Waddenland Vogelland

Door Annemarie Bergfeld

Het Lauwersmeer is een van dé vogelplekken van Noordwest-Europa. Maar vlak ook de rest van Waddenland niet uit. De variatie in het landschap zorgt voor de enorme afwisseling aan vogels.

De kwelders en de Waddenzee met hun uitgebreide voedselaanbod. Het binnenland waar akkeren weidevogels het in vergelijking met de rest van Nederland behoorlijk goed doen. Het Lauwersmeer dat beschutting biedt en zo veel verschillende landschappen heeft dat bijna elke vogel er vindt wat hij nodig heeft. De grote variatie in Waddenland werkt als een magneet op vogels. En op vogelaars. Zoals Aaldrik Pot. Als jongen leerde hij in Waddenland vogels herkennen en van ze houden, hij ging bij Staatsbosbeheer werken en was in de zomer van 2019 vier maanden lang vogelwachter op Rottumerplaat, niet ver uit de kust van Waddenland en een walhalla voor iedereen die van vogels houdt. Maar Waddenland is en blijft voor hem een hotspot, die blíjft verrassen. “Op één dag 120 soorten zien, dat lukt je niet in het bos. Of een slechtvalk, de snelste vlieger onder de vogels, een aanval zien uitvoeren op een grote groep smienten of steltlopers... dat is tamelijk spectaculair. Juist dankzij de open ruimte is zo’n spektakel perfect te volgen.” Aaldrik is een groot liefhebber van bossen maar als het op vogels aankomt leggen die het dik af tegen het open landschap van Noordwest-Groningen. “In december, januari en februari gebeurt er in het bos niet zo veel. Je hoort wat spechten, gaaien en mezen en alle dagen zijn min of meer hetzelfde. Aan de kust duiken steeds weer nieuwe soorten op. Als het op zee ruig is, trekken alle vogels opeens naar de beschutting van het Lauwersmeer en kun je zelfs jan-van-genten, die normaal gesproken ver op zee vliegen, vanaf de dijk zien langstrekken. Elke maand en bij elke weersomslag laten andere vogels zich op andere plekken zien.”

Aan de kust duiken steeds weer nieuwe soorten op

Bosvogels in het Reitdiepdal

Aaldrik vindt het ook altijd weer verrassend dat er rond het Reitdiep, toch bij uitstek een weidevogelgebied, zo veel bosvogels zitten. “Soorten als gekraagde roodstaart en boomklever verwacht je niet in zo’n omgeving. Maar in de lommerrijke dorpen met oude eiken en linden rond de kerk, voelen ook typische bosvogels zich thuis. Ik vind die variatie prachtig.” Goeie plekken om vogels te kijken, weet Aaldrik natuurlijk ook. “Fiets of loop eens langs de oostkant van het Reitdiep, dat is een genot. Ten zuiden van Winsum heb je een van de betere weidevogelgebeiden van de regio, naarmate je noordelijker komt zie je de weidevogels plaatsmaken voor akkervogels als veldleeuwerik en gele kwikstaart.” Hij tipt ook de Klutenplas vier kilometer west van Noordpolderzijl: pal achter de dijk zitten honderden kluten, bergeenden, sterns en steltlopers op een klein oppervlak bij elkaar. “En de vogelkijkhut bij het Jaap Deensgat aan het Lauwersmeer natuurlijk, dat is een klassieke plek onder vogelaars. In april zitten er heel veel eenden, in augustus reuzensterns, je ziet er kleine zwanen en lepelaars, de kans op een zeearend is er heel groot, blauwborst en baardmannetje zijn er te zien en in het voorjaar roept de roerdomp er zijn diepe ‘hoemp’-geluid. Ga maar eens kijken, en luisteren, kan niet missen.” Bijna elke maand zijn er vogelexcursies in het Lauwersmeer, toegespitst op het seizoen. Zie de Activiteitenkalender op www.np-lauwersmeer.nl. Op deze site ook info over Activiteitencentrum Lauwersnest waar de focus helemaal op vogels ligt. Kijk voor excursies ook op www.groningerlandschap.nl.

• Vogels kijken kan overal langs het Reitdiep en op de waddendijk. Het Lauwersmeergebied heeft de kijkhutten Jaap Deensgat (aan de Marneweg bij Willem Lodewijk van Nassaukazerne) en De Baak (ca. 800 m lopen van de parkeerplaats aan de Kwelderweg bij Munnekezijl). Twee hemelplatforms (overdag vogels kijken, ‘s nachts sterren) bij de Vlinderbalg (naast de zeearend aan de Strandweg) en bij restaurant Suyderoogh aan De Rug. Voorbij Suyderoogh is ook nog uitkijkbult Achter de Zwarten. In Activiteitencentrum Lauwersnest is een gratis vogelkijkkaart en complete vogelstreeplijst Nationaal Park Lauwersmeer af te halen.

Over hun zomer als vogelwachters op Rottumerplaat schreven Aaldrik Pot en Nicolette Branderhorst het Vogelwachtersdagboek Terug naar Rottumerplaat. (240 blz, €29,95). Met prachtige natuurfoto’s (waaronder heel veel vogels!).

Land der Tausenden Vögel

Das Lauwersmeer gehört zu den bekanntesten Vogelreservaten Nordwesteuropas, doch auch der Rest des Wattenlandes darf sich zu Recht als Vogelland bezeichnen. Die abwechslungsreiche Landschaft wirkt wie ein Magnet auf Vögel – und auf Vogelkundler wie Aaldrik Pot. Schon als kleiner Junge packte ihn am Watt die Leidenschaft für die Vogelbeobachtung. Als Mitarbeiter der Naturschutzbehörde ging er im Sommer 2019 vier Monate als Vogelwärter auf die kleine Insel Rottumerplaat nicht weit vor der Küste: ein Paradies für Vogelliebhaber. Doch das Wattenland ist und bleibt für ihn ein Hotspot, der immer wieder überrascht. „Dass man an nur einem Tag 120 Arten zu Gesicht bekommt, ist im Wald kaum denkbar. Oder dass man einen Wanderfalken erspäht, den schnellsten Vogel überhaupt, wie er im Sturzflug eine Ente oder Schnepfe reißt … Ein imposantes Erlebnis. In diesem offenen Gebiet lässt sich so ein Spektakel wunderbar verfolgen.“ Was Aaldrik ebenfalls beeindruckt, ist die große Zahl der Waldvögel am Reitdiep, das eigentlich eine Domäne der Wiesenvögel ist. „Arten wie den Gartenrotschwanz oder den Kleiber würde man in einer solchen Umgebung nicht erwarten. Aber die ruhigen Dörfer mit ihren großen alten Eichen und Linden rund um die Kirche bieten ihnen einen perfekten Lebensraum. Diese Vielfalt finde ich einzigartig.“

Waddenland Vogelland

The Lauwersmeer area is one of the best bird refuges in North-Western Europe, as is the rest of Waddenland. The immense variation of the landscape draws birds in like a magnet. And with birds come bird-watchers, such as Aaldrik Pot. He learned how to recognise and love birds in Waddenland at a young age, started working for Staatsbosbeheer, and for four months worked as a keeper of the Rottumerplaat bird sanctuary in the summer of 2019. Rottumerplaat is a West Frisian Wadden island near the Waddenland coast and a true paradise for bird enthusiasts. To Aaldrik, Waddenland is and remains full of surprises. ‘A wooded area is not the place to be to spot 120 bird species in one single day, or to see a peregrine falcon – the fastest flyer among birds – attacking a large group of wigeons or waders. It is quite a scene, I tell you. And in this open space, we all have a first row seat to the spectacle.’ Likewise, it always surprises Aaldrik to see so many woodland birds around the Reitdiep, which is, after all, a typical meadow bird area. ‘You simply would not expect a redstart or nuthatch in this kind of environment. Yet it seems that typical woodland birds also feel quite at home in small villages with leafy old oaks and linden around the church. I love this variety, and am constantly watching the action.’