PlannerTUIN
GOED
SNOEIEN
Voor sterke planten en meer bloemen
Lang plezier van dahlia’s
PRAKTISCHE BEWAARGIDS
VOOR HET HELE JAAR
ALTIJD MOOI
Onderhoudstips voor siertuin en moestuin
INHOUD
JANUARI & FEBRUARI
6 Voorzaaien eenjarigen, roze sneeuwbal, rozen planten, sneeuwdagen, de eerste groentesoorten zaaien
8 Snoeien in de winter
10 Prachtige primula’s
MAART
12 Lenteschoonmaak, ijzersterke kornoelje, wieden, bemesten, maarts viooltje, aanleg bloemenweide, kiemtest, Annabelle snoeien, opknapbeurt gazon, erwtjes kweken, moestuin zaaiklaar maken, zaaien in de koude bak
17 Kweektips voor pinda’s
18 Zo lok je vogels naar je tuin
20 Handige zaaikalender
APRIL
22 Boerenhortensia, elfenbloem, kiemplantjes verzorgen, groeispurt onkruid, terras schoonmaken, zomerbollen planten, leliehaantje, forsythia te breed, voorkom impulsaankopen, snoeien in april, lavendel verzorgen, courgette kweken, eetbare bloemen, combinatieteelt, groente voorzaaien
30 Geurende heesters
32 Mulchen
34 9 x plukbloemen
MEI
36 Jonge planten afharden, akelei, hagen snoeien, aardbeien oogsten, potten vullen, dahlia’s planten, moestuin in een pot, tulpen met vergeet-mij-nietjes, slakkenjacht, bonen leggen, seringen, snel een nieuw gazon, late aardappelen, plantengier maken, lelietje-van-dalen, planten delen
42 Kort knallen met pioenen
44 Tips om vlinders te lokken
46 Frêle stokrozen
JUNI
48 Lupine, clematis snoeien, reukerwtjes, kruiden stekken, rozen snoeien, hanging basket beplanten, vaste planten terugknippen, zaaien in de moestuin, tomaten dieven, wortelvlieg, koolkraag, tips voor de composthoop
54 Zomerbessen
58 Distels, stekelige schoonheden
JULI
60 Doorbloeiende border, vuurpijl, oppas voor je tuin, tweejarigen zaaien, gazon oppeppen, bloemen plukken, vaste planten kortwieken, blauweregen snoeien, kamerplanten op het terras, muurfijnstraal, lieveheersbeestjes, tuinieren in de kas, moestuinonderhoud, bonen rooien, knoflook en ui oogsten, basilicum
66 Aardbeien planten
AUGUSTUS
68 Plannen maken, eenjarige zonnebloem, zaailingen spotten, klimop beteugelen, lavendel snoeien, wolfsmelk snoeien, doorbloeiende rozen verzorgen, zomerstek nemen, boeket uit eigen tuin, zaden verzamelen, tips water geven, tomatenoogst, groente zaaien, vijgenoogst, herfstframbozen
74 Tips voor bloembollen planten
SEPTEMBER
76 Voorjaarsbloeiers scheuren, hondsroos, stekken nemen, aaltjes tegen taxuskever, wespenoverlast, bemesting afbouwen, vlierbessensiroop, oogsten in de moestuin, tips voor het verwerken van je oogst
82 Knoflook, een fijne buur
OKTOBER
84 Kardinaalsmuts, late bloei, siergrassen, opruimen met beleid, rozen snoeien, gazononderhoud, zomerbollen uit de grond, geraniums overwinteren, pepers oogsten, zaaien voor later, kolen beschermen
88 De herfst is de beste planttijd
90 Hagen & herfstkleur
92 Zo kweek je wintergroenten
NOVEMBER & DECEMBER
94 Chinese lijsterbes, nu snoeien, bijzondere stammen, langer plezier van je kerstboom, dahlia’s rooien, kerstgroen uit eigen tuin, pioenen planten, moestuin mulchen, mysterieuze maretak, onderhoud tuingereedschap
PlannerTUIN
Colofon
DE TUINPLANNER IS EEN SPECIAL VAN TUINSEIZOEN EN EEN UITGAVE VAN VIPMEDIA PUBLISHING & SERVICES
Hoofdredacteur: Jacqueline Leenders
Adjunct-hoofdredacteur:
Kristel Engelen
Eindredactie: Kristel Engelen, Monique van der Voort
Redactie: Annemarie Görts, Hannah
Zegers
Redactie TuinSeizoen: e-mail: redactie.tuin@vipmedia.nl
Voor Nederland: TuinSeizoen, Postbus 7272, 4800 GG Breda.
Voor België:
TuinSeizoen, Komiteitstraat 46-52, 2170 Merksem.
Internet: www.tuinseizoen.com
Mediaconsultant:
Dorien van Dijk
Tel. 06 - 19 65 27 49 dorien@vipmedia.nl
Peter Kroes
Tel. 06 - 12 18 48 93 peter@vipmedia.nl
Marketing: Chiara van Roeyen
Directie: Michel Florisson (verantwoordelijk uitgever)
Edwin Fijnaut (commercieel directeur)
Distributie losse verkoop: Aldipress BV (Nederland)
AMP NV (België)
Vormgeving: Iris Verheijen, Diederik Martens
Druk: PreVision Graphic Solutions BV
Abonnementen en bestellingen:
Voor Nederland: tel. 076 - 530 17 18
Voor België: tel. 03 / 645 42 94
e-mail: abo.tuin@vipmedia.nl
Oude nummers van TuinSeizoen en andere specials kun je bestellen via www. vipwinkel.nl
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
DE EERSTE LENTEZON
Het kan nog vriezen deze maand maar het kan ook zijn dat we zomaar het voorjaar in rollen. Bij tuiniers gaat het nu echt kriebelen. Gelukkig kunnen we nu al volop genieten van het prille groen en eerste lentebloeiers.
BEELD: GAP PHOTOS, IVERDE, SHUTTERSTOCK
Lenteschoonmaak
Zo langzamerhand is het tijd om de afgestorven vaste planten en siergrassen in je border af te knippen. De vorst moet hiervoor wel voorbij zijn. Check ook of de grond al voldoende droog is. Natte klei en leem trap je gemakkelijk dicht waardoor er bij een plensbui regenwater in je border blijft staan. De meeste stengels kun je laag bij de grond afknippen. Soms zijn de planten al wat uitgelopen dus let er op dat je de jonge scheuten niet beschadigt. Al het afgeknipte materiaal kan op de composthoop of je knipt het fijn en strooit het als mulch tussen de planten.
NU MOOI!
IJzersterke kornoelje
Al vroeg in het jaar is Cornus mas op zijn mooist, als hij overladen is met fijne gele bloempjes die in trosjes bij elkaar langs de takken staan. Deze ijzersterke kornoelje verdraagt droogte, schaduw en zeewind.
WIEDEN
Wie nu consequent onkruid uit de grond trekt, heeft daar later in het seizoen veel plezier van. Tot de vroegste eenjarige onkruidjes horen soorten als straatgras, vogelmuur, kleine veldkers en robertskruid; je kunt ze gemakkelijk met de hand wegplukken of op een droge dag afschoffelen. Onkruid met een penwortel steek je zo diep mogelijk uit.
Rozen mogen in maart gesnoeid worden. Knip de takken af net boven een naar buiten wijzend oog. Bemest je rozen na de snoei.
Maarts viooltje
Het maarts viooltje is een vaste plant die groeit onder heggen, aan beschaduwde slootkanten, onder bomen en langs oude muren. Het plantje wordt tot 20 cm hoog en heeft een wortelstok die gedeeltelijk boven de grond komt. In het vroege voorjaar maakt de plant een rozet van donkergroene, hartvormige blaadjes. Dan zie je ook de heerlijk geurende paarse (soms witte of roze) bloemetjes verschijnen. De zaden worden door mieren verspreid, maar het plantje verspreidt zich ook door middel van uitlopers. Het maarts viooltje wordt al meer dan tweeduizend jaar geteeld als grondstof voor parfum en om cosmetische producten een aantrekkelijke violette kleur te geven. Van de bloemblaadjes maakt men ook alcoholische drankjes, zoals Parfait Amour en Crème de Violette.
Goede start
Groeien en bloeien kost enorm veel kracht dus zorg ervoor dat je tuingrond voldoende voedingsstoffen bevat. Je kunt kiezen voor kunstmest, een geconcentreerde meststof die snel werkt. Je strooit het pas als de plant begint te groeien.
Organische mest werkt veel langzamer maar wel langduriger. Het moet namelijk door het bodemleven worden omgezet voordat de plant het kan opnemen. Geef het daarom al in februari of maart. Organische mest jaagt de planten niet op en is beter voor het bodemleven dan kunstmest.
Compost bevat weinig voedingsstoffen, maar juist heel veel organisch materiaal. Het is dus geen vervanger voor mest, maar wel een waardevolle aanvulling voor je grond. Het zorgt voor een goed bodemleven en verbetert de structuur. Compost maakt kleigrond luchtiger en zorgt er bij zandgrond voor dat water en voedingsstoffen beter kunnen worden vastgehouden.
LENTEPROJECT
BLOEIENDE BLOEMENWEIDE
Wat heerlijk is het om vanaf je terras uitzicht te hebben op een bloeiende bloemenweide! Tover een stukje van je gazon om tot een bloemenfeest en verwelkom talloze vlinders en hommels in je tuin.
1
Meet de pH-waarde van je tuingrond met behulp van speciale indicatorstrookjes die in tuincentra verkrijgbaar zijn. Lichtzure tot neutrale grond (6,5-7) is ideaal. Bij een lagere waarde helpt een kalkgift. Voor zeer zure bodems (minder dan 5) kun je beter zaad kiezen van soorten die tegen dergelijke grond kunnen.
2 De meeste weidebloemen houden van een droge, arme grond en staan graag in de volle zon. Maar ook voor een tuin die vochtiger is, zijn er geschikte bloemenmengsels met bijvoorbeeld wilde bertram, engelwortel of gewone dotterbloem.
3 De grond moet luchtig en doorlatend zijn. Wil je je gazon in een bloemenweide veranderen, dan moet je hem door verticuteren goed beluchten en er zand of fijn grind doorheen werken.
4 De bodem van de bloemenweide moet arm aan voedingsstoffen zijn. Meststoffen zijn de ergste vijand van wilde bloemen -
grassen, zuring en (kweek)gras zouden ze meteen verdringen. Ook hier helpt het om zand door de bovenste lagen te werken. Bij een grond die zeer rijk aan voedingsstoffen is, kun je het jaar ervoor beter eerst veelvraten zoals maïs planten.
5 Voor bloemenweides zijn speciale weidemengsels te koop. Vaak zijn het een- en tweejarige planten, die ook nog eens speciale aantrekkingskracht op bijvoorbeeld bijen of vlinders hebben. Kies bij voorkeur een inheems mengsel, daar hebben onze insecten het meest aan.
6 Vóór het inzaaien van de bloemenweide wordt de grond eerst losgemaakt en indien nodig met zand bewerkt en met een brede hark fijn kruimelig gemaakt.
7 Per vierkante meter wordt ongeveer vijf gram zaad breedwerpig uitgestrooid. Hark de zaden lichtjes in, maar zorg dat je ze niet te diep in de grond ‘begraaft’. Maart tot mei is de beste tijd voor de aanleg van een bloemenweide.
8 Tijdens het zaaien moet de grond vochtig zijn, maar ook in de eerste weken daarna mag hij niet uitdrogen. Als het droog en zonnig is, moet je iedere dag meerdere keren water geven; in de nog luchtige grond zakt het water gemakkelijk weg.
9 Als er in de pas ingezaaide bloemenweide veel ongewenste soorten opkomen die nog als zaad of wortels in de grond zaten, moet je de weide na acht tot tien weken voor het eerst maaien. Bijzonder hardnekkige planten, bijvoorbeeld paardenbloem of zuring, kun je beter met wortel en al uitsteken.
10 Tijdens de groei mag je niet over de bloemenweide lopen. Wel is het leuk om er enkele graspaden doorheen te maaien. Het hele veld kun je in oktober maaien. Verzamel voor het maaien zaden, zodat je ze volgend jaar opnieuw kunt zaaien. Het snoeisel laat je eenvoudig op de weide drogen, zodat de nog resterende zaden eruit kunnen vallen.
Kiemtest
Vooral als je oude zaden wilt gebruiken, is het verstandig om voor het zaaien eerst een kiemtest te doen. Spreid hiervoor een deel van de zaden uit op vochtige watten of keukenpapier, leg dit in een glazen potje en dek af met gaasdoek; zo houd je de luchtvochtigheid op peil, maar kan er toch frisse lucht bij, waarmee je de kans op schimmels verkleint. Je kunt de zaden ook eenvoudig op een schotel op watten of keukenpapier leggen, maar zorg dan wel dat de luchtvochtigheid constant blijft. Veel soorten zaden zouden op een lichte en warme plaats al na enkele dagen moeten ontkiemen, het bewijs dat de kiemkracht van de zaden goed is.
CLEMATISTIP
Veel grootbloemige clematissen kun je in maart snoeien. Knip lange, spichtige scheuten terug tot de dikke groene knoppen, zo’n 30 cm boven de grond. Knip je ze hoog af, dan krijgt je clematis alleen hoog bovenin bloemen.
ANNABELLE SNOEIEN
Hydrangea arborescens, waartoe ook de populaire ‘Annabelle’ behoort, bloeit net als de pluimhortensia op nieuw hout. Deze hortensia kun je in maart tot op 30 cm van de grond terugsnoeien. Dieper snoeien is niet aan te raden omdat de plant dan te weinig vertakkingen maakt.
Een gesnoeide ‘Annabelle’ maakt mooie grote, maar wel hele zware bloemen, zodat de struiken openvallen als je de plant niet tijdig een goede steun geeft. Heb je liever iets kleinere, bolvormige bloemen en stevigere stengels die je minder hoeft te steunen, knip de plant dan slechts lichtjes in het voorjaar. Er zijn inmiddels ook variëteiten, zoals ‘Strong Annabelle’ (‘Incrediball’), die niet zo snel omvallen. Ook zijn er diverse gekleurde varianten van ‘Annabelle’.
Een overzicht over het snoeien van verschillende soorten hortensia’s vind je op tuinseizoen.com/hortensias-snoeien-doe-je-zo of scan de QR-code.
Zo krijg je een groen gazon
Na de winter ligt het gazon er wat onregelmatig bij, vaak zit er ook mos in. Geef het rond half maart een opknapbeurt, dan ziet het er weer snel stralend en gezond uit.
MAAIEN
Stel de maaier de eerste keren wat hoger af en hark het maaisel weg, want het verteert nu niet snel genoeg.
VILT EN MOS VERWIJDEREN
Kam met een metalen gazonhark of een verticuteerhark vilt en mos uit het gazon. Dit is zwaar werk, voor een groter gazon is een verticuteermachine handiger.
BEKALKEN
Op zure grond komt mos snel terug. Als je in het najaar niet hebt bekalkt, kan dat nog; gebruik nu liefst zeewierkalk (maërl), dan hoef je geen weken te wachten totdat je mag bemesten.
BELUCHTEN
Mos ontstaat ook als de grond te sterk verdicht is. Prik met een riek of spitvork 15 cm diepe gaatjes in de grond en beweeg de tanden wat heen en weer, zodat er weer lucht bij de graswortels komt. Veeg op zware grond wat scherp zand in de gaatjes.
VOEDEN
Als het gras goed groeit, kan het de concurrentie met mos beter aan. Geef je gazon in de lente speciale gazonmest.
ZAAIKALENDER BLOEMEN
Afrikaantje (Tagetes)
Akelei (Aquilegia)
Cosmea (Cosmos)
Droogbloemen
Duizendschoon (Dianthus barbatus)
Driekleurig viooltje (Viola tricolor)
Gipskruid (Gypsophyla)
Goudsbloem (Calendula)
Hanenkam (Celosia)
Judaspenning (Lunaria annua)
Juffertje-in-het-groen (Nigella damascena)
Kaasjeskruid (Malva sylvestris)
Leeuwenbekje (Antirrhinum majus)
Lobelia
Lupine (Lupinus)
Muurbloem (Erysimum)
Oost-Indische kers (Tropaeolum)
Prikneus (Lychnis coronaria)
Pronkerwt (Lathyrus odoratus)
Ridderspoor (Consolida ajacis)
Scharlei (Salvia sclarea)
Sierkalebas (Cucurbita)
Stokroos (Alcea rosea)
Teunisbloem (Oenothera)
Vergeet-mij-nietje (Myosotis)
Vingerhoedskruid (Digitalis)
IJslandse papaver (Papaver nudicaule)
IJzerhard (Verbena bonariensis)
Zinnia
Zonnebloem (Helianthus)
Lupinus
Aquilegia vulgaris 'Bordeaux Barlow'
Cosmos bipinnatus
ZAAIKALENDER MOESTUIN
Andijvie
Aubergine
Biet/kroot
Bloemkool
Broccoli
Courgette
Doperwt en peul
Knoflook
Knolvenkel
Komkommer
Kropsla
Mais
Paksoi
Paprika en peper
Pluksla
Pompoen
Prei
Pronk-/stokboon
Radijs
Rode/witte kool
Rucola
Snijbiet
Spinazie
Stam-/struikboon
Tomaat
Tuinboon
Ui (herfst/winter)
Veldsla
Witlof
Wortel
Rucola Biet
Tuinbonen
9X
PLUKBLOEMEN
Zelf een boeket uit eigen tuin samenstellen is veel leuker dan een kant-en-klaar boeket kopen. Om volop kleurige zomerboeketten te maken, is een royale keuze aan plukbloemen onmisbaar. Zaai daarom eenjarigen zoals cosmea en Zinnia en plant rozen en vaste planten voor-de-pluk.
1 Rozen
Rozen staan schitterend in de tuin én in de vaas. Plant ze in goede grond, op een niet al te beschutte plek met veel zon; je hebt minder kans op schimmelziektes als de wind enigszins door de bladeren kan spelen. Voor de vaas snijd je de stengels met een scherp mes twee centimeter schuin af. Zet ze direct in koud water (zonder snijbloemenvoeding!) en vul de vaas elke dag bij.
HOOGTE: variabel STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juni-juli, sommige met herbloei, doorbloeiers tot in oktober
2 Echinacea purpurea ‘Magnus’ (zonnehoed)
Deze uit Noord-Amerika afkomstig plant voelt zich bijzonder goed thuis tussen siergrassen en andere natuurlijk ogende vaste planten die van zon en goed doorlatende grond houden. De bloemen zijn erg in trek bij bijen en vlinders. ‘Magnus’ geeft grote bloemen in een opvallende rozerode tint.
HOOGTE: 100 cm STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juli-september
3 Consolida regalis ‘Blue Spire’ (ridderspoor)
Met zijn diepblauwe bloeiaren steelt deze eenjarige ridderspoor de show in de tuin. Zaai deze makkelijke eenjarige in april-mei direct op de plek van bestemming. Zorg dat je er voldoende opkweekt, zodat je niet alleen in de tuin kleur hebt maar ze ook kunt gebruiken voor boeketten.
HOOGTE: 60-90 cm STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juni-augustus
4 Veronica ‘Pink Damask’ (aar-ereprijs)
Deze makkelijke, opgaande vaste plant houdt van een zonnige, niet te droge plek. Omdat de lange bloeiaren van onder naar boven toe bloeien, geven ze wekenlang kleur aan de border; zijn de bloempjes onderin uitgebloeid, dan moeten de bloempjes bovenin nog in bloei komen. Bijen hebben hierdoor wekenlang plezier van deze plant.
HOOGTE: 80 cm STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juli-augustus
5 Cosmos bipinnatus (cosmea)
Zaai cosmea in april-mei voor een uitbundige bloei die begint in juli en doorgaat tot in oktober! Je kunt ze ook al eerder binnenshuis of in de kas voorzaaien om de plantjes na half mei buiten uit te planten. Belangrijk is een zonnige plek en goed doorlatende grond.
HOOGTE: 80-150 cm STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juli-oktober
6 Iris sibirica ‘Caesar’s Brother’ (Siberische lis)
De Siberische lis combineert frisgroen, smal zwaarvormig blad met bijzonder elegante bloemen en is een prima snijbloem. In de zon en op goed doorlatende maar vochthoudende grond zal deze makkelijke vaste plant de meeste bloemen geven. Maar hij verdraagt ook lichte schaduw en enige droogte. Iris sibirica ‘Caesar’s Brother’ is prachtig paars en heeft een mooie tekening op zijn bloembladen.
HOOGTE: 90 cm STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juni-juli
7 Phlox ‘Herbstwalzer’ (vlambloem)
Phlox paniculata heeft veel te bieden: mooie (snij)bloemen aan rechtopgaande stengels, een lange bloei en vaak een heerlijke geur. De bloemkleuren variëren van lila, blauw en paars tot wit, roze en karmijnrood, er zijn cultivars met of zonder donker of lichter gekleurd oog en er zijn zelfs cultivars met dubbele bloemen. De vrij hoge ‘Herbstwalzer’ bloeit lekker lang door en heeft mooi, gezond blad.
HOOGTE: 120 cm STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juli-september
8 Zinnia elegans (dahliabloemige Zinnia)
Deze vrolijke, uit Mexico afkomstige eenjarige mag in de pluktuin eigenlijk niet ontbreken! Ze zijn redelijk makkelijk zelf te zaaien; kies wel een zonnige, beschutte plek op enigszins droge grond of zaai ze binnen voor en plant ze half mei buiten uit. Jonge plantjes worden nogal eens belaagd door slakken, zet eventueel een bierval in de buurt om deze veelvraten weg te vangen. Pluk gerust royaal van de bloemen; omdat de stengels zich dan vertakken zullen de planten extra rijk bloeien. Zinnia is verkrijgbaar in vele varianten en in allerlei kleuren.
HOOGTE: 60-100 cm STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juli-september
9 Solidago ‘Golden Mosa’ (guldenroede)
De goudgele bloempluimen van guldenroede zijn ideale vulbloemen voor in boeketten. Guldenroede is een heel gemakkelijke vaste plant. Scheur de plant wel elke drie à vier jaar om hem groeikrachtig te houden. Met een hoogte van 70 centimeter blijft ‘Golden Mosa’ redelijk compact maar is hij toch hoog genoeg om er mooi bloemstengels van te snijden. Hij woekert niet, maar maakt mooie pollen.
HOOGTE: 70 cm STANDPLAATS: zon BLOEITIJD: juli-augustus
JULI
HEERLIJK HOOGZOMER
In juli is het meestal mooi, standvastig zomerweer.
Tuinieren is deze maand pure ontspanning, met kleine klusjes als bloemen uitknippen en planten aanbinden.
BEELD: SHUTTERSTOCK, GAP PHOTOS, IVERDE
Energieke blauweregen
Blauweregen (Wisteria) blijft maar groeien. Binnen een paar maanden kunnen jonge uitlopers wel twee meter lang worden. Tem deze onstuimige groeier door de jonge scheuten tot op ongeveer zes bladparen terug te snoeien (vanaf het oude hout). Bij de volgende snoeibeurt, in februari, knip je deze uitlopers nog eens terug, maar dan tot twee knopen. Op deze manier voorkom je dat de energieke blauweregen een warboel wordt en de plant zal extra rijk bloeien.
NU MOOI!
Vurige vuurpijl
De exotisch ogende bloeiaren van Kniphofia ‘Royal Standard’ zijn spectaculair, mede door hun vurige tinten. Hoewel ze het op vochtvasthoudende grond goed doen, verdragen ze droogte ook goed. Een mulchlaag stellen ze zeer op prijs, óók in de winter om de plant te beschermen tegen strenge vorst.
BLIJVEN PLUKKEN
Als het goed is, staat je tuin nu volop te bloeien. Misschien heb je zelfs wel een deel ingericht als pluktuin om zelf boeketten samen te stellen. Blijf dan vooral plukken, want veel planten zullen, naarmate je meer plukt, ook meer bloemen produceren. Enkele voorbeelden zijn Zinnia, dahlia’s, Lathyrus en Cosmos. Als je dit doet, kunnen er geen zaden rijpen en kun je tot ver in de nazomer van de bloemen genieten.
Pluk nu een bosje lavendel en laat het goed drogen zodat je er later geurzakjes mee kunt vullen voor in je linnenkast.
Even kortwieken
Veel planten kunnen een tweede keer bloeien als je bijtijds de uitgebloeide bloemen eruit knipt. Soorten als Nepeta, vaste salvia’s en Penstemons reageren uitstekend op deze truc, net als veel tuingeraniums en zelfs riddersporen. Ook een plant als vrouwenmantel kun je beter terugknippen, anders zaait hij zich overal uit. Bij Nepeta en andere bossige planten met fijne bloemetjes kun je gewoon de heggenschaar gebruiken om de uitgebloeide toppen weg te snoeien. Bij Penstemons en vaste salvia’s is de snoeischaar handiger, omdat je hier de afzonderlijke uitgebloeide bloemaren tussenuit moet knippen.
Toch nog zaaien
Zelfs middenin de zomer kun je lekker aan de slag om plantjes te zaaien voor volgend jaar. Veel tweejarigen zaai je namelijk in de periode van juni tot augustus. In hun eerste jaar vormen deze planten een bladrozet waarmee ze overwinteren, om het jaar erop uitbundig te bloeien! Heb je ze eenmaal in je tuin, dan zaaien ze zich vaak spontaan uit. Wil je tweejarigen zaaien, doe dat dan buiten op een apart zaaibedje dat je eerst onkruidvrij maakt en mooi kruimelig harkt. Zaai het zaad zo dun mogelijk uit; als je op rijtjes zaait, kun je de zaailingen na opkomst beter herkennen. Zodra de plantjes wat groter zijn, verspeen je ze een keer om ze meer groeiruimte te geven. Rond september kun je ze op hun definitieve plek uitplanten of oppotten en in een koude bak overwinteren.
SOORTEN DIE JE NU KUNT ZAAIEN Damastbloem (Hesperis) • duizendschoon, met een heerlijke geur • judaspenning • mariëtteklokje (Campanula medium), een prima snijbloem • muurbloemen in geel tot fluweelrood • stokrozen in allerlei tinten • vingerhoedskruid • viooltjes in leuke kleuren
Judaspenning
AARDBEIEN PLANTEN
IN AUGUSTUS
Augustus is de ideale maand om aardbeien te planten.Wie nu de handen uit de mouwen steekt, geniet volgend jaar volop van de zomerkoninkjes.
AZO GEBRUIK JE
SNOEIGEREEDSCHAP
ardbeien die je in augustus of begin september plant, hebben nog ruim de tijd om zich voor te bereiden op de winter. Misschien ben je geneigd om, met het oog op die koude wintermaanden, tot het voorjaar te wachten, maar de bloemen die nu al binnen in de plant worden aangelegd, hebben een koudeperiode nodig om straks vruchten te kunnen vormen. Dus laat maar komen, die koude maanden! Overigens kun je in het voorjaar wel aardbeiplanten kopen, maar die hebben enkele weken in een koelcel gestaan om de winter na te bootsen. Vaak zitten er dan al bloemen in en soms al een enkele vrucht, dan kun je doorgaans al vanaf mei oogsten.
LANGE
UITLOPERS
Heb je al aardbeiplanten in je tuin, dan heb je ongetwijfeld gezien dat ze vanaf juli lange uitlopers vormen, waarop nieuwe plantjes ontstaan. Het lijkt wel alsof ze aan de wandel gaan! Als die nieuwe plantjes in aanraking komen met vochtige grond, vormen ze in een mum van tijd wortels. Is dat gebeurd, dan kun je de jonge plant van de moederplant losknippen. Een ingenieuze manier van voortplanten en voor jou wordt het zo wel heel gemakkelijk om de plant te vermeerderen. Helemaal als je die uitloper meteen richting een potje leidt. Iedere plant vormt gemiddeld tien van die uitlopers. Als je doordragende aardbeien hebt en je zit nog midden in het oogstseizoen, dan is het raadzaam om wat van die uitlopers van de plant te verwijderen en ze eventueel op te potten. De uitlopers vragen namelijk veel energie van de plant en dat gaat ten koste van de vruchten.
ZONNIG PLEKJE
Aardbeien staan het liefst in een wat zuurdere, voedzame en vochthoudende bodem; een kalkbodem vinden ze niks. Belangrijk is dat de grond goed draineert, want ook aan natte voeten hebben ze een hekel. Geef ze verder een plekje in de zon, zodat de vruchten lekker zoet en sappig worden. Je kunt aardbeien prima in potten kweken voor een wekelijks maaltje, maar pak je het groter aan, dan is planten in de vollegrond beter. Zet de planten dan op een afstand van 40 centimeter in de rij en houd tussen de rijen 50 centimeter aan. Zet de planten net zo diep als
EENMAAL DRAGENDE RASSEN PRODUCEREN IN ÉÉN KEER HEEL VEEL VRUCHTEN, WAT IDEAAL IS ALS JE BIJVOORBEELD JAM WILT MAKEN.
ze in het potje stonden. Tuinier je op vochtige grond, dan kun je aardbeien op zogeheten ruggen kweken, een soort langgerekte heuvel; de grond van zo’n rug warmt snel op en draineert goed. Om rotten van de vruchten tegen te gaan, en daarmee schimmels, is het raadzaam om stro rond de planten te leggen. Dit is in meerdere opzichten een goed idee, want zo hoef je minder vaak water te geven, blijf je onkruid de baas en werp je een barrière op tegen slakken.
PLUKKEN MAAR!
Vanaf mei kun je meestal de eerste vruchten oogsten. Pluk ze pas als ze helemaal rijp zijn, dus mooi intens rood. Haal de aardbeien er met kroontje en al af, dan blijven ze langer goed. Leg de vruchten voorzichtig in een bakje, zodat ze niet kneuzen. En laat ze daar vooral niet te lang in liggen.
WELK RAS KIES JE?
Als je aardbeien wilt telen, heb je de keuze uit eenmaal dragende en doordragende rassen. Die laatste vormen gedurende een maand vruchten, maar daarna is het over. Doordragende rassen vormen vanaf mei, de hele zomer door, nieuwe vruchten. Beide hebben hun voor- en nadelen. Eenmaal dragende rassen, zoals ‘Sonata’, produceren in één keer heel veel vruchten, wat ideaal is als je bijvoorbeeld jam wilt maken. Van de doordragende rassen, zoals ‘Korona’, kun je de hele zomer snoepen.
TIP
Weet je dat er ook witte aardbeien zijn? De opbrengst van deze ananasaardbei ‘Pineberry’ is niet enorm, maar de vruchten zijn heerlijk zoet. En een extra voordeel: de vogels laten deze witte aardbeien meestal met rust.
Bodemverbetering en voorbereiding
Voor veel tuinliefhebbers is het najaar ook hét moment om de bodem te verbeteren. Door nu compost, bladaarde of goed verteerde stalmest door de grond te werken, kunnen bodemorganismen hier gedurende de wintermaanden rustig mee aan de slag. Tegen het voorjaar is de bodem dan luchtiger en rijker, waardoor planten die je in de herfst hebt aangeplant direct meer groeikracht ervaren. Daarnaast zorgt een gezonde bodem voor een betere waterhuishouding, wat essentieel is om uitdroging tijdens onverwacht droge winterperioden te voorkomen. Ook wortelkluiten van nieuwe aanplant profiteren hiervan, omdat een goed doorlatende, maar tegelijk vochtvasthoudende bodem bijdraagt aan een snellere wortelgroei.
Pas op met vorst
Hoewel de herfst ideaal is om aan te planten, kan jonge aanplant extra bescherming gebruiken zodra de eerste nachtvorst zich aandient. Vooral pas geplante heesters, jonge bomen en planten met een fijn wortelgestel kunnen gevoelig zijn voor temperatuurschommelingen. Breng daarom bij de voet van de plant een mulchlaag aan van bladeren, houtsnippers of compost. Deze laag werkt isolerend, voorkomt snelle uitdroging van de bodem en helpt het wortelgestel te beschermen tegen strenge vorst. Bij soorten met gevoelige takken, zoals sommige sierheesters, kun je tijdelijk windbescherming aanbrengen met jute of een scherm van gaas. Zorg er wel voor dat het materiaal kan ademen en haal het in het vroege voorjaar weer weg, zodat de plant zich zonder belemmering kan herstellen en doorgroeien.
DE HERFST IS DE BESTE PLANTTIJD
Vergeet het voorjaar - de herfst is de beste planttijd.
Ook voor het herinrichten van je border is dit een prima
moment.
Bomen van de kweker worden geleverd in een pot, met kluit (verpakt in jute, die je bij het planten laat zitten) óf met kale wortel. Bomen in een pot kun je het hele jaar planten, mits het niet vriest. Houd er wel rekening mee dat een boom die je in het voorjaar of in de zomer plant veel water nodig heeft om goed aan te slaan. Bomen met kluit of met kale wortel kun je van begin november tot half april planten, maar de ideale planttijd - ook voor in pot opgekweekte bomen - is de maand november. De grond is nog relatief warm en het is vaak vochtiger waardoor ze gemakkelijker aanslaan. Ook voor bladverliezende hagen en rozen met kale wortel is november de perfecte planttijd; deze planten zijn dan in rust en maken nog makkelijk nieuwe wortels voordat de winter invalt.
MINDER STRESS
Wie in de herfst plant, profiteert niet alleen van een vochtigere bodem, maar ook van een stabieler klimaat. De temperatuurverschillen tussen dag en nacht zijn kleiner dan in het voorjaar, waardoor jonge wortels minder stress ervaren en sneller nieuwe haarwortels vormen. Dit zorgt voor een betere opname van voedingsstoffen en geeft bomen, heesters en vaste planten een stevigere basis om de winter door te komen. Breng na het planten wel een laag organisch materiaal aan, zoals bladeren of compost. Dit helpt de bodemstructuur te verbeteren en houdt vocht langer vast, wat vooral gunstig is voor pas aangeplante soorten.
VERPLANTEN
Wil je een boom of heester in je tuin verplanten, doe dit liefst ook in de herfst. Verplant wintergroene heesters of bomen bij voorkeur in september-oktober en bladverliezende heesters of bomen als het blad net gevallen is. Steek de boom of heester zorgvuldig uit, zodat je zo min mogelijk wortels beschadigt. Er is één uitzondering: bij vorstgevoelige soorten wacht je beter tot het voorjaar. Geef na het verplanten water, zodat de aarde de wortels goed omsluit.
DUIDELIJKE VOORSPRONG
Het voordeel van aanplanten in de herfst ten opzichte van het voorjaar is snel uitgelegd: als in het voorjaar de groei weer begint, hebben de in de herfst geplante bomen en heesters een duidelijke
voorsprong op de bomen en heesters die in het voorjaar zijn aangeplant. Ook hoef je in de herfst minder en soms zelfs helemaal geen water te geven. Bedenk wel dat wintergroene heesters ook in de winter water verdampen en er bij pas geplante exemplaren kans is op uitdrogen.
Winterharde voorjaarsbloeiers zoals de voorjaarszonnebloem (Doronicum), cyclamen en wildemanskruid plant je het beste begin september, zodat ze in de nog warme grond snel nieuwe wortels kunnen maken en zonder vertraging in het nieuwe seizoen van start kunnen gaan.
PLANTEN SCHEUREN
Naast bomen en heesters is de herfst eveneens een uitstekend moment om vaste planten en siergrassen te verjongen of te delen. Soorten zoals asters, zonnehoed (Echinacea), vrouwenmantel en vele siergrassen krijgen door deling meer groeiruimte, wat resulteert in voller groeiende pollen in het volgende seizoen. Door te delen in het najaar hebben de planten voldoende tijd om nieuwe wortels te vormen voordat de winter begint. Zet de gescheurde planten altijd in een goed losgemaakte grond en geef ze na het aanplanten een beetje water om lucht uit de grond te spoelen. Siergrassen kun je in deze periode gerust terugsnoeien of juist laten staan voor een mooi wintersilhouet; beide opties zijn prima, zolang je ze maar weer stevig in de grond zet. Ook voor pioenen is september de beste planttijd en je kunt ze nu ook delen. Kies een zonnige plek en maak bij het herplanten de grond eerst diep en goed los; ze houden niet van natte voeten. Plant de neuzen net onder de grond en dek de grond rondom af met rijpe compost.
EEN STAPPENPLAN VOOR HET VERPLANTEN VAN HEESTERS IN DE HERFST VIND JE OP WWW.TUINSEIZOEN.COM/HEESTERSVERPLANTEN-IN-OKTOBER OF SCAN DE QR-CODE.