“Als de mens centraal blijft staan, redden we het niet” 1 Interview met filosofe Eva Meijer Woord: Glenn Deliège en Sanne Stassijns Beeld: Sebastian Steveniers
Met als thema ‘De natuur was hier’ is het geen toeval dat de Nederlandse filosoof, beeldend kunstenaar, schrijver én singer-songwriter Eva Meijer gekozen werd om het jaarlijks essay voor Maand van de Filosofie te schrijven. Dieren en natuur vinden we in haar oeuvre overal terug. Ze schreef negen boeken, haar werk is vertaald in zeventien talen. In haar proefschrift, verschenen als When Animals Speak (NYUP), ontwikkelde ze een theorie over de politieke stem van dieren. Momenteel werkt ze als postdoctoraal onderzoeker in een project over agency van dieren in het Antropoceen aan de Universiteit van Wageningen. “Een van de manieren waarop we onszelf anders kunnen gaan begrijpen is door beter te luisteren en aandachtig te zijn naar de wereld om ons heen. Naar de andere dieren, de bomen, de zeeën, en de rest. Daar zijn andere vormen van wijsheid te vinden dan de onze.”
Het thema van de Dag van de Filosofie is ‘De natuur was hier’. Met betrekking tot de natuur leven we in een tijd van onvoorstelbare verliezen. Hoe kunnen we het bewustzijn van deze verliezen een plaats geven zonder overspoeld, verlamd of verbitterd te geraken?
Eva Meijer: “Alles verdwijnt: familie, geliefden, huisdieren, gebeurtenissen – je zult zelf uiteindelijk ook verdwijnen. Voor de Maand van de Filosofie schreef ik het essay Vuurduin, waarin ik op zoek ga naar wat verdwijnt. Ik doe dat niet alleen om woorden te geven aan het verlies, maar vooral aan wat daar tegenover staat. De natuurlijke wereld laat ons zien dat verliezen en verdwijnen er in ons leven bij horen. Het is het weefsel waar wij uit gemaakt zijn. Tegelijkertijd leven we nu in een tijd waarin menselijk handelen ervoor zorgt dat de natuurlijke wereld om ons heen, die ons vasthoudt, verdwijnt. Dat is een verlies dat we juist geen plaats moeten geven, dat er niet bijhoort. We moeten ons ertegen verzetten, er kwaad over maken, en hoopvol zijn. Met hoopvol bedoel ik geen psychologische toestand maar een politieke praktijk, zoals de Duitse filosoof Ernst Bloch schreef. De vragen waar we mee te kampen hebben overstijgen het individu en we moeten gezamenlijk leren naar een minder gewelddadige wereld toe te werken.”
9
