4 minute read
In de houdgreep van misinformatie? Gebruik de boterhamtechniek
In de houdgreep van misinformatie? Gebruik de boterhamtechniek
‘Help, iemand verspreidt foute informatie over mijn project!’ Je wenst het niemand toe, maar misinformatie komt vaker voor dan je denkt. Wat te doen? De boterhamtechniek kan helpen.
Door Iris Tak & Tessa Dwyer
Wat is het?
Misinformatie is informatie die wordt verspreid, maar niet klopt. Je zou het mythes kunnen noemen. Dit kan zowel bewust als onbewust gebeuren. Wordt informatie opzettelijk gedeeld om te misleiden, dan spreek je van desinformatie. Dat is nog een graadje erger, maar beide vormen kunnen veel schade aanrichten. Kijk maar naar het effect dat foutieve informatie heeft op de vaccinatiegraad.
Kenmerkend voor misinformatie is zijn plakkerigheid. Het is vaak pure clickbait en geschreven in een taal die makkelijk te onthouden, delen en door te vertellen is. Lastig om daar met relatief saaie, feitelijke informatie tegenop te boksen. Bovendien is het ontzettend ingewikkeld om te weerleggen bij mensen die geloven wat ze willen horen.
En toch betekent het niet dat je niks kan doen tegen misinformatie. Afhankelijk van de bekendheid ervan en de grip die de misinformatie heeft op jouw project bepaal je een aanvalsplan.
Prebunken
Stel je voor: in één van de schetsen uit een haalbaarheidsstudie moet een halve woonwijk plaatsmaken voor een nieuwe weg. Het is maar één schets, maar wat als die schets zonder context openbaar wordt? Zoals met veel geldt ook hier: voorkomen is beter dan genezen. Leg vanaf het begin alle dilemma’s en onzekerheden open en bloot op tafel. En mocht je op korte termijn misinformatie verwachten, start dan met prebunken
Oftewel, ontkracht de onwaarheden die je verwacht en moedig mensen aan om informatie kritisch te beoordelen.
“Uiteraard zitten er tussen de twaalf alternatieven ook enkele ingrijpende voorstellen, maar weet dat dit nog lang geen beslist beleid is en dat we nog volop in de onderzoeksfase zitten.”
Rectificeren
Journalisten smullen van een pakkende kop. En hoewel we de kundigheid van deze vakgroep best wel vertrouwen, kunnen ook zij per ongeluk misinformeren. Met alle schadelijke gevolgen van dien. Staat er een pertinente fout over jouw project in een nieuwsbericht, neem dan altijd contact op voor een rectificatie. Vaak zie je dat de fout dan snel hersteld wordt. Ga niet schelden maar wees wel assertief. Journalisten zijn eigenlijk net mensen, zou je kunnen zeggen. Met wat vriendelijkheid kom je al ver.
Duidelijk communiceren
Wanneer er onwaarheden over jouw project circuleren, is het zaak om je voelsprieten te laten werken. Zorg ervoor dat je met je voeten in de klei staat, hoort wat er leeft en leest wat er zoal rondgaat in Facebookgroepen. Pik je ergens foute geruchten of informatie op maar merk je dat deze nog geen grip heeft op je doelgroep? Zet ‘m dan vooral niet in de schijnwerpers. Kom in actie door de correcte informatie duidelijk, aansprekend en krachtig te verspreiden. Maar benoem de foute informatie niet. We willen geen slapende honden wakker maken.
Debunken
Honderden shares en likes op sociale media, actiegroepen die op basis van de foutieve informatie zijn opgericht en flyers met misleidende leuzen verspreiden. Misinformatie heeft het project in een houdgreep. Het verspreidt zich als een virus onder je doelgroep. Tijd om vaak én goed te gaan debunken. Dit doe je door meermaals een krachtig bericht naar buiten te brengen. En dat bericht bouw je op zoals een ouderwetse boterham; je begint de boodschap met een feit, benoemt de mythe eenmalig, legt de drogredenen uit en sluit weer af met de juiste informatie. “We hebben beslist om de dijken te verhogen. Toch circuleert er foute informatie dat we dit gebied bij hoogwater gecontroleerd willen laten overstromen. Dit zou totaal in strijd zijn met alle landelijke plannen. Daarom hebben wij juist beslist om de dijken te verhogen.” Zoiets dus.
Voor het stappenplan over misinformatie hebben we ons laten inspireren door het ‘Handboek Debunken’. We hebben dit wetenschappelijke model onder de loep genomen en aangepast aan onze communicatiepraktijk. Het resultaat is een concreet en praktisch stappenplan voor wanneer je te maken krijgt met misinformatie in je project.
