Smg 09 2013

Service management Onafhankelijk vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud w w w.ser vicema nagement .nl

Nummer 9 september 2013

thema: materialen & middelen

probioticA VOOR ‘GROEN’ SCHOON­MAKEN • HUISHOUDTRAPJES: JURIDISCHE nachtmerrie • REINIGING ZONNEPANELEN• SCHOONMAAKGOLFDAG IN DE STARTBLOKKEN

Focus op schoonmaak!

Kantoor, school, vervoer of industrie. CSU is de kwaliteitspartner voor u. Onze bewuste keuze voor specialisatie op schoonmaak leidt tot tevreden gebruikers en duurzame klantrelaties. Een erkend goed werkgever met aandacht voor medewerkers. Die aanpak is uw garantie voor een uitstekende dienstverlening.

CSU. Daar blijf je bij!

T 0413 285 111 info@csu.nl www.csu.nl

cleaning services cleaning services

column

Niets is wat het lijkt

N

iets is wat het lijkt. Daar zijn diverse onderwerpen in deze editie van Service Management getuige van. Neem allereerst het onschuldig ogende huishoudtrapje dat bij negen van de tien schoonmaakbedrijven in de werkkast staat. Dat huishoudtrapje blijkt voor de nodige juridische problemen te zorgen. Regel is dat een schoonmaker alleen gebruik mag maken van het huishoudtrapje bij ‘lichte, incidentele werkzaamheden’. In alle andere gevallen dient een schoonmaker een trap te gebruiken die voldoet aan, ja daar gaan we, het Warenwetbesluit Draagbaar Klimmaterieel en aan de NEN 2484 voor professioneel gebruik. Maar wat zijn die lichte, incidentele werkzaamheden dan? Die grens is maar lastig duidelijk te krijgen, zo blijkt uit het artikel verderop in dit nummer.

Verbazing Even later schetst ook het artikel over private label verbazing. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is bij de drie grote private label producenten tot in de haarvaten doorgedrongen.

Dat levert niet alleen verantwoorde reinigingsmiddelen op, maar ook dito productieprocessen in de fabrieken waar ze deze middelen fabriceren. Goed nieuws dus. Dat neemt niet weg dat één van hen vraagtekens zet bij het Europees ecolabel. Daarvoor mag je namelijk maar putten uit een bepaald aantal grondstoffen. De kwaliteit en effectiviteit heeft daar volgens één van de drie dusdanig onder te lijden, dat hij zich terecht afvraagt of het toepassen van zo’n label verstandig is. Het is een uiterst professionele vraag. Blind staren op labels helpt ons niet verder.

De vraag stellen getuigt van realisme. Weer: niets is wat het lijkt. Een ecolabel blijkt niet per definitie goed.

schoonmaak is vaak niet lullen maar poetsen

Addertje Huishoudtrapjes, ecolabels... Wat hebben we nog meer? Vlakmoppen! U dacht dat met een stofzuigbeweging het lichaam lekker in beweging is en dat dus dé te hanteren methode is?

Niet zo. VSR kwam erachter dat deze beweging minder scoort dan het aloude banen lopen.

Natuurlijk, dat kan lang niet overal. Maar de onderzoekers zijn duidelijk: hanteer banen lopen zoveel mogelijk. Er zit wel een addertje onder het gras: of banen lopen nu de beste kwaliteit van schoonmaak oplevert, is niet uitgezocht. Het ging puur op de ergonomie. Daarmee is het onderzoek niet minder belangrijk. Want arbeid is nog altijd de grootste kostenpost van een schoonmaakbedrijf. Ik wil tot slot de conclusie van het VSR-onderzoek breder trekken. Niets is wat het lijkt. Pas daarom ecolabels, huishoudtrapjes en zeker ook vlakmoppen met verstand toe. Natuurlijk is schoonmaak vaak niet lullen maar poetsen. Maar eventjes nadenken voor het poetsen kan volgens mij nooit kwaad.

Ronald BRuins is hoofdRedacteuR van seRvice ManageMent (RonaldBRuins@vakMedianet.nl)

3

inhoud

thema

10

materialen & middelen

10 Probiotica voor ‘groen’ schoonmaken na een proef bij vier opdrachtgevers is schoonmaakbedrijf vlietstra uit Franeker voor het gehele klantenbestand overgegaan op schoonmaakproducten gebaseerd op probiotica. Bacteriën lossen zichtbaar vuil op en breken vervolgens de onderliggende biofilm af, waardoor de aanwas van schadelijke bacteriën en schimmels wordt afgeremd.

14

14 Huishoudtrapjes: juridische nachtmerrie Huishoudtrapjes vormen een veelgebruikt instrument binnen de schoonmaaksector. Maar in het geval van een incident kunnen diezelfde trapjes de nodige juridische ellende met zich meebrengen.

18 Kansen komen in reiniging zonnepanelen tijdens de glazenwassersvakbeurs waren ten minste drie systemen te zien voor het reinigen van zonnepanelen. niet toevallig van Duitse makelij; omdat de toepassing van dergelijke panelen bij particulieren en bedrijven in dat land veelvuldig plaatsvindt. in nederland inmiddels ook, maar voornamelijk bij particulieren.

28 Marktaandeel private label stijgt Private label producten winnen aan marktaandeel ten opzichte van reinigingsmiddelen met een amerk. althans, dat zeggen de drie grote private label producenten Helichem, Militex en spectro.

De reden is volgens hen logisch. “groothandels kunnen hiermee hun eigen beleid voor prijs, merk en marge bepalen.”

28 4 |

s e r v ice Ma na geMent

| 9 2013

38

Opvallende conclusies in eindrapport inspectie sZW

38 27 procent schoonmaakbedrijven voldoet niet aan de regels Het rapport van de inspectie sZW kende een harde slotsom: liefst 27 procent van de schoonmaakbedrijven houdt zich niet aan de regels. service Management dook in de krochten van het eindrapport en stuitte op meer opvallende conclusies.

43 Succes nog altijd niet te koop

00

Het volendammer schoonmaakbedrijf succes bestaat precies 50 jaar en vierde dat onlangs in de Passenger terminal amsterdam in tegenwoordigheid van 700 gasten. Het bedrijf staat tiende op de landelijke omzetlijst, maar heeft alle kenmerken van een regionaal familiebedrijf.

De directie: “We zijn nog altijd niet te koop.�

En verder...

3 6 22 27 31

43

35 41 49 50 52 54 57 58

column ronald Bruins nieuws tennant: staal maakt de machine column Helmuth eijssink Banen lopen beste manier vlakmoppen schoonmaakgolfdag in de startblokken column Kasper Herrewijn OsB-nieuws De techniek: stankprobleem in sanitaire ruimten Materialen en middelen contacten en contracten verticaaldagen Benelux colofon

57 5

nieuws

stel uw vragen tijdens de cleanDeal expert sessie cleanDeal, webwinkel voor professionele schoonmaakmaterialen, organiseert samen met service Management op 12 september de allereerste cleanDeal expert sessie. van 18.00 uur tot en met 19.00 uur geven zij het podium aan vileda Professional. Daarbij komen alle mogelijke vragen op het gebied van schoonmaak aan bod.

Hoofdredacteur Ronald Bruins van Service Management geeft de aftrap en legt een aantal vragen voor aan expert Nicolas van de Vliet van Vileda Professional. Daarna kan iedereen die het wil vragen stellen. De chatsessie is live via www.servicemanagement.nl of www.cleandeal.nl te volgen en

deelname is vanzelfsprekend gratis. “We hebben deze sessie bewust tussen 18.00 en 19.00 uur gepland om alle bedrijven zoveel mogelijk in de gelegenheid te stellen om deel te nemen”, zegt Dirk Biesmans van CleanDeal.

De eerste sessie krijgt drie keer een vervolg. Op 24 oktober is een expert van SCA/Tork aanwezig, waarna op 21 november Service Management - samen met andere chatters - een vloerexpert het hemd van het lijf vragen. Als laatste staat op 12 december het onderwerp wasmiddelen op het programma.

Biesmans: “Noteer deze data alvast in uw agenda.

We verwelkomen u en uw vragen graag via onze websites.” www.cleandeal.nl | www.servicemanagement.nl

Luchtverkeers­ leiding kiest voor satino Luchtverkeersleiding ne­ derland heeft gekozen voor het washroomconcept satino Black. aan deze keuze ging een periode van uitvoerig tes­ ten en beoordelen vooraf.

Advertentie

groothandel Deverco richtte voor de betreffende tests diverse ruimtes in. Belangrijk onderdeel was de beoorde­ ling van de merken door de eigen medewerkers. satino Black scoorde overtuigend op gebruiksgemak en ­ervaring, comfort en uitstraling. www.satinoblack.com

6 |

s e r v ice Ma na geMent

| 9 2013

VNG: gehoor aan advies De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft in samenwerking met de ministers Ronald Plasterk en Henk Kamp besloten de regeldruk voor gevelreinigers te verminderen. Ze geven hiermee gehoor aan het advies van Actal.

Gemeenten hanteren verschillende procedures voor het verlenen van toestemming voor het reinigen van gevels. Naar aanleiding van een signaal van OSB onderzocht Actal of een vergunningof meldplicht echt nodig is. Actal, het Adviescollege toetsing regeldruk, adviseerde de regering en de Staten Generaal daarop de regeldruk voor onder andere bedrijven zo laag mogelijk te maken. www.vng.nl

‘inbesteden zorgelijke ontwikkeling’ VNO-NCW en MKB-Nederland delen de zorgen van ondernemers uit de schoonmaakbranche over het inbestedingsbeleid. In een brief reageren ondernemers woedend op de plannen van minister Stef Blok van Wonen en Rijksdienst. Hij wil naar zeggen van de ondernemers taken die nu door bedrijven worden gedaan, laten uitvoeren door boventallige ambtenaren via het inbesteden van deze werkzaamheden. www.mkb.nl | www.vno-ncw.nl|

Stichting trekt veel SNA-Keurmerken in De stichting normering arbeid (sna) heeft in de eerste zeven maanden van 2013 bij 306 bedrijven het sna­Keurmerk ingetrokken.

‘Beheersen besmettingsrisico’s top of mind’ Alpheios is blij met uitspraken van hoogleraar Alex Friedrich. Deze hoogleraar medische microbiologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en het UMCG, stelde in zijn oratie dat er voor het beperken van ziekenhuisinfecties drie kerntaken zijn: het hebben van medische en moleculaire microbiologen, alleen antibiotica geven wanneer noodzakelijk en tot slot een goede handhygiëne naleven. Roger van Wersch van Alpheios: “Het beheersen van besmettingsrisico’s is inmiddels top of mind bij ziekenhuizen en zorginstellingen. Een noodzakelijk kwaad.” www.alpheios.nl

Het is niet bekend hoeveel bedrijven uit de schoonmaaksector het keurmerk hebben verloren. In vergelijking met de eerste zeven maanden van 2012, rept SNA over een stijging van het aantal ingetrokken keurmerken van 40 procent. Het keurmerk van SNA is het keurmerk voor alle uitzendondernemingen en (onder)aannemers van werk. Met het keurmerk wil SNA door middel van zelfregulering inzichtelijk maken welke bedrijven zich aan de wet- en regelgeving houden.

Twee keer per jaar Bedrijven met het SNA-Keurmerk worden twee keer per jaar gecontroleerd.

Ook veel bedrijven uit de schoonmaaksector zijn in het bezit van het SNAKeurmerk. Maar de stichting heeft niet bekendgemaakt welke ondernemingen voortaan zonder keurmerk door het leven gaan. Daar komt bij dat SNA de eerste zeven maanden van dit jaar ook nieuwe bedrijven aan het register heeft toegevoegd. In totaal zijn er nu 3514 bedrijven gecertificeerd.

Eind 2012 lag dit aantal op 3108. www.normeringarbeid.nl

7

NI W EU

Efficiënt, hygiënisch en economisch

■

■ ■ ■ ■

| |

de zakkenspecialist

www.flash.nl

|

| |

|

Schoon tot in detail Als het om gebouwenonderhoud gaat, is geen detail te klein – en elk oppervlak van belang. Daarom vertrouwen schoonmaakbedrijven wereldwijd al meer dan een eeuw op Diversey voor de levering van de door hen benodigde reinigings-, desinfectie- en hygiëneoplossingen. Wij vereenvoudigen processen, verbeteren de doeltreffendheid en leveren innovatieve producten die onze klanten nodig hebben om vertrouwen op te bouwen en de rentabiliteit te verhogen.

Wij zijn Diversey en wij leiden de wereld naar een schonere, gezondere toekomst.

Meer informatie? Bezoek ons op www.diversey.com of bel 030 - 247 6911

12623 Brand_Awareness_Clean_BSC A5 nl-NL.indd 1

21/02/2012 11:08

Sp-rapport:

‘Door inzet van bijstandsgerechtigden ontstaat verdringing van vakkrachten in de schoonmaak’

SP waakt voor draaideurwerklozen in de schoonmaak Bijstandsgerechtigden die als ‘tegenprestatie’ in de schoonmaaksector werken, hebben volgens de SP recht op het wettelijk minimumloon en de cao-functielonen.

Dat is een van de aanbevelingen in het SP-rapport ‘De Bijstandsgerechtigde aan het Woord’. In de Wet Werk en Bijstand is sinds 1 januari 2012 een verplichting tot een tegenprestatie opgenomen. De gemeente kan een bijstandsgerechtigde opdragen onbetaalde maatschappelijke werkzaamheden te verrichten, naast of in aanvulling op reguliere arbeid. Deze werkzaamheden mogen volgens de SP niet leiden tot verdringing. Dat betekent dat het niet ten koste mag gaan van bestaande banen of vakkrachten, wanneer de bijstandsgerechtigde deze werkzaamheden gaat verrichten. Volgens de SP verricht 43 procent van de bijstandsgerechtigden een dergelijke tegenprestatie.

Zij zijn werkzaam in onder meer de schoonmaakindustrie. www.sp.nl

OSB genomineerd voor Nationale Alfabetiseringsprijs OSB is met het traject Taal in de Schoonmaak genomineerd voor de Nationale Alfabetiseringsprijs 2013 (categorie Doen).

Taal in de Schoonmaak informeert werkgevers in de schoonmaak over het belang van het leren van Nederlands en biedt lessen Nederlands op de werkvloer. Naast OSB is er nog een andere genomineerde. Wie de prijs wint, is aan stemmers. Er is een korte film opgenomen, een soort pitch, om het project Taal in de Schoonmaak te introduceren.

Beide filmpjes zijn op www.weekvandealfabetisering.nl/nominaties gezet.

Belangstellenden kunnen daar vervolgens hun stem uitbrengen.

gezien op www.servicemangement.nl

• Thuiszorgmedewerkers opnieuw in geweer Tegen massaonTslag sensire • hygiëne zorgcenTra de BeTuwe volgens igz weer op orde • sTichTing nelis Begonnen aan vijfde lichTing poTenTiële glazenwassers • hygiëne BelangrijksTe aspecT van ziekenhuis • alpha omega voegT negen geslaagden Toe aan medewerkersBesTand • crisis resulTeerT in verminderde hygiëne in horeca • BaanBrekend fryslan helpT wwB’ers aan Baan in schoonmaaksecTor • hago kruipT in nieuwe ediTie #ha! in huid opdrachTgever • dolmans calamiTeiTen verrichT schoonmaak na plofkraak nieuwegein • eo komT meT uiTzending over doorgroeimogelijkheden schoonmakers • schoonmaakmedewerkers lüBke nu allemaal in BeziT Basis­ diploma • cleanfix leverT opziTschroBzuigmachine aan iris cleaning service • mirliTon schiTTerT in rTl4­programma ‘uiTsTel van execuTie’ • TopdrukTe schiphol resulTeerT in maximale BezeTTing schoonmaakploeg • Behalen osB­keurmerk vervulT euresT services meT TroTs • onderhandelingen sToppen noodgedwongen onTslagen Bij hago rail services • ecover wil meT nieuwe faBriek in chicago noord­amerika veroveren • Blue wave mag iso 14001 milieu­ cerTificaaT Blijven voeren

9

thema: materialen & middelen

Vlietstra gaat massaal over

Probiotica voor ‘groen’ schoonmaken na een proef is schoonmaakbedrijf vlietstra voor het gehele klantenbestand overgegaan op schoonmaakproducten gebaseerd op probiotica.

Bacteriën lossen zichtbaar vuil op en breken de onderliggende biofilm af, waardoor de aanwas van schadelijke bacteriën en schimmels wordt afgeremd. tekst: Dick van Zomeren foto’s: Hans van der Mey

10 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

In het kort •••• •••• •••• ••••

Vlietstra massaal over op probiotica Bacteriën lossen zichtbaar vuil op Breken vervolgens de onderliggende biofilm af Waardoor de aanwas van schadelijke bacteriën en schimmels wordt afgeremd •••• Eerst proef, daarna volledig over

T

enminste, dat beweren de Friese ondernemers. Het komt ons bekend voor en doet denken aan het inzetten van enzymen bij reiniging, wat in de jaren negentig opgang maakte. Maar dat gebeurde vooral in het kader van stankbestrijding bij vloeren rond urinoirs en toiletten, niet voor een reinigend effect.

Met toepassing van probiotica ligt dat anders.

Vlietstra werd vorig jaar benaderd door Green XL uit Zaandam, leverancier van probiotica, bacteriën die ook in voedingsmiddelen voor de zuivelindustrie voorkomen. Het lukte Green XL probiotica toe te voegen aan reinigingsmiddelen. Het resultaat is een reinigende oplossing die slechts 8 procent chemicaliën bevat, maar voor de rest bestaat uit probiotica (‘goede’ bacteriën) en gewoon water.

Proef Henk de Vries, hoofd bedrijfsbureau bij het schoonmaakbedrijf: “In 2012 zijn we door Green XL benaderd over toepassing van het product. Onder het motto eerst zien dan geloven, hebben we probiotica als proef ingezet bij het bestrijden van schimmel in sanitaire ruimten in de sector recreatie. Dat werkte wonderbaarlijk goed, waarop we een bredere proef organiseerden.” Dat was mede het werkterrein van Henk Boering, operationeel directeur bij Vlietstra.

Boering: ‘‘We hebben wat de bacteriën en schimmels betreft eerst een nulmeting gedaan bij vier klanten. In de agrarische sector, in een sportcomplex, in de detailhandel en in een kantoor. Na de inzet van probiotica deden we veertien dagen lang metingen. Eerst was er sprake van een enorme toename doordat we immers bacteriën toevoegden.

Maar het resultaat na twee weken betekende een opzienbarende afname van de schadelijke bacteriën doordat voor die categorie de voedingsbodem, de biofilm, was vernietigd.”

De Vries van het bedrijfsbureau: “Na de nodige voorbereidingen wat betreft marketing en werkvoorbereiding zijn we daarop in april van dit jaar

gestart met een totale omschakeling. Alle reinigingsmiddelen zijn nu gebaseerd op probiotica, alleen voor het ontkalken gebruiken we nog de klassieke middelen. De introductie vroeg wel om een kleurverandering. De kleurstof van de blauwe interieurreiniger bleek te agressief voor de toegevoegde bacteriën. Daarom is nu bij ons de interieurreiniger groen.”

Boering over de snelle introductie: “Op al onze objecten, dat zijn er zo’n 550, gebruiken we nu probiotica en zijn de enige in deze branche die dat op deze schaal doet. Het werken met bacteriologische middelen legt ons echter wel beperkingen op in sectoren als de zuivel, bakkerijen en brouwerijen, waar in de productie ook met bacteriën, gisten en schimmels wordt gewerkt.”

Geringe kostenstijging Probiotica reinigingsmiddelen zijn ongetwijfeld duurder dan de klassieke producten. Boering: “Dat klopt. We betalen 20 procent meer. Dat zijn de directe kosten. Maar dat is natuurlijk buitengewoon gering als je uitgaat van 3 tot 5 procent van je uurtarief voor middelen en machines. Verder zijn er de eenmalige kosten voor interne begeleiding van de introductie en documentatiemateriaal voor de klanten. Al met al een redelijke investering voor een onderscheidend vermogen, want we verwachten door deze aanpak nieuw werk binnen te halen.

Via bezoek en direct mail gaan we ons hiermee meer op de specifieke doelgroepen richten. Denk

‘Probiotica reinigingsmiddelen zijn duurder dan de klassieke producten. We betalen 20 procent meer’

11

ALLES VOOR DE SCHOONMAAK TOUT POUR LE NETTOYAGE

EVERYTHING FOR CLEANING

Efficiënte besteltools

thema: materialen & middelen

daarbij aan de zorg, het onderwijs en recreatie. Wat de meerkosten voor ons betreft, hebben we nooit overwogen om die aan de klant door te berekenen.

Je kunt niet ineens meer geld vragen omdat je groen werken aanhangt. We zullen dat in de bedrijfsvoering moeten oplossen.”

In de opsomming van specifieke doelgroepen ontbreekt de sector kantoren, niet de geringste opdrachtgevers. Operationeel directeur Boering: “Daar denk je bij probiotica inderdaad niet als eerste aan. Maar voor mij is het opvallend dat die sector toch sterk geïnteresseerd is omdat altijd wel sprake is van irritatie van huid of ogen. Toepassing van deze producten schept wel gezondere werkomstandigheden, maar vraag me niet percentages van minder ziekteverzuim te noemen. Die zijn niet hard te maken.”

Niet eenvoudig De introductie richting uitvoerend personeel van nieuwe en andersgekleurde producten, zal niet eenvoudig zijn geweest. Het hoofd bedrijfsbureau: “Dat valt wel mee. Voor de 600 medewerkers hebben we een filmpje gemaakt over de toepassing en dat op de site gezet én nog eens een papieren instructie uitgegeven. De uitvoering van het werk is door probiotica niet veranderd. Wel vraagt de dosering wat meer aandacht.”

Advertentie

De productnaam is nieuw en, naar valt aan te nemen, de vraag naar toepassing nog gering. Waarom geeft Vlietstra niet op grote schaal ruchtbaarheid aan deze groene zet? De Vries: “Omdat er een eindeloze discussie gaande is over wat een groen label waard is. Betrek jij daar de productie, de opslag en het transport ook bij of telt alleen het eindproduct?

We zijn een regionaal bedrijf en in de regio is al het nodige over onze aanpak gepubliceerd. Landelijk hoeven we de publiciteit niet te zoeken. We hante-

‘We zijn in april van dit jaar gestart met een totale omschakeling’

ren in ons werkgebied noord- en oost-Nederland inmiddels wel de nieuwe slogan: Samen naar een schone en gezonde toekomst.”

Die toekomst zal uitwijzen of de biologisch afbreekbare probioticamiddelen die Vlietstra nu gebruikt inderdaad ‘krachtiger zijn in hun reinigende werking dan de huidige generatie schoonmaakmiddelen’, zoals het bedrijf in de mailing betoogt. Hoofd bedrijfsbureau Henk de Vries kent geen twijfels: “We zijn het groenste schoonmaakbedrijf, van de Rijn tot de Wadden en van het IJsselmeer tot de Duitse grens.”

Digitaal •••• www.smb-vlietstra.nl •••• www.green-xl.com •••• nl.wikipedia.org/wiki/Probioticum

13

thema: materialen & middelen

Wat is licht, incidenteel gebruik?

Huishoudtrapjes vormen juridische nachtmerrie Huishoudtrapjes vormen een veelgebruikt hulpmiddel binnen de schoonmaaksector. Maar in geval van een incident kunnen diezelfde trapjes de nodige juridische ellende met zich mee brengen.

tekst: Fokko ebbens

Digitaal •••• www.osb.nl •••• www.dirks.eu •••• wetten.overheid.nl/BWBR0003914 geldigheidsdatum_14-08-2013 •••• www.nen.nl

Advertentie

14 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

S

tel: je bent schoonmaker in een restaurant. Tijdens het zemen van de ramen worstel je met wat vuil in een hoekje waar je nét niet bij kunt. Dus pak je het dichtstbijzijnde huishoudtrapje. Maar het gaat mis.

Je valt. Hard. Bovenop een tafel. Je breekt zes ribben en een perforatie resulteert in een klaplong. Je raakt arbeidsongeschikt. Uiteindelijk besluit je een schadevergoeding van je werkgever te eisen.

Regel is dat een schoonmaker alleen gebruik mag maken van het huishoudtrapje in geval van ‘lichte, incidentele werkzaamheden’. In alle andere gevallen dient een schoonmaker een trap te gebruiken die voldoet aan het Warenwetbesluit Draagbaar Klimmaterieel en aan de NEN 2484 voor professioneel gebruik. Probleem is dat de term ‘lichte, incidentele werkzaamheden’ op allerlei wijzen te interpreteren is. Duidelijkheid ontbreekt. De rechter oordeelt in ieder geval dat het ver reiken om vuil in het hoekje te verwijderen níet onder licht, incidenteel werk valt. Je krijgt gelijk. De werkgever heeft zijn zorg-

‘De grens tussen professioneel en huishoudelijk gebruik ligt blijkbaar erg laag’

plicht geschonden en dient je een schadevergoeding te betalen. Een hoger beroep haalt niets uit.

Ook al geeft de werkgever aan dat een andere trap, die wél aan alle richtlijnen voldoet, wel degelijk voorhanden was.

Zwaar oordeel Het is een waargebeurd arrest dat Henk Dirks enigszins heeft verbaasd. De directeur van Dirks Klimmaterialen was op de hoogte van de onduidelijkheden die de term ‘lichte, incidentele werkzaamheden’ met zich meebrengt. Maar hij had niet verwacht dat de rechter de werkzaamheden uit de betreffende case zou scharen onder ‘professioneel’.

“Een zwaar oordeel. De grens tussen professioneel en huishoudelijk gebruik ligt blijkbaar erg laag.

Maar waar ligt die grens precies? Ligt hetzelfde huishoudtrapje achterin de bus van een glazenwasser, dan is het duidelijk dat er geen sprake is van licht incidenteel werk. Maar dan anders; wat als ik als schoonmaker een nieuwe lamp indraai?”

Tot overmaat van ramp vormen diezelfde huishoudtrapjes een veelgebruikt hulpmiddel in de schoonmaaksector. Dirks: “Ik schat dat vrijwel ieder schoonmaakbedrijf dit trapje in de voorraadkasten van hun opdrachtgevers heeft staan. En ik schat dat het huishoudtrapje vervolgens ook regelmatig voor grondige schoonmaakwerkzaamheden wordt ingezet. Die situaties doen zich altijd voor namelijk. Natuurlijk kan een schoonmaker in veel gevallen ook kiezen voor het gebruik van een industriële trap. Maar dat is

een zwaar en onpraktisch ding. Dus pakt men het huishoudtrapje, zoals de schoonmaakster in dat restaurant ook heeft gedaan...”

Waarschuwen Het oordeel van de rechtbank toont aan dat simpelweg het aanbieden van een professionele trap niet voldoende is. Een werkgever moet zijn schoonmakers waarschuwen over het gebruik van de juiste trap, instructies geven en vervolgens ook toezicht houden. Alleen dan vervalt zijn aansprakelijkheid.

Maar vooral die laatste factor is vanuit praktisch en financieel oogpunt niet altijd haalbaar. Als ontwikkelaar en producent van ladders en trappen ziet Dirks daarom liever dat brancheorganisatie OSB (zie kader) de term ‘licht, incidenteel werk’ definieert. Om zo meer duidelijkheid te verschaffen richting de schoonmaakbedrijven en niet achteraf afhankelijk te zijn van het oordeel van een rechter. “Ik heb daar contact over gehad met OSB”, zegt Dirks.

“Maar omdat er vanuit de leden van de OSB nog geen vragen of opmerkingen over dit onderwerp zijn binnengekomen, is er binnen de OSB nog geen behoefte dieper op dit onderwerp in te gaan. Wél heeft OSB enkele weken geleden de risico’s en de betreffende uitspraak van de rechtbank online gezet om haar leden erop te attenderen dat men weloverwogen met het trapje dient om te gaan.”

Om in ieder geval zélf niet aansprakelijk te zijn, licht Dirks zijn klanten in over de risico’s die het huishoudtrapje met zich meebrengt. “Ik wil mijn klanten informeren en aangeven dat ze nu af en toe met vuur spelen.

Misschien is het commercieel handiger in dit

15

thema: materialen & middelen

‘een werkgever moet waarschuwen over het gebruik van de juiste trap, instructies geven en vervolgens toezicht houden’

Henk Dirks: “Ik wil mijn klanten informe-

OSB: ‘Instrueer je werk­ nemers goed’

ren en aangeven dat

Ilse Mariën sprak als Coördinator Specialismen &

ze af en toe met vuur

Platforms regelmatig met Henk Dirks over het gebruik

spelen.”

van het huishoudtrapje. Dirks ziet graag dat de brancheorganisatie de term ‘lichte, incidentele werkzaamheden’ definieert. Maar volgens Mariën volstaat op dit moment het volgende standpunt: “Bij kantoorachtig schoonmaakonderhoud is de gewone huishoudtrap goed te gebruiken tijdens lichte, incidentele werkzaamheden. Bij professioneel gebruik zou gebruikgemaakt moeten worden van een speciaal trapje dat voldoet aan NEN 2484 en de Warenwet. Maar mochten

16 |

geval niet de kant van de wet- en regelgeving te kiezen, maar dat hebben we uit moreel oogpunt niet gedaan. Ook omdat we niet op een dag zelf achter ‘het hekje’ geroepen willen worden.”

er in de toekomst extra vragen komen, dan kunnen

Vergelijkbaar In de fruitteelt speelde een vergelijkbare discussie. Daar maakten plukkers tot vorig jaar gebruik van aangepaste huishoudtrapjes. Zónder dat de betreffende werkgevers op de hoogte waren van de mogelijke risico’s. Want van lichte, incidentele werkzaamheden was daar overduidelijk geen sprake. Daarom ontwikkelde Dirks samen met Hailo een unieke trap die wat betreft gewicht en gebruiksgemak vrijwel identiek is aan het huishoudtrapje.

Maar tegelijkertijd wél voldoet aan NEN 2484 en de Nederlandse Warenwet en dus geschikt voor professioneel gebruik. Dat geldt voor de fruitteelt, maar óók voor de schoonmaaksector. Probleem opgelost.

Toch? “Deels”, zegt Dirks eerlijk. “De betreffende Hailo XXL 225 Profline is namelijk wel iets zwaarder én duurder. Voor kleinere organisaties, die enkele exemplaren afnemen, veelal geen probleem”, stelt Dirks. “Maar grotere schoonmaakorganisaties kopen hun trapjes per pallet. Dan wordt het vanzelfsprekend een ander verhaal. Al ben ik ervan overtuigd dat deze trapjes vanwege hun duurzaamheid op de lange termijn niet veel duurder zijn.”

Dirks heeft de professionele huishoudtrap nu ruim een jaar in zijn assortiment. Maar in de schoonmaaksector heeft hij er tot nu toe niet of nauwelijks ruchtbaarheid aan gegeven. Hij wilde wachten op een eventuele uitspraak van OSB. “Zelfs onze dealers weten, op een enkeling na, niet dat wij over dit alternatief beschikken. Verder wil ik de zaken niet te veel op scherp zetten. Ook omdat wij de enige zijn die deze trappen aanbieden in Nederland en ik geen verkapt monopolie wil forceren. Ik kan alleen maar aangeven dat wij over een oplossing beschikken die het probleem ondervangt. Vervolgens moeten onze klanten uit de schoonmaaksector beslissen wat ze met deze informatie doen.”

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

we kijken in hoeverre we dit verder invullen.”

In het kort •••• Huishoudtrapje: ‘lichte, incidentele werkzaamheden’ •••• Onduidelijk wat die werkzaamheden zijn •••• ‘Zwaar oordeel rechter’ •••• Professioneel: trap die voldoet aan NEN 2484 en Warenwet •••• Crux in instrueren van werknemer

cordless cleaning

Eenvoud, g emak en t otale v rijheid met de i ntroductie v an de 3 6 V olt snoerloze s tofzuigers v an N umatic.

www.numatic.nl

thema: materialen & middelen

Fabriek Tennant in Uden

Staal maakt de machine Maar liefst 12.000 reinigingsmachines rollen jaarlijks van de band bij de fabriek van tennant in Uden. service Management kreeg een uniek kijkje achter de schermen van de productielocatie die nu ook zijn plastic schoon- en vuilwatertanks zelf maakt. tekst: ronald Bruins

22 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

Digitaal •••• nl.tennantco.com •••• www.youtube.com/watch?v=JqlxIIPtFes •••• www.ec-h2ofacts.com •••• nl.linkedin.com/in/jorgemoonen

W

aar anders dan in Uden, waar ook schoonmaakbedrijf CSU en de in schoonmaak gespecialiseerde soft­ wareleverancier NoCore vandaan komen, is de ontvangst. Bril moet op en veiligheids­ hesje moet aan. “Let vooral op vorkheftrucks, die hebben voorrang. En blijf op de paden”, stelt plantmanger Ives Franssen die de rondleiding doet.

De tips blijken geen overbodige luxe. Vanuit Uden produceert Tennant machines voor Europa, het Midden­Oosten en Afrika. Die machines moeten ook nog eens gedistribueerd worden en dus is er aan de fabriek ook een distributiecentrum verbon­ den. Van daaruit worden niet alleen de 17 service­ monteurs ‘beleverd’ die Tennant voor Nederland op de weg heeft, maar vinden ook reserveonderdelen hun weg. Bijvoorbeeld als een schoonmaakorgani­ satie een onderdeel zoals een borstel bestelt via de website van Tennant. De rondleiding begint bij het snijden van staalplaten. Franssen: “Wij doen alles, van het snijden van de platen voor de machines tot het assembleren aan toe. Denk niet alleen aan schrobzuigmachines, maar ook aan veegmachines, stofzuigers en één­ en tweeschijfsmachines.”

Volautomatisch Het snijden van de staalplaten gebeurt volauto­ matisch, 24 uur per dag. “Kunst daarbij is zo min mogelijk staal over te houden”, zegt Franssen.

“Vandaar dat dat deel is geautomatiseerd. Doordat we staal gebruiken, gaan onze machines ook langer mee. De levensduur bedraagt al gauw 10 tot 15 jaar.”

Daarbij moet in alle eerlijkheid gezegd worden dat de machines ook duurder zijn. “Wij zijn ook geen prijsvechter”, zegt Jorge Moonen, country manager voor Nederland. “We moeten het van onze techno­ logie en levensduur van de machines hebben.” Met technologie bedoelt Moonen natuurlijk de ec­H2O­ technologie die Tennant in handen heeft, waarbij de schoonmaak gebeurt met geactiveerd water.

In het Europese distributiecentrum staan de machines in stellingen tot aan de nok van de hal opgestapeld.

Franssen loopt verder door de fabriek en komt uit bij 4 machines die het staal buigen en plooien.

Even verderop vindt het lassen plaats en worden stalen onderdelen aan het frame gezet. Franssen legt en passant het principe van ‘bakje leeg, bakje moet gevuld worden’ uit. “Ieder bakje dat leegraakt, moet met onderdelen weer gevuld worden, zodat we continu door kunnen werken aan de machines.”

Daarvoor gaat er automatisch een bericht naar de staalsnijmachine. Die moet weer het genoemde onderdeel snijden uit platen.

Het gaat verder naar het deel van de fabriek waar de onderdelen van een kleurtje worden voorzien. In veel gevallen is dat de bekende kleur die bij Tennant hoort. “Maar het mag ook geel of rood zijn”, zegt Franssen. De fabriek voorziet de onderdelen van een poedercoating, waarna het in een oven verdwijnt.

Daar smelten de poederkorrels, afhankelijk van het soort onderdeel, in pakweg 17 minuten gelijkmatig tot een krasbestendige laag over het staal. Daarna moet het gecoate onderdeel nog uitharden. Al met al is een onderdeel in dit deel van het proces in 3 uur klaar. Franssen geeft aan dat 60 procent van de onderdelen van de machines door Tennant zelf in de fabriek worden gemaakt. “Onderdelen zoals

23

thema: materialen & middelen

een autostoel of banden, maken we niet zelf. Daar zetten we specialisten voor in die die onderdelen aan ons leveren.” Dat deel betreft dus 40 procent van de machines. Moonen en Franssen houden in de fabriek halt bij de Orbio 5000­Sc, een apparaat dat ter plaatse water en zout elektrisch omzet om in een ­ naar zeggen van Tennant ­ duurzame reinigings­ oplossing. Moonen: “Practice what you preach.”

Advertentie

24 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

“Facilicom maakt hier schoon. Zij gebruiken deze chemievrije reinigingsoplossing die gebruikt kan worden in spray­ en veegtoepassingen, sprayreini­ ging, tapijtextractiemachines, schrobzuigmachi­ nes, enzovoort.” De Orbio 5000­Sc kan 60 liter per minuut produceren en kent een tank van maar liefst 450 liter.

Van achter naar voor...

De volgende hal waar de assemblage van alle onder­ delen plaatsvindt, bekijken de mannen van boven.

Daar is duidelijk te zien dat er van achter naar voor wordt gewerkt. Nergens, behalve tegen de wanden, zijn stellingen hoger dan ooghoogte. “Daarmee heb je overzicht en kun je met elkaar communiceren”, zegt Franssen. Op het einde van de assemblagelijn een stalen en een houten vloer waarop medewerkers de schoonmaakmachine uit en te na testen.

Op 25 meter afstand van die hal is de nieuwe trots van de productielocatie te bewonderen: een eigen plastic productielijn die de schoon­ en vuilwater­

Jorge Moonen en Ives Franssen houden halt bij de

Op het einde van de assemblagelijn een stalen en

Orbio 5000-Sc.

een houten vloer waarop medewerkers de schoonmaakmachine uit en te na testen.

Partneren met groothandels Tennant heeft de wind van maatschappelijk ondernemen mee, zegt Moonen. “Je ziet dat klanten van ons, waaronder ISS, Facilicom, Succes en Asito, hiermee

‘De levensduur van onze machines bedraagt al gauw 10 tot 15 jaar’

bezig zijn.” Chemievrij reinigen heeft in dat licht volgens Moonen de toekomst. “Van de machines die we in Nederland verkopen heeft 82 procent de eco-variant. Dat zegt wel wat.” Naast dat soort key accounts, wil Tennant zich ook meer richten op groothandels zoals Groveko, Blue Wave en Walo die al partner zijn.

Begin volgend jaar presenteert Tennant een uitbreiding van haar range machines. Wat die uitbreiding precies is, wil Moonen nog niet zeggen. “Jullie moeten nog heel even geduld hebben.”

tanks maakt. “Dat gebeurde tot 3 maanden geleden op 50 kilometer afstand van de fabriek. We waren erg tevreden over de watertanks die door onze leverancier werden gemaakt, maar hebben om eco­ nomische redenen toch besloten dit onderdeel in eigen huis te fabriceren. Het geeft ons flexibiliteit.

Daarnaast verminderen we de transportkosten.”

Speciale mallen die de vormen van de watertanks hebben, worden gelijkmatig voorzien van plastic poeders door ermee te draaien. “Dat heet rotatie gieten”, zegt Franssen. De mallen verdwijnen ver­ volgens in een oven die de tanks in een temperatuur van 300 graden als het ware bakt.

In het daaropvolgende Europese distributiecen­ trum staan de machines in stellingen tot aan de nok van de hal opgestapeld. “We hebben kleine machi­ nes altijd op voorraad. Grote industriële machines maken we specifiek in opdracht van de klant.” Een trap brengt de bezoeker naar de plaats waar bestel­ lingen van reserveonderdelen uit de bakken worden

gevist, het zogeheten order picken. Daar zijn on­ geveer 17 medewerkers mee bezig. In totaal betreft het 40.000 reserveonderdelen. Franssen: “Dat zijn ook onderdelen van oude reinigingsmachines. Die servicen we tot 10 jaar na de productiedatum nog steeds.” Wie vóór vier uur een onderdeel bestelt, heeft het dezelfde dag in Nederland in huis, stelt Moonen. “Die after service is belangrijk”, consta­ teert Moonen, terwijl hij samen met Franssen de rondleiding langzamerhand tot een einde brengt.

“Als je tegen de investering aan hikt, hoef je bij ons de machines niet te kopen”, vult hij aan. “Leasen of huren kan ook. Die mogelijkheid bieden we aan in samenwerking met De Lage Landen en BNP Pari­ bas.” Reinigingsmachines leveren is veel meer dan het spreekwoordelijke dozen schuiven, benadrukt Moonen. “Je moet van begin tot eind aan fleetma­ nagement kunnen doen.”

In het kort •••• Enige fabriek voor schoonmaakmachines in Nederland •••• Kijkje achter de schermen •••• Van snijden van platen tot assembleren •••• Schrobzuigmachines en veegmachines •••• Stofzuigers en één- en tweeschijfsmachines

25

Het vakblad over het operationeel management in zowel ziekenhuis als zorginstelling.

• alle aspecten rond onderhoud, hygiëne, beheer, vernieuwing en inkoop voor het ‘gebouw’ • innovaties in inrichting, toepassing materialen, ict-voorziening en leefbaarheid • wet- en regelgeving

WWW.FACTOMAGAZINE.NL

HÉT PLATFORM VOOR ZORGMANAGERS

WWW. ZORGINSTELLINGEN. NL

de zakkenspecialist

Dé reden om op te leiden www.svs-opleidingen.nl

opleidingen voor een heldere toekomst

Contractswisseling branche-erkend diploma SVS-opleiding www.svs-opleidingen.nl

Rhijnspoor 267 . 2901 LB Capelle aan den IJssel Telefoon: 010 - 2931000 info@svs-opleidingen.nl

column

Waakzaamheid rondom materialen geboden

M

aterialen en middelen zijn belangrijk voor onze dagelijkse schoonmaakwerkzaamheden, maar niet het belangrijkste. Materialen zijn namelijk slechts ongeveer 4 procent van onze kosten. Natuurlijk is de mens altijd nog de duurste factor in schoonmaakwerk. Dat wil niet zeggen dat we niet omkijken naar wat we gebruiken en verbruiken. Zo heb ik met de paplepel ingegoten gekregen dat de nacalculatie van ongelofelijk belang is. We moeten niet alleen bijvoorbeeld die sanitairreiniger die de klant graag voor zichzelf wil hebben, doorberekenen, maar ook is het zaak om goed in de gaten te houden dat middelen en materialen niet ineens verdwijnen. We maken geen winst op deze gebruiksgoederen, maar kunnen er wel verlies op boeken. Waakzaamheid is dan ook geboden.

Overdoseren In het kader van het milieu kijken we ook naar overdoseren. Dat is niet alleen onnodig; het kan bijvoorbeeld bij stripper het milieu beschadigen en doet ook nog eens het eindresultaat weinig goed. Daarnaast: als er voor een vloer vier liter stripper nodig is en de bus bevat vijf liter, is de kans groot dat de bus niet meer terugkomt. Gebeurt dat vaak, dan begint het ook achter de komma te tellen. Zuinigheid en cursussen over het juiste gebruik moeten daar, net als doseersysteem, soelaas bieden. We moeten bij dit alles alert zijn en blijven. Producten, gerelateerd aan ergonomie en aan goed en veilig je werk kunnen doen, trekken mijn bijzondere aandacht. Als we de uitval van medewerkers, de grootste kostenpost in mijn bedrijf, kunnen verminderen, valt daar direct winst uit te halen. Winst voor de medewerker die gezond en veilig zijn werk kan doen en winst voor de onderneming omdat we een gezonde medewerker hebben.

Verantwoorden Ik verwacht van leveranciers dat ze op dergelijke terreinen met ons meedenken. Daarbij verkies ik een merk waar een groot bedrijf achter staat, boven het midden- en kleinbedrijf. De achterliggende redenen zijn simpel. Ik kies voor continuïteit, kwaliteit, uitstraling en stabiliteit. In producten van partijen zoals CWS, Nilfisk en Diversey is jarenlang geïnvesteerd. Ze zijn zodanig doorontwikkeld dat ik er vertrouwen in heb. Er zitten bijvoorbeeld goede veiligheidsbladen bij, het product doet wat het moet doen, is milieuvriendelijk en ziet er ook nog eens fraai uit. Daarmee treden we de klant professioneel tegemoet. We kunnen een dergelijk product goed verantwoorden richting de klant. Bewustwording over wat we op welke manier gebruiken is een must. Daar liggen niet direct de meeste kosten, maar we helpen er het milieu mee en komen ook nog eens beter voor het voetlicht. Dat mogen we dan ook met recht een win-winsituatie noemen.

‘Ik verkIes een merk waar een groot bedrIjf achter staat, boven het mIddenen kleInbedrIjf’

HelmutH eijssink is directeur-eigenaar van eijssink scHoonmaakorganisatie (info@eijssink.nl)

27

thema: materialen & middelen

Marktaandeel private label stijgt Helichem, Militex en Spectro vertellen...

Private label wint aan marktaandeel ten opzichte van a-merken. althans, dat zeggen de drie grote private label producenten Helichem, Militex en spectro.

De reden is volgens hen logisch. “groothandels kunnen hiermee hun eigen beleid voor prijs, merk en marge bepalen.” tekst: ronald Bruins

W

aar menig bedrijf in een hoog competitieve markt er nog wel eens een onvertogen woord over de concurrent uitgooit, daar is het bij de heren van Helichem, Militex en Spectro respect wat de boventoon voert. De drie, zo vinden ze ook onderling, maken kwaliteitsproducten en hebben ‘hun zaakjes gewoon goed op orde’. De ‘grote drie’ constateren ook dat de tijd van schimmige private label reinigingsmiddelen met dito verpakking al minimaal twintig jaar achter hen ligt. Directeureigenaar Henk Vossen van Helichem: “Je kunt het beste het vergelijk maken met private label producten in supermarkten. Die doen absoluut niet meer onder voor A-merken, terwijl je er wel minder voor betaalt.” Die insteek betaalt zich uit, zeggen de partijen. Terwijl de markt voor professioneel gebruik van chemie zich volgens de Nederlandse Vereniging van Zeepfabrikanten stabiliseert, maakt volgens de producenten private label daarbinnen een groei door. Hoeveel is lastig aan te geven, omdat de NVZ daar geen cijfers over heeft. Het goede gevoel is er evenwel niet minder om. “We krijgen een groter deel van de koek in handen”, stelt Spectro-directeur Laurens Metternich.

28 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

‘Grote drie’ Dat neemt niet weg dat partijen als Ecolab en Diversey nog steeds de dienst uitmaken in de markt voor reinigingsmiddelen. Metternich: “Maar de totale private label markt is, zo schat ik in, gegroeid van een marktaandeel van 25 procent vijf jaar geleden naar 40 procent nu.” Een schoonmaakbedrijf dat een reinigingsmiddel aanschaft, heeft volgens Metternich een grote kans dat hij een middel van één van de ‘grote drie’ in handen heeft. “Kwaliteit en uitstraling van het middel staan voorop”, zegt Metternich aansluitend. “Doet het wat het moet doen?

Hoe houdt het zich over een jaar? Zien de verpakking en het label er goed en duidelijk uit? Kortom: krijg je telkens en goed resultaat?”

Dennis Koekenbier, hoofd inkoop en milieudeskundige van Militex, vult aan: “Je ultieme doel is het middel in zo kort mogelijke tijd met zo min mogelijke inspanning het vuil te laten verwijderen.”

In de institutionele markt is geur ook belangrijk, constateert hij. “Een kantoorgebruiker wil weten dat er schoongemaakt is, terwijl die geur voor het reinigingsresultaat eigenlijk niet per se nodig is.

Maar mensen vinden het prettig als een toilet weer fris ruikt.”

In de industrie vinden agressievere middelen hun weg. Koekenbier: “Vooral bedoeld om de vaak hardnekkige vervuiling weg te krijgen.” Daar waar een gevaarlijk ingrediënt voor het reinigingsmiddel kan worden vermeden, doen de private label producenten dat. Vossen: “Zo hebben we geëthoxyleerde nonylphenol lang voordat het wettelijk was verboden, al verbannen. Is er een goed werkend alternatief, dan moet je dat met beide handen aangrijpen.” Maar dat is meteen ook het probleem, zegt Vossen. “Voor ecolabel mag je maar putten uit een bepaald aantal grondstoffen. Daar hebben kwaliteit en effectiviteit van een middel zo zwaar onder te lijden dat je je moet afvragen of het toepassen van zo’n label verstandig is.” Desondanks is ook ecologisch verantwoorde middelen produceren een trend bij de private label producenten. Zo kent Militex een zogeheten Mikrolijn met verantwoorde en vooral veilige reinigers, en ook een lijn met toevoeging van micro-organismen. Spectro heeft, naast diverse ecologische private label producten, Ecodos. Metternich: “Dit merk is vooral bedoeld om te laten zien wat we kunnen.” Ook Helichem zegt Europese ecolabelproducten te voeren.

Microbiologie En ook Spectro is, evenals Helichem en Militex, bezig met reinigingsmiddelen waarin micro-organismen zijn opgenomen. Metternich: “Die producten werken

250

Omzet (miljoen Euro)

200 150 100 50 0

2008

2009

2010

2011

2012

Reinigings- en desinfectiemiddelen

onder andere goed bij de stankafbraak bij sanitair van bijvoorbeeld tankstations of op scholen.” Koekenbier: “Het verbloemt de stank niet zoals een parfum dat doet, maar het haalt de oorzaak weg.” Volgens productmanager Charles Peters van Helichem is er wel een máár: “Het werkt op plaatsen met organische vervuiling zoals in sanitaire ruimten, maar een aantal effecten zal nog onderzocht moeten worden. We kunnen niet een wetenschappelijk onderzoek overhandigen, waarmee bijvoorbeeld een hygiënist van een ziekenhuis gerust te stellen is. Ik ben dan ook nog voorzichtig bij het introduceren van bacterieculturen in onder meer zorginstellingen en grootkeukens.”

En volgens Peters zou het beter zijn niet te spreken van probiotica. “Want dat gaat over drankjes met een bacteriecultuur. Noem het reinigingsmiddel met microbiologie.”

De drie partijen kopen parfums in die ze verwerken in het reinigingsmiddel. Helichem maakt daarnaast een aantal parfums zelf bij zusterbedrijf Flavodo. Koekenbier van Militex noemt een aantal geuren die populair zijn. “Citroentjesfris is bijvoorbeeld een ‘gouwe ouwe’.

Maar ook de geur van grapefruit blijft populair.” Alle drie benadrukken ze de flexibiliteit die ze moeten hebben om op de soms ver uit elkaar liggende klantwensen in te kunnen gaan. De verhouding tussen prijs en kwaliteit, schuimend of juist niet, geur, kleur, makkelijk te doseren, duurzaamheid... Met alle elementen kunnen de private label producenten stoeien om unieke liters reinigingsmiddel te ontwikkelen.

Metternich: “Het mooie van opboksen in zo’n hoog competitieve markt is dat het innovatie en kwaliteit oplevert voor de groothandels en eindgebruikers. We lopen in Nederland dan ook voor op het gebied van private label ten opzichte van de rest van Europa.”

Digitaal •••• www.helichem.nl

Omzet in miljoenen in reinigings- en desinfectie-

•••• www.militex.nl

middelen. Bron: NVZ

•••• www.spectro.nl

29

facto magazine MIddAGConGRES

succes met facilitaire prestatie-inkoop 18 november, breukelen, 13:00 uur tot 17:00 uur

met Best Value naar succesvolle samenwerkingen Bent u ook vaak teleurgesteld over de prestaties en werkelijke toegevoegde waarde van een leverancier, maar weet u niet goed hoe u dat zou moeten veranderen? Inkopen met behulp van prestatie-inkoop kan de oplossing zijn!

Met prestatie-inkoop kan de opdrachtgever snel en gemakkelijk de beste aanbieder op het spoor komen en selecteren. Resultaat is een keten die meer accountable is en betere resultaten levert.

Keynote-spreker is drs. Jeroen van de Rijt, senior-consultant bij Scenter in Driebergen en co-auteur van “Prestatie-inkoop, met Best Value naar succesvolle projecten.�

Kies twee van de drie Kennissessies: 1. Prestatie-inkoop van schoonmaak (Case Rabobank /EW Facility Services) 2. Prestatie-inkoop van centrale repro en decentrale multifunctionals (Case Hanzehogeschool Groningen) 3. Prestatie-inkoop van technisch onderhoud (Case gemeente Amsterdam)

Meer informatie of inschrijven? www.factomagazine.nl/opleidingen

thema: materialen & middelen

Banen lopen beste manier vlakmoppen Onderzoek VSR

De beste manier van vlakmoppen? Dat is volgens de Vereniging Schoonmaak Research (VSR) banen lopen. “Daarbij is de totale fysieke belasting lager dan bij andere methoden�, beaamt onderzoeker Paul Terpstra van het Consumer Technology Research Institute.

tekst: Ronald Bruins

31

thema: materialen & middelen

N

aast banen lopen kwamen tijdens het onderzoek ook de achtjesbeweging en drie soorten stofzuigerbewegingen aan bod. De eerste was de stofzuigerbeweging met de armen, de tweede was wiegend en daarbij zijwaarts lopend, de derde betrof wiegend, achterwaarts lopend. “Dat zijn methodes die in de praktijk worden gebruikt”, aldus Terpstra. “Als schoonmakers vlakmoppen, doen ze de bijbehorende beweging heel vaak en langdurig. Het is een hoofdactiviteit op een dag. Dus loont het ook om onderzoek naar de minst fysiek belastende methode te doen.” Terpstra schetst het voortraject. De betrokken onderzoekers begonnen met het verkennen van de al bestaande literatuur. “Daarbij stuitten we op Scandinavisch onderzoek, maar dat ging over een heel andere methode van banen lopen - met een heen- en weergaande beweging van de vlakmop dan we hier kennen. Daarnaast gebruikten ze weer andere materialen.”

Uitgewrongen Bij vlakmoppen wordt de vloer afgenomen met behulp van een uitgewrongen vlakmop, waardoor de schoonmaker losliggend vuil en licht aangehechte verontreinigingen wegneemt. “Iedereen vlakmopt eigenlijk op zijn eigen manier, maar grofweg zijn er vijf methodes te onderscheiden.” Het onderzoeksteam schoot in een bewegingslaboratorium met een expert schoonmaken, filmpjes van deze methodes en legde ze voor aan deskundigen. “Zijn dit de methodes zoals we die bedoelen? Zijn deze goed uitgevoerd?” De onderzoekers namen vervolgens alle buigingen en rotaties van het lichaam onder de loep. Armen, rug, wervelkolom, schoudergewricht en knieën kwamen voorbij. “Hoe vaak repeteert de expert de betreffende handeling? Hoe vaak staat bijvoorbeeld de rug in een lastige houding? Hoe meer gebogen, hoe meer belasting. Ook dat aspect hebben we meegenomen.”

Ook keken de onderzoekers naar de energetische

32 |

Se R VIC e Ma na geMenT

| 9 2013

5 methodes 1. Banen lopen 2. Stofzuigbeweging met de armen 3. Stofzuigbeweging, wiegend, zijwaarts lopend 4. Stofzuigbeweging, wiegend achterwaarts lopend 5. Achtjesbeweging

belasting. Kortom: hoe zit het met de hartslag en de spieren? “Daar bleek weinig verschil in te zitten. We konden daar geen goed onderscheid in maken.”

Dat gold niet voor de fysieke belasting van de methodes. Banen lopen kwam er met kop en schouders als minst belastende methode uit. De achtjesbeweging was duidelijk veruit de slechtste methode, terwijl de stofzuigerbewegingen tussen de slechtste en beste methode in zitten. “Over de stofzuigmethodes waren de meningen verdeeld, terwijl we vooraf dachten dat één van de stofzuigmethodes goed zou scoren: de variant waarbij de wiegende beweging van het bovenlichaam de heen- en weergaande beweging van de vlakmop verzorgt. Maar deze methode bleek niet beter dan de andere twee varianten van de stofzuigerbeweging, en in elk geval minder goed dan banen lopen.”

Met verstand toepassen Wat kunnen schoonmaakbedrijven met deze nieuwe kennis? Terpstra: “Bekijk in elk geval in het bedrijf hoe jullie vlakmoppen oppakken. Geven we de juiste instructies mee?” Ook opleidingsprogramma’s waar dieper op vlakmoppen wordt ingegaan,

Vaak gevoelde knelpunten •••• Achtjes maken: polsklachten, pijn •••• Banen lopen: polsklachten, algehele vermoeidheid •••• Stofzuigbeweging met de armen: vermoeidheid rond de heupen en schouder •••• Stofzuigbeweging zijwaarts: rugklachten •••• Stofzuigbeweging achterwaarts: vermoeide kuiten, spierpijn

moeten volgens de onderzoeker worden aangepast.

“Let wel op: je kunt niet overal makkelijk banen lopen. In de gang is dat bijvoorbeeld wel een optie, maar in kleine kantoorkamers niet. Je zult dus ook gebruik moeten maken van andere methodes.

Maar weet dan in elk geval dat de stofzuigbeweging te prefereren is boven de achtjesmethode. Pas de resultaten met verstand toe.”

Waarom vervuilt de vervuiler?

Naast het onderzoek over vlakmoppen is Terpstra namens de VSR ook bezig met onderzoek naar de vervuiler. Waarom vervuilt hij of zij? “Al heel lang focussen we ons op de manier waarop we schoonmaken. Wat is de beste manier om schoon te maken? Wat zijn de alternatieven? Kan het misschien milieuvriendelijker?

We hebben zelfs vuil op allerlei manieren getypeerd.

Maar ondertussen weten we weinig tot niets van de

Het onderzoek zegt niets over de beste manier om vloeren schoon te maken. Terpstra: “Het gaat puur over de belasting voor de medewerker. Arbeid is toch één van de grootste kostenposten voor schoonmaakbedrijven.” Tijdens het onderzoek kwam Terpstra er ook achter dat de fysieke belasting gerelateerd is aan persoonlijke, motorische vaardigheden. “De één kan een methode met veel minder fysieke belasting uitvoeren dan de ander. Er is geen

Advertentie

vervuiler. Waarom vervuilt hij? Denkt hij er simpelweg niet over na? Is het een mentaliteit? Of zijn er propere en niet propere mensen? En wat is de invloed van de omgeving op de vervuiler? Weten we waarom en wanneer de vervuiler vervuilt, dan kunnen we bepaalde situaties beïnvloeden of vermijden. De vervuiler vormt het begin van de keten.” Het onderzoek moet over enkele maanden worden afgerond.

relatie gevonden tussen de fysieke belasting en persoonlijke eigenschappen als bmi, lengte, leeftijd of geslacht. Ook het verschil in spierspanning tussen de onderzochte methodes was te verwaarlozen.”

De uitkomsten zijn naar werkgevers- en werknemersorganisaties en opleidingsinstellingen gestuurd. “Zo kunnen zij ook zelf actie ondernemen”, aldus Terpstra.

Digitaal •••• www.vsr-org.nl •••• www.sohit.nl

33

Uw professionele partner voor afvalzakken en vuilniszakken DEISS staat bekend om zowel haar deskundigheid op het gebied van materiaal en producten, als om haar brede assortiment. DEISS heeft de perfecte zak voor u.

Individueel advies ter plaatse, hoge kwaliteit producten en op maat gemaakte zakken: profiteert u van onze vakkundigheid.

www.deiss.nl

DEISS_AZ_Servicemanagement_1308.indd 1

AZ_Rene_Hendriksen_90x265_sw_1011.indd 1 13.08.13 10:30

07.10.11 10:11

evenement

De Schoonmaakgolfdag staat op dinsdag 17 september voor de deur. Deze zesde editie wordt weer gehouden bij golfclub Het Rijk van Nunspeet. Daar treffen enkele honderden sectorgenoten elkaar. Wat maakt de Schoonmaakgolfdag tot hét netwerkevenement van de schoonmaakbranche? tekst Ronald Bruins

Dinsdag 17 september

Schoonmaakgolfdag in de startblokken HOOFDSPONSOREN Nocore, CWS, Piecom Products en Touch Incentive Marketing Ad Klösters Directeur Nocore Nocore is initiatiefnemer en organisator van de golfdag die inmiddels een begrip is in de schoonmaakbranche.

“Het evenement is ooit ontstaan uit het idee dat er genoeg formele mogelijkheden zijn waar we elkaar ontmoeten, maar informele bijeenkomsten waren er nauwelijks. Dat vonden we een gemis. In één dag ontmoet je klanten, partners en andere branchepartijen die je door simpel tijdgebrek minder vaak spreekt dan je zou willen. Het deelne-

Advertentie

mersveld is divers, maar de primaire doelgroep zijn schoonmaakbedrijven.

We willen de balans niet door laten slaan naar leveranciers. Daarom hebben schoonmaakbedrijven aanstaande editie ook voorrang bij inschrijving.”

Na Amsterdam en Nijmegen, doet de schoonmaakgolfdag nu voor de tweede keer Nunspeet aan. “Het is vorig jaar buitengewoon goed bevallen”, zegt Klösters. “Het is een prachtige, centraal gelegen locatie.”

Frank Laurentius Algemeen Directeur Piecom Products “Piecom is als totaalleverancier van schoonmaakbenodigdheden reeds voor de derde editie achtereen mede hoofdsponsor van de Nationale Schoonmaakgolfdag. Dit komt omdat wij de schoonmaakbranche en de schoonmaakbedrijven in het bijzonder waarderen en graag de relatie met hen willen verstevigen en uitbouwen.

Daarnaast onderstreept het onze ambitie om als Nederlands bedrijf op een duurzame en gezonde wijze met onze relaties om te gaan. Bovendien vinden wij het belangrijk dat er iets positiefs teruggedaan wordt en dat men investeert in de branche waar wij

met elkaar actief in zijn.” Laurentius verwacht “een geweldige dag met onze mensen en relaties en veel spelplezier.”

De algemeen directeur zegt dat het sportieve karakter hem aanspreekt.

“Het is een dagje weg van de bureaus en het asfalt. Daarnaast vind ik het contact met onze relaties, de medesponsoren en ambassadeurs ook constructief en prettig. Wij maken dit event met elkaar steeds professioneler en beter.”

Rob Boele Sales & marketing directeur CWS Nederland “Wij als CWS Nederland zijn vanaf het eerste uur betrokken bij de jaarlijkse schoonmaakgolfdag. In de eerste plaats omdat wij het evenement een warm hart toedragen en ons daarom ook als sponsor aangetrokken voelen tot het hele concept. Het Rijk van Nunspeet is overigens een prachtige locatie, de sfeer is er geweldig en het weer is er meestal prima. We kijken dan ook weer uit naar de Schoonmaakgolfdag 2013 en gaan ervan uit dat deze, zoals de vier voorgaande jaren, weer perfect is georganiseerd.” Boele golft zelf al jaren.

“Ik ben overal in Nederland geweest.

Maar mijn golftas gaat ook altijd mee naar het buitenland om een rondje te

35

Frank Laurentius: “Het is een

Rob Boele: “Zakendoen

Jorge Moonen: “Het Rijk van

Anja Lawera: “We kijken er-

dagje weg van de bureaus en

en golfen gaan heel goed

Nunspeet is een fantastische

naar uit om de ondernemers

het asfalt.”

samen.”

baan om op te spelen.”

uit de branche beter te leren kennen.”

golfen. Ik heb al in Duitsland, Spanje, Portugal, Italië, de Verenigde Staten en Thailand gegolfd. De meeste mensen weten niet dat dat laatste land het golfmekka van Azië is. Golf is een sport waar je veel voor moet oefenen.

Je moet je focussen en afsluiten van andere zaken wil je succesvol kunnen zijn. Het is daarmee net als zakendoen.

Daarnaast gaan zakendoen en golfen heel erg goed samen. Je kunt van een aangename ook een heel nuttige bezigheid maken.”

Dennis van den Berg Managing Director Touch Incentive Marketing Van den Berg zegt graag betrokken te zijn bij de schoonmaakgolfdag. “Wij geloven erg in branche-initiatieven. De schoonmaakbranche is volop in beweging en middels onze incentive- activiteiten werken we reeds erg fijn samen met twee van de andere sponsoren. Dat zijn CWS en Piecom. Wat ik verwacht van de schoonmaakgolfdag? Ik verwacht een dag waar we in een ontspannen sfeer diverse nieuwe contacten kunnen opdoen. Samen golfen, met vaak alle frustraties van dien, over die meestal net niet perfecte swing, schept nu eenmaal een band!”

SPONSOREN Tennant Company, VDB Advocaten Notarissen, Minutum en Personeel Diensten Centrum Veghel

36 |

SeR vic e Ma Na geMeN t

| 9 2013

Jorge Moonen Country Manager The Netherlands Een dergelijk evenement biedt Tennant en haar branchegenoten de mogelijkheid op een informele manier contacten te onderhouden en uit te breiden. “En wat is er dan leuker als dat ook gecombineerd kan worden met een sportief event”, stelt Moonen de retorische vraag. “Het Rijk van Nunspeet is een fantastische baan om op te spelen. Als het dan ook nog een hele mooie dag wordt zoals vorig jaar, dan wordt dit vast en zeker weer een heel geslaagd event.” Moonen is zelf nog niet zo lang bezig met golf. “Maar ik vind het een verslavende sport. Iedere keer wil je jezelf weer verbeteren.”

Anja Lawera Oprichter en eigenaar Personeel Diensten Centrum Veghel PDC Veghel is door Nocore gevraagd de Nationale Schoonmaakgolfdag mee te sponsoren. Lawera: “Wij zijn met Nocore in gesprek gegaan over de dienstverlening aan de schoonmaaksector. Dit vanuit de visie dat het aanbod van PDC Veghel van toegevoegde waarde moet zijn voor de sector. Wij creëren waarde door de ondernemer te ontzorgen en te ondersteunen bij personeelszaken. Op het gebied van arbo en verzuim bieden wij werkgevers een effectieve oplossing.

Enerzijds door preventieve maatregelen te treffen om het verzuim te beperken.

Anderzijds bij verzuim zorgen dat de werknemer zo snel mogelijk weer aan het werk gaat. Immers, ziek zijn is niet hetzelfde als arbeidsongeschikt.” Het is voor PDC Veghel de eerste keer dat zij een groot evenement als de schoonmaakgolfdag sponsoren. “We kijken ernaar uit om de ondernemers uit de branche beter te leren kennen. Vooral omdat het netwerken is op een manier die bij ons past.”

Fabiënne Hol-van Goethem Partner HR Advies Witlox Van den Boomen, strategische alliantiepartner van VDB Advocaten Notarissen Hol-van Goethem noemt de schoonmaakgolfdag een aantrekkelijk concept om het netwerk in de schoonmaakbranche te vergroten. “Dat doen we graag in een informele, sportieve en relaxte sfeer. Wij willen onze dienstverlening, met name op de gebieden arbeidsrecht, human resources en fiscaal, aanzienlijk uitbreiden in deze sector. We zijn van mening dat het netwerkaspect en de sfeer van de schoonmaakgolfdag ons daarbij uitstekend kunnen helpen.” Holvan Goethem verwacht een informele en leuke dag om te netwerken en veel nieuwe contacten te leggen. “En we willen natuurlijk sportief uitgedaagd worden op een mooie golfbaan. En dat alles in aangenaam gezelschap.” Het is de eerste keer dat VDB Advocaten Notarissen / Witlox Van den Boomen, ambassadeur is van de schoonmaakgolfdag.

Fabiënne Hol-van Goethem:

Rob den Hertog: “Er was bij

Niels van den Berg: Ook

Dinand van Acquoy: “Het is

“Een leuke dag om te netwer-

ons geen moment twijfel om

dit jaar kijken we uit naar

een mooie gelegenheid om

ken en nieuwe contacten te

ambassadeur te worden.”

een gezellige dag met onze

relaties in een ongedwongen

klanten en partners.”

sfeer te ontmoeten.”

leggen.”

Hol-van Goethem: “Ik laat me dus graag verrassen op de dag zelf. Het concept als zodanig spreekt me erg aan.”

AMBASSADEURS Masterkey Plus, Van der Windt Verpakkingen, Amsterdam RAI, ISSA/ Interclean, CleanJack en i8 Business Solutions.

Guido de Jong Masterkey-Plus Commercieel Manager De Jong noemt de schoonmaakgolfdag een prima gelegenheid om MasterkeyPlus in de branche te profileren. “Ik verwacht dat wij op de golfdag een aantal nieuwe contacten kunnen leggen. Het voornaamste doel van de golfdag vind ik echter het versterken van de relatie met onze gasten. Het is een mooie gelegenheid om in een ongedwongen sfeer iets leuks te ondernemen met relaties.

Het is eigenlijk altijd goed om met een relatie eens iets anders te ondernemen.

Daarbij gaat de aandacht niet onmiddellijk naar schoonmaak of het doen van zaken. We vinden het erg leuk om onze klanten en relaties een mogelijkheid te bieden om aan dit branche-evenement deel te nemen.”

Rob den Hertog Beursmanager Amsterdam RAI Amsterdam RAI is de organisator van ‘s werelds grootste schoonmaakvakbeurs: ISSA/Interclean Amsterdam. Deze

beurs, in 1967 ontstaan als Interclean, is opgestart omdat er behoefte was aan een ontmoetingsplaats waar de schoonmaakbedrijven in contact konden komen met collega’s en toeleveranciers. Ruim 5400 schoonmaakprofessionals bezochten het evenement in 2012. De 25e editie van ISSA/Interclean Amsterdam vindt plaats van 6 tot en met 9 mei 2014. Den Hertog: “Met deze betrokkenheid bij de branche was er bij ons geen moment twijfel om ambassadeur te worden van de jaarlijkse schoonmaakgolfdag. Ook wij maken dankbaar gebruik van dit unieke evenement om met onze exposanten en bezoekers in contact te blijven. Tijdens deze informele golfdag kunnen wij een groot aantal belangrijke mensen ontmoeten om zo op de hoogte te blijven van alles wat er speelt in de schoonmaakbranche.”

Niels van den Berg Algemeen directeur CleanJack Het is alweer het vierde jaar op rij dat CleanJack actief betrokken is bij de Nationale Schoonmaakgolfdag.

CleanJack zegt marktleider te zijn op het gebied van tijdregistratiesystemen voor schoonmaakbedrijven. Van den Berg: “Bij dit sportieve netwerkevenement voor de schoonmaakbranche willen wij uiteraard niet ontbreken. De voorgaande edities waren stuk voor stuk een succes en ook dit jaar kijken we uit naar een gezellige dag met onze klanten en partners. Het is ontzettend leuk om samen een partijtje golf te spelen. Je leert elkaar in een

andere omgeving wat beter kennen.” De bosbaan van het Rijk van Nunspeet biedt hierbij volgens Van den Berg een prachtige entourage. “Ook dit jaar organiseren we weer de welbekende mini hole-in-one competitie tijdens de borrel op het terras.

Golfer of niet, iedereen kan meedoen. Tijdens deze editie bouwen we zelfs een heel afslagpodium en bevindt de hole zich in het midden van een waterpartij.” Het belooft volgens de directeur een sportief spektakel te worden. “Traditiegetrouw zijn er met CleanJack weer tablets en mobiele telefoons te winnen.”

Dinant van Acquoy Sales Retail & Services Van der Windt Verpakking BV Van Acquoy zegt altijd met veel plezier deel te nemen aan de Nationale Schoonmaakgolfdag. “Van der Windt Verpakking is vanaf de eerste editie ambassadeur van dit sportieve netwerkevenement. Alhoewel ik geen ervaren golfer ben, vind ik het leuk om deel te nemen aan de clinic. Het is een mooie gelegenheid om onze relaties in een ongedwongen sfeer te ontmoeten. Plezier en sportiviteit staan tijdens deze dag voorop. En de perfecte organisatie waarborgt zeker weer een geweldige dag.”

Digitaal •••• www.schoonmaakgolfdag.nl •••• twitter.com/Schoonmkgolfdag

37

rapport Het rapport van de inspectie sZW kende een harde slotsom: liefst 27 procent van de schoonmaakbedrijven houdt zich niet aan de regels. service Management dook in de krochten van het eindrapport en stuitte op meer opvallende conclusies. tekst Fokko ebbens

Eindrapport Inspectie SZW

27 procent voldoet niet aan de regels

K

lanten te over. Maar datzelfde schoonmaakbedrijf draagt nauwelijks loonbelasting en premies af. Opmerkelijk, oordeelt ook het Schoonmaak Interventieteam (SIT) Midden Nederland. Reden voor onderzoek. Maar de eigenaar van het betreffende bedrijf laat zich niet eenvoudig vangen. In het KvK-register barst het van de bestuurswisselingen, waarmee het bedrijf de visie van de Belastingdienst jaren heeft vertroebeld. De schoonmaakonderneming lijkt op het moment van onderzoek op naam van een ‘katvanger’ te staan. Ofwel, iemand die alleen in naam eigenaar is, om de werkelijke eigenaar buiten bereik van de autoriteiten te houden. Pas met behulp van enkele opdrachtgevers en het contract voor een leaseauto, vind het SIT uiteindelijk de juiste eigenaar. Waarna de Belastingdienst hem een aanslag van meerdere miljoenen oplegt. Niet dat het uitmaakt. De eigenaar verdwijnt opnieuw in de obscuriteit.

De Inspectie SZW gaat ervan uit dat hij Nederland inmiddels heeft verlaten.

Zwart en grijs Het incident staat symbool voor het Eindrapport Schoonmaakinterventie-

38 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

teams, dat de Inspectie SZW vorige maand lanceerde. Daarin openbaart zich een indrukwekkende lijst misstanden. Zwart en grijs werk. Uitkeringsfraude. Incomplete administratie.

Belastingfraude. Illegale tewerkstelling. Onderbetaling. Identiteitsfraude.

Arbeidsuitbuiting. Af en toe leest het rapport van Inspectie SZW als een thriller. Maar van fictie is geen sprake. Het happy end ontbreekt. Liefst 27 procent van de schoonmaakbedrijven houdt zich niet aan de regels. Dit is de confronterende staat van de Nederlandse schoonmaaksector anno 2013.

In de hand werken De Inspectie SZW startte haar interventieproject op 15 juni 2009 met de oprichting van drie SIT’s. Later kwam daar een vierde team bij. Doelstelling was in eerste instantie op 30 november 2010 het geheel af te ronden. Maar de SIT’s stuitten naar eigen zeggen op ‘zóveel tijdrovende misstanden’ dat de duur van het project meerdere malen is verlengd, uiteindelijk met 1 oktober 2012 als laatste afrondingsdatum.

Aanleiding van het grootschalige interventieproject vormde het toch al grote

aantal overtredingen in de schoonmaaksector vóór 2009. De problemen die Inspectie SZW aanhaalt zijn veelal bekend: veel concurrentie, prijzen en marges die onder druk staan, hoge werkdruk én de toenemende interventie van Turkse en Oost-Europese personen op de markt. Stuk voor stuk zaken die allerlei misstanden in de hand werken, stelt de overheidsinstelling.

Uiteindelijk onderzochten de vier SIT’s 1450 ondernemingen, verspreid over vier geografische gebieden: 675 schoonmaakbedrijven en 775 opdrachtgevers.

Dat resulteerde in bijna 38 miljoen euro

Advertentie

Digitaal •••• www.inspectieszw.nl •••• www.servicemanagement.nl/files/ pictures/eindrapport-schoonmaakinterventieteams.pdf •••• www.osb-keurmerk.nl

aan boetes, naheffingen en terugvorderingen. De grote verschillen tussen de verschillende regio’s zijn opvallend (zie de resultaten hiernaast). Zo constateert het SIT Noord-Holland dat meer dan de helft van de gecontroleerde schoonmaakbedrijven in de gelijknamige provincie een of meerdere regels overtreedt.

Een schrijnende conclusie. De regio’s Midden en Zuid-West Nederland doen het wat dat betreft met een percentage overtreders van ‘slechts’ 25 procent nog relatief goed. Zeker zodra we dat afzetten tegen de opdrachtgevers van Midden: liefst 87 procent van hen houdt zich niet aan de regels.

OSB-keurmerk Een voorzichtige, positieve noot kent het rapport ook, zij het met een kleine kanttekening. “Gebleken is dat de grote schoonmaakbedrijven de zaken over het algemeen wel op orde hebben”, stelt de Inspectie SZW. “Bij hen gaat het sporadisch mis in de keten van aanneming van werk. Er lijkt in die gevallen geen sprake te zijn van bewuste fraude.”

Daar voegt het rapport vervolgens aan toe dat de grote bedrijven lid zijn van OSB. Hetgeen de brancheorganisatie begrijpelijkerwijs verleidde tot een persbericht met de mededeling dat ‘het op 1 januari 2013 gelanceerde OSB-keurmerk haar werk doet’. Maar dat is een ietwat voorbarige conclusie.

Het SZW-onderzoek kent namelijk een afrondingsfase van 1 oktober 2012.

‘Daar staat vanzelfsprekend tegenover dat de kleinere ondernemingen, maximaal vijftig werknemers, en zzp’ers de grootste problemen vertegenwoordigen’, schrijft de Inspectie

Resultaten per regio Eén of meerdere overtredingen geconstateerd per SIT-regio

Schoonmaakbedrijven Glazenwasbedrijven Opdrachtgevers

Noord Ned.

NoordHolland

38% 29% 21%

51% 60% 32%

SZW. Het veelal ontbreken van een volledige administratie kan nog enigszins worden toegewezen aan het ontbreken van de financiële middelen om administratieve professionaliteit in te huren. Maar dat geldt niet voor het ontbreken van gehele administraties en het doelbewust optrekken van rookgordijnen. Inspectie SZW: “Malafiditeit zit bij de kleinere schoonmaakbedrijven, veelal van eigenaren met een allochtone achtergrond, waarbij de rechtsvorm meerdere malen wordt gewijzigd.”

Illegale dienstverbanden Ook het grote aantal illegaal tewerkgestelden valt op: een kleine 10 procent van de 3633 gecontroleerde personen.

Het merendeel was afkomstig uit Bulgarije of Roemenië. Die landen van herkomst zijn niet heel opvallend.

Beide landen zijn sinds 2007 lid van de Europese Unie. Maar pas op 1 januari 2014 moet Nederland de grenzen voor arbeidsmigratie openstellen. Dat betekent dat Bulgaren en Roemenen die nu reeds hun geluk in Nederland beproeven, veelal aangewezen zijn op illegale dienstverbanden.

Midden ZuidNed. West Ned. 25% 25% 38% nvt 87% 21%

De resultaten van het onderzoek hebben niet alleen de sector geschokt, maar ook de Landelijke Stuurgroep Interventieteams (LSI). Zij kwam al snel tot de conclusie dat alleen repressief optreden niet voldoende is. De LSI wil de grootschalige fraude breder aanpakken en beroept zich daarom onder meer op enkele brainstormsessies met brancheorganisaties. In afwachting van die aanpak zetten de SIT’s hun repressieve aanpak voort. Want één ding staat vast: de schoonmaaksector kan zo niet langer doormodderen.

In het kort •••• Indrukwekkende lijst misstanden •••• Veel concurrentie in schoonmaak •••• Prijzen en marges die onder druk staan •••• Toenemende interventie van Turkse en Oost-Europese personen •••• Bijna 38 miljoen euro boetes, naheffingen en terugvorderingen

39

www.succesvolendam.nl

0299-392000

Krachtig in schoonmaken

column

Ode aan dagschoonmaak

T

oen we het managementteam van de gemeente Ermelo voorstelden voortaan gebruik te maken van dagschoonmakers met een SW-indicatie in plaats van ‘nachtschoonmakers’, stuitten we op enkele vraagstukken vanuit het MT. Resulteerde te veel sociaal contact tussen de verschillende medewerkers niet in een verminderde kwaliteit van werken? Gaven medewerkers geen oneigenlijke opdrachten aan het schoonmaakpersoneel? En werd het primaire werkproces op de burelen van de gemeente niet verstoord?

Voordelen Dat waren de drie hoofdpunten waar we tegenaan liepen. Daar hebben we vervolgens de voordelen tegenover gezet. Ik heb bij verschillende organisaties gewerkt waar dagschoonmaak simpelweg de standaard was. Daar ben ik met de jaren steeds enthousiaster over geworden. De voordelen: continuïteit. In het geval van een calamiteit is er direct een schoonmaker aanwezig. Voordeel twee: waardering. Een visualisering van de schoonmaakwerkzaamheden resulteert in meer erkenning voor de schoonmaker zelf. En tot slot: preventieve sociale controle. De gebouwgebruiker springt veel bewuster om met vervuiling op het moment dat het gezicht achter een schoonmaker bekend is.

Natuurlijk zijn we ook op de aangehaalde vragen ingegaan. We hebben ons vooral afgevraagd hoe we daar het beste mee om kunnen gaan. Zo is een verstoring van het primaire werkproces inderdaad een mogelijk gevolg van de inzet van dagschoonmakers. Maar wij waren tegelijkertijd van mening dat goede, onderlinge afspraken leiden tot een beter werkklimaat. Een schone omgeving leidt tot een verhoging van de productiviteit. Communicatie is daarin belangrijk. Kwestie van duidelijke afspraken maken over de verwachtingen. Zit ik in vergadering of ben ik aan de telefoon, dan weten de schoonmakers dat ze niet binnen mogen komen.

Akkoord Uiteindelijk ging het MT akkoord. Al had dat ook te maken met het feit dat we vanuit ons strategisch inkoopbeleid de samenwerking met SW-bedrijven stimuleren. Dat we ook nog eens goedkoper uit waren, was bovendien mooi meegenomen. Vervolgens was het een kwestie van ervaren. Was het niets geworden, dan hadden we alles na een jaar opnieuw uitbesteed. Die escape hadden we wel ingebouwd, zoals dat bij een commercieel contract ook het geval is. We hebben besloten de kwaliteit van de dienstverlening elke drie maanden te meten, aangevuld met VSR-metingen door een externe partij. Die moesten gewoon goed zijn.

Maar ik heb nooit getwijfeld of de overgang naar dagschoonmakers wel zou werken. De kwaliteit is hetzelfde als voorheen. Maar vooral de kwaliteitsbeleving is hoger. Uit een pol onder onze werknemers kwam naar voren dat 90 procent tevreden was. Uiteindelijk moet iedere organisatie een oplossing kiezen die het best bij de betreffende situatie past. Maar ik kan dit elke gemeente aanbevelen.

Door schoonmaak tastbaar te maken en schoonmakers een gezicht te geven, kweek je uiteindelijk een beter en schoner werkklimaat. De beleving is in mijn optiek daarbij doorslaggevend.

‘visualisering resulteert in meer erkenning’

Kasper Herrewijn is teamcoördinator facilitair bij de gemeente ermelo (K.Herrewijn@ermelo.nl)

41

AdvertoriAl

PrivAte lAbel Uitgelicht

Helichem Bv Kozakkenberg 5

Leveranciers van schoonmaakproducten willen zich

5951 DL Belfeld

steeds vaker onderscheiden en daarbij

e-mail: info@helichem.nl

hun marges vergroten. een private label kan deze

tel: 077-3590999

wens vervullen. ‘Helichem ondersteunt en

Web: www.helichem.nl

adviseert zijn afnemers hierin volledig.’

Onderscheiden en extra winst met private label

in de schoonmaakbranche leeft nog wel eens de gedachte

met de massaproductie van onder andere afwasmiddelen,

dat een private label veel werk met zich meebrengt en dat de

wasmiddelen, wasverzachters en allesreinigers.

minimale afnames hoog zijn. een misvatting, zegt charles Peters, productmanager bij Helichem Bv. “Helichem neemt

Profileren

de afnemer het meeste werk uit handen en biedt de mogelijk-

volgens charles Peters kunnen afnemers met een private

heid om reeds in kleine volumes met een complete lijn kwali-

label, het huismerk, zich nadrukkelijker onderscheiden of

tatief hoogwaardige producten hun markt te betreden. Zelfs

gerichter profileren in de markt. “afnemers zijn zich er steeds

als afnemers voor een speciale toepassing een aangepast of

meer van bewust dat een private label hen in staat stelt het

nieuw product willen lanceren, zijn ze bij ons aan het juiste

afzetgebied strategisch te verbreden of te verdiepen, het

adres. Onze chemisch specialisten en laboranten verwelko-

programma klantgerichter te maken of om meer merktrouw te

men elke nieuwe uitdaging.”

genereren. Private label biedt het bedrijf bovendien de kans zich te versterken en verder te professionaliseren. vaak vormt

Uitbreiding

een private label ook een aanvullende bron van inkomsten.”

Helichem timmert al 75 jaar aan de weg. chemische fabriek

Daarnaast, zo stelt Peters, bepaalt de afnemer zelf zijn marge

de Zonnebloem in Heerlen, de voorloper van Helichem,

doordat hij lager inkoopt en daarop zelf zijn verkoopprijs

opende in 1937 de deuren en leverde met name producten

vaststelt.

als boenwas, kachelpasta en haarvet rechtstreeks aan de detailhandel. in 1998 kreeg het bedrijf een nieuwe naam:

“in relatie tot vergelijkbare producten of merken, kan een

Helichem, een samentrekking van Helianthus, het Latijnse

private label dus rechtstreeks extra winst opleveren. Helichem

woord voor zonnebloem, en chemie. Helichem produceert en

heeft in deze markt een reputatie opgebouwd die als zeer

levert vandaag de dag meer dan vijfhonderd reinigings- en

betrouwbaar te boek staat. Dat danken wij aan het niveau

onderhoudsproducten en coatings onder private label, aan

van onze kwaliteitsnormen en ons aanhoudende streven daar

onder meer de schoonmaakgroothandel en retailketens.

nooit van af te wijken. Kwaliteit is en blijft onze belangrijkste

Met de overname van vipack Bv in 2012 heeft Helichem zijn

drijfveer. Daar is ons beleid op afgestemd. Onze slogan luidt

activiteiten in de sector consumentenproducten uitgebreid

dan ook: Helichem, altijd de juiste oplossing.”

42 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

de baas

Het Volendammer schoonmaakbedrijf Succes bestaat precies vijftig jaar en vierde dat onlangs in de Passenger Terminal Amsterdam in tegenwoordigheid van 700 gasten. Het bedrijf staat tiende op de landelijke omzetlijst, maar heeft toch alle kenmerken van een regionaal familiebedrijf.

De directie: “We zijn nog altijd niet te koop.”

Schokker veerman

SucceS nog altijd niet te koop

Het jubileum werd onlangs van ’s middags vier tot ’s avonds acht uur (dus kort maar krachtig) gevierd met zanger Jan Smit, illusionist Hans Klok, buikdanseressen en een achtergrondorkest.

Inmiddels is iedereen binnen Succes weer geheel in de no-nonsensestijl overgegaan tot de orde van de dag: schoonmaken in de breedste zin van het woord. En dat in een overzichtelijk gebied: Noord- en Zuid-Holland, deels Utrecht en Flevoland. Succes is in 1963 opgericht door Nas van Velden. In 1968 werd Jaap Schilder aangetrokken om de administratie te organiseren en de schoonmaak te leiden. Vervolgens kwam daar in 1972 Piet Kes bij en toen zo’n dertig jaar geleden het hoofdkantoor aan de Mgr. Veermanlaan werd uitgebreid, werden zowel Jaap Schilder als Piet Kes mededirecteur. Nas van Velden bleef op de achtergrond. Na het overlijden van de laatste, in 1989, zetten beide directeuren de zaak voort, waarna het bedrijf een geleidelijke en beheersbare groei kende.

43

de baas

‘De omzet van NedTrain die we verloren, vind je terug in 2012 en voor een deel ook in dit jaar’

evenwichtiger Inmiddels richt Succes zich niet meer op schoonmaak alleen; binnen de groep bevinden zich ook een uitzendbureau, een re-integratiebedrijf en een bedrijf dat zich richt op railinfra.

Vanaf 2007 worden de werkmaatschappijen geleid door operationeel directeur Nico Schokker, in dienst sinds 1982, en financieel directeur Gerard Veerman, sinds 1986 aan Succes verbonden. Een commercieel directeur is er niet. De commercie is nu nog een onderdeel van het Bedrijfsbureau dat een breed takenpakket heeft: offertes maken, marketing en communicatie, teksten schrijven, werkprogramma’s, logistiek enzovoort. Die afdeling heeft zich de afgelopen vier jaar vooral gericht op EU-inschrijvingen, omdat het bedrijf in die periode minder afhankelijk wilde worden van Nedtrain, het reinigen van treinen. En met succes; de orderportefeuille is nu evenwichtiger opgebouwd.

Operationeel directeur Schokker: “De verhouding is nu globaal: onderwijs 30 procent, kantoren en treinstations elk 20 procent, gezondheidszorg 15 procent en glas- en specialistische reiniging 15 procent.

Zijn collega Veerman: “Het in korte tijd realiseren

Advertentie

44 |

se r v ice Ma na geM ent

van een evenwichtiger omzetverdeling had de afgelopen jaren prioriteit, waardoor de commercie even minder aandacht kreeg. Intern loopt nu de discussie hoe we de commercie alsnog gestalte gaan geven en hoe we in de markt willen staan.” in één adem Van oudsher werden Succes en het onderhoud van treinen en stations altijd in één adem genoemd en dat is ook terug te vinden in de omzetontwikkeling. Vanaf 2007 is die gestaag toegenomen van 30,2 miljoen euro naar een piek in 2011 van 39,1 miljoen om vervolgens in 2012 te dalen naar 35,4 miljoen.

Vanwaar ineens die ruim 10 procent minder?

Veerman: “Dat was de omzet van NedTrain die we verloren. Dat vind je terug in 2012 en voor een deel ook dit jaar. Dat betrof het onderhoud van binnenlandse reizigerstreinen dat nu aan Hago Rail Services is gegund. Ons personeelsbestand daalde daardoor van 1400 naar iets minder dan 1200 medewerkers. Het kwijtraken van die jarenlange opdracht vonden we heel erg, maar hebben we intussen een plekje gegeven. Wat we nog wél doen, is het via een joint-venture met de naam TreinSchoon! samen met CSU schoonmaken van alle internationale treinen. We doen dus nog volop mee.”

Enkele jaren geleden ontstond nog een BV, DieDrie Schoonmaakgroep, een samenwerkingsverband van Succes/Volendam met Nederrijn (Duiven) en Vlietstra (Franeker). Een BV met als doel een landelijke dekking te bieden. Het is wat stil rond DieDrie. Voldoet de BV aan de doelstelling? Veerman: “Aanvankelijk was dat wel het geval. Maar de praktijk blijkt weerbarstig en qua werving brengt DieDrie minder dan gehoopt. We zitten volop in een discussie over Schokker hoe het nu verder moet om van drie regionale bedrijven één grote aanbieder te maken.” veerman

| 9 2013

Schokker valt hem bij: “De samenwerking heeft in mijn ogen te weinig opgeleverd, dus als je die doorzet, moet je de gebundelde organisatie anders in de markt zetten. Mogelijk zelfs onder een andere naam. We zitten middenin die afweging. Binnenkort komt er duidelijkheid.” onderscheidend Werkgeversorganisatie OSB is volop in de slag met het voor leden verplichte keurmerk. Is dat een stap vooruit voor de bonafide bedrijven? Veerman: “Ja, maar dit geldt eigenlijk meer voor de totale schoonmaakbranche. Wat de individuele bedrijven betreft heb ik m’n twijfels omdat vrijwel iedereen straks dit keurmerk heeft. Ooit dachten we ook van ISO en OSB Plus dat die onderscheidend zouden werken.

Van groot belang is dat het keurmerk vooral leunt op gedrag, en dat is onverbrekelijk verbonden met de werkdruk op een markt die nu gedomineerd wordt door prijsvechters.” Schokker acht het gevaar van een tweede vereniging, met mkb’ers, zonder een verplicht keurmerk, reëel. Veerman daarover: “Kijk maar naar de uitzendbranche, waar naast de ABU ook een tweede belangenorganisatie actief is.”

Wat is sinds de start van Succes de grootste verandering op de schoonmaakmarkt?

Schokker: “Het managen van verwachtingen bij de opdrachtgever. Wij zien bij de opdrachtgevers een toegenomen aantal hbo’ers en facility managers die vooral belang hechten aan managementinfo en rapportages. Het verstrekken van realtime-info wint het vaak van waar we voor staan: gewoon schoonmaken. Veel facility managers zien zich meer als contractbeheerders die procedures bewaken.

Wij spelen daar dan weer op in via moderne ictoplossingen.”

Schokker procedures veerman Veerman: “Bij EU-inschrijvingen wordt vaak zuiver op grond van procedures gekozen, zonder dat gelegenheid wordt geboden voor een bedrijfspresentatie. Daarbij krijgen wij nog wel eens het verwijt dat we ons aanbod niet goed overbrengen.”

Schokker: “De groten in de markt zijn kampioen tekstschrijven en zetten voor het commerciële traject zware jongens in. Wij zien onszelf nog altijd als mkb’ers en als familiebedrijf. Wij scoren het best als we onszelf kunnen presenteren en de uitvoering mogen toelichten. In de meeste gevallen doe ik dat zelf en de klant mag me daarna persoonlijk afrekenen op het uiteindelijke resultaat. Maar het belang van presentaties lijkt bij grote opdrachtgevers af te nemen.”

Een halve eeuw ondernemen heeft Succes een plaats bij de eerste tien opgeleverd. Wat zijn de plannen voor het komende decennium? Schokker: “Sterker worden in het bestaande werkgebied, de twee westelijke provincies, Utrecht en de Flevopolders.

We willen dat, met name in de regio Den Haag, door autonome groei of overnames. Verder willen we minder afhankelijk zijn van het resultaat van EU-inschrijvingen. Intern zijn we klaar voor groei.

Operations en de backoffice - waaronder ict en de financiële administratie - zijn geoptimaliseerd.

Voor de producten en de logistiek hebben we één leverancier gekozen (Hazet in Zaandam, red.) en we

digitaal •••• www.succesvolendam.nl •••• nl.linkedin.com/in/nicoschokker •••• nl.linkedin.com/in/gerardveerman

45

gaan nadenken of we glas- en vloerreiniging misschien meer kunnen uitbesteden. En er komt dit jaar duidelijkheid over vernieuwde samenwerking met andere mkb-collega’s.”

succes

uitwisseling Wat is de meest fundamentele verandering in de relatie met de klant? Schokker: “De uitwisseling van informatie. Vroeger was het: als je niks hoort gaat het goed. Nu wil de klant meekijken en wordt er sterk gestuurd op uren. Door de geringe marge mag je niet meer doen dan de klant heeft ingekocht.

46 |

in het kort •••• Tien op landelijke omzetlijst •••• Familiebedrijf met mkb-karakter •••• Bestaat 50 jaar •••• Daling omzet door verliezen Nedtrain •••• Autonoom groeien en door overnames

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

Daar moeten vooral oudgedienden bij ons erg aan wennen. Verder is de contractduur sterk gedaald en mede daardoor het relatiebeheer heel moeilijk geworden.” Veerman: “Voorheen werd ruimer ingekocht en was er een zekere speelruimte in de uitvoering. In mijn ogen is alle ruimte inmiddels weg en is de afgelopen vijf tot tien jaar vanuit de opdrachtgeverskant de markt sterk verzakelijkt.”

Wat is in die vijftig jaar niet verdwenen? Schokker: “Onze gedrevenheid en persoonlijke betrokkenheid. Bij ons is de klant nog steeds niet alleen een postcode. Die instelling behouden is essentieel.”

Veerman valt hem volmondig bij: “We koesteren onze mkb-ingrediënten en het familiegevoel, vandaar dat we hechten aan de huidige grenzen van ons nog overzichtelijke werkgebied.” In de jaren 90, een periode die bol stond van de overnames in de schoonmaak, publiceerden we ooit een artikel over het bedrijf met de titel ‘Succes is niet te koop’. Bij het afscheid komt Nico Schokker daar na twintig jaar op terug: “Wil je er vooral bij zetten dat we nog altijd niet te koop zijn?” Bij dezen dus...!

Schoonmaakmiddel op?

Schoonmaakartikelen nodig?

Plastic zakken?

MO

O PR

Altijd gratis verzending vanaf 20,- EUR in de BENELUX

Voor 21u00 besteld, volgende werkdag in huis!

Persoonlijk advies door ervaren adviseur

Bereikbaar van 7u00 tot 21u00 via telefoon / mail / chat

PROMO !!! Ontvang 10% korting op je bestelling - Code: CDLOVESYOU

O PR

MO

www.cleandeal.nl 07082013_ServiceManagementS.indd 1

07-08-13 15:45

3e dinsdag van september

www.schoonmaakgolfdag.nl

osb nieuws Maandelijks in Service Management: OSB-nieuws, een pagina met actuele branche- en verenigingsinformatie

Hoe check je kwaliteit van schoonmaakbedrijf?

In september en oktober zijn de radiocommercials van OSB om het OSB-keurmerk te promoten weer te horen op Radio 1 en BNR. Er zijn drie verschillende commercials waarin door ‘Firma de Wringer’ het OSB-keurmerk voor het voetlicht wordt gebracht.

Het uitzendschema wordt in september via www.osb.nl bekendgemaakt.

Kwaliteit voor kwantiteit Vanaf 1 januari 2013 is het OSB-keurmerk een feit. Het keurmerk dat staat voor kwaliteit en betrouwbaarheid van de schoonmaak- en glazenwassersbedrijven die bij OSB zijn aangesloten. Een groot deel van de OSB-leden voldoet aan de keurmerkeisen en is opgenomen in het OSBkeurmerkregister.

De invoering van het OSB-Keurmerk zorgt voor veel belangstelling van schoonmaak- en glazenwassersbedrijven die niet bij OSB zijn aangesloten. Sinds 2012 hebben zich zo’n 180 bedrijven gemeld die graag meer willen weten over het lidmaatschap. “Hoewel we niet verwachten dat al deze bedrijven de stap echt zullen zetten, hebben we nog nooit zoveel belangstelling gehad. Voor de komende ALV wordt weer een flinke groep uitgenodigd om de bijeenkomst bij te wonen, sfeer te proeven en te laten zien wat het lidmaatschap brengt”, zegt Rob Bongenaar, directeur OSB. Naast de grote belangstelling, staat helaas een fors ledenverlies. Bijna 150 bedrijven verlaten de vereniging vanwege het keurmerk. Een deel dat niet aan de eisen wíl voldoen, en een deel dat niet aan de eisen kán voldoen. Bongenaar: “Dat vinden we erg jammer, maar we vinden dat we door moeten gaan op de ingeslagen weg. En we moeten blijven werken aan verdere professionalisering van de branche.”

Check het OSB-keurmerkregister Alle bedrijven die lid zijn van OSB en voldoen aan de keurmerkeisen, worden opgenomen in het keurmerkregister. U kunt dit register raadplegen via www.osb.nl en via de OSB-app. “Dit register is er vooral ook om opdrachtgevers te laten zien welke bedrijven een keurmerk bedrijven.

Wijs uw opdrachtgever hier daarom gerust op”, benadrukt Bongenaar.

Campagne OSB-keurmerk Om het keurmerk bekendheid te geven, blijft OSB landelijk campagne voeren. “Dat doen we met radiocommercials op verschillende zenders. Maar ook via interviews, artikelen en advertenties in verschillende vakbladen van opdrachtgevers en social media. Ook leden kunnen ons helpen. Alle bedrijven die het keurmerk hebben behaald, krijgen een toolkit met een groot aantal communicatiemiddelen.”

Bongenaar besluit: “Om van het keurmerk een succes te maken, blijven onze marketingcommunicatie-inspanningen hard nodig. We kunnen dit echter niet alleen. Ook leden die dagelijks contact hebben met opdrachtgevers, kunnen over het keurmerk vertellen.”

Digitaal •• www.osb-keurmerk.nl •• www.osb.nl

49

techniek svs vertelt...

Stankprobleem oplossen in sanitaire ruimten “niet schoon, wel nat geweest.” Dat is een uitspraak die ik vaak doe in de professionele schoonmaak. Deze oneliner kan absoluut toegepast worden op stinkende problemen in sanitaire ruimten. Kom een gemiddelde toiletruimte binnen en je ruikt een toiletverfrisser die niet succesvol de stank van urine probeert te verdrijven. tekst: Jaap niezen, svs-docent en eigenaar schoonmaakgoeroe.nl

Vaak staat er in werkprogramma’s dat de vloer van het toilet één keer per maand geschrobd moet worden. In veel gevallen wordt de vloer natgemaakt en geraakt met een luiwagen. Vervolgens trekt een medewerker de vloer droog met een vloertrekker of, als er geen afvoerput is, mopt hij deze droog. Tijdens het schrobben van de vloer maakt hij het vuil los en neemt een deel weg. Echter, de voegen zijn na afloop nog steeds verzadigd met vuil. Het stankprobleem is nog steeds niet opgelost, want het vuil is immers niet weggenomen. Er wordt simpelweg geverfd met vuil.

Juiste schoonmaaktechniek Stank in sanitaire ruimten kan enigszins door een geurtje gecamoufleerd Advertentie

50 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

worden. Visueel vuile voegen zijn niet te maskeren. Beter is het, het probleem goed aan te pakken door de juiste schoonmaaktechniek toe te passen. Er moet écht schoongemaakt worden. Dit geldt overigens ook voor vuile voegen in het algemeen. Ook hier gaat de volgende stelling op: schoonmaken is een vak!

Benodigde materialen •• Eenschijfsmachine met borstel. Voor moeilijk bereikbare plaatsen een luiwagen •• Waterzuiger •• Alkalisch reinigingsmiddel Uitvoering 1. Controleer de apparatuur op hun werking. Het is erg vervelend als je de vloer droog moet moppen omdat de waterzuiger defect is.

2. Maak de reinigingsoplossing klaar door de juiste hoeveelheid reinigingschemie toe te voegen aan het water.

3. Zet alle benodigde materialen klaar bij de te reinigen ruimte. Zet deze bijvoorbeeld op een schoonloopmat.

4. Verwijder losliggend grover vuil van de vloer.

5. Zet de vloer in met de reinigingsoplossing en laat even inwerken.

6. Schrob de vloer met behulp van de eenschijfsmachine en gebruik voor de moeilijk bereikbare plaatsen de luiwagen.

7. Zuig de vloer droog met behulp van de waterzuiger.

8. Voer een visuele controle uit.

9. Als de voegen nog niet schoon zijn, de vloer nogmaals inzetten met de reinigingsoplossing en het schrobben en droogzuigen herhalen.

10. Zet de vloer nu in met schoon water en schrob de vloer nogmaals.

11. Zuig de vloer droog.

12. Voer een visuele controle uit.

13. Voer de materialen af en maak de machines schoon.

Bezwaar Ik hoor vaak dat er geen tijd is voor het uitvoeren van dit soort werkzaamheden. Het antwoord is heel simpel: schoonmaken met gewenst eindresultaat kost tijd. Als je met de auto naar Parijs gaat, heb je 50 liter diesel nodig.

Gooi 45 liter diesel in de tank en je komt niet aan in Parijs of je zult het laatste stuk moeten duwen.

Klantbeleving Vies sanitair is nog altijd de grootste ergernis van bezoekers aan het toilet.

‘Het stankprobleem is nog steeds niet opgelost, want het vuil is immers niet weggenomen. er wordt simpelweg geverfd met vuil’

Alle reden om het sanitair goed schoon te houden. Hiermee wordt een tevreden toiletbezoeker gecreëerd en tevreden mensen zijn prettiger in de omgang.

Tips •• Zorg ervoor dat er niet met natte schoenen vanuit de te reinigen ruimte naar de overige ruimten wordt gelopen. De chemie die onder de schoenen zit kan schade aan de omliggende vloeren veroorzaken.

•• Loopt het water vanuit de te reinigen ruimte naar een andere ruimte? Wat heel goed werkt, is het vullen van een oude fietsband met zand. Leg deze in de deuropening en je hebt een tijdelijke drempel gecreëerd.

•• Reinig tijdens de schrobbeurt gelijktijdig de schrobputten.

•• Als de vloer drooggezogen moet worden, blijf dan zelf altijd op het droge gedeelte staan.

•• Ruim de waterzuiger na het schoonmaken op met de motor los van de ketel. Een afgesloten waterzuiger gaat enorm stinken.

•• Stofzuig regelmatig de vloer van het sanitair. Vloeren in het sanitair worden vaak gemopt terwijl er los vuil op de vloer ligt. Dit zorgt voor vuile voegen.

Het toilet in een gemiddelde horecagelegenheid.

STappen verwiSSeld...

In het artikel De Techniek Reinigen en desinfecteren isolatiekamer met sluis op pagina 26 en 27 in Service Management 7/8 (juli/augustus 2013) is een fout geslopen. Na beleidslijn 6 zijn de stappen verwisseld.

De juiste volgorde is: 7. In de sluis doet de schoonmaker de handschoenen uit en desinfecteert de handen met handalcohol.

8. Daarna doet de schoonmaker het overschort uit, muts af en als laatste het mondkapje. Alles gaat in een afvalzak en de schoonmaker desinfecteert opnieuw de handen met alcohol.

9. De schoonmaker hangt schone gordijnen op in de kamer en douche en vult disposablemateriaal bij.

10. De schoonmaker meldt de kamer af.

51

materialen en middelen Vileda komt met kortpolige mop

Vileda Professional heeft de Swep High Performance gelanceerd: een kortpolige mop, waarin het bedrijf haar laatste technologieën heeft gestopt. “Wij hebben een passie: schoonmaken”, zegt Vileda. “Maak het makkelijker, beter, efficiënter en minder belastend voor de mens. Bij de ontwikkeling van de Swep High Performance hebben we rekening gehouden met optimale ergonomie, reinigingsprestatie en hygiëne. Testresultaten tonen aan dat de High Performance-mop dertig procent beter presteert dan vergelijkbare moppen.” www.vileda.nl

Nilfisk introduceert ride-on veegmachine

Nilfisk heeft een nieuwe ride onveegmachine geïntroduceerd: de SW4000. De machine is leverbaar in batterij-, benzine- en lpg-uitvoering.

Wastafel en urinoir in één Designer Kapars Jursons heeft een urinoir annex wastafel ontworpen. De Tandem spoelt met het water waar de gebruiker z’n handen mee wast. Het ontwerp behelst een urinoir met een geïntegreerde wasbak in keramiek.

Volgens de designer uit Letland, die met het merk Stand de markt opgaat, slaat het product meerdere vliegen in één klap. Het voorkomt dat mensen hun handen niet wassen na het toiletbezoek én het is een oplossing voor de vaak krappe behuizing. www.standpage.com

Nilfisk vertelt: “De SW4000 is voor vele toepassingen, zowel binnen als buiten, in te zetten. De totale capaciteit komt uit op 8750 vierkante meter. De bestuurdersplaats is aan twee kanten toegankelijk, heeft een verstelbare stoel en biedt goed zicht op de vloer.”

De eenknopsbediening is één van de kenmerken die ervoor zorgt dat de SW4000 volgens Nilfisk eenvoudig, ergonomisch en veilig te bedienen is. “Wanneer het gaspedaal wordt losgelaten, stoppen na enkele seconden eerst de borstels en kort daarna de zuigmotor.” www.nilfisk.nl

Ecover komt met afbreekbaar alternatief Ecover is met het nieuwe eco-surfactantsgamma gekomen.

Dat is volgens de leverancier een volledig biologisch afbreekbaar alternatief van natuurlijke oorsprong.

In de jaren ‘60 werd in een hommelnest een uniek gist ontdekt. “Na jaren onderzoek werd een proces ontwikkeld om deze waardevolle eco-surfactants op grote schaal te produceren in een bioreactor. Dit levert een krachtig component dat een sleutelingrediënt is voor reinigingsmiddelen uit het gamma.” www.ecover.com

52 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

eerste afbreekbare handschoen

Showa Best heeft naar eigen zeggen de eerste, volledig biologisch afbreekbare disposable schoonmaakhandschoen ontwikkeld: de GreeN-Dex. De nitril handschoenen met Eco Best Technology beschermen volgens de producent handen én milieu. Met EBT stelt Showa Best een doorbraak te hebben bereikt. “De technologie versnelt de biologische afbraak van nitril in een natuurlijke omgeving. EBT is samengesteld uit organische materialen die enzymen afscheiden die bij aanraking van de grond het nitril afbreken.” www.showa-europe.com

Banden houden schiphol schoon Leverancier Storax uit Zwijndrecht heeft Entrada-Eco entreematten geleverd aan luchthaven Schiphol.

“Daarmee is de cirkel weer rond”, zegt Mike Straks van Storax. De entreematten zijn namelijk gemaakt van oude vliegtuigbanden.

Storax zegt al jaren entreematten

voor verschillende gebouwen van Schiphol te leveren. Straks: “Vorige maand werd voor een renovatie van de parkeergarages opnieuw gekozen voor de duurzame Entrada-Eco entreematten. Dat zijn cradle to cradle-entreematten.” www.storax.nl

Advertentie

FQS Nederland meet tevredenheid FQS Nederland is gestart. Het bedrijf wil facilitaire dienstverleners een helpende hand bieden op het gebied van marketing en management. FQS staat voor Facilities Quality Survey en is een initiatief van Gerard Spoor, tevens directeur van Carling Opleidingen. FQS Nederland geeft aan als onafhankelijke partij een belevings- en tevredenheidsonderzoek uit te voeren bij een representatief deel van de klanten van dienstverleners. www.fqsnederland.nl

de zakkenspecialist

53

contacten en contracten Fortron benoemt Van Duren Fortron heeft Tinus van Duren benoemd tot Manager National Accounts. Hij is verantwoordelijk voor het relatiemanagement op strategisch niveau bij de national accounts van Fortron. Van Duren is sinds drieëneenhalf jaar werkzaam bij Fortron als regiomanager. Daarvoor bekleedde hij gedurende tien jaar verschillende posities binnen Sodexo. Robert Hompes, commercieel directeur van Fortron : “Tinus is een relatiebouwer en netwerker pur sang.” www.fortron.nl

RiwaL oPenT eeRSTe VeSTiGinG BeLGië Riwal heeft met de aankoop van een businessunit van hoogwerkerverhuurder Sarens Belgium haar eerste vestiging in België geopend.

Het is de bedoeling dat Riwal en Sarens elkaar versterken. Riwal Belgium is gevestigd in Genk, in de provincie Limburg.

De werknemers van Sarens die werkzaam zijn voor de betreffende businessunit, komen in dienst van Riwal. Pedro Torres, regional director bij Riwal: “Deze overname zal, nu we dichter bij zowel bestaande

als nieuwe klanten opereren, de positie van Riwal op de Belgische markt versterken.” www.riwal.com

carling start met opleiden personeel Oisterwijk schoonmaakbedrijf Oisterwijk en carling Opleidingen hebben hun samenwerking bezegeld.

De eerste schoonmaakmedewerkers zijn inmiddels begonnen met hun opleidingen.

Facilicom neemt activiteiten failliet all in care over Facilicom heeft de activiteiten van het failliete All In Care uit Den Haag overgenomen. De 141 medewerkers en ruim 1000 cliënten gaan op in dochterbedrijf Axxicom Thuishulp. Axxicom is nu al actief als thuishulpdienstverlener in de regio Haaglanden. Voor de medewerkers van All In Care dreigde ontslag, omdat All In Care failliet werd verklaard. Claudia Willemsens, bedrijfsmanager van Axxicom Thuishulp: “Door de oud-medewerkers van All In Care een nieuw aanbod te doen, garanderen wij voor hen werk en inkomen. Tevens kunnen we ervoor zorgen dat de cliënten gebruik kunnen blijven maken van hun thuishulp.” www.facilicom.com

54 |

se r v ice Ma na geM ent

| 9 2013

Joop van Gulik, directeur van moederbedrijf JVG Bedrijfsdiensten, zegt over Schoonmaakbedrijf Oisterwijk: “Wij zijn een jong en dynamisch bedrijf, dat de afgelopen jaren een sterke groei heeft doorgemaakt. De kwaliteit van onze mensen bepaalt de kwaliteit van ons bedrijf, daarom vinden we opleiden essentieel. Om die reden zochten wij een opleider die dat ook kan bieden.

Die hebben we in Carling Opleidingen gevonden. Met een maatwerkschema, op een voor ons ideale locatie, starten ze met de eerste groepen. Maatwerk, dat is voor ons heel belangrijk.”

Gerard Spoor, directeur van Carling , vult aan: “JVG Bedrijfsdiensten is een organisatie in volle bloei. Wij dragen daar graag een steentje aan bij en dat doen we met trots en genoegen.” www.carling.nl

Ronald Boesjes vertrekt bij iSS ronald Boesjes stopt dit jaar bij iss. Boesjes, die voorheen diverse commerciële en directiefuncties bij iss en Lavold heeft ingevuld en nu werkt als commercieel directeur van het segment customer support & solutions, wil een andere weg inslaan.

Deze beslissing is mede gemaakt doordat ISS in 2012 een aantal strategische wijzingen heeft doorgevoerd. Eén hiervan is dat ISS Nederland niet langer de grootste dienstverlener wil zijn maar de beste facilitair management dienstverlener in Nederland. ISS: “Deze keuzes zijn ambitieus en leiden tot een andere kijk op de markt en onze klanten.” Algemeen directeur Maarten van Engeland: “Ik vind het jammer dat Ronald deze beslissing heeft genomen, maar besef ook dat na een lang en waardevol dienstverband van ruim 28 jaar bij ISS, zo’n moment een keer kan komen. Binnen ISS vinden er momenteel veel veranderingen plaats. Deze gewijzigde strategie moet passen bij de persoonlijke verwachtingen van iedereen. Ik ben hem dan ook dankbaar voor de tomeloze inzet, kwaliteit, vakinhoudelijkheid en energie die hij altijd in zijn werk bij ISS heeft gestoken.” www.nl.issworld.com

Paper for paper in Heerlen Balanz Facilitair is samen met De Graaf Security en Tork, gestart met het recycleproces Paper for Paper bij de gemeente Heerlen. Het initiatief is kosteloos aangeboden. Paper for Paper is een duurzaam recycleproces, waarbij opgehaald kantoorpapier dient als de grondstof voor nieuw hygiënepapier. Staatsbosbeheer plant voor iedere 1000 kilo opgehaald kantoorpapier één nieuwe boom. Voor iedere 59 kilo aan opgehaald kantoorpapier wordt één boom minder gekapt. www.balanzfacilitair.nl

sallcon maakt schoon bij BaM

nieuw

Sallcon Werktalent gaat het kantoor van BAM Woningbouw schoonmaken.

Gerard van Groenewoud van BAM Woningbouw: “Sallcon Werktalent voldeed het beste aan al onze inkoopeisen.

Hiermee hebben we een evenwichtige en duurzame oplossing gevonden voor de schoonmaak van ons kantoorpand.”

Met deze samenwerking kunnen we invulling geven aan ons mvo-beleid.” www.sallcon-werktalent.nl

een coöperatie van het ikazia Ziekenhuis, het Van weel-Bethesda Ziekenhuis en het Maasstad Ziekenhuis heeft de facilitaire diensten voor het Spijkenisse Medisch centrum ondergebracht in een nieuw facilitair bedrijf. Daar valt ook de schoonmaak onder. in totaal hebben 86 van de 97 medewerkers een baan aangeboden gekregen. www.ikazia.nl

FaciLiTaiR BeDRijF

55

PRODUCTEN EN DIENSTEN AUTOMATISERING

AUTOMATISERING

MICROVEZELMATERIALEN

REINIGINGSMIDDELEN ONDER PRIVATE LABEL

Calculeren

doe je zo! st...

Bytes beats du

www.m-bytes.nl

REINIGINGSMIDDELEN ONDER PRIVATE LABEL

address-servicemanagement.indd 1

13-8-2013 15:16:34

SCHOONMAAKARTIKELEN

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Geef u op via www.servicemanagement.nl

Geef u op via www.servicemanagement.nl

www. ahzet.igefa. ln Zaandam

•

Dordrecht

SCHOONMAAK GLAS- EN GEVELREINIGING

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Geef u op via www.servicemanagement.nl

Geef u op via www.servicemanagement.nl

SCHOONMAAKORGANISATIE

SCHOONMAAKORGANISATIE

WWW.DOLMANS.COM SCHOON MAAKT BLIJ t 088 - 365 62 00 f fo@dolman s.com e info@dolman

56 |

SCHOONMAAKGROOTHANDEL

SE R V ICE MA NA GEMENT

| 6 2013

Adv.Naamvermelding_43x52cm_2.indd 1 16-06-11 14:05

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

Geef u op via www.servicemanagement.nl

Geef u op via www.servicemanagement.nl

evenement Verticaaldagen Benelux

Aandacht voor grote én geringe werkhoogten De Verticaaldagen Benelux staan weer voor de deur.

Deze jaargang meer aandacht voor hoogwerkers met een geringe werkhoogte.

Digitaal •••• www.verticaaldagen.net •••• twitter.com/Verticaaldagen

tekst Fokko Ebbens

Opnieuw krijgt het Safaripark Beekse Bergen dit jaar een opmerkelijk, tijdelijk aangezicht. Gedurende twee dagen torenen hoogwerkers en ander verticaal materiaal hoog boven de bossen van Hilvarenbeek uit.

De Verticaaldagen Benelux vormen daarmee een niet te missen hoogtepunt. Letterlijk en, als het aan de organisatie ligt, ook figuurlijk.

Volledig aanbod Hans Aarse, een van de organisatoren van de Verticaaldagen, legt uit waarom ook afgevaardigden uit de schoonmaaksector dit jaar de gang naar het terrein van Safaripark Beekse Bergen moeten maken. “Dit is eigenlijk het enige jaarlijkse evenement waar je een volledig aanbod op het gebied van hoogwerkers kunt krijgen. Natuurlijk heeft vooral de glazenwasserssector een eigen vakbeurs. Maar het aantal exposanten dat daar met hoogwerkers staat, vormt geen juiste afspiegeling van hetgeen er op de markt verkrijgbaar is.”

De betrokkenen maken zich op voor de vierde editie van de Verticaaldagen Benelux. Alleen 2011, het jaar van APEX, de internationale vakbeurs voor mobiele platforms, sloeg de organisatie over. “Daar zit enige overlap in, vandaar dat wij destijds een jaartje hebben overgeslagen”, zegt Aarse. “Maar over het algemeen hebben wij een andere doelgroep dan APEX. Bij onze beurs komen de gebruikers bij de importeurs over de vloer. Dat maakt de Verticaaldagen niet tot een evenement dat duizenden bezoekers trekt. Maar met achthonderd tot duizend bezoekers hebben standhouders en gebruikers wél de mogelijkheid écht met elkaar te discussiëren en te netwerken. Het is een intieme, hechte en laagdrempelige aangelegenheid.”

‘Lage’ hoogwerkers Extra aandacht is er dit jaar voor hoogwerkers met een geringe werkhoogte.

Aarse: “Een duidelijke trend, over komen waaien uit Engeland. Dat zien we onder meer terug in het aantal standhouders dat zich daarop inschrijft. Meestal begin je te praten over hoogwerkers met een hoogte van minimaal tien meter. Nu merken we dat er steeds meer aandacht uitgaat naar kleinere en lichtere machines die ook onder de vijf meter werken.

Ze fungeren als de vervanger van de traditionele klimmaterialen, omdat ze veelal veiliger en efficiënter werken. In de afname van die ‘hoogwerkers’ constateren we een opgaande lijn. Het is een nieuw segment.”

Die trend is ook voor glazenwassers en schoonmaakbedrijven interessant, besluit Aarse. “Niet zozeer voor buitenwerk, maar vooral voor bedrijven die veel binnenwerk doen. Ook onder die groep gebruikers zien we dat hoogwerkers met geringe werkhoogte een voorzichtige opmars maken.”

In het kort De Verticaaldagen Benelux vinden plaats op donderdag 19 en vrijdag 20 september 2013 op het terrein van Safaripark Beekse Bergen in Hilvarenbeek. Beide dagen is de beurs vanaf 10.00 uur geopend.

57

Service management Onafhankelijk vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

Colofon

THEMA’S KoMEnDE nUMMERS

Service Management is een onafhankelijk vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud en is een uitgave van Vakmedianet. Vakmedianet legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements) overeenkomst. Uw gegevens kunnen door Vakmedianet of zorgvuldig geselecteerde derden worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Wanneer u hier bezwaar tegen heeft, kunt u contact met ons opnemen. 34e jaargang.

Redactie Ronald Bruins, hoofdredacteur Dick van Zomeren, redacteur Fokko Ebbens, redacteur Annet van den Berg, eindredacteur

RESPECT

10

Stuk voor stuk schoonmaakkanjers!

Ancora: schoonmaak slim organiseren Verslag schoonmaakgolfdag VSR Zomerborrel De baas: Fonville E-learning van SVS SCA neemt afscheid van Lotus

Redactieadres Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn ( 06 146 404 22) E-mail: ronaldbruins@vakmedianet.nl Uitgever

ToilETTEn

11

MVo/DUURzAAMHEiD

12

Geert van den Bosch Marketing

ADVERTEERDERSinDEX

Juliëtte Lammers E-mail: juliettelammers@vakmedianet.nl Advertentieverkoop Bert Renkema ( 06 300 600 61) bertrenkema@vakmedianet.nl Marion Smits ( 06 528 672 00) marionsmits@vakmedianet.nl Abonnementen Vragen over abonnementen kunt u richten aan klantenservice@vakmedianet.nl, ( 088 584 08 88).

Jaarabonnement € 89,- exclusief verzendkosten en btw. Studenten betalen € 59,- per jaar, inclusief

AaRiverside BOMA CleanDeal CSU Total Care DEISS International Dimensio Verpakkingen

verzendkosten en btw. Losse verkoopprijs € 12,95 per nummer. Abonnementen kunnen schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor aanvang van een nieuw abonnementsjaar worden opgezegd. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de algemene leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze kunt u opvragen via redactie@vakmedianet.nl Auteursrecht voorbehouden Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaargemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de gevolgen hiervan.

Partners 3M Nederland, Diversey, Nocore, Numatic International, SCA Hygiene/Tork, SVS en Wecovi vormgeving Publish Impulse Group - Cross Media Solutions

Dirks Klimmaterialen Diversey Netherlands Service FLASH Greenspeed Helichem Meclean Nederland Numatic International Dr. Schnell Chemie Succes Schoonmaak SVS Opleidingen Van Houtum Vermop Salmon

47 12 47 2 34 8, 20, 26, 53 60 8 8 diverse 42 bijsluiter 17 34 40 26 59 20

Basisvormgeving: m at g ra f i s c h o n t w erp b n o ,

Den Haag

Druk Veldhuis Media, Raalte ISSN 0928-3021 - Copyright 2013 Service Management0

www.servicemanagement.nl

S

r e k e z n e t Vas prof-line bordestrappen

Deurneseweg 5 5709 AH Helmond T (0492) 538 124

NIEUW

www.dirks.eu

BREDE TREDEN

NEN 2484 225 KG

D

I

R

K

S

K

L

I

M

M

A

T

E

R

I

A

L

E

N