Groener Wonen 04-2024 - 28-11-2024- 20p preview

TINY HOUSE Duurzaam leven in eco-community Liber Terra 12

MUURISOLATIE

Snel vleermuizen opsporen via eDNA 74

PILOTPROJECT

WIJK UIT JAREN 70

VERVANGT GAS

DOOR WATERSTOF

Ecologisch isoleren met biobased materialen

ZORGELOOS WONEN 25 slimme tips om energie te besparen

DOOR JACQUELINE LEENDERS

In rep en roer

Het is momenteel niet eenvoudig om de juiste keuzes te maken als het gaat om het verduurzamen van je huis. Zo loopt de verkoop van zonnepanelen snel terug omdat het voor mensen zo onduidelijk is op welke opbrengst ze mogen rekenen. De salderingsregeling wordt vermoedelijk in 2027 afgeschaft en energiemaatschappijen rekenen inmiddels terugleverkosten aan bezitters van zonnepanelen. Spouwmuurisolatie is ook opeens een heikel punt geworden en dat is bijzonder jammer, want het is dé manier om snel en tegen weinig kosten een verduurzamingsslag te maken. Vooral vleermuizen zoeken graag een veilig heenkomen in de spouwmuur. Onderzoek hiernaar is verplicht, maar kostbaar; er worden bedragen genoemd van € 5000 tot € 15.000. Bovendien duurt het onderzoek al snel een half jaar! Gelukkig is er nu een slimme manier ontwikkeld om DNA-monsters te nemen waarmee je heel snel en tegen lage kosten kunt checken of er dieren in je spouw zitten. Deze nieuwe methode zou echt het verschil kunnen maken maar wacht nog op toelating. De politiek is wel van plan er haast mee te maken. De methode wordt nu onderzocht en in november wordt er uitsluitsel verwacht. In het artikel op pagina 74 kun je meer lezen over deze nieuwe vorm van vleermuizendetectie. Het vorige kabinet zette erg in op duurzaam verwarmen. Vanaf

2026 zou je niet meer zomaar een nieuwe cv-ketel mogen aanschaffen. Daar hoorde minimaal een hybride warmtepomp bij. Inmiddels is deze maatregel van de baan en lopen de verkopen van warmtepompen snel terug. Heel jammer, want de installatiebranche is er nu op ingericht, er zijn installateurs en monteurs opgeleid die de apparaten kunnen aansluiten. Die deskundigheid dreig je te verliezen als deze mensen op zoek moeten naar ander werk. Aan de andere kant zullen er ook mensen opgelucht ademhalen nu de verplichting is weggevallen, want de warmtepomp blijft voor velen een ingewikkeld apparaat. En het is ook ingewikkeld als je in een slecht geïsoleerd vooroorlogs huis woont. Maar er zijn in Nederland ook heel veel huizen die je zonder al te ingrijpende aanpassingen geschikt kunt maken en met een hybride warmtepomp zit je nooit in de kou, omdat de cv-ketel automatisch bijspringt als het nodig is. In deze editie van Groener Wonen zetten we alle mogelijkheden voor je op een rij. Verder gaan we uitgebreid in op het onderwerp isolerend glas, ook zo’n investering die je gemakkelijk terugverdient. En als het gaat om de portemonnee, dan kun je zelf ook veel doen om je rekening omlaag te brengen. Onze 25 tips gaan vooral over het aanpassen van je gedrag. Dat is even omschakelen, maar het went heel snel en het is een uitstekende manier om wat extra geld over te houden.

‘Er zijn in Nederland heel veel huizen die je eenvoudig geschikt kunt maken voor de hybride warmtepomp.’

Geïnspireerd geraakt door het tijdschrift? Heb je tips en ideeën voor de redactie? Mail ons via groenerwonen@vipmedia.nl

49

63

ONDERZOEK DUURZAME KOZIJNEN

Hoge score voor kunststof.

50

CV-KETEL VERVANGEN?

Wij zetten alle mogelijkheden voor je op een rij.

56

WATERSTOFWIJK WAGENBORGEN

Jaren 70-huurwoningen in Groningen krijgen duurzame installaties met warmte van waterstof.

60

COMFORTABEL WONEN

Zo is de temperatuur binnen voor iedereen behaaglijk.

COLUMN MILIEU CENTRAAL

Een thuisbatterij? Doe nog maar even niet.

64

LEKKER SCHOON

Poetsen met respect voor het milieu.

68

DE GROENE ACTIEGIDS

Boek voor iedereen die ecologisch wil leven.

73

NIEUWE ENERGIELEVERANCIER?

Denk eens aan een lokale energiecoöperatie.

74

VLEERMUIZENDETECTIE

Nieuwe techniek kan isolatiebranche redden.

78

KLEDING DELEN

FREE FASHION verovert Nederland met reizende kledingrekken en pop-up stores.

82

WIJS OMGAAN MET VERPAKKING

Papier is niet altijd beter dan plastic.

86

DUURZAME MAKELAAR

Bart Teulings wijst kopers op kansen om te verduurzamen.

92

SOLO KOKEN

Gezonde gerechten voor 1 persoon.

98

VOLGENDE KEER & COLOFON

GROENE TRENDS

2

BOOST JE WELLBEING MET LANGBLOEIENDE ORCHIDEEËN (1)

Kamerplanten zijn niet alleen mooi, ze hebben ook een belangrijke functie. Ze dragen namelijk bij aan geluk en gezondheid en zijn goed voor het (leef)klimaat van de omgeving. Met name orchideeën dragen bij aan het geluksgevoel. Kortom een must have voor je interieur, waar je ook nog eens weken - vaak zelfs maandenlangvan kunt genieten. Verzorgingstips en meer informatie over orchideeën vind je op www.orchidsinfo.eu

DROOG DRAAIEN (2)

De SpeedDryer, hét ronddraaiende wasdroogrek, droogt je was in dezelfde tijd als een conventionele wasdroger maar is ruim 99% voordeliger in energieverbruik. Zonder uitzondering kan alle textiel er veilig, in gemiddeld 2 uur, op gedroogd worden zonder de nadelen van een wasdroger: geen slijtage, geen krimp en geen energieslurper. Door de wind is strijken nagenoeg overbodig. Hij is opvouwbaar dus na gebruik makkelijk op te bergen. Het wasrek is volledig modulair ontworpen met duurzame materialen. Gaat er onverhoopt een onderdeel stuk, dan kan dit eenvoudig vervangen worden. Weggooien is niet meer van deze tijd. Het doel: 5,2 miljoen energieslurpende wasdrogers in Nederland overbodig maken en zo bijdragen aan een beter klimaat. Enthousiast geworden? Kijk op www.speed-dryer.nl

HET HÛS, DUURZAAM & ZELFVOORZIENEND (3)

Hûs combineert comfort met duurzame innovaties, waardoor het volledig zelfvoorzienend kan functioneren. Zonder aansluitingen op het net geeft je dat ook meer mogelijkheden voor de locatie. Plaats het Hûs midden in de natuur voor een unieke natuurbeleving of achter in je tuin als kantoorruimte of gastenverblijf. Met de natuur als stroom- en waterleverancier. Van zonne-energie tot opvang, zuivering en hergebruik van regenwater voor een echte regendouche. www.homeofhus.nl

TIP

Meer duurzame trends en nieuwtjes volgen? Kijk dan op groenerwonen.com/ categorie/nieuws

AIRCO SPECIAAL VOOR VERWARMEN (7)

Waar je bij een airco denkt aan koelen, geldt precies het omgekeerde bij een Mitsubishi Electric airco die voorzien is van de Hyper Heating technologie. Bij deze airconditioning staat verwarmen centraal en is koeling de ‘bijvangst’. Het verwarmingsvermogen bij een gewone airco neemt al af bij een buitentemperatuur van +7°C. De Mitsubishi Electric airco met Hyper Heating blijft hetzelfde warmtecomfort leveren tot een buitentemperatuur van -15°C. Daarna neemt het verwarmingsvermogen pas af. Prima dus voor in het Nederlandse klimaat. Uiteraard koelt ie in de zomer. www.alklima.nl

ALTIJD SCHOON DRINKWATER (8)

Helaas komt het voor dat drinkwater besmet is, zoals met E. coli bacteriën, wat darmklachten kan veroorzaken. De Microfiltratie van Ecosave, met een koolstof/ membraanfilter onder de keukenkraan of bij de wastafel, zorgt ervoor je altijd drinkbaar water hebt. De membranen hebben zo’n kleine doorstroming dat alleen water erdoor kan en géén bacteriën. Het systeem gebruikt géén energie en is eenvoudig te monteren. Je kunt met een uitbreiding ook van regenwater drinkbaar water maken. In 5 stappen wordt het regenwater dan zo schoongemaakt, dat het helder, superzacht (geen kalk) en geurloos is, geschikt om te drinken, douchen, voor de wasmachine of toiletspoeling. Bijvoorbeeld voor offgrid wonen of als je wilt besparen op het reguliere water.

www.ecosave.com

SPONS VAN VISNET (9)

De milieuvriendelijke sponzen van Boavista Circular zijn de perfecte vervanger voor traditionele sponzen die vaak na drie maanden worden weggegooid. Deze sponzen worden door een Braziliaanse milieuactivist en een groep vrouwen in Santa Catarina gemaakt van geredde visnetten. Hierdoor helpen ze de oceaanvervuiling te bestrijden en ondersteunen ze lokale gemeenschappen. Elke spons, handmatig genaaid, is tot wel twee jaar herbruikbaar. Zo draag je op een eenvoudige manier bij aan een schonere planeet en een circulaire economie. Prijs: € 9,90. www.boavistacircular.nl

Sneller warm en tot 22% besparen op je gasverbruik Bestel op www.speedcomfort.com

Onthaasten & Opladen

Hûs is een ecovriendelijk natuurhuisje dat comfortabel en gezond wonen combineert met innovatieve, duurzame technieken. Zo kun je ultiem genieten van en met de natuur.

* Een uniek vakantiehuisje, heerlijke werkplek, luxe gastenverblijf of eigen yogatempel; Hûs valt naar wens in te vullen.

* Volledig zelfvoorzienend, van zonne-energie en regenwateropvang tot waterbesparende recirculatiedouche. Geen aansluiting op nutsvoorziening of leidingwerk nodig.

Kom Hûs in het echt ervaren op de Veluwe www.homeofhus.nl

Hét draaiende wasdroogrek

SNEL, STIL , ZACHT & ZUINIG

• Je was droog in gemiddeld 2 uur**

• Maakt strijken bijna overbodig

• Een droogbeurt kost nog geen € 0,05

• Invouwbaar, makkelijk op te bergen

• Uitgevouwen slechts 112 x112 cm

Gebruik de kortingscode op www.speed-dryer.nl

DÉ OPLOSSING VOOR WARMTEPOMPEN

Heb je een warmtepomp of ben je van plan om er een aan te schaffen?

Denk dan ook aan de radiatoren. Want alleen met een modern verwarmingssysteem behaal je optimaal wooncomfort én bespaar je maximaal energie.

Een warmtepomp is bij nieuwbouwwoningen al de standaard. Voor maximale energiebesparing én optimaal wooncomfort is het echter verstandig om de warmtepomp te combineren met het juiste verwarmingssysteem. Traditionele radiatoren zijn namelijk afgestemd op de hoge watertemperatuur van de cv­ketel (60­80˚C), terwijl een warmtepomp werkt met een watertemperatuur van ongeveer 45˚C. Traditionele radiatoren kunnen de ruimte dus niet voldoende verwarmen op lagere temperaturen. Veel mensen denken dat vloerverwarming in combinatie met een warmtepomp de ideale oplossing is. Maar er zijn ook nadelen, zo duurt het langer voordat een huiskamer of andere ruimte in huis op temperatuur is. Gelukkig zijn er ook andere manieren om je woning met een warmtepomp duurzaam te verwarmen.

LT-RADIATOREN

Met lage temperatuurradiatoren (LTradiatoren) van Jaga kun je met een lage watertemperatuur, zoals vanuit de warmtepomp, de hele woning krachtig, snel

én comfortabel verwarmen. LT­radiatoren zijn dus een goed alternatief voor vloerverwarming. De LT­radiatoren van Jaga beschikken standaard over een Low­H2O warmtewisselaar en het Dynamic Boost Hybrid­systeem om het vermogen van de compacte LT­radiatoren aanzienlijk te vergroten, waardoor de LT­radiatoren sneller opwarmen met minder energieverbruik in vergelijking met traditionele vloerverwarming. Hierdoor verbruik je met LT­radiatoren minder of geen energie, dat is beter voor het milieu én voor je portemonnee.

OÓK ENERGIEZUINIGE KOELING

De Jaga Strada Hybrid is een LT­radiator die in combinatie met een warmtepomp de woning niet alleen snel en krachtig verwarmt, maar in de zomer ook comfortabel koel houdt. Dit milieuvriendelijke systeem koelt met een watertemperatuur van 16˚C en koelt daarmee drie keer zoveel als vloerkoeling. Is er de wens om nog actiever te koelen, vergelijkbaar met airconditioning? Dan is de Briza Net Zero van Jaga een perfect toestel. Dit is ook een LT­radiator, maar deze maakt

gebruik van condenserende koeling en koelt met een watertemperatuur vanaf 7˚C. Met de Jaga LT­radiatoren kun je dus duurzaam verwarmen én koelen met hetzelfde toestel.

UPGRADE BESTAANDE RADIATOREN Nog geen (hybride) warmtepomp en toch energie besparen? De LT­radiatoren van Jaga werken niet alleen perfect op lagere watertemperaturen met een warmtepomp, maar ook in combinatie met een cv­ketel. Bovendien kun je de radiatoren, zoals de Strada Hybrid, op een later moment heel eenvoudig upgraden, waardoor dezelfde radiator optimaal werkt in combinatie met een warmtepomp en je ook kunt koelen. Door de aanpassing in twee fasen te doen, eerst het vervangen van de radiatoren en daarna het installeren van de warmtepomp, bespaar je al direct energie én kun je de kosten spreiden. Ontdek meer op www.jaga.nl

Iris van Asselt

‘Ons doel was niet om zo klein mogelijk te wonen, maar wel zo duurzaam mogelijk.’

jaar gaf. Veel mensen durfden het risico niet te nemen dat ze na die tijd weg zouden moeten. Wij hebben altijd vertrouwen in de toekomst gehad. We dachten dat als we hier vijf jaar zouden kunnen wonen, onze kinderen in hun jeugd in ieder geval op een heel fijne plek opgroeiden.”

Inmiddels is het contract voor het huren van de grond gelijk getrokken met de vergunning van de gemeente en weten Iris en Roland dat ze zeker tot 2030 mogen blijven. “We wisten dat dit een tijdelijk project was, maar hopen dat we hier ook na 2030 mogen wonen. De grote kale kleivlakte die het terrein eerst was, hebben we samen met de andere bewoners veranderd in een oase met bloemen en planten en zelfs heel bijzondere dieren zoals de ijsvogel. Het zou eeuwig zonde zijn als dat straks afgebroken wordt, want deze plek draagt nu ook bij aan de biodiversiteit.”

PLAATMATERIAAL VAN ZEEWIER

De bouw van het tiny house pakten Iris en Roland samen aan. “Roland had ons huis in de Vinexwijk energieneutraal gemaakt en daardoor stap voor stap veel kennis opgedaan over verduurzamen. We hadden echter geen bouwervaring, maar dat leerden we vanzelf. Ook kregen we veel hulp van mijn schoonvader.”

Sinds 2014 werkt Iris, die een opleiding interieurvormgeving volgde, als zelfstandig interieurontwerpster. In 2022 richtte ze Studio Duurzaam Wonen op. “In mijn werk ben ik altijd al bezig geweest met natuurlijke materialen. Voor de bouw en inrichting van ons huis hebben we daar nog meer onderzoek naar gedaan. We gebruikten een mix van traditionele welbekende duurzame materialen zoals wol, maar ook hele nieuwe producten, zoals plaatmateriaal gemaakt van zeewier. Ik zeg altijd: mijn huis is een

living lab. Bedrijven en scholen kunnen rondgeleid worden door onze eco-community. Dat is ook de reden dat we hier kunnen wonen; we delen onze kennis en stellen ons huis open voor geïnteresseerden.”

TWEEDEHANDS TOMATENKAS

Iris en haar gezin wonen op 56 vierkante meter. “Dat is de helft van het oppervlak van ons huis in de Vinexwijk. Maar als mensen hier binnen komen, vinden ze het vaak niet zo klein aanvoelen. Dat is mijn vak, ik heb de indeling zelf ontworpen en het ziet er ruimtelijk uit. Maar we hebben ook veel keuzes gemaakt en veel spullen zijn niet meeverhuisd.”

De tiny houses in de community zijn verplaatsbaar op een dieplader. “Daarom waren we gebonden aan bepaalde buitenmaten. Verder hadden we alle vrijheid om alles op maat te ontwerpen. We vonden tweedehands kozijnen met een heel grote pui erbij. Daar is het huis in feite omheen ontworpen. In het voor- en naseizoen zitten we ook veel in onze tweedehands tomatenkas. Die wordt niet bij de woonoppervlakte van het huis meegerekend, maar in de lente

en herfst maken we er veel gebruik van. Daardoor oogt ons huis wel ruimtelijker dan het is.”

HERGEBRUIKTE AUTOACCU’S

Mensen hebben vaak een bepaald beeld bij een tiny house, merkt Iris. “Meestal denken mensen aan een piepklein huisje op wielen. Officieel mag je je huis ‘tiny house’ noemen tot 50 vierkante meter. Dat is de reden dat ik ons huis vaak een dubbel tiny house noem; het is net wat groter. Maar ons doel was niet om zo klein mogelijk te wonen, maar wel zo duurzaam mogelijk. De meeste tiny houses op wielen hebben hele dunne wandjes met

weinig isolatie, mensen koken op gas en stoken hout. Op ons terrein is geen gas, alles is elektrisch. We verwarmen met een airco, hebben vijftien zonnepanelen en de energie daarvan slaan we op in hergebruikte autoaccu’s. We hebben een regenwateropvang en gebruiken een droogtoilet. Met dat toilet besparen we als gezin 60.000 liter drinkwater per jaar. Nu zijn we nog bezig met een recycledouche, waarmee we weer water en energie gaan besparen.” Delen is ook een vanzelfsprekende manier van leven in de community. “Er is een gedeelde wasmachine en we delen ook veel spullen die je nodig hebt in de tuin.

‘Onze twee dochters zijn allebei heel erg bezig met onze aarde. Ze vinden het onvoorstelbaar dat mensen plastic in de natuur achterlaten.’

Onze twee dochters zijn allebei ook heel erg bezig met onze aarde. Ze vinden het onvoorstelbaar dat mensen plastic in de natuur achterlaten.”

FAST FURNITURE

De meubels in het tiny house zijn niet alleen vanwege het milieu duurzaam, maar ook met het oog op de gezondheid van haar gezin, vertelt Iris. “Iedereen weet dat de arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie slecht zijn en de term ‘fast fashion’ is

inmiddels breed bekend. Maar veel mensen beseffen niet dat er ook veel fast furniture is. Dat zijn meubels die gemaakt zijn om niet lang mee te gaan. Ze zijn vaak van slechte kwaliteit en worden gemaakt met materialen die weinig kosten maar ook slecht voor je zijn. In spaanplaat bijvoorbeeld zit formaldehyde, dat in verband wordt gebracht met kanker. En neem pvc-vloeren; deze worden gemaakt met fossiele grondstoffen met weekmakers erin. Dat wordt wel het asbest van deze eeuw genoemd. Het kan niet uit

elkaar, het moet verbrand worden en er zitten slechte stoffen in.” Iris koos om dezelfde reden bijvoorbeeld ook voor een matras van natuurlijke materialen. “We zijn als mens onderdeel van de natuur. Ik vind het niet meer dan logisch dat we ons omringen met natuurlijke materialen. Ik wil met ons huis laten zien dat dit echt mogelijk is.” Investeren in goede meubels betekent niet automatisch dat alles veel duurder is, pleit Iris. “Deze meubels zijn weliswaar duurder in aanschaf, maar tegelijkertijd gaan ze veel langer mee.

Vandroogtoilettot regenwateropvang en -hergebruik.Vanzonneenergieopwekkingtot zonneboiler. Alleoplossingenzijn (opafspraak)inonze showroom in Biddinghuizenteervaren. Komlangsendeelonze passieommens-en milieuvriendelijktewonen!

DOE MEE & WIN

1 2 3

3x

Everdrop schoonmaakmiddelen starterpakket

Everdrop is ontstaan toen de oprichters het idee kregen om hun eigen huis, en dus ook alle producten die ze gebruikten bij het schoonmaken van dat huis, plasticvrij te maken. Everdrop was geboren: een bedrijf gespecialiseerd in duurzame huishoudelijke producten. Wat Everdrop bijzonder maakt, is het gebruik van veganistische ingrediënten zonder microplastics en onnodige chemicaliën. Daarnaast staat het navulconcept bij Everdrop centraal: combineer bijvoorbeeld de poeders met water in een herbruikbare fles en je bent klaar om schoon te maken! Naast schoonmaakmiddelen, kun je bij Everdrop terecht voor bijvoorbeeld wasmiddelen en vaatwastabletten. Verkrijgbaar via www.everdrop.nl en in verschillende supermarkten.

GROENER WONEN MAG 3 X EEN EVERDROP ESSENTIALS PROBEERPAKKET T.W.V. € 21,94 WEGGEVEN.

3x

Flesje ReBloom premium tandpasta

ReBloom tandpasta zorgt voor een frisse adem, sterk glazuur en gezond tandvlees. Het is gemaakt van 99,2% natuurlijke ingrediënten en is 100% plantaardig. De tandpasta helpt tandplak en tandsteen voorkomen en heeft een frisse pepermuntsmaak. De ReBloom tandpasta is verpakt in een hippe, navulbare fles met pomp en bevat voldoende tandpasta voor twee maanden. Het is vrij van gluten, microplastics, SLS, triclosan en titaniumdioxide en wordt gemaakt in Nederland. Kijk voor meer informatie en de andere producten op www.rebloomcare.com

GROENER WONEN MAG 3X EEN FLESJES REBLOOM PREMIUM TANDPASTA VOOR VOLWASSENEN TER WAARDE VAN € 15,99 WEGGEVEN.

2x

Fairtrade boeket van bloomon

Dit 100% Fairtrade boeket is gevuld met bloemen uit Kenia. Elke bloem en elke steel is voorzien van het Fairtrade keurmerk. Fairtrade heeft als missie om de wereld eerlijk te maken. Via betere handelsvoorwaarden zet Fairtrade zich in om de leef- en werksituatie van miljoenen boeren en werknemers wereldwijd te verbeteren en het milieu te beschermen. bloomon koopt al jaren bloemen in bij kwekers met een Fairtrade certificering (of andere sociale certificeringen). Maar een gevarieerd boeket waarvan élke bloem en elke steel is voorzien van het Fairtrade keurmerk, dat is bijzonder! Dit Fairtrade boeket is gevuld met flamingoroze rozen, geurend eucalyptus, vrolijke Hypericum besjes en lief Limonium. Een cadeau waar iedereen blij van wordt. € 30,95. www.bloomon.nl

GROENER WONEN MAG 2X EEN FAIRTRADE BOEKET VAN BLOOMON VAN € 30,95 WEGGEVEN.

MEEDOEN? Ga naar www.groenerwonen.com/winnen en vul het formulier in. Dit kan tot en met 28 februari 2025. De winnaars krijgen vanzelf bericht.