2 minute read
Impact: Stef Groenewoud over voltooid leven
IMPACT
Stef Groenewoud over voltooid leven-discussie: ‘Het debat is verplat’
Advertisement
Discussies over euthanasie, zelfdoding en voltooid leven worden veelal in uitroeptekens gevoerd. Maar ligt er achter die gepolariseerde standpunten misschien toch een gedeeld moreel idee? Dr. Stef Groenewoud, als ethicus tijdelijk werkzaam bij de PThU, vertelt over een speurtocht naar morele common ground.
Zomaar een voorbeeld uit de media. Afgelopen februari had Nieuwsuur een item over de voltooid leven wet van D66 kamerlid Pia Dijkstra. Groenewoud: ‘Eerst zag je een meneer van SGP-huize die een Statenbijbel uit de kast trok en daaruit voorlas om te onderstrepen dat God over het levenseinde gaat. Vervolgens kwam een mevrouw met een klavecimbel in beeld, die met geaffecteerde stem uitlegde dat – helaas – veel Nederlanders nog altijd religieus zijn en het nadenken over hun levenseinde aan God overlaten. Dat is hoe het debat zich tegenwoordig vaak ontrolt: in twee extreme stellingen. Het debat is daarmee verplat. Als je ook maar enigszins iets hebt met het zoeken naar waarheid, gaat dat je aan het hart.’
Samen met prof. dr. Theo Boer doet Groenewoud – in het kader van het Moral Compass Project van de PThU – drie jaar lang onderzoek naar een veronderstelde common ground in de standpunten over keuzes bij het levenseinde. Een deel van dit onderzoek bestaat uit uitgebreide gesprekken met nabestaanden: ‘Soms zijn het positieve, bijna lyrische verhalen die je hoort over zo’n zelfgekozen levenseinde. Maar er zitten nadrukkelijk ook verhalen met een rafelrand tussen. Zo kijken diverse respondenten met gemengde gevoelens terug op de periode tussen het moment dat euthanasie wordt gepland en het moment van overlijden. Het toeleven naar dat moment bijvoorbeeld levert voor de omgeving soms onwerkelijke en ook gespannen dagen op. Die spanning is groter dan vaak wordt gedacht of gezegd. Het is namelijk niet iets waar je mee te koop loopt, ook achteraf niet. Het boeiende is dat mensen, ook tijdens een dergelijk proces, blijven hopen op een natuurlijke dood, want dat is uiteindelijk voor iedereen acceptabeler.’
Werkelijk gesprek
In totaal gaat het om ongeveer veertig verhalen vanuit verschillende gezichtspunten: ‘Het is kwalitatief onderzoek. Alle verhalen mogen meedoen.’ Die gesprekken moeten uitmonden in een aantal veel bredere gesprekssessies met vertegenwoordigers uit diverse geledingen van de samenleving, vertelt Groenewoud, die als ethicus verbonden is aan het Nijmeegse Radboudumc: ‘We zijn vertrokken vanuit het idee dat morele waarden fenomenen zijn die je kunt ontdekken, eerder dan dat ze zijn geconstrueerd door mensen. Dan zou het wel eens kunnen zijn dat er meer morele common ground is dan vaak wordt gedacht. Misschien kunnen we vaststellen dat er morele waarden zijn die we delen: een lijn die we gezamenlijk trekken. Dat zou het verdere debat over dit belangrijke onderwerp ten goede komen.’
Denkt hij dat er een werkelijk gesprek mogelijk zou tussen de twee mensen uit de Nieuwsuur-uitzending? ‘Ik verwacht het wel. Ik denk dat de vrouw met de klavecimbel niet om die rafelrandverhalen heen kan. En die meneer met de Statenbijbel ook niet om de lyrische verhalen. De vraag is hoeveel gemeenschappelijkheid in waarden echt nodig is voor een gedeeld moreel kompas’.
Meer informatie over het onderzoek is te vinden op: pthu.nl/onderzoek/ onderzoeksprogrammas-voor-2020/ beliefs/moral-compass-project/
