Tijdschrift voor lokaal beleid voor kinderen en jongeren
PB- PP
Bataljong · Ossenmarkt 3 · 2000 Antwerpen · P206352 · Afgiftekantoor: 2000 ANTWERPEN Stuivenberg December 2021 – jaargang 30 – Nr. 4 · Verschijnt 4x per jaar: maart - juni - september - december
Dropzone BELGIE(N) - BELGIQUE
D E T WE E ME T IN G
Lokaal jeugdbeleid in cijfers
‘G R E N ZE N OVER’
Inspiratie voor intergemeentelijk jeugdbeleid
22
4 Colofon Met de medewerking van Frauke Baeyens Leen Bartholomeus Kristof Bouvard Bert Delville Cato De Craene Ellen De Grauwe Jolijn De Haene Zita De Pauw Saar De Wulf Ilse Holvoet Hannes Jossart Indy Marchal Bieke Nackaerts Imke Pichal Wim Soontjens Filip Stallaert Jurgen Sprangers Hans Theuns Yentl Tobbackx Koen Van Boxem Tieme Verlinde Jimmy Wertelaers Coördinatie Jimmy Wertelaers Vormgeving hierbenik.be
De gemeente als regisseur van vrijetijdskansen
Gebundelde krachten
Nieuwe visietekst Regie Vrije tijd
Jongeren van de Vlaamse en lokale jeugdraden ontmoeten
Verder in dit nummer: 7
De lessen van KeKi na anderhalf jaar coronacrisis 11
De tweemeting Lokaal jeugdbeleid in cijfers
16
Druk Drukkerij Jansen Coverfoto Unsplash
Hou de noden van kinderen en jongeren in het vizier
‘Grenzen Over’ Inspiratie voor intergemeentelijk jeugdbeleid
20
Driehoeksverhouding Hoe werken schepen, jeugdambtenaar en jeugdraad samen in Londerzeel?
Verantwoordelijke uitgever Jurgen Sprangers, Brasschaat
25
Contact Bataljong vzw, Ossenmarkt 3 2000 Antwerpen info@bataljong.be 03 821 06 06 www.bataljong.be
26
Stel je vraag Hoe kan ik als leidinggevende het mentaal welzijn van mijn jeugdmedewerker(s) bewaken, beschermen en versterken? In je agenda Dit staat binnenkort op de planning bij Bataljong
Lokaal jeugdbeleid gaat breed en reikt ver. Volgen de investeringen? Het lokaal jeugdbeleid is springlevend. Het brak uit bestaande kaders en kreeg vele nieuwe gezichten. Het ontwikkelt zich breder en op kruispunten met welzijn, sport, openbare ruimte, kinderopvang, mobiliteit, onderwijs, cultuur… Dat leren we uit het onderzoek tweemeting lokaal jeugdbeleid. De participatie van kinderen en jongeren aan het lokale beleid stijgt! Ook die participatie kent vele gezichten: structurele en ad-hocinitiatieven, bottom-up en topdown. De lokale jeugdraad maakt essentieel deel van uit van die participatiemix. Vele jeugdraden passen zich aan de nieuwe beleidscontexten aan, stappen af van klassieke manieren van werken en brengen op creatieve wijze de stem van kinderen en jongeren naar het lokale beleid. “Jeugdbeleid is het belangrijkste beleidsdomein”, zei minister Dalle tijdens de uitreiking van de nieuwe labels kindvriendelijke stad of gemeente tegen de belangrijkste schepenen (die van Jeugd uiteraard). Bataljong zal hem niet tegenspreken. Maar net als hij weten ook wij hoe moeilijk het is om het belang van jeugdbeleid om te zetten in budget, zowel Vlaams als lokaal. Nochtans is investering broodnodig. En samen investeren levert op. Eerst lokaal. Daar kwamen vele nieuwe taken bovenop de bestaande, maar de lokale investering groeide niet evenwaardig mee. Dat voelt vooral de draaischijf van dat lokaal jeugdbeleid: de overbevraagde jeugdambtenaar.
Als die plots uitgedraaid is, gaan vele kansen verloren. Een duidelijke oproep aan lokale besturen: investeer in je draaischijf, investeer in lokaal jeugdbeleid! Durf keuzes maken. Ook voor Vlaanderen zijn er kansen. Om Vlaamse jeugdbeleidsdoelen te realiseren, is de beste strategie om de hefboom van de lokale besturen in te zetten. Geef Vlaams jeugdbeleid vorm in samenspraak met en aanvullend op lokaal jeugdbeleid. Via incentives maken lokale besturen op innovatieve manier mee werk van de prioriteiten van het Vlaams Kinderrechtenbeleid. Inspireer hen met een kwaliteitskader voor lokaal jeugdbeleid in het geïntegreerd jeugddecreet. Blijf Bataljong versterken als verbinder en inspirator van lokale besturen en jeugdraden. Onderzoek en monitor de kwaliteit van het lokaal jeugdbeleid. Zet in op intergemeentelijke samenwerkingen. Faciliteer netwerken tussen bestuursniveaus, kennisinstellingen en middenveldpartners. Lokaal en breed jeugdbeleid is van essentieel maatschappelijk belang. Investeren in kinderen en jongeren geeft een warmere samenleving vandaag, voor alle inwoners. Sterk beleid voor jonge inwoners is bovendien je beste preventie. Want kinderen en jongeren die kansen krijgen en in balans opgroeien, zorgen later voor een veerkrachtig Vlaanderen dat veel minder moet investeren in curatieve (mentale) zorg, maatschappelijke ‘bijsturingen’ of repressie.
Jurgen Sprangers Directeur Bataljong
facebook.com/Bataljong
Laat ons weten hoe jij werk maakt van #sterkbeleidvoorjongeinwoners
instagram.com/Bataljong @Bataljong linkedin.com/company/Bataljong 3
De gemeente als regisseur van vrijetijdskansen Nieuwe visietekst Regie vrije tijd Tekst: Bert Delville
Beelden: Unsplash
De gemeente als regisseur van het vrijetijdsaanbod. Wat win je daar als lokaal bestuur bij? En nog veel belangrijker: wat winnen kinderen en jongeren erbij? Over deze vragen heeft de commissie Regie vrije tijd zich het afgelopen jaar gebogen. Met als resultaat een nieuwe visietekst. We geven je graag enkele highlights mee.
Achter de schermen Lokale besturen hebben een grote impact op de vrije tijd van kinderen en jongeren. Hun rol gaat vandaag de dag veel verder dan kwalitatief aanbod creëren en jeugdwerk ondersteunen. In 2019 voelden we bij Bataljong de noodzaak aan een nieuwe visie op die rol. We verlegden de focus van het creëren naar het regisseren van vrije tijd binnen de gemeente. Het team ‘Regie vrije tijd’ was geboren. Er kwam ook een commissie die het team ondersteunde.
Regisseren? Die regierol, waar gaat dat nu juist over? Besteed je die tijd niet beter rechtstreeks aan kinderen en jongeren? Je neemt als lokaal bestuur de regierol op als je vanuit een helikopterblik overzicht houdt op wat er binnen de vrije tijd van kinderen en jongeren beweegt in je gemeente. Als regisseur heb je voeling met de leefwereld van kinderen en jongeren en ken je hun noden. Je zet die kennis in om het aanbod aan vrijetijdskansen in je gemeente bij te sturen. In de eerste plaats niet als organisator, maar als netwerker. Je gaat op zoek naar partners die je kunnen helpen. Je stemt de verschillende vormen van ondersteuning af op de noden die er leven bij partners of bij kinderen en jongeren.
4
Na vele boeiende gesprekken waren we het roerend eens over de kern: als je kinderen en jongeren altijd centraal zet, heb je met alle actoren een mooi vertrekpunt om samen aan de slag te gaan. - Sabine Lefever (jeugddienst Antwerpen & commissie Regie vrije tijd)
Vrijetijdskansen?! Met de visietekst lanceren we een nieuw begrip: vrijetijdskansen. Bij het schrijven van de tekst wilden we de focus breder leggen dan het georganiseerde aanbod in de gemeente. De term ‘aanbod’ roept snel die connotatie op. Daarom gingen we op zoek naar een begrip dat dichter aanleunt bij de grote verscheidenheid aan vrijetijdsbeleving(en) waar we over spreken. ‘Vrijetijdskansen’ is geïnspireerd door de theorie van de speelkansen van onze collega’s van VDS.
Maar we willen onze blik nóg verder verruimen. We nemen ook die kansen op vrijetijdsbesteding mee waar niemand organisator van is. Voorbeelden zijn het skatepark, het speelbos of de parking aan de supermarkt waar jongeren na school samenkomen. Ook brengen we zaken in beeld waar kinderen en jongeren zelf de actor zijn: op het pleintje tikkertje mogen spelen, op de stoep veilig kunnen hinkelen, zelf naar het buurtspeelpleintje kunnen, samen onder het wifi-punt op het pleintje chatten en praten…
Naast het lokaal bestuur organiseren heel wat spelers activiteiten, zoals jeugdverenigingen, jeugdhuizen, commerciële partners (bv. de bioscoop, het fitnesscentrum…) of buurtverenigingen en bewoners (bv. speelstraten, buurtfeesten…). Ook deze actoren bieden dus kansen aan kinderen en jongeren om hun vrije tijd in de gemeente te besteden.
Bij het regisseren van dit geheel geven we mee dat de leefwereld van kinderen en jongeren niet stopt aan de gemeentegrens. Kinderen en jongeren beleven een deel van hun vrije tijd ook in de buurgemeenten of zelfs verder weg. Omgekeerd geldt hetzelfde. Deze regionale blik neem je dus best mee wanneer je over de vrije tijd in de gemeente nadenkt.
BOVENLOKAAL (Vrije tijd stopt niet aan de gemeentegrens.)
ANSEN VRIJETIJDSK ANBOD
VRIJETIJDSA rmarkt
Zwembad
Parking supe
um Winkelcentr
Sportclubs
Jeugdhuis
ETIJDS-
LIJK VRIJ GEMEENTE AANBOD
Speelplein
jnswerk
Jeugdwelzi
Speeltuin Skatepark
De zetels bibliotheek + wifi in de
Academie
anbod
-a Grabbelpas
ing
Jeugdbeweg
ing …
tzaal / danc
Café / concer
Bibliotheek
Speelstraten
erkOpen jeugdw initiatieven
es Sportpleintj stellingen CC
Kindervoor
VRIJE TIJD IN DE GEMEENTE
5
Waarom zou je daarmee beginnen? Net als bij onze andere visieteksten, vertrekken we vanuit de kinderrechten. Jeugdbeleid start steeds bij de doelgroep! Als lokaal bestuur ben je het meest nabije bestuur en het meest aangewezen niveau om de kinderrechten te verwezenlijken. Als regisseur beschik je over meer slagkracht om die kinderrechten te implementeren in het geheel van vrijetijdskansen. En heb je de kaarten in handen om een kwalitatief aanbod te creëren voor alle kinderen en jongeren in je gemeente. Het aanbod in je gemeente zal meer gedifferentieerd zijn, omdat elke partner die bijdraagt aan je netwerk dat vanuit zijn eigen insteek doet en zo expertise opbouwt. Vanuit dat netwerk kan je dus ook flexibeler inspelen op veranderingen.
Visietekst, the sequel?
3, 2, 1 en… actie! In de visietekst vind je een aantal principes en handvatten om met de regie aan de slag te gaan. We schuiven drie belangrijke principes naar voren: 1. Start altijd vanuit de leefwereld van kinderen en jongeren 2. Werk vanuit een gelijkwaardig partnerschap met de andere vrijetijdspartners 3. Wees je bewust van de maatschappelijke context en het politieke kader waarbinnen je werkt Naast deze principes zijn er vier belangrijke elementen om te kunnen regisseren: 1. Bouw een sterk lokaal netwerk uit 2. Werk aan een gedeelde visie op vrije tijd in de gemeente 3. Zorg voor een doorgedreven kennis van je doelgroep, hun leefwereld en de bestaande vrijetijdskansen in de gemeente 4. Maak als netwerk op basis van kennis en visie gerichte keuzes bij het uitbouwen en ondersteunen van vrijetijdskansen
6
?
Nu onze visietekst af is, gaan Bataljong en de commissie Regie vrije tijd verder aan de slag. We monitoren hoe deze visie in de praktijk wordt omgezet, verzamelen inspirerende voorbeelden en vertalen die in vormingen en inspiratiesessies. We werken ook onderdelen van de visietekst verder uit en ontwikkelen tools, zodat leden de visie in de praktijk kunnen omzetten. Dat doen we natuurlijk niet alleen. We zoeken telkens mensen en organisaties met expertise om ons daarbij te helpen. En natuurlijk is een visietekst nooit echt af. We blijven leren, onze visie finetunen en plannen nu al om de tekst binnen een tweetal jaar een update te geven. Elke gemeente heeft zijn eigenheid, dus de manier waarop er binnen de gemeente aan de regie wordt gewerkt, is steeds anders. We horen dus graag van jou hoe je deze tekst vertaalt naar je eigen praktijk.
Zelf een rol spelen? Ben je geïnspireerd geraakt en heb je zin om mee te werken aan het uitwerken en uitdragen van de visie regie vrije tijd? De commissie verwelkomt je graag!
Meer info over de visietekst en de commissie Regie vrije tijd? Contacteer Bert via bert.delville@bataljong.be
Houd de noden van kinderen en jongeren in het vizier De lessen van KeKi na anderhalf jaar coronacrisis Tekst: Lisa De Roeck en Silke Wittoeck (Kenniscentrum Kinderrechten)
Beelden: Unsplash
We leven al meer dan anderhalf jaar in een bijzonder tijdperk. Het Kenniscentrum Kinderrechten (KeKi) maakte een stand van zaken op basis van divers onderzoek. Waar staan we nu en wat hebben we geleerd uit de coronacrisis? Hierbij kijken we naar de rechten en noden van kinderen en jongeren. Heel wat onderzoeksinstellingen, organisaties en lokale besturen onderzochten tijdens de coronacrisis wat de impact van de pandemie en bijhorende maatregelen op kinderen en jongeren was. Zo hield KeKi in mei 2020 samen met het Kinderrechtencommissariaat en de Kinderrechtencoalitie een grootschalige online bevraging om te achterhalen hoe kinderen en jongeren in Vlaanderen de coronacrisis ervaarden. Meer dan 44.000 kinderen en jongeren namen deel. Hieruit bleek dat beleidsmakers te weinig rekening hielden met de noden van kinderen en jongeren bij de aanpak van de coronacrisis. Bataljong ging aan de slag met deze resultaten en maakte de vertaalslag naar het lokale niveau in de vorm van zes aanbevelingen. In het voorjaar van 2021 bundelde KeKi aanvullend meer dan 30 studies in een overzichtspublicatie. Daaruit blijkt dat de zes aanbevelingen van Bataljong relevant blijven om de noden van kinderen en jongeren niet uit het oog te verliezen. Wij nodigen lokale beleidsmakers uit om hierover te reflecteren en hier verder mee aan de slag te gaan.
1. Vertrek vanuit de leefwereld van kinderen en jongeren Bij het vormgeven van de (post-)coronasamenleving, is het belangrijk om voldoende de leefwereld van kinderen en jongeren voor ogen te houden. Stel hierbij de vraag: in welke mate verschillen kinderen en jongeren van volwassenen en houd ik daar voldoende rekening mee in mijn beleid? Tijdens de coronacrisis zagen we dat hun leefwereld en perspectief niet altijd werd meegenomen. Het gevolg is dat meerdere kinderrechten werden geschonden, zoals het recht op onderwijs, het recht op vrije tijd en het recht op bescherming tegen geweld. Het perspectief van kinderen en jongeren in kwetsbare situaties, zoals kinderen en jongeren met financiële problemen, die niet (meer) thuis wonen of die onvoldoende ruimte in huis hebben, werd bovendien te vaak over het hoofd gezien.
7
“Houd rekening met het feit dat niet alle kinderen en jongeren in dezelfde leefomstandigheden vertoeven.” - Lisa De Roeck (KeKi)
Om tijdens onzekere tijden de participatie van kinderen en jongeren te blijven garanderen, loont het om als lokale beleidsmaker je oor te luisteren te leggen bij de lokale jeugdraad en andere organisaties die kinderen en jongeren vertegenwoordigen.
2. Praat met, niet over, kinderen en jongeren over de impact van corona op hun leven
3. Zorg voor concrete, begrijpbare en directe informatie
Kinderen en jongeren betrekken bij het beleid blijft essentieel. Zij hebben het recht om gehoord te worden en zijn vaak vragende partij om mee te praten over beleid dat impact heeft op hun leven. In heel wat onderzoek gaven kinderen en jongeren aan dat ze het als heel positief ervaarden dat er – eindelijk – gevraagd werd naar hun mening. Zo gaf maar liefst 28% van de jongeren in de bevraging van Kortrijk niet alleen tips aan andere kinderen en jongeren, maar ook aan de stad en aan scholen. Dat zoveel jongeren die kans grepen, toont hun veerkracht en zin voor engagement. Ook op school zijn leerlingen vragende partij om meer mee te mogen praten over coronamaatregelen, blijkt uit een bevraging van de Vlaamse Scholierenkoepel.
De coronacrisis toonde aan hoe belangrijk het is dat er voldoende kind- en jongerengerichte informatie wordt verspreid. Of zoals een jongere het verwoordde in de #jongerenovercorona-bevraging: “Kinderen hebben structuur nodig, maar ook duidelijkheid. Als er dan verteld wordt dat er weer iets mag en dat weer afgeschaft wordt, is dat heel moeilijk.” (meisje, 12-13 jaar). Het is belangrijk dat beleidsmakers hierover nadenken: hoe zorg je dat betrouwbare informatie tot bij kinderen en jongeren geraakt?
“Kinderen en jongeren hebben het recht om gehoord te worden en zijn vaak vragende partij om mee te praten over beleid dat impact heeft op hun leven.” - Silke Wittoeck (KeKi) 8
Uit onderzoek van UGent bleek dat sociale media een belangrijk kanaal zijn voor kinderen en jongeren om informatie te verkrijgen. Ook ouders, televisie en school zijn belangrijke kanalen voor kinderen en jongeren. Uit andere onderzoeken kwam ook de vraag naar meer toegankelijke informatie voor specifieke groepen, zoals mensen met een beperking, of vluchtelingen en migranten in kwetsbare leefomstandigheden. Inzetten op verschillende kanalen, aandacht voor moeilijker bereikbare doelgroepen en samenwerken met betrouwbare partners zoals WAT WAT is hierbij cruciaal.
“Inzetten op verschillende kanalen, aandacht voor moeilijker bereikbare doelgroepen en samenwerken met betrouwbare partners zoals WAT WAT is cruciaal.” - Lisa De Roeck (KeKi) 4. Hou rekening met ‘onzichtbare’ en kwetsbare kinderen en jongeren
6. Faciliteer en stimuleer spel en ontmoeting – ook in de publieke ruimte
Kinderen en jongeren die niet altijd zichtbaar zijn en/of in kwetsbare situaties zitten, hebben nood aan extra ondersteuning. ‘Blijf in uw kot’ was lang het mantra tijdens de coronacrisis, maar voor velen was dit niet eenvoudig. Voor scholen in het buitengewoon onderwijs was het moeilijker om contact te houden met alle leerlingen tijdens de lockdown. Steek de hand uit naar deze kinderen en jongeren, ga outreachend te werk en vraag jeugdwelzijnswerkers en Huizen van het Kind om ook nu bij hen de vinger aan de pols te houden.
De nood aan plaatsen buitenshuis waar jongeren kunnen samenkomen en ontspannen, blijft groot. Uit onderzoek van Uit de Marge bleek dat 61,2% van de bevraagde kinderen en jongeren geen tuin heeft. Naar buiten gaan blijft een belangrijke manier voor veel kinderen en jongeren om bijvoorbeeld om te gaan met stress. Het ontbreken van buitenruimte heeft bovendien een impact op de beleving van de coronamaatregelen door kinderen en jongeren.
5. Voorzie ruimte waar kinderen en jongeren in rust kunnen werken voor school Hoewel afstandsleren rust bracht voor sommige kinderen en jongeren, zien we dat velen thuis niet rustig voor school konden werken. Ook voor kinderen en jongeren met een ontwikkelingsstoornis zorgde het thuisleren bijvoorbeeld voor extra belasting. Stille studeerplekken, zoals we zagen in vele steden en gemeenten tijdens de lockdowns, brachten soms soelaas en zijn zeker ook buiten de examenperiode en in (post-) coronatijden de moeite waard om verder te onderzoeken. Ga als lokale beleidsmaker in gesprek met leerlingen en scholen over wat zij leren uit deze periode, hoe ze nu kijken naar afstandsleren en welke (structurele) noden er zijn.
Vaak zijn er in gemeenten en steden wel speelpleintjes voor jonge kinderen, maar ontbreekt het aan veilige, overdekte plekken voor jongeren. Zeker in de wintermaanden is dit een aandachtspunt. Laat kinderen en jongeren zelf mee nadenken over hoe er ook in niet-coronatijden meer toegankelijke openbare ruimte kan ontstaan en hoe ontmoeting kan gebeuren.
? Meer info?
Bekijk de overzichtsbrochure die KeKi opstelde (2021): keki.be/coronakinderrechten. Alle onderzoeken die in dit artikel worden aangehaald, zijn terug te vinden in deze publicatie Lees het rapport van de grootschalige bevraging die KeKi deed (2020): bit.ly/3aNI4n4 Ga aan de slag met de 6 aanbevelingen van Bataljong: bit.ly/3DQlOWf
9
veel Verbruik je al? teria knutselma tra r krijg je ex ie n a B e D Bij wanneer je g n ti r o k l e ve 0 an 100, 30 d r e e m r o vo koopt. of 500 euro
ee? Speel je m uitenspellen b n e n e n Bin en klein, voor groot cusgerief, degelijk cir n chapspelle ls e z e g le e origin speelgoed. s it te li a w k en evuld ze koffers g n o k e td n O l. te materiaa met het bes
debanier.be
e Ken je onz etten? Creapakk knutselidee r a la k n e tEen kan n. Inclusief re e d in k 0 voor 2 ndleiding. a h n e l a a materi
Schrijf je in op onze nieuwsbrief & volg ons op sociale media: DeBanierCreatief
de.banier
baniercreatief
De tweemeting Lokaal jeugdbeleid in cijfers Tekst: Jolijn De Haene
Beeld: Unsplash
In 2014 werd de lokale BBC (beleids- en beheerscyclus) en het MJP (meerjarenplan) geïntroduceerd. Een hele omwenteling voor de lokale beleidsplanning en dus ook voor het jeugdbeleid. Dat vroeg om een langetermijnmonitoring om er zeker van te zijn dat jeugdbeleid niet ondergesneeuwd zou raken. Na de nulmeting in 2014 en eenmeting in 2017 werd eind 2020 werk gemaakt van de tweemeting. Dit artikel geeft de belangrijkste conclusies en reflecties weer. De voornaamste cijfers vind je in de binnenkatern.
Lokaal jeugdbeleid heeft veel gezichten Jeugd is traditioneel een domein met een hoog personeelsverloop. Dat blijkt ook nu weer. Heel wat jeugdambtenaren zijn nog geen vijf jaar aan de slag. Schepenen zijn vaak nog nieuwer in het domein. Bij de jeugdraden zien we terug relatief langere engagementen. Dat betekent dat de expertise op dit moment vooral bij de jeugdambtenaar en de jeugdraad zit. De opdracht van de jeugdambtenaar breidt steeds meer uit. Beleidsuitvoerende taken staan nog steeds centraal, maar beleidsparticipatie en domeinoverschrijdende taken (= breed jeugdbeleid) worden wel steeds belangrijker in het takenpakket van de jeugdambtenaar. We zien bijvoorbeeld invloeden van de diensten sport, cultuur, welzijn, Huis van het Kind en OCMW. Ook met het participatiebeleid lijken er steeds meer connecties te ontstaan. Opvallend is dat de contacten met de dienst onderwijs en het onderwijsbeleid op een behoorlijk laag pitje lijken te staan. De jeugdambtenaar neemt ook meer rollen op. Vooral die van beleidsmedewerker, manager en netwerkmanager – rollen die ook steeds meer aan belang winnen. Die bijkomende rollen en taken leiden tot een toegenomen algemene werklast van de jeugdambtenaar. We zien daarbij dat de inzet van het aantal VTE’s in verhouding beperkt blijft. In de helft van de gemeenten wordt maar één voltijdse vrijgesteld voor jeugd.
Niet alleen de brede opdracht en taakinvulling van de jeugdambtenaar maakt dat lokaal jeugdbeleid een beleid met vele gezichten kent. Ook de manier waarop jeugdbeleid haar lokale inbedding vindt, verschilt sterk tussen lokale besturen. Momenteel is er in minder dan de helft van de lokale besturen nog een aparte dienst Jeugd. En het komt steeds minder voor dat er een apart hoofdstuk ‘jeugdbeleid’ in het meerjarenplan staat. Ook kindvriendelijkheid vindt voet aan grond in heel wat lokale besturen. Het merendeel kent het concept en zowat de helft van de jeugdambtenaren gaat er al mee aan de slag.
Aandacht voor het jeugdbeleid in de beleidsplanning We stellen vast dat de rol van onze kernactoren (jeugdambtenaar, schepen van jeugd en jeugdraadvoorzitter) versterkt is. Dat er meer aandacht is voor jeugdbeleid bij het schepencollege en bij collega’s van andere diensten. En dat ook het budget minstens gelijk blijft (en vaak zelfs stijgt). Jeugdbeleid slaagt er met andere woorden in om ook zonder jeugdbeleidsplan haar basis en kracht te behouden.
11
Dit onderzoek toont ook aan dat de jeugdambtenaren een belangrijke spil vormen naar de andere kernactoren en naar andere lokale spelers. Ze zijn een essentiële schakel bij de opmaak, de uitvoering en de opvolging van het jeugdbeleid. - Jolijn De Haene (Bataljong)
Dat betekent niet dat jeugdbeleid overal op rolletjes loopt. Een derde van de bevraagden is ontevreden over de samenwerking met één van de andere kernactoren en een groot deel van de jeugdambtenaren wil graag een sterkere positie als expert in het beleidsproces. Hoewel jeugdbeleid stilaan een sterkere positie krijgt lokaal, blijft ook het MAT nog een missing link. Slechts een minderheid van jeugdambtenaren behoort tot het managementteam (MAT) en ook de helft van de schepenen neemt nooit deel aan MATvergaderingen over het jeugdbeleid.
Het MJP als werkinstrument De kernactoren zijn over het algemeen tevreden met de plaats die het jeugdbeleid in het MJP heeft gekregen. Toch zijn er vooral bij ambtenaren en jeugdraders wat meer kritische noten te horen, onder andere over het ambitieniveau en de zichtbaarheid van het jeugdbeleid. Voor een grote groep van de jeugdambtenaren vormt het MJP een handig werkinstrument voor het dagelijks handelen. Tegelijk blijkt heel wat terugkerend beleid niet in een MJP te worden opgenomen, maar vormt dat wel een wezenlijk onderdeel van het takenpakket van de jeugdambtenaar. Het MJP kan dan niet het enige werkinstrument zijn. We zien bovendien dat het MJP in gemeenten met minder dan 15.000 inwoners vaker als werkinstrument gebruikt wordt. Mogelijks omdat in grotere steden vaak nog met een apart jeugdactieplan gewerkt wordt. Bij een derde van de lokale besturen werd het meerjarenplan al tussentijds bijgestuurd. Als er werd bijgestuurd, dan was dat op budgettair vlak, inhoudelijk (o.a. rond kindvriendelijkheid), op vlak van samenwerkingsverbanden (bv. rond een IGS) of rond jeugdinfrastructuur.
Beleidsparticipatie wint terrein Beleidsparticipatie wint aan belang. Dat blijkt uit de rollen van de jeugdambtenaar, de linken met het participatiebeleid én uit de waarden van de tweemeting: op bijna elke vraag rond beleidsparticipatie wordt beter gescoord dan bij de vorige meting. De jeugdraad blijft het participatie-instrument bij uitstek. Daarnaast wordt vooral ingezet op ad-hocinitiatieven. Het zijn nog steeds vooral de georganiseerde jeugdverenigingen die participeren. Ouders en jongeren in maatschappelijk kwetsbare posities worden moeilijker bereikt. Daarom is het van belang om outreachend te werken en samen te werken met bv. de dienst Welzijn. Bijna alle jeugdraders zijn tevreden over de ondersteuning die ze krijgen van hun ambtenaar en schepen. Toch is nog een kwart ontevreden over hun betrokkenheid bij het MJP. Niet alle jeugdraden worden betrokken of zien dat er gevolg gegeven wordt aan hun advies. Dit terwijl zien dat ze impact hebben, voor jeugdraden net een katalysator is voor engagement.
12
Aan de slag We leren uit de tweemeting dat: Het lokaal jeugdbeleid sterk staat, maar een blijvende inzet en ondersteuning nodig is. Durf dus beroep te doen op bestaande tools, begeleidingen en ander aanbod. Investeren in lokaal jeugdbeleid vooral betekent: investeren in jeugdambtenaren. Zij vormen als expert de spil tussen schepen, jeugdraad en andere diensten. Jeugdbeleid lokaal een steeds bredere invulling krijgt. Maak werk van transversaal beleid en van een brede jeugdreflex. Kies voor kindvriendelijkheid als kader voor sterk en breed jeugdbeleid. Jeugdbeleid best vanuit een partnerschap tussen de kernactoren wordt vormgegeven. Schepen, ambtenaar en jeugdraad hebben elk hun rol te spelen, niet alleen bij de voorbereiding van beleid, maar ook bij de uitvoering en evaluatie ervan. Erken en versterk die verschillende rollen, zodat elke actor in zijn kracht komt te staan.
?
Communicatie en een goede onderlinge relatie belangrijke succesfactoren zijn. Communiceer intern en extern over de stand van zaken, over genomen beslissingen, over de ruimte die er is voor inspraak… En zorg voor een begrijpbare vertaling van beleidsdocumenten zoals het MJP. Het MJP een bruikbaar instrument kan zijn om jeugdbeleid te evalueren en bij te sturen. Grijp de mogelijkheid aan om het MJP tussentijds bij te sturen. Zeker nu de impact van de coronapandemie op langere termijn zichtbaar begint te worden. Denk aan thema’s als kind- en jeugdvriendelijke publieke ruimte, outreachend werken, jeugdwelzijnswerk, kinderarmoede, afstemming met politie die (opnieuw) veel actueler geworden zijn.
Meer info? Al onze bevindingen en aanbevelingen staan gebundeld op investeerinlokaaljeugdbeleid.be. Of contacteer Jolijn via jolijn.dehaene@bataljong.be
13
De tweemeting in cijfers De tweemeting
Lokaal jeugdbeleid heeft veel gezichten
269 van de 300 gemeenten namen deel aan de enquête van de jeugdambtenaren
62%
Organogram
4/10 gemeenten heeft nog een aparte dienst jeugd (-10% t.o.v. de eenmeting)
49% 49%
45% van jeugdambtenaren is combinatie-ambtenaar
4% jeugdambtenaren is deel van het MAT
Breed jeugdbeleid
van de schepenen van de jeugdraadvoorzitters In 54 gemeenten namen de 3 kernactoren deel
18% gemeenten heeft een apart hoofdstuk jeugdbeleid in het MJP (-12% t.o.v. de eenmeting) 30% heeft een apart actieplan jeugd In 47% gemeenten is er meer aandacht voor jeugdbeleid bij andere diensten
Kindvriendelijkheid
53% jeugdambtenaren en 80% jeugdraders die de KVSG-filosofie kent, gaat ermee aan de slag
2% ambtenaren, 8% schepenen en 30% jeugdraders kent de KVSG-filosofie helemaal niet
53 gemeenten zijn betrokken bij Netwerk Jeugdvriendelijk
De kernactoren van het jeugdbeleid Jeugdambtenaar
Schepen van Jeugd
Werkt 8,53 jaar als jeugdambtenaar 40% heeft minder dan 5 jaar ervaring
Werkt 3,43 jaar als schepen 71% heeft minder dan 5 jaar ervaring
Schepenen kleine gemeenten zijn meer ervaren
Jeugdraadvoorzitter Is 4,26 jaar lid van de jeugdraad 27% heeft minder dan 3 jaar ervaring
14
Samenwerking kernactoren
25 tot 33% van kernactoren
is ontevreden over één van de samenwerkingsrelaties ambtenaar, schepen en/of jeugdraad 10% is ontevreden over beide samenwerkingsrelaties 46% jeugdambtenaren wil andere politiek-ambtelijke verhouding
Aandacht voor het jeugdbeleid in de beleidsplanning Tevredenheid over jeugd in MJP
9/10 schepenen en ambtenaren is tevreden over de wijze waarop het jeugdbeleid in het MJP staat
Ambtenaren en jeugdraders zijn het meest tevreden over de uitvoerbaarheid (68% en 69%) en het minst tevreden over het ambitieniveau (beide 20%) Schepenen zijn het meest tevreden over de uitvoerbaarheid (86%) en het minst tevreden over de zichtbaarheid (66%)
1/4 jeugdraders is ontevreden over het planproces. In de eenmeting was dat nog bijna 2/4 78% jeugdraders werd betrokken bij de opmaak van het gedeelte jeugdbeleid in het MJP
63% jeugdraders is tevreden over de mate waarin hun advies werd meegenomen
Beleidsparticipatie wint terrein
96%
92% 94%
Jeugdraad
92% jeugdschepenen, 94% jeugdraders en 96% jeugdambtenaren
beschouwen de jeugdraad nog steeds als het meest gebruikte middel voor beleidsparticipatie
2/3 jeugdraders geeft aan enkel sporadisch betrokken te zijn bij de uitvoering van het jeugdbeleid
57% jeugdraders voelt voldoende betrokkenheid (+20% t.o.v. de eenmeting) Van diegene die onvoldoende betrokken zijn, geeft 57% aan helemaal niet betrokken te zijn
MJP als werkinstrument
65% van de jeugdambtenaren
gebruikt het MJP bij het uitwerken van acties 65% kan dit nu meer dan bij het vorige MJP
65%
1/3 jeugdambtenaren gebruikt het MJP niet
“Blijkt dat in veel gemeenten het terugkerend beleid sterk de dagelijkse werking bepaalt. Terugkerend beleid wordt veelal niet opgenomen in het MJP, maar is wel een wezenlijk onderdeel van het takenpakket van de gemeentelijke ambtenaren.” - Eindrapport tweemeting jeugdbeleid
Beleidsparticipatie
+/- 50% van jeugdambtenaren (+3 jaar ervaring) vindt dat de aandacht voor participatie gestegen is (+37% t.o.v. de eenmeting)
15
‘Grenzen Over’
Inspiratie voor intergemeentelijk jeugdbeleid Tekst: Bieke Nackaerts
Beeld: Jan Van Bostraeten
Het jaar loopt op zijn eind. En daarmee ook onze opdracht voor het Departement Cultuur, Jeugd & Media rond intergemeentelijke samenwerking jeugd? We hopen van niet. De kansen die we het voorbije jaar hebben ontdekt, zijn eindeloos. We hebben veel mensen ontmoet, inzichten opgedaan, kennis vergaard en dus veel te vertellen. We bundelden onze lessen in de gloednieuwe publicatie ‘Grenzen Over’, en deelden ze op ons toonmoment bovenlokaal op 26 oktober in Brussel.
In onze publicatie ‘Grenzen Over’ nemen we je mee op tocht. We trekken doorheen Vlaanderen van west naar oost en maken kennis met verschillende jeugdregio’s. We luisteren naar een aantal gidsen en delen onze bekommernissen met hen. We kijken over de grenzen heen, net zoals kinderen en jongeren dat doen. En gaan op zoek naar kansen en wat er nodig is om uitdagingen aan te pakken. In de tekstballonnen deelt elke regionale collega met jou zijn of haar belangrijkste leerpunt in de vorm van een wist-je-datje.
“Regiodenken gaat zodanig geïnstitutionaliseerd worden, de vraag tot samenwerkingen gaat zodanig veel komen, dat dit de standaard wordt.“ – prof. Ben Derudder (KULeuven)
16
Jurgen: Wist je dat... de regio’s zo verschillend als de kleurtjes in een kleurdoos zijn? Er zijn zoekende net gestarte samenwerkingen, en er zijn er heel ervaren. Er zijn trekkers vanop lokale jeugddiensten en trekkers vanuit een regionale structuur (of de combinatie). Er zijn samenwerkingen vanuit een niet-formele structuur en er zijn er met een formele structuur. Er zijn samenwerkingen tussen een vijftal gemeenten en er zijn er met meer dan 20. Het ambitieniveau, de inhouden, de noden... Veel kleurtjes, veel variatie in vragen en noden, en vooral veel oplossingen op maat.
Waarom op reis gaan? Het is hier toch ook goed? (En ik heb daar eigenlijk geen tijd en budget voor…) Wat is er nu interessant aan regionaal samenwerken? What’s in it for me and you? Voor kinderen en jongeren: Met de UiTPAS kan Anissa voordelig gebruik maken van een groot gamma aan vrijetijdsactiviteiten in omliggende gemeenten. Met een taxicheque of een fuifbus geraken Lien, Hafissatou en Jimmy veilig en gratis thuis na het scoutsbal. Dankzij een grootschalig belevingsonderzoek weten meer dan 10 aangrenzende steden en gemeenten waar tieners nood aan hebben. Nabil en Bo vinden het fijn dat ‘de gemeente’ interesse heeft in wat ze doen. Via een intergemeentelijke aankoop van oordoppen op maat kunnen Stef en Alexander naar Pukkelpop met degelijke bescherming tegen tinnitus en verdere gehoorschade. Voor jeugdambtenaren Je ontmoet regelmatig kerncollega’s: mensen die met hetzelfde thema en dezelfde passie in hun job staan. Je kan gebruik maken van hun expertise en die van jou delen. Je kan projecten opzetten en uitvoeren waar je heel veel zin in hebt, maar waar je in je eigen stad of gemeente niet toe komt of onvoldoende budget voor hebt. Vele handen maken het werk lichter: 1 + 1 = 3. Je kan samen nadenken en reflecteren over het jeugdbeleid in jouw gemeente en dat van je buren. Je kan eindelijk inzetten op die doelgroep die je met je eigen dienst maar moeilijk bereikt.
Voor schepenen: De blik van de jeugdambtenaren wordt regelmatig verruimd. Hierdoor wordt de kennis en expertise binnen je stad of gemeente (kosteloos) vergroot. Je kan meer betekenen voor de kinderen en jongeren van je gemeente. Ook wanneer zij de gemeentegrens oversteken om naar school, familie of vrijetijdsactiviteiten te gaan. Je kan zelf mee kennis opdoen over de aanpak van het jeugdbeleid in de buurgemeenten, je leert de do’s en don‘ts kennen en je hoeft het warm water niet zelf uit te vinden. Doelstellingen die binnen het jeugdbeleid meer investering vragen dan het budget dat je hebt binnen je eigen gemeente, kan je misschien toch bereiken in samenwerking met collega-schepenen van je regio.
“Schaalvergroting maakt dingen mogelijk die voordien niet mogelijk waren.” – prof. Ben Derudder (KULeuven)
Saar: Wist je dat… bestuurders (schepenen, managementteams...) de win-win dikwijls anders zien dan de ambtenaren die in de regio aan de slag moeten? Het evenwicht hierin vinden is voor elke regio een zoektocht en dikwijls tijdrovend. In sommige regio’s komt de vraag vanuit het bestuurlijk niveau. Dan formuleren de bestuurders dat andere regiodomeinen ‘jeugd’ missen. Regio’s die vooral inzetten op uitwisseling en kennisdeling moeten die nood steeds opnieuw aantonen. Omdat je de winst op ambtelijk niveau niet zichtbaar kan linken aan betere dienstverlening. 17
Hoe ziet de toekomst eruit? De tocht van intergemeentelijke samenwerkingen Jeugd is duidelijk gestart. Bestaande jeugdregio’s zijn de pioniers en zij nemen de kop. De richting is bepaald, al zijn er meerdere routes mogelijk. Er zijn steeds meer hulpmiddelen om van de tocht een succes te maken. Er wordt actief gewerkt aan de randvoorwaarden zoals een duidelijk beleid, begeleiding en coaching. De eindbestemming is nog onbekend, maar onderweg valt er veel te leren, beleven en bereiken.
“Als iedereen vertrekt vanuit zijn eigen lokale logica en verkokerd werkt, dan laat je kansen liggen.” - Bart Somers (Vlaams minister van Binnenlands Bestuur)
Bataljong heeft alle vertrouwen in de kracht van lokale besturen om deze tocht te maken. In de kernspelers om zich te engageren en van elkaar te leren. In zichzelf om te verbinden, te inspireren en mee de toon aan te geven. En in Vlaanderen om te faciliteren met de juiste voorwaarden. Allemaal omdat we zo bouwen aan een samenleving waar het goed is om te leven en op te groeien, binnen de gemeentegrens en erover heen.
“De impact van een (inter)gemeentelijke samenwerking moet lokaal zijn, en zo het leven van kinderen en jongeren positief beïnvloeden.” - Benjamin Dalle (Vlaams minister van jeugd)
18
Bieke: Wist je dat... er een gradatie in ambities zit? En niet iedereen in dezelfde fase zit? Wie weinig ervaring heeft met regionaal werken wil vooral expertise uitwisselen, leren van collega’s. Anderen willen concrete dingen samen doen of samen organiseren. Nog anderen ambiëren geïntegreerd jeugdbeleid en willen graag een kindvriendelijke regio worden. De meeste regio’s doorlopen deze ambitieniveaus. Ook de regio’s op andere beleidsdomeinen voelen de nood om samen rond Jeugd te werken.
Cato: Wist je dat... de druk op de lokale werktijd van heel wat jeugdambtenaren zo groot is dat er weinig tijd is om op het regionale niveau aanwezig te zijn? Sommigen verhindert het zelfs om aan de slag te gaan, of om kwalitatief te gaan werken met dingen die regionaal ontwikkeld werden. In elke regio worstelen ze hiermee op hun eigen manier.
Wat zegt de tweemeting? In de tweemeting zetten jeugdambtenaren en schepenen van Jeugd volgende uitspraak helemaal bovenaan: “Intergemeentelijke samenwerking faciliteert de uitwisselingsmomenten tussen de bevoegde actoren van de verschillende gemeenten, zoals op vlak van ervaringen en goede praktijken.” In de meeste gemeenten zijn ze er bijvoorbeeld ook mee akkoord dat de doelgroepen beter en meer worden bereikt, en dat er meer financiële slagkracht is voor de beleidsuitvoering.
Yentl: Wist je dat... er een enorme variatie in structuren is van niet-formeel, over interlokale vereniging, projectvereniging, tot dienstverlenende vereniging? Elk met hun eigen sterktes, ambitieniveau, daadkracht. Wat hen wel bindt, is dat het eigenaarschap van de jeugdambtenaren uiteindelijk het succes bepaalt. Dit eigenaarschap stelt, afhankelijk van de structuur, andere uitdagingen en heeft nood aan andere vormen en aandachtspunten.
Effecten van intergemeentelijke samenwerking op vlak van jeugdbeleid Jeugdambtenaar Eerder/helemaal akkoord
Schepen van jeugd Eerder/helemaal akkoord
Faciliteren uitwisselingsmomenten tussen ambtenaren, jeugdraden of schepenen
95%
89%
Meer doelgroepen bereiken
86%
81%
Doelgroepen beter bereiken
84%
84%
Meer financiële slagkracht voor jeugdbeleid
82%
71%
Beleid moeilijker af te stemmen over gemeentegrenzen
64%
56%
60%
80%
Verbetering van beleidsparticipatie van kinderen en jongeren Bron: Eindrapport tweemeting jeugdbeleid
Filip: Wist je dat... de keuze om al dan niet in te zetten op regionaal personeel (t.o.v. van een heel actiegericht plan) dikwijls een heel lastige vraag is (vooral voor bestuurders), maar dat in heel wat IGS’en het ‘en cours de route’ bijna een onmisbare voorwaarde wordt om tot acties te komen? Hiernaast zien we dat een groep jeugdambtenaren met veel ervaring en gespreide expertise je regio enorm kan versterken en het niveau optillen. Die ervaring en expertise aan boord houden is dus belangrijk voor de verdere ontwikkeling van de jeugdregio.
? Meer weten over de publicatie ‘Grenzen Over’? Neem een kijkje op bataljong.be/publicatie-grenzen-over of contacteer bieke.nackaerts@bataljong.be. Voor al je andere regionale vragen kan je terecht bij je regionaal gezicht
19
Driehoeksverhouding
Driehoeksverhouding
Londerzeel
Deze keer brengt ‘Driehoeksverhouding’ ons in Londerzeel. Een landelijke en groene gemeente in de Brusselse Noordrand. Waar voor de bijna 19.000 inwoners heel wat kansen en uitdagingen liggen. Ook voor de jongste inwoners. De spilfiguren van hun jeugdbeleid vertellen er graag meer over. We praten met Kaat Seghers en Laura Lami, zij delen al drie jaar het voorzitterschap van de jeugdraad in Londerzeel (JAL), schepen van vrije tijd Dimitri Robbyns en Tinneke Van Sande als deskundige Jeugd voor de gemeente. Tekst: Yentl Tobbackx
Beelden: Londerzeel
v.l.n.r. Tinneke Van Sande en Dimitri Robbyns (groot beeld), Laura Lami en Kaat Seghers (klein beeld)
“We geloven ook dat door jongeren eigenaarschap te geven, hen zelf dingen te laten organiseren bijvoorbeeld, projecten veel meer leven in Londerzeel.” - Tinneke Van Sande (deskundige Jeugd)
Wat is je ambitie voor het jeugdbeleid? Dimitri: We kampen in Londerzeel al jaren met een jeugdhuisproblematiek. Er zijn zoveel jongeren met toffe ideeën, maar door infrastructurele en financiële problemen raken ze moeilijk vooruit. Op vlak van jeugdwerkinitiatieven hebben we een sterke basis. Toch bereiken we de niet-georganiseerde jongeren nog te weinig. Daar spelen jeugdhuizen een belangrijke rol.
20
Tinneke: Kinderen en jongeren zijn niet te herleiden tot de beleidsdomeinen ‘vrije tijd’ of ‘jeugd’. Hun leven wandelt doorheen alle domeinen. Mijn droom is om hen bij al deze facetten te betrekken. Het is de komende jaren dan ook ons plan om volop in te zetten op de optimalisatie van onze kinder- en jeugdraad. We bouwden hiervoor alvast een jaarplan op waarbij we een duidelijk kader en visie creëerden over de JAL (jeugdraad Londerzeel), en zodoende ook hun adviserende rol wilden versterken.
Laura & Kaat: Wij dromen van een toffe en inhoudelijk straffe JAL. Een die mee nadenkt over wat alle kinderen en jongeren in Londerzeel aanbelangt. Een jeugdraad die verder denkt dan het verenigingsleven, en waar engagementen ook langer duren dan die binnen verenigingen. Regelmatig samenkomen en overleggen versterkt onze verstandhouding met het bestuur. Zo tonen we het belang van de stem van kinderen en jongeren. Als we dan zien dat er effectief wat mee gebeurt, draagt dat enkel bij aan onze inzet.
Op welke verwezenlijking in het jeugdbeleid ben je trots? Dimitri: Dat we de jeugdhuisproblematiek echt proberen aanpakken. We namen hiervoor Formaat onder de arm. Met een participatief onderzoekstraject rond ons jeugdwerkaanbod zorgen ze voor begeleiding en ondersteuning. Hiermee willen we achterhalen wat de infrastructurele en financiële noden zijn van onze jeugdhuizen, hoe we hen kunnen inspireren richting de toekomst, wat hun rol kan zijn in de gemeente en hoe we kunnen inspelen op de noden en wensen van niet-georganiseerde jongeren. Maar ook de dienstoverschrijdende projecten zoals onze ‘Lonnesielse zomer’ en ‘Londerzeel Verlicht’ in de winter waren een succes. Beide hadden het doel om al onze inwoners te bereiken. Mede door de samenwerking tussen de verschillende diensten, zijn we hier absoluut in geslaagd.
Tinneke: Ik merk dat jongeren steeds vaker de weg naar de jeugddienst vinden. En dat ze daar ook echt ondersteuning en hulp krijgen. Dit draagt bij aan de samenwerking en het vertrouwen. We geloven ook dat door jongeren eigenaarschap te geven, hen zelf dingen te laten organiseren bijvoorbeeld, projecten veel meer leven in Londerzeel. Daarnaast namen we onze speelpleinwerking onder de loep en kozen we voor sterke ondersteuning met een fulltime speelpleincoach. De vele maatschappelijke uitdagingen waar de werking mee kampt, maakt dit geen overbodige luxe. Zo koppelden we de zomerschool bijvoorbeeld aan onze speelpleinwerking.
Laura & Kaat: Hoe we in tijden van corona blijvend konden verbinden, leren van elkaar en eindelijk de draad fysiek terug opnamen. We dagen onszelf uit om in de toekomst nog meer in te zetten op fijne verbinding, zodat de jeugdraad een grotere meerwaarde is voor het gemeentebestuur en de leden.
Wat was een struikelblok waarvan je toch écht iets leerde? Dimitri: De dromen en ambities van een politieker zijn eindeloos. Toch zijn we beperkt tot de budgetten die voorhanden zijn. Daar valt helaas niet zomaar iets bij te toveren. Daarom maken we dag na dag bewuste keuzes. Ik ben dan ook heel trots op onze medewerkers die ondanks deze beperkte budgetten toch heel creatief aan de slag gaan om onze beleidsdoelstellingen te realiseren.
?
Tinneke: Ik moet nog steeds wennen aan de logheid die soms gepaard gaat met een openbaar bestuur. Tussen iets willen verwezenlijken en de effectieve realisatie, zitten ontzettend veel stappen. Ik ben van nature sowieso een doener. Anderzijds leerde het me wel beter plannen en goed nadenken over de beleidsplannen op korte en lange termijn.
Meer weten? Dan kan je terecht bij Tinneke Van Sande via
tinneke.vansande@londerzeel.be
Laura & Kaat: De jeugdraad blijft voor velen vaak een verplicht nummertje waarbij ze hun jeugdwerkorganisatie komen vertegenwoordigen. We willen echt werk maken van de intrinsieke motivatie van de leden van onze JAL.
21
Gebundelde krachten Jongeren van de Vlaamse en lokale jeugdraden ontmoeten elkaar Tekst: Ellen De Grauwe en Zita De Pauw
Beelden: Bataljong
In een niet zo ver verleden schreven Bataljong en De Ambrasade een beleidsnota. Beide hadden een droom. Namelijk een ontmoeting organiseren tussen jongeren uit de Vlaamse jeugdraad en jongeren uit lokale jeugdraden. Het doel: samen beleid beïnvloeden. Op 6 oktober kwam die droom uit.
5 Thema’s Tijdens de uitwisselavond kregen de jongeren de kans zich te verdiepen in vijf thema’s: Jongeren & politie Jongeren & participatie Duurzame & autonome mobiliteit Geïntegreerd decreet Mentale gezondheid van jongeren Ze kozen twee thema’s uit om in groep mee aan de slag te gaan.
22
Bataljong en De Ambrassade zagen in hun droom jongeren uitwisselen over verschillende thema’s. Thema’s die zowel lokaal als Vlaams van belang zijn. En zo geschiedde. Tijdens de ontmoeting bundelden de jongeren krachten, stelden ze vragen en discussieerden ze over thema’s die hen allemaal aanbelangen.
Wat leverde dat op? Verderop geven we een kort overzicht per thema. Wat zijn de belangrijkste raakvlakken en/of verschillen tussen lokaal en Vlaams (jeugd)beleid? Wat zijn belangrijke aandachtspunten voor jongeren?
Jongeren & politie Lokale jeugdraden gaven het signaal dat jongeren steeds vaker negatief in contact kwamen met de politie. Vooral tijdens de coronapandemie. Ook de Vlaamse jeugdraad ving die signalen op en schreef er een straf advies over. Het gesprek startte vanuit de ervaringen van de groep. Vanuit concrete verhalen legden we linken met het advies. Veel aanbevelingen uit het advies bleken ook van toepassing op het lokale niveau. Zo werd er een mooie brug geslagen naar hoe lokale jeugdraden deze punten op de lokale agenda kunnen plaatsen. Bataljong verzamelde alle relevante punten en legde linken met lokale praktijkvoorbeelden. Check bataljong.be/jongeren-en-politie.
Jongeren & participatie In het kader van de Europese Jeugddialoog schrijft de Vlaamse Jeugdraad aan een advies rond democratie en jongerenparticipatie. Daarin gaat het zowel over de vertegenwoordiging van jongeren in politieke organen en instellingen, als over de consultatie van jongeren bij politieke beslissingen (via o.a. jeugdraden), tot de versterking van beleidsparticipatie bij jongeren, op formele en informele manieren.
Duurzame & autonome mobiliteit Het advies ‘Duurzame mobiliteit’ van de Vlaamse jeugdraad bracht heel wat thema’s en aandachtpunten naar boven. Er bleek ook veel overlap met de bevindingen van het project Jonge Wegweters van Bataljong en Kind & Samenleving. Ideaal dus om samen prioriteiten te bepalen! De Vlaamse Jeugdraad lobbyt verder rond het advies en Jonge Wegweters gaat in de volgende fase aan de slag met lokale jeugdraden. Wordt vervolgd!
“Mijn ervaring was enorm leerrijk, verrijkend en ben met veel goesting naar buiten gegaan om onze lokale jeugdraad dat trapje hogerop te duwen!” - Febe Robbrecht (jeugdraad Lochristi)
We verkenden de verschillende standpunten en iedereen rond de tafel mocht zich ontpoppen tot complete tegenstander of volledige voorstander van dit advies. Zo konden we nagaan welke argumenten werden aangehaald om vervolgens het advies nog beter vorm te laten krijgen. Er werden ook linken gelegd met de visietekst beleidsparticipatie van Bataljong, de eenmeting lokale jeugdparticipatie, andere relevante adviezen...
23
Geïntegreerd decreet Minister van jeugd Dalle wil de vier Vlaamse jeugddecreten integreren tot één superdecreet. Dit werkgroepje verkende wat er juist in de decreten staat, wat daar goed aan is, en wat er misschien beter zou kunnen. We hebben strategisch nagedacht op welke manier een schepen een decreet zou kunnen inzetten, en dachten bv. ook na over de andere regelgeving waaraan lokale besturen zich moeten houden vanuit een Vlaams kader. Een thema dat veel bovenkwam: de ondersteuning van de jeugdambtenaar voor de jeugdraad – hoeveel tijd kan die daarin steken? Maar ook: hoe groot is het engagement van de schepen naar die jeugdraad? Die aspecten zijn natuurlijk niet zo makkelijk in een decreet te schrijven. Er was vraag naar een Vlaams decreet met inhoudelijke richtlijnen over lokaal jeugdbeleid. Die richtlijnen kunnen jeugdraden dan gebruiken in hun adviezen.
Een traject in 2022 De bedoeling is om elk thema verder uit te diepen en één thema te vertalen naar een traject. Een langlopende samenwerking tussen de Vlaamse Jeugdraad en jongeren van lokale jeugdraden. In het traject werken jongeren samen om een advies uit brengen dat vertaalbaar is op Vlaams en lokaal niveau. Dit thema kiezen we in 2022.
Mentale gezondheid van jongeren De Vlaamse Jeugdraad schreef in 2017 het advies ‘Psychisch welzijn’. Daarin riep de raad op voor meer ambitie rond het aanbod laagdrempelige hulp. In 2021 zijn heel wat zaken aangepakt, maar de nood aan psychologische hulp voor jongeren blijft hoog. Dat tonen de ellenlange wachtlijsten. En corona heeft niet geholpen. Samen dachten we na over wat lokale besturen konden doen. Een greep uit de ideeën: een psycholoog in het jeugdhuis, bekendmaken van organisaties die rond welzijn werken, informatie op strategische plekken, outreachend werken, lokale besturen laten leren van elkaars acties…
Heb je nog vragen?
Ellen, ellen.degrauwe@bataljong.be helpt je graag op weg. Benieuwd wat we nog allemaal in petto hebben voor lokale jeugdraden? Hou onze Facebook en Instagram-pagina’s ‘Bataljong_Jeugdraden’ in het oog
Wil je graag meer weten over:
24
De Vlaamse Jeugdraad? Kijk op vlaamsejeugdraad.be. Je vindt er ook al hun adviezen Jonge Wegweters? Kijk op jongewegweters.be of contacteer Wim via wim.soontjens@bataljong.be Tips en aanbevelingen rond jongeren & politie? Check bataljong.be/jongeren-en-politie De jeugddecreten? bit.ly/3jjhWFw
Stel je vraag
V R A AG
ik als “Hoe kan e het vend leidingge van mijn jn i lz e w mentaal r(s) dewerke en e m d g u je chermen s e b , n e k bewa n?” versterke
Vraag het aan Bataljong! Zit je zelf met een vraag of heb je hier of daar nood aan een duwtje in de rug? Laat van je horen via www.bataljong.be/stel-je-vraag
? Meer info? Contacteer Ilse ilse.holvoet@bataljong.be
Uit de tweemeting blijkt dat jeugdambtenaren ambtelijke duizendpoten zijn die een veelheid aan rollen en taken op zich nemen. Die rollen winnen ook aan belang, wat een goede evolutie is. De keerzijde is dat de werkdruk op jeugdambtenaren toeneemt. Hoe waken we erover dat ze niet opbranden? We reiken graag enkele aandachtspunten en hulpbronnen aan om als leidinggevende met werkgerelateerde stress bij jeugdambtenaren om te gaan en hun welbevinden te verhogen: Uit waardering en appreciatie. Medewerkers die oprechte en persoonlijke waardering krijgen, voelen zich gerespecteerd en erkend voor de kwaliteit van hun werk. Bied autonomie en flexibiliteit. Medewerkers die de vrijheid krijgen om zelf vorm te geven aan hun werk, ervaren meer zingeving en voldoening. Uren zelf kunnen kiezen is bv. belangrijk om het werken privéleven beter te balanceren. Zorg voor een gezonde en veilige werkomgeving. Niet enkel fysiek veilig, ook mentaal. Steunende collega’s en een goede sfeer zijn belangrijk. Geef je medewerkers de kans om elkaar goed te leren kennen. Samen kunnen lachen, helpt om te ontspannen. Stel je als leidinggevende ook zelf kwetsbaar, open en transparant op. Dan nemen je medewerkers dat sneller over. Medewerkers die veiligheid en vertrouwen voelen, zullen zichzelf sneller laten zien en uiten. Bied een luisterend oor. Een medewerker die kan spreken over moeilijkheden en stressfactoren – en zich daarin erkend en begrepen voelt – ervaart minder werkstress. Draag bij tot meer zingeving. Medewerkers die zin vinden in hun werk, ervaren meer engagement en motivatie. Zaken die de zingeving verhogen zijn contact met de doelgroep, inspraak in de organisatie en taken en rollen combineren. Bied leermogelijkheden en hulpmiddelen aan. Medewerkers die kansen krijgen om te groeien en nieuwe vaardigheden te leren, voelen zich meer vervuld en kunnen gemakkelijker met stress om. Toegang tot bijscholing en methodieken helpt om zich beter aan te passen aan nieuwe werkomgevingen. Hou zeker ook de alarmbellen (laag energieniveau, concentratieproblemen, heftige emotionele reacties, afstand nemen…) in het oog en grijp op tijd in. Hoe kunnen we de druk verlichten? Wat heeft prioriteit en wat kan wachten? Welke deadline kan schuiven? Welke taak kunnen we doorgeven? Wie kan ondersteunen om bepaalde taken te verlichten? Een open en oplossingsgericht gesprek kan wonderen doen. Veel succes!
25
In je agenda
Vormingstweedaagse
Vormingsmodule Overtuigend communiceren
In maart 2022 zijn we terug met het bekende concept van onze Vormingstweedaagse. We laten je weer kiezen uit 50 workshops en vormingen over alle facetten van sterk beleid voor kinderen en jongeren in je gemeente. We dompelen je onder in thema’s zoals kindvriendelijkheid, regie vrije tijd, participatie, regioverhalen, competenties en zoveel meer. Je krijgt de kans je vaardigheden aan te scherpen en je collegaambtenaren vanuit alle hoeken van Vlaanderen te ontmoeten.
Zit je al een tijdje te broeden op een manier om je boodschap overtuigend te brengen aan je collega’s, diensthoofd of gemeentebestuur? Tijdens deze module bouw je op basis van een aantal modellen aan een sterk verhaal waarmee je je collega’s en/of bestuur kan overtuigen van jouw boodschap. Laat je onderdompelen in de wondere wereld van storytelling en leer omgaan met mogelijke twijfels van je publiek. We koppelen altijd terug naar onze eigen context van (breed) jeugdbeleid en laten ons bijkomend inspireren door ervaringen van collegajeugdambtenaren.
Wo. 16 en do. 17 maart 2022 @Malle
Vormingsmodule Beleidsparticipatie kinderen en jongeren Wil je je graag verdiepen in het brede thema van beleidsparticipatie? Ben jij ook nieuwsgierig naar de verschillende vormen van participatie gaande van online, jongerenbegroting tot loting en nog vele andere? We focussen ook op de competenties die je nodig hebt om aan participatie te doen en hoe anderen hierin mee te krijgen. Tijdens deze drie dagen bouwen we samen aan een stevige basis om de participatie van jonge inwoners vorm te geven. Ma. 28 maart, ma. 25 april en ma. 2 mei 2022
Ma. 23 mei, ma. 30 mei en ma. 13 juni 2022
Vormingstraject Lobbyen voor jeugdwerk/beleid De jeugdambtenaar neemt alsmaar meer rollen op. Het alledaagse werk geraakt daardoor doordrongen van politieke issues en beleidswerk. Maar hoe krijg je meer impact op de uitkomst? Samen met collegajeugdambtenaren start je vanuit een ‘big ask’, een persoonlijk actieplan dat de kern is van je lobbytraject. Dit kan een concrete lokale nood zijn, een project of ambitie die je wil realiseren… In drie modules leren we je je lokale beleidsveld in kaart brengen, doelen stellen, je lokale netwerk ontwikkelen, actieplannen opmaken en dompelen we je onder in politieke communicatie. Start ma. 14 en di. 15 februari 2022
Meer weten? Check onze website voor de volledige kalender en meer informatie! www.bataljong.be/vormingskalender
26
Netwerkmomenten In februari zijn we terug met onze netwerkmomenten. Wat staat er op het programma? Een welkomstmoment voor startende (jeugd)ambtenaren, twee parallelle sessies binnen het brede thema van regie vrije tijd en een afsluitend netwerkhalfuurtje. De exacte locatie en uren worden later nog meegedeeld. Noteer alvast de volgende momenten in je agenda:
Ma. 31 januari 2022 @Mortsel (Antwerpen)
Do. 3 februari 2022 @Lummen (Limburg)
Do. 3 februari 2022 @Ieper (West-Vlaanderen)
Ma. 7 februari 2022 @Machelen (Vlaams-Brabant)
Do. 10 februari 2022 @Wetteren (Oost-Vlaanderen)
Spelen en natuur
Spelen in de natuur is belangrijk voor een gezonde ontwikkelingbijkinderenenhetstimuleertcreativiteiten socialeintelligentie.Daarnaastkrijgenkinderendoorhet spelenindenatuurveellichaamsbewegingenhebben daardoorminderlastvanovergewicht.Enspeleninhet groenisgewoonhartstikkeleuk!
Klimaatbestendige speelplekken
Eenwadiiseenmooivoorbeeldvaneenklimaatbestendige speelplek.Erwordtdaarbijgebruikgemaaktvandeopslag mogelijkhedenvandebodembijveelneerslag.Enalsergeen waterindewadistaatisditeenuitstekendemogelijkheidom destrookalsparkjeofspeelterreintegebruiken.Maarhet kanvooralookeenspannende,uitdagendeklim/klauterroute zijnmetdekansopnattevoeten.
Het Wouw-effect
DoordeweldoordachteaanlegvaneenwadiinWouw (gemeenteRoosendaal)veranderdeeensaaienieuwbouw buurtineenklimaatrobuustepubliekeruimte. Waterinfiltratie,vergroening,speelruimteenontmoetings plekkenvormdendeingrediëntenvooreenprachtige, klimaatbestendigespeelplek.
Nog data om in je agenda te schrijven do. 27 en vr. 28 januari 2022: Starterscursus Dworp do. 24 februari 2022: Meet Up Netwerk wo. 20 april 2022: Buitenspeeldag do. 28 april 2022: Meet Up Netwerk do. 2 & vr. 3 juni 2022: Starterscursus Westmalle di. 14 juni: Meet Up Netwerk
back-cover
Bij Bataljong, we’ve got your back. Onze collega’s zetten zich elke dag tomeloos in om jeugdambtenaren, jeugdraders en schepenen van jeugd te ruggensteunen in hun strijd naar beter en breder lokaal jeugdbeleid. Zoals Hannes tijdens het toonmoment bovenlokaal. Als interviewer van dienst legde hij getuigenissen vast van pioniers in het intergemeentelijk samenwerken rond jeugdbeleid. Bekijk zeker zijn eventvideo op bataljong.be/ publicatie-grenzen-over. Meer weten over jeugdregio’s? Blader naar pagina 16. 28