Oost-Vlaanderen Ondernemers 2021 #3

Entrance Monitoring. Hier tellen ze de bezoekers al. Er zijn betere manieren om het bezoekersaantal te controleren. Wist u dat grote retailers in België dit automatiseren? Met Entrance Monitoring ondersteunt Proximus hen om bezoekers realtime te monitoren en hier op een correcte manier op in te spelen. Blijf ook op de hoogte over het aantal bezoekers in uw verkooppunt en ontdek hoe we samen België digitaliseren op proximus.be/digitalbelgium

Think possible

VOORLOPER

Als twijfel de enige vorm van zekerheid wordt Een vol jaar nu al gijzelt corona onze samenleving, burgers en bedrijven. Eerst ging de pandemie aan de haal met onze menselijke energie – die ging volledig op in een mega-operatie in de zorg en in het opzetten en afdwingen van een set van beperkende maatregelen voor alle andere domeinen. Vervolgens knaagde corona aan de toekomstplannen – van mensen en van ondernemingen – en nu vreet ze aan het vertrouwen in een snelle en definitieve afrekening met de ziekte en de verregaande sociale ontwrichting. Voor vele mensen en bedrijven is het genoeg geweest. Mensen willen hun leven terug. Ondernemers hun creatieve bewegingsruimte. Bedrijven hun bestaansreden, perspectief biedende projecten en een zekerheid op overleven. Niets van dat alles, in de plaats daarvan regeert twijfel, volgens Confucius de waakhond van het inzicht. De overheid worstelt met het terugdringen van de pandemie. Op sanitair vlak is er sinds de hortend gestarte vaccinatiecampagne toch enig perspectief. Voor het dagelijkse leven en vooral voor het complexe en gevoelige economische raderwerk, nauwelijks. Het zou al helpen mochten de beleidsverantwoordelijken vertrouwen tonen in de capaciteit van bedrijven om coronaproof te werken. Voor ondernemingen, waar het dagelijkse samenspel tussen medewerkers cruciaal is, wordt het verplichte thuiswerk stilaan een deel van het probleem, en niet de oplossing. De toekomst is een grote, gapende leegte. Te veel sectoren en bedrijven presteren ondermaats en glijden – bij gebrek aan een houvast – verder af. In de altijd belangrijke bouwsector teerden veel bedrijven op contracten die nog vóór de pandemie werden afgesloten. Nu het vertrouwen en de dadendrang bij investeerders hebben plaats gemaakt voor onzekerheid, verschijnen grote gaten in de orderboeken van bouwbedrijven, zoals blijkt uit het dossier in dit magazine. Voka wil een beleid dat een echt perspectief biedt, ook voor bedrijven en sectoren waar nauwelijks zicht op beterschap is. De coronaschade blijft immers erg groot bij kleine ondernemingen (omzetverlies van 30%) en in sectoren zoals de horeca en eventsector (-67%). Cijfers en vooruitzichten inzake tewerkstelling volgen een zelfde patroon.

"Het zou al helpen mochten de beleidsverantwoordelijken vertrouwen tonen in de capaciteit van bedrijven om coronaproof te werken"

Daarom is het nodig om generieke maatregelen zoals de verlenging van de tijdelijke werkloosheid, te combineren met gerichte ondersteuning voor gesloten ondernemingen en sectoren. 400.000 mensen zijn tijdelijk werkloos; hun aantal is sinds de tweede lockdown zelfs nog toegenomen. Minder dan 3% volgt een opleiding. De woonkamer van deze werknemers is helemaal geen room with a view. Daarom pleit Voka voor een exitplan met een loonsubsidie als alternatief voor inactiviteit en tijdelijke werkloosheid. En het is dringend. Niet minder dan het voortbestaan van bedrijven staat op het spel. Als thuiszittende medewerkers hun motivatie en competenties verliezen of wanneer zij de arbeidsmarkt verlaten, valt de schade niet te overzien. Door uitkeringen als steun aan de werkgever in te zetten, kunnen mensen weer aan het werk in sectoren die hun inkomsten zagen opdrogen. In Nederland kan het. In Canada ook.

Loonsubsidie laat meer maatwerk toe en biedt op termijn meer handvaten om mensen om te scholen en op te leiden, en om ondernemingen voor te bereiden op een volledige doorstart. Die wordt sowieso aartsmoeilijk in de reissector, de eventsector, de transportsector, de luchtvaartsector e tutti quanti. Daar is geen twijfel over.

JEF WITTOUCK

Voorzitter Voka – Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen O N D E R N E M E R S # 03

GEZOCHT:

43 DUURZAME KOPLOPERS

RUIMTE VOOR BEDRIJVIGHEID 4 IMPACT

8 DOSSIER

COLOFON ONDERNEMERS IS HET MAANDBLAD VAN Voka Kamer van Koophandel Oost-Vlaanderen. Jaargang 22, maart 2021. Verschijnt niet in juli-augustus.

KANTOREN 9000 Gent Lammerstraat 18 – T 09 266 14 40 9200 Dendermonde Noordlaan 21 – T 052 33 98 00 9700 Oudenaarde Markt 41 – T 055 39 04 90 Web http://www.voka.be/oost-vlaanderen

BESTUURSCOMITÉ VAN VOKA OOST-VLAANDEREN Jef Wittouck, An Bels, Guy Bontinck, Erik Chabot, Ann De Clercq, Christiaan De Wilde, Farida Doulami, Dieter Hillaert, Alexander Hoogewijs, Geert Moerman, Griet Nuytinck, Karen Pieters, Wim Pynaert, Roseline Van Damme, Christine Van den Berghe, Kristof Van Hoorebeke, Eric Van Landeghem, Jens Van Mol, Manfred Van Vlierberghe, Frank Verschuere.

EREVOORZITTERS VAN VOKA OOST-VLAANDEREN Luc De Bruyckere, Chris De Hollander, Ronald Everaert, Jean-Paul Van Avermaet, Marc Vereecken en Marcel Verschelden.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Geert Moerman – Lammerstraat 18 – 9000 Gent

HOOFDREDACTIE Jan Geers – jan.geers@voka.be

In dit nummer

EINDREDACTIE

8 Deze ontwikkelingen winnen terrein in bedrijfsvastgoed

Sam De Kegel – sam.dekegel@voka.be

WERKTEN MEE Stefan David (coverontwerp), Jolyn De Baets, Maarten Dheedene, Nathalie Dolmans, Sam De Kegel, Laurens Fagard, Jan Geers, Wim Kempenaers, Filip Michiels, Annemie Morbee, Ann Vandamme, Jan Van Gyseghem, Dirk Van Thuyne.

1 Als twijfel de enige vorm van zekerheid wordt

MAGAZINE REALISATIE LAYOUT

4 Ruimte: de strijd om paars

Karakters, Gent, www.karakters.be

ABONNEMENTEN Hilde Pelleman, hilde.pelleman@voka.be, Marie-Ange Sallemeyn, marie-ange.sallemeyn@voka.be

DRUK Drukkerij Perka, Maldegem

PUBLICITEIT Marie-Ange Sallemeyn, Ann Vandamme, pub.ov@voka.be, T 09 266 15 71

DOSSIER HET VASTGOED VAN DE TOEKOMST

VOORLOPER

IMPACT

6 Voor een prikje naar Flanders Expo

43 Duurzaamheid troef in het nieuwe kantoor van Wyckaert

Jan De Nul Group baggert ecologisch aan de kust DUURZAME KOPLOPERS

BREEDBEELD

45 Kan je een liefdesbrief schrijven met artificiële intelligentie? OVER KLEINE EN GROTE ZAKEN

INHOUD

50 LEREN VAN EN MET ELKAAR

58 BAMBOE

60 HET ZIT IN DE GENEN

48 Coronaproof activiteiten bij Voka CONNECTIES

60 Familiebedrijf De Craecker bouwt al drie generaties matrijzen HET ZIT IN DE GENEN

50 Maak durfinvesteerders het hof met onze verleidingstips

Serie-ondernemer Jürgen Ingels over de ideale raad van bestuur en advies LEREN VAN EN MET ELKAAR

58 Groeibedrijf 3Motion verhuist voor de derde keer in tien jaar tijd

65 Oprichter van Always Better over zijn maidenjaar MIJN BEGINJAREN

70 Geert twittert over trage vaccinaties en de ziel van oude gebouwen GEERT DACHT

72 Een CEO zorgt voor de olie van het bedrijf WAARVAN SPRAKE

69 Kan ik putten uit het Transformatiefonds? VIAVOKA

BAMBOE

O N D E R N E M E R S # 03

IMPACT

GEZOCHT: RUIMTE VOOR BEDRIJVIGHEID

De strijd om paars Van de Dorpstraat tot de Wetstraat: vanuit haar visie ‘Sterke ondernemingen, daar wordt iedereen beter van’, doet Voka Oost-Vlaanderen elke dag aan belangenbehartiging. En elke maand houden we u via deze pagina op de hoogte van ons lobbywerk en belichten we een actueel thema. Deze maand, in lijn met het centrale dossier van dit nummer: bedrijfsruimte. TEKST JAN GEERS

Vanuit planologisch oogpunt heeft elk stuk grond een toegewezen functie en de kleur die de functie voor bedrijvigheid aangeeft, is paars. Dit is de ruimte waar dagelijks jobs ingevuld worden en waar economische meerwaarde gecreëerd wordt. Toch staat die paarse kleur onder druk ten voordele van wonen, groen of recreatie. De totale hoeveelheid industriegrond in onze provincie is 8.040 ha* of 2.75% van onze oppervlakte en binnen die oppervlakte moeten bedrijven ruimte voorzien voor groenbuffers en waterberging. 60% van die ruimte bruikbaar kunnen inzetten is zowat het maximaal haalbare. Daarmee scoren we lager dan zo goed als alle andere Vlaamse provincies, die bovendien nog eens sneller industriegrond bij creëren. De voorbije tien jaar verloren we netto bijvoorbeeld 50 ha aan industriegrond om bewoning mogelijk te maken. Voka OostVlaanderen strijdt dagelijks voor behoud van paars grondgebied, zodat ruimte om te ondernemen een onderdeel is van het lokale ruimtelijk beleid. 4

25 HA BEDRIJFSRUIMTE GESCHRAPT Een actueel voorbeeld van zo’n ruimtelijk beleid is ‘het masterplan linkeroever’ in Oudenaarde, waar twee studies rond ruimte uitgevoerd zijn. Eén die de toekomstige woonbehoefte onderzoekt en één die peilt naar de nood aan bedrijfsruimte. De conclusie van de eerste studie is dat er geen woonbehoefte zal zijn de volgende jaren. Waar wel nood aan is, is een ander type woningen, bijvoorbeeld voor het faciliteren van een vergrijzende bevolking. De tweede studie, rond bedrijfsruimte, geeft aan dat er een netto ruimtevraag van ongeveer 25 ha bedrijfsruimte komt de komende tien jaar. De stad en provincie hebben een aantal instrumenten om die kennis in beleid om te zetten. De logica zegt dat de woningnood op het bestaande aanbod kan opgevangen worden, mits reconversie van een stuk van het patrimonium. Voor bedrijven zou dan nieuwe ruimte aangesneden moeten worden. Toch kiezen de overheden om

zo’n 20 ha bedrijfsruimte te schrappen en om te zetten in wat grotendeels bewoning en groen moet worden. Het tekort aan bedrijfsruimte wordt zo nog veel groter, maar de beleidsoplossing stelt dat dat tekort opgevangen moet worden door restpercelen of door het verhogen, verdichten of verweven van functies. De wereld op zijn kop, en dit is slechts een voorbeeld van hoe overheden met bedrijfsruimte omgaan. Ook Gent is een proefproject gestart rond verweving in de Afrikalaan. De startnota van 200 pagina’s begint met de vermelding dat de zone een economische functie moet kunnen blijven uitvoeren, om vervolgens 198 pagina’s lang te schrijven over hoe men er wonen mogelijk kan maken. Luidop wil men het niet gezegd hebben, maar eigenlijk is het een oefening om bewoning en groen mogelijk te maken in een gebied dat altijd een bijna uitsluitend economische functie heeft gehad. Wij maken ons zorgen over hoeveel economie met

Lokale dossiers OUDENAARDE – WERKEN LEUPEGEM

tewerkstelling en toegevoegde waarde er op het einde van het testproject zal overblijven.

20% VAN BEDRIJVENTERREINEN ONBENUT Voka is helemaal niet tegen vernieuwing, als het gaat over hoe we met ruimte omgaan. Er is dringend nood om te onderzoeken waarom 20% van de bedrijven terreinen onbenut zijn, terwijl de nood in Oost-Vlaanderen heel hoog is. Het is immers niet zo dat al deze onbenutte terreinen bruikbaar zijn, maar inzicht krijgen hierin zou al een eerste stap betekenen. Leegstaande gebouwen met een slechte ligging die niet meer ingevuld geraken, dat moeten we vermijden. Die moeten we makkelijk kunnen schrappen onder voorwaarde dat we die ruimte elders compenseren. Slecht ingerichte

bedrijventerreinen moeten we aanpakken en stedenbouwkundige voorschriften moeten modernisering ervan mogelijk maken. Ook verweving moet kunnen, zo lang het geen verborgen woonprojecten zijn, zodat de economische activiteiten niet beperkt worden tot activiteiten die in woongebied moeten en er voldoende ruimte wordt gereserveerd voor activiteiten die niet verweefbaar zijn, de zogenaamde ‘ijzeren voorraad’. Tot slot, een pijnpunt waar we op blijven drukken, zijn de onmogelijke vergunningsprocedures. Als we binnen 10 jaar een paar hectare bedrijventerrein klaar willen hebben om te bouwen, zijn we vandaag al te laat met de start van het proces. En precies daar zit een groot deel van het probleem en dat is een opdracht voor onze Vlaamse overheid. *totale oppervlakte voor industrie, exclusief haven

Bestemmingsverdeling van ruimte in Oost-Vlaanderen in 2020

industrie

industrie (poorten)

overig

landbouw

natuurreservaat

62%

overig groen

2% bos

2% wonen

17% recreatie

Door versneld uitgevoerde werken aan de Maarkebeek zou de industriezone Meersbloem Melden en Leupegem, samen met de Berchemweg en de Oudenaardebaan grotendeels onbereikbaar worden. Voka OostVlaanderen bracht met spoed alle actoren rond de tafel om tot een goede oplossing te komen die de toegankelijkheid van de zone niet in het gedrang brengt tijdens het uitvoeren van de werken. Bij vragen, contacteer sally.verpoort@voka.be.

GENT – R4 TURBOROTONDE EUROSILO De werken aan het R4-kruispunt Eurosilo zijn eindelijk van start gegaan. Voka Oost-Vlaanderen staat in nauw contact met de bouwheer, De Werkvennootschap, om te monitoren wat de impact voor de bedrijven is. In geval van vragen, contacteer maarten.dheedene@voka.be.

WETTEREN/ZOTTEGEM – N42 Het dossier van de N42 zit al tientallen jaren in een traject van bezwaren en afkeuringen. Nochtans is het cruciaal voor de regio, tot in Geraardsbergen, dat de ontsluiting gebeurt, de doorstroming verbeterd wordt en de veiligheid aangepakt wordt. Recent werpt Groen Oosterzele zich op tegen dit project, iets wat Voka Oost-Vlaanderen onverantwoord vindt. De economische impact van dit stuk inefficiënte infrastructuur en de torenhoge kosten door de ellenlange procedure zijn niet langer te verdedigen.

CORONA FAQ Nog steeds moeten bedrijven inspelen op steeds wijzigende omstandigheden door het coronavirus. De verwachting is dat dit nog minstens enkele maanden zal aanhouden. Voka wil klaarheid scheppen bij elke beleidskeuze en de impact op uw onder neming helder vertalen. Hou daarom de Corona FAQ in de gaten via de link. Vindt u uw vraag niet terug? Contacteer ons dan viavoka@voka.be.

Bron: eigen bewerking op basis van Ruimteboekhouding RSV - Departement Omgeving (vlaanderen.be)

O N D E R N E M E R S # 03

BREEDBEELD

Voor een prikje naar Flanders Expo Op 10 februari werd in het vaccinatiecentrum in Flanders Expo een zogenoemde ‘dry-run’ uitgevoerd door de Stad Gent en de Eerstelijnszone Gent. In twee van de acht vaccinatiestraten in Hal 2 werd met een honderdtal figuranten het volledige vaccinatieproces gesimuleerd. Er waren mensen van verschillende leeftijden, mensen met en zonder migratieachtergrond, rolstoelgebruikers, er was iemand die slechtziend is, iemand die slechthorend is, enzovoort. Op volle capaciteit kunnen 4.000 m/v per dag gevaccineerd worden. Wanneer Ondernemers in de bus valt, weten we hopelijk wanneer alle Gentse 65-plussers aan de beurt zijn voor het ‘echte werk’. Een prik richting vrijheid. TEKST SAM DE KEGEL – FOTO STAD GENT

O N D E R N E M E R S # 03

DOSSIER

HET VASTGOED VAN DE TOEKOMST

Deze ontwikkelingen winnen terrein Klimaatverandering, bevolkingsgroei, digitalisering: het zijn gamechangers in hoe we zullen bouwen, wonen en ondernemen. En neem de covid-pandemie er maar bij. Ook de grenzen van het bedrijfsvastgoed worden verlegd: via nieuwe kantoorconcepten, duurzamere bedrijventerreinen, groenere bouwtechnieken,… Ondernemers distilleert vijf ontwikkelingen in bedrijfsvastgoed met focus op Oost-Vlaanderen: bij kantoren, bij bedrijventerreinen, bij industriebouw en bij coworkingspaces. Al is er sinds de intrede van het coronavirus maar één zekerheid: dat niets zeker is. TEKST SAM DE KEGEL EN JAN VAN GYSEGHEM

1 Post-corona kantoor(markt): nieuwe, frisse kantoorconcepten

Project Networks aan The Loop in Sint-Denijs-Westrem waar Bannimo momenteel circa 15.000 m² kantoren ontwikkelt.

Gent kende tot 2017 een sterke groei als kantoormarkt, met veel nieuw aanbod en piekende kantooropnames. “Ook 2018 en 2019 waren nog goede jaren voor de Gentse kantoormarkt, maar er werd nog zeer weinig gebouwd op risico, met het kantoorproject Forum van Alides als bijna-uitzondering”, vertelt Ronny Nuten, hoofd kantoormarkt van vastgoedexpert Ceusters. “Er was dus een afwachtende, voorzichtige houding vanuit de projectontwikkelaars. De leegstandratio ging naar 3% en zelfs minder, de vraag werd groter dan het aanbod. Wij hebben als makelaars bij de ontwikkelaars toen aangedrongen: ‘Aub, er is vraag, begin te bouwen’, want voor de grotere vragen van 1.000 m² en meer was er nagenoeg geen aanbod meer, waardoor de markt niet meer bewoog. De kantoormarkt creëert immers altijd een momentum. Zodra er projecten komen, komt de markt weer in beweging. Nu, als een ontwikkelaar in 2019 vanuit de markt het signaal krijgt om weer meer op risico te bouwen, dan moet je rekenen op een doorlooptijd (met vergunningen en bouwfase) van twee jaar. Dan zit je al snel in 2021.”

CORONASCHOKGOLF In 2019 was de take-up of opname van kantoren nog 60.000 m². In 2020 was dat 47.000 m² waarvan drie grote deals, met de Colruyt-groep die hun intrek namen in het verouderde gebouw van Thomas Cook, badkamerspecialist X²O in het vastgoedproject van Alides en een accountancykantoor dat zijn intrek nam op The Loop. “Die drie deals waren samen goed voor 19.000 m². Zonder die drie was de markt heel flauw geweest.” De opname van het aantal vierkante meters is dus niet zaligmakend als maatstaf voor de dynamiek van een kantoormarkt. “Het

is vaak interessanter om naar de kwaliteit van de deals te kijken: wie gaat naar waar, waarom en wat gebeurt er met de vrijgekomen ruimte. Vaak zie je gewoon verhuis bewegingen”, weet Nuten. Vandaag, anno 2021, leven en werken we sowieso in een ander tijdperk. De covid-pandemie en bijhorende lockdowns veroorzaakten een schokgolf. Nuten: “Onze commerciële bezoeken vielen helemaal stil in maart en april 2020. We zagen toen meteen ook dat de coworkingen businesscenters op de rem zijn gaan staan in gans Vlaanderen. Verschillende grote projecten van o.a. Regus werden on hold gezet of niet meer uitgevoerd. De verwevenheid tussen al die kleine bedrijfjes in een businesscenter strookte niet meer met alle maatregelen ten gevolge van de coronacrisis. In de corporate bedrijven werd dan weer massaal ingezet op thuiswerk, waardoor kantoren maanden min of meer leegstonden. Thuiswerk leek het nieuwe normaal, maar na de tweede golf weerklonken al andere signalen: de nadelen van tele werken werden zichtbaar en verschillende sectoren – waaronder de onze, een echte people business – ondervonden dat telewerk nefast kan zijn. Wij missen contacten en daardoor ook deals en centen.”

NIEUWE FUNCTIES VOOR GEZONDE KANTOREN Hoe zal de kantoormarkt bewegen postcorona? Nuten: “De HR-managers tobben nu over de vraag of én hoeveel tijd ze mensen gaan laten thuiswerken. Er moet een arbeidskader gecreëerd worden voor recurrent thuiswerk, met extra voorzieningen en kosten. Ik ben ervan overtuigd dat kantoren een andere functie zullen krijgen. O N D E R N E M E R S # 03

DOSSIER

Volgens Nuten zal er in de nabije toekomst daarom niet minder kantoorruimte ontwikkeld, verhuurd en verkocht worden, maar we gaan dus wel naar een andere kantoormarkt met nieuwe, frisse kantoorconcepten en een andere invulling van de ruimtes. “Kijk naar reuzen zoals Proximus met hun grote torens in Brussel. Die zullen niet iedereen meer naar Brussel laten komen maar regionale satellietkantoren neer poten over gans België. Het hoofdkwartier wordt dan meer een ontvangstruimte voor klanten en meetings met het personeel.”

ontwikkelt, gelooft dat grotere bedrijven veel meer gaan investeren in regionale werkplekken. “Maar we gaan zeker niet blijven ‘kamperen’ in onze home office, we zijn tenslotte sociale dieren. Ik heb zelf mijn privékantoor ingeruild voor ‘leukere’ vierkante meters, om te vergaderen, om plezier te maken, om te douchen na een middagloopje met het team. Creatieve, gezonde en kwalitatieve ruimtes worden cruciaal om medewerkers te rekruteren en te houden. En willen we een dag in alle stilte werken, dan zullen we dat thuis doen.” Huyghe beklemtoont dat preventieve gezondheid steeds meer zal geïntegreerd worden in het ontwerp van onze woon- en werkplekken. “Wij participeren met Revive in TakeAir, een bedrijf dat probiotica heeft ontwikkeld die je verstuift via ventilatiekanalen. Die nemen de plaats in van slechte bacteriën. Er is veel interesse van grote kantoorgebruikers en -investeerders om dit te implementeren en zo de luchtkwaliteit te verbeteren.”

Ook Alexandre Huyghe, CEO van project ontwikkelaar Revive, dat kantoren, duurzame woonwijken en appartementen

Tijdens zijn carrière zag Ronny Nuten de gemiddelde oppervlakte kantoor per persoon wel afnemen: eerst van 25 m² naar

Thuiswerk wordt ingeburgerd, er zullen enerzijds minder één op één-werkplekken voorzien worden, Anderzijds zal er meer ruimte gecreëerd worden voor informele vergaderingen, bijeenkomsten van teams die de noodzaak hebben om elkaar te zien. Ik heb zelf een jong team dat smeekt om naar kantoor te komen. Zelfs IT’ers zijn geen einzelgängers, maar moeten elkaar af en toe creatief versterken op kantoor.”

Liquiditeiten nodig in uw bedrijf?

Rendement op uw geld?

Wij kunnen u helpen via Sale & Rent Back operaties Vraag gratis naar uw mogelijkheden hieromtrent. Discrete afhandeling. No cure, no pay.

Beleg in vastgoed (4% à 8,5% netto huurrendement). Momenteel 28 investeringsdossiers in aanbieding (op aanvraag). Volledige discretie. Bel of mail ons voor een afspraak

09 222 69 69 Guldensporenpark 1A 9820 Merelbeke info@salenko.com www.salenko.com

Bedrijfsvastgoed - M & A marc.peeters@salenko.com

Ronny Nuten, 20 jaar kantoor expertise bij Ceusters en JLL 1. Door de wol geverfde kantoorspecialist voor de Vlaamse kantoormarkt met ruim twintig jaar ervaring op de teller.

2. Begon zijn carrière bij Ceusters, maakte een tussenstop bij de internationale vastgoedspeler JLL en keerde in 2017 terug naar Ceusters als hoofd van hun kantoorafdeling. “Op de Gentse kantoormarkt hadden we vorig jaar een aandeel van 34% procent, dat is meer dan een derde van alle kantoordeals die gesloten werden.”

3. Ceusters is een zuivere vastgoed adviseur en -makelaar voor de kantoormarkt, de kmo- en industriemarkt en het winkelsegment. “Als grootste retail beheerder van België beheren we bijna de helft van alle shoppingcenters.”

20 m² per persoon toen de landschaps kantoren doorbraken. Toen vanaf begin jaren 2000 de hippe bedrijvencentra en callcenters verrezen, daalde dit verder naar 12 m², vandaag zitten we op 15 m² per persoon. “Onze business is zeker verminderd, maar er zijn altijd opportuniteiten van oudere gebouwen die zich lenen tot reconversie van bv. appartementen. Dan worden die verkocht en komen er nieuwe duurzame bedrijfsprojecten met CO2neutrale gebouwen in de plaats. En dan ontstaat er een nieuw kantoormomentum, zoals twee jaar geleden in Antwerpen, waar er 130.000 m² kantoor op de markt kwam vlak bij het station; op twee jaar zaten die vol. Zodra de contouren van gebouwen verschijnen, komt de markt volop in beweging.”

KANTOORMARKT AALST: BOOM VOORBIJ Hoe beweegt de kantoormarkt in de rest van Oost-Vlaanderen? “Aalst heeft ruim vijf jaar geleden een boom gekend, toen de files naar Brussel langer en langer werden en men in Aalst ‘voor de deur’ stond. De projectontwikkelaars dachten: ‘Hier moeten we onze gebouwen neerzetten.’ Twee ontwikkelaars (John Geernaert van G-Label en Herman Uyttersprot van Mentres, red.) hebben toen een aantal gebouwen neergepoot langs de E40. Die eerste

kantoren zaten snel vol (met o.a. Ontex en Napoleon Games, red.), maar momenteel stagneert de markt wat. Dat zijn trouwens nog pure autolocaties. Aalst doet het sowieso goed, op de as Gent-Brussel, maar je kan van Aalst niet verwachten dat er pakweg 200.000 m² kantoor opgenomen wordt. In het centrum zie je trouwens veel stadsvernieuwing met een slimme ontwikkelaar die ook in andere steden stations locaties heeft opgekocht nog vooraleer er sprake was van de modal shift. De combinatie van wagen en openbaar vervoer wordt steeds belangrijker voor werknemers.” Oudenaarde, Zele-Dendermonde en Sint-Niklaas zijn relatief kleine regio steden op vlak van take-up van kantoren. “We spreken over enkele duizenden vierkante meter per jaar. Dat zijn meer kmo- dan kantoormarkten. Net over de Oost-Vlaamse grens, in Waregem, beweegt er wel flink wat op de kantoormarkt. “West-Vlaamse ondernemers leggen net iets meer durf aan de dag om op risico te bouwen”, zegt Nuten fijntjes.

COWORKINGPLEKKEN: BIOTOOP VOOR START-UPS Hoe ziet hij hippe kantoorformules zoals MeetDistrict in de Ghelamco Arena,

Co.Station in Quantum aan het station Gent Dampoort, WATT The Firms en vele andere coworkingplekken evolueren? Die initiatieven spelen handig in op de vraag naar meer flexibiliteit. Ze bieden meer dan een stoel en een werktafel: er zijn ondersteunende diensten, ze stimuleren kennisdeling en zetten in op netwerking. “De covid-pandemie zorgde wel voor een abrupte stilstand”, meent Nuten. “Zulke werkplekken, opgezet door projectontwikkelaars en investeerders, zijn ideaal voor jonge, creatieve start-ups, op zoek naar synergieën. Of voor een advocatenkantoor dat leeft van al die kleine ondernemers die juridisch advies nodig hebben. Maar zodra die start-ups doorgroeien tot scale-ups en/of buitenlands kapitaal krijgen, zijn ze weg omdat ze heel snel uit hun voegen barsten. Op lange termijn is het ook duurder dan een conventioneel kantoor. Ik voorspel toch een lichte afkalving.” (zie ook trend 4, p. 20). Ronny Nuten hoopt dat de business weer snel aanzwengelt. Ceusters is o.a. betrokken bij het ambitieuze project Networks Gent aan de The Loop in Sint-DenijsWestrem, waar Bannimo momenteel circa 15.000 m² ontwikkelt. Tegen het einde van 2021 zullen die kantoren bijna allemaal verhuurd zijn, schat ik.” O N D E R N E M E R S # 03

DOSSIER

2 Het bedrijventerrein van morgen: slimmer en duurzamer omgaan met de bestaande ruimtes Streekontwikkelingsintercommunales zijn geleidelijk aan breed dienstverlenend geworden, en dat is zeker de laatste vijf jaar het geval voor Veneco, het inter gemeentelijk samenwerkingsverband van 21 gemeenten rond Gent. Nochtans blijft het bevorderen van de economische expansie één van de kerntaken in deze economisch sterke regio rond Gent. Het wil dan ook de komende jaren tientallen hectare nieuwe, bouwrijpe gronden op de markt brengen, gespreid over haar werkingsgebied, zowel lokale als regionale bedrijventerreinen. Het gekendste project, de uitbreiding van De Prijkels voorziet in totaal 55 ha aan nieuwe bedrijfspercelen, verspreid over het grondgebied van Deinze, Kruisem en Nazareth. De intercommunale beheert ook het parkmanagement op 11 bedrijventerreinen. 12

MINDER GREENFIELDS, MEER RECONVERSIE EN OPTIMALISATIE Een bedrijventerrein ontwikkelen duurt gemiddeld tien jaar, een werk van lange adem. Het wordt er niet eenvoudiger op, want industriegrond wordt ook in OostVlaanderen steeds schaarser (het haven gebied North Sea Port uitgezonderd), terwijl de vraag groot blijft. Nog 5 à 10 jaar en dan zullen alle paars gekleurde gebieden op het gewestplan ingenomen zijn, waarschuwt Bart Wallays, algemeen directeur van intercommunale SOLVA, dat Zuid-OostVlaanderen afdekt (zie p 36). Vanaf dan zal het volgens hem niet meer mogelijk zijn om nieuwe gebieden aan te snijden voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen met een oppervlakte van pakweg 40 à 50 hectare. Loopt het ook zo’n vaart in de Gentse regio? Volgens Sofie Vandelannoote,

algemeen directeur van Veneco, blijft de vraag naar ruimte om te ondernemen groot in Oost-Vlaanderen en zeker in en rond Gent, ondanks corona. Heel wat activiteiten kan je nu eenmaal niet verweven met wonen. Maar volgens haar worden greenfields steeds schaarser. Ik denk dat we nog 10 à 15 jaar nieuwe, maagdelijke gebieden zullen kunnen aansnijden, maar het klopt 100% dat we veel meer moeten inzetten op reconversie en optimalisatie van bestaande bedrijventerreinen. Wij doen dit via een zogenaamde ‘toolbox’. Denk aan het collectief organiseren van gemeenschappelijke functies. Op de Prijkels komt er een ontwikkeling aan de ‘Poort’, waar er bv. een fitness of bedrijfsrestaurant kan komen voor alle werknemers van het bedrijventerrein. Denk aan het stapelen van functies. In onze verkoopsvoorwaarden staat er

Veneco: heel wat bedrijvigheid in verkoop en planningsfase 1. De uitbreiding van De Prijkels voorziet in totaal 55 ha aan nieuwe bedrijfspercelen in Deinze, Kruisem en Nazareth. Sofie Vandelannoote, algemeen directeur van Veneco: “Nagenoeg alle grote infrastructuurwerken zijn voltooid. Bedrijven zijn nu volop aan het bouwen.” 2. Het regionaal bedrijventerrein in Maldegem omvat enerzijds een reconversie van het bestaande bedrijventerrein (in functie van waterhuishouding, fietspaden,…) en anderzijds de aanleg van 30 hectare nieuw bedrijventerrein. “De archeologiefase wordt nu afgerond, binnenkort starten we met de infrastructuurwerken.” 3. In Evergem, Rieme Noord, gaat dit jaar nog 5 hectare in uitvoeringsfase voor lokale bedrijvigheid.

Bij de uitbreiding van bedrijventerrein De Prijkels in Deinze/Kruisem/Nazareth wil Veneco de ruimte zo slim en efficiënt mogelijk inzetten via een toolbox.

daarom geen beperking op de bouwhoogte. Denk aan intensief ruimtegebruik, inclusief daken. We overwegen om bedrijven te verplichten zonnepanelen te leggen of zo te bouwen dat het in de toekomst kan. Denk aan aanvullend ruimtegebruik in de tijd, waarbij je al verder nadenkt dan de huidige functie. Denk aan efficiënt transportgebruik, het stimuleren van multimodaal transport en de concentratie van verkeersgenererende activiteiten. Op de Prijkels hebben we een vrachtwagenpark waar het beheer zal gebeuren door vier bedrijven in de logistieke sfeer, waarbij ze onderling tijdssloten afspreken. Denk aan ruimte voor mobiliteit, met fietsen wandelassen of mobipunten. Denk aan aandacht voor beeldkwaliteit, dat zit ook verweven in ons parkmanagement. Wij beheren onze terreinen in functie van landschappelijke elementen,

van water- en groenbuffering tot en met schaapjes die op de Prijkels zullen grazen. Denk aan ruimte voor duurzame energie en de uitwisseling van energie zoals in Balgerhoeke (zie randstuk hiernaast). Tot slot wordt ook ruimte voor (hergebruik van) water steeds belangrijker. Sommige bedrijven hebben heel veel oppervlaktewater dat van hun daken vloeit en ze niet nodig hebben voor hun bedrijfsvoering. Transportbedrijf Dematra (op de Prijkels, red.) kan dit bijvoorbeeld delen met Tomato Masters, dat wel veel water nodig heeft voor de productie van tomaten.”

VAN BROWNFIELD TOT BRUISENDE PLEK

4. In Sint-Laureins start binnenkort de tweede fase van het Singelken, wanneer 80% in de eerste fase een bouwvergunning heeft gekregen. 5. In Destelbergen, kmo-zone ‘Panhuis’, heeft Veneco de laatste drie percelen verkocht. Twee op de drie bedrijven zijn al aan het bouwen. 6. Veneco heeft ook een aantal bedrijventerreinen in planningsfase en waarvoor een provinciaal RUP moet opgemaakt worden. “In Eeklo komt er Balgerhoeke, een regionaal bedrijventerrein waar we energie willen uitwisselen en opslaan tussen de bedrijven, in samenwerking met de verbrandingsoven van IVM. Daar willen we samen met de provincie Oost-Vlaanderen trendsetter zijn op vlak van energietransitie.” 7. Veneco wil ook nog twee bijzondere economische knooppunten of BEK’s uitbouwen: Assenede-Zelzate en Zulte-Kruisem. “Voor deze dossiers kijken we uit naar een provinciaal initiatief om dit planningsproces snel op te starten.”

Veneco heeft de afgelopen jaren zwaar ingezet op transformatieprojecten van bedrijventerreinen die werden aangelegd in de jaren 60 en 70 en die kampten met O N D E R N E M E R S # 03

DOSSIER

verouderde riolering, geen gescheiden fietspaden,… “We maken die weer future proof voor de komende zestig jaar. Daarnaast zetten we resoluut in op de revitalisering van bestaande terreinen en op reconversieprojecten. Zo bouwden we een militaire loods in Destelbergen om tot kmo-units. Die waren in een mum van tijd verkocht. Echte brownfields, onderbenutte en verlaten industrieterreinen, hebben we momenteel niet in ontwikkeling, maar dat wordt zeker nog uit een uitdaging de komende decennia.”

De Gentse Vynckier-site, met typische Manchester- gebouwen, wordt door Revive omgetoverd tot een bruisende leeren werkplek.

Een projectontwikkelaar met veel ervaring in het omtoveren van brownfields tot nieuwe levendige woon- en werkplekken is Revive. Het wil de komende jaren de Gentse, iconische Vynckier-site, 10 hectare groot, omtoveren tot een bruisende leeren werkplek. De site wordt vooral gekenmerkt door de Manchester-gebouwen, elk zo’n 25.000 m² aan industrieel

Dero Construct Uw veelzijdige bouwpartner

Brownfieldsite Pontrave Waasmunster  kmo I gemeenschapsvoorzieningen I woongelegenheden

Dero Construct is een dynamisch bouwbedrijf klasse 8 en onderscheidt zich als veelzijdige partner met opmerkelijke realisaties en ervaringen binnen diverse domeinen van de utiliteits-, industrie-, kantoor- en residentiële bouw. Ruim 30 jaar met velerlei nieuwbouwprojecten van diverse omvang, met specifieke opdrachten voor overheden, voor productiebedrijven en renovaties allerhande, is Dero Construct ook een partner voor kleinschalige opdrachten gebleven. Eigentijdse samenwerkingsvormen als PPS, Design & Build en Bouwteam behoren tot het ervaringspakket. Tevens worden geheel autonoom of op vraag van derden industriële en residentiële ontwikkelingen opgestart, waaronder ook brownfields die een vlotte samenwerking met lokale en hogere overheden vereisen. Dero Construct, een veelzijdige bouwpartner! Dero Construct nv



Lokerenbaan 39



9240 Zele



T +32 (0)52 45 02 58



 info@dero.be



www.dero.be



www.by-dero.be

erfgoed. “Die liggen nu op de tekentafel. Begin januari kregen we groen licht op ons masterplan. In de Manchester-gebouwen komen kantoren en atelierruimte in een ecosysteem rond energietransitie. Daarnaast komt een bedrijventerrein van 2,5 hectare met vooral kmo’s en industrie. Maar op die zone zit nu nog ABB als huurder, dat terrein komt pas vrij binnen een tweetal jaar.”

we met die ruimte verder. Daarnaast moeten we de bebouwde ruimte nog intensiever gebruiken. Die tendens zie je nu al op bedrijventerreinen die in de eerste ring rond stedelijke centra liggen. En waarom zou de zelfstandige schrijnwerker of loodgieter, die nu nog vaak te groot gehuisvest is op een kmo-bedrijventerrein, in een stad geen infrastructuur kunnen delen met collega’s?”

CEO Alexandre Huyghe hoopt vurig dat er nog zo weinig mogelijk greenfields zullen aangesneden worden. “In Vlaanderen worden aan de lopende band percelen ingepalmd ondanks de betonstop en gemaakte beleidsplannen. We zijn overal aan het ‘verdichten’ en dat vind ik niet goed. Wat de industrie betreft, heel veel brownfields zijn er niet meer in OostVlaanderen, de meeste zijn al herontwikkeld. Er zijn altijd bedrijven die stoppen, krimpen of verhuizen. Hopelijk kunnen

BEDRIJVEN NEMEN MEE HET VOORTOUW Ook Sofie Vandelannoote van Veneco ziet reconversie heel ruim. “Dat zit in onze beleidslijn. We zijn ook bezig met de reconversie van kerken. En in Zomergem bouwden we een oude jongensschool om tot een innovatief woonproject met gemeenschappelijke infrastructuur. Daarnaast werken we altijd vanuit een regionaal afwegingskader. Je moet de juiste zaken faciliteren op de meest

geschikte plek. We proberen ook ‘rest percelen’ te activeren. Waar is er leegstand en kunnen we ons voorkooprecht uit oefenen? Welke maatregel levert ruimtelijk het meeste winst op en wat is de haalbaarheid? Dat kan je allemaal toetsen op bestaande bedrijventerreinen.” Ook de complementariteit van de bedrijfsactiviteiten wordt steeds meer afgewogen. “We krijgen heel veel vraag van logistieke spelers voor overslagplaatsen. Maar als we te veel logistieke spelers zouden toelaten, creëren we een verkeersinfarct. Soms moet je ingrijpen en zelfs je terugkooprecht gebruiken.” Intercommunales zoals Veneco creëren dus een aantal randvoorwaarden om bedrijfsruimtes slim en duurzaam te gebruiken, maar Sofie beklemtoont dat de bedrijven zelf enorm het voortouw nemen in duurzaamheid. “In die zin versterken we elkaar.”

telex Wij zoeken wegens de grote vraag:

TE KOOP - TE HUUR MAGAZIJNEN - PROJECTGRONDEN EN ALLE ANDER BEDRIJFSVASTGOED 107 huurappartementen in The Brewery

Kosteloze schatting en advies

Upgrade Estate opent nieuw huisvestingsconcept In Koekelberg hebben federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten en burgemeester Ahmed Laaouej Upliving BXL – The Brewery geopend. Dat is een nieuw woon- en leefconcept ontwikkeld op maat van starters en young professionals. De voormalige site van de brouwerij van Koekelberg huisvest vanaf nu 107 woningen. Upliving is een concept waarbij connectie tussen mensen centraal staat. Er zijn gemeenschappelijke voorzieningen zoals een ontmoetingsruimte, een wassalon en een grote tuin. Een coach die in het gebouw woont, zal meebouwen aan de community en de sfeer in het complex. Het Gentse Upgrade Estate realiseert al 20 jaar huisvesting voor studenten en young professionals. Nele Van Damme, co-CEO: “Door onze ervaring met studenten merkten we dat pas afgestudeerden op zoek zijn naar hun eigen stek met bepaalde gemeenschappelijke faciliteiten met oog voor groen, een goede ligging en een duurzame energievoorziening.” upgrade-estate.be/nl

Brusselsesteenweg 175 - 9090 Melle info@defactovastgoed.be

www.defactovastgoed.be O N D E R N E M E R S # 03

DOSSIER

3 Industriebouw kijkt met een bang hart naar de toekomst

Industriebouwers moeten het hebben van goed draaiende, expansieve private bedrijven met een gezonde investeringshonger. Tot het vermaledijde coronajaar 2020 ging het in deze niche van de bouw in het algemeen de goede kant uit. Dat zegt Luc Ysebaert, commercieel directeur bij Willy Naessens en al 34 jaar actief in de wereld van industriebouw. “Tijdens de eerste lockdown lagen veel werven stil en een aantal van onze fabrieken gingen tijdelijk dicht. Zoiets veroorzaakt een verlies dat je niet meer kan goedmaken. Na vier weken hebben wij ons kunnen aanpassen aan de situatie en begonnen wij min of meer normaal te draaien. Maar de uitvoer termijnen bleven en blijven problematisch. Heel wat projecten werden ook on hold gezet, voor onze groep gaat dit vandaag nog altijd over een kleine 200.000 m². Willy Naessens is op vele markten actief: kmo-projecten, retail, logistieke parken, speciale bouwwerken. Voor elk van de specialiteiten is de situatie anders. In de kmo-wereld heerst veel onzekerheid en blijven de investeringen hangen. De retailmarkt is bijna volledig stilgevallen terwijl 16

de bouw van logistieke complexen – door het succes van onlineverkoop – boomt als nooit tevoren. De vraag naar speciale bouwwerken (voetbaltribunes, bioscopen, parkings) daarentegen is heel zwak. Ook Geert Dierick diende zijn bedrijf door corona-overmacht gedurende twee weken te sluiten. Problemen met toeleveranciers van metalen profielen maakten het onmogelijk om normaal te werken. “Toch was het voorbije jaar een meevaller”, verduidelijkt Geert, “omdat wij konden teren op reeds afgesloten contracten.” Dierick werkt vooral voor de kmo-markt, veelal constructies met een oppervlakte van rond de 3.000 m². “Dat is net een segment waar nu veel investeringen worden verdaagd.” Kleine industriebouwers hebben het momenteel vrij moeilijk, maar ook de grote spelers kijken met een bang hart naar de toekomst. Vooral als de steunmaatregelen wegvallen, dreigt de crisis in haar volle gedaante zichtbaar te worden in de sector. Volgens Luc Ysebaert oogt het voor vele projecten op middellange termijn allemaal erg onzeker.

Geert Dierick vreest dat, bij gebrek aan grootschalige projecten, grotere aan nemers ook meer kleine bouwwerken zullen uitvoeren. “Ik hoop dat jullie van die markt zullen afblijven”, grapt hij. Maar Luc Ysebaert stelt hem ‘gerust’: “Vergis je niet Geert, 80% van de opdrachten die wij realiseren zitten nu al op die kmo-markt. Het zijn echter de grote projecten die veelal in de pers de meeste aandacht genieten.”

NIET ALLEEN CORONA IS EEN PROBLEEM De groep Willy Naessens is de voorbije vijf jaar permanent gegroeid. Maar er liggen veel wolfijzers en schietgeweren op het pad van de vooruitgang. Eén ervan kan het bedrijf niet zelf verhelpen. Luc Ysebaert: “Het vergunningsbeleid wordt echt problematisch in ons land. De snelheid of liever de slakkengang bij de behandeling en toekenning van vergunningsaanvragen is tergend. Bovendien worden veel projecten in de meest uiteenlopende fasen gehinderd door actiecomités waardoor de investeringen niet doorgaan of op de lange baan geschoven worden.”

De Groep Willy Naessens is op vele markten thuis, waaronder die van industriebouw.

Ook Geert Dierick is ontgoocheld over het afschieten van projecten. In Lokeren wil hij kmo-units bouwen op het bedrijventerrein aan de E17. “Ik begrijp niet waarom het maar niet lukt.” “Of het nu gaat om het nationaal voetbalstadion, Oosterweel of Uplace, telkens krijgen projecten tegenwind of worden ze gewoonweg afgevoerd na protest. Men beweerde dat er niet genoeg beton zou kunnen gemaakt worden om die projecten te realiseren, maar de realiteit is dat ze er niet of gedeeltelijk komen”, besluit Luc Ysebaert wat cynisch. Corona, een remmende overheid en een al té kritische burger. Alsof dit nog niet genoeg is, kampt de sector vandaag ook nog met een buitengewone stijging van grondstofprijzen. “Staal werd in nauwe lijks twee maanden 200 euro per ton duurder”, klaagt Geert Dierick. Maar ook de prijzen van isolatiemateriaal (+35%) en glas schoten recent de hoogte in. “Hoe los je dat dan op als je enkele weken eerder een getekend order van een klant hebt binnengehaald? Onlangs diende ik een

klant uit te leggen dat een project eventjes 42.000 euro duurder zou uitvallen dan afgesproken.”

Tweespraak in industriebouw Metaalbouw Dierick (Buggenhout)

Dierick is ervan overtuigd dat de tekorten opgezet spel zijn en de prijzen kunstmatig worden opgedreven. Grondstofschaarste en prijsexplosie gaan finaal wegen op het resultaat van de ondernemingen. “Op die manier werken wij nog enkel om te voldoen aan onze afschrijvingen”, zucht Geert.

ONDERTUSSEN LONKT DE TOEKOMST Toch zouden investeerders er goed aan doen nu projecten te bestellen. Er is te weinig volume op de markt wat druk geeft op de prijzen. “Daarbij is het geld nog steeds goedkoop,” benadrukt Luc Ysebaert. Waarom nog wachten? Maar de industriebouwers houden hun hart vast voor wat 2021 brengt. “Ik hoop dat ik ongelijk krijg, maar ik vrees dat er nog vóór het bouwverlof collega-bedrijven in de problemen gaan komen”, voorspelt Luc Ysebaert.

· · · · ·

Familiebedrijf opgericht in 1945 Omzet 8 mio € 25 werknemers Verwerkt 200 ton staal per week 70% toeleverancier voor industriebouw, 30% projecten in eigen beheer

Willy Naessens (Wortegem-Petegem) · 1964: Oprichter Willy Naessens bouwt een eerste kippenstal · Groep met 30 bedrijven, actief in bouw en voeding · Omzet 600 mio € · 2.000 werknemers · Bouwactiviteit: 12 vestigingen waarvan 8 in Oost-Vlaanderen · Aannemer en fabrikant met nadruk op betonbouw · Actief in 6 landen · Past principe toe van verticale integratie, van idee tot realisatie

O N D E R N E M E R S # 03

DOSSIER

Een werf van metaalbouwer Dierick.

Ondertussen staat de bouwsector in zijn geheel voor een aantal uitdagingen en ontwikkelingen. Sectorfederatie Confederatie Bouw ziet er tien. Eén ervan is de digitalisering van de bouwsector. Luc Ysebaert beaamt: “Dat klopt. Dit actiedomein staat bij ons in de groep op nummer één. Digitalisering raakt veel facetten van onze ondernemingen. Het gaat over programmatuur maar bijvoorbeeld ook over het BIM-verhaal*. De R&D-afdeling in de groep Naessens is een opvallende groeier. De inzet van nieuwe technologie en processen dient finaal de productiviteit te verhogen. Luc Ysebaert: “We gaan meer automatiseren, we zetten drones in voor opmetingen en gebruiken 3D-printers.” Meer aandacht voor milieu en duurzaamheid is eveneens een blijver voor de bouw. Spaarzamer omspringen met ruimte, energiezuinig werken o.m. door nog meer te isoleren en energie te recupereren. “Ook al zal dit de industriebouw duurder maken”, geeft Luc Ysebaert aan. “Samen met de stijgende prijzen voor grondstoffen zal deze trend investeerders aanzetten om in de hoogte te bouwen.”

De bouwsector, een draagmuur van de economie De bouw is en blijft een zwaargewicht onder de Belgische economische sectoren: goed voor 17% van alle onder nemingen, 7% van de private tewerkstelling en 5,3% van de toegevoegde waarde. In 2018 werden er voor 47 miljard euro bouwwerken in België uitgevoerd. Hiervan nam de woningbouw nagenoeg de helft voor zijn rekening, niet- woningbouw ruim een derde en burgerlijke bouwkunde was goed voor 17%. Terwijl het aantal werkgevers stabiel blijft, neemt het aantal zelfstandigen in de bouw de jongste jaren flink toe. Van de zowat 110.000 bouwbedrijven in ons land werken meer dan 82.000 zonder personeel. In totaal zijn 275.000 werknemers en zelfstandigen in de Belgische bouwsector aan de slag. Na ettelijke jaren van banenverlies, nam de tewerkstelling sinds 2016 weer toe.*

NOOD AAN PUBLIEKE EN PRIVATE INVESTERINGEN België heeft dringend investeringen nodig in opleiding, innovatie en infrastructuur. Bedrijven bij ons investeren meer dan hun buitenlandse collega’s. De overheid in België daarentegen is een zwakke investeerder: slechts 2,2% van bbp gaat naar investeringen. In Scandinavië is dat 4%. In 2018 identificeerde Het Nationaal Pact voor de Strategische Investeringen een investeringsbehoefte van 150 miljard €, voor een tijdshorizon tot 2030. Op zes strategische domeinen zou massaal moeten worden ingezet en geïnvesteerd: digitaal, cybersecurity, onderwijs, gezondheidszorg, energie en mobiliteit. Een grote inhaalbeweging op vlak van investeringen klinkt de bouwsector als muziek in de oren. Zij kan als eerste een fundamentele bijdrage leveren aan energieprojecten, het onderhoud en de bouw van infrastructuur. *Bron: De Bouw in cijfers, Confederatie Bouw, 2018

Voor kleinere bouwbedrijven zoals Dierick is het inspelen op nieuwe trends minder evident. “Voor een directe, verregaande digitalisering zijn er in deze tijden geen budgetten”, zegt de Buggenhoutse ondernemer. “Wij zijn genoodzaakt om een meer afwachtende houding aan te nemen.” Een rol voor de overheid om hier meer ondersteuning te verlenen? Aan het eind van ons gesprek met Geert en Luc hebben wij het nog even over de arbeidsmarkt in de bouw. Tijdens de eerste maanden van 2020 zocht de sector 14.000 werkkrachten. Die zoektocht verloopt erg moeizaam. De Confederatie Bouw (en Voka) vraagt daarom dat sterk wordt ingezet op de activering en omscholing van werkzoekenden. Ongeveer 15% van de bouwvakkers bij Willy Naessens heeft een buitenlands paspoort. “Zonder buitenlandse werknemers heeft de bouw een gigantisch probleem”, weet Luc Ysebaert. “Tijdens de quarantaine lagen heel wat van onze fabrieken stil of werkten ze niet op volle kracht omdat onze buitenlandse medewerkers niet naar België konden. Belgische vervangers waren er niet.” Ook Geert Dierick werkt met enkele buitenlandse krachten, uit noodzaak. Hij verwacht wel dat de overheid harder optreedt wanneer de eerlijke concurrentie in het gedrang komt. “Probeer maar op te boksen wanneer volledige montageploegen uit Polen hier tegen dumpingprijzen aan de slag gaan, zelfs op zaterdag en zondag. Daarbij nemen ze het niet altijd erg nauw met de veiligheid.” Luc Ysebaert besluit: “Als de eindprijs onder druk komt te staan, zoeken bepaalde aannemers naar oplossingen hé.” De industriebouw moet in elk geval op zoek naar oplossingen voor de uitdagingen die haar wacht.

*BIM: uit een digitaal Bouw Informatie Model (BIM)-model kan veel informatie gehaald worden, zoals plannen, perspectiefbeelden, oppervlakten, hoeveelheden die nodig zijn en zo meer. BIM laat ook toe om allerlei simulaties uit te voeren en de impact ervan meteen te zien. In Nederland is BIM stukken beter ingeburgerd in de bouw dan bij ons. In Frankrijk krijgen bouwbedrijven die BIM gebruiken zelfs financiële steun.

telex Standenbouwer Aktual schoolt zich om De evenementensector kreeg het voorbije jaar rake klappen door de coronacrisis. Aktual, een standenbouwer uit Gent, bleef niet bij de pakken zitten en maakte van de vrijgekomen tijd gebruik om werk te maken van een oude droom. Zaakvoerder Kristof De Baerdemaeker stampte ‘moduus’ uit de grond, een bedrijf dat duurzame, architecturale houten bijgebouwen maakt. “Het is een mooie manier om ons team tijdens de coronaperiode aan het werk te houden”, vertelt Kristof. Houtskeletbouw en modulair ziet Kristof als trends voor de komende jaren. “We zien dat tuincontainers, tuinkantoren en tiny houses als paddenstoelen uit de grond schieten en dat lijkt ook zo te blijven post-covid. Ik durf zelfs te stellen dat houtskeletbouw de baksteen uit de maag van de Belg zou kunnen verjagen.” Kristof De Baerdemaeker, zaakvoerder

PAC Gent Zuid staat te koop De verkoop van het Provinciaal Administratief Centrum (PAC) of beter bekend als ‘Het Zuid’ in Gent is gestart. Het complex omvat kantoren en parking en is onderverdeeld in drie loten maar kan ook in zijn geheel worden aangekocht. De diensten van de Provincie Oost-Vlaanderen zijn er momenteel nog gehuisvest maar zullen verhuizen naar de site van de oude Leopoldskazerne. De Provincie gaat op zoek naar kandidaat-kopers via een algemene biedprocedure (een verkoop uit de hand bij opbod). Gegadigden kunnen het verkoopdossier opvragen via de afdeling Vastgoedtransacties van de Vlaamse Overheid op het nummer 0473 84 56 53 of via jeroen.decorte@vlaanderen.be.

aktual.be

TE KOOP polyvalent bedrijfspand

terrein 6212m² kantoren 2125m² 2 toegangen (voor + achter) 2 private parkings (80 ppl)

09 259 26 55

cd-vastgoed.com

O N D E R N E M E R S # 03

DOSSIER

4 Nieuwe coworkingplekken starten op in in Denderstreek, Gent blijft mekka voor coworking Een vol jaar na de start van de corona pandemie draaien veel bedrijven nog steeds onder hun normale niveau. In een aantal sectoren is de toestand dramatisch en staan bedrijven al maanden op non-actief. Het is des te opvallender dat in de Denderstreek net nu een aantal coworkingplekken opstarten en nog meer initiatieven worden voorbereid. In Aalst, Ninove, Geraardsbergen en Zottegem worden volop nieuwe projecten gestart. Binnenkort beschikt de regio over tien locaties waar bedrijven onder één of andere vorm samen kunnen werken (en

WATT Factory geeft onderdak aan start-ups in smart city, met focus op gebouwen, energie en mobiliteit.

dus gemakkelijker kunnen samenwerken). Op nog een viertal plaatsen worden de mogelijkheden voor coworking momenteel verder onderzocht.

TRAVOO GAAT AAN HET WERK In Geraardsbergen wordt in alle rust gewerkt aan nieuwe mogelijkheden op vlak van business togetherness. Sinds enkele jaren levert het stadsbestuur grote inspanningen om jong ondernemerschap te stimuleren en te ondersteunen. Het bedrijvencentrum dat al meer dan 20 jaar actief is op het bedrijventerrein van

Schendelbeke, krijgt binnenkort nieuwe collega’s, zij het op kleinere schaal. In deelgemeente Onkerzele zijn er plannen voor start-upplekken in de voormalige brouwerij Dendria. Ondertussen wordt in de Adamstraat, hartje stationsbuurt, alles in gereedheid gebracht om er coworkingen eventplek Travoo op te starten. “Voorlopig is er aan de frontzijde nog maar weinig te merken, maar daar komt snel verandering in”, zegt Indiana De Clercq van Buldit, de drijvende kracht achter Travoo. Buldit is een Belgisch netwerk van 300 websites in de bouwsector, succesvol uitgebouwd door Bram De Vos (33) en recent overgenomen door het Nederlandse Solvari. Travoo integreert een bestaand kasteel, een grote tuin en een omvangrijke nieuwbouw. In de jaren was 1920 was het pand een dokterswoning, later werd er ook

De Punt, de nestor onder de Gentse coworkingspaces.

Silvia. “Het antwoord werd me snel duidelijk: een plek waar iemand me volledig zou ontzorgen. In mijn vorige carrière heb ik zelf nogal wat opleidingen en evenementen georganiseerd en de ervaring leerde dat er vaak net iets ontbrak aan de zaal, de uitrusting, de catering… Ik besloot een plek te creëren waar je als ondernemer kan thuiskomen. Het werd ‘HIER’, in hartje Aalst, op 1 minuut wandelen van het station.”

enige tijd een schooltje in ondergebracht. Het geheel oogt fris en erg transparant, met veel licht en groen. “Alles zit nu in de afwerkingsfase en eind maart verhuizen wij onze eigen kantoren naar de nieuwe site”, zegt Indiana. Op de gelijkvloerse verdieping biedt Travoo een handelsruimte en een event space. “Een lunchbar bijvoorbeeld zou een prima invulling zijn.” Op de verdieping bevindt zich het business center, een vergaderzaal en een lounge met koffiebar. Het business center heeft met een marketeer al een eerste bewoner in huis en ademt volop jonge vibes. “Dit wordt zeker een leuke stek voor creatieve beroepen”, weet Indiana die zelf eerder voor TIO3 aan de slag was, het event- en businesscenter in Ronse. “Wij hopen later in het jaar ook kleinere (coronaproof ) evenementen te kunnen opzetten. In de eerste plaats voor bedrijven maar ook voor particulieren die iets bijzonders willen organiseren.

Geen fuiven maar events die mooi aansluiten bij Travoo.” Travoo in Geraardsbergen is een gedurfde, maar bewuste keuze. “Bram wou absoluut hier in de stad initiatief nemen. Geraardsbergen kan dit soort innovatieve projecten gebruiken. Wij geloven er echt in. Door covid zijn mensen meer thuis gaan werken maar hebben ze ook ervaren hoe belangrijk contact met anderen is. Travoo ligt vlak bij het station van Geraardsbergen, in het hart van de stad. En daar gebeurt het, niet?”, eindigt Indiana vol vertrouwen.

HIER IS HET Zelfs het verlammende covid-virus kon de laaiende passie voor bouwen en gebouwen bij Silvia Pauli (38) niet doven. Gewapend met vijftien jaar expertise besloot ze zelf iets te gaan doen met het renoveren en verkopen van vastgoed. “Ik nam een sabbatjaar en vroeg me af wat ik in al die jaren had gemist in mijn job”, getuigt

HIER is ondergebracht in een voormalige dokterswoning, een herenhuis uit 1875 dat heel eigentijds werd gerenoveerd en voorzien van alle moderne technologische snufjes, domotica enz. Silvia Pauli: “Even belangrijk is de heel persoonlijke service; wij willen onze jonge ondernemers en freelancers echt in de watten leggen.” Door covid viel de officiële opening van HIER op 27 maart 2020 jammer genoeg in het water. Silvia Pauli paste zich snel aan de situatie aan en zette in op coaching en training. Met resultaat, want de agenda’s van de twee coaches zijn behoorlijk gevuld. Waarom Aalst? “Tot voor kort woonde ik in het Pajottenland, maar ik had een aantal vrienden in Aalst en kwam er dus regelmatig. De stad is al enkele jaren rustig aan een opmars bezig. Aalst is dus een weloverwogen keuze. Als HIER succesvol is, wil ik het concept ook in andere steden brengen.” HIER telt in Aalst een vijftal kantoorruimtes, 40 coworkingplekken, een boardroom en nog twee meetingrooms. “Alles is dus voorhanden om ook een mooie community te bouwen”, benadrukt Silvia. “Wij noemen onszelf trouwens O N D E R N E M E R S # 03

DOSSIER Coworkingplek HIER ligt in hartje Aalst, op 1 minuut wandelen van het station.

graag ‘Huis voor Ondernemers’. “Ook dat is een elementair deel van onze identiteit: ondernemers helpen ondernemers en ondernemers brengen ondernemers mee.”

ONDERTUSSEN IN GENT, ZOVEEL COWORKING… Een nieuwe trend wellicht zijn satelliet kantoren en andere werkplekken dichter bij huis (zie ook p. 9) Wat zeker is: remote working wint veld. Daar willen ook coworkingsites hun voordeel mee doen. In de voorbije vijf jaar was coworking het sterkst groeiende segment op de Belgische kantorenmarkt. De formule biedt mogelijkheden aan een divers publiek van zelfstandigen en werknemers, van kleine start-ups tot grote multinationals. Waarnemers verwachten dat het aandeel van coworkingkantoren in ons land kan groeien tot 10% en meer van de markt. De pandemie – met de reflex naar thuiswerk – deed evenwel de inkomsten fors dalen, vooral uit event- en meetingruimte. In Gent, een mekka van het coworking, behouden de initiatiefnemers het vertrouwen. Hun scherpe profilering met focus op specifieke doelgroepen en voortdurende innovatiekracht houdt de belangstelling hoog. Al doet corona hen wel nadenken over de toekomst. Met net 20 jaar op de teller is De Punt de nestor onder de Gentse bedrijvencentra/ coworkingsites. Opgericht door stad Gent en het tewerkstellingsproject ‘Gent Stad in Werking’ is de De Punt vandaag een unieke plek waar reguliere en sociale

economie elkaar ontmoeten. “Meer dan 100 bedrijven uit beide werelden bevruchten elkaar hier en dat maakt ons toch wat bijzonder,” weet directeur Piet Lietaer. “Maar let wel, geen geitenwollen nostalgie hier, wij zijn vandaag onafhankelijk en winstgedreven maar investeren deze in nieuwe, duurzame initiatieven met een maatschappelijke relevantie. Zo investeerden we in 2015 in een nieuwbouwproject, wat een verdubbeling van onze omvang betekende, met daarbij veel plaats voor

LikeBirds is een combi van coworkingen meeting/eventlocatie.

verbinding en ontmoeting.” Het bijzondere karakter van De Punt vertaalt zich ook in de uitgebreide ‘divers samengestelde’ bestuursorganen waar zowel vakbonden, bedrijven als grootbanken een stem hebben. De blauwdruk voor de WATT Factory werd dan weer uitgetekend door projectontwikkelaar Revive en vier andere investeerders. Opzet was een smart city hub bouwen waar ecologische concepten zouden groeien en bloeien. De naam verwijst naar het gebruik van een stoommachine op de site waar ooit een textielfabriek en een metaalbedrijf actief waren. De accelerator annex worken eventspace prijst zichzelf coronaproof aan als de smart – stay 1,5 meter apart – city hub. De expliciete ecologische oriëntatie trekt jonge ondernemers en creatievelingen aan die werken rond gebouwen, energie en mobiliteit. Het gaat vaak om technology driven developers. Community manager Silke Van Gheluwe: “Bij WATT Factory stellen de leden zich bij het ontwikkelen van activiteiten en diensten de vraag: Wat is goed voor de mens?” Vanaf de start in 2017 was WATT Factory een schot in de roos. Start-ups connecteren met partners en sponsors. Een groep van mentoren deelt graag (en gratis) hun expertise met het jonge ondernemers geweld. Daarnaast zorgt WATT Factory

voor workshops en fysieke netwerken. Leden van het eerste uur groeiden inmiddels uit tot bedrijven van 15 à 20 werknemers. Voor de stad Gent is de WATT Factory een gewaardeerd klankbord rond duurzaamheid en circulaire economie. “Value through connection” en “slow networking” prijst de website van LikeBirds aan dat in 2014 startte als een coworking experiment op de Tondeliersite. LikeBirds is een combi van coworking community en meeting/event locatie. Oprichter en zaakvoerder is Vicky Persyn die naast LikeBirds ook een event studio runt (www.thisway.be). Al in 2012 leerde zij het concept kennen in de VS en in Berlijn en via een Bryo-traject bij Voka waagde zij de sprong naar een eigen coworking. Nauwelijks twee jaar later verhuisde LikeBirds naar de voormalige Eskimofabriek aan de Wiedauwkaai.

“Coworking is about people! Always.”, stelt Vicky. Het is deel uitmaken van een community, ervaringen uitwisselen, elkaar vooruithelpen, samenwerken... Coworking heeft weinig te maken met tafels, stoelen of vierkante meters. Soms vergelijk ik het met de Chiro en haar clubhuis. Het clubhuis kan nog zo fancy zijn, de essentie is de Chiro, of het netwerk dus, voegt Vicky Persyn er aan toe. LikeBirds biedt geen afzonderlijke kantoren aan. De gebruikers zijn zonder uitzondering business owners en freelancers die samen werken in één open ruimte. We trekken vooral creatieve ondernemers en freelancers aan met een pak ervaring. We zetten bewust niet in op de typische start-up scene, daar zijn genoeg andere toffe initiatieven voor. Anno 2021 heeft LikeBirds 45 leden members in de community. Zij betalen een community fee op jaarbasis en daarnaast is er een digitale portefeuille met

credits die flexibel kunnen ingezet worden voor coworking days, het huren van vergaderruimte of het volgen van een workshop.

GEEN GEBREK AAN PLANNEN Nog dit voorjaar wordt de infrastructuur van WATT Factory uitgebreid. Er komt een nieuwe keuken, ‘living’ en restaurant. En er worden extra kantoren gebouwd. Door het succes ontstond stilaan de nood om de community aan een ruimer verband te koppelen. “Daarom bekijken wij nu de mogelijkheden om een nationaal platform te creëren met gelijkaardige centers als The Beacon (Antwerpen) en PropTech (Brussel),” geeft Silke aan. De WATT Factory geniet veel belangstelling van studenten. Zij verkennen ondernemerschap via praatgroepen en door de mogelijkheden van cocreatie te ontdekken.“ Bij LikeBirds zit men evenmin stil. In 2020 werd het hele business plan herbekeken

O N D E R N E M E R S # 0 3 23

DOSSIER

met als belangrijkste vernieuwing de invoering van een flexibele lidmaatschapsformule voor meer flexibileit en vrijheid. In 2024 zal LikeBirds tien kaarsjes uit blazen. “Dat lijkt me een perfect moment om een nieuwe locatie in gebruik te nemen,” kijkt Vicky Persyn vol vertrouwen vooruit. De lat ligt hoog: met deze nieuwe aanpak de community laten groeien tot 125 leden. De Punt wil in de toekomst inzetten op grotere gedeelde ruimtes. Piet Lietaer: “We voelen dat mensen minder afgezonderd willen werken in een eigen kantoor. We gaan onze deelruimtes ook uitrusten met extra professionele technologie zodat bedrijven probleemloos videomeetings kunnen houden, ook internationaal.” Om de vraag naar ‘delen’ tegemoet te komen, staat De Punt ook een gedeeld gebruik van kantoren toe. “Wij hebben zelfs een multinational die bereid is om ruimte te delen”, zegt Piet. “Dat geeft aan in welke richting we evolueren.” Daarnaast wil De Punt investeren in creatieve

werkruimtes, ateliers en loodsen van 300 tot 400 m². Vooral naar dat laatste bestaat een enorme vraag.

WAT BRENGT DE TOEKOMST? Silke Van Gheluwe geeft toe dat door corona wat meer onzekerheid is geslopen in het wereldje van de coworkingplaatsen. “Zullen wij onze kantoren nog wel verkocht krijgen? WATT Factory beschikt over een twintigtal kantoren en een coworking ruimte voor 22 mensen. De verhuur van de werkplekken moet voor vaste inkomsten zorgen. “Wij bekijken de mogelijkheden om in te spelen op de belangstelling van grote ondernemingen om weg van het hoofdkantoor – kleine hubs op te richten. Er wordt meer van thuis gewerkt maar één ding is zeker: mensen hebben honger naar echte contacten met coworkers! Dus , het komt allemaal wel goed,” lacht ze. Ook bij LikeBirds voelt men enige terughoudendheid bij het publiek. Vicky Persyn: “Corona wordt zeker een katalysator voor

verandering.” LikeBirds wil inzetten op een eigen eventruimte, naast het reeds bestaande rooftop terras. Ook voor bedrijven die nu en dan wensen te vluchten naar een off-site plek is er ondertussen een leuk aanbod gecreëerd. “Corona heeft ons allen doen nadenken”, geeft Piet Lietaer aan. Natuurlijk ervaren wij (een weliswaar beperkte) schade. Onze focus blijft onveranderd op het ontzorgen en het bieden van samenwerkingsmogelijk heden. Dàt is tenslotte wat onze bewoners missen.” De Punt is ondertussen het grootste bedrijvencentrum van Vlaanderen en blijft groeien. De dienstverlening op een hoog niveau aanhouden, ook bij een verdere schaalvergroting, is de uitdaging (en soms een kopzorg). Het team telt ondertussen acht medewerkers die de permanentie verzorgen tijdens de lange openingsuren, zelfs op zaterdag. Eén ding is duidelijk: corona krijgt de coworking wereld niet op de knieën.

INDUSTRIEBOUW

WONING- & APPARTEMENTSBOUW AGROPROJECTEN

TALLIEU & TALLIEU - WWW.TNT.BE

METAALCONSTRUCTIES

IP Drongen 1 Booiebos 21 B-9031 Drongen (Gent)

T +32 (0)9 282 48 77 mail@morti.be

www.morti.be

AL 55 JAAR TROUW AAN DE BOUW

PREFAB BETON

ALUMINIUM & HOUTSCHRIJNWERK

5 Het bedrijfsvastgoed van de toekomst is… duurzaam Of je nu aannemer, architect of projectontwikkelaar bent: duurzaam bouwen zit in de hoofden van bijna alle vastgoedspelers. De duurzame technologieën zijn voorhanden, de regelgeving volgt, maar soms noodzaakt die regelgeving ook om omwegen te bewandelen, meent Alexandre Huyghe van projectontwikkelaar Revive. “We hebben een investerings portefeuille in residentieel vastgoed in Brussel met vier projecten waar we appartementen verhuren, inclusief nuts voorzieningen zoals internet. We wilden aanvankelijk ook water, elektriciteit en warmte in die bundel steken, omdat we met installaties voor hernieuwbare energie op gebouwniveau zitten. Dan kun je die energie onderling uitwisselen vooraleer je een eventueel surplus op het net zet. Maar dan heb je een licentie nodig als energieleverancier en dat is een zeer complexe procedure. Daarom beperken we ons nu tot warmte. Met de elektriciteit die we met onze PV-panelen opwekken, voeden we de warmtepompen en die warmte mogen we wel verkopen.”

Alexandre Huyghe, CEO van Revive, gelooft sterk in circulariteit van bouwmaterialen.

Omdat bedrijfsvastgoed de juiste expertise vraagt.

Huyghe ziet ook potentieel om restwarmte van productie sites te hergebruiken voor schaalbare woonwijken. “In Edegem creëren we het allereerste warmtenet met een private warmtebron. We hebben daar een site van zes hectare gekocht van Agfa-Gevaert. We hebben er met een aantal lokale partners een warmtenet opgezet, met warmteoverschotten van Agfa-Gevaert. In totaal zullen er 300 woningen op aangesloten worden. Je hebt veel neuzen nodig die in dezelfde richting wijzen. Ook de rol van de gemeente en provincie als regisseur is cruciaal.” Intern heeft Revive een R&D-cel opgezet om te onderzoeken hoe ze in de nabije toekomst voor elk bouwproject duurzamer kunnen omgaan met water, hernieuwbare energie en circulariteit van bouwmaterialen. “Als we op een brownfield voormalige fabrieken slopen, proberen we nu al zo veel mogelijk We / know bakstenen te recupereren. Ook naar hergebruik van nieuwe how materialen is er nog veel groeipotentieel, zeker wat isolatie materiaal betreft. Voor een Brussels project onderzoeken we of we ter plekke hennep kunnen planten en na een jaar lokaal kunnen oogsten om te gebruiken als isolatiemateriaal.” Hennep als bio-ecologisch bouwmateriaal, het is maar één van de veelbelovende toepassingen van duurzame bouwtechnieken die toekomstige bouwprojecten zullen vorm geven.

www.turner.immo

O N D E R N E M E R S # 0 3 25

DOSSIER

VOKA OOST-VLAANDEREN START DIT NAJAAR VASTGOED COMMUNITY OP

Brainstormen over de toekomst van bouw en vastgoed zonder oogkleppen Dit najaar wil Voka Oost-Vlaanderen een vastgoed community lanceren. Missie? Op een respectvolle en open manier streven naar vernieuwing en innovatie, los van het eigenbelang. Geert Moerman (Voka Oost-Vlaanderen), Roseline Van Damme (Abetec) en Wim Pynaert (ICOMET Group) gieten de ‘funderingen’. TEKST SAM DE KEGEL

Geen sector die zo versnipperd is als de bouwen vastgoedwereld. Heel wat (sector) organisaties verdedigen de belangen van een stukje van die complexe keten. Zo worden de architecten vertegenwoordigd door de Orde van Architecten, de aannemers door de Confederatie Bouw en de Bouwunie, de makelaars door het Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars (BIV), de projectontwikkelaars door UPSI-BVS,… Ook de netwerkevenementen zijn vaak gereserveerd voor een stukje van de markt, terwijl ze elkaar allemaal nodig hebben. “Net omdat Voka Oost-Vlaanderen een sectoroverschrijdende organisatie is, kunnen we zo’n vastgoed community oprichten”, zegt Geert Moerman, gedelegeerd bestuurder Voka Oost-Vlaanderen. “Wij hebben al vijf jaar een heel goede ervaring met onze health community, waarin heel wat spelers zitten, van preventie tot en met (acute) zorg, maar ook techspelers die de sector verder willen digitaliseren. Met onze health community hebben we een mooi track record, vooral omdat ze erin slaagt om vernieuwende ideeën naar voren te brengen, in plaats van dat elk stukje van de keten zijn knowhow probeert af te schermen. Ik zie meer heil in het estafettestokje doorgeven, ook al verandert de positie van spelers af en toe.” 26

Roseline Van Damme, directeur van Abetec, knikt instemmend. “Wij zijn als onafhankelijk totaaldienstverlener actief binnen de ontwikkeling van bouw projecten: van de eerste pennentrek, over stabiliteit en duurzame bouwtechnieken tot en met de oplevering, want we controleren ook aannemers of ze hun werk goed uitgevoerd hebben. In ons bedrijf werken architecten, ingenieurs, tekenaars. Wij staan dagelijks in contact met bouwheren, lokale overheden, brandweer, preventieadviseurs, aannemers, professionals in akoestiek, etc… We kunnen uiteraard beroep doen op onze gekende vakorganisaties voor advies of eventueel een opleiding, maar voor ons bedrijf is er nergens een community waar we terechtkunnen en waar meerdere partijen uit de bouwen vastgoedwereld in zitten.” Wim Pynaert, CEO van ICOMET Group, voelt dezelfde noodzaak. Als plaatser in de niche van specifieke deuren, poorten en beveiligingsprojecten werkt hij veel in onderaanneming voor grote algemene aannemingsbedrijven en heeft hij ook moeite om aansluiting te vinden bij de bestaande organisaties. “Deze zijn meer

gericht op algemene aannemers en veel minder op de dienstverlening die een onderaannemer nodig heeft”, zegt Wim.

DESIGN, BUILD, FINANCE, MAINTAIN De nieuwe community staat open voor alle spelers in de keten van bouwen vastgoed: architect, aannemer, onderaannemer, studiebureau, vastgoedmakelaar, projectontwikkelaar, maar evengoed een investeerder of start-up die de sector op een hoger digitaal niveau wil tillen. Roseline: “Je ziet zowel in de industriële als openbare sector dat er steeds meer ‘grensoverschrijdende’ DBFM’s afgesloten worden. DBFM staat voor Design (ontwerpen), Build (bouwen), Finance (financieren) en Maintain (onderhouden). In een DBFMproject worden het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van een infrastructuur of gebouw in één overeenkomst aanbesteed en toevertrouwd aan een private partij of een samenwerkingsverband van private partijen, zoals een studiebureau, aannemer, een investeerder of bank en een partij die het gebouw 20 jaar wil onderhouden. Je moet je als groep op voorhand inschrijven, samen denken en werken.”

“Met zo’n community moet je akkoord zijn om naar een gezamenlijke toekomst te kijken en je niet blind te staren op je eigen businessmodel”

“De bouwsector is hypercomplex geworden. Je weet zoveel meer als je elkaar steunt in plaats van elkaar de duvel aan te doen”

GEERT MOERMAN, VOKA OOST-VLAANDEREN

ROSELINE VAN DAMME, ABETEC

Wim Pynaert pleit voor bouwteams naar Nederlands model, waarbij ook de onderaannemers van meet af aan nauw betrokken worden bij een bouwproject. “Onze meerwaarde en onze knowhow worden vandaag onvoldoende benut. Vaak hebben we expertise die zowel architecten als aannemers niet hebben maar waar niet naar gevraagd wordt, omdat we te laat in beeld komen. Correct samenwerken met alle partijen, waaronder aannemers, zit nochtans diep verankerd in ons DNA.”

in zijn – samenbrengen om op een vrije en respectvolle manier te zoeken naar verbeteringen en innovaties voor de ganse sector, welke rol je ook speelt. Je gaat dus samen aan de kar trekken om te kijken hoe het efficiënter kan. De bouwsector is hypercomplex geworden, je moet elkaar handen durven geven. Je weet zoveel meer als je elkaar steunt in plaats van elkaar de duvel aan te doen. Zonder afhankelijk te zijn van elkaar, kan je dus groeien met elkaar.”

Onze gesprekspartners vrezen niet dat zo’n community in het vaarwater van bestaande vakorganisaties komt. “Wat Voka voorstelt, is nieuw”, vindt Roseline. “Je gaat de verschillende partijen die soms conflicterende belangen hebben – soms zijn er spanningen tussen architecten en aannemers of tussen aannemers en onderaannemers, daar moeten we eerlijk

OPEN MINDED EN TOEKOMSTGERICHT “Met zo’n community moet je inderdaad akkoord zijn om naar een gezamenlijke toekomst te kijken en je niet blind te staren op je eigen businessmodel”, beklemtoont Geert Moerman. “Uit onze health community leerden we dat je vooruit kan met spelers die open minded en toekomstgericht zijn; wie er bij komt

“Onze meerwaarde en onze knowhow wordt vandaag onvoldoende benut” WIM PYNAERT, ICOMET GROUP

om de boel te blokkeren, is niet welkom. Maar ook de eerder conservatieve spelers begrijpen dat zo’n community hen kan helpen. Uiteindelijk is het doel: samen netwerken, leren van elkaar en de gemeenschappelijke belangen verdedigen. Dat zijn ook de drie basisactiviteiten van onze organisatie.” “We mogen zeker ook de heikele topics niet uit de weg gaan”, besluit Geert Moerman. “Als sommige dat niet plezant vinden, is dat maar zo, maar Voka zal zich altijd opstellen als een neutrale instantie. Daarom gaan we ook nooit individuele bedrijfsbelangen behartigen, maar kijken we naar het ondernemerschap in zijn geheel. Ik ben zelf al enkele keren gevraagd als spreker op vastgoed events omdat ik freedom of speech heb en zelf niet moet deelnemen aan openbare aanbestedingen (lacht).

De vrijblijvende kick-off van deze community gaat door in het najaar van 2021. De community zelf gaat van start in 2022. Alle info komt later nog uw richting uit. Bij vragen, contacteer Sophia via sophia.debruyne@voka.be

O N D E R N E M E R S # 03

MEEGEDEELD

EEN LANGETERMIJNVISIE OP BASIS VAN KWALITEIT, DUURZAAMHEID, INNOVATIE EN KLANTGERICHTHEID

Vastgoeduitdagingen? Eén adres: Alides Het was in 1892 dat de Gentse familie Maes als kleine aannemer startte. Gaandeweg weerklonk de naam in de grootsteden, waar het familiebedrijf instond voor de bouw van kantoorgebouwen en residentiële projecten. Ook Europese projecten stonden geregeld op de bestelbonnen.

“Wij profileren ons als een one-stop-shop solution: wij ontwikkelen, bouwen, verkopen, verhuren en beheren vastgoedoplossingen op maat.”

CEO Rikkert Leeman: “De onderneming evolueerde van een klassiek aannemersbedrijf naar een volledig geïntegreerde vastgoedspeler die niet enkel de bouw, maar ook de verkoop en verhuur van vastgoed faciliteert. Vandaag is Group Maes nog voor 40 % eigenaar van bouwonderneming Algemene Bouw Maes en focust ze zich 100 % op de vastgoedactiviteiten via Alides.”

UNIEKE COMBINATIE Alides is ontwikkelaar én vastgoedinvesteerder, een unieke combinatie. Leeman: “Bij beide activiteiten leggen we, in lijn met ons familiale karakter, de focus op langetermijnrelaties. We besteden daarom veel aandacht aan kwaliteit, duurzaamheid, innovatie, digitalisering en klantgerichtheid.” Alides is vooral gespecialiseerd in kantoren en residentieel vastgoed op sterke locaties. Het betreft voornamelijk grootschalige, gemengde binnenstedelijke projecten en herontwikkelingen. Leeman: “We kunnen dit soort projecten perfect aan gezien onze enorme interne knowhow en specialisatie. Mooie voorbeelden hier zijn onder andere de Forum/LUX site in Gent en de herontwikkeling van het Copernicus-gebouw in de Brusselse Wetstraat. Maar ook de industrie en kmo’s kunnen bij ons terecht. Zo zijn we ook eigenaar van G2i, die een bedrijventerrein van 160 ha ontwikkeld heeft tussen de R4 en het kanaal Gent-Terneuzen, een belangrijke grondpositie in de haven van

Gent. Rode draad doorheen dit alles: wij streven naar partnerships op lange termijn, voor al uw vastgoedgerelateerde activiteiten. Of u nu een appartement wenst te kopen, uw pensioen wenst veilig te stellen via een goede vastgoedinvestering of u nu op zoek bent naar een geschikt kantoor of een ontwikkelingspartner voor een goedgelegen stuk grond, Alides kan u in dit volledige traject begeleiden.”

SERVICE OP MAAT Alides gaat prat op een optimale klantenbeleving. Wij profileren ons als een onestop-shop solution: wij ontwikkelen, bouwen, verkopen, verhuren en beheren vastgoedoplossingen op maat.” Alides bestaat uit een team van een 40-tal vastgoedprofessionals, met specialisatie in aankoop, ontwerp, uitvoering, commercialisatie en beheer … inclusief juridische en financiële ondersteuning.

POST-CORONAKANTOREN Kunnen we een ineenstorting van de kantorenmarkt verwachten nu het thuis werken de norm is geworden en dit post corona een blijvertje zou kunnen worden? Integendeel, meent Leeman: “Iedereen ondervindt nu, naast de voordelen, ook de nadelen van het thuiswerken: de sociale isolatie, het gemis aan menselijk contact en de nood aan informeel overleg. In de toekomst zal het post-coronakantoor er daarom wel anders uit zien: een centrale ontmoetingsplaats, comfortabeler én huise lijker, met meer aandacht voor moderne en hygiënische ventilatieconcepten. En aangezien mensen in de eerste plaats veilig naar kantoor zullen komen om meer te interageren, zullen ruimere werkplekken en kwalitatieve vergaderruimtes een nog belangrijkere plaats innemen.”

O N D E R N E M E R S # 03

Een betere manier om uw ideale bedrijfsruimte te vinden.

Vlasgaardstraat 52 9000 Gent T Oost-Vlaanderen: +32 9 273 55 00 T West-Vlaanderen: +32 56 44 43 98

www.letsmarch.be

MEEGEDEELD

MARCH: Efficiënte makelaar in bedrijfsvastgoed De eigen mensen efficiënter maken door het gebruik van innovatieve technologieën zoals artificiële intelligentie en big data. Dat is de manier waarop de Gentse makelaar in bedrijfsvastgoed March het verschil probeert te maken in een concurrentiële markt. “De technologie vervangt de vastgoedprofessionals niet, ze ondersteunt hen in hun dagdagelijkse activiteiten. De makelaardij zal altijd een people business blijven”, benadrukken oprichter Philippe Meire en Michaël Despriet die allebei acht jaar ervaring in de wereld van bedrijfsvastgoed hebben.

In samenwerking met de Gentse specialist in artificiële intelligentie en machine learning ML6 ontwikkelde vastgoedbedrijf March een eigen tool, de March Matching Engine. Het kloppend hart daarvan is een centrale database met daarin tal van gegevens over het vastgoed van alle bedrijven die ons land rijk is. “Per bedrijf hebben we een 40-tal verschillende parameters verzameld gebaseerd op locatie, socio-economische en bedrijfsgegevens. In die enorme massa aan data herkent ons algoritme bepaalde patronen en die laten ons toe om te voorspellen welk bedrijf het best op welke locatie past”, legt Philippe Meire uit.

De technologie vervangt echter de menselijke factor niet. “Ze ondersteunt onze vastgoedprofessionals in hun dagdagelijkse activiteiten waardoor zij zich kunnen concentreren op hun grootste meerwaarde: het onderhandelen en sluiten van de deal”, benadrukt Philippe Meire. “We hanteren hetzelfde verdienmodel als de klassieke vastgoedmakelaars. Geen resultaat, geen vergoeding.”

Vandaag heeft March kantoren in Gent en in Antwerpen. Nog dit jaar wil het bedrijf ook een vestiging openen in Brussel en later staat ook Wallonië op het verlanglijstje. “Het is de bedoeling om op termijn een netwerk van regionale hubs uit te bouwen met op elke locatie een tiental medewerkers die de lokale markt kennen”, aldus Michaël Despriet.

De tool werkt ook in de omgekeerde richting. “Bedrijven die op zoek zijn naar een bepaald type vastgoed kunnen een profiel aanmaken. Vergelijk het met de streamingdienst Netflix die op basis van je profiel en je historische zoekgedrag enkele suggesties doet”, zegt Michaël Despriet die bij March verantwoordelijk is voor de Oost- en West-Vlaamse markt.

NETWERK VAN REGIONALE HUBS “Dankzij onze applicatie kunnen we veel sneller en vooral proactiever te werk gaan”, aldus Philippe Meire. “We maken het verschil door mee te denken met de ondernemers. Dankzij onze jarenlange ervaring, het gebruik van technologische innovaties en onze kennis van de lokale vastgoedmarkt creëren wij meerwaarde voor hen. Niet alleen voor de commercialisatie van hun bedrijfsvastgoed, maar ook bij hun zoektocht naar nieuwe locaties.”

Philippe Meire en Michaël Despriet (March): “Dankzij onze applicatie kunnen we veel sneller en vooral proactiever te werk gaan om zo betere resultaten te behalen voor onze klanten.”

O N D E R N E M E R S # 03

Make it Great MG Real Estate is een ervaren Europese hogesnelheidsontwikkelaar, zowel binnen logistiek, kantoren, retail als residentieel. MG Real Estate staat voor sterke architecturale ontwerpen met de hoogste standaarden. Snelheid is daarbij het stokpaardje, zonder in te boeten aan kwaliteit. Op MG Square, ons nieuwste project op de Kortrijksesteenweg in Gent, bieden wij u moderne en kwalitatieve kantoren in een schitterende architectuur en dat op een absolute topligging. www.mgsquare.be

MEEGEDEELD

MG Square: opnieuw én anders naar kantoor in de Gentse stadsrand Licht en luchtig, gemakkelijk bereikbaar met de auto en het openbaar vervoer, én voorzien van de nodige, groene buitenruimtes. De coronapandemie zal het begrip kantoor ongetwijfeld een nieuwe invulling geven, en daar speelt projectontwikkelaar MG Real Estate resoluut op in met het ambitieuze MG Square-project in de Gentse stadsrand.

De Gentse kantorenmarkt deed het de voorbije jaren opmerkelijk goed. Twee jaar geleden, toen er van corona in de verste verte nog geen sprake was, waren er in en om Gent zelfs nog amper lege kantoren te vinden. “Die stijgende populariteit had meerdere oorzaken,” weet Michiel Bontinck, commercieel manager België bij MG Real Estate. Die vastgoedontwikkelaar zag zowat twintig jaar geleden het daglicht, telt intussen al 45 medewerkers en is ook al actief in onder meer Nederland, Luxemburg, Denemarken en Zweden. “Denk aan de trend bij heel wat bedrijven om hun kantoorruimte meer te gaan decentraliseren, maar ook aan de sterk gestegen aantrekkingskracht van Gent zelf. Een leuke stad met een belangrijke universiteit en dus veel jong talent, die bovendien ook heel goed bereikbaar is vanuit West- en Oost-Vlaanderen.” De vraag naar kwalitatieve kantoorgebouwen zat er dus al enige tijd in de lift, maar toen kwam corona. Waardoor, zo geeft Bontinck ook toe, heel wat bedrijven abrupt op de rem gingen staan en besloten om voorlopig de kat even uit de boom te kijken. “Intussen lijkt het einde van de tunnel stilaan in zicht. We merken dat het aanvankelijke enthousiasme over thuiswerk een stevige knauw heeft gekregen, en dat werkgevers en werknemers inzien dat een modern en flexibel in te richten kantoorgebouw vaak toch ook een stevige meerwaarde heeft. Mensen willen geen kleine, benepen kantoren meer, maar zijn op zoek naar ruimtes die voldoende plaats bieden, goed geventileerd zijn en bij voorkeur ook flink wat groen en buitenruimte

te bieden hebben. Duurzaamheid is anno 2021 uiteraard een absolute must, en daarnaast is ook een vlotte bereikbaarheid met het openbaar vervoer én de wagen een grote troef. Je kan er als bedrijf natuurlijk voor opteren om je vlakbij een station te vestigen, maar hoe krijg je dat verkocht aan je medewerkers als de helft van hen toch nog met de wagen naar het werk komt of heel frequent een auto nodig heeft?”

belangrijkste toevalswegen naar de stad, zorgt voor een grote visibiliteit en voor een perfecte bereikbaarheid, met de oprit van de E40 vlakbij, “ geeft Bontinck aan. “De E17 ligt een boogscheut verderop en ook het station is vlot bereikbaar, zowel met de fiets als met het openbaar vervoer. Last but not least: de Gentse Ikea-vestiging ligt op wandel afstand, ideaal dus voor wie zichzelf in de middagpauze op enkele Zweedse balletjes wil trakteren (lacht).”

DAKTERRAS Op al die nieuwe inzichten en noden speelt MG Real Estate nu in met het nagelnieuwe project MG Square aan de Kortrijksesteenweg. Goed voor 2300 vierkante meter winkelruimte op het gelijkvloers, met daarboven ruim 7200 vierkante meter kantoren gespreid over vijf verdiepingen. Een ruime ondergrondse en gelijkvloerse parking zorgt voor maar liefst 270 parkeerplaatsen. Als kers op de taart is er een fraai dakterras. “De ligging langs de Kortrijksesteenweg, toch één van de

De oplevering van het nieuwe project is voorzien voor begin volgend jaar. De inrichting van de kantoren kan nog volledig op maat van de nieuwe eigenaars of huurders gebeuren. Tegelijk investeerde MG Real Estate er als bouwheer zelf ook in heel veel kwalitatieve buitenruimte, met zowel een daktuin als -terras. “In de jacht op nieuw talent kan zo’n aantrekkelijke werkomgeving na deze coronapandemie absoluut een belangrijke troef worden,” geeft Michiel Bontinck nog aan. O N D E R N E M E R S # 0 3 33

Ben je als startend of groeiend bedrijf op zoek naar een industriële bedrijfsruimte? Naar een combinatie van kantoor en atelier? Een werkplaats of loods die hoog genoeg is, met veel licht en ruimte? Dan is het Ondernemerscentrum Meetjesland er voor jou! ©2021 AID

Je kan de binnenruimtes flexibel invullen en alle activiteiten zijn er mogelijk, behalve handel drijven en milieubelastende activiteiten. Het gebouw is duurzaam opgericht waardoor jouw energiebehoefte als huurder drastisch vermindert. Buiten het gebouw zorgen de wadi’s en het groen voor een aangename werkomgeving en fietsers en voetgangers hebben een aparte toegangsweg.

Contact OC Meetjesland Vliegplein 14 9990 Maldegem

Ingrid Deherder T 0498 177 746 E ingrid.deherder@pomov.be

www.ocmeetjesland.be

www.pomov.be

MEEGEDEELD Met Fabriek Logistiek heeft een ondernemer alles in handen om een grondige innovatiekeuze te maken.

LAAGDREMPELIGE TOEGANG TOT INNOVATIE, EDUCATIE EN OPTIMALISATIE

Test zelf uw concepten van morgen in Fabriek Logistiek De basis van Fabriek Logistiek ligt in de opdracht van de POM Oost-Vlaanderen om de provincie mee te helpen uitbouwen als logistieke topregio én innovatie bij bedrijven aan te wakkeren. Het modulaire testcentrum zal bedrijven binnenkort toelaten om logistieke concepten op een vrijblijvende manier te testen zodat zij een gedegen ROI van hun potentiële investering kunnen berekenen. Danny Vanrijkel, projectmanager business development: “We hebben drie belangrijke hinderpalen geïdentificeerd die bedrijven afremmen om de stap te zetten naar de aankoop van materialen of oplossingen die hun logistieke processen efficiënter kunnen maken. Ten eerste vindt men in het huidige aanbod slechts een schakel van het volledige proces en moeten ondernemers zich maar kunnen voorstellen wat de effectieve impact zal zijn indien ze die ene schakel wijzigen. Ten tweede krijgt een ondernemer van de verkoper geen 100 % neutrale informatie en verzeilt hij willens nillens in een commercieel traject. En wanneer hem ten slotte een demonstratie wordt aangeboden, zal dit uit confidentialiteitsoverwegingen gebeuren in een andere sector dan de zijne. Het zijn al deze blinde vlekken die we met Fabriek Logistiek kunnen zichtbaar maken zodat de ondernemer alles in handen heeft om een gegronde keuze te maken.”

NEUTRAAL EN CONFIDENTIEEL CENTRUM Eind april zullen voor de ondernemers twee magazijnen ter beschikking staan die

volledig zijn uitgerust met de concepten die in de logistieke wereld worden gebruikt.

commerciële traject dat daar eventueel op volgt, ligt in handen van de bedrijven zelf.”

Het gaat om een standaardmagazijn van 2.300 m2 en een e-commercemagazijn van 2.000 m2 die bedrijven één tot meerdere dagen kunnen huren. Op voorhand kunnen ze aangeven welke concepten in welke fase van het proces zij willen uittesten en welke goederen zij voor deze test zullen meebrengen. Tijdens het testen zal een medewerker van Fabriek Logistiek hen alle technische do’s en don’ts van de aanwezige concepten kunnen uitleggen. Ondernemers kunnen hun personeel de effectiviteit van de gewenste technieken laten testen in een simulatie die volledig is afgestemd op het bestaande of te onderzoeken proces.

OPLEIDINGSUNIT

Vanrijkel: “De POM is een verzelfstandigd overheidsagentschap zonder enig commercieel belang. Bedrijven kunnen in de grootste confidentialiteit en op een laagdrempelige manier een bestaand concept simuleren en daarin bepaalde schakels vervangen met nieuwe concepten en aan den lijve ondervinden wat de meerwaarde hiervan is. Het

Maar ook voor ondernemers die een aankoop overwegen is dit interessant, omdat zij het testen kunnen koppelen aan een opleiding zodat hun werknemers, eenmaal de innovatie geïmplementeerd, niet meer moeten proefdraaien en de servicelevels van de klanten in deze opstartfase geen dip krijgen.”

Naast de twee magazijnen is er ook een opleidingsunit (incl. magazijn) waarin de logistieke opleidingen van VDAB onderdak zullen krijgen. Vanrijkel: “Als deelnemende organisatie in het OPTL (Oost-Vlaams Overlegplatform Transport en Logistiek) is het eveneens onze taak om voldoende kwaliteitsvolle opleidingen te ontwikkelen en daar biedt Fabriek Logistiek de ideale mogelijkheid. VDAB kan er zijn cursisten toegang bieden tot de twee testunits en zijn aanbod daarop afstemmen.

O N D E R N E M E R S # 0 3 35

SOLVA zoekt innovatieve bedrijven die zich willen vestigen op één van haar huidige of toekomstige bedrijventerreinen in Zuid-Oost-Vlaanderen. Bent u op zoek naar extra ruimte om te groeien met uw bedrijf? Zijn jullie ambitieus op vlak van duurzaamheid en lokale tewerkstelling? Stel u dan nu kandidaat voor een plaats op deze kwaliteitsvolle en duurzame bedrijventerreinen in een economisch aantrekkelijke en vlot bereikbare regio.

✸

LEDE AALST

OOSTERZELE

SINT-LIEVENSHOUTEM

ERPE-MERE

KRUISEM

✸

WORTEGEM PETEGEM

HAALTERT

✸

ZWALM

ZOTTEGEM

OUDENAARDE

✸ NINOVE

✸ MAARKEDAL

DENDERLEEUW

HERZELE

BRAKEL

LIERDE

✸

KLUISBERGEN GERAARDSBERGEN RONSE

✸

✸ BEDRIJVENTERREIN IN VERKOOP ✸ TOEKOMSTIG BEDRIJVENTERREIN LOKAAL BEDRIJVENTERREIN (PERCELEN < 5000 M²) REGIONAAL BEDRIJVENTERREIN (PERCELEN ≥ 5000 M²)

MEER INFORMATIE: https://www.so-lva.be/ondernemen Contactpersoon verkoop: Koen De Mesel koen.de.mesel@so-lva.be 0475 57 87 00

MEEGEDEELD

SOLVA: “Binnen 5 à 10 jaar is het gedaan met de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen” Als een organisatie met een maatschappelijke rol waakt SOLVA over het efficiënt invullen van de ruimte om te ondernemen in Zuid-Oost-Vlaanderen. “De vraag naar industriegrond blijft groot terwijl het aanbod alleen maar schaarser wordt”, zegt algemeen directeur Bart Wallays van de intercommunale met hoofdkwartier in Sint-Lievens-Houtem. “Het komt er voortaan op aan om elke vierkante meter efficiënt te gebruiken.”

“We moeten dringend anders gaan denken over het ruimtegebruik om te ondernemen. Nog 5 à 10 jaar en dan zullen alle paars gekleurde gebieden op het gewestplan ingenomen zijn. Vanaf dan zal het niet meer mogelijk zijn om nieuwe gebieden aan te snijden voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen met een oppervlakte van pakweg 40 à 50 hectare. Tenzij de Vlaamse overheid die plannen zou aanpassen, maar die signalen krijg ik alvast niet”, waarschuwt Bart Wallays, algemeen directeur van intercommunale SOLVA.

Bart Wallays (SOLVA): “We zijn heel kieskeurig bij de toewijzing van de schaarse industriegrond.”

BIEDPRIJS IS GEEN CRITERIUM Het komt er op aan om het ruimtegebruik zo efficiënt mogelijk in te plannen. “Vroeger had je een opsplitsing tussen ambachtelijke en industriezones, maar die tweedeling is anno 2021 compleet achterhaald. Zo is in ons land het aandeel van echte productiebedrijven sterk achteruit gegaan. We zien wel veel assemblagebedrijven en logistieke spelers”, stelt Bart Wallays vast. “Door de gewijzigde omstandigheden spreken we nu liever van lokale bedrijventerreinen en regionale bedrijventerreinen (met een minimale perceelsgrootte van 5000 m²). Het is van groot belang om voor elk van die bedrijven de beste plek te zoeken. Een bouwbedrijf waar ‘s morgens de werknemers naar de werf vertrekken en pas ‘s avonds terug binnen komen en waar voor de rest geen productie gebeurt, heeft eigenlijk geen plaats meer op een industrieterrein. We zijn dan ook heel kieskeurig bij de toewijzing van de schaarse industriegrond.” De zone Doorn Noord in Ninove is daar een mooi voorbeeld van. In overleg met het

stadsbestuur heeft SOLVA de verkoopprijs van de industriegrond vastgelegd. Geïnteresseerde partijen kunnen dus niet opbieden. “We onder handelen niet over de prijs. SOLVA heeft een maatschappelijke rol te vervullen en doet dat door bedrijven te helpen bij het vinden van de juiste locatie. Voor Doorn Noord selecteren we specifiek op drie criteria: de huidige activiteiten, de toekomstige ambities en duurzaamheid. Die laatste parameter wint steeds meer aan belang”, zegt Bart Wallays.

MINIMALE BOUWHOOGTE Op de iets langere termijn heeft SOLVA nog enkele nieuwe projecten in de pijplijn zitten — onder andere in Lede, Oosterzele en Geraardsbergen — maar daarna is het

gedaan met het aansnijden van nieuwe ruimte. De organisatie heeft alvast beslist om in de toekomst voluit de kaart van de reconversie te trekken. “We zetten in op de vernieuwing van bestaande bedrijven terreinen en daarnaast willen we ook leegstaand bedrijfsvastgoed dynamiseren”, aldus Bart Wallays. “Dat is niet altijd evident want in sommige zones gelden er absurde bouwvoorschriften. Zo heb ik weet van een regionaal bedrijventerrein waar de maximale bouwhoogte beperkt is tot 7 meter. Dat is ridicuul. Als we de schaarse grond optimaal willen invullen, moeten we net hoogbouw stimuleren. Het opleggen van een minimale bouwhoogte is de standaard voor nieuwe bedrijventerreinen.” O N D E R N E M E R S # 03

Ook kant voor u w oorg ebou w!

State-of-the-art kantoorgebouw

Politiekan

met loodsen The Green Aalter

toor Loch

tes en lofts

Kantoorruim

risti

ent

Loods 23 G

alter

uw Sofics A

Kantoorgebo

Volg ons op #wijtrekkenuwplan #werkenbijvandenbussche #bouwgroepvandenbussche

vandenbusschebouw.be

Duurzaam bouwen zonder zorgen in bouwteamformule

Wij trekken uw plan

MEEGEDEELD

VOOR VANDENBUSSCHE IS BOUWEN SLECHTS HET ONDERDEEL Ir. Kristof Defruyt, directeur- bestuurder: “Met onze uitgebreide dienstverlening van A tot Z maken wij het verschil, wij trekken uw plan!”

Van uitgedokterd bouwplan tot en met hoogwaardige binnenafwerking Vandenbussche uit Aalter ziet het graag groot, complex, zeer goed afgewerkt en van A tot Z. Of het nu gaat om overheidsgebouwen, residentiële bouwwerken of uitgekiende kantoren: het familiebedrijf heeft de specialisaties in huis om projecten succesvol af te werken én biedt ook na oplevering een all-in service aan.

Toen Dirk Vandenbussche 33 jaar geleden zijn aannemersbedrijf oprichtte, bouwde hij vooral voor de overheid en scholen. Met de bankencrisis en dito dip in de overheids uitgaven, besloot de onderneming een tiental jaar geleden de risico’s te spreiden door de privémarkt aan te boren met grootschalige bouwprojecten zoals kantoren (met loodsen), sportinfrastructuur en residentiële woonvoorzieningen. Deze succesvolle keuze heeft ertoe geleid dat Vandenbussche jaar na jaar organisch groeit en er momenteel 180 werknemers een omzet van 95 miljoen euro genereren.

VOORTRAJECT MAAKT HET GROTE VERSCHIL Ir. Dirk Inghelbrecht, directeur studie- en calculatiedienst: “Onze klanten kunnen als het ware van een wit blad vertrekken: wij zoeken voor hen een architect en gaan vervolgens samen aan het werk. Door de jaren hebben we heel wat expertise opgebouwd inzake hoogwaardige technische installaties en totaalafwerking. Door van in het begin mee te stappen in het project, kunnen we proactief meedenken en

de klant heel wat optimalisaties bieden op het vlak van prijs, planning en afwerking.” Ir. Kristof Defruyt, directeur-bestuurder: “Wij hebben ook een aantal specialisten in huis die de externe architect kunnen bijstaan bij deze steeds complexere materie. Denk aan wetgeving, vergunningen, financiering, recht van opstal, EPB- en BENeisen, akoestiek, BIM … Het is met deze meerwaarde dat wij onze slogan (nvdr: wij trekken uw plan) ten volle waarmaken.

SERVICE NA OPLEVERING Op vraag van de klanten, om na de oplevering van het gebouw nog wat extra’s aan te passen, werd de commerciële business unit Akko opgericht, een snelgroeiend bedrijf binnen Vandenbussche. Grosso modo staat Akko in voor drie zaken: nazorg van een opgeleverd project, kleinere projecten voor bestaande klanten en onderhoud na oplevering. Vooral bij dit laatste is de vraag zeer groot: een jaarlijkse inspectie van de daken, het buitenschrijnwerk, het onderhoud van technische installaties …

Defruyt: “Bouwheren kopen niet enkel een gebouw, maar huisvesting voor de komende jaren. Als bouwer zijn wij dus de ideale partner om in te staan voor het verdere onderhoud. We kunnen trouwens voor de klant de te voorziene onderhoudskost berekenen, zodat ze dit jaarlijks kunnen budgetteren.”

TOT IN DE PUNTJES Vandenbussche zet niet enkel graag zijn tanden in grote projecten van A tot Z, maar houdt ook van speciale uitdagingen en een interieurafwerking om u tegen te zeggen. Defruyt: “Wij bouwen graag kantoren met een hoge graad van afwerking. Kijk bv. naar het kantoor van domoticaspecialist Basalte in Merelbeke, van maatwerkbedrijf Ryhove in Gent,van het softwarebedrijf Adifo in Maldegem of het clubhuis voor Gantoise aan de Watersportbaan. Daarnaast doen wij ook geregeld renovaties: hoe ingewikkelder, hoe liever. Onlangs hebben we Loods 23 opgeleverd, een nieuwbouw geïntegreerd in een bestaande loods die volledig moest gestript en aangepast worden aan de nieuwe reglementering.” O N D E R N E M E R S # 0 3 39

MEEGEDEELD

BEDRIJVENTERREINEN VAN DE TOEKOMST ZIJN DUURZAAM

Eilandje Zwijnaarde: van blackpoint tot duurzame hotspot Duurzaamheid is de nieuwe standaard, ook bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen. In Oost-Vlaanderen is het ‘Eilandje Zwijnaarde’ een schoolvoorbeeld van zo’n duurzame doorgedreven ontwikkeling op de lange termijn, in nauw overleg met vele partners.

De overheid maar zeker ook ondernemingen stellen steeds vaker eisen op vlak van keuzes die moeten of kunnen gemaakt worden bij de ontwikkeling van hun nieuwe bedrijven terreinen, dit alles onder de koepel van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit kan een eigen ethische overtuiging zijn en dus een bewuste keuze om dit uit te stralen naar alle medewerkers binnen het bedrijf en de directe omgeving, maar vooral moet dit aanzien worden als een opportuniteit voor een integrale benadering. Bij de keuze van bedrijventerreinen wordt zorgzaam gekeken met welke partners er in zee wordt gegaan. Hierbij speelt de manier waarop omgegaan wordt met people, planet

en prosperity een steeds grotere rol bij de keuze van bedrijven die toegelaten worden. Deze keuze begint al bij de initiële locatie voor nieuwe ontwikkelingen van bedrijven centra. In Vlaanderen zijn er enkele mooie voorbeelden te vinden van herontwikkeling van verlaten industriële sites, de zogenaamde ‘brownfields’, tot bouwrijpe bedrijventerreinen.

HAALBAARHEIDSSTUDIES: INTEGRAAL BEKEKEN IS SMART BEKEKEN De sanering van het voormalige blackpoint met viscosebekkens (van het vroegere Fabelta) op het Eiland Zwijnaarde is vanaf

2002 in volle uitvoering gegaan. Bedoeling is dat de ganse operatie uiteindelijk ontwikkeld wordt tot een regionaal bedrijventerrein waar kenniscentra en logistieke bedrijvigheid hand in hand gaan tegen 2030. Deze keuze is gemaakt door de ligging van het terrein in de oksel van autosnel- en waterwegen én de nabijheid van een hoogtechnologische campus ‘Tech Lane Ghent’. Voor deze terreinontwikkeling is in 2003 al een masterplan opgemaakt waarin de krachtlijnen van de beoogde kwaliteitsvolle ontwikkeling gespiegeld worden. De haalbaarheidsstudie en het inrichtingsplan zijn in 2007 uitgewerkt in nauw overleg met alle partners (Provincie Oost-Vlaanderen, POM Oost-Vlaanderen, Stad Gent en het stadsontwikkelingsbedrijf AG SOB, nv Domo en de nv Waterwegen en Zeekanaal), en met alle bevoegde en vergunningverlenende instanties. Dit inrichtingsplan integreert talrijke deelplannen die de fundamenten vormen voor de visie op lange termijn: 1. Deelplan ecologie (oeverstrook tijarm, landschapsheuvel en plateau) 2. Deelplan beeldkwaliteit 3. Deelplan landschappelijke inpassing 4. Deelplan ruimtelijke veiligheidsaspecten 5. Ruimtelijke aspecten van het park management (inclusief mobiliteits onderzoek & watertoets) 6. Balans grondverzet 7. Fasering in de inrichtingsacties (rekening houdend met de sanering)

Situeringsfoto ‘Eilandje Zwijnaarde’, bron: Haalbaarheidsstudie en inrichtingsplan regionaal bedrijventerrein Eiland Zwijnaarde ‘een opvallend slim logistiek park aan de ingangspoort van Gent’-2007

MEEGEDEELD

Landschappelijke inpassing ‘Eilandje Zwijnaarde’: landschapsheuvel als LANDMARK met zicht op fietspad en oeverstrook, bron: Haalbaarheidsstudie en inrichtingsplan regionaal bedrijventerrein Eiland Zwijnaarde ‘een opvallend slim logistiek park aan de ingangspoort van Gent’-2007

Deze studie diende als leidraad voor de uitwerking van het GRUP, voor de uitvoering van de noodzakelijke verkeersontsluiting en landschapsontwikkeling en uiteindelijk voor de opmaak van noodzakelijke omgevingsvergunningsaanvragen.

HET EINDRESULTAAT: EEN OPVALLEND SLIM LOGISTIEK PARK AAN DE INGANGSPOORT VAN GENT Ondertussen beginnen de eerste bedrijven zich te vestigen op het Eilandje Zwijnaarde. Het zuidelijk deel van het terrein is uitgebouwd op de afgewerkte baggerspeciedeponie. Voor de bedrijven die zich daar vestigen, heeft dit beperkte consequenties, o.m. het gebruik van paalfunderingen en alleen ondiepe ondergrondse constructies zijn mogelijk. Maar bedrijven die zich hier vestigen, kunnen wél rekenen op een aantal gemeenschappelijke voorzieningen dankzij de integrale visie: zo zijn er parkeertorens, fietsroutes en een kwaliteitsvolle inrichting van het openbaar domein voorzien (zoals een aantrekkelijke landschapsheuvel, lichtplan, sfeervolle groeninrichtingen, …). Dit zal alle bedrijven en toekomstige werknemers ten goede komen op voorwaarde dat de vergunningen nu nog vlot bekomen worden en dus alle neuzen in dezelfde richting (blijven) staan zoals in 2007 al afgesproken. ir. Kaat Allaert Bestuurder Manager BOVA ENVIRO+, milieustudiebureau Eind 2008 versus eindperiode ontwikkeling 2026-2030 ‘Eilandje Zwijnaarde’, bron: Haalbaarheidsstudie en inrichtingsplan regionaal bedrijventerrein Eiland Zwijnaarde ‘een opvallend slim logistiek park aan de ingangspoort van Gent’-2007

O N D E R N E M E R S # 03

Securex te Gent — © Noa

Wyckaert bouwonderneming, de klasse 8 aannemer die uw projecten realiseert in de industrie, de utiliteitsbouw of de residentiële markt. Innovatief

Met Passie

Klantgericht

Duurzaam

Milieuvriendelijk

Bij Wyckaert zien we elke project als een partnership met onze klant. Samen leggen we een traject af, om tot een resultaat te komen waar we allen trots op zijn. We bouwen graag een duurzame relatie op, die gebaseerd is op eerlijke communicatie en vertrouwen. We maken écht het verschil door het persoonlijk contact met elke klant.

Met deze aanpak willen we ervoor zorgen dat elk project een referentieproject wordt. Kortom, we zijn wild van bouwen en dat voel je in onze no-nonsens aanpak!

Elyx te Sint-Lambrechts-Woluwe — © Noa

Wij staan voor een persoonlijke aanpak. Heeft u vragen? Contacteer ons. Ottergemsesteenweg 415 - 9000 Gent T +32 (0)9 222 60 24 - info@wyckaert.eu

DUURZAME KOPLOPERS

“Als er ergens vooruitgang te boeken valt in de bouwsector, is het wel op het vlak van duurzaamheid”

Nieuw kantoor van Wyckaert ademt duurzaamheid Een visitekaartje dat kan tellen: het nieuwe kantoor, atelier en magazijn dat Wyckaert ontwierp en bouwde, ademt duurzaamheid. Een weloverwogen keuze van het Gentse bouwbedrijf dat wil pionieren in de sector. “Het is een erg traditionele wereld, de bouwsector”, stelt Johan Franceus, general manager bij Wyckaert. “Als er ergens vooruitgang te boeken valt, dan is het wel op het vlak van duurzaamheid. Dat functionaliteit, duurzaamheid en elegantie perfect kunnen samengaan, bewijzen we hier in dit nieuwe gebouw.” Van de uitgesproken gevel in keramiek, over het BEO (boorgatenenergieopslag)- veld voor verwarming en koeling, infiltratie van regenwater via een WADI (bufferings- en infiltratievoorziening) tot het installeren van een fitnessruimte voor de werknemers: alle opties en details werden op tafel gelegd voor de nieuwe gebouwen aan de Ottergemsesteenweg.

TABULA RASA “We kozen er bewust voor om de bestaande infrastructuur niet te renoveren. Starten vanaf nul gaf ons de ruimte om het volledige project binnen onze duurzame visie te

kaderen”, vertelt Franceus. Die visie wordt uitgedragen door Kurt Van Moorhem en Noor Cleeren, respectievelijk verantwoordelijk voor veiligheid/milieu/kwaliteit en HR. Zij trekken de duurzaamheidskar en zorgen ervoor dat Wyckaert al sinds 2014 het milieu- en duurzaamheidscharter haalt. Dat vertaalt zich in een resem acties en initiatieven. “De samenwerking met Werf Water is daar een uitstekend voorbeeld van”, zegt Van Moorhem. “De lage grondwaterstand is een probleem dat steeds relevanter wordt. Door het recupereren van grondbemalingswater willen we bijdragen aan de oplossing.”

Vandaag wordt al zo’n 33% CO2 bespaard, maar dit kan eenvoudig worden opgeschaald naar 50% besparing.

MENSELIJKE FACTOR

WINSTGEVEND OP LANGE TERMIJN

Daarnaast staat Wyckaert er ook op om alternatieven te zoeken voor de diesel- verslindende stroomgroepen op werven. Daar toont innovatie via werfbatterijen vandaag al wat er mogelijk is. Het heeft een aanzienlijke impact op het algemene energieverbruik en de CO2-uitstoot.

“Maar enkel met innovaties en inspanningen voor duurzame alternatieven komen we er niet”, beweert Cleeren. “De groep collega’s hierin meetrekken, enthousiasmeren en aantonen dat ook zij kunnen bijdragen aan een positieve impact van het bedrijf is cruciaal. En als je er met een paar in gelooft dan kan er veel. Dat uit zich op verschillende manieren: van samen sportuitdagingen aangaan tot een gezond veiligheidsbewustzijn op de werven.”

“Wyckaert wil voorbereid zijn op de toekomst”, besluit Franceus. “Bedrijven die inzetten op duurzaamheid presteren gewoon beter. Het levert financieel een voordeel op. We willen hier proactief op inzetten en mee de sector verder vorm geven.”

Ook een actie rond duurzaamheid gepland? Laat het ons weten duurzaamondernemen.ov@voka.be. Meer op www.voka.be/oost-vlaanderen/vcdo. O N D E R N E M E R S # 0 3 43

DUURZAME KOPLOPERS

Nooit eerder gezien: volledig duurzaam baggeren aan de kust Jan De Nul Group realiseerde onlangs een wereldprimeur aan de Belgische kust. Het baggerbedrijf voert voortaan 100% duurzame strandsuppleties uit en helpt daarmee het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) met haar klimaatambities. In totaal zal er 500.000 m³ zand op het strand van Raversijde aangebracht worden.

Het Aalsterse bedrijf vaart al enige tijd een duurzame koers. Midden 2019 engageerde de baggeraar zich al contractueel om jaarlijks 15% minder CO2 uit te stoten bij de onderhoudsbaggerwerken in de kustjachthaven van Nieuwpoort, in opdracht van Agentschap MDK. Het is nu voor de eerste keer dat een bedrijf in baggerwerken een dergelijke uitstootvermindering behaalt in een commerciële toepassing op een project.

Nul Group. “We staan niet stil en streven altijd naar beter doen dan wat ons wordt opgelegd. Go for zero is ons motto.” Ook het materiaal dat voor de werken ingezet wordt, is aandachtig bekeken. De meest geavanceerde bulldozers en graafkranen zijn voorzien van uitlaatgasfiltersystemen en de werfkantoren zijn ecologisch en goed geïsoleerd.

VOORTREKKERSROL DUURZAAM VAREN Voor de werken in Raversijde vaart het baggerschip van Jan De Nul op een duurzame drop-in biobrandstof, gemaakt van oliën uit plantaardige afvalstromen. ‘Drop-in’ houdt in dat de huidige motoren geen aanpassing vragen om deze brandstof te kunnen gebruiken. Zo verkleint de CO2-uitstoot tot 90% en belandt er veel minder fijnstof in de lucht. “Deze biobrandstof gebruikten we al voor verschillende schepen in de Benelux”, licht Michel Deruyck toe, Hoofd Energiecel bij Jan De 44

Het Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK) wil met deze aanpak bevestigen hoe het een voortrekker is binnen de Vlaamse Overheid om de klimaatambities waar te maken. Binnen de Vlaamse Klimaatstrategie 2050 streeft ons land een reductie van 85% van de broeikasemissie na in vergelijking met 2005. “We willen op alle mogelijke manieren onze milieu-impact beperken”, vertelt Nathalie Balcaen, administrateur-generaal MDK. “In onze bestekken die we in de

markt zetten, besteden we dan ook bijzonder veel aandacht aan milieucriteria en dat zorgt vandaag al voor concrete CO2-reductie.”

VAN STRAND NAAR STRAND Na het project in Raversijde verhuist het team met al het baggeren grondmateriaal voor een zestal weken naar het strand van Duinbergen bij Knokke. Daar zal het strand met zo’n 900.000 kubieke meter gebaggerd zand opgehoogd worden om de kust te beschermen tegen de ruige zee. Zandsuppleties blijven immers de meest effectieve maatregel om ons te beschermen tegen overstromingen vanuit de zee, ook al vergen ze regelmatig onderhoud. Ze bieden een natuurlijke omgeving waar ook planten en dieren hun plaats kunnen hebben. Na Knokke komen dit voorjaar ook nog Bredene en Wenduine West aan de beurt.

www.jandenul.com

OVER KLEINE EN GROTE ZAKEN

Een cursief over het wel en wee op de Oost-Vlaamse werkvloer. Elke gelijkenis met bestaande personen en/of situaties is louter toeval.

TEKST SAM DE KEGEL – ILLUSTRATIE LISE VANLERBERGHE

‘Ik hou zoveel van jou, omdat…’ Ik verslik me niet snel in mijn ochtendkoffie, maar onlangs was het van dattum. ‘Geen inspiratie? Laat een computer jouw liefdesbrief schrijven’’, kopte een online artikel. Aanleiding voor het artikel was Valentijn, dat hyper gecommercialiseerde feest dat het uitdovende vuur bij tortelduifjes moet aanwakkeren. Een Oost-Vlaamse scale-up in machine learning verkondigde met licht enthousiasme dat hun tool met behulp van artificiële intelligentie (AI) zelfstandig volwaardige Nederlandstalige liefdesbrieven kan schrijven. “Uren staren naar een leeg, wit blad en zoeken naar de juiste woorden bij het schrijven van de ideale liefdesbrief is verleden tijd. Met onze nieuwste tool moet je enkel nog het romantisch kaartje uitkiezen om je tekst mooi te doen uitkomen. Simpel toch?” Als ervaringsdeskundige in het schrijven van liefdesbrieven met de pen – ja, ik ben geen millennial, indien u er nog aan twijfelde – groeide het wantrouwen. Zeg me, wat is er mooier maar tegelijk ook complexer dan een vrouw met hartstochtelijke woorden verleiden? Ik begon inderdaad steeds met een blanco blad. Ik herbegon ook tien keer. De allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie laat zich niet gemakkelijk vangen in vloeiende, meeslepende zinnen. Bijzondere aandacht besteedde ik aan de metaforen, zoals Mario, de arme postbode in Il Postino, die met metafore e parole (en met de hulp van de Chileense dichter Pablo Neruda) de oogverblindende Beatrice voor zich probeert te winnen. Eén metafoor kan het verschil maken tussen een blauwtje lopen of totale overgave. Ik probeerde ook op te bouwen naar een verzengende climax, in de hoop dat de vingers van de schone die ik begeerde, zouden beginnen trillen naarmate ze verder las.

Nu wil ik de kracht van artificiële intelligentie niet onderschatten. Natural language processing, de vaardigheid van computermodellen om menselijke taal te kunnen begrijpen en verwerken, bestaat al even en blijft groeien. In 2015 las ik in de Volkskrant al een artikel over een ‘robot’, lees: algoritme – dat sneller dan een mens een nieuwsbericht had geschreven over een aardbeving. Drie minuten nadat de grond gedaverd had, stond het in The Los Angeles Times. Narrative Science liet drie jaar eerder al zijn ‘robotjournalisten’ sportberichten schrijven. In het begin bleek het algoritme bijna altijd te schrijven vanuit het perspectief van de winnende ploeg. Maar dat durven journalisten van vlees en bloed natuurlijk ook. Maar over een aardbeving of voetbalwedstrijd schrijven is toch nog van een andere orde dan een liefdesbrief neerpennen. Dat laat je niet zomaar over aan een computer, toch? Benieuwd hoe de tool precies werkt? Test het uit, stond er op het einde van het artikel. Toch even proberen, dacht ik. Ik kreeg al meteen de eerste zin cadeau: ‘Ik hou zoveel van jou, omdat …’ (druk tab) Ik hou zoveel van jou omdat ik die prachtige dame heb En ik heb echt enorm veel zin in jou En dan nog meer in dat heerlijke Ben jij het ook altijd die geile… Na die laatste zin besloot ik mijn poging om een liefdesbrief via AI te schrijven, te staken. Misschien staat het algoritme nog niet helemaal op punt, maar met dit scabreuze karamellenvers riskeer ik eerder een oorveeg dan een innige kus te ontvangen van mijn geliefde.

O N D E R N E M E R S # 0 3 45

ONDERNEMERS & CO

Certifisc

Verlaagd btw-tarief voor afbraak en heropbouw van woningen Men kent reeds lange tijd het verlaagd btw-tarief van 6% voor de afbraak en heropbouw van woningen in 32 Belgische steden. In 2020 werd tijdens de vorming van de nieuwe regering afgesproken om dit verlaagd tarief toepasbaar te maken over het hele Belgische grondgebied. Sinds 1 januari 2021 is deze uitgebreide regeling officieel van kracht, zij het mits naleving van bijzondere en strikte voorwaarden. Welke woningen komen in aanmerking ? De wetgever voorziet in drie situaties waarbij men het verlaagd btw-tarief kan genieten. Afbraak en heropbouw uitgevoerd door bouwheer-natuurlijke persoon om de woning nadien zelf te betrekken Na de afbraak en heropbouw moet de bouwheer-natuurlijke persoon de woning als enige en hoofdzakelijk eigen woning bestemmen voor een periode van ten minste vijf jaar. De bewoonbare oppervlakte van de woning mag maximaal 200 m² bedragen. Afbraak en heropbouw uitgevoerd door een bouwheer (natuurlijke persoon of rechts persoon) van een woning bestemd voor langdurige sociale verhuur Na de afbraak en heropbouw moet de bouwheer de woning gedurende ten minste 15 jaar verhuren aan een sociaal verhuurkantoor of verhuren in het kader van een door de bouwheer aan een sociaal verhuurkantoor toegekend beheermandaat. Afbraak en heropbouw uitgevoerd door een bouwheer (natuurlijke persoon of rechts persoon) met nadien levering aan een verkrijger die de woning zal bestemmen voor eigen betrekking of langdurige sociale verhuur Na de afbraak en heropbouw moet de woning door de bouwheer geleverd worden ofwel aan een natuurlijke persoon die de woning als enige en hoofdzakelijk eigen woning zal gebruiken ofwel aan een verkrijger die de woning zal verhuren aan een sociaal verhuurkantoor of via beheermandaat. Voor de bestemming als eigen woning geldt opnieuw de maximumoppervlakte van 200 m² 46

en de duurtijd van minstens 5 jaar. In geval van sociale verhuur geldt ook hier opnieuw de minimumtermijn van 15 jaar. Toepassing in de tijd Het nieuwe regime betreft een tijdelijke regeling die zal gelden vanaf 1 januari 2021 tot en met 31 december 2022, hetgeen betekent dat de btw effectief opeisbaar geworden moet zijn tijdens deze periode. De wet stelt daarbij ook dat de btw uiterlijk op 31 december van het jaar van de eerste ingebruikneming opeisbaar geworden moet zijn. De wet voorziet hier wel in een overgangs regeling voor lopende projecten. Het tarief van 6% kan nog genoten worden voor werken die na 1 januari 2021 worden gefactureerd, ook al werden ze ervoor aangevat. Het gaat dus niet om alle werken in onroerende staat die in het kader van lopende projecten werden uitgevoerd, maar alleen om de werken die nog vanaf 1 januari 2021 gefactureerd worden. Er dient hiervoor wel een verklaring ingediend te worden bij de bevoegde btw-administratie en dit uiterlijk op 31 maart 2021.

onmiddellijk nut meebrengt voor de eigenaar (of de huurder) zijn wel mogelijk aan het verlaagd tarief, zelfs indien de garage niet grenst aan de woning. De plaatsing van een tuinhuis of serre is daarentegen wel uitgesloten. - Werken die betrekking hebben op zwembaden, sauna’s, midgetgolfbanen, tennis terreinen en dergelijke installaties. - De gehele of gedeeltelijke reiniging van een woning. De FOD Financiën heeft een uitgebreide FAQ uitgewerkt waarin tal van bijkomende vragen beantwoord worden. Heeft u toch specifieke vragen waarop u niet meteen een antwoord terugvindt? Aarzel dan niet om ons vrijblijvend te contacteren. Jorn Peyskens

Om te vermijden dat men in de laatste periode van deze maatregel nog zo veel mogelijk voorschotten zou factureren, heeft de wetgever bepaald dat voor de werken waarvoor de aanvraag voor een omgevingsvergunning pas na 1 juli 2022 bij de bevoegde instantie wordt ingediend, de toepassing van het verlaagd btw-tarief van 6 % beperkt zal worden tot 25% van het totale bedrag van de in de aanvraag vermelde werken. Men wacht dus best niet te lang met de aanvraag van de nodige vergunningen voor een project. Uitgesloten werken Het verlaagd tarief geldt enkel voor de afbraaken opbouwwerken zelf. Voor het werk van architecten, ingenieurs en dergelijke is nog steeds het normale tarief van toepassing. De wetgever sluit ook nog uitdrukkelijk een aantal werkzaamheden uit: - Werken die geen betrekking hebben op de eigenlijke woning, zoals tuinaanleg en de oprichting van afsluitingen. De werken voor de oprichting van een garage die een

Uw boekhouding digitaal, advies in mensentaal KANTOREN TE GENT EN TE OUDENAARDE T GENT 09 221 14 41 T OUDENAARDE 055 30 14 41

www.certifisc.be

ONDERNEMERS & CO

COTTYN Advocaten

Is zwijgen zilver of goud? Het faillissement in onzekere tijden

1. Het wel en wee van het ondernemen Ondernemen is niet niks. De ondernemer moet kapitaal bijeenkrijgen, hopen dat de zaak na investering voldoende opbrengt én blijvend meerwaarde bieden t.o.v. zijn concurrentie. Als het dan wat slechter gaat, ziet de onder nemer zijn droom misschien in duigen vallen. Het is geen toeval dat broodwinning in het Engels “livelihood” heet. De goede ondernemer staat op met de zaak en gaat ermee slapen. De ondernemer leeft voor de zaak. De gezondheidscrisis is voor velen dan ook een ramp. Hoewel de overheid aanvankelijk de ondernemers in bescherming nam door de faillisementsstop, werd ook daar de stekker uit getrokken, hetgeen weinig goeds voorspelt. Zo kopte Knack op 9 november 2020 al dat de crisis ruim 20.000 bedrijven in de richting van een faillissement zou duwen. 2. De rol van een de facto zaakvoerder Zaken hebben zaakvoerders. De wet maakt een onderscheid tussen de iure en de facto zaakvoerders. De iure zaakvoerders zijn zij die als dusdanig staan geregistreerd. De facto zaakvoerders zijn zij die de touwtjes werkelijk in handen zouden hebben. De lijn tussen bijv. een aandeelhouder die actief bezig is met de opvolging van de zaak om zijn centen te verzekeren en een de facto zaakvoerder is soms dun. De rechter zou de té bemoeizieke aandeelhouder of een familielid wel eens kunnen beschouwen als de de facto zaakvoerder wanneer het faillissement wordt beoordeeld. Op voorhand zekerheid bieden daaromtrent is geen sinecure. 3. De aangifte van het faillissement Er is pas sprake van een faillissement naar Belgisch recht wanneer tegelijkertijd voldaan is aan twee voorwaarden: (i) staking van betaling en (ii) geschokt krediet. Dat houdt concreet in dat de zaakvoerder (i) geen liquiditeiten meer heeft en (ii) ook geen uitstel van betaling meer kan krijgen of een krediet.

Zodra de zaakvoerder zich in dergelijke situatie bevindt, moet hij doen wat hij intuïtief te allen prijze zal willen vermijden: aangifte doen met het oog op het faillissement. De zaakvoerder moet die aangifte binnen de maand doen vanaf de staking van betalingen. Wanneer hij bewust talmt, kan hij correctioneel worden vervolgd voor het intentioneel uitstellen van de aangifte. Hoewel voorheen werd aangenomen dat enkel de de iure zaakvoerder strafbaar was voor de ontijdige aangifte van het faillissement, oordeelde het Hof van Cassatie op 9 januari 2018 dat de de facto zaakvoerder “het nodige moet doen” om de aangifte te doen, anders is ook hij strafbaar. Die aangifteplicht geldt nu dus voor beide zaakvoerders: de de iure én de facto zaakvoerder. Aangifte doen van faillissement zal niet altijd eenvoudig zijn wanneer men een de facto zaakvoerder is. Die kan immers niet officieel voor de onderneming optreden. Ook wat precies “het nodige doen” is, verduidelijkte het Hof niet.

men hem verwijten misschien niet genoeg gedaan te hebben en dan loert de correctionele veroordeling nog om de hoek… Daarmee moet een betrokken stakeholder ofwel het risico lopen correctioneel vervolgd te worden als hij niets (of te weinig) doet, ofwel het risico lopen dat hij bestuurdersaan sprakelijkheid oploopt wanneer hij wél iets doet, omdat hij dan zou erkend hebben een de facto bestuurder te zijn. Door dit cassatiearrest is er onzekerheid. Elke betrokken stakeholder zal zich voor elke soort situatie moeten informeren en een risicoafweging moeten maken. Door deze onzekerheid heeft het Hof misschien wel een rem geplaatst op de betrokkenheid bij het onder nemen. Dat kan enkel betreurd worden. Marc Cottyn & Jan De Groote

4. Zwijgen: zilver of goud? De de iure zaakvoerder moest voorheen intentioneel het faillissement uitstellen om strafbaar te zijn. Voor de de facto zaakvoerder zou het kunnen volstaan dat hij nalatig was (niet het nodige doen). Juridisch is dat allesbehalve evident, omdat dit verschil in behandeling niet uit de wet zelf blijkt. Zelfde tekst, andere strafbaarstelling dus. Bovendien wordt een stakeholder daarmee voor een zwaar dilemma geplaatst. Als hij ontdekt dat zijn betrokkenheid ertoe kan leiden dat de rechter hem als de facto zaakvoerder bestempelt, dan heeft hij de plicht om zelf het nodige te doen zodra hij de staking van betaling vaststelt. Echter, door zelf het nodige te doen, zou men wel eens kunnen stellen dat hij heeft toegegeven een de facto zaakvoerder te zijn omdát hij de aangifte deed. En wat is dat, het nodige doen? Als hij handelt en men beschouwt hem als de facto zaakvoerder, kan

COTTYN Advocaten Leopoldlaan 48 - 9300 Aalst BE0898.966.997 COTTYN Lawyers

www.cottyn.eu O N D E R N E M E R S # 03

NETWERKING

Family Business Happening 25.03.2021

SAVE THE DATE Community Event ‘Groei’ 04.05.2021

Meer dan 100 familiale ondernemers uit Oost-Vlaanderen verzamelen op 25 maart digitaal voor de 8ste editie van de Family Business Happening. Trouwe deelnemers weten dat dit event garant staat voor boeiende ontmoetingen met gelijkgestemden en inspirerende getuigenissen van familiebedrijven en experts. In samenwerking met Voka West-Vlaanderen.

Inspirerende, informatieve en interactieve sessies met o.a. Belgische ondernemer en durfkapitalist, Jürgen Ingels. Auteur van het boek “50 lessen voor ondernemers.”

Voka Fietst Meer info: www.voka.be/activiteiten/familybusinesshappening

Fietsstage Mallorca 2021 08 – 12.05.2021 Mallorca of het Spaanse vasteland

AGENDA 16.03.2021

Xpertfinder Food

31.03.2021

Netwekkers kameroverschrijdend

21.04.2021

Netwekkers Duurzaamheid

Het was een sportieve traditie geworden: in het voorjaar de winter uitfietsen. Helaas heeft in 2020 Covid hier anders over beslist. We proberen het opnieuw in 2021. Van 08 mei tot en met 12 mei 2021 fietsen we de winter uit onze benen en vliegen we met de Voka Fietsers naar Mallorca of het Spaanse vasteland, voor een intense, intensieve en vernieuwde fietsstage. Niet enkel de die-hard fietser zal zijn hart kunnen ophalen: we voorzien immers verschillende niveaus en aangepaste parcours, zodat elke fietser zijn gading kan vinden.

18.05.2021 Innovatiecafé 03.06.2021

Big Refresh

16.06.2021

Netwekkers Meetjesland | Decola

17.06.2021

Community Event ‘Starters’ (ov) ACTUEEL OVERZICHT:

MEER INFO: netwerking.gent@voka.be

Info en inschrijven: christine.leytens@voka.be

ANG Groep neemt Carrosserie Spiessens over

telex EnerVest wordt onderdeel van 7C Solarparken Belgium Het Gentse bedrijf EnerVest Belgium, actief in projectontwikkeling en beheer van zonneparken, maakt vanaf eind vorig jaar onderdeel uit van het Duits beursgenoteerde bedrijf 7C Solarparken. Daarmee wil de Duitse groep in hernieuwbare energie een grotere rol spelen in het ontwikkelen, bouwen, uitbaten en onderhouden van zonne parken. Momenteel heeft het bedrijf een productie van 256 megawattpiek (MWp) zonne-energie waarvan het meeste gelegen is in Duitsland. Met de overname wil het de Belgisch portfolio verder uitbreiden met 50 MWp.

Carrosserie Spiessens uit Bornem, gespecialiseerd in het beschilderen en herstellen van grote voertuigen, treedt toe tot de ANG Groep uit Ronse, actief in het maken van afzet containers. Volgens Guillaume Vander Stichele (ANG Groep) kadert de overname in een groter verhaal. “We zijn continu op zoek om de groep te versterken. Onlangs botsten we op het dossier van Carrosserie Spiessens en het klikte meteen met de eigenaars Freddy en Lieven Spiessens.” Voor de broers van het Bornemse bedrijf was het een logische stap. “We naderen beiden de 60 en er is geen opvolging meer. De komende jaren zullen we nauw met Guillaume samenwerken om te zorgen voor een vlotte overgang.” www.ang.be - www.carrosseriespiessens.be

Multi-fietskoeriersdienst gaat van start in Ninove enervestprojects.eu

U&I Learning is voortaan FLOWSPARKS Cédric Herregodts, Chief Commercial Officer

Leverancier van e-learning services, U&I Learning, gaat voortaan door het leven als FLOWSPARKS. Het bedrijf uit Wondelgem stond al even bekend als de ontwikkelaar van het gelijknamige platform. “Voor veel klanten waren we al bekend als het bedrijf achter FLOWSPARKS. De keuze om alle activiteiten van U&I Learning onder die naam te plaatsen leek dan ook logisch”, vertelt Cédric Herregodts, CCO van het Gents softwarebedrijf. Met het platform kan iedereen in elk bedrijf aan de slag gaan met het ontwikkelen, onderhouden en beheren van digitale leermodules. “We willen de komende jaren nog meer inzetten op digitale kennisoverdracht en ons bedrijf verder uitbouwen. De nieuwe naam past volledig in onze internationale groeiambities”, aldus Herregodts.

Dankzij de samenwerking van verschillende organisaties komt het in 2021 tot de opstart van een fietskoeriersdienst in Ninove. Het Steunpunt Welzijn vzw en partners vzw Werkpunt Ninove, Publiburo Reclamemakers en Belgolivery krijgen voor het erkend innovatieproject een subsidie vanuit provincie Oost-Vlaanderen. Het sociaal project omvat fietskoeriers die mailings en pakketjes rondbrengen. “Tijdens de coronacrisis brachten we zo ook mondmaskers rond in Geraardsbergen”, vertelt Michel De Gols van Steunpunt Welzijn. “Met de provinciale steun krijgen we de kans om een plaatselijke hub in Ninove te realiseren.”

www.flowsparks.com/nl

O N D E R N E M E R S # 0 3 49

LEREN VAN EN MET ELKAAR

HOE MAAK JE DURFINVESTEERDERS HET HOF ALS START-UP?

Investor readiness: are you ready? Wanneer is een start-up klaar om in zee te gaan met een investeerder? Hans Maenhout van Finindus en Frank Maene van Volta Ventures geven acht praktische ‘relatietips’ om durfinvesteerders te verleiden. TEKST JOLYN DE BAETS

Find the right match

“Zoeken naar een investeerder is zoals zoeken naar een partner. Je moet voldoende tijd nemen om elkaar goed te leren kennen. Ook een investeerder heeft sterke en minder sterke punten. Er moet een match of klik zijn tussen beide partijen. Reken op zes tot twaalf maanden van de eerste kennismaking tot het binnen halen van kapitaal”, geeft Hans aan.

Long term relationship

“Het investeringsproces begint met een simpele e-mail met een korte voorstelling: wie ben je en wat doe je. Voeg ook je businessplan toe. We ontvangen 2.000 e-mails per jaar, uiteindelijk komen we tot 3 à 5 investeringen. We gaan dus maar met een beperkt aantal start-ups in zee”, zegt Frank Maene. “Als entrepreneur moet je op een investeerder durven afstappen, ook al weet je dat het wellicht nog te vroeg is. Het is belangrijk om ook in dit stadium al een relatie op te bouwen met een durfkapitalist. Dat versnelt het proces achteraf. Een goede relatie met een investeerder verhoogt ook je credibility naar andere mogelijke investeerders toe. Hierdoor kan de duur van een kapitaalronde vaak ingekort worden”, geeft Hans aan.

Listen

“Het is belangrijk om goed te luisteren naar een kapitaalverstrekker. Wij hebben ook niet alle wijsheid in pacht, maar we kunnen start-ups wel vooruit helpen met onze ervaring en expertise”, zegt Frank.

Network is key

“Het antwoord zit in jouw netwerk. Een investeerder opent graag zijn netwerk voor de start-up”, aldus Hans. “It’s not what you know, but who you know. Wijze raad die ik heb opgepikt toen ik nog in the States werkte. Het feit dat een start-up al connecties heeft met een gerenommeerde partij, schudt ons wakker tijdens het eerste gesprek”, vult Frank aan.

Explore the market

Beide kapitaalverschaffers beklemtonen dat ze pas investeren in een start-up wanneer het uit de startblokken is geschoten. Frank; “Het moet verder gaan dan louter een idee. Het businessplan moet uitgewerkt zijn, ze moeten weten wie hun grootste concurrenten zijn, de markt al verkend hebben.” “Je moet jouw klant en de markt begrijpen”, zegt ook Hans. Je product of dienst moet al getest zijn, er moet bewijs zijn dat het werkt en dat mensen ervoor willen betalen. Ga eerst voor een markt met een lage barrier to entry. Verken die markt eerst, om dan later naar een grotere markt te gaan. Die ambitie moet er zijn,” geeft Hans mee.

Be realistic

“Wiens probleem ga je oplossen met jouw product of dienst? Een oplossing voor alles en iedereen is niet mogelijk. Een start-up moet ook kunnen aangeven wat hun product of dienst niet is, wat het niet kan. Uiteindelijk komen we er toch achter, dus wees realistisch en eerlijk. Een zekere vorm van realisme in wat je probeert te doen, charmeert me altijd”, aldus Hans.

OVER HANS: Hans Maenhout werkt sinds 2013 voor Finindus. Vóór zijn carrière als risicokapitaalverschaffer zat Hans aan de andere kant van de tafel, als CEO van een start-up.

Pitch like a pro

“De eerste ontmoeting met een kapitaalverstrekker is zoals een sollicitatiegesprek. Start de meeting met your best shot. Voor ons ben je één van de ruim 2.000 dossiers”, zegt Frank. “Grijp onze aandacht, leg alles op tafel en durf ons ook vragen te stellen. Vertel jouw verhaal met passie. Je moet sterk in jouw schoenen staan tijdens deze pitch en de flow moet goed zitten. Pro-tip? Oefen voor collega’s, vrienden, business angels of andere start-ups.”

OVER FININDUS: Finindus investeert in startende en groeibedrijven, innovatieve materiaaltechnologie, duurzame maakindustrie en industry 4.0. Met ArcelorMittal en het Vlaams Gewest als aandeelhouders kan je Finindus omschrijven als een hybride structuur: een corporate venture capitalist (VC) en een overheid gerelateerde kapitaalverschaffer. MEER INFO: www.finindus.be

Build the team

“Een ondernemer moet zich elke dag de vraag stellen: pivot or persevere? Op een bepaald moment moet je toch (deels) van koers durven veranderen. Want anders is de kans reëel dat je botst op een muur. Daarom is het belangrijk dat je een sterk team hebt. Dat team moet over de juiste competenties beschikken om met verandering om te gaan”, aldus Hans. “Tijdens een pitch merk je al snel of er een duurzaam team voor jou staat”, vult Frank aan.

Klaar om in zee te gaan met een grote investeerder? Heb je nood aan een netwerk om dit doel te bereiken? Voka ondersteunt je graag in jouw uitdagingen en biedt jou een uniek en inspirerend traject aan in samenwerking met experten inzake funding, adviseurs en investeerders. MEER INFORMATIE OVER INVESTOR READINESS https://www.voka.be/activiteiten/ lerend-netwerk-investor-readiness

OVER FRANK: Frank Maene werkt al meer dan 20 jaar samen met start-ups. Als coach, executive en als investeerder. Hij was werkzaam in Silicon Valley en had twee start-ups in België en Nederland. Hij is managing partner bij Volta Ventures. OVER VOLTA VENTURES: De Gentse investeringsmaatschappij focust op start-ups in de internet- en softwarewereld binnen de Benelux. MEER INFO: www.volta.ventures

O N D E R N E M E R S # 03

LEREN VAN EN MET ELKAAR

WAAROM EEN EFFICIËNT WERKENDE RAAD VAN BESTUUR ZIJN GEWICHT IN GOUD WAARD IS

“Elke CEO zou minstens één extern mandaat moeten bekleden” Jürgen Ingels, een van Vlaanderens bekendste serie-investeerders en -ondernemers, is een man die graag zijn ervaring en kennis deelt. Eén van de manieren om dat te doen is door te zetelen in een raad van bestuur of advies. Een interview over ‘ja maar’bestuurders, de toegevoegde waarde van een raad van bestuur en de funfactor van extern adviseur ‘spelen’. TEKST SAM DE KEGEL

Techondernemer en -investeerder Jürgen Ingels voelt zich als een vis in het water in raden van bestuur. Momenteel zetelt hij er in een tiental (zie p. 53). “Raden van advies vind ik ook tof, maar die zijn vaak vrijblijvender. Meestal gaan die over specifieke topics zoals HR, marketing of technologie, terwijl een raad van bestuur deels de strategie van het bedrijf bepaalt en deels een kritisch klankbord vormt voor het management. Het gaat er minder consulting wise aan toe. De toegevoegde waarde van een raad van bestuur ligt voornamelijk in die kritische vraagstelling en in de ervaring van je bestuurders die zelf ondernomen hebben. Maar een sterke raad van advies denkt voor mij dus ook strategisch. De kwaliteit van beide bestuursorganen hangt sowieso helemaal af van het engagement van de mensen die erin zitten. Je hebt helaas ook cowboys die het leuk vinden om in een raad van bestuur te zitten en daarmee pronken op hun LinkedIn, maar die weinig moeite doen om het bedrijf te 52

doorgronden. Bij een van de bedrijven die ik opgericht heb, had ik op een bepaald moment het gevoel dat veel te weinig leden van de raad van bestuur de moeite namen om de documenten door te nemen, hoewel ze het tegendeel beweerden. Ik stak midden in de board pack een document met een afbeelding van Mickey Mouse. Hoewel iedereen ruim op voorhand de documenten gekregen had, belden maar twee van de tien bestuurders me op om te vragen of ik te veel gedronken had. De anderen was het niet opgevallen. Veel excuses konden ze niet geven.” “Ik pleit ook voor formele vergaderingen met een duidelijke structuur waarin eerst de CEO zegt wat hij gerealiseerd heeft en wat de uitdagingen zijn, de cijfers mooi gepresenteerd worden, etc… Zorg ervoor dat één keer per jaar alle managers passeren in je raad van bestuur. Zo kan je telkens een ander core topic bespreken, zoals budget of R&D, en vermijd je dat het eentonig wordt.”

Jürgen Ingels: ondernemer, investeerder en adviseur • Studeerde politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen en behaalde er een MBA. • Startte zijn carrière als investerings manager bij Dexia Ventures, het risicokapitaalfonds van Dexia. • Richtte in 1999 Clear2Pay op, een fintechbedrijf in betalingstechnologie-oplossingen, dat hij in 2014 verkocht aan het Amerikaanse beursgenoteerde FIS. • Is gepokt en gemazeld als durf investeerder in technologie en is medeoprichter van het SmartFinfonds dat groeiende Europese bedrijven financiert en bijstaat. • Zit momenteel in de raad van bestuur van een tiental bedrijven waaronder Materialise, Guardsquare en WDP. Zetelde ook al in verschillende raden van advies.

O N D E R N E M E R S # 0 3 53

LEREN VAN EN MET ELKAAR

“Een goede bestuurder is iemand die kritisch is en altijd alles in vraag durft te stellen. Je moet een pain in the ass zijn, zonder al te veel pijn te veroorzaken”

Wat is volgens jou de grote toegevoegde waarde van een raad van advies of bestuur? Jürgen Ingels: “Wat maakt een bedrijf succesvol? Je moet een goed team hebben, een goed product, een grote markt en geld. Maar ook de capaciteit om tijd te reduceren is een heel grote factor, weet ik uit ervaring. Dat kan door slimme technologie te gebruiken, maar ook door een netwerk met ervaring waardoor je niet door een lange leercurve hoeft te gaan. Je bestuurders kunnen je helpen om die tijdreductie mogelijk te maken op allerlei niveaus: introductie bij potentiële klanten, introductie naar nieuwe medewerkers, bankiers,… Als bestuurder ben je vaak actief in verschillende sectoren en dat is heel verrijkend. Je gaat bij een bedrijf in slecht vaarwater veel sneller de knipperlichten zien. Ik ben grote voorstander om ook bestuurders aan te trekken die niets met jouw sector te maken hebben. Een aantal moeten natuurlijk weten hoe je markt in elkaar zit, maar je hebt er ook nodig die onbevangen naar je bedrijf kijken. Vandaag zijn veel raden van bestuur more of the same, de ons-kent-onscultuur van m/v die ooit samen gestudeerd hebben. Maar dan 54

kijk je altijd met dezelfde bril naar problemen. Ook in een techbedrijf moet je niet enkel techneuten hebben, maar evenzeer een licentiaat geschiedenis, omdat die andere vragen durft te stellen. Ik pleit voor variatie, op vlak van gender, achtergrond, nationaliteit, diploma,… Daarnaast pleit ik voor mensen die verstaan hoe een balans werkt of wat een budget is, en als dat niet zo is, moet je hen daarin opleiden zonder dat ze specialist hoeven te worden. Je moet echter cijfers kunnen interpreteren.” Hoe bouwde je zelf ervaring op in raden van bestuur? Jürgen: “Nadat ik mijn MBA behaalde, investeerde ik voor Dexia in Amerikaanse bedrijven en raakte daar ook in raden van bestuur in de jaren 90. In ‘99 richtte ik zelf een bedrijf op en nam ik rollen op als manager en lid van de raad van bestuur van Clear2Pay. Zo bouwde ik ook ervaring op met venture capitalists (VC’s) in onze raad van bestuur. In 2014 verkocht ik Clear2Pay, maar rond 2010 begon ik al externe bestuurs mandaten op te nemen, omdat ik nieuwe ervaringen wou opdoen. Een goede

CEO zou minstens één extern mandaat moeten hebben. Meestal wordt dat niet geapprecieerd maar ik vind dat totaal verkeerd. Zelf ben ik nooit CEO geweest, wel founder of CFO. Als je founder bent, laat iedereen je met rust maar als CEO ben je blijkbaar niet meer committed als je elders een bestuursmandaat opneemt. Soit, eind 2012 zette ik samen met Bart Luyten een nieuw durfkapitaalfonds op, Sniper, en zo belandde ik in de raad van bestuur van Materialise en begeleidde hen mee naar de beurs, op Nasdaq. Vanuit die ervaring kwam ik weer bij andere bedrijven terecht of richtte die mee op, zoals Guardsquare. Van Silverfin was ik voorzitter van de raad van bestuur en nu zit ik o.a. bij Deliverect. Ik heb ook een aantal mandaten in de bouwsector omdat ik die bijzonder boeiend vind. Er komt steeds meer technologie in de bouwen logistieke bedrijven, zowel aan de hardware- als softwarekant. Ik ben nu bestuurder bij Warehouses De Pauw (WDP), Ghelamco en Willemen Groep. Tot slot zit ik ook in de raad van bestuur van Itiviti, een Zweedse techtopper. Je moet natuurlijk niet in de raad van bestuur gaan zitten van bedrijven die elkaar rechtstreeks beconcurreren.”

Over welke kwaliteiten moet je beschikken als extern adviseur of bestuurder? “Een goede bestuurder is iemand die kritisch is en altijd alles in vraag durft te stellen. Je moet een pain in the ass zijn, zonder al te veel pijn te veroorzaken (lacht). Je bent heel analytisch en denkt best drie jaar strategisch vooruit; je moet inzicht hebben in evoluties in markten, in segmenten en in de wereld. Ik lees zelf veel geschiedenisboeken. Als je het verleden snapt, heb je een beter inzicht in de toekomst. Dat is de rol van de bestuurder: ‘Heb je daar wel aan gedacht?’ Een goede bestuurder moet een zeker ‘ja,maar’-gehalte hebben. Als het management zijn resultaten voorstelt en als bestuurder zeg je dat het allemaal fantastisch is, dan ben je geen goede adviseur. Maar op het einde van de dag moet je ook diplomatisch zijn en hen motiveren om zo veel mogelijk rekening te houden met je adviezen. Als ze nadien toch met hun kop tegen de muur lopen, gaan ze de volgende keer misschien een beetje beter luisteren. Maar een bestuurder is voor alle duidelijkheid niet operationeel, je hoeft het zelf niet te doen. Je bewaakt de strategie van het bedrijf en je doet een stuk controle op het management: doen ze geen domme dingen, geven ze niet te veel geld uit? En managers die niet voldoen, moet je durven opzijschuiven.” Waarom word je een extern bestuurder? Voor het geld of voor de eer? “De gemiddelde fees in België voor een raad van bestuur van een groter bedrijf liggen tussen de 8.000 en 12.000 euro per jaar. Dat is een mooi bedrag, maar als zelfstandige betaal je daar RSZ en belastingen op en als je er veel energie en tijd insteekt, is dat zeker geen vetpot. Ik doe het omdat ik graag mijn ervaring ter beschikking stel aan jonge bedrijven. Met die ervaring kan je bedrijven écht sneller doen groeien. Guardsquare, Silverfin en Deliverect zijn mooie voorbeelden. Ik ben 100% overtuigd dat dit komt door goed management maar ook door de omkadering van een raad van bestuur met duidelijke KPI’s: zo moet de board pack eruitzien, zo moet er gerapporteerd worden,… Als VC’s interesse krijgen en ze zien dat alles goed gestructureerd is, creëert dat enorm veel credibiliteit. En geloofwaardigheid betekent gemakkelijker geld ophalen en een betere waardering.” Hoe groei je als extern adviseur of bestuurder? “Als je zelf nog nooit in een raad van bestuur of advies hebt gezeteld, keep your

head low en leer van anderen. Zo bouw je snel zelf veel ervaring op. Ik kom nu ook in grotere, beursgenoteerde bedrijven terecht, zoals UnifiedPost Group (Euronext), WDP (Bel20) en Materialise (Nasdaq). Dat maakt het heel plezant, waardoor ik in de toekomst misschien door nog grotere bedrijven gevraagd word. Ik droom ervan om in een bedrijf à la UCB of een grootbank terecht te komen. Maar het moet fun blijven. Geef mij maar een raad van bestuur zonder ego’s, waarin iedereen aan hetzelfde zeel trekt, zoals bij WDP. Dat bedrijf wordt heel goed gerund. De openheid van het management is cruciaal voor mij, ze moeten met kritische vragen kunnen omgaan, de CEO op kop.” Hoe verschillend is extern bestuurder zijn in een kmo versus een beursgenoteerde onderneming? “In een groter bedrijf is iedereen beter voorbereid omdat er wat meer corporate governance aan te pas komt. In een kleiner bedrijf is de toegang tot informatie vaak iets moeilijker toegankelijk. Nu, laat dat vooral jonge bedrijven niet tegenhouden om een raad van bestuur op te zetten. De meeste bedrijven installeren pas een formele raad van bestuur bij hun eerste grote, externe kapitaalronde, maar eigenlijk is dat te laat. Elk bedrijf zou van bij de start een sterke raad van bestuur of raad van advies moeten hebben. Dat hoeft zeker in het begin niet veel te kosten. Inviteer een HR- of salesdirecteur uit een groter bedrijf en gebruik hun netwerk. Zit er vier keer per jaar mee samen en betaal het diner nadien, daar zijn de meesten al heel tevreden mee.”

Wanneer moet je je raad van bestuur vernieuwen met vers bloed? “Bij beursgenoteerde ondernemingen is dat allemaal netjes geregeld, maar soms hou je de eer beter aan jezelf. Je kan pakweg tien jaar in een raad van bestuur zetelen, maar als je voeling met het bedrijfsleven en de wereld verliest, dan ben je heel snel gedateerd. Of je nu ondernemer, bestuurder of werknemer bent, onze houdbaarheidsdatum wordt steeds korter, omdat alles steeds sneller evolueert. Wie nu afstudeert, zal zich elke tien jaar moeten herscholen.” Tot slot: hoe vind je als bedrijf een geschikte adviseur en welke rol kan Voka daarin spelen? “Het voordeel vandaag is dat je perfect iedereen kan bereiken: de barrier to entry is veel lager als je wat lef toont. Maar weet je wat mij opvalt? Er zijn op dit moment heel weinig vrouwelijke bestuurders met veel ervaring. Ik verwijs hen dan door naar een Guberna-opleiding (Guberna is het Instituut voor Bestuurders, als je bij deze organisatie een opleiding gevolgd hebt, kom je op een lijst terecht, red.). Een matchmakingplatform zoals dat van Voka lijkt me heel zinvol, zeker voor jongere bedrijven met een klein netwerk. Je moet wel op voorhand een goede screening doen van adviseurs en hen misschien een test laten doen. Laat ze bijvoorbeeld een board pack analyseren en de fouten eruit halen, zodat ze de juiste kritische vragen stellen.”

Voka Oost-Vlaanderen: dé matchmaker tussen bedrijven en adviseurs Voka Oost-Vlaanderen wil zijn leden helpen bij het opstarten en/of sterker maken van een raad van bestuur en/of raad van advies. Deze nieuwe dienstverlening is enerzijds gericht naar kmo’s die willen starten met een raad van advies en/of raad van bestuur, en anderzijds gericht naar professionals die willen optreden als adviseur of extern bestuurder. Voka Oost-Vlaanderen zal ook adviseurs en bedrijven met elkaar matchen. • Meer info en details over het programma: www.voka.be/communities/rvab • Zin om je ervaring te delen als extern adviseur/bestuurder met andere bedrijven? Meld je aan via www.voka.be/communities/rvab/extern-adviseur-bestuurder of contacteer Anke Cosijns - anke.cosijns@voka.be.

O N D E R N E M E R S # 03

MEEGEDEELD

Uw roerend vermogen is voortaan bekend Heel recent werd de nieuwe Effectentaks goedgekeurd waardoor effectenportefeuilles vanaf 1 mio euro geviseerd worden. Belangrijker nog is dat er eind vorig jaar een wet goedgekeurd werd die een vermogensregister in het leven roept. NIEUWE EFFECTENTAKS

OPNIEUW AANVECHTBAAR?

VERMOGENSKADASTER

In oktober 2019 oordeelde het Grondwettelijk Hof dat de toenmalige taks op effectenrekeningen, die een jaar daarvoor werd ingevoerd, vanuit verschillende oogpunten ongrondwettelijk was. Initieel leek het goed nieuws voor veel belastingplichtigen, maar die vreugde was zoals verwacht van korte duur.

Er gaan stemmen op om de grondwettelijkheid van de nieuwe Effectentaks in twijfel te trekken, maar verwacht wordt dat deze versie beter stand zal houden. Een aantal belastingplichtigen verkiezen overigens deze — vaak te relativeren — taxatie, boven een algemene vermogensbelasting. En dit is nu net waar het schoentje begint te wringen.

Gezien de taks toch ruim 240 miljoen euro opgebracht heeft, was het eerder te verwachten dat de wetgever deze taks wenst te behouden. Bovendien verliep de berekening en de inning volledig via de financiële instellingen.

OVERZICHT ROERENDE VERMOGENS

De database van het CAP bevat dus het financieel vermogen aangehouden bij alle Belgische financiële instellingen en beleggingsverzekeringen. Daarnaast zorgt de CRS (Common Reporting Standards) ervoor dat alle gegevens over buitenlandse financiële activa jaarlijks overgemaakt worden aan de Belgische fiscus. Een Belgisch onroerend kadaster met opgave van alle vastgoedeigenaars bestaat reeds langere tijd. In huidige tijden waarbij de gezondheidszorg en het relanceplan gefinancierd moet worden, bestaat de vrees dat dit vermogenskadaster het pad effent voor andere vormen van taxatie.

SOLIDARITEITSBIJDRAGE Om de nieuwe Effectentaks beter te laten verteren, spreekt men ook over een ‘solidariteitsbijdrage’ die de kosten van de Coronacrisis mee moet financieren. De grote lijnen blijven dezelfde. In se is het een soort vermogensbelasting op de spaartegoeden die beleggers aanhouden in effectenportefeuilles. Zodra de gemiddelde waarde van een effectenportefeuille meer bedraagt dan één miljoen euro, is een jaarlijkse taks van 0,15% verschuldigd. De financiële instellingen staan opnieuw in voor de berekening, afhouding en doorstorting naar de Schatkist.

WIE BETAALT? De huidige effectentaks is iets rechtlijniger dan de eerste editie. Het aantal titularissen van de effectenrekening speelt niet langer een rol. Ook het toepassingsgebied werd uitgebreid. Voortaan zijn ook de Belgische beleggingsverzekeringen onderhevig aan de taks van 0,15%. Door een juridische kronkel zijn die polissen belastbaar vanaf de eerste euro, ook al betreft het kapitalen lager dan 1 miljoen euro.

Terwijl de aandacht zich focust op de pandemie, werd eind december een wet goedgekeurd die de rol van het CAP (Centraal Aanspreekpunt) gevoelig uitbreidt. Het CAP werd opgericht in 2011 als afzonderlijke entiteit binnen de Nationale Bank van België in het kader van de strijd tegen de fiscale fraude. Sindsdien geven alle financiële instellingen jaarlijks alle rekeningnummers en contractnummers van hun klanten door aan het CAP. Het wetgevend kader werd intussen uitgebreid waardoor de buitenlandse rekeningen door de belasting plichtige zelf moeten gemeld worden. Ook beleggingsverzekeringen en gehuurde bankkluizen worden opgelijst in deze elektronische databank.

VANAF 2020 Aan die lijst met namen en rekeningen wordt voortaan ook het saldo van de rekeningen, de bedragen van effectenrekeningen en de afkoopwaarde van de beleggingsverzekeringen toegevoegd. Uiterlijk eind januari 2022 moeten alle banken deze bedragen over maken aan het CAP. Niet alleen de gegevens betreffende het huidige kalenderjaar 2021, maar ook de bedragen voor het voorbije jaar 2020. De aanleg van een “roerend kadaster” is bij deze beslist.

De belangrijkste vraag is wat er nu volgen zal? Jeroen Reyntjens Senior Estate Planner CapitalatWork NV

Manage your future, put your CapitalatWork neemt u beter WeRisico’s care for you! tijdens het aperitief

Ga naar capitalatwork.com en maak een afspraak met uw persoonlijke wealth manager.

W E A LT H M A N A G E M E N T | E S TAT E P L A N N I N G M E E R I N FO R M AT I E V I A

C A R O L E D E N I J S | 09 321 73 4 0 C . D E N I J S @ C A P I TA L AT W O R K . C O M

advertentie_70bx115h.indd 4

31/10/18 11:55

telex Geen geluidsoverlast meer dankzij stille energie voor bemalingspompen

17 Aalsterse ondernemers dingen naar titel ‘Ondernemer van het jaar’

Een bouwwerf vraagt veel energie, zeker om aan bronbemaling te doen, een techniek om het grondwaterniveau tijdelijk te doen zakken om zo graafwerken droog te kunnen uitvoeren. Pompen om het grondwater naar boven te halen moeten vaak continu draaien op dieselgeneratoren die geluid veroorzaken en veel CO2 uitstoten.

Ondernemen is als een roeping, een missie op aarde. Welke Aalsterse ondernemer kijkt verder dan de horizon en beweegt hemel en aarde voor zijn klanten? Op initiatief van Broeikas strijden op 17 maart zeventien Aalsterse ondernemers opnieuw naar de titel ‘Ondernemer van het jaar’. Schrijf je in voor de online Ondernemersaward en ontdek dé toekomst van ondernemend Aalst.

Het Kruisemse bedrijf Locquet Power & Light en het Zultse AGTech bundelden hun krachten om daar iets aan te doen. Met hybride energie uit batterijen zorgen ze voor 60% minder CO2-uitstoot en geen geluid ’s nachts om de bemalingspompen van stroom te voorzien. Een win-winsituatie voor de buurt en voor de verdere verduurzaming van de bouwsector.

www.broeikas.be

www.locquet.com/nl

Bij Van Cauter Multitechnieken kan u terecht voor advies betreffende totaaloplossingen op maat op vlak van elektriciteit, HVAC en beveiligingsinstallaties.

ALGEMENE ELEKTROTECHNIEKEN HVAC BEVEILIGINGSINSTALLATIES ONDERHOUDSDIENST

KEIBERG 74 - 9340 LEDE T 053 83 13 38 E INFO@VANCAUTER.COM W WWW.VANCAUTER.COM

O N D E R N E M E R S # 03

BAMBOE

PRINTBEDRIJF 3MOTION UIT ZELE GROEIT MET ZEVENMIJLSLAARZEN

“Een derde verhuis in tien jaar in de maak” Een levensgrote vleugelpiano in honingraatkarton of een 3D-geprint hoofd van twee meter hoog. Hoe gekker, hoe liever voor 3Motion, productiebedrijf uit Zele gespecialiseerd in grootformaatprinting en visuele communicatie. Ze helpen bedrijven hun merken en producten creatief in de kijker te zetten. “We groeien zo snel dat we binnenkort alweer verhuizen.” TEKST LAURENS FAGARD

“3D-printing zien we de komende jaren echt wel exploderen en dan is het aangenaam om al een voorsprong te hebben”

“De voorbije jaren hebben vrouwen een enorme opmars gemaakt, maar we zijn nog altijd ondervertegenwoordigd in de ondernemerswereld”

Begin 2011 stampte Femke Helon met haar echtgenoot Wouter Mouton 3Motion uit de grond. Een half jaar lang maakten ze met hun tweetjes naarstig stickers en panelen op kleine schaal. Exact tien jaar later telt het bedrijf niet minder dan 47 medewerkers. “We hadden beiden geen expertise in prepress of drukkerij, maar begonnen onze zaak vanuit een marketingachtergrond”, vertelt Femke. Bedrijven die al actief waren in die sector focusten zich op wat hun machines konden. Onze insteek is meer gericht op wat onze klanten nodig hebben. Dat bleek goed te werken.” Het duurde niet lang vooraleer grote bedrijven zoals Thomas Cook en Lidl bij hen kwamen aankloppen. “Dat zorgde ervoor dat we een tandje moesten bijsteken. We investeerden in grotere machines zodat we meer volume konden draaien. Een paar jaar later hadden we al te weinig ruimte, dus verhuisden we van Appels naar Lokeren. Op drie jaar tijd groeiden we van zeven naar twintig medewerkers. Eén van de succesfactoren is dat we al onze producten ook zelf plaatsen. Op die manier kunnen we onze klanten volledig ontzorgen en het totaalplaatje bieden: ontwerp, productie en plaatsing. Intussen zijn we al aan onze derde locatie toe en barsten we weer uit onze voegen. Binnen enkele maanden verhuizen we naar een pand op hetzelfde industrieterrein waar we nu zitten in Zele. Hopelijk settelen we ons daar voor een langere periode (lacht).”

CREATIVITEIT ALS SPEERPUNT Innovatie en duurzaamheid liepen als rode draad door het groeiverhaal van 3Motion. “In onze markt verandert alles razendsnel. Innoveren is dus enorm belangrijk en dat doen we op alle vlakken, van de laatste nieuwe automatisatie software, tot high-end printtechnieken en volledig nieuwe producten. Zo zetten we voorlopig als één van de weinige bedrijven in onze sector in op 3D-printing. Dat zien we de komende jaren echt wel

exploderen en dan is het aangenaam om al een voorsprong te hebben.” Het Zeels bedrijf wil zichzelf continu heruitvinden met creatieve oplossingen. “Soms krijgen we in het weekend berichtjes van onze medewerkers met foto’s van leuke geprinte producten. Ze denken echt mee met ons en dat juichen we toe natuurlijk. Je merkt dat die mentaliteit ook in de sector en bij sollicitanten niet onopgemerkt blijft. We willen de komende jaren blijvend inzetten op een sterke identiteit en branding.”

BOEGBEELD VAN VROUWELIJKE ONDERNEMERS Onlangs werd Femke genomineerd voor de WOMED Award, een prijs voor onderneemster van het jaar. Ze schopte het intussen tot de laatste vier finalisten. “We hadden al twee keer een nominatie voor Trends Gazelle op zak. Dat was voor ons een bevestiging dat we goed bezig zijn. Nu vond ik het tijd om me meer te engageren rond vrouwelijk ondernemerschap. We hebben heel wat pittige periodes meegemaakt. Het was niet altijd rozengeur en maneschijn. En al zeker niet als vrouw. De voorbije jaren hebben vrouwen een enorme opmars gemaakt, maar we zijn nog altijd ondervertegenwoordigd in de ondernemerswereld.” “Ook voor onze sector zouden er meer vrouwen op het voorplan mogen komen. Bij onze concullega’s zijn er overwegend mannelijke verkopers en leidinggevenden”, geeft Femke aan. “Dat is op zijn minst merkwaardig te noemen. Ik geef soms gastcolleges en dan zie ik dat de aula gevuld is met overwegend vrouwelijke studenten, maar op de werkvloer is er nog werk aan de winkel. Zeker als zaakvoerder kan je als vrouw andere klemtonen leggen. Van nature zijn vrouwen empathischer. Sommige medewerkers kunnen dat appreciëren en gaan zich misschien beter kunnen ontplooien op die manier.”

OVER DE LANDSGRENZEN De toekomst oogt rooskleurig voor 3Motion. “COVID-19 heeft gelukkig weinig impact gehad op onze activiteiten. Dat komt deels door onze grote diversificatie in producten, deels door onze snelle reactie en creatieve aanpak. Op enkele dagen tijd ontwikkelden we een volledig covidgamma (plexi’s, gezichtsmaskers, informatiedisplays, vloerstickers, …) en haalden we hiermee heel wat orders binnen, zodat we zo veel mogelijk mensen aan de slag konden houden. Ook via onze webshop Jackprint, die we twee jaar geleden hadden ontwikkeld voor b2c en b2kmo-klanten, verkochten we maandenlang covid- gerelateerde producten. We haalden zelfs de nationale pers met onze lifesizers (levensgrote kartonnen mensen tegen de corona-eenzaamheid, red.)”. Momenteel is 3Motion Belgisch marktleider in de foodretail voor visuele communicatie. De komende drie jaar wil Femke de Benelux veroveren. “De markt is versplinterd. Er worden heel veel bedrijven opgekocht wat resulteert in een aantal verschuivingen. We houden onze ogen wagenwijd open om op kansen te springen. Momenteel steken we er in de foodretail met kop en schouders bovenuit, maar in andere sectoren zijn er best nog opportuniteiten.” Na de Benelux zijn wellicht de andere buurlanden aan de beurt. “We hebben al een verkoopkantoor in Nederland. Dezelfde taal delen, speelt enorm in ons voordeel. Ook in Frankrijk zijn er nog heel wat mogelijkheden. Op gebied van machines en innovatieve producten staan wij veel verder en kunnen we dus als Belgisch bedrijf best iets betekenen. Dat we aan die pistes denken, maakt me bijzonder fier op wat we tot nu al hebben verwezenlijkt.”

3motion.be O N D E R N E M E R S # 03

HET ZIT IN DE GENEN

Tom en Luc De Craecker, zoon en vader. Binnenkort gaan de aandelen naar de zoon maar ze blijven een sterke tandem.

DE CRAECKER MATRIJZEN: EEN FAMILIEBEDRIJF PUR SANG

“Technisch talent vinden is de allergrootste uitdaging” Matrijzenmakerij De Craecker, drie generaties jong, wapent zich voor de toekomst met zoon Tom die de fakkel overnam van papa Luc. “Ik heb me zeker ongelukkig gevoeld, maar stap voor stap heb ik mijn weg gevonden en nu zijn we een fantastisch team.” TEKST SAM DE KEGEL – FOTO NATHALIE DOLMANS

In 1992 nam Luc het bedrijf over van zijn vader en in 1997 verhuisde het naar de huidige site in Oordegem. Anno 2021 maakt het familiebedrijf nog steeds vooral spuitgietmatrijzen voor klanten die op hun beurt dunwandige plastic verpakkingen voor o.a. de voedingssector produceren. Derde generatie Tom, die ondertussen acht jaar in het bedrijf actief is, toont ons een matrijs: “Dit is een schitterend technisch product. Om dit te maken heb je stielmannen nodig met een stel hersenen die bovendien heel nauwkeurig kunnen werken.”

MATRIJZEN MAKEN EN TESTEN Bij De Craecker telt elke honderdste of zelfs duizendste van een millimeter. In hun productieruimte staat sinds een jaar een imposante spuitgietmachine om hun matrijzen te testen vooraleer ze in productie gaan bij de eindklant. “Vroeger testten we die bij de klanten, maar als er iets mis mee

was, kwam ze terug naar hier. Nu kunnen we ze hier perfect testen op o.a. koellekken, braamvorming en wanddikte en aanpassen indien nodig. We doen ook meer en meer onderhoud, herstelling en revisie van matrijzen. Daarnaast voeren we veel productieondersteunende taken uit voor andere productiebedrijven. We kunnen frezen, draaien, draadvonken, laserlassen, noem maar op. Flexibiliteit en kwaliteit zijn onze voornaamste troeven. De ambitie is niet om de goedkoopste te zijn, maar om goede service te geven, dan komen de klanten terug. Ook onze kennis over staalkwaliteiten en warmtebehandelingen, is behoorlijk indrukwekkend.” Nieuwe matrijzen worden vaak in China geproduceerd, maar ook in Europa (Nederland, Duitsland, Zwitserland,…) is er heel wat concurrentie. “En dat zijn ook hogeloonkostlanden waarmee wij moeten concurreren. Gelukkig zijn we ook heel goed in het reviseren van matrijzen. Wij kuisen die op, maken eventueel nieuwe onderdelen en steken die opnieuw in elkaar zodat ze zo goed als nieuw weer naar buiten gaan. Daarnaast gaan we matrijzen ook optimaliseren, opdat ze sneller kunnen produceren en minder uitvallen.” Hun matrijzen vinden vooral in België een afzetmarkt en een beetje in Nederland en Frankrijk. “Maar als we verder willen groeien, moeten we nog meer naar het buitenland trekken”, zegt Tom.

VAN HET VOETBALVELD NAAR DE WERKVLOER Hij studeerde af als handelsingenieur en volgde nog een extra master general management bij Vlerick van één jaar. “Bij Vlerick heb ik op één jaar meer geleerd dan die vijf jaar handelsingenieur”, zegt hij onomwonden. Deze jongeman heeft het hart op de tong. Op zijn achttiende was hij naar eigen zeggen vooral met voetbal, reizen en uitgaan bezig.” Wat volgt is een boeiende vader-zoondiscussie. Tom: “Ik ben ook nooit echt gestimuleerd om in het bedrijf te komen.” Luc: “Dat klopt niet helemaal. Mama was boos dat je niet meer in het atelier hielp.” Tom: “Okay, ik was meer geïnteresseerd in management en bedrijfsvoering en minder in het technische plaatje, maar je hebt me toch niet echt gestimuleerd.” Luc: “Ja, dat klopt wel.” Tom: “Het technische verhaal is wel superbelangrijk bij ons. Je moet je klanten vertrouwen kunnen geven en dus weten hoe alles in elkaar zit. Mijn vader is nog steeds de beste als er een probleem moet opgelost worden. Luc (bescheiden): “Onze mensen hebben veel ervaring, maar iemand moet de eindverantwoordelijkheid nemen.” Tom: “We hebben ondertussen een rechterhand in onze werkplaats met een schitterend technisch talent, maar ik wil zelf ook voldoende technische bagage hebben.” ▼

Matrijzenmakerij De Craecker startte in 1971 in een… garage. Roger De Craecker, matrijzenmaker van opleiding, maakte er eigenhandig matrijzen. We spreken over het conventionele tijdperk, lees: niet-computergestuurd. “Toen moest alles nog met veel geduld manueel ingepast worden”, weet Luc De Craecker, die als zoon van Roger in 1980 in het bedrijf kwam. “In die periode kochten we onze eerste CNC-freesmachine, draaibank en vonkerosiemachine.”

O N D E R N E M E R S # 03

HET ZIT IN DE GENEN

Luc: “Die handtekening wordt de komende weken wel gezet. De opbrengst van de verkoop van de aandelen komt uiteindelijk toch weer bij de kinderen terecht. Had Tom niet de intentie gehad om het bedrijf over te nemen, dan waren we naar een externe overnemer op zoek geweest. Natuurlijk ben ik trots, maar alles heeft zijn voor- en nadelen. Als je het aan je zoon overlaat, blijf je betrokken.” Luc is nog dagelijks in de weer en ook zijn vrouw Mia ontfermt zich nog steeds over de boekhouding. “Met mijn moeder botsen we weleens, maar ze is enorm gedreven. Ondanks die meningsverschillen vult ze ons goed aan, ze let bijvoorbeeld veel meer op details dan ons”, zeggen ze allebei in koor.

ARBEIDERS MET BEDRIJFSWAGEN

Een frezer op zoek naar enkele duizendsten van een millimeter.

BEDRIJF MEER SEXY MAKEN Het hoge woord is eruit: de zoektocht naar goede medewerkers is een opgave, zoals bij bijna alle productiebedrijven. De Craecker onderhoudt goede contacten met de technische scholen uit Aalst, Wetteren, Dendermonde en Zottegem. “We rekruteren vooral uit de BSO- en TSO-richting mechanica. In Aalst heb je nog een specialisatiejaar rond matrijzen bouw. Maar daar is de uitstroom heel beperkt”, zegt Luc. “Enkele de betere komen in aanmerking om hier te komen werken. Vervolgens moeten ze willen komen en ze moeten willen blijven.” “Ik wil nog nauwer samenwerken met scholen”, vult Tom aan. “Veel jongeren kiezen in het vierde middelbaar om aan auto’s te gaan sleutelen. Anderen gaan voortstuderen voor een ander beroep, soms blijft er één kandidaat over voor tien bedrijven in de omgeving. Dan moet je geluk hebben. Daarom willen we extra werken aan onze employer branding, zodat jongeren ons bedrijf al kennen als ze afstuderen. Voka helpt ons hierbij goed, schrijf maar op (Tom zit in Plato Next Generation, red.). We doen echt moeite om onze mensen te soigneren. Ik wil verder investeren in een aangename werkomgeving, onze medewerkers verantwoordelijkheid geven maar evengoed schouderklopjes geven als het goed is. Elk bedrijf draagt een verleden mee. Papa is technisch heel goed, maar was minder een manager.”

Luc: “Ik was niet de strengste baas en gaf inderdaad ook te weinig schouderklopjes.” Tom: “Nu zijn mijn vader en ik een fantastisch team omdat we elkaar aanvullen. Pas op, de eerste jaren ben ik vaak ongelukkig geweest, maar gaandeweg heb ik mijn weg gevonden.”

AANDELEN BINNENKORT OVERDRAGEN De jongste jaren bepaalt Tom de richting die het bedrijf uit gaat. “Ik laat hem daar vrij in, maar als ik niet akkoord ben, zal ik mijn mening geven”, glimlacht Luc. “Ik heb altijd veel vrijheid gekregen”, lacht Tom. De aandelen gaan in de nabije toekomst naar zoon Tom. “Het is al twee jaar afgesproken dat ik het bedrijf ga overkopen, maar de handtekening is nog niet gezet”, glimlacht hij. “Maar ik neem inderdaad wel al de eindbeslissingen, hoewel ik niet snel iets zal doen zonder dat we beiden akkoord zijn. Ik ben al een tijd aan het sparen om de aandelen te kopen.”

Dochter Elien heeft pedagogie en HR gestudeerd, werkt nu bij Proximus en komt niet in het bedrijf. Tom: “Ik zou het aangenaam vinden om niet ‘alleen’ te zijn, maar ze heeft geen zin. Tegen je zus kan je toch iets sneller ventileren als je je ambetant voelt. Of je hoeft niet over eieren te lopen als je iets lastigs wil zeggen. Maar het zij zo.” 2020 was een heel sterk jaar, zowel qua omzet als winst. Er zijn voldoende machines om de productiecapaciteit verder op te drijven, maar de grootste rem is een tekort aan werknemers. “Onze sector is kapitaalsintensief, de investeringen stoppen nooit. Maar bekwame werknemers vinden, is de allergrootste uitdaging. We hebben een heel sterke vertrouwensrelatie met onze klanten. Nieuwe medewerkers moeten gepassioneerd zijn door techniek, vakwerk willen afleveren in een rendabele tijd en leergierig zijn. Ons bedrijf heeft een vlakke structuur waardoor je moeilijker kan doorgroeien. Maar wij bieden onze arbeiders bijvoorbeeld wel een bedrijfswagen aan om hen zo efficiënt mogelijk te verlonen. We moeten ze immers jaren opleiden vooraleer ze 100% meedraaien en dan willen we ze natuurlijk zo lang mogelijk bij ons houden.”

Zelf met meerdere generaties aan de slag in het familiebedrijf? Stap net als de familie De Craecker in één van onze groeitrajecten en leer van andere familiale ondernemers dankzij ervaringsuitwisseling, inspirerende business cases en begeleiding door ervaren mentoren. Meer info vind je op onze website

telex ZORG Magazine lanceert nieuw initiatief voor zorgprofessionals Het mediahuis ZORG Magazine brengt al jaren een vakblad uit voor leidinggevenden in de Belgische zorgsector. Nu komt daar dus een gloednieuwe krant bij: INFUUS. Daarmee wil ZORG Magazine zich richten tot zorgprofessionals in het algemeen. Dat zijn verpleeg- en zorgkundigen, maar ook artsen, kinesisten of pakweg logopedisten. In totaal zullen er per jaar 6 edities verschijnen met een oplage van 20.000 exemplaren per editie. Naast de papieren edities zal er ook een maandelijkse digitale nieuwsbrief verstuurd worden.

zorgmagazine.be

Jeroen Govers gedelegeerd bestuurder bij Probam Probam uit Erembodegem, dat advies verleent aan de bouwsector, trok in augustus vorig jaar Jeroen Govers aan als CEO. Hij nam daarmee de fakkel over van Kristel Hawinkel die het bedrijf verliet. In januari 2021 werd Jeroen ook aangesteld als gedelegeerd bestuurder. Jeroen is ingenieur-architect en deed ervaring op als stabiliteitsingenieur. Na zijn periode bij Brussels Airport Company als Head of Real Estate maakt hij nu de overstap naar Probam. Eerst wil hij werk maken van de verruiming van het dienstenaanbod. www.probam.be

Pozyx opent Amerikaans kantoor om groeiambities waar te maken Pozyx, pionier op het gebied van nauwkeurige positionerings oplossingen met ultrabreedband, opent een Amerikaans kantoor om de groei in Noord-Amerika te ondersteunen. De Gentse start-up helpt bedrijven in slimme productie om betrouwbare gegevens te krijgen hoe ze hun bedrijf kunnen verbeteren. Dat doen ze door het gebruik van een nauwkeurig (10 tot 30 cm) realtime positioneringssysteem. Eerder focuste Pozyx al op Europa en Azië waar het succes volle projecten uitvoerde voor grote industriële klanten. Nu is het dus tijd om de grote plas over te steken. “Onze verhuizing naar Noord-Amerika is een direct gevolg van de enorme belangstelling van enkele van de grootste en meest innovatieve bedrijven in de automobiel-, logistiek en amusementsmarkt", zegt Samuel Van de Velde, CEO van Pozyx.

Ervaar puur zwemplezier

Het kantoor zal gevestigd zijn in Greenville, North Carolina en zal nauw samenwerken met de regionale Pozyx-partner Gemba Systems, die al een succesvol trackrecord heeft in innovatieve slimme productie- en IoT-oplossingen.

SHOWROOMS: VLAANDEREN | T +32 55 390 390 BRUSSEL/WALLONIE | T +32 26 573 916 LIMBURG | T +32 13 292 727 ANTWERPEN | T +32 36 466 312

pozyx.io

WWW.SWIMMINGPOOLS.BE

O N D E R N E M E R S # 0 3 63

Efficiënt ondernemen dankzij optimale bedrijfsprocessen en dito rapportering Verlopen de administratieve en financiële processen in jouw onderneming moeizaam? Kruipen er nog veel manuren in het boekhoudkundig proces? Komt het misschien doordat de verschillende afdelingen in je organisatie met verschillende systemen werken die niet met elkaar communiceren? De adviseurs van VGD CFO Services maken komaf met het fabeltje dat digitalisering meer werk zou betekenen voor jou als ondernemer: door je interne processen te optimaliseren en meer inzichten te halen uit je data, maak je je bedrijfsvoering efficiënt en duurzaam. Ons aanbod CFO-as-a-service maakt het plaatje compleet: met financieel advies op maat zorgen we ervoor dat je je cijfers kan duiden en kan bepalen welke richting je uitgaat met je onderneming. De dienst CFO Services van adviesverlener VGD staat ondernemingen bij met de optimalisatie van bedrijfsprocessen en managementrapportering. Sandra Van Bosch: “We zien dat onze klanten nog vaak manueel rapporteren en dat dit niet altijd op een uniforme manier gebeurt. Wij zorgen ervoor dat bedrijven toegang hebben tot operationele en financiële data via de juiste geautomatiseerde rapporteringsoplossingen. We maken ook een analyse van de onderliggende processen. Zo analyseren we hoe onze klant meer gestructureerd en efficiënter kan werken. We vertalen dit naar digitale oplossingen op maat van het bedrijf. Die efficiënte organisatie en dito rapportering zorgen ervoor dat we ondernemingen met ons aanbod CFO-as-a-service optimaal kunnen begeleiden met advies op maat. Betere bedrijfsprocessen vormen immers de basis voor betere data en vice versa, wat dan weer zorgt voor de juiste inzichten in je bedrijfsvoering.”

Kom gerust eens langs in onze Oost-Vlaamse VGD-kantoren: VGD Sint-Niklaas Gentse Baan 50 9100 Sint-Niklaas

VGD Aalst Marcel de Bisschopstraat 15 9300 Aalst

VGD Melle Brusselsesteenweg 94 bus 101 9090 Melle

en financiële managers steeds geïnformeerde beslissingen nemen en bedrijfsstrategieën ontwikkelen en implementeren vanuit betrouwbare data. Door die data visueel voor te stellen via slimme Business Intelligence tools, zoals Bright Analytics, krijg je heldere real-time inzichten in je bedrijfsvoering en kan je bijvoorbeeld ook een goede cashplanning opzetten.”

Concrete oplossingen voor herkenbare uitdagingen Diego Van de Voorde: “We willen onze klanten geen complexe analyses voorschotelen. Integendeel, we gaan samen met hen op zoek naar herkenbare uitdagingen. Zo vormen we de verbinding tussen de ondernemer en de IT-systemen. We werken een plan van aanpak uit en we voorzien concrete oplossingen die we implementeren, testen en evalueren tot we tot een toekomstgerichte en duurzame oplossing komen.”

Duurzame, efficiënte en toekomstgerichte bedrijfsprocessen Diego Van de Voorde: “Enerzijds begeleiden we ondernemingen dus richting een geïntegreerde en efficiënte organisatie door de optimalisatie van financiële en operationele processen. Zo automatiseren we bijvoorbeeld het aan- en verkoopproces, optimaliseren we het voorraad- en debiteurenbeheer of zorgen we voor de integratie tussen je boekhoud- of ERP-pakket en de andere systemen in je onderneming. We integreren de meest geschikte technologieën in ons digitaal ecosysteem, dat we op maat van de onderneming en haar bestaande bedrijfsprocessen bouwen.”

Ook benieuwd hoe je tijd en geld bespaart door je processen te digitaliseren? Contacteer vrijblijvend onze adviseurs CFO Services: Sandra Van Bosch CFO Services

> sandra.van.bosch@vgd.eu > +32 9 398 77 76 Diego Van de Voorde CFO Services

> diego.van.de.voorde@vgd.eu > +32 9 398 77 63 Efficiënte financiële en operationele rapportering “Anderzijds zorgen we voor een rapportering die een real time inzicht geeft in de prestaties van de onderneming”, vult Wouter Trappers aan. “Zo kunnen zaakvoerders

Meer info? Bezoek onze website: be.vgd.eu/vokaoostvlaanderen

MIJN BEGINJAREN

JESSE DESCHEPPER, ALWAYS BETTER

“Wij willen personal coaching heruitvinden” TEKST LAURENS FAGARD

ONDERNEMING

USP

Always Better is een one-stop health facility voor ondernemende individu’s die het verschil willen maken. Ondernemend in de brede zin van het woord: een positieve impact willen hebben en daar elke dag voor gaan.

“We willen een omgeving creëren die afstapt van competitief machogedrag en de focus verlegt naar individuele vooruitgang. Aansluitend ontwikkelden we een data gedreven coachingsysteem waarin we alle individuele sessies nauwgezet bijhouden. Zo wordt progressie aantoonbaar en verloopt de samenwerking met externe kinesisten, dokters of specialisten heel wat vlotter. De échte USP van Always Better is onze cultuur en de mensen die er deel van uitmaken. Ze zijn vastberaden, willen een positieve impact maken en gezondheid hierin een centrale plaats geven.”

BEZIELER Jesse Deschepper (25) startte zijn health facility een jaar geleden en werkt nu samen met een team van drie coaches (Thomas, Thijs, Frederique). “Ik droomde ervan dat méér mensen ergens 200% voor zouden kunnen gaan zonder hun gezondheid op het spel te zetten. Een service die hen faciliteert om in de eerste plaats pijnvrij en boorde vol energie door het leven te gaan. Pas nadien kijken we naar atletische doelstellingen.”

GROOTSTE UITDAGING “Mijn broer zei me onlangs dat ik een blinde mol op adrenaline ben (lacht). Dat ik impulsief ben en heel wat werkdruk aankan, is mijn grootste troef. Het openen van een faciliteit, buitenlocatie of opstarten van een nieuw concept gaat me goed af.

INSPIRATIEBRON “Alle mensen die ik de voorbije jaren heb mogen begeleiden en die me hebben gecoacht, hebben één ding gemeen: ze maken een positief verschil in het leven van anderen. Ik wou voor hen een omgeving creëren waar ze hun batterijen kunnen opladen om dit nog beter te doen. Niet met oppervlakkige trainingen, maar door een betrouwbare gezondheids partner te worden voor de lange termijn. Laat hen maar focussen op hun corebusiness, wij coachen ze achter de schermen zodat ze dit op hun beste niveau kunnen (blijven) doen.”

Maar er zijn ook heel wat weak spots en zaken die ik niet alleen kan! Daarom omring ik me graag met mensen die af en toe zeggen: ‘Hola Jesse, 5 seconden nadenken’. Zodat ik als ‘mol’ een tunnel graaf in de juiste richting en die tunnel niet achter me instort. Ik mag echt mijn beide handjes kussen met de mensen rondom mij.”

zeventigtal mensen coachen. Momenteel liggen we daarvoor op koers, alleen door mond-aan-mondreclame. Nadien zetten we onze service verder op de kaart in Vlaanderen. We zorgen ook dat onze coaches zich verder kunnen ontplooien. Daarvoor hebben we een zeer specifiek traject ontwikkeld.”

GOUDEN TIP Doe wat je graag doet, doe het op jouw manier, en geef alles wat in je zit. Dat is de boodschap die Jesse jonge ondernemers wil meegeven. “Als iets je energie geeft, moet je er gewoon keihard voor gaan. Ondernemerschap is er voor iedereen die grenzen wil verleggen en een verschil wil maken. Maar omring je met mensen die geloven in jouw concept en je aanvullen. Alleen lukt het niet.”

BRYO “Vorig jaar startte ik in het groeitraject Bryo ScaleUp. Die keuze heb ik me nog geen moment beklaagd. De mensen die in mijn groep zitten, geven me energie en dagen me uit. Tijdens de eerste sessie vroeg iemand me al meteen welke impact ik als ondernemer met Always Better op deze planeet wil maken. Zulke vragen houden me scherp.”

2021 EN VERDER Nog meer ondernemende individu’s een plek kunnen bieden waar ze kunnen thuiskomen om de batterijen op te laden. Tegen eind deze zomer willen we in Gent een O N D E R N E M E R S # 03

MEEGEDEELD

De kleine lettertjes van het brexit-akkoord Op kerstavond 2020 ondertekenden de Britse premier Boris Johnson en Commissievoorzitter Ursula von der Leyen een document van meer dan 1.200 pagina’s dat eindelijk klaarheid bracht in hoe het VK en de EU zich onderling zullen verhouden. Dit handels- en samenwerkingsakkoord bevat onder meer bepalingen waarbij producten die de Europees-Britse grens oversteken, in vele gevallen niet onderhevig zijn aan quota of invoerrechten. Daan De Vlieger, Director Global Trade Advisory bij Deloitte, waarschuwt evenwel voor een al te groot optimisme.

Sinds 1 januari moeten exporteurs naar het VK dit land beschouwen als een nietEU-land en zijn er bijgevolg non-tarifaire handelsbarrières zoals douanecontroles, productcontroles zoals veterinaire inspecties en de bijhorende administratieve verwerking ervan. Dat het VK geen lid meer is van de EU heeft ook tot gevolg dat accijnsgoederen niet meer onder de interne EU procedures vallen, en deze moeten aangevuld worden met een invoer- of uitvoerprocedure. Ook inzake btw heeft deze scheiding grote implicaties en moeten de partijen in vele gevallen bijvoorbeeld over een erkende aansprakelijke vertegenwoordiger beschikken in het land naar waar zijn hun goederen willen uitvoeren.

GEEN TARIEF- OF QUOTABEPERKINGEN? In 2019 was de EU goed voor meer dan de helft (52 %) van de invoer in het VK (waarde: 415 miljard euro) en exporteerde het VK 43 % van zijn totale export naar de EU (325 miljard euro). Quota en invoerrechten zouden deze balans een behoorlijke knauw kunnen geven.

Dat het akkoord een belangrijk hoofdstuk omvat waarin het VK en de EU mekaar toegang verlenen tot hun markt, was dan ook een welgekomen opsteker. “Maar”, waarschuwt De Vlieger, “dit geldt enkel voor die firma’s die met hun producten aan de nodige materiële oorsprongsvoorwaarden, en aan de bijhorende formaliteiten kunnen voldoen. Niet vreemd aan de globalisatie van onze economie zijn er inmiddels talloze fabrikanten die voor de vervaardiging van hun producten heel wat grondstoffen of onderdelen gebruiken die afkomstig zijn uit niet-EU-landen. Dit kan ertoe leiden dat het eindproduct finaal niet kwalificeert als een EU-product, en dus niet van de vrije handel met het VK kan genieten. Deze producten zullen dus wel aan invoerrechten onderworpen worden en die kunnen aanzienlijk oplopen: tot meer dan 20 %.” De Vlieger meent dat bijvoorbeeld de maakindustrie daarom veel meer handelsbarrières zal kennen dan bijvoorbeeld de voedingsmiddelenindustrie, die over het algemeen veel meer grondstoffen gebruikt uit de EU. “Maar ook dit moet ik onmiddellijk nuanceren”, benadrukt hij, “want bedrijven die

in hun voedingsproducten bijvoorbeeld rijst verwerken, zullen moeten aantonen dat deze rijst afkomstig is uit de EU, of dat zij een voldoende bewerking uitvoeren om het eindproduct alsnog als zijnde van EU-origine te erkennen..” Wat al dan niet voldoende is mogen bedrijven daarbij niet naar eigen inzicht bepalen. “Het akkoord bevat hierover een zeer uitvoerige en technische reglementering waar bedrijven die tariefvrij met het VK willen handelen mee om zullen moeten leren gaan” zegt De Vlieger nog.

VRIJE HANDEL BRENGT HEEL WAT PAPIERWERK MEE Naast het voldoen aan de materiële voorwaarden (lees: de al dan niet preferentiële oorsprong voor het product bepalen) zijn er ook nog een heleboel formaliteiten waaraan de producent moet voldoen om de zending van douanerechten vrijgesteld te zien worden. Om het nodige attest van oorsprong te mogen opstellen (en dus aan te tonen dat het product de EU preferentiële origine heeft) moet de uitvoerder door de band het statuut hebben van geregistreerde exporteur (REX), met bijhorend individueelREX-nummer. Hij moet daarnaast een

MEEGEDEELD

oorsprongsadministratie bijhouden, hij moet certificaten of verklaringen opvragen bij zijn leveranciers, hij moet een oorsprongsverklaring bezorgen aan zijn VK-klant … De Vlieger: “En dat is niet altijd even vanzelfsprekend. Zo heb ik een klant die industriële goederen produceert en moeite heeft om aan de oorsprongsbewijzen te geraken voor bepaalde door hem gebruikte en in de EU aangekochte onderdelen. Hierdoor kan hij zelf geen preferenties richting het VK claimen.” Het vrijhandelsakkoord tussen het VK en de EU is trouwens heel specifiek en bevat niet exact dezelfde voorwaarden als de vrijhandelsakkoorden die de EU eerder al met andere landen, zoals Zwitserland of Noorwegen, heeft afgesloten. “En dat draait daarom niet altijd zo negatief uit. Zo is er een producent van aardappelproducten die zijn goederen niet onder preferentiële voorwaarden naar Chili – waarmee de EU een vrijhandelsakkoord heeft afgesloten – kan exporteren, maar wel naar het VK. Hij bespaart hiermee om en bij de 16 % invoerrechten.” De eerste weken van 2021 maken echter ook pijnlijk duidelijk dat een geschreven

akkoord niet betekent dat dit onmiddellijk uitvoerbaar is. “Ik ken een producent van tuinmachines waarbij de formaliteiten niet rond geraken omdat de verschillende partijen niet akkoord geraken over wie deze op zich zal nemen. Tja, zo lang dit niet gebeurt, kunnen de goederen niet uitgevoerd worden. Of het vinden van een douanevertegenwoordiger in het VK blijkt ook niet zo evident. Zo is er een producent van hifimateriaal met Europese oorsprong die zelf wil invoeren in het VK maar het moeilijk heeft daar iemand te vinden om hen daartoe te vertegenwoordigen.”

Maar de grootste hindernissen blijken hun klanten te zijn die niet allemaal goed zijn voorbereid. “Het zijn de klanten die moeten zorgen voor de instructies, gegevens, certificaten, etc., want zonder die zaken kan een logistieke dienstverlener niet verder. Een investering in douanekennis, procedures en data is daarom onontbeerlijk voor bedrijven die de Brexit adequaat het hoofd willen bieden. Meer dan eens stellen we overigens vast dat die investering ook onontgonnen opportuniteiten aan de oppervlakte kan brengen.” Tekst Annemie Morbee

LOGISTIEKE SECTOR LIJDEND VOORWERP De Vlieger merkt op dat logistieke bedrijven door de band genomen goed zijn voorbereid op de brexit. “Als het sputtert, ligt het meestal aan zaken waar zij geen vat op hebben: ze geraken bijvoorbeeld niet aan bepaalde vergunningen of registraties in de diverse landen via dewelke ze werken, waardoor zij hun klanten niet alle diensten kunnen aanbieden.

O N D E R N E M E R S # 03

telex EcoVadis verkiest Tarkett als duurzame koploper

Vernieuwd management en kersverse branding voor StoryMe

Naast deze erkenning behaalde Tarkett ook voor het eerst in zijn geschiedenis een B-score op basis van de CDP Climate Change-beoordeling. Het maakt daarmee verder werk van het strategisch plan ‘Change to Win’, waarbij diverse duurzaamheidsdoelstellingen voorop worden gesteld.

Voor Gents video agency StoryMe was 2021 meer dan ooit een nieuwe start. Het bedrijf ontwikkelde een Dimitri Van Hoe, CEO nieuwe website met een bijpassende branding en koos een nieuwe CEO, Head of Sales én HR Manager. Daarmee wil StoryMe zich volledig herpositioneren als creative video & performance agency om hun groei te stimuleren. Dimitri Van Hoe zal de dagelijkse leiding op zich nemen. Hij startte in 2015 bij het bedrijf als Art Director en bouwde ook in andere functies veel ervaring op. Sylvie De Couvreur wordt Head of Sales en Salma Gigounon neemt de leiding over HR. De frisse injectie in het management gaat gepaard met een nieuwe brand identity. StoryMe wil voortaan inzetten op video-strategie en implementatie van campagnes om resultaten te halen.

www.tarkett.be

www.storyme.com

Tarkett, een internationale speler in vloerbedekking met een vestiging in Dendermonde, heeft voor de eerste keer een platina onderscheiding gekregen van EcoVadis. Dat is het hoogste niveau van maturiteit in duurzaamheid dat een organisatie kan bereiken. Het bedrijf wordt daarmee tot de top gerekend in zijn branche. De score van EcoVadis telt als een wereldwijde referentie op vlak van duurzaamheidsbeoordelingen voor bedrijven.

t k n a d e b a k o V s r e n t r zijn pa

VIAVOKA

Vraag: Kan ik ook putten uit de pot van het Transformatiefonds? De solvabiliteit van heel wat ondernemingen staat onder druk sinds de coronacrisis. Met het Transformatiefonds, een fonds beheerd door de FPIM (de Federale Participatie en Investeringsmaatschappij), wil de federale overheid een bijdrage leveren aan de ondersteuning van de solvabiliteit van cruciale Belgische ondernemingen. Naast de versterking van de solvabiliteit worden ook middelen voorzien om in België verankerde ondernemingen te ondersteunen in hun transitie richting digitalisering en de strijd tegen klimaatverandering.

Daarnaast wordt vanuit deze dochtervennootschap (of vanuit een door externe beheerders beheerd fonds) via minderheidsparticipaties (quasi-aandelenkapitaal) geïnvesteerd in ondernemingen op de wat langere termijn (‘het relanceluik’). Daarbij verwees de minister van Financiën in het parlement naar thema’s uit het federale relanceplan: be mobile, be inclusive, be productive en be digital. Wat daaronder concreet wordt verstaan is nog onduidelijk, maar het is wel duidelijk dat de federale overheid hier een actiever industrieel beleid ambieert. Het is ook de bedoeling om het financiële rendement op het tijdelijke solvabiliteitsluik te herinvesteren in deze pijler. Hier wordt op termijn gemikt op een participatie van 500 miljoen euro.

HOEVEEL? De federale regering voorziet hiervoor een kapitaalparticipatie van 500 miljoen euro in 2021 en 250 miljoen euro in 2022. In totaal heeft ze dus een potje klaar van 750 miljoen euro om bedrijven door de coronacrisis te loodsen via haar Transformatiefonds.

STATUS? Op vrijdag 29 januari heeft de federale regering nu ten principiële titel twee KB’s goedgekeurd waarin gedelegeerde opdrachten worden toegekend aan de FPIM om het Transformatiefonds op te richten. Daarover wordt nu advies van de Raad van State gevraagd tegen begin maart.

Het tweede luik (‘het transitieluik’) betreft de oprichting van een Ecologiefonds vanaf 2022. Dit luik van het Transitiefonds zal zich richten op langetermijnparticipaties in ondernemingen die een voortrekkersrol vervullen in de ecologische transformatie van onze economie (het eerste deel van het federale relanceplan: “be sustainable”). Er wordt geopteerd voor een fondsstructuur (met een externe, professionele fundmanager). Deze fundmanager zal de bedrijven en sectoren selecteren die de grootste impact zouden hebben in de realisatie van de ecologische transformatie. Daarbij moet hij zich baseren op een EU-taxonomy en de door de EU aanbevolen ESG-standaarden, een engagement binnen de Europese Green Deal.

WAT? Dat Transformatiefonds bestaat dus uit twee luiken. Het eerste luik behelst de oprichting van een dochtervennootschap van de FPIM (500 miljoen kapitalisatie euro). Dit deel bestaat op zijn beurt uit een ‘solvabiliteitsenveloppe’ en een ‘relanceportefeuille’. Bedoeling is om op de korte termijn solvabiliteitssteun (aandelen, quasi-kapitaal) toe te kennen aan structureel gezonde ondernemingen uit verschillende sectoren die door de coronacrisis te kampen hebben met een aanzienlijke vermindering van hun eigen vermogen. Hiertoe zal men de initiatieven van verschillende gewestelijke investeringsmaatschappijen ondersteunen/ versterken. Zo heeft het Vlaams gewest al via het Welvaartsfonds (binnen PMV) een gelijkaardig initiatief aangekondigd. De minister van Financiën wil met de gewestelijke initiatieven niet in concurrentie treden. De investeringscriteria zouden op elkaar worden afgestemd.

De aanloopfinanciering voor dit transitieluik is dus afkomstig vanuit de federale begroting (250 miljoen euro). Er wordt ook getracht om institutionele partijen (verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen) aan boord te krijgen. In een volgende fase zou eventueel ook het brede publiek aangesproken worden om te participeren. De minister van Financiën onderzoekt deze piste nu.

We houden u verder op de hoogte van dit dossier indien meer informatie beschikbaar komt.

O N D E R N E M E R S # 03

GEERT DACHT

20 feb - Geert Moerman @Geert_D8i Hyperconservatieve vaccinatiestrategie, virologen die belachelijke versoepelingen voorstellen, jongeren voor jeugdrechtbank brengen voor minieme ‘feiten’, aantal sectoren waar mensen hun levenswerk definitief ten onder zien gaan, ... ik weet niet waar dit naartoe gaat, echt niet

VOLG GEERT MOERMAN OP TWITTER

@Geert_D8 Reageer op geert.moerman@voka.be

De helaasheid der (trage) vaccinaties Deze scherpe tweet kwam recht uit mijn hart. Blijkbaar leeft dit gevoel niet bij mij alleen, want binnen enkele uren werd hij 400 keer geliket en 60 keer geretweet. Ik schreef deze tekst een week voor het regeringsoverleg van 26 februari, dus ik weet nog niet wat beslist werd als dit gepubliceerd wordt. Ik hoop dat de regering de mindset van de bevolking goed in kaart brengt, want de sfeer is aan het kantelen.

bijkomend risico, want de mensen deden dit toch al. Elders zie je duidelijk uitingen van burgerlijke ongehoorzaamheid ontstaan. Jongeren komen ostentatief samen, bedrijven halen hun mensen – meestal op hun eigen vraag – meer en meer terug naar de werkplek. Ik denk dat we voor een maatschappelijk keerpunt staan waarop ook de ondernemers die hun zaak helemaal verloren zien gaan, zich harder zullen roeren.

Vele maanden leven we nu onder een semi-lockdown, vele maanden kabbelen de covid-cijfers lichtjes naar beneden. Drie maanden lang werd aan de bevolking gevraagd de strikte maatregelen na te leven. We mochten enkel terug naar de kapper. Een en ander gebeurde ‘op zijn Belgisch’. Met ons gebruikelijk burgerlijk aanpassingsvermogen hebben we privé allemaal de regels toe- en aangepast zodat ze menselijk bleven. Ik ken niemand die samen met zijn huisgenoten slechts één andere persoon ontmoet, wat toch de formele regel is. Wel is iedereen voorzichtig in zijn sociale contacten en vermijdt men een te groot gezelschap.

Want bovenop het monopolie op maatregelen dat virologen nu al veel te lang in handen houden, faalt de overheid in het belangrijkste wapen tegen covid. De vaccinatiestrategie komt tergend langzaam op gang en bovendien hanteert men ‘zekerheidscriteria’ waardoor er tienduizenden vaccins wekenlang in de diepvriezer liggen. Terwijl ondernemers hun levenswerk ten onder zien gaan, mensen hun mentaal evenwicht kwijtraken, sociale verbanden verpulveren, ... gebeuren de vaccinaties op een tempo waarbij we alle tijd van de wereld lijken te hebben. En tot slot, waarom bevestigt de overheid niet dat de maatschappij terug open kan eenmaal de kwetsbare bevolking gevaccineerd is, ergens eind april? Men kan toch niet volhouden dat voor jongeren en volwassenen zonder onderliggende aandoeningen het risico op covid-complicaties heel beperkt is en ze dus achteraan in de vaccinatierij moeten, maar toch de maatregelen aanhouden?

Nu zie ik twee nieuwe fenomenen: enerzijds proberen een aantal virologen de burgerlijke aanpassingen die sowieso gebeurd zijn, te verkopen als ‘versoepelingen’ die ze willen toestaan. Dit geeft de mensen geen extra comfort en is ook geen 70

Op Twitter deelt Geert Moerman kort en krachtig zijn visie op ondernemerschap, economie, politiek en het leven zoals het is. U kan hem volgen onder de twitternaam Geert D8: ‘Geert dacht’. In Ondernemers geeft hij maandelijks een uitgebreider commentaar bij enkele opvallende tweets.

16 feb - Geert Moerman @Geert_D8i Akkoord met visie op Gravensteen, Sint-Annakerk, Wintercircus ... “Wie om het verleden geeft, doet er goed aan het een toekomst te geven” @filipwatteeuw @BramVB

Geen verleden zonder toekomst De opiniemakers in Gent gingen stevig te keer tegen aanpassingen aan het Gravensteen (waar buiten de muren een soort bezoekerscentrum ingepland wordt) en de Sint-Annakerk (waar een Delhaize komt). De reflex is steeds dezelfde: een ingreep aan een historisch gebouw doet tegenstanders vrezen dat het definitief teloor zal gaan. In het weerwoord van de bevoegde schepenen stond een zin die de essentie van de hele discussie samenvat: “Wie om het verleden geeft, doet er goed aan het een toekomst te geven.” Zelf heb ik deze afweging ook moeten maken. Sinds 1993 woon ik in een vierkantshoeve die gebouwd werd in 1630, vlak bij het kerkje van Dikkele. We kochten de hoeve van een landbouwersfamilie zonder opvolging, die de agrarische industrialisatie na WOII aan zich had laten voorbijgaan. Dat is ook de redding van de hoeve geweest, de oude stallen en de woning – idyllisch in een vierkant rond het binnenplein – waren nog onaangeroerd. Geen grootschalige stallen voor vee en tractoren, geen ondergrondse tanks en leidingen om mest af te voeren. Alles bleef op de leest van een boerenbedrijf met enkele paarden, koeien en wat kleinvee. Ik was toen 30 jaar oud en kwam hier wonen met Trui en onze kinderen, twee en vier jaar oud. En dan zijn ze daar, de vragen hoe je met zo’n historisch pand omgaat. Vanzelfsprekend wil je het authentieke behouden, daarvoor kochten we deze hoeve tenslotte. Anderzijds wil je ook de levenskwaliteit van een hedendaagse woning, licht en ruimte. Zo werden na enkele jaren op de vroegere hooizolder kamers en badkamer voor

de opgroeiende kinderen ingericht. Enkele jaren later volgde een oranjerie, en s’excusant tegen de achtergevel gebouwd. Begin 2000 werd de zuidelijke schuur verbouwd tot een vakantiewoning ‘Petrus Wittebrood Hoeve’. Zo konden we nu ook echt gasten ontvangen, nadat al die jaren mensen zo graag over de vloer kwamen. De functie als luxueuze gezinswoning en vakantieverblijf hebben we dus toegevoegd in dit tijdsgewricht, zo’n 400 jaar na het ontstaan van de hoeve. Op deze manier konden we alle investeringen en de ontelbare uren eigen werk verantwoorden. Andere boerderijen in de buurt worden één voor één afgebroken om bungalows te bouwen. Bouwgrond is meer waard, en er kunnen al gauw vier huizen op de plek van zo’n hoeve. Hadden we deze hoeve geen toekomst gegeven, dan had ze niet meer bestaan. Hebben we functies toegevoegd, hebben we verbouwingen gedaan? Jazeker, zoals de voorbije 400 jaar ook gebeurde. In de gevel van ons woonhuis zie je een bouwnaad waarna een extra verdieping werd toegevoegd, ergens in de negentiende eeuw. Ook het dak werd toen vernieuwd met industriële dakpannen die toen voor het eerst werden geproduceerd. Terug naar 1630 kunnen we niet meer. Van elke periode het meest authentieke bewaren, dat lukt wel. En verder werken aan de hoeve zodat ze een toekomst heeft. Dat doen we elke dag. Toen we de hoeve kochten, zei mijn vader zaliger: “Het zal je veel tijd en geld kosten.” Hij heeft gelijk gehad. Het was elke cent waard, elke minuut, elke avond dat ik een beetje voelde wat ‘kromgewerkt’ betekent. O N D E R N E M E R S # 03

WAARVAN SPRAKE

Getting things done

VRIJE TRIBUNE DOOR ALEXANDER HOOGEWIJS

onder de redactionele verantwoordelijkheid van de auteur

“Alexander, wat doe je eigenlijk als CEO bij SiteManager?”, vraagt men mij soms. De eerste keren was ik een beetje uit mijn lood geslagen. De fancy titel van CEO vind ik beter passen bij topmanagers van grote bedrijven die reeds hun strepen hebben verdiend. Maar goed, blijkbaar kan ook de medeoprichter van een start-up die bezig is met dagelijks bestuur, zichzelf al CEO noemen. Eerlijk? Zelf voel ik me eerder gewoon een ambitieuze ondernemer. En mijn job? Gewoon, zorgen dat het allemaal gebeurt. In ons team heb je developers, verkopers en supportmedewerkers. Een developer bouwt software, een verkoper sluit deals en support medewerkers helpen klanten of ondersteunen collega’s in de organisatie. Hoe complex deze jobs ook kunnen zijn, het werk is planbaar, de output wordt snel zichtbaar en de toegevoegde waarde concreet. Elk op hun domein bouwen ze mee aan de toekomst van de onderneming op lange termijn. Toegegeven, tegenover deze functies is mijn rol als CEO heel wat minder tastbaar.

“Als CEO moet ik zorgen voor de olie van het bedrijf”

Samen met mijn medeoprichter heb ik de richting en bestemming van ons bedrijf bepaald. Gedreven door passie, energie en visie ontwikkelden we een langetermijnstrategie. Visie, strategie en cultuur blijven in mijn ogen het belangrijkste fundament om dagelijkse taken en routines zinvol te maken. In de visie- en cultuuroefening staken we veel tijd. Misschien wel iets te veel als ik het vergelijk met collega-ondernemers. Maar voor ons was het een heel belangrijke houvast, die na al die jaren nog steeds als een paal boven water staat.

Na die eerste oefening begonnen we stap voor stap schaalbare engines te ontwikkelen. In de eerste fase na oprichting deden we alles zelf en waren ze nog vrij beperkt in omvang: een product-, een sales- en een supportengine. Na de eerste groei waardoor we meer en meer overtuigd geraakten van mogelijk succes, begonnen we specialisten aan te trekken en een team te bouwen. Op dat moment begon ik mijn focus te verleggen. Gesterkt door het team begon ik minder in en meer aan het bedrijf te werken. Wat dat concreet betekent? Voornamelijk omstandigheden creëren waarin iedereen op een comfortabele manier zijn job kan doen. Vergelijk het met een motor. Zowel die van een grasmachine als die van een industriële maaidorser heeft olie nodig om te kunnen blijven draaien. Als CEO moet ik zorgen voor de olie van het bedrijf. De juiste mensen aantrekken die passen binnen de organisatie, het team coachen, overleg organiseren, zorgen dat activiteiten gepland worden en dat de output wordt gedocumenteerd. Zorgen dat er een continue reflex is om zaken efficiënter te organiseren. Tijd besparen en kwaliteit borgen. Omstandigheden die belangrijk zijn om het concurrentieel voordeel van ons bedrijf uit te bouwen en de verdere groei veilig te stellen, maar die zo gemakkelijk vergeten worden in de operationele hectiek van de dag. Maar misschien één van de belangrijkste zaken die we als CEO van een start-up moeten borgen, is financiële zekerheid. Zeker in een technologische sector als de onze vertrouwen we in de eerste jaren op extern kapitaal. In die context kwam ik de laatste maanden frequent in contact met investeerders. Op hun vraag wat mijn rol is binnen SiteManager, had ik mijn antwoord klaar: “Gewoon, zorgen dat het allemaal gebeurt!”

Samen ondernemen Meer dan 6.000 bedrijfsleiders van Belgische familiale kmo’s doen een beroep op onze deskundigheid in accountancy, btw, ﬁscaliteit, ondernemingsrecht of ﬁnancieel management. Vertrouw net als deze ondernemers op ons en u onderneemt niet langer alleen!

Herderstraat 6, Zele Te huur: Werkplaatsen, opslagruimtes & kantoren. Opsplitsbaar in verschillende units

Bedrijvencentrum Nachtegaalstraat 6-8, Zele Te Huur: Kantoren

Bedrijvencentrum Rijksweg 15a, Bornem Te Huur: Kantoren & Magazijnen

INTERESSE IN DE HUUR VAN OPSLAGRUIMTES, WERKPLAATSEN OF KANTOREN? Contacteer: juliaan.debock@juri.be of via 0475 25 66 77

Oost-Vlaanderen Ondernemers 2021 #3

Articles inside

Oprichter van Always Better over zijn maidenjaar

Kan ik putten uit het Transformatiefonds?

Kan je een liefdesbrief schrijven met artificiële intelligentie?

Groeibedrijf 3Motion verhuist voor de derde keer in tien jaar tijd

Duurzaamheid troef in het nieuwe kantoor van Wyckaert Jan De Nul Group baggert ecologisch aan de kust

Voor een prikje naar Flanders Expo