ºÁUÀÆ zÀRÍt avÀæUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ gÀd¥ÀÆvÀ ±ÉÊ°AiÀÄ avÀæUÀ½UÉ §gÀÄvÁÛgÉ. EzÀgÀ G¥À «¨sÁUÀUÀ¼ÁzÀ gÁd¸Áܤ, ªÉÄêÁgï, §ÄA¢, PÉÆÃl, eÉÊ¥ÀÄgÀ, ©PÀ¤Ãgï, eÉʸÀ¯ï«ÄÃgï, eÉÆÃzï¥ÀÄgï, Q±À£ïUÀqï, PÉÆÃl, ¥ÀºÁj, ¨Á¸ÉÆí°, PÀÄ®Ä, UÀįÉÃgÀ, dªÀÄÄä, PÁAUÀæ, UÀªÁð¯ïUÀ¼À ±ÉÊ°AiÀÄ°ègÀĪÀgÀ PÀÈwUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁzÀgÀÆ ¥Àj¥ÀÆtðªÁV ºÉýzÁÝgÉ. ªÉÄîģÉÆÃlPÉÌ F J®èªÀÇ MAzÉà §UÉAiÀiÁV PÁtÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ gÀZÀ£Á ±ÉÊ°VAvÀ CªÀÅUÀ¼À ªÀ¸ÀÄÛªÉÊ«zsÀåUÀ¼ÀÄ ¥ÁæzÉòPÀ ©ü£ÀßvÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ªÉÄêÁgï£À°è ZÉÆÃgÀ ¥ÀAZÀ²PÀ, ¨Á¸ÉÆí°AiÀÄ°è VÃvÀ UÉÆëAzÀ, PÀĮī£À°è gÁªÀÄ£ÀPÀxÉ, PÁAUÀæzÀ°è ¨ÁgÀªÀiÁ¸À ªÀÄvÀÄÛ gÁUÀªÀiÁ® EvÁå¢UÀ¼ÀÄ ¥ÀæzsÁ£À ªÀ¸ÀÄÛ«µÀAiÀÄUÀ¼ÁzÀªÀÅ. ±ÉÊ°, §tÚUÁjPÉUÀ¼À®Æè PÉ®ªÀÄnÖUÉ ªÀåvÁå¸À UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ. DPÁgÀUÀ¼À ¸À¥ÀÆgÀvÉ, ªÀÄÄR¨sÁªÀ, PÀtÄÚUÀ¼À gÀZÀ£É, ªÀ¸ÀÛç ¤gÀƦ¸ÀĪÀ ±ÉÊ°, CªÀÅUÀ¼À ªÉÄð£À r¸ÉÊ£ï, VqÀ-ªÀÄgÀ, ¥À±ÀÄ-¥ÀQëUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃjzÀAvÉ ªÉÆÃqÀ, ¨ÉlÖ-UÀÄqÀØUÀ¼À ¥ÀæPÀÈw gÀZÀ£ÉAiÀÄ®Æè ¸ÀÆPÀëöä ªÀåvÁå¸ÀUÀ½ªÉ. gÁd¥ÀÆvÀ aPÀt avÀæUÀ¼À F J®è ±ÉÊ°AiÀÄ avÀæUÀ¼À£ÀÆß MAzÀÄ ¦Ã½UÉ CxÀªÁ ±ÁSÉ (¸ÀÆ̯ï)UÀ¼ÉAzÀÄ PÀgÉAiÀįÁVzÉ. F ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¸ÀܼÀUÀ¼À°è M¨ÁâvÀ CxÀªÁ MAzÀÄ UÀÄA¥ÀÄ gÀa¹zÀ MAzÀÄ ±ÉÊ°AiÀÄ avÀæUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ ²µÀågÀ ªÀÄÆ®PÀ ¨É¼ÉzÀÄ §AzÀÄ PÉ®PÁ® ªÀÄÄAzÀĪÀj¬ÄvÀÄ. avÀægÀZÀ£É ¸ÀºÀ M¨ÁâvÀ£À PÉʧgÀºÀzÀAvÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸À§ºÀÄzÁVzÀÄÝ ªÀåQÛ¬ÄAzÀ ªÀåQÛUÉ §zÀ¯ÁUÀĪÀÅzÀÄ C¤ªÁAiÀÄð. ¸ÀAVÃvÀzÀ°èAiÀÄÆ `WÀgÁt’UÀ¼ÀÄ EzÀÝAvÉ ªÀÄÆ® ¸ÀAgÀZÀ£É MAzÉà EzÀÝgÀÆ zsÀé¤ ªÀåvÁå¸ÀzÉÆA¢UÉ £ÁzÀzÀ ªÉÄð£À »rvÀªÀÇ §zÀ¯ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À PÀ¯É PÀÄjvÀ G¥À CzsÁåAiÀĪÀ£ÀÄß ºÀvÉÆÛA§vÀÛ£ÉAiÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ GvÀÛgÁzsÀð¢AzÀ¯Éà UÀÄgÀÄw¹zÁÝgÉ. §AUÁ¼ÀzÀ°è PÉÆîÌvÁ PÀ¯Á±Á¯É (1854) D£ÀAvÀgÀ ±ÁAw¤PÉÃvÀ£À PÀ¯Á±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ DªÀgÉV£À ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀ¯ÉAiÀÄ°è ºÉƸÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß vÀAzÀªÀÅ. C°èAiÀÄ UÁæ«ÄÃt (d£À¥ÀzÀ) avÀæPÀ¯ÉAiÉÄà F ºÉƸÀ D«µÁÌgÀPÉÌ £ÁA¢AiÀiÁ¬ÄvÀÄ. EzÉà ªÉüÉUÉ PÉÆïÁÌvÀzÀ°è ©ænµÀgÀ ¥Àæ¨sÁªÀ¢AzÀ `PÀA¥À¤ ±ÉÊ°’AiÀÄ avÀæUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀiÁzÀªÀÅ. EªÀÅUÀ¼À°è zÉòÃAiÀÄ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ, ªÉõÀ¨sÀƵÀtUÀ¼ÀÄ, zÉÊ£ÀA¢£À PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ EªÉà ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ «zÉòÃAiÀÄ avÀæUÀ¼ÀAvÉ bÁAiÀiÁAPÀ£ÀUÉÆAqÀÄ gÀavÀªÁzÀªÀÅ. EªÀÅUÀ½UÀÆ MAzÀÄ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ »AzÉAiÉÄà LgÉÆÃ¥Àå zÉñÀUÀ½AzÀ ¨sÁgÀvÀPÉÌ §A¢zÀÝ £ÀÆgÁgÀÄ PÀ¯Á«zÀgÀÄ E°èAiÀÄ ¥ÀæPÀÈw zÀȱÀå ºÁUÀÆ d£À¸ÁªÀiÁ£ÀågÀ£ÀÄß CgÉ £ÉÊd ±ÉÊ°AiÀÄ°è awæ¹zÀÄÝ CªÀÅUÀ¼À ªÀÄÄAzÀĪÀjzÀ gÀÆ¥À PÀA¥À¤ avÀæUÀ¼ÀÄ (n¥ÀÄà«£À PÁ®zÀ°è ºÀ¼ÉAiÀÄ ªÉÄʸÀÆgÀÄ ¹ÃªÉÄUÀÆ «zÉñÀUÀ½AzÀ ºÀvÁÛgÀÄ PÀ¯Á«zÀgÀÄ §A¢zÀÄÝ £ÀÆgÁgÀÄ avÀæUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹zÀgÁzÀgÀÆ D avÀæUÀ¼ÀÄ E°èAiÀÄ PÀ¯Á«zÀgÀ ªÉÄÃ¯É K£ÀÆ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀzÉà ºÉÆÃzÀÄzÀÄ «µÁzÀ¤ÃAiÀÄ) ªÀÄÄAzÉ PÁ²ÃWÁmï avÀæUÀ¼À ¥Àæ¨sÁªÀ ºÁUÀÆ §AUÁ¼ÀzÀ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓêÀ£À PÀ¯ÉAiÀÄ §UÉÎ «¸ÁÛgÀªÁV ºÉý PÀ£ÁðlPÀzÀ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À PÀ¯ÉUÉ §gÀÄvÁÛgÉ. ªÉAPÀl¥Àà£ÀªÀjAzÀ DgÀA©ü¹ ºÀqÀ¥Àzï CªÀgÀ « ¥sÉÆgï ¸ÀévÀB ¯ÉÃRPÀgÀ ¸ÀAAiÉÆÃfvÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÀ¼ÉzÀ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ°è QæAiÀiÁ²Ã®gÁV PÁAiÀiÁðgÀA¨sÀ ªÀiÁrzÀ PÀ¯Á«zÀgÀ §UÉÎ ¥ÀnÖAiÉÆAzÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ.
49