4 minute read
Het is stil in het midden. Hoe omgaan met polarisatie?
Het is stil in het midden. Hoe omgaan met polarisatie?
Locatie is alles. Tussen de wilde dieren van Burgers’ Zoo in Arnhem vond op 27 maart een interessant congres plaats over omgaan met polarisatie. Hoe toon je leiderschap te midden van groeiende verdeeldheid?
Door Iris Tak
Richting het congrescentrum passeerde ik brullende leeuwen, een kudde zebra’s en een kwetsbaar, pasgeboren giraffekalf. Met wat goede wil de perfecte metaforen voor het thema van de dag. Want waar roepers zijn, zijn er volgers. En vooral, het stille midden.
Versterk het midden
Die dynamiek vinden we volgens Bart Brandsma terug in een gepolariseerde discussie. Hij is praktisch ingesteld filosoof en grondlegger van het Denkkader Polarisatie. Om mensen in een gepolariseerde discussie dichter bij elkaar te brengen is volgens hem niet de klassieke leider nodig. Niet de gekende rationele bruggenbouwer, het type manager, die boven de partijen staat en op zoek gaat naar de oplossing. Maar juist, zoals leiderschapsexpert Jesse Segers later omschreef, een leider die in staat is om machteloosheid te dragen en de verleiding kan weerstaan om direct op zoek te gaan naar de oplossing. Zo’n leider moet volgens Brandsma leiderschap bieden aan het stille midden. Zij die zich machteloos en alleen voelen, niet gehoord worden en het gevoel hebben een kant te moeten kiezen.
Gut feeling
Een leider van het stille midden is in staat te luisteren en de woorden te vinden om te navigeren in de dilemma’s die in het midden spelen. Zo’n leider kan verbindend vertellen wat er in de onderstroom speelt, zonder te spreken over goed of fout. Polarisatie gaat namelijk over gut feeling en komt neer op wie we zijn. Het is geen rationeel conflict, maar gaat over onderbuikgevoelens.
Bart Brandsma leerde de aanwezigen een ontnuchterend lesje: leuk, al die participatiesessies die wij organiseren waar we wensenlijstjes ophalen. Maar met een slim model of prachtig opgemaakte flyer bereiken we eigenlijk nog niks in een gepolariseerd vraagstuk. De roepers en volgers komen zeker opdagen bij een meedenkavond, maar de echt belangrijke doelgroep, het stille midden, blijft stil. Om hen te bereiken moeten we een beroep doen op wie we zijn. We moeten écht naar hen luisteren en hun verhaal bindend vertellen. Oef, dat vraagt wat van ons als adviseurs in omgevingscommunicatie.
Open vragen
Gelukkig reikte Genieke Hertoghs, expert in de werking van het onbewuste brein, vervolgens een set concrete gesprekstechnieken aan waarmee we in staat zijn leiderschap aan het midden te bieden. Om een gesprek naar het niveau van ‘wij’ in plaats van ‘ik versus jij’ te tillen, is het van belang om te pullen, oftewel gesprekstechnieken te gebruiken die dwars door de natuurlijke defensiemechanismen heengaan. Haar tips: stel open vragen, vraag door naar het ‘waarom’ om dieper te gaan dan het ‘hoe’ en ‘wat’ en ga mee in de taal en beelden die de gesprekspartner gebruikt.
Bied perspectief
Een fijne aanvulling vanuit de praktijk werd geboden door Guido Rijnja. Hij is communicatieadviseur bij de Rijksvoorlichtingsdienst en expert op het gebied van ‘dilemmalogica’. Zijn positieve grondhouding ‘wat kan wel’ bood perspectief. En precies dat perspectief kunnen wij als communicatieadviseurs volgens Guido ook bieden aan het stille midden. Wij kunnen de gedeelde vraag in het dilemma tevoorschijn ‘luisteren’, de vinger leggen op dat wat er speelt en het stille midden een stem geven.
Het is belangrijk om te herinneren dat de ware kracht schuilt in liefde en verbinding.
Spoken word artist Amara van der Elst vatte de geleerde lessen prachtig samen. “In een wereld waar polarisatie wordt ingezet als machtsmiddel, is het belangrijk om te herinneren dat de ware kracht schuilt in liefde en verbinding.” Woorden die nog even bleven nagalmen.
De organisatie van het Congres Polarisatie en Leiderschap op 27 maart 2024 in Burgers’ Zoo was in handen van Verhaal met Impact en Logeion. Inspirerende sprekers waren Bart Brandsma, Genieke Hertoghs, Guido Rijnja, Jesse Segers en Amara van der Elst.
