەن����دە میلیی����ەكان زۆرج����ار‬ ‫دەڵێ����ن ئێمە بە هونەرەكەم����ان دەژین‪ ،‬چونكە‬ ‫بەش����داری ئاهەنگ����ە تایبەتیی����ەكان دەكەن‪ .‬تۆ‬ ‫تاچەن����د ئامادەی����ت بەش����داری ئاهەنگ����ەكان‬ ‫بكەیت؟‬ ‫فەتح����ی‪ :‬نەخێر م����ن حەزناكەم بەش����داری‬ ‫ئاهەنگە تایبەتییەكان بكەم‪ ،‬مەگەر هاوڕێیەكی‬ ‫زۆر نزیكم بێت‪.‬‬ ‫بۆچی ئێس����تا وەك سەرەتای كاری‬ ‫هونەریت گەرموگوڕیت پێوە دیار نییە؟‬ ‫فەتح����ی‪ :‬ئ����ەو س����اردبوونەوەیە لەب����واری‬

‫هونەری����دا تەنها من����ی نەگرتۆت����ەوە‪ ،‬زۆربەی‬ ‫هونەرمەندانی دیكە بەهەمان ش����ێوەن‪ ،‬چونكە‬ ‫بارودۆخەكە خۆش و لەبار نیە‪.‬‬ ‫دەگوت����رێ تۆ زیاتر گرینگی بە كلیپ‬ ‫دەدەیت نەوەك تێكس����ت و ئاواز‪ ،‬ئەمە تاچەند‬ ‫راستە؟‬ ‫فەتحی‪ :‬نەخێر بە پێچەوانەوە ئێس����تا ئەگەر‬ ‫س����ەیر بكەیت دوو كلیپم هەیە هەر دوو كلیپم‬ ‫زۆر س����ادەیە‪ ،‬ب����ەاڵم ئەوەی ح����ەزی پێ بكەم‬ ‫بەپل����ەی یەك����ەم ئ����اوازە‪ ،‬ئینجا ش����یعر‪ ،‬دوای‬ ‫ئەوانە كلیپ‪ .‬راس����تە كلی����پ هەرچەندی جوان‬ ‫بێت‪ ،‬كە تێكست و ئاوازەكە باش نەبوو‪ ،‬دەڵێن‬ ‫ئەو كلیپە باشە و ئەو گۆرانییە خراپە‪.‬‬ ‫بۆچی ئەلبوومت نییە؟‬ ‫فەتح����ی‪ :‬لەبەرنام����ەم دای����ە‪ ،‬چەند ئ����اواز و‬ ‫ش����یعرێكی خۆش����م هەی����ە‪ ،‬لەوانەی����ە ‪ 8‬تراك‬ ‫بێت‪ ،‬ئینش����اڵاڵ دەرفەتم بۆ بڕەخس����ێت باڵوی‬ ‫دەكەم����ەوە‪ ،‬چونك����ە ب����ە كافتریاكەم����ەوە زۆر‬ ‫ماندووم‪.‬‬ ‫بۆچ����ی لەگەل زانای ب����رات دوێتتان‬ ‫نییە؟‬ ‫فەتح����ی‪ :‬ئ����ەوەی راس����تی بێت ئەویش����مان‬ ‫لەبەرنامەدایە‪ ،‬كە بەیەكەوە دوێت بكەین‪.‬‬ ‫بۆچی تائێستا بڕیاری هاوسەرگیریت‬ ‫نەداوە؟‬ ‫فەتحی‪ :‬لەخزم و كەس و ماڵەوەمان زۆر پێم‬ ‫دەڵێن ژیانی هاوس����ەری پێكبێنم‪ ،‬راستە كاتی‬ ‫خۆیەتی ژیانی هاوسەری پێكبێنم‪ ،‬بەاڵم جارێ‬ ‫هەس����ت دەك����ەم بۆ من وا خۆش����ترە‪ ،‬زۆرجار‬ ‫خۆم دەبەستمەوە بە چارەنوس‪ ،‬چارەنوسیش‬ ‫خ����ودا دایناوە‪ ،‬ك����ەی بووە قس����مەت‪ ،‬ئەوكات‬ ‫ئینشاڵاڵ‪ ،‬بەاڵم جارێ هەوڵم بۆی نەداوە‪.‬‬ ‫گۆرانییەكان����ت تاچەن����د لەخۆت����ەوە‬ ‫نزیكن؟‬ ‫فەتحی‪ :‬گۆرانییەكانم لەخۆمەوە دوورن‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪41‬‬


‫هونەری‬

‫سرود عومەر‬ ‫"بێ دڵ"ی كلیپ كرد‬ ‫سڤیل‪:‬‬ ‫گۆرانیبێ���ژی الو "س���رود عوم���ەر" رایگەیان���د‪ ،‬ك���ە كۆتای���ی بە‬ ‫كلیپكردن���ی گۆرانیەك���ی هێن���اوە و ئێس���تا بەدوای سپۆنس���ەردا‬ ‫دەگەڕێت‪.‬‬ ‫س���رود بە سڤیلی گوت "لەئێس���تادا كۆتایم هێنا بە كلیپكردنی‬ ‫گۆران���ی (ب���ێ دڵ)‪ ،‬كاری كلیپی ل���ە دەرەوە بۆ كراوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫ئاواز و تێكستی هی هونەرمەند زیاد ئەسعەدە‪ ،‬كاری دەرهێنانی‬ ‫لەالیەن رێگە بەرزنجی بۆ كراوە‪ .‬هیوادارم بتوانم لە زووترین‬ ‫كاتدا سپۆنسەرێك بدۆزمەوە و باڵوی بكەمەوە"‪.‬‬

‫هەرێم سەاڵح و جان سیڤەر دوێتێك دەڵێن‬ ‫سڤیل‪ :‬شیڤان شێرزاد‬ ‫موزیكژەن و گۆرانیبێژ "هەرێم سەاڵح" ئاشكرای كرد‪ ،‬كە خانمە گۆرانیبێژێكی‬ ‫تورك "جان سیڤەر" داوای لێكردووە گۆرانیەك بەهاوبەشی بڵێن‪.‬‬ ‫هەرێم بە س���ڤیلی راگەیاند "خانمە هونەرمەندی ناوداری تورك "جان سیڤەر"‬ ‫داوای لێكردووم گۆرانیەك بە زمانی كوردی بەهاوبەش���ی بچڕین و پاش���انیش‬ ‫ڤیدیۆ كلیپی بۆ بكەین"‪ .‬هەرێم زیاتر گوتیش���ی "خۆم زۆر بەخۆش���حاڵ دەزانم‬ ‫كە هونەرمەندێكی گەورەی وەك جان س���یڤەر پێش���نیارێكی وای بۆ كردووم‪،‬‬ ‫ك���ە گۆرانیەك���ی لەگەڵدا بڵێم‪ ،‬ئەوەش بۆ من چەن���د مانایەك هەڵدەگرێت‪ .‬ئەم‬ ‫گۆرانیەش لەداهاتوویەكی نزیكدا بەرهەم دەهێنین و لەرێگەی كەناڵە كوردی‬ ‫و توركییەكانیشەوە دەكەوێتە پەخشەوە"‪.‬‬

‫‪ 42‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫هونەری‬

‫لۆكە‪:‬‬

‫زۆر حەز دەكەم‬ ‫ببم بە دایك‬ ‫سڤیل‪ :‬ئەحمەد تاریق‬ ‫خانم���ە گۆرانیبێ���ژ "لۆك���ە زاهی���ر"‬ ‫بە س���ڤیلی راگەیاند‪ ،‬كە ح���ەزدەكات ببێت بە‬ ‫دایك‪.‬‬ ‫هەرچەندە لۆكە تائێس���تا شووی نەكردووە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ل���ە س���اڵی ‪ 2012‬گۆرانیەكی ب���ە ناوی‬ ‫"الیالی���ە" باڵوكرەوە‪ ،‬كە لە ئ���اوازی هەڵكەوت‬ ‫زاهیر و تێكستی ئاراس عەبدولكەریم بوو‪.‬‬ ‫لۆك���ە لەمب���ارەوە ل���ە لێدوانێك���دا بۆ س���ڤیل‬ ‫گوتی "زۆر حەزدەكەم ببم بەدایك و هەس���تی‬ ‫دایكایەتی بەرامبەر منداڵەكەم دەربڕم‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەركی دایك ئەركێكی پیرۆزە‪ ،‬منداڵیشم زۆر‬ ‫خۆش دەوێت"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪43‬‬


‫رەنــگاوڕەنــــگ‬

‫"زە فریك"‬ ‫ئەو خەونەی چاپلن كە نەهاتەدی‬ ‫دوای ئ���ەوەی ئەكت���ەری كۆمیدی ن���اوداری بەریتانی "چارلی‬ ‫چاپلین" لەدوای���ن فیلمی خۆیدا بەناوی "ئەكاونتیش فرۆم هۆنگ‬ ‫كۆنگ" لەس���اڵی ‪ 1967‬س���ەركەوتنی ئەوتۆی بەدەستت نەهێنا‪،‬‬ ‫دەس���تی كرد بەنوس���ینی س���یناریۆی فیلمێكی تازە بەناوی "زە‬ ‫فریك"‪.‬‬ ‫چاپل���ن لەس���اڵی ‪1969‬‬ ‫و لەتەمەن���ی ‪ 80‬س���اڵیدا‬ ‫س���یناریۆی ئ���ەم فیلم���ەی‬ ‫نوس���ی‪ ،‬ك���ە بڕی���ار ب���وو‬ ‫"ڤیكتۆری���ا"ی كچ���ی رۆڵ���ی‬ ‫پاڵەوان���ی س���ەرەكی بگێڕێت‪،‬‬ ‫ك���ە چیرۆكی كچێك بەدوو‬ ‫باڵەوە دەگێڕایەوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەه���ۆی‬ ‫پیری���ی و بێتاقەتی و‬ ‫بەس���ااڵچوونیەوە‪،‬‬ ‫چاپلن ئەم ئاواتەی‬ ‫نەهات���ەدی و ئ���ەم‬ ‫فیلم���ەی ب���ۆ تەواو‬ ‫نەكرا‪ .‬چاپلن ساڵی‬ ‫‪ 1889‬ل���ە لەن���دەن‬ ‫لەدای���ك ب���ووە و‬ ‫س���اڵی ‪ 1977‬كۆچی‬ ‫دوایی كردووە‪.‬‬

‫ئافرەتێك پەیامێكی لەبۆشایی‬ ‫ئاسمانەوە بەدەست دەگات!‬ ‫"س�ڵ�او‪ .‬ئایا ئەمە هەس���ارەی گ���ۆی زەویی���ە"؟!! ئەمە دەقی‬ ‫ئەو مس���جە تەلەفۆنیە بوو‪ ،‬كە بۆ مۆبایلی ئافرەتێكی ئەمریكی‬ ‫هاتبوو و دووچاری سەرسوڕمانی كردبوو‪.‬‬ ‫دوای لێكۆڵین���ەوە لەس���ەرچاوەی پەیامەك���ە‪ ،‬دەرك���ەوت كە‬ ‫لەالیەن كەش���تیوانێكی بۆش���ایی ئاس���مانی بەریتانی "تیم بیك"‬ ‫لەیەكێك لەوێس���تگە نێودەوڵەتیەكانی بۆش���ایی ئاس���مانەوە بۆ‬ ‫ئەم ژنە نێردراوە‪.‬‬ ‫"تی���م بیك" لەئەكاونتی خۆی لەماڵپەڕی تویتەر نوس���یویەتی‬ ‫"دەمەوێ���ت داوای لێب���ووردن لەم خانمە بك���ەم‪ ،‬كە بەهەڵە ئەم‬ ‫پەیامەم بۆ ناردووە‪ ،‬مەبەس���تم لەمەدا گاڵتەپێكردن نەبووە‪،‬‬ ‫تەنیا بەهەڵە ناردوومە"!‬

‫هاككەران زانیارییە تایبەتیەكانی‬ ‫‪ 108‬ملیۆن كەسی ئەمریكی دەدزن‬ ‫تۆڕێك����ی نەناس����راوی هاكك����ەران‪ ،‬هێرش����یان كردۆتە س����ەر تۆمار و‬ ‫داتاكانی یەكێك لەگەورەترین كۆمپانیاكانی دڵنیایی تەندروستی لەئەمریكا‬ ‫و زانیارییە تایبەتیەكانی زیاتر لە ‪ 78‬ملیۆن نەخۆشیان دزیوە‪.‬‬ ‫وەزارەت����ی تەندروس����تی و خزمەتگ����وزاری مرۆی����ی ئەمریكیش دانی‬ ‫بەوەدانا‪ ،‬كە لەكۆی پێنج هێرش����ی لەمجۆرە‪ ،‬زانیاریەكانی زیاتر لە ‪108‬‬ ‫ملی����ۆن ك����ەس دزراون‪ .‬ئەمری����كا رایگەیان����د‪ ،‬كە س����ەرچاوەی پەالماری‬ ‫هاكك����ەرەكان واڵتی چین بووە‪ ،‬بەاڵم چین بەفەرمی ئەمەی رەتكردەوە‪.‬‬ ‫ش����ارەزایانیش دەڵێ����ن هاككەران ب����ەم زانیاریان����ەی دزیویان����ە دەتوانن‬ ‫بەشێوەی س����اختە س����وود لەخزمەتگوزاریی تەندروس����تی ئەو ملیۆنان‬ ‫كەس����ە وەربگ����رن‪ ،‬بەڵك����و دەتوانن زۆر تاوان����ی تری دارایی����ش ئەنجام‬ ‫بدەن‪.‬‬

‫‪ 44‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬


‫رەنــگاوڕەنــــگ‬

‫كاتی پێری‬ ‫یەكەمی تویتەرە‬ ‫ماڵپەڕی كۆمەاڵیەتی "تویتەر" ئاشكرای كرد‪ ،‬كە بۆ ساڵی‬ ‫‪ 2015‬خانم���ە گۆرانیبێژی ئەمریكی "كاتی پێری"‬ ‫بە ‪ 78.4‬ملیۆن هەوادار لەسەرووی لیستی‬ ‫هونەرمەندانی جیهانەوە دێت‪.‬‬ ‫تویتەر لەو لیستی هونەرمەندانەی بۆ‬ ‫سەرنجڕاكێشترین و خاوەن زۆرترین‬ ‫هەوادار رایگەیاندووە‪ ،‬ئاماژەی بەوە‬ ‫داوە‪ ،‬كە كاتی پێری لەس���ەرووی‬ ‫لیس���تەكەدا دێ���ت‪ .‬دوای ئەویش‬ ‫"جاستن بیبەر" بە ‪ 70.6‬ملیۆن‬ ‫هەوادار و "تایلۆر سویفت" بە‬ ‫‪ 66.8‬ملیۆن هەوادار و ریهانا‬ ‫بە ‪ 53‬ملیۆن و لیدی گاگا بە‬ ‫‪ 52‬ملیۆن هەوادار دێن‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪45‬‬


‫هــــاوێنە‬

‫ئەو نهێنیانەی لەبارەی‬ ‫"ناوچەی ‪"51‬ەوە نەتبیستوون‬ ‫چیرۆكە سەرنجڕاكێشەكانی "ناوچەی ‪"51‬‬ ‫ئەفسانەن یان راستەقینە؟‬

‫"ن��اوچ��ەی ‪ ،"51‬ناوچەیەكی داب���ڕاو لە‬ ‫ئ��اوەدان��ی و ق��ەدەغ��ەدەك��راوە ل��ە خەڵكی‬ ‫ئەمریكا‪ .‬لە دەروازە و تخوبەكانی ئەم‬ ‫ناوچەیە چەندین تابلۆی ئاگاداركردنەوە‬ ‫دان��راون‪ ،‬كە لێیان نوسراوە "وێنەگرتن و‬ ‫چوونە ژوورەوە بۆ ئەم ناوچەیە قەدەغەیە"!‬ ‫هەروەها نوسراویشە "لەكاتی پێشێلكردنی‬ ‫ئەم ناوچەیە بەپێی یاسای ساڵی ‪1950‬ی‬ ‫ئاسایشی ناوخۆ‪ ،‬رێگە بەبەكارهێنانی چەك‬ ‫و كوشتن دراوە"!‬ ‫"ناوچەی ‪ "51‬ناوی خوازراوی بنكەیەكی‬ ‫گ���ەورەی س���ەربازیی س���وپای ئەمریكایە‪،‬‬ ‫دەكەوێتە باش���ووری ویالیەت���ی "نیڤادا"‪ ،‬لە‬ ‫خۆرئاوای والیەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا‪.‬‬

‫‪ 46‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫لەباك���ووری رۆژئ���اواوە ‪ 83‬كیلۆمەت���ر ل���ە‬ ‫شاری "الس فیگاس"ەوە دوورە‪.‬‬ ‫لە ناوەڕاس���تی ناوچەك���ەدا دەریاچەیەك‬ ‫ب���ە ن���اوی "گ���رووم" هەی���ە‪ .‬ه���ەروەك‬ ‫فڕۆكەخانەیەك���ی زۆر زەب���ەالح و نهێن���ی‬ ‫سەربازیش���ی لێی���ە‪ .‬ئ���ەوەی ت���ا ئێس���تا بە‬ ‫دڵنیاییەوە زانراوە‪ ،‬راگەیەندراوە كە ئامانجی‬ ‫ئ���ەم بنكە س���ەربازییە نهێنی���ە‪ ،‬تاقیكردنەوە‬ ‫و پەرەپێدان���ی هێزی ئاس���مانی و فڕۆكە و‬ ‫سیستەمی چەكی سەربازییە‪.‬‬ ‫ه���ەر ئەم ناوچەیە بەچەند ناوێكی تریش‬ ‫ناسراوە‪ ،‬وەك "دریم الند‪-‬خاكی خەونەكان"‬ ‫و "كێڵگ���ەی بەهەش���ت" و ‪..‬هت���د‪ .‬بەه���ۆی‬ ‫نهێنیبوون���ی ئەم ناوچەی���ە و قەدەغەكرانی‬ ‫لەخەڵك و راگەیاندنەكان‪ ،‬تائێس���تا چەندین‬ ‫تی���ۆر و چیرۆك���ی س���ەیر و س���ەمەرە‬

‫لەبارەی���ەوە باڵوكراونەت���ەوە‪ ،‬ت���ا‬ ‫رادەی دروس���تكردنی چیرۆكی ئەفسانەیی‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم زۆر ل���ەم تیۆران���ەش بەڵگەی���ان‬ ‫لەگ���ەڵ بانگەش���ەكانیاندا خس���تۆتەڕوو‪،‬‬ ‫لەگ���ەڵ ئەوەش���دا نەتوانراوە راس���تیی یان‬ ‫ناڕاس���تبوونی ئ���ەم چیرۆكان���ە پشتڕاس���ت‬ ‫بكرێتەوە‪.‬‬ ‫هەرچەن���دە هەم���وو جیه���ان دەزانێ���ت‬ ‫ك���ە ناوچ���ەی ‪ 51‬ل���ە ئەمری���كادا هەیە‪ ،‬كە‬ ‫ناوچەیەك���ی نهێن���ی و پ���ڕ لوغ���زە و زۆر‬ ‫چیرۆك���ی سەیروس���ەرمەرەی لەب���ارەوە‬ ‫دەگێڕنەوە‪ ،‬كەچی ئەمریكا تا س���اڵی ‪2013‬‬ ‫ه���ەر نكوڵ���ی دەك���رد و دان���ی ب���ە بوون���ی‬ ‫ناوچەیەكی لەم شێوەیەدا نەدەنا‪.‬‬ ‫س���اڵی ‪ 1974‬هەندێ���ك كەش���تیوانی‬ ‫بۆش���ایی ئاس���مانی ئەمریكی كەمئەزموون‪،‬‬


‫هــــاوێنە‬

‫لە ئا س���ما نە و ە‬ ‫وێنەیەك���ی‬ ‫چەن���د‬ ‫"ناوچ���ەی ‪"51‬ی���ان گ���رت‪ ،‬ك���ە بووە‬ ‫ه���ۆی توڕەبوون���ی حكومەت���ی ئەمری���كا و‬ ‫باڵوبوون���ەوەی وێنەكەش���ی قەدەغەك���رد‪،‬‬ ‫كە ئەمەش بەڵگەیە لەس���ەر هەس���تیاریی و‬ ‫نهێنیبوونی ئەم ناوچەیە!‬ ‫شوێنێك بۆ تاقیكردنەوە و بەرەپێدانی‬ ‫چەك و فڕۆكە‬ ‫زۆر لەشارەزایان پێیانوایە ئەو فڕۆكەیەی‬ ‫لەهێرش���كردنە س���ەر "ئوس���امە بن�ل�ادن"ی‬ ‫سەركردەی پێشووی رێكخراوی ئەلقاعیدە‬ ‫بەكاره���ات‪ ،‬لە ناوچە ی‪51‬دا ئامادەكراوە و‬ ‫پێشكەوتووترین فڕۆكەش بووە لەجیهاندا‪.‬‬ ‫ه����ەر ل����ەم ناوچەی����ەدا جگەل����ە فڕۆك����ە‬ ‫س����ەربازییە داهێنراوەكان����ی ئەمری����كا‪ ،‬فڕۆكە‬ ‫ئیس����رائیلیەكانیش تاقیدەكرێن����ەوە! ب����ۆ‬ ‫یەكەمجاری����ش هەر لەم ناوچەی����ەدا فڕۆكەی‬ ‫بێ فڕۆك����ەوان لەالی����ەن س����وپای ئەمریكاوە‬ ‫بەكارهێن����را‪ .‬هەروەها ل����ەم ناوچەیەدا بۆمبی‬ ‫هایدرۆجین����ی هەیە‪ ،‬ك����ە بۆمبێكی كاولكارە و‬ ‫زۆر لەبۆمبی ئەتۆمی بەهێزتر و كاولكارترە!‬

‫بنك����ە ی‬ ‫و‬ ‫لێكۆڵین����ەوە‬ ‫لەگ����ەڵ‬ ‫هەماهەنگ����ی‬ ‫بوونەوەرانی بۆشایی ئاسمان‬ ‫س����اڵی ‪ 2011‬كتێبێ����ك چاپك����را‪ ،‬ك����ە‬ ‫مش����تومڕێكی زۆری لێكەوت����ەوە‪ .‬كتێبەك����ە‬ ‫كۆمەڵێ����ك نهێن����ی سەیروس����ەمەرەی ئاش����كرا‬ ‫ك����ردووە‪ ،‬لەوان����ە‪ ،‬گوایە هەندێ����ك بوونەوەری‬ ‫بۆشایی ئاسمان بەدیل گیراون و لەم ناوچەیەدا‬ ‫دانراون و لێكۆڵینەوەیان لەبارەوە دەكرێت!‬ ‫یەكێكیش تر لەو تیۆرییە سەرسوڕهێنەرانەی‬ ‫لەبارەی ئەم ناوچەیەوە باس دەكرێت‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫ك����ە مۆبایل����ی زی����رەك ل����ە تەكنەلۆژی����ای ئ����ەم‬ ‫بوونەوەران����ە وەرگی����راوە‪ ،‬ك����ە لەناوچەی ‪51‬‬ ‫دان‪.‬‬ ‫زۆر لە خەڵكی نیش����تەجێبووی دەوروبەری‬ ‫ناوچ����ەی ‪ 51‬ب����اس ل����ەوە دەك����ەن‪ ،‬ك����ە تەن����ی‬ ‫نام����ۆ و فڕۆكە و یوفۆیان بینی����وە‪ ،‬كە خێرایی‬ ‫سەرس����وڕهێنەر و جوڵەی س����ەیریان هەبووە‬ ‫و ل����ەو ناوچەی����ە هەڵس����اون و نیش����تونەتەوە‪،‬‬ ‫بەجۆرێ����ك كە هیچ تەكنی����ك و تەكنەلۆژیایەكی‬ ‫هاوش����ێوە لەبواری فڕین و فڕۆكەوانی لەسەر‬ ‫زەویدا نیە!‬ ‫ساڵی ‪ 1995‬كەناڵێكی بەریتانی ڤیدیۆیەكی‬ ‫س����ەیری باڵوك����ردەوە و رایگەیان����د‪ ،‬كە ئەمە‬ ‫لەدۆس����یەكانی هێ����زی ئاس����مانی ئەمریكیەوە‬ ‫دزەی پێك����راوە‪ .‬م����اوەی ڤیدیۆكە ‪ 17‬خولەك‬ ‫بوو‪ ،‬تێیدا دەردەكەوت‪ ،‬كە پزیشكانی سوپای‬

‫ئە مر یك����ی‬ ‫خەریك����ی توێ����كاری‬ ‫جەس����تەی بوونەوەرێك����ی‬ ‫بۆشایی ئاسمانن‪ ،‬كە جەستەیەكی‬ ‫بچ����ووك و پێس����تێكی س����اف و ل����وس‬ ‫و دوو چ����او و دەمێك����ی گ����ەورەی هەب����وو‪،‬‬ ‫ئاماژەی ئازار و ناڕەحەتی بە رووخساریەوە‬ ‫دیار بوو‪ .‬قاچی راستەش����ی بەقورسی زامدار‬ ‫ببوو! هەرچەندە ئەمریكا نكوڵی لەراستی ئەم‬ ‫ڤیدیۆی����ە كرد‪ ،‬بەاڵم ش����ارەزایان ب����ە فیلمێكی‬ ‫راس����تەقینەی دەزان����ن‪ ،‬ك����ە لەس����اڵی ‪1947‬دا‬ ‫تۆماركراوە!‬ ‫هەروەها هەندێك كەس باس لەوە دەكەن‪،‬‬ ‫كە ل����ەم بنكەی����ەوە س����وپای ئەمری����كا لەگەڵ‬ ‫بوونەوەرانی بۆش����ایی ئاس����مان لەپەیوەندی‬ ‫دایە و هەماهەنگی و پڕۆژەی هاوبەشیش����یان‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫جگە لەوانەی باس����كرا‪ ،‬ب����اوەڕ وایە هەموو‬ ‫ئەو ئ����اژەڵ و بوون����ەوەر و تەن����ە نامۆیانەی‬ ‫ل����ە كامێراكان����ەوە وێنەی����ان دەگیرێ����ت‪ ،‬ل����ەم‬ ‫ناوچەی����ەدا دەپارێزرێ����ن و لێكۆڵینەوەی����ان‬ ‫لەبارەوە دەكرێت‪.‬‬ ‫لەبەرامبەر هەموو ئەو بۆچوونە س����ەیر و‬ ‫سەمەرانەش����دا‪ ،‬هەن پێیانوایە ئەم چیرۆكانە‪،‬‬ ‫بەتایب����ەت لەب����ارەی بوون����ەوەری بۆش����ایی‬ ‫ئاس����مان و هەماهەنگ����ی س����وپای ئەمری����كا‬ ‫لەگەڵی����ان و ‪...‬هت����د‪ ،‬هەمووی����ان لەالی����ەن‬ ‫ئەمریكاوە هەڵبەستراون و برەویان پێدراوە‪،‬‬ ‫ئەم����ەش وەك جۆرێ����ك لەجەنگ����ی دەروونی‬ ‫لەگ����ەڵ نەیاران����ی ئەمری����كا و پێش����اندانی‬ ‫گەورەیی و توانای لەبن نەهاتووی ئەم واڵتە‪،‬‬ ‫هاوش����ان لەگ����ەڵ ئەم هەڵمەت����ەی هۆلیود‪ ،‬كە‬ ‫لەرێگای س����ینەماوە وێن����ای مەزنی ئەم واڵتە‬ ‫و س����وپاكەی و تواناكانی لەبواری بۆش����ایی‬ ‫ئاسماندا دەكات‪ ،‬ئەمەش بە تایبەت لە زنجیرە‬ ‫فیلمی "جەنگی ئەستێرەكان"دا بەدیدەكرێت!‬

‫ژمار ‌ه ‪306‬‬

‫‪2016/1/9‬‬

‫‪47‬‬


‫شەموان‬

‫هێلكە و كارەبا و پارە‬

‫پشتیوان عەبدوڵاڵ‬

‫‪ 48‬ژمار ‌ه ‪2016/1/9 306‬‬

‫ماوەیەك جەوەكە س���اردە و سبەینان‬ ‫پیاو حەزی دەچێتە هێلكە و رۆن‪ ،‬چونكە‬ ‫لەو س���اردی و قاتوقوڕییە لەزەتی خۆی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫دوو س���ێ رۆژ ب���ەر لە ئێس���تا لە خەو‬ ‫هەس���تام ب���اران و س���ەرمایەكی عەجیب‬ ‫ب���وو‪ ،‬گوتم ئێس���تا بەو س���ەرمایە هێلكە‬ ‫و رۆن خۆش���ە‪ ،‬كێشەش���م نەب���وو‪ ،‬بچمە‬ ‫دەرەو هێلك���ە بك���ڕم‪ ،‬چونك���ە ب���ەردەوام‬ ‫ب���ە تەبەقە لە س���ەالجە هەمانە و هەرزان‬ ‫بوو‪ .‬هەرزانترین ش���ت ب���وو لە مۆڵەكان‪،‬‬ ‫تەبەقەی ‪ 3‬هەزار دینار بوو‪.‬‬ ‫كاتێ���ك چووم���ە مەتب���ەخ و رووم‬ ‫ل���ە خێزانكەك���ەم ك���رد و گوت���م هێك���ە و‬ ‫رۆنەكێكی خۆش���م لۆ دروست بكە‪ ،‬بەس‬ ‫رۆنەك���ەی بقرچێن���ەوە‪ .‬ئەویش لەوەاڵمدا‬ ‫گوتی‪ :‬هێلكەی چ���ی ئاگات لێ نیە؟ هێلكە‬ ‫بە هیچ ش���ێوەیەك نەماوە‪ .‬گوتم بۆ ئەدی‬ ‫تەبەقەیەكمان لەسەالجە نەبوو؟ گوتی با‪،‬‬ ‫بەاڵم منداڵ هەموویان خوارد‪ .‬گوتم كێشە‬ ‫نیە دەچم لە سوپەرماركێت دەیكڕم‪ .‬گوتی‬ ‫خۆت ماندی مەكە‪ ،‬هەموو ش���ار بگەڕێی‬ ‫ی���ەك دانە هێلك���ەت بە دەس���ت ناكەوی‪،‬‬ ‫ت���ۆ چ ج���ۆرە نوس���ەر و راگەیاندكارێكی‬ ‫نازانی یەك هێلكە لە كوردستان نەماوە و‬ ‫ئەزمەی هێلكەیە؟!!!!‬ ‫قس���ەی خێزانەكەم راس���ت بوو‪ ،‬كاتێك‬ ‫چووم���ە ب���ازاڕ گوتیان هایه���وو هێلكە چ‬ ‫دەكات مامۆس���تا‪ ،‬ب���ە گوللەی بە دەس���ت‬ ‫ناك���ەوی‪ .‬ئ���ەوی ل���ە ب���ازاردا هەب���وو‬ ‫هەمووی���ان كڕی و خورا‪ .‬گوتم باش���ە بۆ‬ ‫هێلك���ە نیە؟ گوتی���ان حدود قەپات���ە‪ ،‬بۆیە‬ ‫هێلكە گران بووە و ئەزمەیە‪ .‬گوتم جارێ‬

‫تەنیا حدود قەپات بووە هێلكە نەما‪ ،‬ئەدی‬ ‫ئەگ���ەر ئیعالن���ی س���ەربەخۆیی بكەین چ‬ ‫دەقەومێ؟؟!!‬ ‫لێیانم پرس���ی گوتم كێش���ە نی���ە خۆ لە‬ ‫گوندەكان خەڵك مریش���ك بەخێو دەكەن‬ ‫و هێلكە هەیە‪ ،‬چونكە مریشكەكان رۆژانە‬ ‫هێلك���ە دەك���ەن؟ كابرای���ەك ك���ە دیاربوو‬ ‫خەڵك���ی گون���د ب���وو لەوەاڵم���دا گوت���ی‪:‬‬ ‫مامۆستا مریش���كەكانیش وەك حكومەت‬ ‫فێری تەقەشوف و سكهەڵگوشین بوونە و‬ ‫بە ئاس���انی هێلكە ناكەن‪ .‬دەیانگوت ئێستا‬ ‫س���ێ رۆژ‪ ،‬چ���وار رۆژ جارێك هێلكەیەك‬ ‫دەكات!!‬ ‫لە خەفەتی بێ هێلكەیی چوومە ماڵەوە‪،‬‬ ‫كارەب���ا نەب���وو خەریك بوو دڵ���م بتەقێ‪،‬‬ ‫گوت���م ئەوە زانینمان ب���ۆ هێلكە نیە‪ ،‬ئەدی‬ ‫كارەبا بۆ نیە‪.‬‬ ‫گوتی���ان وەزی���ری كارەب���ا دەس���تی لە‬ ‫كارێكشاوەتەوە‪ .‬بەو بۆنەیە وەك رێزێك‬ ‫بۆ بڕیارەكەی كارەبای���ان كوژاندۆتەوە!!‬ ‫گوت���م ئ���ەدی كارەب���ای مۆلیدە ب���ۆ نیە؟‬ ‫ئەوی���ش گوتیان پارە نیی���ە‪ ،‬كەس پارەی‬ ‫نادات و كابراش پارەی نیە گاز لە مۆلیدە‬ ‫ب���كات‪ ،‬حكومەتیش گازی ناداتێ‪ .‬هەیهوو‬ ‫لەو واڵتە!!!‬ ‫هێلكە نیە‪ ،‬بەو س���ەرمایە كارەباش نیە‬ ‫ل���ەو قاتوقڕی و س���ەرمایە تا خۆمانی پێ‬ ‫گەرم بكەینەوە‪ ،‬گوتم ئەدی چی هەیە؟‬ ‫گوتی���ان ه���ەر هی���چ نی���ە‪ ،‬ژی���ان نییە‪،‬‬ ‫زەوق نیی���ە‪ ،‬ئەم���ەل نیی���ە‪ ،‬خۆش���ی نییە‪،‬‬ ‫سەفەركردن نییە‪ ،‬مەعاش هەر نییە‪.‬‬ ‫منیش گوتم قەیناكە‪ ،‬ش���وكر حكومەت‬ ‫هەیە‪!!..‬‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.