305

Page 1

‫ساڵی حەوته‌م‬

‫روماڵكردنێكی بێالیەنانە‬

‫ژماره‌ ‪305‬‬

‫شەممە ‪2015/12/26‬‬

‫خاوەن ئیمتیاز‪ :‬ژیروان نوری‬

‫سەرنووسەر‪ :‬مەریوان عومەر‬

‫بەڕێوەبەری هونەری‪ :‬لوقمان رەشیدی‬

‫بەڕێوەبەری كارگێڕی‪ :‬بەهرە حەمەڕەش‬

‫دەستەی نووسەران‪ :‬بیالل سەعید‬

‫پێشەوا محەمەد‬

‫هەولێر ــ سەیداوە ــ شەقامی ئیسكان ــ كۆاڵنی ‪115‬‬

‫‪civilmagzaine‬‬

‫‪Tel: 0750 460 7290‬‬

‫نرخ (‪ )1500‬دینار‬

‫‪Email: mariwan_2014@yahoo.com‬‬

‫سەروەر خەلیل رزگار رەزا چوچانی‬

‫ژمارەی ریكالم‪07506515797 :‬‬

‫‪www.civilnews.net‬‬

‫چاپ‪ :‬چاپخانەی رۆكسانا ‪07504675264‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪1‬‬


‫سياسەت‬

‫پاش كوتلە نۆرەی مینبەرە‬

‫ساڵی نوێ بۆ یەكێتی پڕ لە كێشە دەبێت!‬ ‫راوێژ كامەران‬

‫هەرچەن����دە ماوەیەك����ی زۆر كێش����ەكانی‬ ‫ناوخ����ۆی یەكێت����ی ب����ە هەڵپەس����ێردراوی‬ ‫ماونەت����ەوە‪ ،‬ب����ەاڵم وا پێش����بینی دەكرێ����ت‬ ‫جارێكی دیكە و لەس����اڵی نوێدا بە جۆرێكی‬ ‫دیكەو لەژێر ناوی دیكەدا سەرهەڵبدەنەوە‪،‬‬ ‫ئەم����ەش پ����اش ئ����ەوەی چەن����د جارێ����ك‬ ‫كۆنگ����رەی چوارەم����ی یەكێت����ی دواخ����را و‬ ‫كۆمەڵێ����ك كێش����ەی زۆر لەنێ����وان دوو باڵە‬ ‫س����ەرەكیەكەی نێو یەكێت����ی‪ ،‬كە باڵی خەتی‬

‫‪ 2‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫گش����تی بەس����ەرۆكایەتی هێ����رۆ ئبیراهی����م‬ ‫ئەحمەد و باڵی جێگرانی س����كرتێری گشتی‬ ‫بەس����ەرۆكایەتی هەریەك����ە لەكۆس����رەت‬ ‫ڕەس����وڵ و بەرهەم س����اڵح بەڕێوە دەبران‪.‬‬ ‫ك����ە دواج����ار گەیش����تە ئ����ەوەی كۆس����رەت‬ ‫رەس����وڵ عەلی و د‪ .‬بەرهەم س����اڵح دەست‬ ‫لەپۆس����تی جێگری س����كرتێری گش����تی ئەو‬ ‫حزبە بكێشنەوە‪ ،‬بەاڵم ئەمەش نەبووە هۆی‬ ‫ئەوەی كێشەكان چارەسەر بكرێن‪ .‬ئێستاش‬ ‫قسەو باس لەس����ەر دروستكردنی مینبەری‬ ‫سەربەخۆی خۆیان لەنێو حزبەكەدا گەرمە‪.‬‬

‫وەك بەشێك لەبەرپرسانی سیاسی لەنێو‬ ‫یەكێتیدا باس����ی لێوە دەكەن‪ ،‬دروستكردنی‬ ‫مینبەری س����ەربەخۆ لەنێو ئەو حزبەدا بەو‬ ‫مانای����ە دێ����ت‪ ،‬كە لەنێ����و یەك حزب����دا چەند‬ ‫مینبەرێك����ی جیاواز هەبێت‪ ،‬كە هەر یەكەیان‬ ‫مومارەس����ەی دەس����ەاڵتەكانی خۆیان بكەن‬ ‫لەچوارچێ����وەی یەك حزبدا‪ ،‬ب����ەاڵم بەچەند‬ ‫بەرەیەك����ی جی����اواز ك����ە ب����ە (مینب����ەر) ناو‬ ‫ب����راوە‪ .‬ب����ەرزان ئەحم����ەد ك����وردە ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی وێڕای ئاماژەدان بەم‬ ‫زانیاریەی سەرەوە بەسڤیلی گوت "كۆمەڵێكی‬


‫سياسەت‬

‫زۆر كێشەی ناوخۆیی لەنێو یەكێتیدا كەڵەكە‬ ‫بوون����ە و تائێس����تاش چارەس����ەر نەكراون‪،‬‬ ‫ه����ەر بۆیە پێویس����تە چارەس����ەرێكی ژیرانە‬ ‫بدۆزرێتەوە‪ ،‬تا حزبەكە لە پارچە پارچەبون‬ ‫بپارێزرێ����ت‪ ،‬ه����ەر بۆی����ە دروس����تكردنی‬ ‫مینبەری����ی جیاواز چارەس����ەرێكی گونجاوە‬ ‫و ب����ە مان����ای چون����ە دەرەوەش لەحزبەك����ە‬ ‫نایەت‪ ،‬وەك هەندێك لێكدانەوەی بۆدەكەن‪،‬‬ ‫یەكێتیش لەسەرەتای دروستبوونیەوە چەند‬ ‫مینبەرێكی جیاواز بووە و توانویشیەتی بەو‬ ‫ج����ۆرە س����ەركەوتووتر بێت ل����ەم قۆناغەی‬ ‫ئێستای"‪.‬‬ ‫بەرزان ئەحمەد كوردە رەتیشی كردووە‬ ‫هی����چ پرۆژەیەك����ی چاكس����ازی كارپێك����راو‬ ‫لەنێ����و حزبەكەی����دا هەبێ����ت‪ ،‬ئ����ەو گوت����ی‬ ‫"ئەوەی كە هەب����ووە تەنها هەوڵی كۆمەڵێك‬ ‫لەكادیرانی پێش����كەوتووی یەكێتی بووە بۆ‬ ‫چارەس����ەركردنی كێش����ەكان لەسەر مێزی‬ ‫گفتوگ����ۆ‪ ،‬ب����ەاڵم تائێس����تا هی����چ پرۆژەیەكی‬ ‫نوس����راو بۆ ئ����ەو مەبەس����تە لەبەردەس����تدا‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫قس����ەكردن لەس����ەر دروس����تكردنی‬

‫مینب����ەر لە كاتێكدایە‪ ،‬كە پێش����تریش یەكێتی‬ ‫ئەزمونێكی هاوشێوەی هەبووە‪ ،‬بەو پێیەی‬ ‫سێ بەرەی سەرەكی كە ئەوانیش لە (خەتی‬ ‫گشتی‪ ،‬كۆمەڵەی رەنجدەران‪ ،‬بزووتنەوەی‬ ‫سۆشیالیس����ت) پێكهاتب����وون‪ ،‬ب����ەاڵم ه����ەر‬ ‫زوو بزوتن����ەوەی سۆشیالیس����ت لەو حزبە‬ ‫هات����ە دەرەوە‪ ،‬ك����ە لەكات����ی خۆی����دا زیان����ی‬ ‫گ����ەورەی لەیەكێت����ی دا‪ ،‬دواتریش لەس����اڵی‬ ‫‪ 2006‬سەركردەكانی كۆمەڵەی رەنجدەران‬ ‫و بەتایبەتی����ش نەوش����یروان موس����تەفا لەو‬ ‫حزبە جیابون����ەوە و دواتریش بزووتنەوەی‬ ‫گۆڕانیان دروس����تكرد‪ ،‬هەر بۆیە قسەكردن‬ ‫لەس����ەر دروس����تكردنی مینبەری سەربەخۆ‬ ‫لەنێو حزبەكەدا پێشهاتێكی سەیر نییە‪.‬‬ ‫"حامی����د حاج����ی غال����ی" ئەندام����ی‬ ‫س����ەركردایەتی یەكێت����ی و بەرپرس����ی‬ ‫مەكتەب����ی كۆمەاڵیەت����ی ئ����ەو حزب����ەش‪ ،‬كە‬ ‫س����ەركردەیەكی نزیك����ە لەبەره����ەم س����اڵح‬ ‫رەتیدەكاتەوە تائێستا هیچ هەوڵێكی فەرمی‬ ‫هەبێ����ت بۆ دروس����تكردنی مینبەر و ئەوەی‬ ‫ك����ە دەوترێ����ت ب����ە قس����ەی راگەیاندن����ەكان‬ ‫ناودەب����ات‪ .‬ئەم بەرپرس����ەی یەكێت����ی تەنها‬

‫ئەوەندەی بە سڤیل گوت "ئێمە هیچ گفتوگۆ‬ ‫یاخ����ود پالنێكمان بۆ دروس����تكردنی مینبەر‬ ‫نەب����ووە‪ ،‬ئەوەی كە دەوترێت تەنها دەنگۆیە‬ ‫و لەنێو راگەیاندنەكانەوەیە‪ ،‬من وەك خۆشم‬ ‫ئامادەنیم هیچ مینبەرێك دروس����تبكەم‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئاگاداری كەسانی دیكەش نیم‪ ،‬كە بیانەوێت‬ ‫كاری لەو جۆرە بكەن"‪.‬‬ ‫ه����اوكات كادیران����ی ب����ااڵی یەكێتی����ش‬ ‫هەرچەن����دە ناش����ارنەوە‪ ،‬ك����ە پرس����ی‬ ‫دروس����تكردنی مینب����ەر لەیەكێتی����دا گەرمە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم وەك "جوامێر س����ەركەوت" كادیری‬ ‫پێش����كەوتوی یەكێتی ئاماژەی پێدا‪ ،‬تائێستا‬ ‫قس����ەكردن لەس����ەر دروس����تكردنی مینبەر‬ ‫لەراگەیاندن����ەكان و تۆڕەكۆمەاڵیەتیەكان����دا‬ ‫باس����ی لێ����وە دەكرێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم گ����ەر وەك‬ ‫دەوترێت لەسەرەتای ساڵی نوێوە مینبەری‬ ‫س����ەربەخۆ لەنێ����و خۆی یەكێتیدا دروس����ت‬ ‫بكرێ����ت‪ ،‬ئەوا بەدڵنیایەوە ش����تێكی ئاس����ایی‬ ‫نابێت‪ .‬جوامێر س����ەركەوت بەس����ڤیلی گوت‬ ‫"یەكێتی بۆخ����ۆی حزبێك ب����ووە‪ ،‬كە قبوڵی‬ ‫رەخن����ە و رەنگ����ی جیاوازی ك����ردووە‪ ،‬هەر‬ ‫ب����ەو هۆیەش����ەوە بۆت����ە حزبێك����ی مۆدێرن‪.‬‬ ‫كێش����ەكانیش بەگفتوگ����ۆ چارەس����ەركراوە‪،‬‬ ‫بۆیە بەرای من جێگرانی س����كرتێری گشتی‬ ‫شتێك ناكەن لەدەرەوەی یەكێتی‪ ،‬بەجۆرێك‬ ‫ك����ە حزبەكە بەرەو دابەش����بوون ببات‪ ،‬ئەو‬ ‫قەیران����ەی ئێس����تاش لەنێ����و یەكێتی����دا هەیە‬ ‫بەه����ۆی غیاب����ی بەرێز م����ام جەاللەوەیەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم نابێت كێشەكان بگاتە ئەوەی حزبەكە‬ ‫ب����ەرەو دابەش����بوون ببەن‪ ،‬پێویس����تە لەنێو‬ ‫خ����ۆدا بەگفتوگ����ۆ چارەس����ەری كێش����ەكان‬ ‫بكەن"‪.‬‬ ‫ئ����ەو كادی����رە پێش����كەوتووەی یەكێت����ی‬ ‫گوتیش����ی "ئێس����تا یەكێتی لەدۆخێك����دا نییە‬ ‫ك����ە ب����ەرە و بەش����ی جی����اوازی لێدروس����ت‬ ‫بك����ەن‪ ،‬چونكە گەر ش����تێكی وا بك����ەن‪ ،‬ئەوا‬ ‫زی����ان لەحزبێ����ك دەدەن ك����ە خاوەن����ی ‪19‬‬ ‫ه����ەزار ش����ەهیدە‪ ،‬یەكێت����ی جارێك����ی دیك����ە‬ ‫بەرگ����ەی جیابون����ەوە و لێكترازان����ی دیك����ە‬ ‫ناگرێ����ت‪ ،‬لەئەگەری كارێكی لەو ش����ێوەیەدا‬ ‫زەرەرمەندی س����ەرەكی حزبەكە دەبێت‪ ،‬كە‬ ‫هەموم����ان لەس����ایەیدا كۆبوینەتەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫گ����ەر ئ����ەو مینب����ەرە لەناوخۆی یەكێتیش����دا‬ ‫دروس����ت بكرێت‪ ،‬ئەوا هەڵوێس����تی پارتەكە‬ ‫ل����ەدەرەوە الواز دەبێ����ت‪ ،‬ئەوكات����ە حزب����ە‬ ‫سیاس����یەكانی كوردس����تان و الیەنەكان����ی‬ ‫دەریش����ەوە ناتوانن بۆچونێكی یەكگرتووی‬ ‫حزبەك����ە وەربگ����رن‪ ،‬ب����ەوەش هەڵوێس����تی‬ ‫یەكێتی الواز دەكەن"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪3‬‬


‫سياسەت‬

‫هەرێم كەمال ئاغا‪ ،‬بەرپرسی مەڵبەندی دهۆكی یەكێتی‪:‬‬

‫قۆناغی دروستكردنی‬ ‫میمبەر لە ناو یەكێتی بەسەرچووە‬ ‫سەرۆكی پەرلەمان جورئەت و ئازایەتی ئەوەی نەبوو تەنها دوو رۆژ دانیشتنەكەی‬ ‫پەرلەمان دوابخات‬ ‫‪ 4‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬


‫سياسەت‬

‫ئەگەر كێشەكان‬ ‫بەالبردنی سەرۆكی‬ ‫پەرلەمان چارەسەر‬ ‫بكرێن بۆ نا؟ خۆ بەردی‬ ‫كەعبە ناڕوخێت؟ حەق‬ ‫وایە گۆڕان مەمنونیش‬ ‫بێت‬

‫هەرێ���م كەم���ال ئاغ���ا‪ ،‬ئەندام���ی‬ ‫س���ەركردایەتی یەكێت���ی و لێپرس���راوی‬ ‫مەڵبەن���دی دهۆكی ئ���ەو حیزبەیە‪ ،‬ماوەی‬ ‫چەن���د س���اڵێكیش بەرپرس���ی مەڵبەن���دی‬ ‫موس���ڵ ب���ووە‪ ،‬ل���ەم دیمانەیەی س���ڤیلدا‬ ‫ك���ە لەماڵەكەی خ���ۆی لەش���اری هەولێر‬ ‫ئەنجامدراوە‪ ،‬تیش���ك دەخاتە سەر كێشە‬ ‫سیاس���ییەكانی هەرێم���ی كوردس���تان و‬ ‫هەوڵەكان���ی نێوانگیری���ی حزبەكەیمان بۆ‬ ‫چارەس���ەری قەیرانی سیاس���ی هەرێم و‬ ‫پێش���یوایە نە س���ەرۆكی پەرلەمان ئەركی‬ ‫خۆی بەجێگەیاندووە‪ ،‬نە پارتیش كارێكی‬ ‫باشی كردووە‪.‬‬ ‫سەروەر خەلیل‬

‫لەهەفت����ەی راب����ردوو ئەنجومەن����ی‬ ‫وەزی����ران یەك����ەم كۆبوون����ەوەی خ����ۆی دوای‬ ‫دەركردن����ی وەزیرەكان����ی گ����ۆڕان ئەنجام����دا‪،‬‬ ‫گ����ۆڕان ئ����ەم بەش����داریكردنەی ئێ����وەی ب����ە‬ ‫رازیب����وون ب����ە بارودۆخەكە و بە هەڵوێس����تی‬ ‫پارتی وەسفكرد؟‬ ‫هەرێ����م كەم����ال ئاغا‪ :‬دی����ارە لەس����ەرەتا كە‬ ‫بڕی����اری پێكهێنان����ی كابین����ەی هەش����تەم درا‪،‬‬ ‫دەتوانی����ن بڵێی����ن كۆدەنگییەك هەبوو لەس����ەر‬ ‫ئ����ەوەی ئەرك����ە نەتەوەی����ی و ئیداریی����ەكان‬ ‫وادەخوازێت هەموو الیەنەكان لەبەرەیەكدا بن‬ ‫بۆ بەهێزكردنی بارودۆخی كوردس����تان و خۆ‬ ‫ئامادەك����ردن بۆ هەموو ئەگ����ەرەكان‪ ،‬لەهەمان‬ ‫كاتدا جوگرافیای سیاسیش لەدەڤەری سلێمانی‬ ‫گۆڕانكاری بەسەردا هاتبوو‪ ،‬بەهاتنەپێشەوەی‬ ‫دەنگەكان����ی گۆڕان‪ ،‬بۆیە وا بەب����اش زانرا ئەو‬ ‫قۆناغە تێپەڕێنرێت‪ ،‬دوات����ر كە ئەو قەیرانانەی‬ ‫تر هاتنە ئاراوە‪ ،‬ئەوەی كێشەی بەدوای خۆیدا‬ ‫هێنا پرس����ی تەواوبوونی ویالیەتی س����ەرۆكی‬ ‫هەرێم بوو‪ ،‬دواتر نەكرا ئەو پرس����ە بەدیالۆگ‬ ‫و لێكتێگەیش����تن چارەس����ەر بكرێ����ت‪ ،‬مای����ەوە‬ ‫ب����ۆ پەرلەم����ان‪ ،‬ئەوی����ش ئەوەبوو‪ ،‬ك����ە پارتی‬ ‫یەكالیەنانە بڕیاریدا و پرس����ەكەی بەشێوازێك‬ ‫چارەس����ەركرد‪ ،‬كەخۆی����ان بەباش����ترین رێگای‬ ‫دەبینن‪ ،‬بەاڵم م����ن بەخراپترین رێگای دەیبینم‪،‬‬ ‫چونكە تۆ كە س����ەرۆكی پەرلەمان لەبەرچاوی‬ ‫هەموو دونیا لەكارەكەی دووربخەیتەوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫كارێكە لەكودەتا بەوالوە ناوێكی تر هەڵناگرێت‪.‬‬ ‫بۆی����ە یەكێت����ی پێ����ی ب����اش ب����وو ئ����ەو قۆناغە‬ ‫تێپەڕێنرێ����ت بەپڕۆژەیەك ب����ۆ نزیكبوونەوەی‬ ‫ه����ەردووال‪ ،‬لەگ����ەڵ بوون����ی ش����ەڕی داعش و‬ ‫گۆڕانكاری گ����ەورە لەناوچەكە‪ ،‬بوونی كاتێكی‬ ‫ب����اش كە ك����ورد بتوانێت س����تراتیژێكی روونی‬ ‫هەبێ����ت‪ .‬ئێس����تا دوو چەق����ی ناسیۆنالیس����تی‬ ‫عەرەبی لەناوچەكە‪ ،‬كە عێراق و س����وریابوون‪،‬‬ ‫تواونەت����ەوە‪ ،‬ئێم����ەن ماف����ی خۆمان����ە س����وود‬

‫ل����ەوە وەربگری����ن‪ ،‬بۆی����ە ب����ەو پەرتەوازەیی و‬ ‫دابەش����بوونەی هەی����ە ناتوانی����ن س����وود ل����ەوە‬ ‫وەربگری����ن‪ ،‬بۆی����ە ئێم����ە وەك یەكێت����ی پێم����ان‬ ‫باش����ە ناو ماڵی خۆمان یەكبخەین و بۆ هەموو‬ ‫ئەگ����ەرەكان ئامادە بین‪ ،‬ئێمە لەو س����ۆنگەیەوە‬ ‫بەش����داریمان لەكۆبوونەوەك����ەی ئەنجومەن����ی‬ ‫وەزی����ران ك����ردووە ب����ۆ ئ����ەوەی لێكت����رازان‬ ‫زیات����ر نەبێ����ت و لێكنزیكبوون����ەوە زیات����ر بێت‪،‬‬ ‫واپێویستیش دەكات لەراییكردنی ئیش و كاری‬ ‫خەڵ����ك دانەبڕێی����ن و پرس����ەكەش بەدیالۆگ و‬ ‫لێكتێگەیشتن چارەسەر بكەین‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم گۆڕان دەڵێ ئێوە و یەكگرتوو‬ ‫و كۆمەڵ پشتتان لەگۆڕان كردووە؟‬ ‫هەرێ����م كەم����ال ئاغا‪ :‬یەكێت����ی بیروبۆچوون‬ ‫و دی����دی خۆی هەی����ە‪ ،‬ئەوە پش����تتێكردن نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو یەكێتی وەكو یەكێتی سیاس����ەت دەكات‪،‬‬ ‫پێمانخۆش����ە گ����ۆڕان وەك هێ����زی دووەم‬ ‫لەپڕۆس����ەی سیاس����ی و ئی����داری بەش����داری‬ ‫هەبێ����ت‪ ،‬بۆ ئارامی كوردس����تانیش ئەم قۆناغە‬ ‫پێویس����تی بەیەكدەنگی و رێكخس����تنەوەی ناو‬ ‫ماڵی كوردی هەیە نەك لێكترازان‪ ،‬ئێمە جەخت‬ ‫دەكەین����ەوە كە پش����تمان لەگ����ۆڕان نەكردووە‪،‬‬ ‫بەڵكو ئ����ەو پڕۆژانەش����مان لەقازانج����ی گۆڕان‬ ‫و پارت����ی و پڕۆس����ەی سیاس����یدایە بەگش����تی‪،‬‬ ‫لەرابردووش����دا وتوومان����ە‪ ،‬كە ئ����ەو پڕۆژانەی‬ ‫لەپەرلەمان هەمان ب����ووە‪ ،‬لەبەرخاتری گۆڕان‬ ‫نەب����ووە و لەدژی پارتیش نەبووە‪ ،‬بەڵكو لەبەر‬ ‫خاتری پرسی دیموكراسی و یاسایی و سیاسی‬ ‫هەرێ����م ب����ووە‪ ،‬بۆیە ئەم����ە ش����تێكی مەبدەئییە‬ ‫و یەكێت����ی وەك����و پرانس����یب هەن����گاوی ناوە و‬ ‫لەداهاتووشدا بەهەمان شێوە هەوڵدەدەین ئەو‬ ‫بەرپرسیارێتییە بەجێبگەیەنین‪.‬‬ ‫ئ����ەو هەوڵ����ی نێوانگیریی����ەی وەك‬ ‫یەكێتی خەریكی بوون بە كوێ گەیشت؟‬ ‫هەرێ����م كەمال ئاغا‪ :‬تائێس����تا بەردەوامین و‬ ‫پێموای����ە الیەنی پارتیش ئ����ەو قەناعەتەی هەیە‬ ‫كە دەبێت ئەم پرسە چارەسەر بكرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫هەرێم����ی كوردس����تان ئەگەرچ����ی بەئازایەت����ی‬ ‫پێش����مەرگە و ش����ەڕڤان زۆر ج����وان ب����ووە و‬ ‫ئەم����ڕۆ هەم����وو واڵت����ان دێ����ن و تاك����ە هێ����زی‬ ‫وشكانی هاوپەیمانی دژی تیرۆر كوردە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خەریكە ناش����رینی بكەی����ن‪ .‬ئ����ەوە ئامۆژگاری‬ ‫دۆستەكانیشمانە‪ ،‬كە بەدیالۆگ و لێكتێگەیشتن‬ ‫كێشەكان چارەسەر بكەین‪ ،‬ناكرێت تۆ بەڕۆژی‬ ‫نیوەڕۆ لەبەرچاوی هەموو خەڵك دەسەاڵتێكی‬ ‫ش����ەرعی كوردس����تان پەكبخەیت‪ .‬ئێم����ە ناڵێین‬ ‫س����ەرۆكی پەرلەمان ئەداكەی زۆر رێك بووە‪،‬‬ ‫ئێم����ە وەك یەكێت����ی گەورەترین گلەییمان ئەوە‬ ‫ب����وو‪ ،‬ك����ە جورئ����ەت و ئازایەت����ی ئ����ەوەی تێدا‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪5‬‬


‫سياسەت‬

‫نەبوو تەنها دوو رۆژ دانیش����تنەكەی پەرلەمان‬ ‫دوابخ����ات‪ ،‬كە ئ����ەوە خۆی لەخۆیدا ش����تەكانی‬ ‫هەم����وو لەبەردەم����ی نەت����ەوە یەكگرت����ووەكان‬ ‫و ئەمری����كا و ئەوروپ����ادا ش����ێواند‪ ،‬ئەگەر ئەو‬ ‫كۆبوونەوەی����ە دوو رۆژ دوا بخرای����ە‪ ،‬پێموای����ە‬ ‫رەنگدانەوەی باش����ی دەب����وو‪ ،‬ئێمە پێمانوایە نە‬ ‫بەو بیركردنەوەیەی گۆڕان‪ ،‬نە بەو ش����ێوازەی‬ ‫پارت����ی ك����ردی‪ ،‬هەردووالی����ان بەتەواوەت����ی‬ ‫هەڵەبوون‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم لەچەن����د رۆژی راب����ردوودا‬ ‫ئاس����ایش بەڵێننامەی بەراگەیاندنكارانی گۆڕان‬ ‫پڕك����ردەوە‪ ،‬ك����ە چیت����ر لەهەولێ����ر كارناك����ەن‪،‬‬ ‫ئەمە مانای ئەوە نییە هەوڵەكانتان شكس����تیان‬ ‫خواردووە؟‬ ‫هەرێم كەم����ال ئاغا‪ :‬پارتی هەڵە دەكات گەر‬ ‫وا ب����ەردەوام بێت‪ ،‬ئەوەمان بەبی����ر دێتەوە كە‬ ‫ل����ەدوای ‪31‬ی ئاب زۆر ف����ۆرم و بەڵێیننامەیان‬ ‫بەخەڵك����ی یەكێت����ی پڕك����ردەوە‪ ،‬ك����ە نابێ����ت‬ ‫كار بك����ەن‪ ،‬ئەم����ە هەڵەی����ە و كارێك����ی خراپ����ە‪،‬‬ ‫هیوادارای����ن ل����ەم كارە ب����ەردەوام نەبێ����ت‪ .‬من‬

‫ئەم چاكسازیانەی‬ ‫حكومەتی هەرێم‬ ‫رایگەیاندوون‪،‬‬ ‫هەرچەند ریشەیی نین‪،‬‬ ‫بەاڵم سەرەتایەكی باشە‬ ‫كە دەڵێم ئەوەی پارت����ی كردی خراپترین رێگا‬ ‫بوو‪ ،‬بۆچی س����ەرۆكی حكوم����ەت و كابینەكەی‬ ‫دەس����تی لەكار نەكێشایەوە و حكومەتێكی نوێ‬ ‫پێكبهێنرایە؟ یان نیوەی پەرلەمانتاران دەستیان‬ ‫لەكاربكێش����ایەوە‪ ،‬ئەمە رێگە یاس����اییەكە بوو‪،‬‬ ‫نەك بەڕۆژی نیوەڕۆ لەبەرچاوی هەموو دونیا‬ ‫رێگری لەسەرۆكی پەرلەمان بكەیت‪.‬‬ ‫پارت����ی جەخ����ت لەوە دەكات����ەوە‪ ،‬كە‬ ‫نابێت چیتر یوس����ف محەمەد ببێتەوە سەرۆكی‬ ‫پەرلەم����ان‪ ،‬گۆڕانی����ش ئ����ەوە بەهێڵ����ی س����وور‬ ‫دەزانێت‪ ،‬ئایا بەفیعلی كێشەكە لەناوبراودایە؟‬ ‫هەرێم كەمال ئاغا‪ :‬كێشەكە لەسەر شەخس‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو پرسێكی یاسایی هەیە كە لەسەری‬ ‫رێكنەكەوت����وون‪ ،‬ب����ەاڵم س����ەرۆكی پەرلەم����ان‬ ‫نەیتوان����ی بەژیران����ە ئ����ەو پرس����ە تێپەڕێنێ����ت‪،‬‬ ‫جگەل����ەوەش ئەگ����ەر ل����ەدەرەوەی پەرلەم����ان‬ ‫هەوڵی زیاتر بدرایە‪ ،‬لەوانەیە ئەو رێككەوتنەی‬

‫‪ 6‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫كراب����وو لەناو پەرلەم����ان تێپەڕێنرایە و بەدوو‬ ‫رۆژ دواخس����تنی دانیشتنی پەرلەمان قۆناغێكی‬ ‫ت����ری دەبین����ی‪ ،‬بەاڵم س����ەرۆكی پەلەم����ان ئەو‬ ‫ئازایەتیی����ەی تێ����دا نەب����وو دەس����ەاڵتێكی زۆر‬ ‫ئاسایی س����ەرۆكایەتی پەرلەمان بەكار بهێنێت‪،‬‬ ‫ئەمە زیان����ی پێگەیاندین و پێش����موانییە توانای‬ ‫كاركردنی مابێت‪ ،‬ئەگەر پرس����ە یاساییەكانیش‬ ‫بەالبردن����ی س����ەرۆكی پەرلەم����ان چارەس����ەر‬ ‫بكرێن بۆ نا؟ خۆ بەردی كەعبە ناڕوخێت؟ زۆر‬ ‫ئاس����اییە الببرێت و هەڤاڵێكی تر لەلیس����تەكەی‬ ‫خ����ۆی ش����وێنی بگرێت����ەوە‪ ،‬ئەگەر پرس����ەكان‬ ‫بەالبردن����ی ئ����ەو چارەس����ەر دەبن‪ ،‬ح����ەق وایە‬ ‫گۆڕان مەمنونیش بێت‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەدان جارێكی تر پۆس����تی‬ ‫سەرۆكی پەرلەمان بەگۆڕان بدرێتەوە؟‬ ‫هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا‪ :‬ئ����ەوە ئیس����تیحقاقی‬ ‫هەڵبژاردن����ە و خێر و س����ەدەقە نیی����ە بەگۆڕان‪،‬‬ ‫ه����ەر الیەنە و ئیس����تیحقاقی خۆی وەرگرتووە‪،‬‬ ‫گۆڕانیش كە هێزی دووەم بووە‪ ،‬سەرۆكایەتی‬ ‫پەرلەمانی وەرگرتووە‪.‬‬ ‫لەم ماوەی����ەدا پڕۆژەیەكتان خس����تە‬ ‫ب����ەردەم پارتی و گۆڕان بۆ چارەس����ەركردنی‬ ‫قەیرانەك����ە‪ ،‬بەاڵم گۆڕان دەڵێت ئەو پڕۆژەیەی‬ ‫ئێوە گوزارشت بووە لەبۆچوونەكانی پارتی؟‬ ‫هەرێم كەم����ال ئاغا‪ :‬ئەوە پ����ڕۆژەی یەكێتی‬ ‫ب����ووە‪ ،‬پێمان واب����ووە بۆ ئەوەی ل����ەم قەیرانە‬ ‫دەرباز بین‪ ،‬بەقازانجی خەڵكی كوردستان وامان‬ ‫كردووە‪ ،‬رێكس����ختنەوەی ناو ماڵی خۆمان لەم‬ ‫كات����ە بەگرنگ دەزانین‪ ،‬ئێمە هەموومان دەڵێین‬ ‫دوو زلهێ����زی جیه����ان هاتوونەت����ە ناوچەكە و‬ ‫گۆڕان����كاری لەناوچەكە لەئارادایە و دەبێت ئەو‬ ‫گۆڕانكارییانە بەقازانجی كوردستان بشكێتەوە‪،‬‬ ‫پێمموانیی����ە ب����ەو ناتەباییەی هەیە س����وود لەو‬ ‫گۆڕانكارییانە ببینین‪ ،‬بۆیە دەبێت بەرژەوەندی‬ ‫حیزب����ی وەالوە بنرێن و بەرژەوەندی گش����تی‬ ‫خەڵكی كوردستان لەبەرچاو بگیرێت‪.‬‬ ‫ل����ەدوا كۆبوون����ەوەی ئەنجومەن����ی‬ ‫وەزی����ران كۆمەڵێ����ك چاكس����ازی راگەیەن����ران‪،‬‬ ‫پێتانوایە ئەو چاكسازییانە جددی بن؟‬ ‫هەرێم كەمال ئاغا‪ :‬چاكسازی ریشەیی نین‪،‬‬ ‫بەاڵم هەنگاوێكی باش����ە‪ ،‬چاكس����ازی ریشەیی‬ ‫بەسیس����تەم و كۆمەڵێ����ك پرەنس����یب دەكرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی هەیە س����ەرەتایەكی خراپ نییە‪ ،‬با‬ ‫ئێمە هەر رەشبین نەبین‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا وەك‬ ‫وتم چاكس����ازی ریش����ەیی بەسیستەم دەكرێت‬ ‫ئەو سیس����تەمەش دەبێت یاسا پشتگیری بكات‪،‬‬ ‫ئێستاش یاسا شكێنراوە‪ ،‬ئایا ئەو پشتگیرییەی‬ ‫هەیە لەڕووی سیاسییەوە؟‬ ‫ئێ����وە وەك یەكێتی ك����ە لەرابردوو و‬

‫ئێستاش بەش����ێكن لەحكومەتی هەرێم‪ ،‬تاچەند‬ ‫لەرۆڵ و پێگەی خۆتان رازین؟‬ ‫هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا‪ :‬لەس����اڵی ‪2004‬ەوە‬ ‫یەكێت����ی بەش����ێكی ش����كلی ب����ووە لەحكومەتی‬ ‫هەرێ����م ن����ەك بەش����ێكی فیعلی‪ ،‬ل����ەو كاتەوەی‬ ‫ئی����دارەی س����لێمانی تێكەڵ بەئی����دارەی هەولێر‬ ‫كراوەتەوە‪ ،‬یەكێتی بەشكڵی بەشداری كردووە‪،‬‬ ‫ئەگەرنا لەناوەندی بڕیار نەبووە‪ ،‬سەرەتا ئێمە‬ ‫رێككەوتنی س����تراتیژیمان هەبوو لەگەڵ پارتی‪،‬‬ ‫ئ����ەو رێككەوتن����ەش لەلوتك����ەی هەرەمەكە بوو‬ ‫و دانەبەزیوەت����ە خ����وارەوە‪ ،‬ت����ۆ لەهەرەمەك����ە‬ ‫تێكەاڵوی����ت‪ ،‬ب����ەاڵم لەئیدارەك����ەی هەولێ����ر و‬ ‫دهۆك هیچت نەبێت و پارتیش لەسلێمانی هیچ‬ ‫ش����تێكی نەبێت‪ ،‬ئەم تێكەاڵوبوونە ش����كڵی بوو‪،‬‬ ‫بەرپرس����یارێتییەكەش لەه����ەردوو الیەنەوەیە‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم بەش����ی زۆری لەئەس����تۆی پارتیی����ە‪،‬‬ ‫ه����ەردوو الیەنیش بەپێی ئیس����تیحقاقی خۆیان‬ ‫كەمتەرخەمیی����ان هەب����ووە ل����ەوەی تائێس����تا‬ ‫حكومەتی هەرێم بەتەواوی یەكینەگرتۆتەوە‪.‬‬ ‫قس����ەتان لەس����ەر ئەو هێزەی توركیا‬ ‫چییە كە لەنزیك موسڵ جێگیر كراوە؟‬ ‫هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا‪ :‬دی����ارە هاتن����ی هێزی‬ ‫بێگان����ە ب����ۆ ه����ەر واڵتێ����ك ب����ێ رێككەوت����ن و‬ ‫ئاگاداری پێش����وەخت پێش����ێڵكردنی سەروەری‬ ‫ئەو واڵتەی����ە‪ ،‬هەرچەن����دە عێراق لەش����ەڕدایە‪،‬‬ ‫عێراقی����ش رایگەیان����دووە‪ ،‬كە ئەو هێ����زە بەبێ‬ ‫رەزامەندی بەغدا هات����ووە‪ ،‬بەاڵم هاتنی هێزی‬ ‫تورك بۆ هەرێمی كوردستان كە لەرابردووشدا‬ ‫لەچەن����د ناوچەیەك����ی هەرێم بوون����ی هەبووە‪،‬‬ ‫پێموانیی����ە لەبەرژەوەن����دی خەڵ����ك و ئاین����دەی‬ ‫كوردس����تان بێ����ت‪ ،‬چونك����ە ئەگ����ەر حكومەتی‬ ‫تورك لەخەمی چارەس����ەری پرسی كورد بێت‪،‬‬ ‫ئەوە پێویس����تە ئ����ەو چارەس����ەرە لەواڵتەكەی‬ ‫خۆیەوە دەس����ت پێبكات‪ ،‬كە ئێس����تاش رۆژانە‬ ‫بەئاگ����ر و ئاس����ن خەڵكی كوردس����تانی باكوور‬ ‫ش����ەهید دەك����ەن‪ ،‬خەڵك زیندە بەچ����اڵ دەكەن‪،‬‬ ‫خەڵ����ك زیندانی دەكەن‪ ،‬ئەمان����ە پێماندەڵێت كە‬ ‫پرسی چارەس����ەری دیموكراتیك الی دەوڵەتی‬ ‫ت����ورك نییە ب����ۆ ك����ورد‪ .‬ئەگ����ەر دەوترێت ئەو‬ ‫هێ����زەی هات����ووە هێ����زی مەش����قپێكردنە‪ ،‬ئای����ا‬

‫لە ساڵی ‪2004‬ەوە‬ ‫یەكێتی بەشێكی شكلی‬ ‫بووە لەحكومەتی هەرێم‬ ‫نەك بەشێكی فیعلی‬


‫سياسەت‬

‫هێزی مەش����قپێكەر بەو هەم����وو دەبابە و تانك‬ ‫و زریپۆش و تۆپ و هێزی وشكاوییەوە دێت؟‬ ‫ئەمە چاوپۆش����یكردنە لەهێزێك����ی داگیركەر بۆ‬ ‫خاكەكەمان كارێكی خراپیش����ە و لەداهاتووشدا‬ ‫رێگر دەبێت لەهەر پرس����ێك كە لەبەرژەوەندی‬ ‫كورددا بێت‪ ،‬پێش����موانییە توركیا بەئاسانی ئەم‬ ‫ناوچەی����ە لەدەس����ت خۆی بدات‪ ،‬ك����ە نزیكترین‬ ‫دەروازەی ئابووریی����ە ب����ۆ س����اغكردنەوەی‬ ‫كااڵكان����ی‪ ،‬ه����ەر ئەو واڵت����ەش نەوت����ی ئێمەی‬ ‫بەنرخێك����ی زۆر هەرزانت����ر لەب����ازاڕەكان‬ ‫دەس����تدەكەوێت‪ ،‬هەموو ئەمانە سوودێكی زۆر‬ ‫گ����ەورەی بەتوركی����ا گەیان����دووە‪ .‬ئێم����ە دەبێت‬ ‫بزانین نە ئێران و نە توركیاش ئەو واڵتانە نین‪،‬‬ ‫كە دەبێت دڵیان پێخۆش بكەین‪ ،‬لەرابردووشدا‬ ‫س����ەفەوییەكان و عوس����مانییەكان س����تەمێكی‬ ‫زۆری����ان لەنەتەوەكەم����ان ك����ردووە‪ ،‬ئێس����تاش‬ ‫بەشێوازێكی ترە‪ ،‬ئێران و توركیا دراوسێمانن‬ ‫و بەرژەوەندی و مێژووی هاوبەش����مان هەیە‪،‬‬ ‫ئێمە دەبێت رێز لەبەرژەوەندی و س����ەروەری‬ ‫یەكت����ر بگرین‪ ،‬بەاڵم هاتنی هێ����زی داگیركەری‬ ‫تورك بۆ هەرێم لەداگی����ركاری بەوالوە هیچی‬ ‫تری لێنابینم‪.‬‬ ‫رەخنەی ئەوە لەیەكێتی دەگیرێت‪ ،‬كە‬ ‫هەر كاتێك مەسعود بارزانی سەردانی واڵتانی‬ ‫دەرەوە بكات‪ ،‬یەكێتی س����ەردانی بەغدا دەكات‬ ‫و لەگەڵ الیەنە ش����یعییەكان كۆ دەبێتەوە‪ ،‬ئەمە‬ ‫بۆ؟‬ ‫هەرێم كەم����ال ئاغا‪ :‬ئ����ەوە خوێندنەوەیەكی‬ ‫زۆر هەڵەی����ە‪ ،‬چونك����ە یەك����ەم ئێم����ە تائێس����تا‬ ‫لەبەغدا دانەبڕاوی����ن‪ ،‬جگەلەوە گریمان لەبەغدا‬ ‫جیابووینەوە‪ ،‬ئەوە وەك دوو واڵتی دراوس����ێ‬ ‫دەمێنین����ەوە و دەبێ����ت پەیوەندییەكانمان باش‬ ‫بن‪ ،‬ئەگ����ەر تێبینی بكەیت‪ ،‬ئ����ەو كاتەی یەكێتی‬ ‫لەبەغ����دا ب����ووە پارتیش لەبەغدا ب����ووە‪ ،‬چونكە‬ ‫لەچوارچێ����وەی كۆبوون����ەوەی ب����ووە لەگ����ەڵ‬ ‫س����ەرۆكایەتییەكاندا‪ ،‬یەكێت����ی ئ����ەم كاتەش����ی‬ ‫قۆستەوە بۆ ئەوەی س����ەردانی الیەنە شیعە و‬ ‫سوننەكان بكات و ئەم سەردانەی یەكێتی زۆر‬ ‫بەخێ����ر گەڕای����ەوە‪ ،‬چونك����ە تێپەڕاندنی ‪%17‬ی‬ ‫بودج����ەی هەرێم‪ ،‬كە هەاڵیەكی زۆری لەس����ەر‬ ‫ب����وو و زیاتر لە ‪ 120‬ئەندام پەرلەمان ئیمزایان‬ ‫كۆكردب����ووەوە ب����ۆ كەمكردن����ەوەی ئ����ەو بڕە‬ ‫بودجەی����ە‪ ،‬بۆیە دەتوانم بڵێم بەقازانجی هەرێم‬ ‫ش����كایەوە‪ ،‬ئەوەش دژی هیچ الیەنێك نەبووە‪،‬‬ ‫بەڵكو پەیوەندی یەكێتی لەگەڵ الیەنە ش����یعە و‬ ‫سوننەكان و مالیكی و عەباددی و عەمار حەكیم‬ ‫بەگش����تی زۆر باش����ە‪ ،‬ئەو س����ەردانەی یەكێتی‬ ‫بەقازانجێكی زۆر ش����كایەوە و ئاسانكارییەكی‬ ‫زۆری كرد بۆ نوێنەرانی كورد لەبەغدا‪.‬‬

‫ئەو كارەی پارتی‬ ‫بەرامبەر سەرۆكی‬ ‫پەرلەمان كردی‪ ،‬لە‬ ‫لەكودەتا بەوالوە ناوێكی‬ ‫تر هەڵناگرێت‬ ‫یەكێتی كەی كۆنگرە دەبەستێت؟‬ ‫هەرێم كەمال ئاغا‪ :‬پێش شەڕی داعش كاری‬ ‫لیژنەكان����ی ئام����ادەكاری كۆنگرە ت����ا قۆناغێكی‬ ‫زۆر باش روویش����تبوون و زۆربەی لیژنەكان‬ ‫تا رێ����ژەی ‪%95‬ی كارەكانیان ت����ەواو كردبوو‪،‬‬ ‫بەاڵم دواتر شەڕی داعش هات و قەیرانەكانیش‬ ‫لەن����او یەكێت����ی رۆژ ب����ەڕۆژ بەردەوامن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫چارەس����ەری ئ����ەم قەیرانانە دەبێ����ت بەكۆنگرە‬ ‫بێت‪ ،‬ناڵێم بەیەكجاری‪ ،‬بەاڵم بەش����ێكی زۆری‬ ‫كێشەكان كەمدەكاتەوە‪.‬‬ ‫مانەوەی پۆس����تی مام جەالل تاچەند‬ ‫كێشەی بۆ یەكێتی دروستكردووە؟‬ ‫هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا‪ :‬بێگوم����ان‪ ،‬غیابی مام‬ ‫جەالل‪ ،‬دووركەوتنەوەی بەهۆی نەخۆشییەوە‬ ‫لەیەكێت����ی و هەرێم����ی كوردس����تان و عێ����راق‪،‬‬ ‫هیچیان خۆش����ییان بەخ����ۆوە نەبینی����وە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دوای ئ����ەو گەورەتری����ن قەی����ران هاتوونەت����ە‬ ‫ئ����اراوە‪ ،‬دەتوانم بڵێم ئەو قەیرانانەی دوای مام‬ ‫جەالل تووشی عێراق و هەرێم و یەكێتی بوون‪،‬‬ ‫قەیرانی گەورە بوون بەتایبەتی بۆ یەكێتی‪.‬‬ ‫كەس هەیە لەناو یەكێتی ئەو پۆستە‬ ‫پڕ بكاتەوە؟‬ ‫هەرێم كەمال ئاغا‪ :‬ئێمە پەیڕەوی ناوخۆمان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬بەپێی پەیڕەوی ناوخ����ۆش دەبێت كاك‬ ‫كۆس����رەت‪ ،‬كە جێگری یەكەمە‪ ،‬ئیشوكارەكانی‬ ‫سكرتێری گشتی بەڕێوە ببات تاكو كۆنگرە‪.‬‬ ‫قس����ە لەس����ەر ئ����ەوە دەكرێ����ت‬

‫ئێس����تا پڕۆژەی����ەك لەن����او یەكێت����ی هەی����ە ب����ۆ‬ ‫س����نوورداركردنی دەس����ەاڵتی تاكەكەس‪ ،‬هیچ‬ ‫زانیاریت هەیە لەو بارەیەوە؟‬ ‫هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا‪ :‬ب����ەو گوزارش����تەی‬ ‫ت����ۆ ن����ا‪ ،‬ب����ەاڵم پڕۆژەی����ەك هەی����ە بەن����اوی‬ ‫پ����ڕۆژەی هاوكاری س����كرتێری گش����تی یاخود‬ ‫هاوسەرۆكایەتی‪ ،‬یان شتێكی لەو بارەیەوە كە‬ ‫چەند ناوێكی هەیە تائێستا‪ ،‬پێنج شەش هەڤاڵێك‬ ‫پێی هەستاون‪ ،‬ئەم پڕۆژەیە پڕۆژەیەكی باشە‬ ‫هەم بۆ راییكردنی ئیشوكارەكانی یەكێتی هەم‬ ‫ب����ۆ دیاریكردن����ی ناوەن����دی بڕیار‪ ،‬ك����ە لەچەند‬ ‫هەڤاڵێك پێكبێت‪ ،‬پێموایە ئەمە كارێكی گونجاوە‬ ‫بۆ ئ����ەم قۆناغ����ەی یەكێتی بۆ ئ����ەوەی بتوانین‬ ‫لەقەیران����ی غیابی ناوەندی بڕی����ار دەرباز بین‪،‬‬ ‫هەم ئەم گوزارش����تانەش الببرێن‪ ،‬كە ئەمە بااڵ‬ ‫دەس����تە و ئەویتر دەس����ەاڵتی نییە‪ ،‬پێموایە بەو‬ ‫ش����ێوەیە دەتوانین ئەو قەیرانە تێپەڕێنین تاكو‬ ‫دەگەینە كۆنگرە‪.‬‬ ‫دەوترێت لەئێس����تادا د‪ .‬بەرهەم كاك‬ ‫كۆسرەت لەهەوڵدان بۆ دیاریكردنی مینبەرێكی‬ ‫نوێ بۆ یەكێتی‪ ،‬ئەمە تاچەند راستە؟‬ ‫هەرێ����م كەمال ئاغ����ا‪ :‬قۆناغی مینبەر تێپەڕی‬ ‫لەن����او یەكێت����ی‪ ،‬قۆناغ����ی مینب����ەر ئ����ەو كاتانە‬ ‫ب����وو ك����ە لەكوردس����تان بزوتنەوەیەكی گەورە‬ ‫بەناوی شۆڕش����ی ئەیلول تێكش����كێنرا‪ ،‬ئەوكاتە‬ ‫یەكێت����ی توانی هەموو ئەو شۆڕش����گێرانەی كە‬ ‫لەراب����ردوودا خەباتیان ك����ردووە‪ ،‬چ چەپەكان‪،‬‬ ‫چ نەتەوەیی����ەكان‪ ،‬هەموو ئەوانەی لەش����ۆڕش‬ ‫بەش����داربوون‪ ،‬توانی كۆیان بكات����ەوە‪ ،‬قۆناغی‬ ‫مینب����ەر ب����ۆ ئ����ەو كات����ە گونج����او ب����وو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێس����تا دەتوانم پێ����ت بڵێم ئەو قۆناغە بەس����ەر‬ ‫چ����وو‪ ،‬چونك����ە كۆنگ����رەی یەكەم هەم����وو باڵ‬ ‫و مینبەرەكان����ی لەژێ����ر چەت����ری یەكێتی����دا‬ ‫تواندەوە‪ ،‬بۆیە ئەوەی ئێس����تا دەگوترێت تەنها‬ ‫لەراگەیاندنەكان����ەوە گ����ەورە ك����راوە‪ ،‬مومكینە‬ ‫چەن����د بیرۆكەی����ەك هەبێ����ت كە باس����ی مینبەر‬ ‫دەكەن‪ ،‬لەوانەیە ئەوە بەقازانجی چەند كەسێك‬ ‫بشكێتەوە‪ ،‬بەاڵم بەقازانجی یەكێتی و پڕۆسەی‬ ‫دیموكراس����ی و بەردەوامی یەكێتی ناشكێتەوە‬ ‫و گوزارش����تیش نابێت لەو مێژووە گەورەیەی‬ ‫یەكێت����ی‪ ،‬بۆی����ە بابەت����ی مینب����ەر بەس����ەرچوو‪،‬‬ ‫یەكێت����ی خۆی كۆمەڵێ����ك بڵندگ����ۆی تێدایە‪ ،‬كە‬ ‫بەئ����ازادی خۆت قس����ەی تێدا بكەی����ت‪ ،‬ئەوە بۆ‬ ‫كاتكوشتن نەبێت هیچ سوودێكی دیكەی نابێت‪.‬‬ ‫كۆمەڵێ����ك خەڵك هەیە كە ئەندام����ی بااڵی ئەم‬ ‫حیزبەیە‪ ،‬رۆژێك دەڵێت من دەس����ەاڵتم نییە و‬ ‫كۆمەڵێك ش����تی گ����ەورە دەجوڵێنێ����ت‪ ،‬بەاڵم نە‬ ‫دەردەكرێت نە لێپیچین����ەوەی لەگەڵدا دەكرێت‪،‬‬ ‫زۆر جار لەپرەنسیبی گشتیش الیداوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪7‬‬


‫سياسەت‬

‫یەكێتی دوای گۆڕان‬

‫لەبەردەم جیابوونەوە و‬ ‫ئینشیقاقێكی نوێدا‬ ‫بەشی سیاسەت‬

‫ئەم هەفتەیە‪ ،‬جارێكی تر كێشە ناوخۆییەكانی‬ ‫ن���او یەكێتی نیش���تیمانی كوردس���تان هاتنەوە‬ ‫پێش���ەوەی هەواڵ و رووداوی راگەیاندنەكان‪،‬‬ ‫ئەگەرچ���ی ناوبەناو كێش���ەكانی یەكێتی لەناو‬ ‫میدیاكان���دا رەن���گ دەدەن���ەوە و بەتایبەتی���ش‬ ‫دوای نەخۆشكەوتنی تاڵەبانی و جیابوونەوەی‬ ‫بزواتن���ەوەی گۆڕان ب���ەردەوام قسەوباس���ی‬

‫‪ 8‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫ئینشیقاقی تر لەو حیزبەدا كراوە‪ ،‬بەاڵم تائێستا‬ ‫ئەوە ڕووینەداوە‪ .‬هاوكات‪ ،‬ئەوەی پرسی ئەم‬ ‫جارە كێشەكانی ناو یەكێتی لە وروژاندنەكانی‬ ‫پێش���وو جیادەكاتەوە‪ ،‬دەن���گ بەرزكردنەوەی‬ ‫بەش���ێك لەكادی���ر و س���ەركردایەتییەكانییەتی‬ ‫ب���ۆ جیابوون���ەوەی بەش���ێكی ت���ر لەیەكێت���ی‬ ‫و هۆكاری���ش هەم���ان داوا و هۆكارەكان���ی‬ ‫پێش���وون‪ ،‬كە بریتی���ن لەقۆرخ���كاری لەالیەن‬ ‫باڵێكی ناو یەكێتییەوە و پرس���ی پارە و میدیا‬

‫و جێگرتنەوەی تاڵەبانی لەناو حیزبدا‪.‬‬ ‫لەكۆتای���ی هەفت���ەی راب���ردوودا‪ ،‬لەالی���ەن‬ ‫هەریەك���ە لەمەحم���ود س���ەنگاوی‪ ،‬ئەندام���ی‬ ‫مەكتەبی سیاس���یی یەكێتی و حامیدی حاجی‬ ‫غالی‪ ،‬ئەندامی س���ەركردایەتی یەكێتی‪ ،‬پرسی‬ ‫ناڕەزایی ناو ئەو حیزبە وروژێندرا و باسیان‬ ‫لەوە كردبوو‪ ،‬كە ئەوان لەسەر دوا هەوڵەكان‬ ‫ب���ۆ چارەس���ەركردنی كێش���ەكان وەس���تاون‪،‬‬ ‫دواتریش بڕیاری خۆیان دەدەن‪.‬‬


‫سياسەت‬

‫ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی‪:‬‬

‫راستە یەكێتی كێشەی‬ ‫ناوخۆیی هەیە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫چارەسەر نەكرێن ئەوا‬ ‫ئینشیقاقی تر روودەدات‬

‫كێش���ە و ناكۆكییەكانی یەكێتی نیش���تیمانی‬ ‫كوردس���تان و بەتایبەتیش باڵی هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئەحم���ەد‪ ،‬خێزانی جەالل تاڵەبان���ی و ئەندامی‬ ‫مەكتەبی سیاس���یی‪ ،‬لەگەڵ هەریەكە لەبەرهەم‬ ‫س���اڵح و كۆس���رەت رەس���وڵ ب���ۆ كابین���ەی‬ ‫شەش���ی حكومەت���ی هەرێم دەگەڕێت���ەوە‪ ،‬كە‬ ‫ئەوكات بەرهەم س���اڵح س���ەرۆكایەتی دەكرد‪.‬‬ ‫لەو كابینەیەدا‪ ،‬كۆس���رەت رەسوڵ پشتگیریی‬ ‫كارەكان���ی بەره���ەم س���اڵحی دەك���رد و هێرۆ‬ ‫ئیبراهی���م ئەحمەدی���ش دژی هەنگاوەكان���ی‬ ‫بەره���ەم س���اڵح وەس���تایەوە‪ ،‬ب���ەاڵم دوای‬ ‫نەخۆش���كەوتنی تاڵەبانی‪ ،‬كێشەكان بەتەواوی‬ ‫تەقین���ەوە و كارگەیش���تە ئ���ەوەی بەره���ەم‬ ‫س���اڵح‪ ،‬بەرپرس���یارێتی خ���ۆی لەمەكت���ەب‬ ‫سیاس���یی یەكێت���ی هەڵپەس���ێرێت‪ ،‬ئەگەرچ���ی‬ ‫هەوڵ���ی جۆراوجۆریش بۆ چارەس���ەركردنی‬ ‫كێشەكانیان دراون‪ ،‬بەاڵن تائێستا وەك خۆی‬ ‫ماوەتەوە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا س���ەركردایەتییەكی یەكێت���ی‪،‬‬ ‫بەس���ڤیلی راگەیاند‪ ،‬جیابوونەوەی مینبەرێكی‬ ‫تر لەیەكێتی ئەگەرێكی بەهێزە‪.‬‬ ‫لەوبارەی���ەوە "ب���ەرزان ئەحم���ەد ك���وردە"‪،‬‬

‫ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی‪ ،‬بەسڤیلی گوت‬ ‫"ئەوە راس���تە ك���ە یەكێتی كێش���ەی ناوخۆیی‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەگەر چارەسەر نەكرێن ئەوا ئینشیقاقی‬ ‫تر روودەدات"‪.‬‬ ‫ئاماژەی ب���ەوەش دا‪ ،‬رەنگە جیاكردنەوەی‬ ‫مینب���ەر هەر لەناو خ���ودی یەكێتیدا یەكێتی لە‬ ‫ئینشیقاقێكی تر بپارێزێت‪ .‬گوتیشی كە پێشتر‬ ‫پ���ڕۆژەی چاكس���ازی زۆر پێش���كەش كران و‬ ‫هیچكامیان سوودیان نەبوو‪ ،‬بۆیەوە وەك ئەو‬ ‫دەڵێت‪ ،‬پێدەچێت پڕۆژە سوودی نەمابێت‪.‬‬ ‫ل���ە م���اددەی (‪ )28‬و ل���ە بڕگ���ەی دووەمی‬ ‫پەی���ڕەوی ناوخۆی یەكێتی���دا هاتووە "جێگری‬ ‫س���كرتێری گش���تی ت���ا بەس���تنی كۆنگ���رەی‬ ‫نائاس���ایی ئەركەكان���ی س���كرتێری گش���تی‬ ‫جێبەجێ دەكات"‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەوە بۆ ماوەی س���ێ س���اڵە تاڵەبانی‬ ‫بەهۆی نەخۆش���ییەوە ئەركەكانی س���كرتێری‬ ‫بەجێناهێنێ���ت و جێگ���ری س���كرتێریش‬ ‫دەس���ەاڵتەكانی تاڵەبان���ی بەدەس���تەوە نیی���ە‪.‬‬ ‫بۆیە هەریەكە لەبەرهەم س���اڵح و كۆس���رەت‬ ‫رەس���وڵ‪ ،‬ب���ەردەوام ناڕەزایەتی���ان دەربڕیوە‬ ‫و چەن���د جارێكی���ش پ���ڕۆژەی چاكس���ازیان‬ ‫پێش���كەش كردووە‪ ،‬كە ئەوان ناتوانن بەڕۆڵی‬ ‫خۆیان هەس���تن‪ ،‬لەالیەن باڵ���ی هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەدەوە رێگری لەكار و دەس���ەاڵتەكانیان‬ ‫دەكرێ���ت‪ ،‬هەروەه���ا باڵ���ی جێگ���ران‪ ،‬لەدوای‬ ‫نەخۆش���كەوتنی م���ام جەالل���ەوە داوای‬ ‫شەفافیەتی داهاتی یەكێتی دەكەن و پێیانوایە‪،‬‬ ‫كە داهاتی یەكێتی لەالیەن باڵی هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەدەوە دەستی بەسەردا گیراوە‪ ،‬هەرچی‬ ‫باڵ���ی هێ���رۆ ئیبراهی���م ئەحمەدە‪ ،‬ك���ە بە باڵی‬ ‫دەستڕۆش���تووی یەكێت���ی ناوزەن���د دەكرێت‪،‬‬ ‫ئەوانی���ش نیگەران���ی خۆیان لەباڵ���ی بەرامبەر‬ ‫نەشاردۆتەوە و دەڵێن‪ ،‬یەكێتی خاوەنی كێشە‬ ‫نییە و ئەوان لەناوخۆدا كێشە و سەرئێشە بۆ‬ ‫یەكێتی دروست دەكەن‪.‬‬ ‫لەالیەك���ی تریش���ەوە‪ ،‬ئیبراهی���م ج���ەالل‪،‬‬ ‫ئەندام���ی ئەنجومەن���ی ناوەن���دی یەكێتی‪ ،‬ئەو‬ ‫هەواڵن���ەی ب���اس لەدروس���تكردنی مینب���ەر‬

‫دەكەن رەتكردەوە‪ .‬ئەو گوتی "یەكێتی ئێس���تا‬ ‫لەپێگەیەك���ی بەهێزدای���ە و نەیارانی یەكێتیش‬ ‫لەناوەوە و دەرەوەدا ب���ەو جۆرە دەیانەوێت‬ ‫فش���اری دەروونی بۆ س���ەر س���ەركردایەتی‬ ‫و كادی���ر و جەماوەرەك���ەی دروس���ت بكەن"‪.‬‬ ‫جەخت���ی ل���ەوەش ك���ردەوە‪ ،‬ك���ە یەكێت���ی‬ ‫دەس���توپەنجەی لەگ���ەڵ جیابوون���ەوەی فرە‬ ‫مینب���ەری گەرم ك���ردووە و حیزبێكیش بووە‬ ‫هەر لەس���ەرەتای دامەزراندنییەوە بەوجۆرە‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫هەرچ���ی چاودێرانی سیاسیش���ن‪ ،‬پێیانوایە‬ ‫ئیشنش���یقاق و بەرەیەك���ی تر لەن���او یەكێتیدا‬ ‫دروست نابن و ئەوەی دەشگوترێت فشارێكن‬ ‫بۆ سەر باڵێكی ناو یەكێتی دروست دەكرێن‪.‬‬ ‫"ش���ۆڕش حەس���ەن" مامۆس���تای زانك���ۆ‬ ‫و چاودێ���ری سیاس���یی‪ ،‬ئ���ەوەی ب���ە س���ڤیل‬ ‫راگەیان���د‪ ،‬هی���چ كام لەبەره���ەم س���اڵح و‬ ‫كۆسرەت رەس���وڵ نایانەوێت لەیەكێتیدا ببنە‬ ‫بەرەیەك دژ بەیەكێتی سەیر بكرێن‪ .‬گوتیشی‬ ‫"ئەوەی باس دەكرێت فشارخستنە سەر باڵی‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەدە‪ ،‬تا نەرمی بنوێنێت و‬ ‫كێشەكان چارەسەر ببن‪ ،‬نەك شتێكی جیددی‬ ‫بێت و ئەوە رووبدات كە باس دەكرێت"‪.‬‬ ‫پێش���ی واب���وو‪ ،‬ئ���ەو كارەی نەوش���یروان‬

‫چاودێرێكی سیاسی‪:‬‬

‫ئەم هەواڵنە تەنیا فشارن‬ ‫بۆ سەر هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەد‪ ،‬ئەگەرنا كەس‬ ‫نایەوێت ببێتە بەرەی دژ‬ ‫بە یەكێتی‬ ‫مس���تەفا لەیەكێتی���دا ك���ردی جی���اواز ب���ووە‬ ‫و كەس���ی تری���ش نابێت���ەوە بەنەوش���یروان‬ ‫مستەفایەكی تر لەناو یەكێتیدا‪.‬‬ ‫كێش���ەكانی یەكێتی نیش���تیمانی‪ ،‬ل���ە نێوان‬ ‫هێ���رۆ ئیبراهی���م ئەحمەد لەالی���ەك و بەرهەم‬ ‫س���اڵح و كۆسرەت رەس���وڵ لەالیەكی ترەوە‬ ‫قەتی���س م���اون‪ ،‬ئەگەرچی جێگرانی س���كرتێر‬ ‫چەند جارێك بەدانیشتن و نامەی ناڕەزایی و‬ ‫پڕۆژە هەوڵی چاكسازیان داوە‪ ،‬بەاڵم لەالیەن‬ ‫باڵ���ی هێ���رۆ ئیبراهیم���ەوە رەتكراونەت���ەوە‪.‬‬ ‫بەتایبەتی���ش س���ەبارەت بە پرس���ی كۆنگر و‬ ‫جێگرتن���ەوەی تاڵەبان���ی و پەیوەندیی���ەكان و‬ ‫میدیا و دارایی یەكێتی‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪9‬‬


‫سياسەت‬

‫‪" ‬پارتی دە‌یە‌وێ بەحساب گۆڕان تە‌مبێ بكات و بیكات بە حزبێكی دەستەمۆی پالستیك"‬

‫بابەكر دڕەیی‪:‬‬

‫سێ الیەنەكە دەریانخست كە بەم دۆخەی‬ ‫ئێستا رازین و الیەنگری یاساشكێنین‬ ‫بابەك���ر دڕەی���ی هەڵس���وڕاوی دی���اری‬ ‫بزووتن���ەوەی گ���ۆڕان و ئەندام���ی جڤاتی‬ ‫نیشتیمانی بزووتنەوەكە‪ ،‬لەم دیدارەدا باس‬ ‫لە دوا هەوڵەكانی نێوانگیریی نێوان گۆڕان‬ ‫و پارت���ی دەكات و دەش���ڵێت "هەوڵ���ەكان‬ ‫فەشەلیان هێناوە"‪ .‬سەبارەت بە هەڵوێستی‬ ‫یەكێتی و دوو حزبە ئیسالمیەكەش دەڵێت‬ ‫"ئەوان رایانگەیاند كە لەگەڵ یاساش���كێنین‬ ‫و بەم بارودۆخە رازین"!‬ ‫بارزان ئەبوبەكر‬

‫‪ 10‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫هەوڵ����ەكان ب����ۆ ئاس����اییكردنە‌وە‌ی‬ ‫پە‌یوە‌ندیە‌كان����ی ئێ����وە‌ لە‌گ����ە‌ڵ پارت����ی و‬ ‫نێوە‌ندگیرییە‌كان بە‌كوێ گە‌یشتن؟‬ ‫بابەكر دڕەیی‪ :‬هە‌وڵە‌كان تا ئێس����تا‌ فە‌شە‌لیان‬ ‫هێن����اوە‌‪ ،‬چونك����ە‌ پارت����ی س����وورە‌ لە‌س����ە‌ر ئە‌و‬ ‫یاساشكاندنانەی ئە‌نجامی داوە‌ و راشیگە‌یاندوە‌‪،‬‬ ‫ك����ە‌ رێگ���� ‌ە بە‌گە‌ڕاندنە‌وە‌ی س����ە‌رۆكی پەرلە‌مان‬ ‫نادات‪.‬‬ ‫كێش����ە‌ی ئێو ‌ە و پارتی ئێس����تا لە‌سە‌ر‬ ‫شە‌خسی "د‪.‬یوسف"ی سە‌رۆكی پە‌رلە‌مانە‌؟‬ ‫بابەك����ر دڕەی����ی‪ :‬بە‌ڵ����ێ بێگوم����ان البردن����ی‬

‫س����ە‌رۆكی پە‌رلە‌م����ان ب����ە‌م ش����ێوە‌یەی ئێس����تا‬ ‫وادەکات بە‌هیچ ش����یوە‌یە‌ك رازی نەبین‪ ،‬چونك ‌ە‬ ‫رێ����گای یاس����ایی هە‌یە‌ بۆالبردنی‪ ،‬كە‌ سیس����تەم‬ ‫و پەی����رەوی ناوخ����ۆی پە‌رلە‌مان����ە‌‪ ،‬پارت����ی بە‌و‬ ‫س����یفە‌تە‌ی زۆرینەی پە‌رلە‌مانە‌ و هاوپە‌یمانیشی‬ ‫هە‌ی����ە‪ ‌،‬دە‌توانی ئە‌و رێگای���� ‌ە بە‌كاربهێنێ‪ ،‬لەوەدا‬ ‫ئێم���� ‌ە كێش����ە‌مان نیە‌‪ .‬ب����ەاڵم ئێم ‌ە رێگ����ە‌ نادە‌ین‬ ‫و ناچین����ە ژێر ب����اری ئەوەی پارت����ی بەهێز ئە‌م‬ ‫كارە‌ ب����كات‪ .‬پارت����ی دە‌یە‌وێ بەحس����اب گۆڕان‬ ‫تە‌مبێ ب����كات‪ ،‬واتە ئە‌مەی‌ ك���� ‌ە روودە‌دات هە‌ڵ ‌ە‬ ‫تێگە‌یشتن نی ‌ە لە‌نێوان ئێمە‌ و پارتیدا‪ ،‬بە‌ئە‌نقە‌ست‬


‫سياسەت‬

‫گۆڕان بێ نەوشیروان‬ ‫مستەفا هیچ كێشەیەكی‬ ‫نیە‬

‫پارتی ئە‌مە‌ی كردووە‌‪ ،‬لە‌راگە‌یاندنە‌كانیش����یە‌و ‌ە‬ ‫دە‌ڵێ����ن دە‌رس����ی گ����ۆڕان دە‌دە‌ی����ن ب����ۆ ئ����ە‌وە‌ی‬ ‫هە‌ڵ����ە‌ی وان����ە‌كات دەیانەوێت‪ ،‬بەحس����اب فێری‬ ‫سیاسە‌تكردنمان بكەن‪ ،‬دەیانەوێت گۆڕان فێری‬ ‫ئ����ە‌وە‌ بكەن چۆن مامە‌ڵە‌ لە‌گ����ە‌ڵ پارتی بكات و‬ ‫ببێتە حزبێکی دەستەمۆی پالستیک‪.‬‬ ‫ئە‌گ����ە‌ر مە‌رج����ی پارت����ی ب����ۆ‬ ‫ئاس����اییكردنە‌وە‌ی پە‌یوە‌ندی����ە‌كان تەنها البردنی‬ ‫سە‌رۆكی پە‌ڕلە‌مان بێ‪ ،‬گۆڕان ئامادە نیە لەپێناو‬ ‫ئەم ئاساییكردنەوەیە ئەم كارە بكەن؟‬ ‫بابەكر دڕەی����ی‪ :‬بەدڵنیایەوە ئێمە‌ الی نابە‌ین‪،‬‬ ‫چونكە‌ ئێس����تا ئە‌و بووە‌ بە‌سیمبولی كێشە‌یە‌كی‬ ‫یاس����ایی الی گۆڕان و گۆڕانخ����وازان و خە‌ڵكی‬ ‫دیموك����رات‪ ،‬ئە‌و رە‌م����ز و س����یمبولە‌ش ئە‌وە‌یە‌‪،‬‬ ‫ك����ە‌ ئای����ا هەم����ووان یاس����ایان قبوڵ����ە‌ ی����ان نا؟‬ ‫س����ەرۆکی پەرلەمان بە‌دە‌نگی گۆڕان و پارتی و‬ ‫الیە‌نە‌كان����ی تر دانراوە‌ و هەر ئە‌وانیش دە‌توانن‬ ‫لە پرۆسەیەکی یاساییدا الیبەر‌ن‪.‬‬ ‫لە‌سە‌ر هە‌ڵوێستی سێ الیە‌نە‌كە‌ی تر‬ ‫راتان چۆنە‌؟‬ ‫بابەك����ر دڕەی����ی‪ :‬ئە‌م كۆبوونە‌وە‌ی����ەی دوایی‬ ‫ئە‌نجومە‌نی وە‌زیران شتێكی تازە‌ بوو بۆ گۆڕان‪،‬‬ ‫ه����ەم چاوە‌ڕواننەكراو و هە‌م چاوە‌ڕوانكراویش‬ ‫بوو‪ .‬بە‌م چوونە‌ش����یان بۆ ناو كۆبونە‌وە‌كە‌ ئە‌و ‌ە‬ ‫دە‌رکەوت‪ ،‬كە‌ ئە‌وان بە‌م دۆخە‌ی ئێس����تا رازین‪،‬‬

‫لە‌ب���ارە‌ی دروس���تكردنی یە‌كە‌ی ‪90‬‬ ‫چ���ی دە‌ڵێ���ی؟ تاچە‌ند ئە‌م بابە‌ت ‌ە لە‌ن���او گۆڕاندا‬ ‫جدیە‌؟‬ ‫بابەك���ر دڕەی���ی‪ :‬ئ���ە‌وە‌ رایە‌ك ب���وو وترا و‬ ‫حیزبە‌ك��� ‌ە پە‌س���ە‌ندی نە‌كرد‪ ،‬ئاش���کرایە گۆڕان‬ ‫بڕی���اری داوە‌ حیزبێكی مە‌دە‌ن���ی بێت و بە‌هیچ‬ ‫شێوە‌یە‌ك چە‌كدار دروس���ت نەکات و تەنانەت‬ ‫گفتوگ���ۆی بیرۆکەکەیش ن���اکات‪ ،‬ئە‌گە‌ر گۆڕان‬ ‫بیەوێ دروستی بكات ئە‌وە‌ بە‌ئاشكرا دروستی‬ ‫دەكرد و سڵیشی لەکەس نەدەکرد‪ ،‬چونکە گەر‬ ‫بڕیاری واهی بدا‪ ،‬ئامادەی سەرەنجامەکانیشی‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫لە‌ب���ارە‌ی نزیكبوون���ە‌وە‌ی گ���ۆڕان و‬ ‫یە‌كێتی‪ ،‬ئە‌م بابە‌ت ‌ە بە‌كوێ گە‌یشت؟‬ ‫ن‬ ‫بابەك���ر دڕەیی‪ :‬ئێمە‌و یە‌كێت���ی جیاوازیما ‌‬ ‫زۆرە‌‪ ،‬ك���ە‌ بایی ئەوە ه���ەن دوو هێزی جیاواز‬ ‫بین‪ ،‬بە‌اڵم بە‌دڵنیایە‌وە‌ خاڵی هاوبە‌ش هە‌یە‌‪.‬‬ ‫لە‌ب���ارە‌ی تە‌ندروس���تی رێكخ���ە‌ری‬ ‫گشتی گۆڕانە‌وە‌ زانیاریتان هە‌یە‌؟‬ ‫بابەك���ر دڕەی���ی‪ :‬بە‌ڵ���ێ كاك نە‌وش���یروان‬ ‫کۆن لەهەشتاکاندا نە‌ش���تە‌رگە‌ریە‌كی فە‌قە‌راتی‬ ‫كردووە‪ ،‬پێشتریش هە‌ندێك ئازاری بۆدروست‬

‫هە‌روەه����ا ئە‌م هێزان����ە‌ خۆی����ان رایانگە‌یاندووە‌‪،‬‬ ‫ك����ە‌ ئ����ە‌وان هێ����زی دیموكراس����ین‪ ،‬چ����ۆن دە‌بێ‬ ‫كاری نایاس����ایی قب����وڵ بك����ە‌ن؟ دی����ارە ئیس����تا‬ ‫ئە‌وان الیە‌نگری یاساش����كاندنن‪ .‬ئێمە‌ چاوە‌ڕێش‬ ‫دەكەین‪ ،‬هە‌رك����ە‌س و حزبێكیش نادیموكراتیان ‌ە‬ ‫مامە‌ڵ����ە ‌ب����كات باجە‌ك����ە‌ی ب����دات‪ ،‬وات���� ‌ە گ����ە‌ل‬ ‫لەدەنگدانەکانی داهاتوادا سزایان دە‌دات‪ ،‬خە‌ڵك‬ ‫رۆش����نبیر ب����ووە‌ و ئە‌وە‌ قبوڵ ناكات‪ ،‬ئەو س����ێ‬ ‫هێزە‌ی هاوبە‌ش����مان بوون‪ ،‬ب����ە‌ردە‌وام نە‌بوون‬ ‫لە‌سە‌ر داكۆكی لە‌دیموكراسی‪.‬‬ ‫بۆچ����ی گ����ۆڕان هێن����دە تام����ە‌زرۆی‬ ‫چونەوەیە بۆ ناو حكومە‌ت؟‬ ‫بابەكڕ دڕەیی‪ :‬گۆڕان تامە‌زرۆ نی ‌ە بۆ چوونە‌و ‌ە‬ ‫حكومە‌ت‪ ،‬پارتی و یە‌كێتی بە‌ش����داری گۆڕانیان‬ ‫لە‌حكوم����ە‌ت پ����ێ ب����اش بوو ‌ە ‌و گۆڕان خۆش����ی‬ ‫ئە‌مە‌ی پە‌س����ە‌ند ب����ووە ك ‌ە بچیت���� ‌ە حكومە‌تە‌وە‪.‬‬ ‫كە‌ لە‌حكومە‌تیش����دا بووین‪ ،‬ئیش����ە‌كان بە‌باش����ی‬ ‫نە‌ڕۆیش����توون و بە‌دڵی ئێمە‌ نە‌بووە‪ .‬ئاشکراشە‬ ‫تا لەئۆپۆزیسۆن بیت ناتوانی کاریگەری زۆرت‬ ‫لەسەر ئیدارەی واڵت و سیاسەتەکانی هەبێت‪.‬‬ ‫ئە‌ی بۆ گ����ۆڕان خۆی نە‌هاتە‌ دە‌رە‌و ‌ە‬ ‫لە‌حكومە‌ت‪ ،‬لەجیات ئەوەی دەربكرێت؟‬ ‫بابەك����ر دڕەی����ی‪ :‬پێموای����ە‌ تە‌وقیتە‌ك����ە‌ی‬ ‫نە‌گە‌یشتبوو‪ ،‬لە‌بە‌رئە‌وە‌ی هە‌رێم توشی قە‌یرانی بب���وو‌‪ ،‬خە‌ریك���ی چارە‌س���ە‌رە‌ و ماوە‌یە‌ك���ی تر‬ ‫ئاب����ووری و ش����ە‌ڕی داعش ب����ووە‪ ‌،‬پێمان باش دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫بوو هە‌مووم����ان لە‌م بارودۆخە‌دا پێكە‌و ‌ە بین و‬ ‫بە‌بۆچوونی ئێوە ئەگەری‌ هەڵبژاردنی‬ ‫بەش����یک لە قورس����اییەکە بخەینە سەر شانمان‪ .‬پێش���وە‌ختە‌ نزیكترە‌ یان رێكەوتن���ی الیە‌نە‌كان‪،‬‬ ‫كامیان زیاتر لە‌بە‌رژە‌وە‌ندی ئێستای كوردستان‬ ‫ئەویشیان نەهێشت‪.‬‬ ‫دایە‌؟‬ ‫بۆچی نابنەوە ب ‌ە ئۆپۆزسیۆن؟‬ ‫بابەكر دڕەیی‪ :‬بوونە‌وە‌مان ب ‌ە ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫بابەك���ر دڕەیی‪ :‬رووداوە‌ نێودە‌وڵەتیە‌كان كە‬ ‫ئە‌گە‌رێك����ی كراوە‌ی����ە‌‪ ،‬زۆر کەس لەن����او گۆڕان كاریگە‌رییان لە‌س���ە‌ر شێوازی ئیشكردنی هێز ‌ە‬ ‫چاوە‌ڕێ����ن‌ بۆ ئ����ە‌وە‌ی بڕی����ار بدرێ����ت حزبەکە كوردس���تانیە‌كان هەیە‪ ،‬ئە‌وە‌مان فێردەكەن‪ ،‬كە‬ ‫‌پێویستە‌ ئێم ‌ە پێكە‌و ‌ە بین‪ .‬بۆ نمونە‌ هاتنی سوپای‬ ‫ببێتەوە ب ‌ە ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫دەگوترێت نەبوونی كاك نە‌وشیروان توركیا و خستنە‌خوارە‌وە‌ی فڕۆكە‌ روسیە‌كە‌ و‬ ‫لە‌م كاتە‌دا كاریگە‌ریی زۆری لە‌سە‌ر گۆڕان هەیە چوونی ئە‌س���ە‌د بۆ تاران و پاراس���تنی لە‌الیە‌ن‬ ‫و ئێستا پە‌رتە‌و‌ازەییەك بە‌گۆڕانە‌وە‌ دیارە؟‬ ‫روسیاوە‌‪ ،‬بەمجۆرە هە‌موو ئە‌گە‌رە‌كان كراوە‌ن‪.‬‬ ‫بابەكر دڕەیی‪ :‬گۆڕان بە‌نە‌بوونی نە‌وشیروان ئێمە‌ لە‌گە‌ڵ پارتی رێكە‌وتبوین و ئە‌و رێكە‌وتن ‌ە‬ ‫مس����تە‌فا هی����چ كێش����ە‌یە‌كی نی����ە‌‪ .‬لەب����ارەی هە‌ی��� ‌ە و بە‌ردە‌وامە‪ ‌،‬تە‌نها ئە‌و‌یاساش���كاندنەی‬ ‫هەڵوێستیش����ەوە ئێمە‌ لە‌رێگە‌ی وتە‌بێژە‌‌وە‌ رای كراوە الی ئیمە قابیلی قس���ە‌ لە‌س���ە‌ركردن نیە‌‪.‬‬ ‫خۆم����ان راگە‌یان����دوە‪ ،‬م����ن وە‌ك كادرێك����ی ئە‌و رەنگە هە‌ڵبژاردنی پێش���وە‌ختەش‌ چارە‌س���ە‌ری‬ ‫حیزبە‌ كە‌ نزیکەی نۆ ساڵە‌ ئیش دە‌كە‌م‪ ،‬پێموای ‌ە كێش���ە‌كان بكات‪ ،‬لەوانەش���ە لێكدوركەوتنەوەی‬ ‫بێ كێشە‌ترین حیزبین لە‌كوردستاندا‪.‬‬ ‫زیاتری لێبكەوێتەوە‪.‬‬

‫گۆڕان تامەزرۆ نیە‬ ‫بۆ گەڕانەوە بۆ ناو‬ ‫حكومەت‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪11‬‬


‫سياسەت‬

‫هەرێم جێگرەوە بۆ نەوت دەدۆزێتەوە‬

‫گازی سروشتی بۆ دەربازبوون لە‬ ‫قەیرانی دارایی فریای هەرێم دەكەوێت‬ ‫راوێژ كامەران‬

‫بەپێ���ی وت���ەی بەرپرس���ان س���اڵی داهاتوو‬ ‫ل���ەرووی وزەوە گرن���گ دەبێ���ت ب���ۆ هەرێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ب���ەو پێی���ەی دەس���ت دەكات‬ ‫بەهەناردەكردن���ی ئ���ەو غ���ازە سروش���تیەی‬ ‫هەم���ووان چاوی���ان لەس���ەریەتی‪ ،‬ئەم���ەش‬ ‫لەكاتێكدای���ە ك���ە نرخ���ی ن���ەوت رۆژ بەڕۆش‬ ‫لەدابەزینی زیاتر دایە‪ ،‬لەئێستاشدا توركیا زۆر‬

‫‪ 12‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫مەبەس���تیەتی دەس���تی بگات بەغازی هەرێم‪،‬‬ ‫تەنانەت زۆركاتیش پرس���ی پ���رۆژەی نابۆكۆ‬ ‫زین���دوو دەكات���ەوە‪ ،‬ك���ە غازەك���ە دەگەیەنێتە‬ ‫ئەوروپ���اش‪ ،‬وەك جێگرەوەی���ەك ب���ۆ غ���ازی‬ ‫روسیا‪ ،‬كە ئێستا هەناردەكەری پلە یەكە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی ئامارەكان���ی وەزارەت���ی س���امانە‬ ‫سروش���تیەكان‪ ،‬هەرێمی كوردستان بڕی ‪5.7‬‬ ‫ترلیۆن مەتر س���ێجا یەدەگی گازی سروشتی‬ ‫هەیە‪ ،‬كە بریتیە لە ‪%3‬ـی تێكڕای یەدەگی جیهان‪،‬‬

‫ئەمەش بۆ هەرێمێكی بچوك رێژەیەكی زۆرە‪،‬‬ ‫كە دەتوانرێت س���ودی زۆریشی لێوەربگیرێت‬ ‫و ببێت���ە س���ەرچاوەیەكی ئابووری���ی گرن���گ‪،‬‬ ‫تەنان���ەت دەبێت���ە جێگرەوەیەكی���ش بۆ نەوت‬ ‫لەكات���ی دابەزین���ی نرخەكەی���دا‪ .‬بەگوێ���رەی‬ ‫رێكەوتنێكی���ش ك���ە هەرێم لەگ���ەڵ كۆمپانیای‬ ‫"گن���ەڵ ئینێرج���ی" تورك���ی‌ ئەنجام���ی داوە‪،‬‬ ‫بڕیارە لە س���اڵی ‪ 2016‬هەناردەكردنی غازی‬ ‫سروش���تی ب���ۆ توركیا دەس���تپبكات و رێژەی‬


‫سياسەت‬

‫ناردن���ە دەرەوەی غازەك���ەش لەس���اڵی ‪2017‬‬ ‫بگاتە (‪ )4‬ملیار مەتر س���ێجا و لەس���اڵی ‪2020‬‬ ‫دا (‪ )10‬ملیار مەتر سێجا هەناردە بكات‪.‬‬ ‫"د‪ .‬غال���ب محەمەد" پس���پۆر لەبواری نەوت‬ ‫و گاز و س���ەرۆكی لیژن���ەی پیشەس���ازی‬ ‫‌و وزە ‌و س���ەرچاوە سروش���تییەكانی‬ ‫ئەنجومەن���ی پارێ���زگای س���لێمانی‪ ،‬ئەوەی بۆ‬ ‫س���ڤیل روونكردەوە‪ ،‬كە هەرێمی كوردس���تان‬ ‫دەوڵەمەندە بەگازی سروش���تی و دەتوانرێت‬ ‫وەك س���ەرچاوەیەكی گرنگ���ی ئاب���ووری‬ ‫س���ودی لێوەربگیرێت‪ .‬د‪.‬غالب گوتی "هەرێمی‬ ‫كوردس���تان و بەتایبەتی���ش ناوچەی گەرمیان‬ ‫زۆر دەوڵەمەن���دە بەغ���ازی سروش���تی‪ ،‬هەر‬ ‫ل���ە كف���ری‌و كوردەمیر تا دەگاتە س���ەنگاو‌ و‬ ‫چەمچەم���اڵ و دوات���ر كۆرم���ۆر‪ ،‬خورمەڵ���ە‪،‬‬ ‫مەخم���ور‌ و هەولێ���ر ئ���ەو گازەی تێدای���ە و‬ ‫دەتوانرێ���ت وەك س���ەرچاوەیەكی گرنگ���ی‬ ‫ئابووریی بەكاربهێندرێت"‪.‬‬ ‫د‪ .‬غالب ئاماژە بەوەش دەدات‪ ،‬كە دەرهێنان‬ ‫و هەناردەكردنی غازی سروشتی تێچووەكەی‬ ‫هەرزان���ە و قازانجیش���ی زۆرە‪ .‬گوتیش���ی‬ ‫"هەرچەندە هەرێم دەوڵەتێكی سەربەخۆ نییە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم پێگەیەك���ی گرنگی لەنەخش���ەی وزەی‬ ‫جیهانی���دا هەیە و بڕێك���ی زۆر یەدەگی نەوت‬

‫و غازی لەخۆگرتووە‪ ،‬هەر بۆیە لەئێستاش���دا‬ ‫كە روس���یا هەناردەكردنی غاز وەك فشارێك‬ ‫بۆ س���ەر ئەوروپ���ا بەكاردەهێنێت‪ ،‬دەرفەتێكی‬ ‫باش���ترە بۆ هەرێم تا س���ود لەهەناردەكردنی‬ ‫غازەكەی بۆ ئەوروپا و جیهان وەربگرێت"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ب���ە گوت���ەی ئ���ەم پس���پۆرە یەكێك‬ ‫لەباش���ترین ئ���ەو بازاڕانەی هەرێ���م دەتوانێت‬ ‫غازی سورشتی خۆی تێدا ساخ بكاتەوە عێراق‬ ‫خۆیەتی‪ ،‬چونكە ئەو گوتی "عێراق سااڵنە بڕی‬ ‫چوار ملی���ار دۆالر غازی سروش���تی لەئێران‬ ‫دەكڕێ���ت بۆ پڕكردن���ەوەی پێداویس���تیەكانی‪،‬‬ ‫هەربۆی���ە هەرێم���ی كوردس���تان دەتوانێ���ت‬ ‫ئ���ەو بڕە ب���ۆ حكومەتی ناوەن���دی پڕبكاتەوە‪،‬‬ ‫بەو پێی���ەی لەیەكەوە نزیك���ن و تێچونی زۆر‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬هەروەه���ا دەش���توانێت وەك كارت���ی‬ ‫فشار لەملمالنێ سیاسیەكاندا بەكاری بهێنێت‪،‬‬ ‫ئەم���ە جگەلەوەی توركیاش باش���ترین كڕیارە‬ ‫ب���ۆ هەرێم بەو پێیەی س���ااڵنە ب���ڕی ‪ 11‬ملیار‬ ‫مەتر سێجا غازی سروش���تی هاوردە دەكات‬ ‫و ب���ۆ لەم���ەودوا دەتوانێت س���وود لەهەرێمی‬ ‫كوردستان وەربگرێت"‬ ‫جگەلەوەش "رێواس فایەق" ئەندامی لیژنەی‬ ‫پیشەسازی‌ و وزە و سەرچاوە سروشتیەكانی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان ئاماژە بەوە دەكات‪ ،‬كە‬

‫زانیاریەكانی ئەوان لەس���ەر ستراتیژی پرسی‬ ‫غاز لە هەرێم سنوردارە‪ ،‬ئەو گوتی "پرۆسەی‬ ‫وەبەرهێن���ان و هەناردەكردنی غ���ازی هەرێم‬ ‫بەتەواوەت���ی دراوەت���ە دەس���ت كۆمپانیایەكی‬ ‫توركی‪ ،‬كە ئەوەش شتێك بووە ئێمە رەخنەمان‬ ‫لێی هەبووە‪ ،‬كە نابێت تەنها لەرێگای توركیاوە‬ ‫ئ���ەو كارە ئەنجام بدرێ���ت و دەكرێت پرۆژەی‬ ‫هاوبەشیش لەگەڵ ئێراندا هەبێت‪ ،‬تەنانەت ئێمە‬ ‫لەو بارەیەوە پێشنیاریشمان داوەتە سەرۆكی‬ ‫حكومەت و ئەوانیش ئاماژەیان بەوە داوە‪ ،‬كە‬ ‫پرۆژەیان بۆ ئەو پرسە دەبێت"‪.‬‬ ‫هاوكات رێواز فایەق ئاماژە بەوەش دەدات‪،‬‬ ‫كە نابێت لەسەرەتادا تەنها بیر لەهەناردەكردنی‬ ‫غازەك���ە بكرێت���ەوە‪ ،‬ب���ەو پێیەی پێداویس���تی‬ ‫ناوخۆی���ش گرنگ���ە‪ ،‬چونك���ە ب���ە گوت���ەی ئەو‬ ‫"هەرێمی كوردس���تان لەب���واری بەرهەمهێنانی‬ ‫كارەب���ا و پیشەس���ازی پیترۆكیمیای���ی و‬ ‫پێداویس���تی رۆژان���ەی هاواڵتیان���دا پێویس���تی‬ ‫بەغازی سورش���تییە‪ ،‬هەربۆیە سەرەتا دەبێت‬ ‫وەزارەت���ی س���امانە سرورش���تیەكان ئ���ەو‬ ‫پێداویس���تیە ناوخۆییان���ە پڕبكات���ەوە‪ ،‬پاش���ان‬ ‫غازەكە هەناردە بكات"‪.‬‬ ‫دڵش���اد ش���ەعبان جێگ���ری س���ەرۆكی‬ ‫لیژن���ەی پیشەس���ازی‌ و وزە و س���ەرچاوە‬ ‫سروشتیەكانی پەرلەمانی كوردستان گەشبینە‬ ‫لە بەرەوپێش���چونەكانی هەرێم لەبواری غازدا‬ ‫و ئام���اژە ب���ەوە دەكات‪ ،‬ك���ە هەرێ���م لەچەن���د‬ ‫س���اڵی داهاتوودا دەتوانێت لەو بوارەدا بەرەو‬ ‫پێش���ەوە بچێت‪ .‬دڵشاد ش���ەعبان گوتی "بەپێی‬ ‫ئ���ەو پالن���ەی داندراوە بۆ س���اڵی ‪ 2016‬غازی‬ ‫سروشتی هەرێم هەناردەی دەرەوە دەكرێت و‬ ‫دەبێتە سەرچاوەیەكی گرنگی دارایی‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لەكاتێكدایە كە ئێس���تا بڕێك���ی زۆری یەدەگی‬ ‫گازی سروش���تی لەهەرێمی كوردستاندا هەیە‬ ‫و ه���ەروەك چ���ۆن توانیمان لەنەوت���دا هەرێم‬ ‫بخەین���ە س���ەر نەخش���ەی جیه���ان‪ ،‬بەهەم���ان‬ ‫شێوەش دەتوانین كۆمپانیا جیهانیەكان ناچار‬ ‫بكەین بۆ كڕینی غازی سروشتیش مامەڵەمان‬ ‫لەگەڵدا بكەن"‪.‬‬ ‫دڵشاد شەعبات رەتیشی كردەوە هەرێم وەك‬ ‫بەدیلێك بۆ روسیا لەالیەن ئەوروپاوە تەماشا‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكە بەگوتەی ئەو "روس���یا یەكێكە‬ ‫لەگەورەتری���ن ئەو واڵتان���ەی جیهان كە غازی‬ ‫سروش���تی هەناردە دەكات و سەرچاوەیەكی‬ ‫سەرەكیش���ە بۆ ئەوروپ���ا‪ ،‬بەو پێی���ەی ئەوان‬ ‫‪%60‬ی غازەكەی���ان لەدەرەوە هەناردە دەكەن‪،‬‬ ‫هەربۆیە هەرێم نابێت���ە بەدیلێك‪ ،‬بەاڵم لەكاتی‬ ‫هەناردەكردنی غازی سروشتیش���دا گرنگی و‬ ‫قورسایی تایبەتی خۆی دەبێت"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪13‬‬


‫سياسەت‬

‫"كەس بە نیازی كارەبا نەبێت"‬

‫كارەبای كوردستان‪..‬‬

‫كێشە بەردەوام و بێچارەسەرەكە‬ ‫پێشەوا محەمەد‬

‫كێش����ەی كارەبا لەهەرێمی كوردس����تاندا‬ ‫ه����ەر تەنه����ا ل����ەوەدا قەتی����س نەب����ووە‪ ،‬ك����ە‬ ‫هاونیش����تیمانیان كارەب����ای نیش����تیمانیان‬ ‫نیی����ە‪ ،‬بەڵك����و لەناواخندا كێش����ەگەلی زۆری‬ ‫هەی����ە لەچۆنییەتی بەرهەمهێن����ان و داهاتو‬ ‫خەرجییەكان و هاوكات ئەو گرێبەس����تانەی‬ ‫لەگەڵ كۆمپانی����ا جیاوازەكانی بەهەمهێنانی‬ ‫كارەبادا كراوە‪.‬‬ ‫عیزەت س����ابیر‪ ،‬سەرۆكی لیژنەی دارایی‬ ‫لەپەرلەمان����ی كوردس����تان‪ ،‬ئام����اژەی ب����ۆ‬ ‫ئەوە ك����رد‪ ،‬تێچ����ووی بەرهەمهێنانی كارەبا‬ ‫لەكوردستان زۆرترە لە داهاتەكەی‪ ،‬كە ئەمە‬ ‫لەهیچ ش����وێنێكی تری دونیادا روونادات و‬ ‫خراپترین جۆری كارەبا لەهەرێم هەیە‪.‬‬ ‫ئ����ەو گوت����ی "كارەبا لە كوردس����تان چاك‬ ‫نابێت‪ ،‬چونكە ئەوەی هەیە كارەبای حكومەت‬ ‫نیی����ە‪ ،‬بەڵكو ئەمە كارەب����ای كەرتی تایبەتە‪،‬‬ ‫ن‬ ‫بەو پێیەی دەوڵەمەندێك هەیە لەكوردستا ‌‬ ‫و وێس����تگەی كارەبای لەسلێمانی‌و هەولێر‬ ‫و ده����ۆك هەیە و ئەو نرخ دی����اری دەكات‪،‬‬ ‫ئەو گرێبەستانەش����ی كە ك����راوە لەگەڵ ئەو‬ ‫كەسەدا بۆ دابینكردنی كارەبای كوردستان‬ ‫خراپترین ج����ۆری گرێبەس����تە‪ ،‬بۆیە دەبێت‬ ‫حكومەتی هەرێ����م پێداچوونەوەی پێدابكات‬ ‫‌و چارەسەری بۆ بدۆزێتەوە"‪.‬‬ ‫س����ەبارەت بەخراپ����ی گرێبەس����تەكانیش‪،‬‬ ‫س����ابیر گوتی "لەگرێبەس����تەكان ك����ە كراوە‬ ‫لەگەڵ ئەو كەس����ەدا ب����ۆ دابینكردنی كارەبا‪،‬‬ ‫تێیدا هاتووە‪ ،‬كە بەگازی سروشتی كاربكات‪،‬‬ ‫لەماوەی ئەم پێنج ساڵەش����دا بڕی ‪ 10‬ملیار‬

‫‪ 14‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫دۆالر دراوە ب����ەگاز‪ ،‬ئەم����ە جگەل����ەوەی‬ ‫خراپی����ش بەكاردەهێنرێت‪ ،‬چونكە حكومەت‬ ‫چاودێ����ری نیی����ە بەس����ەر بەكارهێنان����ەوە‪.‬‬ ‫هەروەها حكومەتی هەرێم خۆیان بڕی ‪150‬‬ ‫ملیۆن دۆالر پ����ارەی كارەبای وەزارەتەكان‬ ‫قەرزارن‌و نەیانداوە بەوەزارەتی كارەبا"‪.‬‬ ‫وێس����تگەكان ئ����ەو گازەی لەحكوم����ەت‬ ‫وەریدەگرن لە بازاڕەكاندا دەیفرۆشنەوە‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی بەردەس����ت س����ڤیل‪،‬‬ ‫حكومەت����ی هەرێم����ی كوردس����تان رۆژان����ە‬ ‫نزیك����ەی ‪ 9‬ملی����ۆن لیت����ر گاز دەكڕێ����ت ‌و‬ ‫هەم����وو لیترێك ب����ە ‪ 800‬دین����ار دەكرێت‌و‬ ‫دەیدات بەوێس����تگەكانی كارەب����ا‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫‪ 24‬س����ەعات كارەب����ا بەرهەم بهێن����ن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگەر ‪ 16‬س����ەعاتیش كارەبا بەرهەم بهێنن‪،‬‬ ‫ئەوا حكوم����ەت هەر پارەی ‪ 24‬س����ەعاتەكە‬ ‫وەردەگرن����ەوە‪ ،‬ئەم����ەش ئ����ەوە دەردەخات‪،‬‬ ‫كە وێستگەكانی كارەبا دەچن گازەكە لەناو‬ ‫بازاڕەكاندا دەفرۆشنەوە‪.‬‬ ‫الی خۆش����ییەوە حكومەت����ی هەرێم����ی‬ ‫كوردستان رایدەگەنێت‪ ،‬سەرەڕای قەیرانی‬ ‫دارای����ی‪ ،‬حكوم����ەت هەم����وو هەوڵێك����ی ب����ۆ‬ ‫چارەس����ەركردنی كێش����ەی كارەب����ا داوە‪.‬‬ ‫"س����ەفین دزەی����ی‪ ،‬گوتەبێ����ژی حكومەت����ی‬ ‫هەرێ����م" بەس����ڤیلی راگەیان����د‪ ،‬حكوم����ەت‬ ‫ئ����اگاداری خراپ����ی بارودۆخ����ی كارەبایە و‬ ‫ب����ەردەوام لەهەوڵی چارەس����ەركردنی دایە‪.‬‬ ‫ئەو گوتی "راستە گرێبەستەكان و چۆنییەتی‬ ‫مامەڵ����ەی بەرهەمهێنانی كارەبا پێویس����تیان‬ ‫ب����ە پێداچوونەوەی����ە و حكومەتی هەرێمیش‬ ‫بۆ ئەو مەبەس����تە س����ەرقاڵی دروستكردنی‬ ‫لیژنەیەكە"‪ .‬ئاشكراشی كرد‪ ،‬قەیرانی دارایی‬

‫هەرێ����م پڕۆس����ەی چارەس����ەری كارەب����ای‬ ‫هەرێم����ی سس����ت ك����ردوە‪ .‬زیاتر گوتیش����ی‬ ‫"ئ����ەو ب����ڕە پارەیەی كە حكومەت����ی هەرێمی‬ ‫كوردستان بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا خەرجی‬ ‫دەكات‪ ،‬نزیك����ەی ش����ەش هێن����دەی ئەو بڕە‬ ‫پارەیەی����ە كە وەك داه����ات وەریدەگرێتەوە‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەش����دا بەچەند هۆكارێكی جیاواز‬ ‫‪%100‬ی ئ����ەو بڕە پارەیەی پێویس����تە وەكو‬ ‫داهات بێتەوە بودجەی هەرێم‪ ،‬ناگەڕێتەوە"‪.‬‬ ‫س����ااڵنە حكومەت����ی هەرێمی كوردس����تان‬ ‫زیات����ر ل����ەدوو ملی����ار دۆالر خەرج����ی ب����ۆ‬ ‫وێس����تگەكانی بەرهەمهێنان����ی كارەب����ا‬ ‫لەكوردس����تاندا دابی����ن دەكات‪ .‬ئەم����ەش بۆ‬ ‫ئەوەیە وێس����تگەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا‬ ‫بكەونەكار‪ ،‬بۆ نموونە ئەگەر بێت و ئێس����تا‬ ‫وێس����تگەكان هەموویان بەتوانای تەواوەوە‬ ‫بكەون����ەكار‪ ،‬بەرهەمهێنان����ی كارەبا دەچێتە‬


‫سياسەت‬

‫ئاقارێكی باش����ترەوە‪ .‬بۆی����ە بەهۆی ئەوەی‬ ‫هەم����وو وێس����تگەكان كاری����ان پێناكرێ����ت‪،‬‬ ‫زۆرب����ەی كات ‪ 24‬س����ەعات كەمت����ر كارەبا‬ ‫دەدرێت بەهاواڵتیان‪.‬‬ ‫لەالیەك����ی ت����رەوە‪ ،‬كۆنتڕۆڵ����ی كارەب����ای‬ ‫هەرێ����م ئاش����كرای دەكات‪ ،‬وێس����تگەكانی‬ ‫بەرهەمهێنانی كارەبا لەهەرێمی كوردستان‬ ‫رۆژبەرۆژ زیاتر لەكار دەكەون و تائێستاش‬ ‫هەشت وێستگە لەكاركەوتوون‪.‬‬ ‫"ئومێد محەم����ەد" بەڕێوەبەری كۆنتڕۆڵی‬ ‫كارەب����ای ناوەن����دی هەرێم����ی كوردس����تان‪،‬‬ ‫بەس����ڤیلی گوت "بەهۆی قەیران����ی دارایی و‬ ‫نەبوون����ی گازی پێویس����ت ناتوانین ئاس����تی‬ ‫بەرهەمهێنان����ی كارەب����ا بگەیەنین����ە ئاس����تی‬ ‫پێویس����ت‪ ،‬كە زیاتر لە (‪ )٤‬ه����ەزار مێگاوات‬ ‫كارەبایە"‪ .‬زیاتر گوتیشی "هەشت وێستگەی‬ ‫بەرهەمهێنان����ی كارەب����ا بەه����ۆی نەبوون����ی‬

‫گازەوە لەكاركەوتوون‪ ،‬كە كۆی گشتی بڕی‬ ‫(‪ )٩٥٠‬مێگاوات كارەبا بەرهەم دەهێنن"‪.‬‬ ‫هۆشداریش����یدا‪ ،‬ئەگەر بێت و بڕی گازی‬ ‫پێویس����ت بۆ وێس����تگەكان دابین نەكرێت و‬ ‫ل����ەو قەیرانە رزگار نەكرێن‪ ،‬ئەوا پێش����بینی‬ ‫لەكاركەوتنی وێستگەی زیاتر دەكەن‪.‬‬ ‫وەك س����ەفین دزەیی����ش ئام����اژەی پێ����دا‪،‬‬ ‫وەزارەت����ی س����امانە سروش����تییەكان ل����ەو‬ ‫ب����ڕە س����ووتەمەنییە زیاتر دابی����ن ناكات كە‬ ‫لەگرێبەستەكاندا ئاماژەی پێ دراوە‪.‬‬ ‫كارەب����ای هەرێم تا لەوێس����تگەوە دەگاتە‬ ‫ش����وێنی بەكارهێن����ان بڕێك����ی زۆری لێ����ی‬ ‫بەفیڕۆ دەچێت‪ ،‬كە ئەوەش وەك پس����پۆڕان‬ ‫دەڵێ����ن‪ ،‬رەنگ����ە بگات����ە نزیك����ەی ‪ .%10‬كۆی‬ ‫گشتی كارەبای لەدەستچووی هەرێمیش بە‬ ‫‪ %40‬دەخەمڵێندرێت‪.‬‬ ‫بەاڵم س����ەرباری ئەو قس����انە‪ ،‬وەزارەتی‬

‫كارەب����ا كێش����ەكە تەنه����ا لەنەبوون����ی‬ ‫سووتەمەنیدا كورت دەكاتەوە‪.‬‬ ‫"یاس����ین حوس����ێن" گوتەبێژی وەزارەتی‬ ‫كارەب����ای حكومەت����ی هەرێمی كوردس����تان‪،‬‬ ‫ئاماژەی بەوەدا‪ ،‬تەنیا كێشەی سووتەمەنیان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬بۆی����ە ئەگ����ەر ب����ڕی پێویس����ت‬ ‫س����ووتەمەنیان بۆ دابی����ن بكرێت‪ ،‬ئەوا بڕی‬ ‫تەواو كارەبا دەدەنە هاواڵتیان‪.‬‬ ‫س����ەبارەت ب����ەو ب����ڕە پارەی����ەی لەالیەن‬ ‫حكومەتەوە خەرج دەكرێت بۆ بەرهەمهێنانی‬ ‫كارەبا‪ ،‬گوتەبێ����ژی وەزارەتی كارەبا گوتی‬ ‫"لەساڵی ‪2014‬ـدا س����ێ ملیار و ‪ 416‬ملیۆن‬ ‫دۆالر تێك����ڕای خەرج����ی كارەبا ب����ووە‪ ،‬كە‬ ‫نزیكەی����ی دەكات����ە ‪ 3.4‬ملی����ار‪ ،‬لەم����ەش ‪2.8‬‬ ‫ملی����اری ب����ۆ س����ووتەمەنی ب����ووە‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫تریش����ی كە خەرجكراوە بریتین لەخەرجییە‬ ‫كارگێڕییەكانی وەزارەت"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪15‬‬


‫سياسەت‬

‫داعش‪..‬‬ ‫مەرگدۆستی و بنبەستی تیۆری سیاسی‬ ‫رەشەبای بەهاری عەرەبی لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا زیاتر لەهەموو کاتێک ئاگری‬ ‫تیرۆریزم و توندڕەوی گەشاندەوە و شەڕی میللەت و دەوڵەتانی بەدواوە بوو‬

‫‪ 16‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬


‫سياسەت‬

‫داعش بە نیازە واڵتانی‬ ‫عەرەبی پارچەپارچە‬ ‫بکات‪ ،‬هەر بۆیە خەریكە‬ ‫لەسیناریۆی شەڕی‬ ‫دووەمی جیهانی نزیک‬ ‫دەبینەوە‬

‫بەشی سیاسەت‬ ‫دیمەن����ی لەس����ێدارەدانی ‪ ١٨‬ش����ەڕکەری‬ ‫داعش لەالیەن رێکخراوی س����وپای ئیس��ل�امەوە‬ ‫راچڵەکێنەرە‪ ،‬لەگەڵ هاتنەکایەی كۆپیەكی دیكەی‬ ‫داعش بەرەوڕووین‪ .‬س����وپای ئیسالم بۆچوونی‬ ‫وایە‪ ،‬کە هەر ئەندامێکی س����وپاکەی یەکسانە بە‬ ‫‪ ١٨‬ئەندامی داعش‪ .‬ئەم بۆچوونە ئاماژەیەکە بۆ‬ ‫هێزی تۆڵەس����ەندنەوە و حەزێك����ی تێرنەبوو بۆ‬ ‫کوش����تار و خوێنرش����تن‪ .‬ئەم بابەتەش ئایندەی‬ ‫داعش دەخاتە مەترسیەوە‪.‬‬ ‫ت����ا پێ����ش نیس����انی ‪ ،٢٠٠٣‬وش����ەی "داع����ش"‬ ‫مان����ا و مەفهومێکی سیاس����ی و میدیایی نەبوو‪.‬‬ ‫دواتر دامەزرانی رێکخراوی دەوڵەتی ئیس��ل�امی‬ ‫لەعێراق و ش����ام راگەیێنرا‪ .‬سەرەتا رای گشتی‬ ‫جیه����ان ن����اوی سەیروس����ەمەرەی "داع����ش"ی‬ ‫بەهەن����د وەرنەگرت‪ ،‬ئەوپەڕەک����ەی الیان وابوو‬

‫رەوتێکی ئۆپۆزسیۆنی سورییە‪ .‬بەاڵم بەرەبەرە‬ ‫کە س����ێبەری ب����ە س����ەر ناوچەکەدا قورس����ایی‬ ‫دەکرد‪ ،‬تووشی شۆک بوون‪ .‬داعش توانی چەند‬ ‫شارێکی گەورەی عێراق و شام کۆنتڕۆڵ بکات‪.‬‬ ‫بەمەش����ەوە نەوەستا‪ ،‬هەر زوو جیهانی عەرەب‬ ‫و رۆژهەاڵت����ی ناڤینی کردە ئامانجی خۆی‪ .‬وای‬ ‫لێهات کە باسی "دالم" هاتە ئاراوە‪ ،‬واتە دەوڵەتی‬ ‫ئیسالمی لە لیبیا و میسر‪.‬‬ ‫داعش تا دوو س����ێ س����اڵ لەمەوبەر‪ ،‬بوونی‬ ‫خ����ۆی بەفەرم����ی رانەگەیاندب����وو‪ .‬زۆرک����ەس‬ ‫پێیانوای����ە رەگ و ریش����ەی ئ����ەم رێکخ����راوە‬ ‫دەگەڕێت����ەوە ب����ۆ ب����ەر ل����ە ەزارەی س����ێیەم‪،‬‬ ‫پەیوەن����دی لەگ����ەڵ رێکخ����راوە توندڕەوەكان����ی‬ ‫پێش خۆی‪ .‬هەم����ان ئەو توندڕەوانەی جیهانیان‬ ‫تۆقاندب����وو‪ .‬س����ەرکردەی تەم����ەن ‪ ٣٤‬س����ااڵنی‬ ‫داعش و فکریەتەکەی هەڵێنجراوی ئەم گرووپە‬ ‫توندڕەوانە بوو‪.‬‬ ‫رەش����ەبای بەه����اری عەرەب����ی لەرۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاس����ت زیات����ر لەهەم����وو کاتێ����ک ئاگ����ری‬ ‫تیرۆریزم و توندڕەوی گەش����اندەوە و ش����ەڕی‬ ‫میللەت و دەوڵەتان����ی بەدواوە بوو‪ .‬تا پیش ئەم‬ ‫قۆناغە‪ ،‬کۆی چاالکیەکانی داعش شاراوە بوون و‬ ‫لەدەرفەتێك دەگەڕا تا هەلومەرجەکە لەقازانجی‬ ‫سیاسی و ستراتیژی خۆی بشکێنێتەوە‪.‬‬ ‫خاڵی جێی سەرنج‪ ،‬شێواز و میتۆدە تازەکانی‬ ‫داعش����ە ب����ۆ کاروب����اری ئی����داری دەوڵەتەکەی‪،‬‬ ‫ئەکتەرێک����ی بێ ئەزموون‪ ،‬کە ت����ازە پێی نابووە‬ ‫مەیدان����ی سیاس����ەتەوە‪ .‬رەهەن����دی ئەمن����ی و‬ ‫زانیاری ئەم گرووپە دەورێکی س����ەرەکی هەیە‬ ‫لەراپەڕاندنی کاروب����اری رۆژانەی‪ ،‬تا جێگایەک‬ ‫ک����ە کەمتر کەس����ێک بەغ����دادی دەناس����ێت‪ .‬ئەو‬ ‫تەنیا لەکۆڕی دۆس����تە نزیکەکانی دەردەکەوێ‪.‬‬ ‫بەغدادی بە باش����ی لەوە تێگەیشتبوو‪ ،‬کە ناوچە‬ ‫نەوتیی����ەکان بکاتە ئامانج����ی خۆی‪ .‬ئەو بیری لە‬ ‫قازان����ج و داه����ات کردبووەوە‪ .‬داع����ش تەنانەت‬ ‫دەس����تی ب����ۆ ش����وێنەوارە مێژووی����ەکان درێ����ژ‬ ‫ک����رد‪ ،‬جیا ل����ە کاول����کاری و رووخان����دن‪ ،‬بیری‬

‫لەفرۆشتنیش����یان دەک����ردەوە‪ .‬ئ����ەم پش����تیوانییە‬ ‫داراییە بۆهیزێکی تیرۆریس����تی لەم چەش����نە بۆ‬ ‫شارەزایان و چاوێرانی سیاسی جێی نیگەرانییە‪.‬‬ ‫هەوڵەکانی داعش ب����ۆ داگیرکاری لەکەنارەکانی‬ ‫ئەفریقا‪ ،‬ئەم گریمانەیە بەهێز دەکات‪ ،‬کە چاوی‬ ‫تەماحیشی بڕیبێتە سەروەت و سامان و نەوتی‬ ‫باکووری ئەفریقا‪.‬‬ ‫تیرۆریزم����ی داع����ش لەناوچ����ە جیاجیاکان����ی‬ ‫جیه����ان کاریگ����ەری و مەترس����ی خ����ۆی هەی����ە‬ ‫بەس����ەر کۆمەڵ����گای جیهانیدا‪ .‬وەک ئ����ەوە بڵێی‬ ‫داع����ش نوێنەرایەتی قۆرغکراوی تیرۆریزمی بە‬ ‫ناوی خۆیەوە کردووە‪.‬‬ ‫بیرمەندێكی عەرەب دەڵێ "مەترس����ی گەورە‪،‬‬ ‫کۆمەڵێک ئامانجی ش����اراوەیە کە داعش هەوڵی‬ ‫جێبەجیکردنی����ان دەدات‪ .‬داعش بە نیازە واڵتانی‬ ‫عەرەب����ی پارچەپارچ����ە ب����کات‪ ،‬ل����ەم رێگ����ەوە‬ ‫ئاس����انکاری ب����ۆ چەس����پاندنی هەژمون����ی خۆی‬ ‫دەکات‪ ،‬هەر بۆیە لەسیناریۆی شەڕی دووەمی‬ ‫جیهانی نزیک دەبینەوە‪ ،‬کە ئەنجامەکەی بوو بە‬ ‫گۆڕانکاری بنەڕەتی لەپانتایی نیودەوڵەتیدا"‪.‬‬ ‫بەهێزترین رێکخراوی تیرۆریستی‬ ‫"م����ازن ش����ەریف" ش����ارەزا و ش����رۆڤەکاری‬ ‫تونس����ی لەم بارەوە دەڵ����ێ "داعش رێکخراوێکی‬ ‫پێچاوپێچ����ە‪ ،‬ک����ە بەه����ۆی كار و هەڵچوون����ی‬ ‫زۆرەوە پێکهات����ووە و و ب����ووە بەهێزتری����ن‬ ‫رێکخ����راوی تیرۆریس����تی جیه����ان‪ .‬لەناوبردنی‬ ‫داعش بەش����ێوەی رەه����ا بابەتێکی ئاس����ان نییە‪.‬‬ ‫رەنگە میراتی داعش ببێتە رێکخراو و فکرەیەکی‬ ‫مەرگبارتر‪ ،‬ه����ەروەک چۆن داعش لەناو قاعیدە‬ ‫س����ەری هەڵێن����ا‪ .‬لەمبارەوە کۆمەڵێ����ک نیگەرانی‬ ‫هەیە‪ .‬تیرۆریزم بۆتە واقیع‪ .‬ئەمڕۆ خەڵک هەوڵ‬ ‫دەدەن لەم واقعە تێبگەن‪.‬‬ ‫م����ازن ش����ەریف س����ەبارەت بەشکس����تی‬ ‫ئیخوانەکان لەمیسر و پەرەسەندنی چاالکیەکانی‬ ‫داع����ش لەناوچەک����ە دەڵێ‪ :‬تونس و میس����ر دوو‬ ‫دۆخی لێ����ک جیاوزای����ان هەیە‪ .‬کەیس����ی داعش‬ ‫گەورەتر لەشکست یان سەرکەوتنی ئیخوانەکانە‪.‬‬ ‫کەیسی داعش گرێدراوە بەسیستەمێکی گەورەی‬ ‫ئەمن����ی و پالنە ناوچەی����ی و نێودەوڵەتیەکانەوە‪.‬‬ ‫بۆ وێنە رووداوەکانی ئەم دواییانەی جەزائیر و‬ ‫زەقبوونەوەی رەهەندە فیرقەییەکەی بەرەو ئەو‬ ‫ئەنجامەمان دەبات‪ ،‬کە هەوڵی ریشەکێشکردنی‬ ‫س����ەرجەم هێزەکانی جیهانی عەرەب لەئارادایە‬ ‫و دوات����ر پارچەپارچەکردنی����ان‪ .‬ئەمەش هەمان‬ ‫شەڕی جیۆستراتێژی نیوان زلهێزەکانە‪.‬‬ ‫داعش و پرۆژەی ئیخوانەکان‬ ‫س����ەبارەت بەپەیوەن����دی نێ����وان داع����ش و‬ ‫ئیخوان����ەکان‪" ،‬ئەحم����ەد بان" ش����ارەزا لەبواری‬ ‫بزووتن����ەوە ئیس��ل�امیەکان دەڵ����ێ‪ :‬پ����رۆژەی‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪17‬‬


‫سياسەت‬

‫ئیخوان����ەکان ب����ۆ گەیش����تن بەدەس����ەاڵت‬ ‫وەبیرهێن����ەرەوەی خەون����ی مێژووی����ی ئیخوان‬ ‫و س����ەرجەم گرووپەکان����ە‪ .‬وەالنان و شکس����تی‬ ‫ئیخوانەکان لەدەس����ەاڵت بابەتێ����ک بوو کە زۆر‬ ‫زوو سەرنجی گروپە سەلەفییە جیهادیەکانی بۆ‬ ‫الی خۆی راکێش����ا‪ .‬شکس����تی ئیخوانەکان بووە‬ ‫هۆی س����ەرهەڵدانی رەوتە توندڕەوەکان‪ .‬داعش‬ ‫نۆرێنگەی ئ����ەم جۆرە رەوتانەیە‪ ،‬کە لەئەنجامی‬ ‫هەلومەرج����ی بابەت����ی و ناکۆکی����ە ناوچەییەکان‬ ‫سەریانهەڵداوە‪ .‬هەمان ئەو ناکۆکیانەی بوونەتە‬ ‫هۆی ئانارش����یزمی سیاس����ی و ئەمنی و دواجار‬ ‫فەراهەمکردنی ژینگەیەکی نمونەیی بۆ پێکهاتنی‬ ‫داعش‪.‬‬ ‫ئەحمەد بان لەدرێژەدا دەڵێ‪ :‬پەیوەندی داعش‬ ‫و تێک����ڕای رێکخراوە سیاس����یە مەزهەبگەراکان‬ ‫هەم����ان چەکداربوونیان����ە‪ .‬ئ����ەم رێکخراوان����ە‬ ‫ه����ەر لەس����ەرەتاوە ک����ە گەورەتری����ن کەمپی����ان‬ ‫لەئەفغانس����تان بنیات نا‪ ،‬چەکداربوون‪ .‬پاساوی‬ ‫ئ����ەم بنیاتنان����ەش هاوخەمی و هاوس����ۆزی بوو‬ ‫لەگەڵ موس����وڵمانان‪ .‬دواتر بەرەبەرە پێکهێنانی‬ ‫حکوم����ەت و س����ەپاندنی هەژمونی خۆیان کردە‬ ‫ئامانجی س����ەرەکی‪ ،‬واتە هەم����ان ئەو ئامانجەی‬ ‫کە لەئێستادا داعش لەعیراق و سوریا پەیرەوی‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫داع����ش و هاوش����ێوەکانی‪ ،‬هی����چ هونەرێکیان‬ ‫تێ����دا بەدی ناک����رێ‪ ،‬جگە لەهونەری کوش����ت و‬ ‫بڕ نەبێ‪ .‬ئ����ەوان لەگەڵ کەلت����وری ژیان نامۆن‪.‬‬ ‫دیمەن����ی ش����ەڕ وملمالنێ����کان لەپێن����او نف����وز و‬ ‫دەس����ەاڵت لەس����وریا و عێراق زیات����ر لەهەموو‬ ‫کاتێ����ک زەق و بەرچ����اوە‪ .‬دیمەن����ی لەناوبردنی‬ ‫‪ ١٨‬ش����ەڕکەڕی داع����ش لەالی����ەن س����ەربازانی‬

‫‪ 18‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫سوپای ئیس��ل�ام کە ئێستادا لەس����وریا چاالکن‪،‬‬ ‫پەردە لەس����ەر ئایندەی داعش و هاوشێوەکانی‬ ‫هەڵدەداتەوە‪ .‬ش����ەر و پێکدادانەکانی ئەفغانستان‬ ‫لەكۆتایی����دا ئەنجامەک����ەی بوو ب����ە رێکخراوێکی‬ ‫توندرەوت����ر بەن����اوی تاڵیبان‪ .‬ئەم����ە هەمان ئەو‬ ‫چارەنووس����ەیە‪ ،‬ک����ە چاوەڕیی داع����ش دەکات‪،‬‬ ‫چونک����ە بیروباوەڕكانی داعش����یش بیروباوەڕی‬ ‫مەرگدۆستین‪ ،‬ناتوانن بژین‪.‬‬ ‫"د‪.‬ابراهی����م قوی����در" س����کرتێری پێش����ووی‬ ‫رێکخ����راوی کاری عەرەب����ی و بەڕێوەب����ەر و‬ ‫دامەزرێن����ەری ناوەن����دی توێژین����ەوەی لیبی����ا‪،‬‬ ‫س����ەبارەت بەداهاتووی داعش دەڵ����ێ‪ :‬پێکهاتنی‬ ‫داعش لەپێن����او وەدیهێنانی کۆمەڵێک ئامانج‪ ،‬کە‬ ‫دژ بەع����ەرەب و ئیس��ل�ام لێکدەدرێنەوە‪ .‬تەنگژە‬ ‫و قەیرانەکان����ی عێراق‪ ،‬س����وریا‪ ،‬لیبی����ا و تونس‬ ‫رۆڵێک����ی بەرچاوی����ان لەپێکهاتنی داعش����دا گێڕا‪.‬‬ ‫چەندین گرووپی سەربازی کە لەسوپای عێراق‬ ‫و هێزەكان����ی قەزاف����ی و هێ����زە توندڕەوەکان����ی‬ ‫دیکەی ئ����ەم واڵتان����ە جیاببوونەوە‪ ،‬پەیوەس����ت‬ ‫ب����وون بەریزەکان����ی داعش����ەوە‪ .‬س����ەبارەت‬ ‫بەکۆتاییهاتن����ی دی����اردەی داعش گەش����بین نیم‪.‬‬ ‫سەرکەوتن بەسەر داعش����دا ئیرادە و فیداکاری‬ ‫دەوێ‪.‬‬ ‫بنبەستی تیۆری سیاسی‬ ‫تی����ۆری سیاس����ی لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاس����ت‬ ‫بەه����ۆی بوون����ی گرووپ����ە چەک����دارەکان و‬ ‫لەس����ەرووی هەموویان����ەوە داعش‪ ،‬گەیش����تۆتە‬ ‫بنبەس����ت‪ .‬دی����اردەی گرووپ����ە میلیش����یایی و‬ ‫چەک����دارەکان ک����ە دەس����ەاڵت و حکومەت����ەکان‬ ‫ب����ەرەورووی کێش����ە و قەی����ران دەکەن����ەوە‪،‬‬ ‫لەمێ����ژووی هاوچەرخ����دا ب����ێ وێنەی����ە‪ .‬دەکرێ‬

‫شکستی ئیخوانەکان‬ ‫لەدەسەاڵت سەرنجی‬ ‫گروپە سەلەفییە‬ ‫جیهادیەکانی بۆ الی‬ ‫خۆی راکێشا و بووە هۆی‬ ‫سەرهەڵدانی رەوتە‬ ‫توندڕەوەکان‬ ‫کۆمەڵێک فاکتەری سیاسی‪ ،‬کۆمەاڵیەتی‪ ،‬ئایینی‪،‬‬ ‫ئابووری و سەربازی لەپێکهاتنی ئەم دیاردەیەدا‬ ‫دەستنیش����ان بکرێن‪ .‬س����ەرباری ئەم فاکتەرانە‪،‬‬ ‫کۆمەلێک فاکت����ەری ناوچەی����ی و نیودەوڵەتیش‬ ‫كاریگەرن‪ .‬پش����تیوانی ناوچەیی لەالیەن واڵتانی‬ ‫خاوەن بەرژەوەندی بۆ لێدانی دوو رژێمی ژێر‬ ‫چاودێری و پاراس����تنی ئێران (سوریا و عێراق)‬ ‫لەئارادای����ە‪ .‬ئ����ەم واڵتانە لەپالنیان دایە دەس����تی‬ ‫ئێران لەناوچەی هیاللی ش����یعی کورت بکەنەوە‪،‬‬ ‫کە ناوچەیەکی پڕ پیت و بەرەکەتە بۆ ئێران‪.‬‬ ‫بەه����ۆی ئەم ئاڵۆزی و قەیرانانە‪ ،‬ناکرێ زۆر‬ ‫هیوادار بین بەچارەسەری کێشەکان و گەڕانەوە‬ ‫ب����ۆ دۆخێک����ی ئاس����ایی‪ .‬لێرەوەیە ک����ە داعش و‬ ‫رێکخراوە داعشئاس����اکان دۆخێکیان پێکهێناوە‪،‬‬ ‫کە ناکرێ بۆ چارەس����ەرکردیان بەئاسانی پشت‬ ‫بەرێکارە سیاسەکان ببەسترێ‪ .‬کۆتاییهێنان بەم‬ ‫دۆخەش لەرێی سەربازییەوە نامومکینە‪.‬‬


‫سياسەت‬

‫یەكێتی‪ ،‬حزبی قەیرانەكان‬ ‫تابلۆ محەمەد‬ ‫زۆرج����ار یەكێت����ی بەحزب����ی قەیرانەكان‬ ‫ناودەبرێت‪ ،‬ئ����ەوەش بەه����ۆی بەردەوامی‬ ‫بوون����ی كێش����ە و ملمالن����ێ لەنێوخ����ودی‬ ‫پل����ە بااڵكان����ی حزبەك����ە‪ .‬هەر لەس����ەر ئەو‬ ‫بنەمای����ە زۆرج����ار بەرپرس����انی یەكێت����ی‬ ‫بەراگەیاندنەكانیان گوتووە‪ ،‬ناكۆكییەكانیان‬ ‫لەئاس����تی ب����ااڵن‪ ،‬جەم����اوەری یەكێش����تی‬ ‫شایانی ئەو بارودۆخە نین‪.‬‬ ‫دوای جیابوون����ەوەی باڵی نەوش����یروان‬ ‫مس����تەفا لەیەكێت����ی‪ ،‬جارێكی ت����ر باڵ لەناو‬ ‫یەكێتیدا دروستبوو‪ .‬باڵی جێگرانی تاڵەبانی‪،‬‬ ‫د‪.‬بەهەرم ساڵح و كۆسرەت رەسوڵ و باڵی‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد‪ ،‬هاوس����ەری جەالل‬ ‫تاڵەبانی سكرتێری گشتی یەكێتی‪.‬‬ ‫جیابوون����ەوەی ئ����ەم بااڵن����ەی یەكێت����ی‬ ‫تائاس����تی جەم����اوەری و كادران����ی‬ ‫یەكێت����ی ش����ۆڕبۆتەوە‪ .‬باڵی هێ����رۆ بەباڵی‬ ‫"دەستڕۆیش����توو" ناودەبرێ����ت‪ ،‬چونك����ە‬ ‫باڵەكان����ی تر هێ����رۆ بە دەستبەس����ەراگری‬ ‫دارای����ی و راگەیاندن����ی یەكێت����ی تۆمەتب����ار‬ ‫دەكەن‪ ،‬بەراددەیەك دەگوترێت "دەركەوتنی‬ ‫بەرهەم ساڵح لەراگەیاندنی یەكێتی قەدەغە‬ ‫كراوە"‪.‬‬ ‫ئەم كێشە ناوخۆییانەی یەكێتی زۆرجار‬ ‫هەڵب����ەز و داب����ەزی بەخۆی����ەوە بینی����وە‪.‬‬ ‫هەندێ����ك لەس����ەركردەكانی راش����كاوانە‬ ‫لەس����ەر كێش����ەنێوخۆییەكان قس����ەیان ب����ۆ‬ ‫راگەیاندن����ەكان ك����ردووە و هەندێكی����ان‬ ‫پەردەپۆشیان كردووە‪.‬‬ ‫ئەندام����ی‬ ‫س����ەنگاوی‬ ‫مەحم����ود‬ ‫س����ەركردایەتی یەكێتی تائێستا چەندینجار‬ ‫رەخن����ەی ل����ە "باڵی دەستڕۆیش����توو"ی ناو‬ ‫حزبەكەی گرت����ووە‪ ،‬لەدواین لێدوانیش����یدا‬ ‫دەڵێت "س����ەركردایەتی یەكێتی شەرعیەتی‬ ‫نەماوە"‪.‬‬

‫هەرچ����ی باڵ����ی كۆس����رەت رەس����وڵە‪،‬‬ ‫دەیانەوێت س����ەبارەت بەكێشەكانی یەكێتی‬ ‫ئارامت����ر دەرك����ەون‪ .‬كەمتری����ن لێ����دوان بۆ‬ ‫راگەیاندن����ەكان لەس����ەر بابەت����ی كێش����ە‬ ‫نێوخۆییەكان����ی یەكێتی دەدەن‪ .‬كۆس����رەت‬ ‫زیات����ر وەك كەس����ێكی میانگی����ر خ����ۆی‬ ‫دەردەخات‪.‬‬ ‫هاوكات دژایەتی باڵی د‪.‬بەهەم بەئاشكرا‬ ‫لەناو یەكێتی����دا دەردەكەوێت‪ .‬زۆرجاریش‬ ‫كادی����ر و بەرپرس����انی الیەنگ����ری بەرهەم‬ ‫ساڵح‪ ،‬بەراشكاوی ئاماژەیان بەبارودۆخی‬ ‫یەكێت����ی داوە‪ ،‬لەقۆرخكردن����ی س����امان و‬ ‫دەس����ەاڵتی یەكێتی لەالیەن هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەدەوە‪ .‬تا رۆژنامەنوسانی سەر بەباڵی‬ ‫د‪.‬بەرهەم لەنوسینەكانیاندا ئاماژەیان بەوە‬ ‫داوە‪.‬‬ ‫بەرای چاودێرانی سیاس����ی‪ ،‬كێش����ەكانی‬ ‫یەكێت����ی گەیش����تونە بنبەس����ت‪ .‬ب����وار ب����ۆ‬ ‫چارەس����ەركردنیان نەم����اوە‪ ،‬چونكە یەكتر‬ ‫قبوڵنەكردن����ی ئاس����تی ب����ااڵی یەكێت����ی و‬ ‫دابەش����بوونیان بەس����ەر ب����ەرەی جیاوازی‬ ‫تەنان����ەت هەرێمی����ش‪ ،‬بەئاش����كراو روون‬ ‫دیارە‪.‬‬ ‫ب����ەرای رۆژنامەنوس����ێكی س����ەر بەباڵی‬ ‫د‪.‬بەرهەم س����اڵح‪ ،‬یەكێ����ك لەناكۆكییەكانی‬ ‫هێرۆخ����ان و د‪.‬بەره����ەم "ش����كانەوەی‬ ‫یەكج����اری یەكێتیی����ەوە ب����ەرەو الی ئێران‪،‬‬ ‫كە ئەوەش بۆبەشێك لەسەركردە بااڵكانی‬ ‫مایەی قبوڵكردن نیە"‪.‬‬ ‫ب����ەم دواییانە لیژنەیەك لەالیەن هەندێك‬ ‫لەس����ەركردە و كادری ب����ااڵی یەكێت����ی‪،‬‬ ‫بەمەبەس����تی چارەس����ەركردنی كێش����ەكان‬ ‫دروستبوو‪ .‬ئەو كاتە "صەفیە بەنی وەیس"‬ ‫ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی گوتی"گوناهە‬ ‫حزبێك خاوەنی هەزاران شەهیدبێت ئاوای‬ ‫بەسەربهێنن‪ .‬كێشەكان ئەگەر ئاڵۆزیش بن‬ ‫قابیل����ی چارەس����ەركردنن"‪ .‬ئەوكاتە ئەندام‬ ‫پەرلەمانێكی یەكێتی گوتی "چارەسەركردنی‬

‫كێش����ە نێوخۆییەكانی یەكێتی‪ ،‬لەوە قوڵترن‬ ‫بەپێكهێنان����ی لیژن����ە چارەس����ەر بكرێ����ن‪.‬‬ ‫چونكە هەركاتێك گەیش����تنە س����ەر كێش����ە‬ ‫جەوهەریی����ەكان‪ ،‬هەوڵ����ەكان دەوەس����تن‪،‬‬ ‫چەندینجاری تر ئەوە دووبارەبۆتەوە"‪.‬‬ ‫بەپێی راگەیاندنی یەكێتی‪ ،‬تائێستا حەوت‬ ‫لیژنە لەناو خۆی یەكێتی بۆ چارەسەركردنی‬ ‫كێش����ەكانی یەكێت����ی دروس����تكراون‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تائێستا بێ ئەنجام بووە‪.‬‬ ‫فەرید ئەسەسەرد رایگەیاندووە "هەشت‬ ‫مانگە س����ەركردایەتی یەكێتی كۆبوونەوەی‬ ‫خۆی ئەنجام ن����ەداوە"‪ ،‬لەگەڵ ئەوەی باڵی‬ ‫جێگرانی سكرتێری گشتی‪ ،‬داوایان كردبوو‬ ‫كێشەكان لەسەر ئاس����تی سەركردایەتی و‬ ‫مەكتبی سیاسی چارەسەر بكرێن‪.‬‬ ‫ش����ەش مانگ بەر لەئەمڕۆ بەمەبەس����تی‬ ‫فشارخس����تنە س����ەر بەرپرس����انی ب����ااڵی‬ ‫یەكێتی‪ ،‬پێش����مەرگەكانی یەكێتی لەبەردەم‬ ‫مەكت����ەب سیاس����ی یەكێت����ی مانی����ان گرت‪،‬‬ ‫ئەوكات بەهەرم ساڵح و كۆسرەت رەسوڵ‬ ‫و مەالبەختیار‪ ،‬حاكم قادر و دلێری س����ەید‬ ‫مەجی����د‪ ،‬پێیانگوتن‪ ،‬س����بەی كاتژمێر یانزە‬ ‫بەمەبەستی یەكگرتنەوەی باڵە ناكۆكەكانی‬ ‫ناو یەكێتی‪ ،‬مەكتەبی سیاس����ی كۆبوونەوە‬ ‫ئەنجام����دەدات‪ ،‬رێگەی����ان ن����ەدا هی����چ‬ ‫راگەیاندنێك رووماڵ����ی ئەو گردبوونەوەیە‬ ‫بكات‪ .‬ئەو هەوڵەی پێشمەرگاكانی یەكێتیش‬ ‫بێ ئەنجام بووە‪.‬‬ ‫ئێس����تا جارێكی تركێش����ەكانی یەكێتی تا‬ ‫ئاس����تی "تەقین����ەوە" هاتوون‪ .‬بەرپرس����ێكی‬ ‫س����ەر بەباڵی جێگرانی س����كرتێری گش����تی‬ ‫یەكێت����ی بەراگەیاندنی����ان گوت����ووە "دوای‬ ‫س����ەری س����اڵی ت����ازە مینب����ەری خۆم����ان‬ ‫رادەگەیەنین"‪.‬‬ ‫ئەم لێدوانە گۆمی ناكۆكییەكانی یەكێتی‬ ‫زیات����ر ش����ڵەقاند‪ .‬كاردان����ەوەی زیات����ری‬ ‫جۆراوجۆری جەم����اوەری یەكێتی بەدوای‬ ‫خۆیدا هێنا‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪19‬‬


‫سياسەت‬

‫سوپای پاسداران ئەركی ئامادەكاریی بۆ هاتنی ئیمامی‬ ‫زەمانی پێسپێردراوە‬

‫سوپای پاسداران و‬ ‫هەژموونی شیعەگەرایی‬

‫نوێنەری خامنەیی لە سوپای پاسداران‪:‬‬ ‫پێویستمان بە ‪ 100‬ملیۆن پاسدار و بەسیج هەیە تا‬ ‫زەمینەی هاتنی ئیمامی زەمان فەراهەم بکرێ!‬

‫بەشی سیاسەت‬

‫ئامانجێکی ئەمریکا لەعێراق‪ ،‬روبەرووبوونەوە‬ ‫ب���وو لەگ���ەڵ دی���اردەی "مەهدەویی���ەت"‪.‬‬ ‫هەلومەرج���ی رۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���ت لەهیچ‬ ‫روویەک���ەوە بۆ هاتن���ی ئیمامی زەم���ان ئامادە‬ ‫نەب���وو‪ ،‬ئ���ەم رووداوانەش دەب���ا روویاندابایە‪.‬‬ ‫نزیکترت���ن دەس���ەاڵتداریی لەحکومەتی ئیمامی‬ ‫زەم���ان‪ ،‬حکومەت���ی ویالیەت���ی فەقیه���ە‪ ،‬ک���ە‬ ‫لەئێراندا هەیە‪ .‬رۆژهەاڵتی ناوەڕاست ناوەندی‬ ‫پش���تیوانیکردنە بۆ هاتنی ئیمامی زەمان‪ .‬باری‬ ‫قورس���ی ئامادەکاری بۆ هاتن���ی ئیمامی زەمان‬ ‫لەئەس���تۆی رێبەر و خەڵکی ئێران دایە‪ .‬س���وپا‬ ‫ئامرازێک���ە بۆ ئەم ئامادەکارییە‪ ،‬هەر س���وپایە‬ ‫ک���ە لەب���واری وش���یارکردنەوەی ناوچەی���ی و‬ ‫نێودوڵەت���ی رۆڵ���ی س���ەرەکی لەئەس���تۆ دایە‪.‬‬ ‫س���وپای "بەس���یج"یش‪ ،‬وەک هێزێک���ی مرۆیی‬ ‫دەوری سەرەکی دەگێڕێ‪.‬‬ ‫"پێویس���تمان ب���ە س���ەد ملی���ۆن پاس���دار و‬ ‫بەس���یج هەیە تا زەمینەی هاتنی ئیمامی زەمان‬ ‫فەراهەم بکرێ"!! ئەمە لێدوانی "عەلی سەعیدی"‬ ‫نوێنەری عەلی خامنەییە لەس���وپای پاسداران‪.‬‬

‫‪ 20‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫لەالی���ەک ئاخوندێک���ی بەناوبانگ���ە‪ ،‬لەالیەک���ی‬ ‫دیکەوە نوێنەری رێبەری کۆماری ئیس�ل�امییە‬ ‫لەس���وپای پاس���داران‪ .‬لێرەدا عەلی س���ەعیدی‬ ‫چەند بانگەشەیەك دەكات‪:‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬هێرش���ی ئەمری���کا بۆ س���ەر عێراق‬ ‫لە ‪ ،٢٠٠٣‬بەمەبەس���تی بەرگرت���ن بوو لەهاتنی‬ ‫ئیمامی زەمان و مەهدەوییەت!‬ ‫دووەم‪ ،‬رابەری ئێس���تای کۆماری ئیسالمی‬ ‫قورس���ایی و بەرپرس���یایەتی هاتن���ی ئیم���ای‬ ‫زەمانی لەسەر شانە‪ ،‬بێ ئەوەی ئاماژەیەک بە‬ ‫ئایەتوڵاڵ خومەینی بدات ‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬ب���ۆ ئ���ەوەی عەل���ی خامنەی���ی‬ ‫بتوان���ێ بەرپرس���ایەتی خ���ۆی بەجێبگەیەن���ێ‪،‬‬ ‫بەرپرس���یایەتییەکی دیکە بۆ سوپای پاسداران‬ ‫و سوپای قودس پێناسە دەکات‪.‬‬ ‫بەپێ���ی ئ���ەم لێدوان���ەی س���ەعیدی‪ ،‬ئیمام���ی‬ ‫زەمانێ���ک کە چ���اوەڕێ دەک���رێ دەربكەوێت ‪،‬‬ ‫ئیم���ام زەمانێکە لەرەگەزی کۆماری ئیس�ل�امی‬ ‫ئێران! لەم گۆش���ەنیگاوە بەو ئەنجامە دەگەین‪،‬‬ ‫کە سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسالمی ئێران‪،‬‬ ‫ئ���ەرک و بەرپرس���ایەتی ئاخرزەمانی بۆ خۆی‬ ‫دیاری کردووە‪ .‬بەو پێیە کە س���وپای پاسداران‬

‫زۆربەی ه���ەرەزۆری جومگەکانی دەس���ەاڵتی‬ ‫بەدەس���تەوەیە‪ ،‬ب���ە واتایەک هەم���وو تانوپۆی‬ ‫دەسەاڵتی تەنیوەتەوە‪ ،‬دەکرێ لەدوو رەهەندەوە‬ ‫لێکبدرێتەوە‪ .‬یەکەم‪ ،‬س���وپا بۆ چوونەژوورەوە‬ ‫و دەربازبوون بۆ ناو س���نوورە عەقیدەییەکانی‬ ‫شیعە خۆی ئامادە دەکات‪ ،‬دووەم‪ ،‬پالنی هەیە‬ ‫لەرەوتی گۆڕانکاریەکانی ناوچە بااڵدەس���تی و‬ ‫هەژمونی خۆی مسۆگەر بکات‪.‬‬ ‫ئ���ەم بابەتە لەم رووەوە گرنگە کە س���وپا تا‬ ‫بەر لەم قۆناغە و بەگوێرەی یاس���ای بنچینەیی‬ ‫ئ���ەم واڵتە‪ ،‬دامەزراوەیەک بووە بۆ پاراس���تنی‬ ‫شۆڕش���ی ئیسالمی‪ .‬یاسایی بنچینەیی کۆماری‬ ‫ئیس�ل�امی‪ ،‬س���وپای پاس���دارانی وەک هێزێ���ک‬ ‫پیناس���ەکردووە‪ ،‬ک���ە تەنه���ا ئەرکی پاراس���تنی‬ ‫شۆڕش���ی ئیس�ل�امی و دەس���تکەوتەکانیەتی‪.‬‬ ‫لەالیەک���ی دیک���ەوە‪ ،‬فەراهەمکردن���ی زەمینە بۆ‬ ‫هاتن���ی ئیمامی زەم���ان‪ ،‬نە تەنه���ا لەبەرنامە و‬ ‫پێرەوی س���وپای پاس���داراندا‪ ،‬بەڵکو پێشتریش‬ ‫لەهی���چ دەق و رەوایەتێک���ی ش���یعیدا نەهاتۆتە‬ ‫بەرباس‪.‬‬ ‫س���وپای پاس���داران یەکێ���ك ل���ە فاکت���ەرە‬ ‫دیارەکانە لە رەوتی گۆڕانکاریەکانی رۆژهەاڵتی‬


‫سياسەت‬

‫"هێرشی ئەمریکا بۆ‬ ‫سەر عێراق لە ‪٢٠٠٣‬‬ ‫بۆ بەرگرتن بوو‬ ‫لەهاتنی ئیمامی زەمان و‬ ‫مەهدەوییەت"!‬

‫ناوەڕاس���ت‪ .‬رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت لە لیبیاوە‬ ‫ت���ا بەحرەی���ن‪ ،‬لەب���ەردەم گۆڕان���کاری دای���ە‪.‬‬ ‫بەدیاریک���راوی رۆڵی ئێران ل���ە لوبنان‪ ،‬عێراق‪،‬‬ ‫سوریا و یەمەن بەرچاوە‪ .‬خاڵی هاوبەشی ئەم‬ ‫واڵتانە بوون���ی رێژەیەكی زۆری دانیش���توانی‬ ‫شیعەمەزهەبە لەهەر کامەیەندا‪.‬‬ ‫لەرەوت���ی گٶڕانکاریەکان���ی رۆژهەاڵت���ی‬ ‫ناوەڕاس���تدا چاوەڕوانكردن���ی ئ���ەوەی ئێ���ران‬ ‫وەک ئەکتەرێک���ی بێالی���ەن رەفت���ار ب���کات‪،‬‬ ‫چاوەڕوانییەکی نابەجێیە‪ .‬ئەوەی جێی سەرنجە‪،‬‬ ‫ئێران لەبری ئەوەی بۆ سەقامگیری و ئاسایشی‬ ‫ناوچەک���ە سیاس���ەتێکی ئیجاب���ی بگرێتەب���ەر‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا خودی ئێران زیاتر لەهەموو واڵتێک‬ ‫پێویس���تی ب���ەم ئارام���ی و س���ەقامگیریە هەیە‪،‬‬ ‫رێک بەپێچەوانەوە بانگەش���ە و دنەی ش���ەڕی‬ ‫مەزهەبی شیعە‪-‬سوننە دەدات‪.‬‬ ‫ئاوڕدانەوەیەکی خێرا لەئەدەبیاتی میدیاکانی‬ ‫عەرەب���ی بەس���ە ب���ۆ ئ���ەوەی تێبگەی���ن کە ئەم‬ ‫راگەیەنان���ە چۆناوچ���ۆن ئامادەیی س���ەربازی‬ ‫ئێ���ران لەس���وریا‪ ،‬یەمەن‪ ،‬عێ���راق و لوبنان‪ ،‬بە‬ ‫نمایش���ی هێز و مانۆڕی "س���وپای س���ەفەوی"‬ ‫لەس���ەدەی ‪ ١٦‬دەش���وبهێنن‪ .‬س���وپایەک کە بە‬

‫پشتبەس���تن بەمەزهەب���ی ش���یعە و بەرامب���ەر‬ ‫بەدەوڵەتی عوس���مانی‪ ،‬توان���ی هەژمونی خۆی‬ ‫ب���ۆ ب���وون بەدەوڵەتێکی بەهێ���ز لەرووبەرێکی‬ ‫بەرب�ڵ�اوی جوگراف���ی بس���ەپینێ‪ .‬لەکاتێک���دا تا‬ ‫بەر لەدامەزرانی سیلس���یلەی س���ەفەوی‪ ،‬ئێران‬ ‫لەریزی واڵتان���ی س���وننەمەزهەبەكان هەژمار‬ ‫دەکرا‪ .‬بەاڵم دوای بەدەسەاڵتگەیشتنی دەوڵەتی‬ ‫سەفەوی و بە بڕیاری شا ئیسماعیلی سەفەوی‪،‬‬ ‫مەزهەبەکەی گۆڕدرا بۆ مەزهەبی شیعە!‬ ‫لێدوانی گەورەبەرپرس���انی وەک سەعیدی‪،‬‬ ‫زیات���ر لەهەم���وو کاتێک پ���ەرە ب���ە بەدگومانی‬ ‫واڵتان���ی عەرەب���ی س���وننە دەدات‪ .‬لەروانگەی‬ ‫میدیا عەرەبیەکانەوە‪ ،‬ئامادەیی ئێس���تای ئێران‬ ‫لەعێراق‪ ،‬واتات دەرهێنانی ش���ارە پیرۆزەکانی‬ ‫ش���یعەی عێراقە لەدەس���ت تورکانی عوسمانی‪.‬‬ ‫ه���ەروەک چۆن وتووی���ژە ناوکیەکان���ی لەگەڵ‬ ‫رۆژئ���اوا‪ ،‬وەبیرهێن���ەرەوەی هاوپەیمانێت���ی‬ ‫پاش���اکانی س���ەفەوییە دژ بەخەالفەت���ی‬ ‫عوسمانی‪.‬‬ ‫لەئام���اژەدان بەبیرۆک���ەی هەژمون���ی‬ ‫شیعەگەرای کۆماری ئیسالمی ئێران‪ ،‬جەنەڕاڵ‬ ‫"س���ەلیم ئیدریس" فەرماندەی س���وپای ئازادی‬

‫س���وریا‪ ،‬کە ل���ەدژی بەشارئەس���ەد دەجەنگێ‪،‬‬ ‫لەوتوێژی لەگەڵ تەلەفزیۆنی ئەلجەزیرە‪ ،‬هاتنی‬ ‫حیزبوڵاڵی لوبنان بۆ پش���تیوانیکردن لەئەسەد‪،‬‬ ‫دەق���اودەق بەپالن���ی دەوڵەت���ی س���ەفەوی ب���ۆ‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست لەقەڵەم دەدات!‬ ‫بەرباڵوکردن���ی هەژمون���ی ش���یعەگەرایی‬ ‫ئێ���ران الی درواس���ێ س���وننەکانی لەکاتێک���دا‬ ‫وەک مەترس���ی هەس���تی پێدەکرێ‪ ،‬کە بەهۆی‬ ‫هەژمونی ش���یعەگەرای دەوڵەتی سەفەوییەوە‬ ‫کۆتایی بە ‪ ٩‬س���ەدە بااڵدەستی سوننە لەئێران‬ ‫ه���ات و دواب���ەدوای ئەمەش‪ ،‬جیهانی ئیس�ل�ام‬ ‫بەس���ەر دوو جەمس���ەری ش���یعە و س���وننە‬ ‫دابەشکرا‪.‬‬ ‫مەترس���یەکانی ئ���ەم بانگەش���ە نوێن���ەری‬ ‫خامنەیی لەو رووەوەیە کە بەگوێرەی رەوایاتی‬ ‫ش���یعە‪ ،‬ئیمامی زەم���ان (مەه���دی) لەمەککەوە‬ ‫دەردەكەوێ���ت‪ .‬ئەگەر دوای تێپەڕینی س���ەدان‬ ‫س���اڵ لەس���ەرهەڵدانی مەزهەبی شیعە‪ ،‬هێزێک‬ ‫لەچەشنی سوپای پاسداران‪ ،‬ئەرکی ئامادەکاری‬ ‫ب���ۆ هاتنی ئیمامی زەمان لەمەککەوە‪ ،‬بۆ خۆی‬ ‫دیاری بکات‪ ،‬خوێندنەوەی بەرپرسانی سعودی‬ ‫و دواتر جیهانی سوننە دەبێ چۆن بێ؟‬ ‫ل���ەم لێدوان���ەی س���ەعیدیەوە دەردەكەوێت‪،‬‬ ‫ك���ە ماهییەت���ی س���وپای پاس���اداران لەهێزێکی‬ ‫س���ەربازییەوە گۆڕاوە بۆ هێزێکی عەقیدەیی و‬ ‫سەرووناوچەیی!‬ ‫ئێس���تا ئامادەی���ی کۆم���اری ئیس�ل�امی‬ ‫لەس���وریا‪ ،‬بە س���ەرنجدان ل���ە بەرزبوونەوەی‬ ‫ئام���اری رۆژان���ەی کوژراوەکان���ی‪ ،‬ن���ە تەنه���ا‬ ‫لەدژی���ەک وەس���تانی ئێ���ران و س���عودیەیە‪،‬‬ ‫بەڵکو جەمس���ەربەندی رۆژهەاڵتی ناوەڕاستی‬ ‫پڕڕەنگت���ر کردۆتەوە‪ ،‬بەتایب���ەت لەدوای هاتنی‬ ‫روسیا بۆ ناو هاوکیشەکان‪.‬‬ ‫قەدەر وایە لەدەروونی ئەم جەمسەربەندییە‬ ‫و لەهاوپەیمانیەتی ئێران و روس���یادا‪ ،‬سوپای‬ ‫پاس���داران بەهاوکاری روسیا و پوتین ئەرکی‬ ‫سەرش���انی خۆی‪ ،‬کە بریتیە لەئامادەکاری بۆ‬ ‫هاتنی ئیمامی زەمان‪ ،‬بەجێبگەیەنێ!!‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪21‬‬


‫سياسەت‬

‫باهۆزی رووداوەكان و‬ ‫كورسییەكەی سەرۆك‬ ‫(‪)7‬‬

‫لەناو یەكێتیدا تاڵەبانی‬ ‫هەر زوو كۆنتڕۆڵی‬ ‫ناوەندێتی دەسەاڵتی‬ ‫لەدەستدا و بەناوی‬ ‫ئازادیی رادەربڕین و رای‬ ‫جیاوازەوە‪ ،‬غەڵبەغەڵبی‬ ‫دیموكراسی دروست‬ ‫بوو‪ ،‬كە دواتر بوو بە‬ ‫بۆڵەبۆڵ و دەستەگەریی‬

‫سیروان ناشاد‬ ‫‪ 22‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫رەنگە یەكێك لە فاكتەرەكانی كەوتنی دەس���ەاڵتی‬ ‫(مورس���ی) ل���ە میس���ر تێگەیش���تنی ئ���ەو بووبێت لە‬ ‫سیاس���ەت و پەیوەندیی���ە وردەكان���ی دەوڵەتداری و‬ ‫دیپلۆماسیەت لە س���ەدەی (‪ )21‬دا‪ ،‬ئەو وای دەزانی‬ ‫سیاس���ەت ئ���ەو هونەرەیە‪ ،‬كە چ���ۆن بتوانیت ئەوی‬ ‫یەك���ەم رازی بكەی���ت بەجۆرێ���ك‪ ،‬ئەم���ی دووەم‬ ‫بەجۆرێك���ی ت���ر و ئ���ەوی س���ێیەم بەئاوازێك���ی تر‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا تۆ یەك ئامانجت هەیە‪.‬‬ ‫مورس���ی ل���ەژوورە تاریك���ەكان دەیگ���وت ئێم���ە‬ ‫هەرگی���ز نابینە مەترس���ی بۆ ئاسایش���ی ئیس���رائیل‪،‬‬ ‫لەالیەك���ی تریش���ەوە لەگ���ەڵ حەماس���دا ن���ەڕەی بۆ‬ ‫ق���ودس دەكرد‪ ،‬لەالیەك بەرۆژئاوای دەگوت هەموو‬ ‫ج���ۆرە ئازادییە سیاس���ی و مەدەنیی���ەكان جێبەجێ‬ ‫دەكەی���ن و مافەكانی م���رۆڤ و كۆمەڵگایەكی كراوە‬ ‫رێگا كاری ئێمەیە‪ ،‬لەالیەكی تریشەوە لەمەیدانەكانی‬ ‫وەك ئازادی و لەبەردەم الیەنگرانیدا و لەناو ژوورە‬ ‫بخوراوییەكان���ی ئیخوان���دا پەیمان���ی كۆمەڵگایەك���ی‬ ‫ئیس�ل�امی و نەخش���ەی دەوڵەتێك���ی بەرتەس���كی‬ ‫یەكڕەنگی دادەڕشت‪.‬‬ ‫هەر بۆیە زاناو پرۆفیسۆری بەناوبانگی ئەمریكی‬ ‫لەزانستی سیاس���ەتدا (الری دایمۆن) گوتی "وادیارە‬ ‫مورسی واتێدەگات ئەمەریكا عەرەبی نازانێ –بەگاڵتە‬ ‫كردن���ەوە‪ -‬لەكاتێك���دا الی ئەمەری���كا بیروبۆچوون‬ ‫و پەیمانێ���ك دەدات‪ ،‬كەچ���ی الی میس���رییەكان‬ ‫بەزمان���ی عەرەب���ی كارێكی تر دەكات و ش���تێكی تر‬ ‫دەڵێ���ت"‪ .‬هەر بۆی���ە لە ئاكامدا ئەم سیاس���ەتە لێكدژ‬ ‫و ناڕوونەی مورس���ی وایكرد سەری دەسەاڵتەكەی‬ ‫بخ���وات و كۆتای���ی بەدەس���ەاڵت و ژیانی سیاس���ی‬ ‫خۆی و ئیخوانەكان بێنێت و میس���ر بگەڕێنێتەوە بۆ‬

‫دیكتات���ۆری‪ .‬ئەم كردارە لێكدژ و پەنهانی سیاس���ییە‬ ‫لەناو زۆر لەسەركردەكانی ناوچەكە و كوردستانیش‬ ‫بەدرێژای���ی زەمەنێك و ئێستاش���ی لەگەڵدا بێ كاری‬ ‫پێكراوە‪ ،‬پاشانیش بەم دووڕوویی و هەڵخەڵەتاندنە‬ ‫وت���راوە "گەم���ەی سیاس���ی" ی���ان بە كەس���ایەتیەكە‬ ‫دەوترا "پیاوی سیاسی"‪.‬‬ ‫ئەو پێناسە كالس���یكییە كە كەس و سەركردەی‬ ‫سیاس���ی وا دی���اری دەكات‪ ،‬ك���ە دەبێ دڵ���ی هەموو‬ ‫نەیارەكان رابگرێ‪ ،‬وا بكات گورگ و مەڕ بەیەكەوە‬ ‫ئ���او بخۆنەوە‪ ،‬لەئاكامیش���دا بەاڵ بۆ واڵت و ئامانجە‬ ‫س���ەرەكییەكان دروس���ت دەكات‪ ،‬وەك ئ���ەو چەن���د‬ ‫س���اڵەی لەعێراق���دا (یاخ���ود عێراق لەوەت���ەی هەیە)‬ ‫روودەدات‪ ،‬بەناوی سیاسەتەوە درۆ دەكرێ سوننە‬ ‫و ش���یعە و ك���ورد كۆدەكەن���ەوە‪ ،‬كات���ی پێدەكوژن‪،‬‬ ‫دواییش���دا پێی دەڵێ���ن حكومەتی نیش���تمانی عێراق‪.‬‬ ‫بۆیە هەر ئەو سیاس���ەتە لێكدژ و ناڕاشكاوانە بووە‬ ‫قوڕبەسەری و وێرانكاری لەعێراقدا‪.‬‬ ‫هەڵبەت���ە لەوەت���ەی عێ���راق هەی���ە هەر بەش���ەڕ‬ ‫مێ���ژووی خ���ۆی دروس���ت ك���ردووە‪ ،‬ش���یعەكان‬ ‫بەس���ەركردایەتی مالیك���ی الی ئەمەری���كا و رۆژئاوا‬ ‫وای���ان نیش���ان دەدا‪ ،‬كە هەموو مافەكانی س���وننە و‬ ‫كورد و گەلی عێراقیان بەیەكسانی دابەش كردووە‪،‬‬ ‫ب���ە پراكتی���ك كردنی دیموكراس���ی دژی سیاس���ەتی‬ ‫ئێران و هەیمەنەتی ش���یعەگەری ب���وون لەناوچەكە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەئەرزی واقیعدا وانەبوو‪ ،‬بەڵكو بەپێچەوانەوە‬ ‫زیندانەكان پڕبوون لەخەڵكی س���تەمدیدەی س���وننی‬ ‫و مووچ���ە بڕین���ی گەل���ی ك���ورد جێبەجێكردن���ی‬ ‫سیاس���ەتی ئێران لەعێراق و تاكڕەویی و گەندەڵی و‬ ‫دژایەتی تایفی‪ ،‬بەڕادەیەك زۆرداری دژی بەش���ێك‬


‫سياسەت‬

‫بەراوردێكی هێمنانەی بارزانی و تاڵەبانی‬ ‫لە بەراوردی ‪ 20‬ساڵی رابردووی كار و بەرهەمی ئەم دوو سەركردەدا دەردەكەوێت‪ ،‬كە‬ ‫بارزانی بۆ حزبەكەی و بۆ بەرەوپێشبردنی هەرێم و كۆمەڵگای كوردیش سەركەوتووتر‬ ‫و بە بەرهەمتر بووە‬ ‫بارزانی توانی ناوەندێكی دەسەاڵت لەحزبەكەیدا دروست بكات و دیسپلینی پارتایەتی و‬ ‫گوێڕایەڵی لەئەرك و فەرماندا توندوتۆڵ بكات‬ ‫لەش���یعەكانیش پەیڕەودەكرا‪ ،‬هەر بۆیەش ئەمەریكا‬ ‫زوو ئاڕاس���تەكەی گۆڕی‪ ،‬چونكە پایەكانی دەوڵەتی‬ ‫عێ���راق بەدرۆ هەڵچنراب���وو‪ ،‬بناغەكەی مێژووییەكی‬ ‫هاوبەش���ی دروس���ت نەكردبوو‪ ،‬ه���ەر زوو هەڵتەكا‬ ‫و داعش���ی تیا دروس���ت بوو‪ ،‬سەركردەكانیش وەك‬ ‫بەرزەك���ی بان���ان ب���ێ هی���چ لێپرس���ینەوەیەك بۆی‬ ‫دەرچوون‪.‬‬ ‫ئەم سیاس���ەتە راش���كاوانەی بارزانی دەربارەی‬ ‫عێراق بەگش���تی و كوردس���تان بەتایبەتی لەئایندەدا‬ ‫زیاتر دەردەك���ەوێ‪ ،‬كە چەند گەورە و نرخدارە بۆ‬ ‫ك���ورد و ناوچەك���ە‪ ،‬لەئایندەیەكی نزیك���دا بەڕوونی‬ ‫رەهەندەكان���ی خ���ۆی دەپێك���ێ‪ ،‬بەهەمان ش���ێوەی‬ ‫ماندێال و غاندی دەبنە س���یمبولێك بۆ پێكەوە ژیانی‬ ‫راس���تەقینەی نەتەوە و ئاین���ەكان‪ ،‬لەخەباتێكدا دژی‬ ‫رەگەزپەرس���تی و دیكتاتۆریەت بۆ بەدەس���تهێنانی‬ ‫ژیانێكی بەختیار بۆ گەل و نەتەوەیەك‪.‬‬ ‫رۆژئ���اوا و ئەمەری���كا بەتوركیاش���ەوە ت���ەواو‬ ‫لەدنیابین���ی ئاش���تیخوازی و (تۆلێرانتی���زم)ی ئ���ەو‬ ‫سیس���تەمە تێگەیش���توون‪ ،‬ك���ە بارزان���ی دەی���ەوێ‬ ‫لەهەرێ���م و عێراق���دا بیچەس���پێنێ‪ ،‬ئ���ەوان دەزان���ن‬ ‫لێكترازانی عێراق و هەرێمێكی س���ەربەخۆ بۆ كورد‬ ‫ئارامی دەبەخش���ێ بەعێراق و ناوچەك���ە‪ ،‬لەهەمان‬ ‫كاتدا لەناوچە گڕگرتووەكەدا دۆس���تێكی نوێیان بۆ‬ ‫دروست دەكات‪ ،‬ئەم دۆستە كە هەرێمی كوردستانە‬ ‫بەئاسانی سیاسەتەكان و پەیوەندییەكانی یەكانگیر‬ ‫دەب���ێ لەگ���ەڵ رۆژئ���اوا ب���ە ئیسرائیلیش���ەوە‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیەش رۆژئاوا بەگش���تی ئێس���تا تەواو پش���تگیری‬ ‫ك���ورد دەك���ەن‪ ،‬ن���ەك ه���ەر دژ ب���ە داع���ش‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هەڵبژێردراوێكی تەندروس���تی سیاس���ییە‪ ،‬بۆ ئەوان‬

‫لەت���ەواوی ناوچەك���ە‪ ،‬رەنگە بەش���ێك لەبەدبەختی‬ ‫كورد ئەوە بێ‪ ،‬كە لەم رۆژگارە یەكجار زەروور و‬ ‫قۆناغە زێڕینەدا باراك ئۆباما سەرۆكی ئەمەریكایە‬ ‫(كە ئەمە باسێكی ترە)‪ ،‬ئەگینا ئامانجی سەربەخۆی‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان ل���ەوە دەرچ���ووە قس���ەی‬ ‫سەرزار و مقۆمقۆی ئەم و ئەو گۆشەی الپەناگەی‬ ‫رۆژنامەكان بێ‪.‬‬ ‫وردبین���ی بارزانی لەهاوكێش���ە سیاس���ییەكان و‬ ‫پەیوەندی لەگەڵ عێراق و واڵتانی دراوسێ و جیهاندا‬ ‫زۆر لەوە سەركەوتووتر دەرچوو كە كەسانێك تێی‬ ‫گەیشتبوون‪ ،‬بۆیە بە بەراورد لەگەڵ سەركردەكانی‬ ‫تری ناو مەیدانەكە‪ ،‬ل���ە پلەیەكی بااڵتر لەپەیوەندی‬ ‫سیاس���ی و بەرەوپێشچوونی كەس���ێتی و حزبی و‬ ‫دۆخی كوردس���تاندا خۆی بینییەوە‪ ،‬بەتایبەتیش بە‬ ‫بەراورد بەتاڵەبانی و ئۆجەالن‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر بەراوردێك���ی هێمنانە لەنێ���وان تاڵەبانی‬ ‫و بارزانی���دا بكەم‪ ،‬لەرووی كەس���ایەتی سیاس���ی و‬ ‫ش���ەنوكەوی دنی���ای بیروبۆچ���وون و هەنگاونان و‬ ‫بەرهەمەكانیان لەماوەی ئەو ‪ 20‬ساڵەی رابردوودا‪،‬‬ ‫ب���ە چنین���ەوەی دەس���تكەوتەكانیان ب���ۆ خۆی���ان و‬ ‫حزبەكانی���ان لەهەرێم���ی كوردس���تان و ك���ورد‬ ‫بەگش���تی‪ ،‬ئەو ئاكام���ە بەرهەم دێنین‪ ،‬ك���ە بارزانی‬ ‫س���ەركەوتووتر و بە بەرهەمتر بووە بۆ حزبەكەی‬ ‫و بەرەوپیشبردنی هەرێم و كۆمەڵگای كوردی‪.‬‬ ‫بارزانی توانی ناوەندێكی دەسەاڵت لەحزبەكەیدا‬ ‫دروست بكات و دیس���پلینی پارتایەتی توندوتۆڵ و‬ ‫گوێڕایەڵ���ی و لێپرس���ینەوە لەئ���ەرك و فەرمانەكان‬ ‫لەنێ���و ئەندامان���ی پارتەكەیدا بە ب���ەراورد بەیەكێتی‬ ‫زۆر س���ەركەوتوانەتر فەراهەم بكات‪ ،‬لەناو یەكێتیدا‬

‫تاڵەبان���ی ه���ەر ل���ەزووەوە كۆنتڕۆڵ���ی ناوەندێت���ی‬ ‫دەسەاڵتی لەدەس���تدا و بەناوی ئازادیی رادەربڕین‬ ‫و فرەڕەن���گ و رای جی���اوازەوە‪ ،‬غەڵبەغەڵب���ی‬ ‫دیموكراس���ی دروس���ت ب���وو‪ ،‬ك���ە دوات���ر ب���وو بە‬ ‫بۆڵەب���ۆڵ و دەس���تەگەری‪ ،‬لەئاكام���ی ئەم كەش���ەدا‬ ‫بارزانی توانی لەپرۆسەی هەڵبژاردندا یەكەم بێت و‬ ‫جومگە گرنگەكانی دەسەاڵت لەكوردستان بەدەست‬ ‫بگرێت‪.‬‬ ‫بەاڵم تاڵەبانی نەیتوانی حزبەكەی بەیەكگرتوویی‬ ‫بهێڵیت���ەوە‪ ،‬ناوەندییەك���ی الوازی دەس���ەاڵت و‬ ‫پاش���اگەردانیەك لەبڕی���ار و دیس���پلینی حزبایەتیدا‬ ‫دروستكرد‪ ،‬ئەو نەیتوانی بەرێگەی سیاسی قەناعەت‬ ‫بەنەوش���یروان مس���تەفا بكات‪ ،‬كە نەڕوات و لەگەڵ‬ ‫خۆیدا الیەكی گەورەی یەكێتی نەبات‪ ،‬بەڵكو حەزی‬ ‫ك���رد زوو نەوش���یروانی لەكۆڵ ببێت���ەوە بۆ ئەوەی‬ ‫ئیتر ب���ەدوور بێ لە رەخنە و لێپرس���ینەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫لەو زیاتر كەس نەبوو بتوانێ لەدەسەاڵتی تاڵەبانی‬ ‫بپرس���ێتەوە‪ .‬لەهەمان كات لەدوای نەخۆشییەكەی‪،‬‬ ‫كوتل���ە و دەس���تەگەری وەك ڤایرۆس���ێك یەكێت���ی‬ ‫دووچاری گەورەترین نەخۆشی كوشندەی سیاسی‬ ‫كرد‪ ،‬حزبەكەشی لەڕووی هەڵبژاردنەوە بووە حزبی‬ ‫س���ێیەمی كوردستان‪ ،‬تەنانەت تائێستاش حزبەكەی‬ ‫تاڵەبان���ی هی���چ دەس���ەاڵتێكی گرنگ و هەس���تیاری‬ ‫لەهەرێم���دا نیی���ە‪ ،‬تەنه���ا دەس���ەاڵتە كۆمیدیەك���ەی‬ ‫سەرۆك كۆماری عێراق نەبێ!!‬ ‫هەڵبەتە م���ن لێرەدا باس لەپێش���مەرگە قارەمان‬ ‫و كادیرە دڵس���ۆزە بەس���ەبرەكانی یەكێت���ی ناكەم‪،‬‬ ‫ك���ە بەردەوام جێگەی���ان دیارە‪ ،‬چ لەمێژوودا و چ لە‬ ‫ئەمڕۆی مەیدانی كوردستاندا‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪23‬‬


‫سياسەت‬

‫یاداشتهكانی روژانی ئاوارهیی‬ ‫له ئیران‬ ‫‪7‬‬

‫‪7‬‬

‫(‪)23‬‬

‫‪ 100‬كەسایەتیە هاوسەنگەر و‬ ‫هاوسێكانی عەزیمیەی كەرەج‬

‫محەمەد مەال قادر‬ ‫لە سەرەتاكانی ئەم زنجیرە بیرەوەرییە و‬ ‫ئاوارەبوونمان لە دوای نسكۆی ساڵی ‪1974‬‬ ‫بۆ ئێران‪ ،‬باس���م لەوە كرد‪ ،‬كە س���ەركردە و‬ ‫كەس���ایەتیە دیارەكان���ی ن���او ش���ۆڕش ‪100‬‬ ‫خانوومان لەالیەن رژێمی ئەوكاتی ئێرانەوە‬ ‫ل���ە گەڕەكی عەزیمیەی ش���اری ك���ەرەج بۆ‬ ‫دروستكرابوو‪ .‬لەم ئەڵقەیەدا دەمەوێت ناوی‬ ‫ئەو كەسایەتیانە بنوسم‪ ،‬لەو ‪ 103‬خێزانەی‬ ‫ب���ۆ یەكەم ج���ار ل���ەم خانووانە نیش���تەجێ‬ ‫بووی���ن‪ ،‬لەوان���ەی ناوەكانی���ام بیرم���اوە‪،‬‬ ‫بەداخەوە تەنیا ‪ 87‬ناون‪:‬‬ ‫‪ .1‬مەال مستەفا بارزانی نەمر‪ -‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .2‬ش���ێخ محەم���ەد خالی���د بارزانی‪-‬كۆچ���ی‬ ‫دوایی كردووە‬ ‫‪ .3‬ئیدریس بارزانی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .4‬مەسعود بارزانی‪ -‬لەژیاندا ماوە‬ ‫‪ .5‬ش���ێخ جەم���ال بارزان���ی‪ -‬كۆچ���ی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .6‬ش���ێخ باب���ۆ بارزان���ی ‪ -‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .7‬شێخ عەبدولواحید بارزانی – ماوە‬ ‫‪ .8‬شێج جیهاد بارزانی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .9‬عەبدولموهەیمەن بارزانی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .10‬سەلیم یوسف بارزانی ‪-‬ماوە‬ ‫‪ .11‬عەلی عەبدوڵاڵ ئەمین‪-‬ماوە‬ ‫‪ .12‬محەمەد مەال قادر‪-‬ماوە‬ ‫‪ .13‬خوڕشید شێرە‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬

‫‪ 24‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫‪ .14‬فەلەكەدی���ن كاكەیی‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .15‬عەبدوڵاڵ ئاغا پشدەری‪-‬ماوە‬ ‫‪ .16‬مەحم���ود عەزی���ز بەگ ‪-‬كۆچ���ی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .17‬س���اڵح می���ران بەگ‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .18‬عزەت سلێمان بەگ‪-‬ماوە‬ ‫‪ .19‬محەم���ەد ئەمی���ن بەگ‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .20‬ساڵح بێراوی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .21‬م���ەال محەم���ەد مزوری‪-‬كۆچ���ی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .22‬فەت���اح محەمەدمی���ن ئاغا‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .23‬م���ەال حوس���ێن یونس‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .24‬مەال هەمزە‪ -‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .25‬بورهان دزەیی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .26‬موحسین دزەیی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .27‬سامی عەبدولڕەحمان‪-‬شەهید بووە‬ ‫‪ .28‬عەبدولرەحمان قازی‪-‬شەهید بووە‬ ‫‪ .29‬د‪ .‬نەجمەدین كەریم‪-‬ماوە‬ ‫‪ .30‬حوس���ێن حاجۆ س���وری‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .31‬رەشید سندی‪-‬ماوە‬ ‫‪ .32‬رەش���ید عارف ئەتروشی‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬

‫‪ .33‬عەبدولرەحم���ان بناوی‪-‬كۆچ���ی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .34‬ئەكبەر حیدر سورەمەری‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .35‬نادر هەورامی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .36‬خالید هێدی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .37‬ه���ەژار موكریانی‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .38‬مالزم باپیر زێبار (فریق بابكر)‪ -‬ماوە‬ ‫‪ .39‬محەم���ەد س���ەعید جاف‪-‬كۆچ���ی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .40‬فڕەنسۆ حەریری‪-‬شەهید بووە‬ ‫‪ .41‬خوس���رەو زێباری‪-‬كۆچ���ی دوای���ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .42‬شێخ تەیب‪-‬ماوە‬ ‫‪ .43‬ش����ێخ رەزا گواڵنی‪-‬كۆچ����ی دوای����ی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .44‬ئەنوەر جاف‪ -‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .45‬ش����ێخ محەمەد هەرس����ین‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫‪ .46‬عوس����مان س����ەعدی بێ����ژەری رادی����ۆی‬ ‫كوردستان‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .47‬شێخ حاجی رەسوڵ خاڵە‪-‬شەهید بووە‬ ‫‪ .48‬رەسول فەقێ خۆشناو‪-‬ماوە‬ ‫‪ .49‬ئازاد قەرەداغی‪-‬كۆچی دوایی كردووە‬ ‫‪ .50‬عەبدولوەهاب ئەتروش����ی‪-‬كۆچی دوایی‬ ‫كردووە‬ ‫ناوەكان لە ژمارەی داهاتوو تەواو دەكەم‪.‬‬


‫كۆمەاڵیەتی‬

‫چۆن تیرۆریستان مەیلی تاوانكارییان لە دەوروبەریان دەشارنەوە؟‬

‫ژیانی دووفاقیانەی تیرۆریستان‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪25‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫ئەوانەی رەقەمی‬ ‫خەیاڵیان بۆ تابلۆكەی‬ ‫مەال مستەفا دەگوت‪،‬‬ ‫هیچ لە حساب نازانن‬ ‫ئێمە ریكۆردی‬ ‫گینسمان شكاند‪،‬‬ ‫لەجیات دەستخۆشی‬ ‫قسە و قسەڵۆكیان بۆ‬ ‫هەڵبەستین‬

‫ژیمان مەحمود‪:‬‬

‫بۆ نەورۆزی داهاتوو‬ ‫ریكۆردێكی ترمان بۆ گینس دەبیت‬ ‫بەهرە حەمەرەش‬

‫كچێك����ی گەنج����ی خەڵك����ی دهۆك����ە‪ .‬ماوەی‬ ‫حەوت ساڵە كاری بازرگانی دەكات‪ .‬خوێندنی‬ ‫ئامادەیی لەشاری دهۆك و خوێندنی زانكۆی‬ ‫لەزانكۆی ئەمریكی لەبەیروت تەواو كردووە‪.‬‬ ‫سەرەتای دەستپێكردنی كاری بازرگانی هەر‬ ‫لەبەیروت بووە‪.‬‬ ‫ئەگەرچ����ی وەك خ����ۆی دەڵێ����ت‪ ،‬ح����ەوت‬ ‫س����اڵە كاری بازرگان����ی دەكات‪ ،‬پێش����تر چەند‬ ‫پڕۆژەیەك����ی ت����ری ئەنجام����داوە‪ ،‬ب����ەاڵم ب����ە‬ ‫دروس����تكردنی تابل����ۆی م����ەال مس����تەفا وەك‬ ‫س����ەركردەیەی مێژووی����ی كورد‪ ،‬ك����ە تابلۆكە‬ ‫وەك گەوترەترین مۆزایكی كریستاڵ لەجیهان‬ ‫خرای����ە كتێبی گینس‪ ،‬بووە خاوەن ناوبانگێكی‬ ‫زۆر‪.‬‬ ‫لەب����ارەی بیرۆك����ەی ئەنجامدان����ی كاری‬ ‫بازرگانی لەالیەن "ژیمان مەحمود"‪ ،‬جگەلەوەی‬ ‫خ����ۆی دەرچ����ووی كارگێ����ڕی كارە‪ ،‬دەڵێ����ت‬ ‫"خەرج����ی خوێندن لەبەیروت‪ ،‬ل����ەو زانكۆیەی‬ ‫من لێ����م دەخوێند گران ب����وو‪ .‬بۆیە بیرم لەوە‬

‫‪ 26‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫ك����ردەوە لەگ����ەڵ خوێن����دن كارێك بك����ەم‪ ،‬كە‬ ‫خەرج����ی خوێندنەكەم دەس����ت بكەوێت‪ ،‬بیرم‬ ‫لەدامەزراندن����ی كۆمپانیایەك����ی گەش����توگوزار‬ ‫ك����ردەوە‪ .‬ئەوەب����وو ه����ەم كارم دەك����رد هەم‬ ‫دەمخوێند"‪.‬‬ ‫دوای تەواوكردنی خوێندن‪ ،‬ژیمان لەس����ەر‬ ‫كاری بازرگان����ی ك����ە ئ����ارەزووی خۆی بووە‬ ‫بەردەوام دەبێـت‪ .‬بەڕێوەبەرایەتی بەڕێوەبردنی‬ ‫ئاهەنگ و فیس����تڤاڵ دەكاتەوە‪ .‬یەكەم پڕۆژەی‬ ‫لەس����اڵی ‪ 2012‬لەكوردس����تان ئەنجام����داوە‪،‬‬ ‫ك����ە هێنان����ی گروپ����ی گۆرانی من����دااڵن "طیور‬ ‫الجنة" بوو‪ .‬نمایش����ەكە لەیاریگای نێودەوڵەتی‬ ‫بەئامادەبوون����ی ‪ 37‬هەزار كەس ئەنجامدراوە‪.‬‬ ‫هەر ئەو ئاهەنگە دواتر لەش����ارەكانی سلێمانی‬ ‫و دهۆك دووبارە كرایەوە‪.‬‬ ‫دواتر ژیمان كۆمپانیایەكی بازرگانی گشتی‬ ‫بەناوی "ژیمان س����كای" دەكاتەوە‪ .‬كە ئیش����ی‬ ‫هێنان و هەناردەی شتومەكە‪.‬‬ ‫ئەو كچ����ە بازرگانە ئاماژە ب����ە پڕۆژەكانی‬ ‫ب����ەر لەدروس����تكردنی ئ����ەو پڕۆژەی����ە دەدات‬ ‫"پێ����ش دروس����تكردنی تابلۆی مەال مس����تەفا‪،‬‬

‫س����ێ پ����ڕۆژەم لەرۆتان����ا كردۆت����ەوە‪ .‬ی����ەك‬ ‫لەوكارانە پێش����انگایەكی ‪ 46‬تابلۆیی بوو‪ ،‬كە‬ ‫بەكۆمپیوت����ەر دروس����تمان كردب����وو‪ ،‬كارێكی‬ ‫هون����ەری ج����وان ب����وو‪ ،‬وێنەی س����ەركردە و‬ ‫ش����ەهیدانی كوردستان و پێش����مەرگەی كۆن‬ ‫و نوێی تێدابوو‪ .‬بۆ نمونەی وێنەی مەس����عود‬ ‫بارزان����ی تێداب����وو‪ ،‬ك����ە ل����ەدوورەوە دەتبینی‬ ‫یەك وێن����ەی گەورە ب����وو‪ ،‬ب����ەاڵم لەنزیكەوە‬ ‫بریتی بوو لەهەش����ت هەزار وێنەی بچووكی‬ ‫سەرۆك"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەبیرۆكەی دروستكردنی تابلۆی‬ ‫مەال مس����تەفا‪ ،‬ژیم����ان گوتی "بەداخ����ەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫قسە و قس����ەڵۆكەی لەكوردستان هەیە لەهیچ‬ ‫شوێنێكی دونیادا نییە‪ .‬ئێمە ریكۆردی گینسمان‬ ‫شكاند‪ ،‬لەجیاتی دەستخۆشی جۆرەها قسە و‬ ‫قس����ەڵۆكیان لەبارەی هەم����وو وردەكارییەكی‬ ‫ئەو پڕۆژەیەوە كرد‪ ،‬كە هیچی بنەمای نەبوو‪.‬‬ ‫بەداخەوە بەهۆی قسە و قسەڵۆك دەیانویست‬ ‫سەركەوتنەكەمان لەبیر بەرنەوە"‪.‬‬ ‫لەب����ارەی سپۆنس����ەر و تێچوونی پڕۆژەكە‬ ‫ژیم����ان ئاش����كرای ك����رد "س����یروان بارزان����ی‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫بەر لە تابلۆكەی‬ ‫مەال مستەفا‪ ،‬پێشنیاری‬ ‫بازرگانێكی ئیماراتیم‬ ‫بۆ دروستكردنی تابلۆی‬ ‫سەرۆكی ئیمارات بە‬ ‫قازانجێكی ئیجگار‬ ‫زۆرەوە رەتكردەوە‬

‫ك����ە هەم����وو دەزان����ن بازرگانێك����ی گەورەیە‪،‬‬ ‫سپۆنس����ەری پڕۆژەك����ەی ك����رد‪ .‬ئ����ەو وەك‬ ‫بازرگانێك مافی خۆیەتی كارێكی وا بۆباپیری‬ ‫خ����ۆی‪ ،‬یان هەركەس����ێكی تر ب����كات‪ .‬لەبارەی‬ ‫تێچون����ی پڕۆژەك����ە رەقەم����ی زۆر خەیاڵ����ی‬ ‫گوت����ران‪ ،‬پێمواب����ێ ئەوانەی ئ����ەو رەقامانەیان‬ ‫دەگوت‪ ،‬حساب نازانن"‪.‬‬ ‫دەگوترا یەك دانە كریستاڵی دروستكردنی‬ ‫ئ����ەو تابلۆیە بای����ی پێنج س����ەد دۆالرە‪ .‬ژیمان‬ ‫نموونەیەك����ی بچوك����ی تابلۆك����ەی پیش����اندا‬ ‫"كریس����تاڵەكان هەم����ووی ئ����ەو ج����ۆرەن‪ ،‬كە‬ ‫كریس����تاڵی ئاس����ایی جلوبەرگ����ی ئافرەتان����ە‪.‬‬ ‫تابلۆكە لەس����ەر بنەمای گەوترەترین مۆزایكی‬ ‫كریس����تاڵ بڕوانام����ەی پێ����درا‪ ،‬ن����ەك نرخ����ی‬ ‫كەرەستەكان"‪.‬‬ ‫هەروەه����ا لەب����ارەی ئەو گلەییان����ەی گوایە‬ ‫ئێس����تا كاتی ش����ەڕە‪ ،‬نەدەبوایە ئەو خەرجییە‬ ‫بكرێ����ت‪ ،‬ئ����ەو كچ����ە بازرگان����ە رایدەگەیەنێت‬ ‫"پێویس����تە هەموو خەڵك بزانن‪ ،‬من بازرگانم‬ ‫و حكوم����ەت نی����م‪ .‬س����ەرەڕای ئ����ەوە ناكرێت‬ ‫هەموو ئیش����وكارێك بوەس����تێنرێـت‪ ،‬پێویستە‬

‫ژیان بەردەوام بێت‪ .‬بیرۆكەی دروس����تكردنی‬ ‫ئەو تابلۆیە بەر لەس����ێ ساڵ‪ ،‬لەگەڵ سیروان‬ ‫بارزانی باسمان كردووە‪ ،‬ماوەی یانزە مانگ‬ ‫كارم لەسەر كردووە‪ ،‬رەنج و ماندووبوونێكی‬ ‫زۆرم تێدا كێش����اوە‪ .‬سەرەتا ویستمان گینس‬ ‫بێنینە كوردس����تان‪ ،‬بەاڵم رازی نەبوون‪ ،‬بۆیە‬ ‫ناچاربووین نمایش����ەكە لەدوب����ەی بكەین‪ ،‬كە‬ ‫ئۆفیسی رۆژهەاڵتی ناوەڕاستیان لەوێیە"‪.‬‬ ‫تابلۆكەی مەالمس����تەفا لەس����ەر قوماشێكی‬ ‫بیس����ت مەتری دروس����تكراوە‪ .‬چوار ملیۆن و‬ ‫پێنج س����ەد هەزار كریس����تاڵ لەدروستكردنیدا‬ ‫بەكارهات����ووە‪ .‬زیاتر لەیان����زە مانگ ژیمان و‬ ‫ش����ەش گەنجی تر كاری����ان لەس����ەركردووە‪.‬‬ ‫یەك لەمەرجەكان����ی وەرگرتنی لەگینس ئەوە‬ ‫بووە‪ ،‬كە هیچ بۆش����اییەكی تێ����دا نەبێـت‪ .‬بۆیە‬ ‫وردەكاری زۆری ویستووە‪.‬‬ ‫بەپێی قس����ەی ژیمان‪ ،‬ئەو كارەكەی زیاتر‬ ‫وەك ئینتیمایەك����ی نەتەوەیی ئەنجامداوە نەك‬ ‫قازانج ویستی و دەڵێ "ویستم كورد ریكۆردی‬ ‫گینس بش����كێنێ‪ ،‬دەبوایە ئ����ەوە بەئەنجامدانی‬ ‫كارێك����ی گ����ەورە و بەن����رخ بێت‪ .‬پێش����موابوو‬

‫ش����ایانترین كار تابلۆكەی رێبەری كورد مەال‬ ‫مستەفایە‪ .‬پێشتر بازرگانێكی ئیماراتی داوای‬ ‫كرد من تابلۆی س����ەرۆكی ئیمارات دروس����ت‬ ‫بك����ەم‪ ،‬وتی گرانترین كریس����تاڵت بۆ دێنم‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەنجامدانیشی قازانجێكی یەكجاری زۆری بۆ‬ ‫پێش����نیار كردم‪ ،‬بەاڵم من ئەوەم قبوڵ نەكرد‪،‬‬ ‫تەنیا بۆ ئەوەی كورد ئەو ریكۆردە بشكێنێ"‪.‬‬ ‫س����ەبارەت ب����ە كاریگ����ەری بارودۆخ����ی‬ ‫ئابووری لەس����ەر كارە بازرگانییەكان ژیمان‬ ‫مەحم����ود ئاش����كرای ك����رد "قەیران����ی دارای����ی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬كاریگەری زۆری لەس����ەر ئیش‬ ‫و كارەكانم����ان دروس����تكردوە‪ .‬ب����ۆ نموون����ە‬ ‫هەركارێ����ك ئەنجام دەدەی‪ ،‬بەش����ێكی زۆری‬ ‫پارەك����ە بەچ����ەك پێش����نیار دەك����ەن‪ ،‬ئەوەش‬ ‫دەبێت����ە ئەركێك����ی زۆر كە لەوانەی����ە بازرگان‬ ‫ئەو تاقەتەی نەبێت"‪.‬‬ ‫زۆرب����ەی ژنان����ی خ����اوەن پیش����ەی‬ ‫جۆراوج����ۆر لەكوردس����تان‪ ،‬رووب����ەرووی‬ ‫گرفتی نەریتپەرس����تی و تێڕوانینی ناشایستە‬ ‫دەبنەوە‪ .‬ئەو بازرگانە گەنجە خۆش����ی بەدەر‬ ‫لەو حاڵەتە نازانێت "كێشەی زۆرم هاتەرێ و‬ ‫ئێستاش كێشەم زۆرە‪ ،‬هەر لەسنوری خێزان‬ ‫تا دەوروبەر هەوڵدەدەن پێت بڵێن تۆ ئافرەتی‬ ‫و ناتوان����ی ئ����ەو كارە بك����ەی‪ .‬توان����ای كاری‬ ‫بازرگانی����ت نییە و مافی ئ����ەوەت نییە بەتەنیا‬ ‫س����ەفەر بكەی و پەرە بەكارەكەت بدەی‪ .‬هەر‬ ‫لەس����ەر ئ����ەو تێڕوانین����ە پیاوس����االرییە لەناو‬ ‫خودی كارەكەم لەالیەن پیاوانی هاوپیشەوە‪،‬‬ ‫زۆر گرێبەس����ت و پڕۆژەم لەدەستداوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫من متمانەم بەتوانی خۆم هەیە و سەركەوتوو‬ ‫بووم و دەبم"‪.‬‬ ‫س����ەبارەت ب����ەكار و پ����ڕۆژەی داهاتووی‪،‬‬ ‫ژیمان گوتی "بۆ ن����ەورۆز ریكۆردێكی ترمان‬ ‫بۆ گینس دەبێت‪ .‬هەروەها لەس����اڵی ‪2016‬وە‬ ‫دەس����ت دەكەی����ن ب����ە بەرهەمهێن����ان لەبواری‬ ‫درامادا"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪27‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫چۆن تیرۆریستان مەیلی تاوانكارییان‬ ‫لە دەوروبەریان دەشارنەوە؟‬

‫ژیانی دووفاقیانەی‬ ‫تیرۆریستان‬ ‫‪ 28‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫سەرەڕای ئەو دەرەنجامانەی لێكۆڵەرانی‬ ‫پۆلی���س ل���ە هێرش���ە تیرۆریس���تیەكەی‬ ‫ناوچ���ەی "س���ان برنادین���و" لەویالیەت���ی‬ ‫كالیفۆرنیای ئەمریكی پێیگەیشتن‪ ،‬كە تێیدا‬ ‫‪ 14‬كەس بوونە قوربانی و ژن و پیاوێكی‬ ‫موسوڵمانیش���ی تێدا تۆمەتبار كران‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هێشتا لوغز و پرسیارێكی بێ وەاڵم هەیە‪.‬‬ ‫ئەم ژن و پیاوە موسوڵمانە (سەید رەزوان‬ ‫فاروق و تاش���فین مالكی هاوس���ەری)‪ ،‬كە‬ ‫مندالێك���ی ش���یرەخۆرەیان هەی���ە‪ ،‬توانیان‬ ‫ت���ەواوی كەس���انی دەوروب���ەری خۆی���ان‬ ‫بخەڵەتێنن و مامەڵەیەكی دووفاقیانە بكەن‬ ‫و مەیلی تیرۆریس���تیانەی خۆیان لەهەموو‬ ‫كەسێك بشارنەوە؟!‬ ‫لەمێ���ژووی ك���ردە تیرۆریس���تیەكاندا‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی لەبارەی تیرۆریس���تانەوە زانراوە‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬كە دراوس���ێی هێمن‬ ‫و هاوڕێی بێدەنگن‪ ،‬هەرگیز‬ ‫بەخەیاڵ���ی دەوروبەریان���دا‬ ‫نەهات���ووە‪ ،‬ك���ە پەیوەندیان‬ ‫ب���ەكاری تیرۆریس���تیەوە‬ ‫هەبێت!‬ ‫ل���ە مانگ���ی مایس���ی‬ ‫رابردوودا پیاوێكی موسوڵمان‬ ‫ب���ە ناوی "نادر ئەلس���ۆفی" هێرش���ی كردە‬ ‫س���ەر پێش���بڕكێی كاریكاتێ���ری وێنەكانی‬ ‫پێغەمبەری ئیس�ل�ام لەویالیەتی تەكساس‪.‬‬ ‫ئەو پیاوە كوڕێكی نۆ س���ااڵنەی هەبوو و‬ ‫خاوەن فرۆشگایەكی پاككردنەوەی فەرش‬ ‫و مافوور ب���وو‪ ،‬پێدەچوو ژیانی ئاس���ایی‬ ‫بێ���ت‪ .‬باوكی لەب���ارەی كوڕەكەیەوە دەڵێ‬ ‫"بەردەوام ح���ەزی دەكرد كاتەكانی لەگەڵ‬ ‫كوڕەكەی بەس���ەر ببات‪ .‬ب���اوەڕ ناكەم كە‬ ‫دەبینم كارێكی وای كردووە"‪.‬‬ ‫كاتێ���ك "س���ەیفەدین رزق���ی" تەق���ەی‬ ‫لەگەش���تیارانی هاوینەهەوارێك���ی كەن���ار‬ ‫دەری���ا لەواڵتی تونس كرد‪ ،‬دایكی دەیگوت‬ ‫"كوڕەكەم توانای ئەنجامدانی ئەو كارانەی‬ ‫نیە‪ ،‬كە پێی تۆمەتبار كراوە‪ ،‬من پێمدەگوت‬ ‫مش���ك لەماڵەكەمان���ە‪ ،‬ئ���ەو نەیدەتوانی و‬ ‫دڵی نەدەهات مش���كێك بكوژێت‪ ،‬جا چۆن‬ ‫كارێكی لەم جۆرەی پێدەكرێت"؟!‬ ‫لەهەم���وو ئ���ەم حاڵەتان���ەی باس���كران‪،‬‬ ‫زەحمەتە پێش���وەختە بزانرێت ئەم كەسانە‬ ‫مەیلێك���ی ل���ەم جۆرەیان هەی���ە‪ ،‬دواتریش‬ ‫لەالی���ەن دەوروبەرەكەیان���ەوە زەحمەت���ە‬ ‫ب���اوەڕ بكرێت‪ ،‬كە كاری لەم ش���ێوەیەیان‬ ‫ئەنجامداوە‪.‬‬ ‫لەساڵی ‪ 2005‬كاتێك "جێرمین لیندسی"‬

‫و س���ێ خۆك���وژی دیك���ە ‪ 56‬كەس���یان لە‬ ‫لەندەن كوش���ت‪ ،‬هاوس���ەرە بەریتانیەكەی‬ ‫جێرمی���ن (س���امانتا لیوتوی���ت) گوتی "من‬ ‫لەدڕندەی���ی ئ���ەو تاوان���ە تۆقی���م‪ ،‬قێزی���ش‬ ‫لەرۆڵ���ی هاوس���ەرەكەم ل���ەم تاوان���ەدا‬ ‫دەكەمەوە"‪ .‬دوای ئەم رووداوە سامانتا و‬ ‫سێ منداڵەكەی خۆیان ونكرد‪ .‬دوای ئەوە‬ ‫ئەم ژنە تۆمەتبار كرا بە بەش���داریكردن لە‬ ‫پالنی پەالماری تیرۆریس���تی سەر بازاڕی‬ ‫"ویست جیت" لە نایرۆبی و بووە یەكێك لە‬ ‫ناوە هەرە لەپێشەكانی لیستی داواكراوانی‬ ‫تیرۆریستان لە جیهاندا!!‬ ‫پاراس���تنی نهێن���ی ژیان���ی دووفاقی���ەی‬ ‫تیرۆریس���تان لوغزێكی س���ەیرە‪ ،‬هۆكاری‬ ‫ئەم لوغزەش ئەوەیە‪ ،‬كە بەدەگمەن دوای‬ ‫ئەو پەالمارە تیرۆریس���تیانە تیرۆرس���تان‬ ‫بەزیندویی دەمێننەوە‪ ،‬تا وردەكارییەكانی‬ ‫ئ���ەم فروفێڵ���ە و چۆنیەت���ی پاراس���تنی‬ ‫نهێنیەكانی���ان ل���ە دەوروبەری���ان روون‬ ‫بكەنەوە!‬ ‫دەروونناسان لەگۆشەیەكی جیاوازەوە‬ ‫ش���یكردنەوەیان ب���ۆ ژیان���ی دووفاقیانەی‬ ‫تیرۆریستان و چۆنیەتی شاردنەوەی مەیلی‬ ‫تیرۆریس���تییان لەدراوسێ و هاوڕێكانیان‬ ‫كردووە‪" .‬بیت سیمی" لەزانكۆی "نیبراسكا"‬ ‫و "رۆب���ەرت ڤوتری���ل" لەزانۆك���ی "نیڤ���ادا"‬ ‫لەماوەی ‪ 10‬س���اڵدا دیمانەی���ان لەگەڵ ‪89‬‬ ‫رەگەزپەرستی سپی پێست كردووە‪ ،‬لەپێناو‬ ‫تێگەیش���تن و شیكردنەوەی ئەوەی خۆیان‬ ‫ناویان لێناوە "ستراتیجیەتی خۆشاردنەوە‬ ‫و خۆدەرخستن بەوریاییەوە"‪.‬‬ ‫ئ���ەو دەروونناس���انە دەڵێ���ن كاتێك ئەم‬ ‫رەگەزپەرس���تانە دەزان���ن بۆچوونەكانیان‬ ‫لەالی���ەن دەوروبەریان���ەوە بەت���ەواوی‬ ‫رەتدەكرێن���ەوە و ب���ە "رەگەزپەرس���تی‬ ‫و نازیی���ەت" تۆمەتباردەكرێ���ن‪ ،‬لەم���ەوە‬ ‫فێ���ری هون���ەری ش���اردنەوەی ئ���ەم‬ ‫مەیلەی���ان لە دەوروبەری���ان دەبن‪ .‬خۆیان‬ ‫ل���ە وروژاندن���ی خەڵ���ك دوور دەگ���رن‪،‬‬ ‫بەهۆی ئەم ستراتیژەش���یانەوە‪ ،‬هەمیش���ە‬ ‫دەوروبەرەكانیان بە كەس���انی "ئاس���ایی"‬ ‫وەسفیان دەكەن‪.‬‬ ‫بێینەوە س���ەر پەالمارەكەی كالیفۆرنیا‪.‬‬ ‫الیەنێك���ی وەحش���یگەرانەی تاوانەك���ەی‬ ‫ئەم دوو هاوس���ەرە ئەوە ب���وو‪ ،‬كە ئەوان‬ ‫پەالماری هاوڕێكانی خۆیان دا لەئیدارەی‬ ‫تەندروستی گشتی ناوچەكە‪ ،‬كە زۆرینەیان‬ ‫چەند س���اڵێك بوو دەیانناس���ین و پێكەوە‬ ‫ب���وون‪ ،‬تەنان���ەت بەبۆن���ەی لەدایكبوون���ی‬

‫كوڕەك���ەی ف���اروق‪ ،‬ئاهەنگیش���یان ب���ۆ‬ ‫س���ازكردبوو!! ل���ەرۆژی پەالمارەكەش���دا‬ ‫"فاروق" بەرەبەیانیەك���ەی الیان بوو‪ .‬دیار‬ ‫نەبوو كە ماوەی چەندە فاروق بەم ش���ێوە‬ ‫ش���اراوەیە دەژی و وێن���ا راس���تەقینەكەی‬ ‫خۆی پەردەپۆش كردووە‪.‬‬ ‫یەكێ����ك ل����ەو رەگەزپەرس����تانەی ئ����ەم‬ ‫دوو مامۆس����تایەی زانك����ۆ دیمان����ەی‬ ‫لەگ����ەڵ كردب����وون‪ ،‬لەب����ارەی ئ����ەم ژیانە‬ ‫دووفاقی����ەی خۆی و ش����اردنەوەی مەیلە‬ ‫رەگەزپەرس����تانیەكەی دەڵ����ێ "دەزان����م‬ ‫گ����ەر هاوڕێكان����م بزان����ن م����ن مەیل����ی‬ ‫رەگەزپەرستیم هەیە‪ ،‬لەكار دەردەكرێم و‬ ‫بێكار دەمێنمەوە"!! رەگەزپەرستێكی سپی‬ ‫پێس����تی دیكە دەڵ����ێ "خەون����ی بەدیهێنانی‬ ‫نیشتیمانێك بۆ سپی پێستەكان بە شەو و‬ ‫رۆژێ����ك نایەتەدی‪ ،‬دەبێ كاری بۆ بكەین‪.‬‬ ‫پێویس����تە كەس����ی رەگەزپەرس����ت بزانێت‬ ‫كێیە و چی لەئەقڵی����دا هەیە‪ ،‬ئەمەش رێگر‬ ‫نیە لەوەی لەجیهاندا بژی و مامەڵە لەگەڵ‬ ‫دەوروبەرتدا بكەی"‪.‬‬ ‫لەنێو گروپە رەگەزپەرستە ئەمریكیەكاندا‬ ‫نەریتی جۆراوجۆر هەیە‪ ،‬هەیانە سەریان‬ ‫دەتاش����ن‪ ،‬هەندێك����ی تری����ان ك����ە دەگەن����ە‬ ‫یەكتر ساڵوی هیتلەر لەیەكتر دەكەن‪ ،‬یان‬ ‫ش����ێوازی دیكەی مامەڵەكردن����ی تایبەتیان‬ ‫هەی����ە‪ ،‬بەاڵم هەموویان شوناس����ی خۆیان‬ ‫دەش����ارنەوە‪ .‬ئەندامێك����ی بزووتن����ەوەی‬ ‫نازییە ئەمریكیەكان بەم دوو مامۆستایەی‬ ‫زانك����ۆی گوت����ووە "ژنەك����ەم لەگ����ەڵ دوو‬ ‫كرێ����كاری ژن����ی رەشپێس����تدا كاردەكات‪.‬‬ ‫م����ن پێی دەڵێ����م كرێكارە رەشپێس����تەكان‬ ‫هاوبەش����ی كارمانن و ناچارین قس����ەیان‬ ‫لەگەڵ بكەین و رەفتاری بێ ش����ەرمانەیان‬ ‫بەرامب����ەر نەكەی����ن‪ ،‬بەاڵم لەكات����ی خۆیدا‬ ‫(كاتی جەنگ) سەریان دەبڕین"!‬ ‫بەهۆی نەریتی هاوبەش����ی شاردنەوەی‬ ‫مەیلە توندڕەو و رەگەزپەرس����تانەكەیان‪،‬‬ ‫پێس����تی‬ ‫س����پی‬ ‫رەگەزپەرس����تانی‬ ‫ئەمری����كا هەمیش����ە گوم����ان لەدراوس����ێ‬ ‫موس����وڵمانەكانیان دەك����ەن و ه����ەوڵ‬ ‫دەدەن لێكدانەوەیەك����ی لۆژیكیان����ە بۆ ئەم‬ ‫گومانەیان بدۆزنەوە‪ .‬ئامارەكانیش دەڵێن‬ ‫لەوەتەی پەالمارە تیرۆریس����تیەكەی ‪11‬ی‬ ‫س����ێپتەمبەری ‪2001‬ەوە‪ ،‬تیرۆریس����تانی‬ ‫موسڵمان چەندە پەالماری ئەمریكیەكانیان‬ ‫دابێ����ت‪ ،‬چەندی����ن ق����ات رەگەزپەرس����تە‬ ‫راس����تڕەوە ئەمریكیەكان����ەوە پەالم����اری‬ ‫موسوڵمانانی ئەمریكایان داوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪29‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫ئەو سیستەمە كۆمپیوتەریەی مەترسیە بۆ سەر مرۆڤ‬

‫بۆچی پێویستە لە سیستەمی‬ ‫خوارزمی فەیسبوك بترسین؟‬

‫ئەمە فەیسبوكە بڕیار دەدات پێویستە هەواڵی كام هاوڕێت بزانی و‬ ‫كامەشیان هەواڵیان بۆ تۆ گرنگ نیە!‬ ‫ئای���ا فیلم���ی "‪"Her‬ت بینوت���ە؟ بەه���ۆی‬ ‫پێش���كەوتنی تەكنەلۆژی���اوە ل���ە فیلمەك���ەدا‬ ‫هەس���تت بە ترس ك���ردووە؟ لەو راپۆرتەدا‬ ‫هەس���ت بەو ترسە راستەقینەیە‪ ،‬كە رۆژانە‬ ‫لەگەڵیدا دەژیت!!‬ ‫فەیس���بوك بڕی���اری دا ئەزموون���ی‬ ‫بەكارهێنەران لەفەیس���بووكدا باشتر بكات‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی ل���ەالی فەیس���بوك گرنگ���ە تەنی���ا‬ ‫مانەوەیەت���ی وەك الپ���ەڕەی س���ەرەكی‬ ‫لەكۆمپیوتەرەك���ەت و بەپێ���ی توان���ات چێژ‬ ‫لەبەكارهێنان���ی وەربگریت‪ ،‬هەرچی بتوانێ‬ ‫دەیكات بۆ ئەوەی بەهۆی زۆر سەیركردنی‬ ‫شاش���ە بەدرێژایی رۆژ هەست بە بێزاریی‬ ‫نەكەی‪ ،‬ئەمەش وایكردووە ژمارەیەكی زۆر‬ ‫ل���ە "خوارزمی" (سیس���تەمی چارەس���ەریی‬ ‫كۆمپیوتەری) دروس���ت بكات‪ ،‬لەسەرووی‬ ‫هەمووش���یانەوە خوارزم���ی الپ���ەڕەی‬ ‫س���ەرەكی (‪ .)News Feed algorithm‬ئ���ەو‬ ‫سیس���تەمە بڕیار دەدات لەكاتی كردنەوەی‬ ‫الپەڕەی س���ەرەكیت لە فەیسبوك چ شتێك‬ ‫ببینیت‪ .‬هەر فەیس���بوكە بڕیار دەدات كامە‬ ‫ل���ە هاوڕێكانت پێویس���تە هەواڵیان بزانی و‬ ‫كامەش���یان هەواڵیان ب���ۆ تۆ گرنگ نیە! یان‬ ‫ئەو رێكالمانە چین‪ ،‬كە دەیانبینی و رێژەیان‬ ‫لەالپەڕەكەی تۆ چەن���دە؟ تەنانەت هەندێك‬ ‫ج���ار ئەو سیس���تەمە بڕی���ار دەدات چی تر‬ ‫هەواڵی زیاترت پیش���ان ن���ەدات‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫ناچار بیت بازنەی هاوڕێیەتیت لەفەیسبوك‬ ‫فراوانتر بكەی!‬ ‫ك���ە باس لە خوارزمی دەكەین‪ ،‬باس���ەكە‬

‫‪ 30‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫پەیوەندی بە چیرۆك���ی داهێنانەكانی زانای‬ ‫موس���وڵمان "ئەب���و عەبدوڵ�ڵ�ا محەمەد بن‬ ‫موسای خوارزمی (‪847-781‬ز)"یەوە هەیە‪،‬‬ ‫ك���ە نازن���اوی خوارزمی ب���ووە و زانایەكی‬ ‫گەورەی بواری بیركاریی بووە‪ .‬خوارزمی‬ ‫"سیس���تەمێكی چارەس���ەری ئەلیكترۆن���ی"‪،‬‬ ‫یاخود كۆمەڵە كۆدێك���ی پرۆگرامییە‪ ،‬چەند‬ ‫فەرمانێ���ك دەدەنە ئامێ���ری ئەلیكترۆنی بۆ‬ ‫جێبەجێكردنی‪ ،‬بەاڵم لەس���ەردەمی ئێستادا‬ ‫وایلێهاتووە ئامێرەكە خۆی دەتوانێ فێرببێت‬ ‫و خ���ۆی فەرمان دەربكات و خوارزمیەكان‬ ‫بخوێنێتەوە‪.‬‬ ‫لە بنچینەدا خوارزمی بریتیە لەكۆمەڵێك‬ ‫هەن���گاوی بیركاری���ی و مەنتیق���ی ل���ەدوای‬ ‫ی���ەك ب���ۆ چارەس���ەركردنی كێش���ەیەك‪.‬‬ ‫بۆی���ەش ب���ەو ن���اوەوە ناون���راوە‪ ،‬چونك���ە‬ ‫زان���ای گ���ەورەی بیركاریی ئەب���و جەعفەر‬ ‫ئەلخوارزم���ی ئ���ەو بی���ردۆزەی داهێن���اوە‪.‬‬ ‫وشەكە لەنێوان زمانەكانی جیهاندا بەناوی‬ ‫(‪ )Algorithm‬باڵوبووی���ەوە‪ ،‬ل���ە بنەڕەت���دا‬

‫سیستەمی خوارزمی‬ ‫فەیسبوك بەهەمان‬ ‫دیقەتی ئەقڵی مرۆڤەوە‬ ‫سیما و روخسارەكان‬ ‫دەناسێت‬

‫واتاكەی كورتكراوەی خوارزمییە بۆ س���ێ‬ ‫تێكهەڵكێ���ش ئەوانیش بریتین لە ‪ :‬زنجیرە و‬ ‫هەڵبژاردن و دووباربوونە‪.‬‬ ‫ئەو سیس���تەمە خورزمیان���ەی ئەمڕۆ لە‬ ‫تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان دەیانبینین بەش���ێكی‬ ‫گرنگی هۆشیاریمانن‪ ،‬كار لەسەر خەون و‬ ‫حاڵەتە دروونییەكان و بینینمان بۆ خۆمان‬ ‫بۆ دەرووبەرمان دەكەن‪ .‬پێشتر فەیسبوك‬ ‫ئەزموونێك���ی تاقیك���ردەوە‪ ،‬تابزانێت ئاخۆ‬ ‫دەتوان���ێ هەس���تەكانی بەكارهێنەرانی���دا‬ ‫كۆنتڕۆڵ بكات؟ ئەزموونەكە س���ەركەوتوو‬ ‫ب���وو‪ ،‬بەو پێیەی فەیس���بوك توانی حاڵەتی‬ ‫میزاج���ی بەكارهێنەران���ی بگۆڕێ���ت و كار‬ ‫بەهەس���ت و س���ۆزیان بكات‪ ،‬كە لەكۆتاییدا‬ ‫فەیسبوك لەسەر ئەم كارە داوای لێبوردنی‬ ‫كرد!‬ ‫بیربك���ەرەوە ئ���ەو هێ���زەی كۆنتڕۆڵ���ی‬ ‫بەركاهێنەران���ی دەكات كەوتۆت���ە دەس���ت‬ ‫رۆبۆتێ���ك‪ ،‬ن���ەوەك م���رۆڤ! جا بی���ر لەوە‬ ‫بكەرەوە چ دەبێت گەر رۆژێك لەرۆژان ئەو‬ ‫رۆبۆتە بتوانێت هۆش���یاریی و زیرەكیەكی‬ ‫تایب���ەت بەخ���ۆی هەبێ���ت؟! ب���ەاڵم بۆچ���ی‬ ‫دەب���ێ ئێم���ە لەخوارزمیەكانی فەیس���بووك‬ ‫بترس���ین و نیگەران بین‪ ،‬گەر ئەوان هەوڵی‬ ‫باشتركردنی ژیانمان بدەن؟‬ ‫خوارزم���ی فەیس���بوك ه���ەوڵ دەدات‬ ‫خۆی بە مرۆڤ بچوێنێت‬ ‫ئای���ا دەزانی كەس���انێك ه���ەن زۆر حەز‬ ‫بەنامەی بەیانیان ‪ Mourning Texts‬دەكەن؟‬ ‫فەیس���بوك ئێس���تا پەیام و نام���ەی بەیانی‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫سیستەمی خوارزمی‬ ‫فەیسبوك وەك "مشكی"‬ ‫تاقیگە مامەڵە لەگەڵ‬ ‫بەكارهێنەرانیدا دەكات‬ ‫باش���یان بۆ دەنێرێت! تەنیا لەخەو‬ ‫هەڵبس���تن‪ ،‬دەبینن ك���ە خوارزمی‬ ‫فەیس���بوك لەس���ەرەتای الپ���ەڕەی‬ ‫س���ەرەكییان پێیان���ی گوت���ووە‬ ‫"بەیانیت���ان ب���اش"‪ .‬تەنی���ا ئەمە نا‪،‬‬ ‫بەڵكو خوارزمی فەیسبووك پێمان‬ ‫رادەگەێنێت كامە هاوڕێیەمان یادی‬ ‫لەدایكبوونیەت���ی! ئەم���ەش بەگوێ���رەی‬ ‫نزیك���ی ئەو هاوڕێیەمان‪ .‬ب���ە تێپەڕبوونی‬ ‫كات‪ ،‬بەبیرهێنان���ەوەی رۆژی لەدایكبوونی‬ ‫هاوڕێیان���ت‪ ،‬ل���ەوەی تەنی���ا پڕۆگرامێك���ی‬ ‫فەیس���بووك بێ���ت و بی���رت بهێنێت���ەوە‪،‬‬ ‫دەگۆڕێ���ت ب���ۆ هەس���تێكی جی���اواز‪ ،‬وەك‬ ‫ئ���ەوەی هاوڕێیەك���ی نزیكت ئ���ەم چاكەیت‬ ‫لەگەڵ بكات و بیرت بهێنێتەوە!‬ ‫گەر پێشتر فەیسبوك بە زمانێكی وشكی‬ ‫رۆبۆتئاس���ا پێی گوتبیت‪ ،‬ك���ە ئەمڕۆ یادی‬ ‫لەدایكبوون���ی ف�ڵ�ان هاوڕێتە‪ ،‬ئ���ەوا ئەمڕۆ‬ ‫بەش���ێوەیەكی جی���اواز ئەمەت‬ ‫بیر د ێنێت���ە و ە ‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪31‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫س���ەرەتا ل���ە دەمەوبەیانیدا بەیانی باش���ت‬ ‫لێدەكات‪ ،‬ئینجا دواتر بەزمانێكی نەرمترەوە‬ ‫پێتدەڵێت "ئەم���ڕۆ رۆژی لەدایكبوونی فاڵن‬ ‫هاوڕێت���ە‪ ،‬بۆچی بەم بۆ نەی���ەوە پەیامێكی‬ ‫جوانی بۆ نانوسیت؟"‪.‬‬ ‫خوارزمی فەیس���بوك بەهەم���ان دیقەتی‬ ‫ئەقڵ���ی مرۆڤ���ەوە س���یما و روخس���ارەكان‬ ‫دەناسێت‪.‬‬ ‫بەڵ���ێ‪ ،‬خوارزم���ی روخس���اری ق���ووڵ‬ ‫‪ Deep Face Algorithm‬ك���ە فەیس���بوك‬ ‫زۆر پێشیخس���تووە‪ ،‬دەتوانێت روخسار و‬ ‫س���یماكان بەرێ���ژەی ‪ %97،25‬بناس���ێت‪ .‬لە‬ ‫كاتێكدا وردبینی مێشكی مرۆڤ لەوبارەیەوە‬ ‫‪%97،53‬ی���ە‪ ،‬ب���ەاڵم خوارزم���ی فەیس���بوك‬ ‫لەروویەك���ەوە لەم���رۆڤ زیرەكترە‪ ،‬چونكە‬ ‫مێش���كی م���رۆڤ توان���ای ناس���ینەوەی ل���ە‬ ‫‪ 1000‬كەس تێپەڕ ناكات‪ ،‬كەچی خوارزمی‬ ‫فەیس���بوك دەتوانێ زیاتر لە ملیارێك كەس‬ ‫لەبەكارهێنەرانی فەیسبووك بناسێت!!‬ ‫خوارزم���ی فەیس���بوك وەك "مش���كی"‬ ‫تاقیگە مامەڵە لەگەڵ مرۆڤ دەكات‬ ‫تائێستا كەستان واتان بەسەرنەهاتووە‪،‬‬ ‫هاوڕێیەكتان ناسیبێت‪ ،‬كەچی بۆ ماوەی‬ ‫زیاتر لەساڵێك قسەتان لەگەڵی نەكردبێت‬ ‫و ب�ڵاوك��راوەك��ان��ی��ش��ی ل��ەس��ەر الپ���ەڕەی‬ ‫فەیسبوكەكەتان سڕابێتەوە؟ دەزان��ی بۆ‬ ‫وایە؟ چونكە خوارزمی فەیسبوك بڕیاری‬ ‫داوە ئەو كەسە چیتر بۆ تۆ گرنگ نییە!!‬ ‫ل��ەن��اك��اوێ��ك و پ��ێ��ش ئاگاداركردنەوەی‬ ‫پێشوەختە سەرلەنوێ دەردەكەوێتەوە‪.‬‬ ‫كەواتە خوارزمیەكە وەك مشكی تاقیگە‬ ‫مامەڵە ل��ەگ��ەڵ بەكارهێنەرانیدا‬ ‫دەك��������ات‪ .‬ئ�����ەم سیستەمە‬ ‫تاقیتدەكاتەوە‪ ،‬ئاخۆ تۆ‬ ‫دوای ئ����ەو هەموو‬ ‫ماوەیە حەزدەكەی‬ ‫دووبارە پەیوەندی‬ ‫ل�������ەگ�������ەڵ�������دا‬ ‫ببەستیەوە؟‬ ‫ئ���ە م‬

‫‪ 32‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫لەوانەیە رۆژێك بێت‬ ‫ئەو سیستەمی خوارزمییە‬ ‫كۆنتڕۆڵمان بكات و‬ ‫ئەزموونی فیلمەكانی‬ ‫خەیاڵی زانستی لە‬ ‫واقیعدا ببینین و تێیدا‬ ‫بژین‬ ‫سیس���تەمەی فەیس���بووك مێش���ك و‬ ‫بیركردنەوەی بەكارهێنەرانی دەخوێنێتەوە‪،‬‬ ‫لەب���ارەی بابەتێك���ەوە چەن���د بۆچوونێك���ی‬ ‫جی���اوازت ب���ۆ دەخات���ەڕوو‪ ،‬ب���ۆ نمون���ە‬ ‫بۆچوونی هاوڕێیەكت كە سەر بە گروپێكی‬ ‫دیاریك���راوە‪ ،‬لەگ���ەڵ كەس���ێكی دیكە كە لە‬ ‫حزبێكی ترە‪ .‬خوارزمیەكە چاوەڕوان دەكات‬ ‫ت���ۆ لەگەڵ كامیاندا زیات���ر كارلێك دەكەی؟‬ ‫دوای ئ���ەوە تێدەگات ك���ە بۆچوونی كامیان‬ ‫ب���ەالی ت���ۆوە گرنگە‪ ،‬ئی���دی باڵوك���راوە و‬ ‫هەواڵی ئەوت بێ پچڕانەوە بۆ نوێدەكاتەوە‬ ‫و پێتدەگەیەنێ���ت‪ .‬لەوەش زیاتر پێش���نیاری‬ ‫پەس���ەندكردنی هاوڕێیەتی چەند كەس���ێكی‬ ‫هاوڕێی ئەو كەسەت بۆ دەكات!!‬

‫خوارزم���ی فەیس���بوك هەموو ش���تێك‬ ‫دەزانێت‪ ،‬هەموو شتێك!‬ ‫الی��ەن��ە تایبەتیەكانی ژی��ان��ت بەرامبەر‬ ‫خ���وارزم���ی ف��ەی��س��ب��وك س��ف��رە‪ ،‬تەنانەت‬ ‫ئ��ەو شتانەی بەشێوەی تایبەت باڵویان‬ ‫دەك��ەی��ەوە‪ ،‬یان لەژێر هەڵبژاردنی "تەنیا‬ ‫من ‪ ،"Only Me‬كە تەنیا بۆ خ��ۆت بێت‪،‬‬ ‫كەچی خوارزمیەكە حیسابیان بۆ دەكات‪.‬‬ ‫ئەو سیستەمە پەیوەندییە سۆزدارییەكانت‬ ‫دەزان���ێ���ت‪ ،‬دەزان���ێ���ت ئ���ەو ك��ەس��ان��ەی لە‬ ‫ف��ەی��س��ب��ووك ب��ەی��ەك��ت��ر س��ەرس��ام��ن چۆن‬ ‫مامەڵە دەك���ەن؟! تەنانەت بە ه��ۆی ‪GPS‬‬ ‫لەمۆبایلەكەتەوە دەزانێت تۆ ئێستا لەكوێیت‪.‬‬ ‫ئەو خواردنگەیەی بەردەوام نانی لێدەخوای‬ ‫دەن��اس��ێ��ت‪ .‬ئاینكەت و ئ��ەو فیلمانەی تۆ‬ ‫بینوتن‪ ،‬یان حەزت لێیە‬ ‫ب��ی��ان��ب��ی��ن��ت‪ ،‬هەموو‬ ‫ئەمانە دەزانێت‪.‬‬ ‫خ��وێ��ن��دن��ەوە و‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫بۆچوونەكانت لەبارەی كتێب و داهێنەران‬ ‫دەزان���ێ���ت‪ ،‬ه���ەروەه���ا دەزان����ێ لەرێگەی‬ ‫ئ��ی��ن��س��ت��گ��رام و وات����س ئ���اپ پەیوەندیت‬ ‫ل��ەگ��ەڵ ك��ێ ه��ەی��ە‪ ،‬ه��ەم��وو ئ���ەو ژم���ارە‬ ‫تەلەفۆنانە دەزانێت‪ ،‬لەسەر مۆبایلەكەت‬ ‫تۆمارت ك��ردوون!! هەموو شت دەزانێت‪،‬‬ ‫لەهەمووش ترسناكتر‪ ،‬ئەو تەنیا لەبارەی‬ ‫تۆ نا‪ ،‬بەڵكو هەموو ئەو زانیاریی و الیەنە‬ ‫تایبەتیانەی ژیانی زیاتر لە یەك ملیار كەس‬ ‫لەسەرتاسەری جیهاندا دەزانێت!!‬ ‫سیس���تەمی خوارزمی هەموو ش���تێك‬ ‫پێوانە دەكات‬ ‫ل���ە جوڵ���ەی ماوس���ەكەت لەس���ەر‬ ‫كۆمپیوتەرەك���ەت‪ ،‬تا دەگات���ە ژمارەی ئەو‬

‫مێشكی مرۆڤ توانای‬ ‫ناسینەوەی لە ‪1000‬‬ ‫كەس تێپەڕ ناكات‪،‬‬ ‫كەچی سیستەمی خوارزمی‬ ‫فەیسبوك دەتوانێ‬ ‫زیاتر لە ملیارێك كەس‬ ‫بناسێت!!‬ ‫الیكانەی دەیك���ەی‪ ،‬خوارزمیی هەموو ئەو‬ ‫زانیاریانە لەبنەك���ەی زانیاری خۆی تۆمار‬ ‫دەكات‪ ،‬ب���ۆ ئ���ەوەی لەمامەڵەك���ردن لەگەڵ‬ ‫بەكارهێنەرانیدا زیرەكتر بێت!‬ ‫ترس���ی راس���تەقینە‪ :‬كەس ش���ارەزای‬ ‫تەواوی سیستەمی خوارزمی نییە!‬ ‫ئ���ەوە تەنیا ی���ەك سیس���تەمی خوارزمی‬ ‫نیە‪ ،‬بەڵكو تۆڕێكی گەورەیە لەم سیستەمە‬ ‫زیرەكە‪ .‬هەندێكیان بۆ ئێمە لەبەردەس���تن‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشی زۆری لەبەر دەستی فەیسبوك‬ ‫خۆی دان‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی زۆر ترس���ناكە ئەوەی���ە‪ ،‬هی���چ‬ ‫كەس���ێك نی���ە زانی���اری ت���ەواوی لەبارەی‬ ‫ئەم سیس���تەمەوە هەبێت‪ .‬كێ دەزانێت ئەو‬ ‫زیرەكیی���ە دەس���تكردە تا ك���ۆی دەمانبات؟‬ ‫لەوانەی���ە رۆژێ���ك بێ���ت ئ���ەو سیس���تەمی‬ ‫خوارزمییە كۆنتڕۆڵمان بكات و ئەزموونی‬ ‫فیلمەكانی خەیاڵی زانستی لە واقیعدا ببینین‬ ‫و تێیدا بژین!!‬ ‫مستەفا ئەلسەید‬ ‫لە ماڵپەڕی (ساسە پۆست)‬ ‫و‪ :‬ئاالن عومەر‬

‫کەلتووری ناتوندوتیژیی‬

‫هاوسەرگیری نهێنی‬

‫شەنگە هاوار كاكەیی*‬ ‫لەزۆرب���ەی حاڵەت���ی ئ���ەم ج���ۆرە‬ ‫هاوس���ەرگیرییەدا‪ ،‬پیاو هاوس���ەرگیری‬ ‫كردووە‪ ،‬واتا ژن���ی هەیە‪ .‬ئافرەتێكی تر‬ ‫بەنهێنی مارە دەكات‪ ،‬بێ ئەوەی ئامانجی‬ ‫پێكهێنانی خێزان و بەختەوەریی خێزان‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫لە كۆمەڵگە داخراوەكاندا ئەم حاڵەتانە‬ ‫هەن‪ ،‬بەاڵم بوار بۆ باس���كردنیان كەمە‪.‬‬ ‫كاتێ���ك رۆژنام���ە و گۆڤارەكانی واڵتی‬ ‫س���عودیە‪ ،‬ئ���ەم بابەتەی���ان وروژان���د‪،‬‬ ‫ب���ووە هۆی مش���تومڕێكی توند لەنێوان‬ ‫نوس���ەرانی ژن و پی���اودا‪ .‬ل���ە ئەنجامدا‬ ‫دەسەاڵتداران ئەو گۆڤار و رۆژنامانەیان‬ ‫داخست‪.‬‬ ‫س���عودیە و ئێ���ران و میس���ر س���ێ‬ ‫واڵتن‪ ،‬ك���ە هاوس���ەرگیریی نهێنی زۆر‬ ‫تێیان���دا ئەنج���ام دەدرێ���ت‪ .‬بەبیان���ووی‬ ‫حەاڵڵك���ردن ئەنجامی دەدەن‪ ،‬بەاڵم ئەم‬ ‫هاوس���ەرگیرییە تەنیا بەمەبەستی "چێژ‬ ‫وەرگرتنە"‪.‬‬ ‫هاوس���ەرگیری نهێنی"المسیار‪ ،‬سیغە"‬ ‫پیاو ناوەناوە ئەو كاتانەی خۆی ئارەزوو‬ ‫دەكات‪ ،‬بەنهێن���ی س���ەردانی ئافرەتەك���ە‬ ‫دەكات‪ .‬بەب���ێ ئاگاداری ژنی یەكەم‪ .‬ئەم‬ ‫جۆرە هاوس���ەرگیرییە رێگەخۆش���كەرە‬ ‫بۆ باڵوبوونەوەی گەندەڵی ئەخالقی‪.‬‬ ‫لەهاوسەرگیری نهێنیدا‪ ،‬پیاو نایەوێت‬ ‫منداڵ���ی ببێ���ت‪ .‬ب���ە لۆژیك���ی "ئاف���رەت‬

‫تەنی���ا ب���ۆ س���ێكس مامەڵ���ە دەكات"‪ .‬هەر‬ ‫كاتێكیش گرێبەس���تی ئەم هاوسەرگیرییە‬ ‫هەڵوەش���ایەوە‪ ،‬تەنی���ا ژنەك���ە زەرەمەند‬ ‫دەبێ���ت‪ .‬ل���ەرووی داب و نەریتیش���ەوە‬ ‫ژنەكە زیاتر دەكەوێتە ژێر فشار‪.‬‬ ‫ئ���ەم ج���ۆرە هاوس���ەرگیریانە تەنیا بۆ‬ ‫پەردەپۆش���كردنی كرداری سێكسی پیاو‬ ‫لەگەڵ ئافرەتە‪ .‬زۆرجار بە بوێری پیاوەكە‬ ‫لێكدەدرێتەوە‪ .‬دەبێت ژنەكە بەس���ەردانی‬ ‫ناوەن���اوەی پیاوەك���ە رازی بێ���ت‪ .‬ماف���ی‬ ‫ئەوەی نییە بزانێ���ت پیاوەكە لەكوێ رۆژ‬ ‫دەكات���ەوە‪ .‬لەزۆرب���ەی حاڵەتەكان���دا ئەم‬ ‫ج���ۆرە هاوس���ەرگیرییە ماوەك���ەی زۆر‬ ‫كورتە‪.‬‬ ‫"نەه�ل�ا حای���ری" ئافرەتێكی نوس���ەری‬ ‫ئێرانیی���ە لەئەمری���كا دەژی���ت‪ .‬كتێبێك���ی‬ ‫بەن���اوی (‪ )Law of desire‬دەرك���ردووە‪،‬‬ ‫لەب���ارەی بەهاوس���ەربوونی كاتی���ی‬ ‫لەئێراندا‪ ،‬لە نێوان س���ااڵنی ‪.1982-1978‬‬ ‫بەهاوس���ەربوون بۆ چێ���ژ وەرگرتن‪ ،‬یان‬ ‫بەهاوسەربوونی كاتیی‪ ،‬كە هەندێك كەس‬ ‫بەحەاڵڵی دەزانن‪ ،‬جگە لەداهێنانێكی بیدعە‬ ‫چەوت و نادروس���ت بۆ پەردەپۆشكردنی‬ ‫كرداری زینا و فاحیش���ەی ئەو كەسانەی‬ ‫ئاژەڵیانە حەز و ئارەزووە سێكس���ییەكان‬ ‫رەه���ا دەكەن‪ ،‬هیچی تر نیی���ە‪ .‬ئەم جۆرە‬ ‫هاوس���ەرگیرییەش تەنی���ا ی���ەك مەرجی‬ ‫بۆدانراوە‪ ،‬ئەوی���ش ئەوەیە كە ئافرەتەكە‬ ‫هاوس���ەر یان مارەب���ڕاوی پیاوێكی دیكە‬ ‫نەبێ���ت‪ .‬لەمج���ۆرە پرۆس���ەیەدا پیاوەك���ە‬ ‫دەتوانێ���ت ب���ەدوو وش���ە بێ ش���ایەت و‬ ‫خەرجییەك���ی ئەوت���ۆ‪ ،‬ب���ۆ ئ���ەو ماوەیەی‬ ‫خ���ۆی دی���اری دەكات‪ ،‬ئافرەتێ���ك بكات���ە‬ ‫هاوس���ەری خۆی‪ ،‬وەك هەر كەلوپەلێكی‬ ‫ئاس���ایی لەژێر دەس���ەاڵتی رەهای خۆیدا‬ ‫بیهێڵێتەوە‪ .‬نابێت ئەوەش لەیادبكەین‪ ،‬ئەم‬ ‫جۆرە بەهاوسەربوونە رێگە بەپیاودەدات‬ ‫لەی���ەك كاتدا بەدەیان و س���ەدان ئافرەت‬ ‫بەم شێوازە بكاتە هاوسەری خۆی!‬

‫* بەڕێوەبەری پالندانان و ئامار لەبەڕێوەبەرایەتی گشتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ئافرەتان‬

‫ژمار ‌ه ‪303‬‬ ‫‪305‬‬

‫‪2015/12/12‬‬ ‫‪2015/12/26‬‬

‫‪33‬‬


‫كـۆمـەاڵیەتی ــ تەندروستی‪ /‬ئا‪ :‬ساڵحی مام عەلی‬

‫سیاسەت تەمەن كورت دەكات‬ ‫گۆڤ����اری "تەلیگ����راف"ی بەریتان����ی توێژینەوەیەك����ی زانس����تی‬ ‫باڵوكردۆت����ەوە‪ ،‬تێی����دا ئ����ەوە خراوەت����ەڕوو‪ ،‬كە كاری سیاس����ی‬ ‫تەمەنی مرۆڤ كەمدەكاتەوە‪.‬‬ ‫توێژینەوەك����ە لەس����ەر س����ەرۆكی ‪ 17‬دەوڵ����ەت ئەنجامدراوە‪،‬‬ ‫دەركەوت����ووە ئەو كەس����انەی كاری سیاس����ی دەك����ەن تەمەنیان‬ ‫ك����ورت دەبێت و زووتر دەمرن‪ ،‬هۆكارەكەش����ی فش����اری زۆری‬ ‫بەڕێوەبەردنی دەوڵ����ەت و كەموكوریەكانی واڵتە‪ ،‬كە كاردەكاتە‬ ‫س����ەر جەستەیان و توشی نەخۆش����یە جۆراوجۆرەكان دەكات و‬ ‫زوو پیری����ان دەكات! هەرچەند بەڕێوەبردنی واڵت و پلە بااڵكان‬ ‫ئیمتیازات����ی زۆریان لەگەڵ دایە‪ ،‬بەاڵم هیچ ش����تێك بێ باج نیە و‬ ‫هەر كارە و باجی خۆی هەیە‪.‬‬

‫مۆبایل و نەخۆشی لە بیرچوونەوە‬ ‫لەدواین توێژینەوەدا پس����پۆڕان رایانگەیان����دووە كە مۆبایل و‬ ‫كۆمپیۆتەر مرۆڤ توشی نەخۆشی لەبیرچوونەوە دەكەن‪.‬‬ ‫توێ����ژەران دەڵێ����ن لەبەرئ����ەوەی مۆبای����ل و البت����ۆپ زۆربەی‬ ‫ئ����ەو كاران����ە ئەنجام دەدەن‪ ،‬كە پێش����تر مرڤ مێش����كی خۆی بۆ‬ ‫بەكاردەهێنا‪ ،‬وەك بیركاری و لەبەركردنی ژمارەی تەلەفۆنەكان‬ ‫و وێنەكێش����ان و هەموو چاالكیەكانی دیكەی مێش����ك‪ ،‬لەئیستادا‬ ‫مێش����ك بەهۆی بەكارنەهێنانیەوە توش����ی سس����تی دەبێت و ئەو‬ ‫ئامێرانەش مرۆڤ توشی لەبیرچوونەوە دەكەن‪.‬‬ ‫ئێس����تا هەمووم����ان تێبین����ی دەكەین‪ ،‬كە كەس مێش����كی خۆی‬ ‫تەنان����ەت ب����ۆ لەبەركردن����ی ژم����ارە مۆبایلێكی����ش بەكارناهێنێت‪،‬‬ ‫بەم����ەش چاالكی مێش����ك بەرێژەیەك كەمدەبێت����ەوە‪ ،‬كە لەوانەیە‬ ‫كەس����ەكە توش����ی نەخۆش����ی (زەهایمەر) لەبیرچوون����ەوە بكات‪.‬‬ ‫بۆیە پێویس����تە مرۆڤ جاربەجار بە ئەزبەركردنی هەندێك شت‪،‬‬ ‫راهێنان بە مێشكی بكات‪.‬‬

‫‪ 34‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫یەك كیوی هێندەی یەك‬ ‫كیلۆ پرتەقاڵ بەسوودە‬ ‫لەتوێژینەوەیەكدا كە لە توركی���ا ئەنجامدراوە‪ ،‬دەركەوتووە‬ ‫خواردنی یەك كیوی بەقەت یەك كیلۆ پرتەقاڵ سودی هەیە‪،‬‬ ‫چونكە هێندەی كیلۆیەك پرتەقاڵ ڤیتامینی تێدایە!‬ ‫كی���وی زۆر دەوڵەمەن���دە ب���ە ڤیتامی���ن س���ی ‪ ،C‬خواردن���ی‬ ‫ئ���ەو ڤیتام���ەش زۆر گرنگە بۆ لەش‪ ،‬چونكە لەش���ی مرۆڤ‬ ‫خ���ۆی دروس���تی ناكات و پێویس���تە لەرێگ���ەی میوەكانەوە‬ ‫وەریبگرێت‪ .‬ڤیتامینەكەش لە كیوی و لیمۆ و پرتەقاڵدا هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم دەركەوتووە یەك دانە میوەی كیوی بەقەت یەك كیلۆ‬ ‫پرتەق���اڵ ئەو ڤیتامینەی تێدایە‪ .‬هەروەها خواردنی كیوی بۆ‬ ‫دابەزاندنی فش���اری خوێن و رێژەی كۆلیس���ترۆل لە لەشدا‬ ‫بەسودە‪.‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی‬

‫زيانی فیلمە كارتۆنیەكان بۆ مندااڵن‬ ‫گیراوەیەك بۆ بەهێزكردنی قژ‬ ‫تاوەك����و ق����ژت بەهێز بێ����ت و كاریگ����ەری بۆیەكان لەس����ەری‬ ‫دەرنەكەوێت‪ ،‬ئەم ئامۆژگاریەی گۆڤاری "حیاتك" جێبەجێ بكە‪.‬‬ ‫گۆڤارەكە گیراوەیەكی پێشنیار كردووە‪ ،‬كە بریتیە لە سپێنەی‬ ‫هێلك����ە و ئ����اوی لیمۆ‪ ،‬پاش تێكەڵكردنیان قژت����ی پێ چەور بكە و‬ ‫بەشانە دایبهێنە‪ .‬باشتر وایە كەمێكیش لەبەرتیشكی خۆر بوەستی‪،‬‬ ‫تا كاریگەریەكی باشتری ببێت‪ ،‬دواتر بەئاوێكی شلەتێن بشۆرێت‪.‬‬ ‫بەمجۆرە قژت بەهێز دەبێت و رەنگیش����ی درەوش����اوتر دەبێت و‬ ‫ئەو تاڵە موانەی تێكچوون‪ ،‬دووبارە بەهێزیان دەكاتەوە‪.‬‬

‫ل����ە توێژینەیەكدا كە ل����ە بەریتانیا ئەنجام����دراوە و لە گۆڤاری‬ ‫"تایم����ز"ی بەریتان����ی باڵوكراوەت����ەوە‪ ،‬دەركەوت����ووە زۆرب����ەی‬ ‫فیلم����ە كارتۆنیەكانی مندااڵن رێكالمیان بۆ هەندێك ش����ەربەت و‬ ‫خواردنەوە گازییەكان تێدایە‪.‬‬ ‫توێژینەوەك����ە دەڵ����ێ ‪ %64‬ئ����ەو فیلم����ە كارتۆنیان����ە رێكالم����ی‬ ‫خواردن����ەوە گازیەكان و ش����ەربەتی جۆراوجۆریان تێدایە‪ ،‬كە وا‬ ‫لەمن����دااڵن دەكات بەه����ۆی وێنەی كەس����ایەتیە كارتۆنیەكان زوو‬ ‫زوو بیخۆنەوە و الساییان بكەنەوە‪ ،‬ئەمەش زیان بەتەندروستی‬ ‫مندااڵن دەگەیەنێت و هانیان دەدات رێژەیەكی زۆر لەو شلەمەنیانە‬ ‫بخۆنەوە‪ ،‬كە بەهۆیانەوە توش����ی قەڵەوی و كەمی ڤیتامینەكان و‬ ‫نەخۆشی شەكرە و تێكچونی ددانەكانیان دەبنەوە!‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪35‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی‬

‫هۆشیاریی تەندروستیی‬

‫هەفتانە د‪.‬ع لەپزێڕین دەینوسێت‬

‫منداڵبوون وەك پرۆسەیەكی سروشتی‬

‫ئادەمیزاد لەسەر‬ ‫لەوس���اتەوەی‬ ‫زەوی دەژی‪ ،‬زانای���ان ب���ە ‪ 2.5‬ملیۆن س���اڵ‬ ‫دەیخەمڵێن���ن‪ ،‬ئادەمی���زاد زاوزێ���ی ك���ردووە‪،‬‬ ‫م���رۆڤ لەزیادبوون دایە‪ ،‬لەئادەم و حەوا كە‬ ‫‪ 2‬كەس ب���وون‪ ،‬ژمارەی مرۆڤەكان لەس���ەر‬ ‫زەوی گەیشتۆتە ‪ 7‬ملیار ئادەمیزاد‪.‬‬ ‫بێگوم���ان دووگیانی و منداڵب���وون تایبەت‬ ‫لەم���رۆڤ و ئ���اژەڵ تایبەتە بەرەگ���ەزی مێ‪.‬‬ ‫هەندێ���ك لەئاژەاڵن و باڵن���دەكان كە منداڵیان‬ ‫دەبێ و شیر دەدەن‪ ،‬بۆی هەیە بەو پرۆسەیە‬ ‫بمرن‪ ،‬كەسیش ئاگای لێ نیە!‬ ‫بەاڵم لەوساتەوە كە زانستی نەشتەرگەریی‬ ‫پزیش���كی ئ���اژەڵ و ئادەمیزاد پێش���كەوتووە‪،‬‬ ‫ئ���ەو دایكانەی لەمەترس���ی داب���وون‪ ،‬بەهۆی‬ ‫نەشتەرگەریی سیرزیران دەپارێزرێن‪ .‬كەواتە‬ ‫س���یزیریان ئەنج���ام دەدرێ‪ ،‬كاتێ���ك دایك و‬ ‫منداڵەكە لەمەرسی مردن دابن‪.‬‬ ‫رێكخراوی تەندروس���تی جیهانی (‪)WHO‬‬ ‫رێنماییەك���ی ئاش���كرای ب���ۆ ئەنجامدانی ئەو‬ ‫نەشتەرگەیەریە (‪ )CS‬داناوە‬ ‫‪ )CS( .1‬لە پێش ‪ 39‬هەفتە نەكرێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬پرۆگ���رام دان���دراوە ب���ۆ كەمكردنەوەی‬ ‫(‪ )CS‬لەجیهاندا‪.‬‬ ‫‪ .3‬كۆمەڵەی تەندروس���تی جیهانی باس���ی‬ ‫رێ���ژەی ‪ 10‬تا ‪ %15‬دەكەن‪ ،‬ل���ەو رێژە زیاتر‬ ‫بكرێت تەندروست نییە‪.‬‬ ‫‪ .4‬رێگ���ری لەوە بكرێ���ت كە دایكەكە خۆی‬ ‫داوای (‪ )CS‬بكات‪.‬‬ ‫لەس���اڵی ‪ 2012‬نزیك���ەی ‪ 23‬ملی���ۆن ‪CS‬‬ ‫لەتەواوی جیهاندا كراوە‪ ،‬هەریەكە بەپێوەری‬ ‫خۆی‪ ،‬ل���ە واڵتێك بۆ یەكێك���ی دی دەگۆڕێ‪.‬‬ ‫لە واڵتە دواكەوتووەكان چاودێریی لەس���ەر‬ ‫پزیش���اكان نیە‪ ،‬رێژەكە زۆر بەرزە‪ ،‬زۆریش‬ ‫مەترس���یدارە‪ ،‬ئەركێك���ی نیش���تیمانییە ئ���ەو‬ ‫رێژەی���ە دابەزێنی���ن‪ ،‬تاك���و مردن���ی مندااڵنی‬ ‫بچوك و دایكیان كەمبكەینەوە‪.‬‬

‫‪ 36‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫ئێمەی كورد چی بكەین؟‬ ‫لەس���اڵی ‪ 1985‬دوای گەڕان���ەوەم ل���ە‬ ‫بەریتانی���ا توێژینەوەیەك���م لەس���ەر ‪CS‬‬ ‫ك���رد‪ ،‬تەوەرەك���ەم لەس���ەر خزمەتگ���وزاری‬ ‫نەخۆش���خانەی كۆماری‪-‬بەش���ی ئافرەت���ان‬ ‫لەهەولێر ب���وو‪" .‬د‪ .‬أمیە محمود" تەمەن درێژ‬ ‫بێ���ت‪ ،‬سەرپەرش���تی بەش���ی ژنان���ی دەكرد‪.‬‬ ‫لەبابەتی منداڵبوونی سروش���تی زۆر هاوكار‬ ‫بوو و زۆریش ش���ارەزا بوو‪ .‬س���ااڵنە ‪1500‬‬ ‫منداڵ بوون لەنەخۆشخانەی كۆماری هەبوو‪،‬‬ ‫ئەوانی دیك���ەی لەماڵەكان لەالی���ەن مامان و‬ ‫سستەرانەوە چاودێری دەكران‪ ،‬جاروباریش‬ ‫پزیشكان بەهاواریانەوە‪.‬‬ ‫وانەیەك���م لە كۆبوونەوەیەكی پزیش���كانی‬ ‫ئافرەت لەكوردس���تان پێشكەش كرد‪ ،‬رێژەی‬ ‫‪ CS‬لەبەغدا ‪ %12‬بوو‪ .‬لە كاتی گفتوگۆكردن‪،‬‬ ‫چەند پزیشكێك گومانیان لەو رێژەیە هەبوو‪،‬‬ ‫ه���ەزار رەحمەتی لێ بێ پرۆفیس���ۆر "لەمیعە‬ ‫البدری" هەڵس���ا گوتی "ئەو ژمارانە راس���تن‪،‬‬ ‫م���ادام دكت���ۆرە عەتی���ە ئ���ەو لێكۆڵینەوەیەی‬ ‫ك���ردووە و سوپاسیش���ی دەكەی���ن"‪ .‬ئینج���ا‬ ‫منیش سوپاس���م كرد و گوت���م خاڵێكی زۆر‬ ‫گرنگ هەیە باس���ی بكەم‪ ،‬ئێمە نەخۆشخانەی‬ ‫تایبەتیم���ان نی���ە‪ ،‬نەخۆش پارە ب���دا‪ ،‬ئەوەش‬ ‫خاڵێك���ی زۆر گرنگ���ە‪ ،‬نەخ���ۆش هەبووە ‪12‬‬ ‫سەعات چاودێریمان كردووە‪ ،‬ئینجا ئامێری‬ ‫(‪ )Forcegs‬ی���ان (‪)Ventuse‬م���ان بەكارهێناوە‪،‬‬ ‫منداڵەكەمان جیاكردۆتەوە و خۆش���بەختانە‬ ‫رێژەی مردن زۆر كەم بووە‪.‬‬ ‫رێ���ژەی من���داڵ م���ردن لەه���ەزار حاڵەتی‬ ‫لەدایكبوون تەنیا ‪ 23‬حاڵەت بوو‪ .‬زۆریش���ان‬ ‫كە دەهاتنە نەخۆش���خانە مردبوون‪" .‬د‪ .‬أمیە"‬ ‫هەموو هەوڵێك���ی دەدا لەژیانی خۆی منداڵی‬ ‫مردوو بەنەش���تەرگەری دەرنەهێنێ‪ ،‬ئێمەش‬ ‫لەو فێربووین‪ .‬هەروەها لەسااڵنی ئیشكردنم‬ ‫لەبەریتانی���ا لەباش���ترین نەخۆش���خانەكانی‬ ‫لەن���دەن كارم ك���ردووە‪ ،‬هەوڵ���ی منداڵبوونی‬ ‫سروش���تی زۆر ب���ووە‪ ،‬رێ���ژەی ‪CS‬‬

‫لەنەخۆش���خانەی هامێرس���میت ‪ %25‬تێپەڕی‬ ‫نەدەكرد‪.‬‬ ‫ئێس���تاش لەهەولێ���ر و س���لێمانی و‬ ‫ده���ۆك و كەرك���وك رێ���ژەی ‪ CS‬بۆت���ە‬ ‫‪ %55‬ل���ە نەخۆش���خانەی حكوم���ی و ‪%85‬‬ ‫لەنەخۆش���خانەی تایبەت���ی‪ .‬ئەوەیان بەاڵیە و‬ ‫كارەساتە‪ .‬بۆچی ئەوەندە زۆرە؟‬ ‫‪ .1‬پزیشكان پارەیان دەوێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬پزیشكان نازانن منداڵبوونی سروشتی‬ ‫واتای چیە؟ چۆن جێبەجێی بكەن؟‬ ‫‪ .3‬كاتی���ان نیە ‪ 6‬تا ‪ 8‬س���ەعات چاودێری‬ ‫نەخۆشەكە بكەن‪.‬‬ ‫‪ .4‬پێش���بڕكێ دەكەن تاك���و جێگای خۆیان‬ ‫جێگیر بكەن لەنەخۆشخانە ئەهلییەكان‪ ،‬پارە‬ ‫بۆ ئیدارەكە پەیدا بكەن‪.‬‬ ‫لەهەولێر لەبەڕێوەبەری نەخۆشخانەیەكی‬ ‫ئەهلی���م پرس���ی؟ ئیش���تان چۆن���ە؟ گوت���ی‬ ‫بەس���ەالمەتی ‪ CS‬زۆر زۆر باش���ین‪ ،‬ئ���ەوە‬ ‫كارەساتە بۆ پزیشكانی ژنان‪.‬‬ ‫لەس���اڵی ‪ 2009‬راپۆرتێك���م لەكۆلێ���ژی‬ ‫ش���اهانەی بەریتان���ی (‪ )RCOG‬ل���ە لەن���دەن‬ ‫پێش���كەش كرد‪ ،‬لەوێ نوێنەرانی ئەو كۆلێژە‬ ‫لەجیه���ان ومامۆس���تا و پرۆفیس���ۆرەكان‬ ‫لەژوورێكی داخراودا دانیش���تبوون‪ .‬ئاماژەم‬ ‫بەوەدا‪ ،‬كە لە ماوەی ‪ 4‬ساڵ لەنەخۆشخانەی‬ ‫رزگاری‪ ،‬ژمارەیەك���ی كەم لەژێر دەس���تمان‬ ‫منداڵی���ان ب���ووە‪ ،‬ب���ەاڵم قوتابیەكانی بۆردی‬ ‫عێڕاق���ی لەژێر چاودێری خۆم‪ ،‬لەئێش���كگری‬ ‫خۆی���ان چاودێ���ری منداڵبوونی���ان ك���رد ل���ە‬ ‫نەخۆشخانەی منداڵبوون‪ ،‬تاگو گەیاندمانە ‪5‬‬ ‫ه���ەزار ‪ 55‬حاڵەت‪ ،‬رێ���ژەی ‪ CS‬لەو ژمارەیە‬ ‫‪ %9‬بوو‪.‬‬ ‫ئەو پرۆفیس���ۆرانە زۆر سەرس���ام بوون‪،‬‬ ‫چۆن وا كەمە؟ من تەنیا ویس���تم بیس���ەلمێنم‬ ‫ب���ە كاری چ���اك دەتوانین چاك���ی بكەینەوە‪،‬‬ ‫دەتوانی���ن ئافرەتان لەو نەش���تەرگەیە رزگار‬ ‫بكەی���ن‪ ،‬چونكە زیانی زۆری بۆ ئافرەتەكە و‬ ‫منداڵەكە و كۆمەڵگا هەیە‪.‬‬


‫هـــونـــەری‬ ‫سەرپەرشتیار‪ :‬ئەحمەد تاریق‬

‫دەنیز رۆژهات‪:‬‬

‫هەمیشە لەكارەكانمدا‬ ‫حەزی گەنجان و پیران‬ ‫لەبیر ناكەم‬ ‫بەرهەمە تازەكەم‬ ‫زۆر جیاوازە لە كارەكانی پێشووم‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪37‬‬


‫هونەری‬

‫لە هونەرمەدە كوردەكان‬ ‫بە "ئیبراهیم حەكیم"‬ ‫و لە بیانیەكانیش بە‬ ‫ئەكتەرە توركەكان‬ ‫سەرسامم‬

‫بواری من شانۆیە و‬ ‫بیرم لە بەشداریكردن‬ ‫لە دراما و فیلمی‬ ‫سینەمایی نەكردۆتەوە‬

‫جگە لە كاری شانۆ‬ ‫حەزدەكەم ببمە‬ ‫مامۆستایەكی باش‬

‫خانمە ئەكتەری الو و قوتابی قۆناغی دووەمی‬ ‫بەشی شانۆی پەیمانگای هونەرە جوانەكان "لێالف‬ ‫مەدحەت" لە سەرەتاكانی كاری هونەریی خۆی دایە‪،‬‬ ‫ئەو عاشقی كاری شانۆیە و بە ئومێد و گەشبینیەوە لە‬ ‫ئایندەی هونەریی خۆی دەڕوانێت‪ .‬دەشڵێت "حەزدەكەم‬ ‫لە بواری شانۆدا ببمە ئەكتەرێكی بەناوبانگ"‪ .‬لەبەر‬ ‫خۆشەویستیشی بۆ شانۆ دەڵێ "بواری من شانۆیە و‬ ‫بیرم لەوە نەكردۆتەوە لە دراما یان كاری سینەمایی‬ ‫بەشداری بكەم"‪.‬‬ ‫ئەحمەد تاریق‬

‫‪ 38‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬


‫هونەری‬

‫لێالف مەدحەت‪:‬‬

‫حەزدەكەم ببمە ئەكتەرێكی شانۆیی‬ ‫بەناوبانگ‬ ‫س�����ەرەت�����ای ك����اری‬ ‫ه��ون��ەری��ت چ��ۆن ب���وو‪ ،‬ل��ەرێ��گ��ەی كێەوە‬ ‫تێكەڵ بە هونەری شانۆ بوویت؟‬ ‫لێالف مەدحەت‪ :‬سەرەتای كاری هونەریم‬ ‫شانۆگەریەك ب��وو ب��ەن��اوی (مەقیژێنە)‪،‬‬ ‫ل��ەگ��ەل م��ام��ۆس��ت��ای زۆر خۆشەویستم‬ ‫"ك���ارۆخ ئیبراهیم" ب��ەش��داری��م ك��رد‪ ،‬بەم‬ ‫دواییەش بەشداریم لەشانۆگەریەك كرد‬ ‫بەناوی "خانزادێكی تر" لەدەرهێنانی "پۆاڵ‬ ‫قاسم نوری"‪.‬‬ ‫ماڵەوەتان تاچەند هاوكارتن بۆ‬ ‫ئەوەی بەردەوام بیت لە شانۆ؟‬ ‫لێالف م��ەدح��ەت‪ :‬راس��ت��ی خێزانەكەم‬ ‫زۆر هاوكارمن‪ ،‬ئەو ك��ارەی من دەیكەم‬ ‫ئ��ەگ��ەر م��اڵ��ەوەم��ان ه��اوك��ار ن��ەب��ن‪ ،‬ئەوا‬ ‫ناتوانم بەردەوام بم و نەمدەتوانی حەز و‬ ‫ئارەزووەكانم لە شانۆ بێنمەدی‪.‬‬ ‫تۆ كە ح��ەزت بەكاری هونەری‬ ‫دەك����رد‪ ،‬ب��ۆچ��ی وەك دەس��پ��ێ��ك شانۆت‬ ‫هەڵبژارد ؟‬ ‫لێالف مەدحەت‪ :‬ئاواتی ژیانم ئەوە بوو‬ ‫ببم بە ئەكتەرێكی بەناوبانگ‪ ،‬بۆیە ئەم‬ ‫ه��ون��ەرەم هەڵبژارد‪ .‬جگەلەوەش من لە‬ ‫منداڵیەوە حەزی شانۆم ال دروست ببوو‪،‬‬ ‫ئەو حەزەشم لە ناخۆی خۆمدا بەخێوكرد‬ ‫و گەورەم كرد‪ ،‬تا گەیشتمە ئەو ئێستا‪.‬‬ ‫حەز بە ناوبانگ دەكەیت دیارە؟‬ ‫لێالف مەدحەت‪ :‬لەكاری شانۆدا بەڵێ‬ ‫زۆریش‪.‬‬ ‫تائێستا چ شتێك بۆتە بەربەست‬ ‫لەبەردەم كاری هونەریدا؟‬ ‫ل��ێ�لاف م���ەدح���ەت‪ :‬ه��ی��چ رێ��گ��ری��ی و‬ ‫بەربەرستێكم لەبەردەمدا نیە و بەردەوام‬ ‫دەبم لە شانۆ‪.‬‬ ‫چ ئاوتێكی دیاریكراوت هەیە لە‬ ‫شانۆدا بتەوێ بەدیبهێنیت؟‬

‫ل����������ێ�����ل����اف‬ ‫م����ەدح����ەت‪ :‬خ�����ەون و‬ ‫ئاواتم لەشانۆدا ئەوەیە بگەمە‬ ‫ئەو ئاستەی لە ب��وارەك��ەدا بناسرێم و‬ ‫قسە و رای تایبەتی خۆمم لەسەر شانۆ‬ ‫هەبێت‪.‬‬ ‫دەس��پ��ێ��ك��ی ك�����اری ه���ون���ەری‪،‬‬ ‫بەتایبەت بۆ كچێكی كەمئەزموون‪ ،‬كە‬ ‫نواندنیش لەبەرامبەر خەڵكێكی زۆردایە‪،‬‬ ‫چ هەستێكت هەبوو؟ هیچ ترسێكت لەال‬ ‫دروست نەدەبوو؟‬ ‫لێالف مەدحەت‪ :‬وەك هەموو ئەكتەران‬ ‫س��ەرەت��ا ترسێكم ه��ەب��وو‪ ،‬ئایا دەتوانم‬ ‫سەركەوتوو بم؟ ئایا دەتوانم ئەو رۆلە‬ ‫بەرجەستە بكەم؟ دەتوانم لەگەڵ ناخی‬ ‫خۆم تێكەڵ بكەم؟ دواتر كە چوومە ناو‬ ‫واقیعی ك��ار و رۆڵبینینەكە‪ ،‬ترسەكەم‬ ‫نەما‪.‬‬ ‫وەك كچە ئەكتەرێك حەزدەكەی‬ ‫زیاتر سود لە ئەزموونی كێ وەربگریت؟‬ ‫ل��ێ�لاف م��ەدح��ەت‪ :‬دەم��ەوێ��ت س��ود لە‬ ‫ئەزمونی فەرهاد پیرباڵ وەربگرم‪.‬‬ ‫ت���ۆ ت��ەن��ی��ا ع��ەش��ق��ت ب���ۆ كاری‬ ‫شانۆیە‪ ،‬یان ئامادەی لە درام��ا و كاری‬ ‫سینەماییشدا بەشداری بكە؟‬ ‫ل��ێ�لاف م��ەدح��ەت‪ :‬چونكە ب���واری من‬ ‫ش��ان��ۆی��ە‪ ،‬ب��ۆی��ە ب��ی��رم ل��ێ نەكردۆتەوە‬ ‫بەشداری دەكەم یاخود نا‪.‬‬ ‫جگە لەهونەر چ حەزێكی ترت‬ ‫هەیە؟‬ ‫لێالف مەدحەت‪ :‬جگە لەكاری هونەری‪،‬‬ ‫حەزدەكەم ببم بە مامۆستایەكی باش و‬ ‫سەركەوتوو‪.‬‬ ‫ئ��ەی ل��ە ب���ورای ش��ان��ۆدا زیاتر‬

‫حەزدەكەی‬ ‫چ رۆڵ��ێ��ك‪ ،‬یان‬ ‫رۆڵی چ كەسایەتیەك‬ ‫بەرجەستە بكەی؟‬ ‫ل�����ێ��ل��اف م������ەدح������ەت‪:‬‬ ‫لەشانۆگەری "مەقیژێنە" رۆڵی‬ ‫ئافرەتێكی ه��ەژار و تەنیام بینی‪،‬‬ ‫لە شانۆگەری "خانزادێكی تر" رۆڵی‬ ‫ئافرەتێكی ب���ەرزم بینی‪ ،‬حەزدەكەم‬ ‫ئ��ەم��ج��ارە رۆڵ���ی ئ��اف��رەت��ێ��ك ببینم‪ ،‬كە‬ ‫كەسایەتیەكی بەهێزی هەبێت و ئافرەتێكی‬ ‫بەتوانا بێت‪.‬‬ ‫بەكام ئەكتەر سەرسامیت؟‬ ‫لێالف مەدحەت‪ :‬لە بیانیەكان زۆر بە‬ ‫ئەكتەرە توركیەكان سەرسامم‪ ،‬لەئەكتەرە‬ ‫كوردەكان بە هونەرمەند "ئیبراهیم حەكیم"‬ ‫زۆر سەرسامم‪.‬‬ ‫تاچەند لە شانۆگەری خانزادێكی‬ ‫تر رازی بوویت‪ ،‬كە بەم دواییە نمایشتان‬ ‫كرد؟‬ ‫لێالف مەدحەت‪ :‬بەدڵنیاییەوە زۆر لێی‬ ‫رازی بووم‪.‬‬ ‫خۆت كە تێكەڵ بە بواری هونەری‬ ‫بوویت‪ ،‬بۆ داهاتووشت مەرجی ئەوەت‬ ‫دان����اوە ئ��ەو ك��ەس��ەی ش���ووی پێدەكەی‬ ‫هونەرمەند بێت؟‬ ‫لێالف مەدحەت‪ :‬نەخێر مەرجی ئەوەم‬ ‫نیە كە دەبێ هەر هونەرمەند بێت‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪39‬‬


‫هونەری‬

‫بەرهەمە تازەكەم‬ ‫زۆر جیاوازە لە كارەكانی‬ ‫پێشووم‬ ‫رۆژه���ات"‬ ‫"دەنی���ز‬ ‫گۆرانیبێ���ژ‬ ‫هونەرمەندێك���ی دەنگخۆش���ی باك���ووری‬ ‫كوردستانە‪ .‬ئەو لە ساڵی ‪ 1979‬لەشاری‬ ‫"وان" لەدایكب���ووە‪ .‬لە تەمەن���ی منداڵییەوە‬ ‫چۆت���ە ئەس���تەمبوڵ و تائێس���تاش ه���ەر‬ ‫لەوێ نیش���تەجێیە‪ .‬تائێستا خاوەنی چوار‬ ‫بەرهەم���ی تۆمارك���راوە‪ ،‬ب���ەم دوای���ەش‬ ‫بەرهەمێك���ی نوێ���ی بەن���اوی (غەیدیم���ە)‬ ‫باڵوكردەوە‪ .‬هەروەها بەم دوایە لەرێگای‬ ‫چەن���د گۆرانیەكەوە توان���ی جەماوەرێكی‬ ‫ب���اش ب���ۆ خ���ۆی پەی���دا ب���كات‪ .‬س���ڤیل‬ ‫لەدەرفەتێك���دا ئ���ەم دیمانەی���ەی لەگەڵ���دا‬ ‫ئەنجامدا‬ ‫هەژار مەموزینی‬

‫بۆچ����ی گۆرانیەگان����ت زیات����ر‬

‫رێستیلن؟‬ ‫دەنی����ز رۆژهات‪ :‬لەبەرئەوەی راس����تەخۆ‬ ‫گۆانیە (رێستیلەكان) لەژیانی تایبەتی من و‬ ‫ژیان����ی كۆمەڵگاكەمان����ەوە نزیكن‪ ،‬بۆیە زۆر‬ ‫حەز بەدووبارە گوتنەوەیان دەكەم ‪.‬‬ ‫ئامانج����ی س����ەركیت لەئەنجامدانی‬ ‫كاری هونەری چیە؟‬ ‫دەنیز رۆژهات‪ :‬ئامانجی سەرەكیم ئەوەیە‬ ‫كە لەرێگای گۆرانیەكانەوە زیاتر لەگەلەكەم‬ ‫و رووداوەكان����ی واڵت نزی����ك ببم����ەوە و‬ ‫راس����تی ژیان و رووداوەكان����ی گەلەكەمان‬ ‫بەگەالنی جیهان بگەێنم‪.‬‬ ‫ئاس����تی گۆرانبێ����ژە نوێیەكان����ی‬ ‫باكووری كوردستان چۆن دەبینی؟‬ ‫دەنی����ز رۆژه����ات‪ :‬هەندێ����ك گۆرانبێ����ژی‬ ‫سەركەوتوو و دەنگخۆش دەركەوتوون‪ ،‬كە‬ ‫خۆم پێیانەوە سەربڵند دەبینم‪ ،‬بەاڵم مخابن‬ ‫خۆزگە ئەو قس����ەیەم ب����ۆ زۆر لە گۆرانبێژە‬ ‫نوێیەكانیش بایە‪.‬‬ ‫بۆچ����ی ناونیش����انی بەرهەم����ە‬ ‫نوێیەكەت بەناوی (غەیدی)مە؟‬ ‫دەنی����ز رۆژه����ات‪ :‬لەبەرئەوەی تێكس����تی‬ ‫گۆرانیەك����ەم زۆر بەدڵ بوو‪ ،‬بۆیە بریارم دا‬

‫ناوی گۆرانیەكە بكەمە ناونیشانی بەرهەمە‬ ‫نوێیەكەم‬ ‫لەبەرهەم����ە نوێك����ەت چ‬ ‫گۆڕانكارییەك����ت ئەنجام����داوە‪ ،‬ك����ە ل����ە‬ ‫بەرهەمەكانی پێشووت جیاواز بێت؟‬ ‫دەنی����ز رۆژه����ات‪ :‬ئ����ەو بەرهەم����ە زۆر‬ ‫جیاوازترە لەگەڵ بەرهەمەكانی پێشووترم‪،‬‬ ‫چونكە گۆرانی هەمەچەشن لەخۆ دەگرێت‪،‬‬ ‫بۆی����ە ئەم����ە گۆڕانكارییەكی نێ����و بەرهەمە‬ ‫نوێیەكەمە‪.‬‬ ‫پاڵپش����تی سەرەكی تۆ چی بوو لە‬ ‫هاتنە نێو دونیای هونەری؟‬ ‫دەنی����ز رۆژه����ات‪ :‬ئ����ەو خەیاڵ����ە ه����ەر‬ ‫لەتەمەنی منداڵیمدا هەبوو‪ ،‬بەهۆی هاوكاری‬ ‫خانەوادەكەم توانیم ئەو خەیاڵە بهێنمە دی‪.‬‬ ‫دەتەوێ����ت گۆرانییەكانی بەرهەمی‬ ‫داهاتووت بەچ شێوەیەك بێت ؟‬ ‫دەنی����ز رۆژه����ات‪ :‬دەمەوێ����ت گۆران����ی‬ ‫بەرهەم����ی نوێیەم هەم گۆران����ی فۆلكلۆری‬ ‫و هەمی����ش گۆران����ی دیالن و ش����اهی بێت‪،‬‬ ‫هەمیش����ە لە بەرهەمەكانم حەزی گەنجەكان‬ ‫و پیرەكان لەبیر ناكەم‪.‬‬ ‫تۆ هیچ جار لەرێی گۆرانیەكانەوە‬ ‫بەسەرهاتی ژیانی خۆتت گێڕاوەتەوە‪ ،‬واتە‬

‫دەنیز رۆژهات‪:‬‬

‫هەمیشە لەكارەكانمدا حەزی گەنجان و‬ ‫پیران لەبیر ناكەم‬ ‫بەنیازم لە داهاتوودا بەسەرهاتی منداڵیم بكەمە گۆرانی‬ ‫بۆ داهاتوو هەوڵ دەدەم بۆ كارەكانم پشت بە تێكست و ئاوازی خۆم ببەستم‬ ‫كاتێك هەست دەكم پەیامی گۆرانیەكانم دەگات‪ ،‬بە جۆش و خرۆشی زیاترەوە‬ ‫بەردەوام دەبم‬ ‫‪ 40‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬


‫هونەری‬

‫گۆرانیەكان����ت گوزارش����ت بوون ل����ە ژیانی‬ ‫خۆت؟‬ ‫دەنیز رۆژهات‪ :‬ژیان����ی منداڵیم هەمووی‬ ‫بەسەرهاتن‪ ،‬من ژیانێكی زۆر سەختم تێپەر‬ ‫كردووە‪ ،‬ئیتر بەنیازم بەس����ەرهاتی منداڵیم‬ ‫لەداهاتوودا بكەمە گۆرانی‪.‬‬ ‫پێتوای����ە چ ش����تێك زیات����ر دەبێت����ە‬ ‫ه����ۆی ب����ەردەوام بوونی ئێ����وە لەنێو كاری‬ ‫هونەریدا؟‬ ‫دەنی����ز رۆژهات‪ :‬كاتێك كە گۆرانی دەڵێم‬ ‫پەیامی گۆرانییەكانم دەگەنە شوێنی خۆیان‪،‬‬ ‫ئەوەی باشترین هۆكارە بۆ ئەوەی بەجۆش‬ ‫و خرۆشی زیاترەوە كاری هونەری ئەنجام‬ ‫ب����دەم‪ ،‬چونك����ە پێموای����ە زەحمەتیەك����ەم بێ‬ ‫بەره����ەم نەبووە‪ ،‬هەر بۆی����ەش بە جۆش و‬ ‫خرۆش����ەوە زیات����ر كاری هون����ەری ئەنجام‬ ‫دەدەم‪.‬‬ ‫ب����ۆ داهات����وو بەنی����از نی����ت زیاتر‬ ‫گۆرانی و بەرهەمەكانت لەتێكست و ئاوازی‬ ‫خۆت بێت؟‬ ‫دەنی����ز رۆژه����ات‪ :‬بەڵێ ئیتر ب����ۆ داهاتوو‬ ‫مەبەس����تمە زیات����ر پش����ت ب����ە تێكس����ت و‬ ‫ئاوازەكانی خ����ۆم بۆ بەرهەمە هونەریەكانم‬ ‫ببەستم‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪41‬‬


‫هونەری‬

‫زیالن لەبەر باوكی‬ ‫ناسنامەكەی دەگۆڕێت‬ ‫سڤیل‪:‬‬ ‫خانمە ئەكتەری باكووری كوردستان "زیالن" ئاشكرای‬ ‫كرد‪ ،‬كە لەبەر باوكی ناس���نامە و ناوی خانەوادەكەی‬ ‫خۆی لە "ئۆداباشی"یەوە بۆ "دورو" گۆڕیوە‪.‬‬ ‫زی�ل�ان ك���ە لەدایكبووی ‪1988‬ە و تا ئیچس���تا لە‬ ‫چەند درامایەكی توركیدا بەشداری كردووە‪ ،‬دوو‬ ‫س���اڵ لەمەوبەر بە هۆی كێشەی كۆمەاڵیەتیەوە‬ ‫باوكیان خێزانەكەیان جێدەهێڵێت و روودەكاتە‬ ‫دەرەوەی توركیا و ل���ەوی دەژیت‪ .‬ژیالنیش‬ ‫لەگ���ەڵ دایك���ی دەمێنێت���ەوە‪ ،‬بۆی���ە دەڵ���ێ‬ ‫"بڕی���اری گۆڕینی ناس���نامەكەمدا و ناوی‬ ‫خانەوادەكەمم لە (ئۆداباشی)یەوە گۆڕی‬ ‫بۆ (دورو)"‪.‬‬ ‫زیالن گوتیش���ی كە ئەو ئێستا هیچ‬ ‫كارێكی هونەری لەبەردەس���تدا نیە‪.‬‬ ‫هەروەك ئامادەیی خۆشی نیشاندا‬ ‫لە فیلمی كوردیدا بەش���داری بكات‬ ‫و رۆڵ بگێڕێت‪.‬‬

‫‪ 42‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬


‫هونەری‬

‫گۆران ساڵح‪:‬‬

‫سپۆنسەرەكان وادەزانن ئێمە تەماتەفرۆشین‬ ‫سڤیل‪:‬‬ ‫گۆرانیبێژ "گۆران ساڵح" رەخنە لە سپۆنسەری هونەرمەندان دەگرێت و‬ ‫دەڵێ "ئەوان وادەزانن كاری هونەری تەماتە فرۆشتنە"‪.‬‬ ‫گ���ۆران س���اڵح وەك جۆرێ���ك ل���ە رەخنەگرتن لە سپۆنس���ەری كارە‬ ‫هونەرییەكان بۆ س���ڤیل گوتی "سپۆنسەرەكان دەڵێن كاری هونەری‬ ‫پارەی زۆری دەوێت و ئێمە ئەو توانایەمان نییە! ئەوان وادەزانن‬ ‫كاری هونەری تەماتە فرۆشتنە‪ ،‬خۆی دەبێت لەبەرامبەردا كاری‬ ‫هونەری كارێكی باش و لەئاس���تێكی باشدا بێت‪ ،‬خۆ ئێمە تەماتە‬ ‫فرۆش نین"!!‬

‫میران عەلی‬ ‫ئەلبوومە تازەكەی باڵو دەكاتەوە‬ ‫سڤیل‪ :‬ئەحمەد تاریق‬ ‫گۆرانیبێ���ژی الو "می���ران عەل���ی" ئاش���كرای كرد‪،‬‬ ‫كە لە س���اڵی ت���ازەدا ئەلبوومە ت���ازە ‪ 12‬تراكیەكەی‬ ‫باڵودەكاتەوە‪.‬‬ ‫میران كە ئێس���تا خەریك���ی ئەلبومە تازەكەیەتی‪،‬‬ ‫ل���ە لێدوانێك���دا ب���ۆ س���ڤیل گوت���ی " لە س���اڵی نوێدا‬ ‫ئەلبومە تازەكەم باڵو دەكەمەوە‪ .‬ئەلبومەش بە ناوی‬ ‫(جەژنی مەرگ)ە و لە ‪ 12‬تراك پێكهاتووە‪ .‬ئینش���اڵاڵ بۆ‬ ‫س���ەری س���اڵی تازە باڵوی دەكەمەوە"‪ .‬میران زیاتر هەر‬ ‫ل���ە بارەی ئ���ەو ئەلبوومەوە گوت���ی "دوای باڵوكردنەوەی‬ ‫ئەلبوومەكەم‪ ،‬كیلپی یەكێك لە گۆرانیەكانی بەناوی (راز و‬ ‫نیاز) باڵودەكەمەوە"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪43‬‬


‫رەنــگاوڕەنــــگ‬

‫باوەڕ ناكەی ‪IQ‬ی شارۆن ستوون‬ ‫هێندە بەرزە!‬ ‫‪ IQ‬كورتكراوەی هەردوو وشەی (‪،)Intelligence quotient‬‬ ‫وات����ە تێكڕای����ی زیرەكی‪ ،‬ئەمە تاقیكردنەوەیەك����ە بۆ دیاریكردنی‬ ‫ئاستی زیرەكی مرۆڤ‪ 100 .‬تێكڕایەكی مامناوەندییە بۆ زیرەكی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬دوو لەسەر سێی مرۆڤایەتی لە نێوان ‪ 85‬بۆ ‪ 115‬دان‪.‬‬ ‫هەرچەن����دە پێش����تر دەگوت����را زۆرینەی جوانەكان مێش����كیان‬ ‫بەتاڵ����ە‪ ،‬ب����ەاڵم ل����ەزۆر حاڵەت����دا راس����تیەكەی پێچەوان����ەی ئەم‬ ‫بۆچوونەی پێشووە‪IQ .‬ی خانمە ئەكتەری قەشەنگی سینەمایی‬ ‫ئەمریكی "ش����ارۆن ستون" (‪)154‬ە‪ ،‬كە ئەمەش ئاستێكی بەرزی‬ ‫زیرەكییە‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم لە ش����ارۆن س����تونیش زیرەكتر ه����ەن‪IQ .‬ی "جەیمس‬ ‫وۆدز"ی ئەكت����ەری ن����اوداری هۆلی����ود (‪)184‬ە‪ ،‬ئ����ەو هەرچەندە‬ ‫ئ����ەو لە پەیمانگای ‪ MIT‬وەرگیرا‪ ،‬بەاڵم بڕیاریدا تێكەڵ بەكاری‬ ‫س����ینەما بێت و بووە یەكێك ل����ە ناودارترین ئەكتەرانی هۆلیود‪.‬‬ ‫هەروەها ‪IQ‬ی "كۆنتن تارانتینۆ"ی ئەكتەر و دەرهێنەر (‪)160‬ە‪،‬‬ ‫هی "نۆالن گۆڵد"ی ئەكتەری ئەمریكیش (‪)150‬یە‪.‬‬

‫ژیان لەدەرەوەی گۆی زەوی نزیكترە‬ ‫لەوەی پێشبینی دەكرا!‬ ‫زانایان دەڵێن رەنگە ژیانێكی دیكە لە جێگایەكی زۆر نزیكتردا‬ ‫لەگ���ەردوون هەبێ���ت‪ ،‬وەك ل���ەوەی پێش���تر پێش���بینی دەك���را‪،‬‬ ‫ئەم���ەش دوای ئەوەی زانایانی ئوس���ترالی ئاش���كرایان كرد‪ ،‬كە‬ ‫هەس���ارەیەكی نزیك ل���ە گۆی زەویان دۆزیوەت���ەوە و ئەگەری‬ ‫ئەوە هەیە بۆ ژیان بشێت‪.‬‬ ‫هەس���ارەكە ن���اوی "وۆڵف ‪ 106‬س���ی" لێن���راوە و لە دووری‬ ‫‪ 14‬س���اڵی تیش���كیەوەیە لە گۆی زەوی‪ ،‬بەمەش ئەم هەسارەیە‬ ‫بەنزیكترین هەس���ارە لەگ���ۆی زەویەوە دادەنرێ���ت‪ ،‬كە گومانی‬ ‫ئەوەی لێ بكرێت ژیانی تێدا هەبێت‪ ،‬چونكە بەرلەم دۆزینەوەیە‪،‬‬ ‫نزیكتری���ن هەس���ارە ك���ە گومانی ژیان���ی لێ كرابێت‪ 21 ،‬س���اڵی‬ ‫تیشكی لەزەوییەوە دوور بووە‪.‬‬ ‫وۆڵف ‪ 106‬چوار هێندەی گۆی زەوییە‪ ،‬لەگەڵ دوو هەسارەی‬ ‫ت���ردا لەخولگەی���ەدا ب���ەدەوری ئەس���تێرەی "وۆڵ���ف ‪"1061‬دا‬ ‫دەخولێنەوە‪.‬‬

‫ئەمجارە هۆكینگ خەاڵت دەبەخشێت‬ ‫زانای ناس���راوی فیزیای فەلەكی بەریتانی "س���تیڤن هۆكینگ"‪،‬‬ ‫بڕیاری���دا خەاڵتێكی تایبەت بە ناوی خۆی دابنێت و پێشكەش���ی‬ ‫بەو كەس���انە بكات‪ ،‬كە زانس���ت بەجۆرێك س���ادە دەكەنەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫هەموو خەڵك مایەی تێگەیشتن بێت‪ ،‬جا لەرێگەی نوسینی كتێب‬ ‫یان لەرێی فیلمی سینەمایی و كاری هونەرییەوە بێت‪.‬‬ ‫ل���ە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا بەبۆن���ەی دانانی خەاڵتەكەی‪،‬‬ ‫هۆكیگ گوتی "خۆشحاڵم ئەمجارە لێرەم بۆ ئەوەی خەاڵت بدەم‬ ‫نەوەك خەاڵت وەرگرم‪ .‬ئەم خەاڵتەش بۆ ئەو كەسانەیە بیرۆكە‬ ‫زانس���تیەكان هێندە سادە دەكەنەوە‪ ،‬كە زۆینەی خەڵكی ئاسایی‬ ‫لێی تێبگەن‪ .‬خەاڵتەكەش بۆ كەس���انی زانس���تی و س���ینەمایی و‬ ‫هونەرییە‪ ،‬كە ئەم خزمەتە پێشكەش دەكەن"‪.‬‬

‫‪ 44‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬


‫رەنــگاوڕەنــــگ‬

‫مادۆنا بۆ هەوادارانی‪:‬‬

‫گەر ناڕازین‬ ‫مەیەنە ئاهەنگەكانم‬ ‫دوای ئ���ەوەی بەه���ۆی دواكەوتن���ی ب���ۆ م���اوەی‬ ‫كاتژمێرێ���ك ل���ە وادەی یەكێك ل���ە ئاهەنگەكانی لە‬ ‫شاری "مانچستەر" لە بەریتانیا‪ ،‬خانمە گۆرانیبێژی‬ ‫ئەمریك���ی "مادۆن���ا" رەخن���ەی تون���دی لەالیەن‬ ‫هەوادارانیەوە لێ گیرا‪.‬‬ ‫هەرچەندە رۆژنامەی "میرور"ی‬ ‫بەریتانی لە مادۆنای ‪ 57‬سااڵنی‬ ‫گواستۆتەوە‪ ،‬كە دواكەوتنەكەی‬ ‫بە ه���ۆی كێش���ەی تەكنیكیەوە‬ ‫بووە‪ ،‬بەاڵم ئاشكراشی كرد كە‬ ‫مادۆنە بەم رەخنە توندانەی‬ ‫هەوادارانی توڕە بووە و‬ ‫گوتویەت���ی "ب���ا چیتر‬ ‫بۆڵەب���ۆڵ نەك���ەن‪،‬‬ ‫ك���ێ حەزن���اكات‬ ‫ب���ا چیت���ر نەیەت���ە‬ ‫ئاهەنگەكانم"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪45‬‬


‫هــــاوێنە‬

‫هەوادارانی هەڵمەتێكی بێ وێنەیان‬ ‫بۆ پشتگیرییكردن لە شاژنەكەیان دژ‬ ‫بە هەر تۆمەتێك دەستپێكردووە‬ ‫پەڵەی‬ ‫"بەشدار ئەسەد"‬ ‫نەیتوانی وێنای ئەم‬ ‫خانمە بشێوێنێت‬ ‫‪ 46‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫"نیو سەدەیە ئەم خانمە لەسەر‬ ‫عەرشی هونەری لوبنان دانیشتووە‬ ‫و ملیۆنەها هەواداری هەیە"‬


‫فەیروز‬

‫هــــاوێنە‬

‫ئەفسانەیەكی زیندوو لە سەرووی ملمالنێ سیاسیەكان‬

‫ماوەی ‪ 18‬مانگە لەواڵتێكی بچووكی وەك‬ ‫لوبناندا‪ ،‬نە س���ەرۆك هەی���ە و نە دامەزراوە‬ ‫دەس���توورییەكان كاردەك���ەن‪ ،‬لوبنانی���ەكان‬ ‫لەس���ەر هەموو شتێك ناكۆكن‪ ،‬تەنیا لەسەر‬ ‫دەنگی خانمێكی دەنگخۆشی ناسراو نەبێت‪.‬‬ ‫ئەوان خۆیان تاجی شانشینەكەیان خستۆتە‬ ‫س���ەر س���ەری ئ���ەم خانم���ە هونەرمەندە و‬ ‫بەهیچ ش���ێوەیەك ناهێڵن كەس بە مەبەستی‬ ‫زیانپێگەیاندن لە ناوەكەی نزیك بكەوێتەوە‪.‬‬ ‫دوای تێپەڕین���ی چەن���د دەیەیەك‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫"فەیروز" بووە بە خەون و بە ئەفس���انەیەك‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئ���ەوەی ل���ەم دواییان���ەدا هەوادارانی‬ ‫ئ���ەم خانمە گۆرانیبێژەی توڕە و بێزار كرد‪،‬‬ ‫تۆمەتباركرن���ی ب���وو ل���ە هەفت���ەی رابردوو‬ ‫لەالی���ەن گۆڤارێكی لوبنانی���ەوە بە پالنگێڕی‬ ‫لەگەڵ بەش���ار ئەسەدی س���ەرۆكی سوریا‪.‬‬ ‫گۆڤارەك���ە فەیروزی ب���ە "دوژمنی خەڵك و‬ ‫دۆستی پارە" وەسف كردبوو‪.‬‬ ‫ئ���ەم تۆمەت���ەی گۆڤ���ارە لوبنانیەك���ە‬ ‫هەوادارانی ئەم گۆرانیبێژەی هاندا بەهەموو‬ ‫ش���ێوەیەك بەرگ���ری لێبك���ەن و لەپش���تی‬ ‫بوەستن‪.‬‬ ‫لوبنانی���ەكان ب���ە لێش���او ل���ە ماڵپ���ەڕە‬ ‫كۆمەاڵیەتیەكانەوە كۆمێنتی خۆیان لەس���ەر‬ ‫ئەم هەواڵەی گۆڤارەكە نوس���یوە و رەخنەی‬ ‫توندی���ان لە گۆڤارەكە گرتووە و پش���تیوانی‬ ‫خۆیان بۆ فەیروز نیشانداوە‪ .‬ئەوان فەیروز‬ ‫ب���ە كەش���تی رزگاربوون ل���ە دونیای جەنگ‬ ‫و نەهامەت���ی دەزان���ن‪ ،‬وەك چۆن یەكێك لە‬ ‫هەوادارانی نوس���یویەتی "فەیروز كەشتی و‬ ‫كەن���اری ئێمەیە‪ ،‬رێ بە چەت���ە دەرییایەكان‬ ‫نادەین بۆ مەبەستی زیانپێگەیاندن بچنە ناو‬ ‫شانشینەكەیەوە"!‬

‫فەیروز ناوی راس���تەقینەی "نهاد رزق ودیع‬ ‫ح���داد"ە‪ .‬ل���ە س���اڵی ‪ 1935‬ل���ە خانەوادەیەكی‬ ‫هەژاری گەڕەكی "بیاڵت"ی بەیروت لەدایكبووە‪.‬‬ ‫باوك���ی "ودیع حداد" مەس���یحیەكی س���ریانییە‪،‬‬ ‫دایكیش���ی "لی���زا ئەلبوس���تانی" مەس���یحیەكی‬ ‫مارۆنیە‪.‬‬ ‫هەواداران���ی فەیروز فش���ار دەخەنە س���ەر‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی لوبنان���ی‪ ،‬كە ئ���ەم ژمارەیەی‬ ‫گۆڤارەك���ە لە ب���ازاڕدا كۆبكرێت���ەوە و قەدەغە‬ ‫بكرێ���ت‪ .‬ب���ەاڵم وەزی���ری رۆش���نبیریی و‬ ‫راگەیاندنی لوبنانی "رەمزی جریج" دەڵێ "ئێمە‬ ‫بەداخەوەی���ن گەر زێدەڕۆیی بەرامبەر فەیروز‬ ‫كرابێت‪ ،‬ئەمە مافێكی شەخس���ی خۆیەتی‪ ،‬گەر‬ ‫خۆی ی���ان خانەودەكەی وای دەبینن كە ناوی‬ ‫زڕێندراوە‪ ،‬ئەوا دادگا هەیە و دەتوانن س���كااڵ‬ ‫تۆمار بكەن"‪ .‬وەزیری ناوبراو زیاتر دەڵێ "ئەم‬ ‫خراپەكارییە تەنیا بەرامبەر فەیروز نیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەرامب���ەر هەم���وو لوبنانیەكان���ە‪ ،‬چونكە ئەوە‬ ‫ماوەی نیو س���ەدەیە فەیروز لەس���ەر عەرشی‬ ‫هون���ەری ل���ە لوبن���ان دانیش���تووە و ملیۆنەها‬ ‫ه���ەواداری لوبنان���ی و عەرەب���ی هەی���ە‪ ،‬ه���ەر‬ ‫راگەیاندنێكیش زێدەڕۆی���ی بەرامبەر كردبێت‪،‬‬ ‫نەیتوانی���وە تۆزقاڵێ���ك زی���ان ب���ە ناوبانگ���ی‬ ‫بگەیەنێت"!!‬ ‫"ریما ئەلرەحبانی" كچی فەیروز لە الپەڕەی‬ ‫تایبەت���ی خ���ۆی لەفەیس���بووك نوس���یویەتی‬ ‫"هەموو مرۆڤێكی گەورە و مەزن بە ئەخالق و‬ ‫كەسایەتی و بەهرە و بەخشش و دەسكەوت و‬ ‫قوربانی و نیشتیمانپەروەری خۆی‪ ،‬خەڵكانێكی‬ ‫زۆر حەس���ودی پێدەبەن و درۆ و بوختانی بۆ‬ ‫هەڵدەبەستن‪ ،‬وادەزانن بەمە دەتوانن بچووكی‬ ‫بكەن���ەوە و خۆشەویس���تیەكەی لەدڵی خەڵكدا‬ ‫كەمبكەن���ەوە"‪ .‬كچەك���ەی فەی���روز زیاتری���ش‬ ‫دەڵێ���ت "هەم���وو هەوڵەكانی بەسیاس���یكردنی‬ ‫فەیروز شكستخواردوون"!‬

‫س���ەرەڕای ئ���ەو هەڵمەت���ە بەرفرەوان���ەی‬ ‫دژ ب���ە گۆڤارەك���ە و نوس���ەری راپۆرتەكەش‬ ‫بەرپاكرا‪ ،‬بەاڵم نوس���ەری راپۆرتەكە "حەسەن‬ ‫س���ەبرا" رەتیك���ردەوە داوای لێب���ووردن بكات‬ ‫و لەدیمانەیەك���ی تەلەفزیۆنیش���دا زیاتر گوتی‬ ‫"پەش���ێمان نیم‪ ،‬بەڵكو پێداگرم لەس���ەر ئەوەی‬ ‫نوسیومە‪ ،‬داوای لێبووردنیش ناكەم"‪.‬‬ ‫فەی���روز لە تەمەنی پێنج س���اڵیەوە (واتە لە‬ ‫س���اڵی ‪ )1940‬وەك گۆرانیبێ���ژی ك���ۆرس ل���ە‬ ‫رادیۆی لوبنانی گۆرانی گوتووە‪ .‬پاشانیش كە‬ ‫بووە بەم گۆرانیبێژە ناس���راوە‪ ،‬بەرهەمەكانی‬ ‫ل���ە جیهانی عەرەبی و رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت‬ ‫و زۆر واڵتی دیكەشدا لەئاستێكی بەرفرەواندا‬ ‫برەویان هەب���ووە‪ .‬یەكێكیش���ە لەكۆنترین ئەو‬ ‫گۆرانیبێژان���ەی تائێس���تاش بەردەوام���ە ل���ە‬ ‫گۆرانیگوتن و دەیان نازناو و خەاڵتی جیهانی‬ ‫بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫ل���ە س���اڵی ‪ 1955‬هاوس���ەرگیریی لەگ���ەڵ‬ ‫"عاصی ئەلرحبانی" كردووە و دوو كچ و دوو‬ ‫كوڕیان بووە‪ .‬دوو كوڕەكەی‪" :‬زیاد" لە س���الی‬ ‫‪ 1956‬لەدایكب���ووە و ئێس���تا رۆژنامەنووس و‬ ‫نوس���ەر و ئاوازدان���ەرە و گۆارنیبێ���ژە‪" .‬هالی"‬ ‫س���اڵی ‪ 1958‬لەدایكب���ووە و پەككەوتەی���ە‪.‬‬ ‫كچەكان���ی‪" :‬لەیال" لە س���اڵی ‪ 1960‬لەدایكبووە‬ ‫و س���اڵی ‪ 1988‬كۆچی دوای���ی كردووە‪" .‬ریما"‬ ‫لە س���اڵی ‪ 1965‬لەدایكبووە و ئێستا نوسەر و‬ ‫دەرهێنەرە‪.‬‬ ‫ئەم خانمە گۆرانیبێژە لوبنانیە لەم دواییانەدا‬ ‫ئاهەنگ���ی لەدایكبوون و تێپەڕبوونی ‪ 80‬س���اڵ‬ ‫بەسەر تەمەنیدا گێڕا و لەسەر ئاستی جیهاندا‬ ‫یەكێكە لە كۆنترین ئەو گۆرانیبێژانەی تائێستا‬ ‫بەردەوام���ە ل���ە گۆرانیگوت���ن‪ .‬ه���ەروەك ئ���ەو‬ ‫یەكێكیشە لەو هونەرمەندە لوبنانیە دەگمەنانەی‬ ‫بەدرێژای���ی ‪ 15‬س���اڵی جەنگ���ە ناوخۆییەكانی‬ ‫لوبنان (‪ )1990-1975‬لەم واڵتەدا مایەوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪305‬‬

‫‪2015/12/26‬‬

‫‪47‬‬


‫شەموان‬

‫پارتی و بەرشەلۆنە‬

‫پشتیوان عەبدوڵاڵ‬

‫‪ 48‬ژمار ‌ه ‪2015/12/26 305‬‬

‫لەچایخان���ە دانیش���تبووین خەریك���ی‬ ‫چاخواردن���ەوە بووی���ن‪ ،‬هەمووم���ان‬ ‫لەئەنجام���ی یارییەكەی نێوان بەرش���ەلۆنە‬ ‫و ریڤەرپلەیتی���ان ی���ان دەپرس���ی‪ ،‬یەكێك‬ ‫لەب���رادەران‪ ،‬زۆر بە توڕەیی و بێزارییەوە‬ ‫هاتەالمان و دانیش���ت یەكسەر بێ یەك و‬ ‫دوو گوتی (نەفرەت لە رۆناڵدۆ و میسی)!!‬ ‫لێمان���ی پرس���ی ئ���ەرێ ئەنجام���ی یاریەكە‬ ‫چی ب���وو؟ لەوەاڵمدا گوتی ئێ���وە دەزانن‪،‬‬ ‫ئێوەی پارتی‪ ،‬پارت���ی نەزانێ كێ دەزانێ؟‬ ‫ه���ەر بەرش���ەلۆنە نەیبردۆت���ەوە؟ منی���ش‬ ‫وەاڵمەكەم پێ س���ەیر بوو‪ ،‬وتم بۆ پارتی؟‬ ‫پارت���ی پەیوەن���دی چی���ە ب���ە ی���اری نێوان‬ ‫بەرشەلۆنە و ریڤەرپلەیتەوە هەیە؟‬ ‫برادەرەك���ە گوتی‪ :‬چۆن پارتی عیالقەی‬ ‫نیی���ە؟ پارتی عیالقەی بەهەموو ش���تێكەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬پارتی واتا بەرشەلۆنە‪.‬‬ ‫خەریك بوو سەرم لەو قسەیە بسوڕمێ‪،‬‬ ‫گوت���م چ���ۆن پارت���ی و بەرش���ەلۆنە؟ چ‬ ‫عیالقەی���ان بەیەكەوە هەی���ە؟ گوتی‪ :‬پارتی‬ ‫عەینەن بەرشەلۆنەیە‪ ،‬بەردەوام دەباتەوە‬ ‫و گ���ۆڵ دەكات‪ ،‬ك���ەس لێ���ی نابات���ەوە‪،‬‬ ‫یارییەك���ی عەجی���ب دەكات‪ ،‬لەپەناڵتی���ش‬ ‫رزگاری دەب���ێ! بۆی���ە م���ن تەئكیدم پارتی‬ ‫عیالق���ەی بە بەرش���ەلۆنەوە هەیە‪ ،‬ئێ خۆ‬ ‫كاك مەس���عودیش ب���ە ئاش���اكرا هاندەری‬ ‫بەرش���ەلۆنەیە و تەواو‪ .‬كاتێك بەرشەلۆنە‬ ‫دەبات���ەوە گەنج���ان ل���ە ئیس���كان ئ���ااڵی‬ ‫كوردس���تان و بەرش���ەلۆنە هەڵدەك���ەن‪،‬‬ ‫پارتی���ش زۆری پێخۆش���ە‪ ،‬جا ب���را پارتی‬ ‫ئ���اگای لەهەم���وو ش���تێك هەی���ە‪ ،‬بۆی���ە‪،‬‬ ‫بەرشەلۆنە واتە پارتی‪.‬‬ ‫ل���ە دڵی خۆمدا گوتم رەنگە ئەو برادەرە‬ ‫توش���ی نەخۆش���ی نەفس���ی بووب���ێ‪ ،‬یان‬ ‫سەرخۆشە؟‬

‫زۆر گوێ���م پێنەدا‪ ،‬ش���ەو پێ���ش ئەوەی‬ ‫بخ���ەوم فكرم لەو قس���ەیەی ئ���ەو برادەرە‬ ‫دەك���ردەوە و ل���ە خ���ۆم دەپرس���ی‪ :‬دەبێ‬ ‫بەراس���تی چ عیالقەیەك لە نێوان پارتی و‬ ‫بەرشەلۆنەدا هەبێ‪ ،‬بیرم كردەوە گەیشتمە‬ ‫چەن���د ئەنج���ام و خاڵێك‪ .‬لەوان���ە پارتی و‬ ‫بەرشەلۆنە وەك یەكن‪ ،‬خاوەن جەماوەرن‬ ‫و بەردەوام جەماوەریان لە زیادبووندایە‪.‬‬ ‫پارت���ی و بەرش���ەلۆنە وەك ی���ەك گۆڵ‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬ج���ا گۆڵ���ی عەجی���ب عەجی���ب‪.‬‬ ‫مراوەغەش دەكەن و لەپەناڵتیش رزگاریان‬ ‫دەبێ و سەردەكەون‪ .‬هەردووكیان خاوەن‬ ‫مێژوویەكی عەریقن‪.‬‬ ‫پارت���ی هەوڵ���ی س���ەربەخۆی دەدات و‬ ‫بەرش���ەلۆنەش لەناوچەكەدا دەركەوتووە‬ ‫كە هەوڵی س���ەربەخۆیی داوە‪ .‬بەرشەلۆنە‬ ‫تیپی خەڵكی سادە و رەشوڕووت و كاسب‬ ‫و عەوام���ە‪ .‬پارتیش هەمان ش���ت‪ ،‬حیزبی‬ ‫خەڵك���ی عەوام و س���ادە و رەش���وڕوت و‬ ‫سادەكانە‪.‬‬ ‫كەس ناتوانێ بە ئاس���انی لە بەرشەلۆنە‬ ‫ببات���ەوە‪ ،‬چونكە یاریەكی عەجایب دەكات‪،‬‬ ‫پاریتش هەمان ش���ت‪ ،‬باش���ترین یاریكەرە‬ ‫و ك���ەس ناتوانێ بە ئاس���انی لێی بباتەوە‪.‬‬ ‫هەردووكی���ان خ���اوەن س���امان و پارە و‬ ‫پولی باشن!!‪.‬‬ ‫راهێن���ەر و س���ەرۆكی بەرش���ەلۆنە‬ ‫كەس���ێكی لێهات���وو و زیرەك���ە و خ���اوەن‬ ‫پالنی بەهێزە‪ ،‬سەرۆكی پارتیش كەسێكی‬ ‫س���ەركەوتوو و خاوەن پالنی ستراتیژییە‪،‬‬ ‫ئەمە و دەیان ش���تی ت���ر‪ ،‬پەیوەندی نێوان‬ ‫پارتی و بەرشەلۆنە بەهێز دەكات‪.‬‬ ‫كەوات���ە برادەرەك���ەم نە ش���ێت بووە و‬ ‫نەسەرخۆشیشە‪ ،‬پارتی و بەرشەلۆنە زۆر‬ ‫لەیەك نزیكن‪.‬‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.