21 Aan het werk tijdens Lowlands. Foto onder: minister Jet Bussemaker, naast haar vlnr Matthijs Rooduijn, Bert Bakker en Gijs Schumacher
BERT BAKKER — 1985 B.N.Bakker@uva.nl • 2009 master Psychologie, UvA • 2010 master Politicologie cum laude, UvA • 2014 promotie op dissertatie ‘Personality and Politics: The Direct and Indirect Associations between the Five Factor Model and Political Attitudes’, University of Southern Denmark • 2014-2015 postdoc Amsterdam School of Communication Science, UvA • 2015 oprichter Dutch Political Psychology meetings en tweedaagse internationale conferentie • 2015-heden universitair docent Political Communication and Journalism, UvA
onnauwkeurig. Hij rapporteert dat hij boos is, maar of hij daadwerkelijk die emotie ervaart, weten we niet.’ Om te voorkomen dat proefpersonen de filmpjes associeerden met politieke partijen hebben de wetenschappers politici buiten beeld gelaten. Toch zijn ze bij de samenstelling dicht bij de werkelijkheid gebleven. De teksten bij de migratiefilmpjes kwamen bijna letterlijk uit filmpjes van Geert Wilders of de vluchtelingenbeweging. Ook op andere manieren hebben de onderzoekers geprobeerd zo zuiver mogelijk de reactie op een politieke boodschap te meten. Bakker: ‘Het beeld is in de pro- en antiversie van elk filmpje hetzelfde, evenals de stem die de teksten uitspreekt. We hebben alleen de muziek en – in beperkte mate – de teksten aangepast.’ Het onderliggende idee vindt hij revolutionair. ‘We gaan er bijna automatisch vanuit dat kiezers via een rationeel proces informatie vergaren en afwegen en op basis daarvan hun stemkeuze bepalen. Wij laten nu juist zien dat dat niet opgaat. Voordat je je bewust bent van emoties, ontstaat er al een reactie in je lichaam. In dit onderzoek gaat het om politieke boodschappen, maar in de toekomst kunnen we ook fysieke reacties meten op politici of politieke partijen.’ Rooduijn schetst de potentie van deze onderzoeksagenda. ‘We weten dat de standpunten van mensen radicaliseren als ze teksten lezen of filmpjes kijken waar ze het mee oneens zijn. Dat zien we ook terug bij de resultaten van dit experiment. Dat is best een bijzondere observatie, want het betekent dus eigenlijk dat de meningen altijd uit elkaar groeien bij politieke debatten. De vraag is nu wat er precies gebeurt en welke rol emoties daarbij spelen. Wat betekent dit voor me-
ningsvorming, voor polarisatie, voor stem-gedrag? Dat zijn belangrijke vragen.’
MATTHIJS ROODUIJN — 1982
m.rooduijn@uu.nl
Alcoholtest
De politicologen troffen op Lowlands een grotere en gevarieerdere groep respondenten dan in gangbaar psychologisch onderzoek. Er deden 146 mensen mee aan het experiment. Slechts twintig procent daarvan waren studenten of afgestudeerden aan de universiteit. De rest had een mbo- of hbo-achtergrond. Bovendien hadden veruit de meeste deelnemers – tachtig procent – geen alcohol op. In de vragenlijst konden proefpersonen invullen of ze in het etmaal daarvoor soft- of harddrugs hadden gebruikt. Slechts een minderheid – tien procent – vulde in dat te hebben gedaan. Schumacher vond het nogal verrassend. ‘Ik weet nog dat ik om vijf uur bij iemand de alcoholtest deed en dacht: “Heb je geen bier op? Wat doe je op dit festival?”’ Hoewel de resultaten van het Lowlandsonderzoek nog niet helemaal zijn uitgewerkt, zijn de wetenschappers al bezig met een vervolgstudie. In het FMG-lab doen ze in een maand hetzelfde onderzoek als op Lowlands, maar nu met honderd studenten. Een gebaar naar vakgenoten bij psychologie, die gewend zijn om onder gecontroleerde omstandigheden fysiologisch onderzoek te doen bij studentenpopulaties. Maar eigenlijk willen de mannen de maatschappij in. ‘Voor Lowlands hebben we de benodigdheden voor fysiologisch onderzoek teruggebracht van een lab met twee ruimtes en een reeks computers tot twee laptops’, zegt Bakker. ‘Dat betekent dat we op allerlei locaties kunnen werken en de opvattingen van een veel breder deel van de bevolking in kaart kunnen brengen. Het liefst willen we met een bus het land door. De Onderbuikbus.’ •
• 2007 onderzoeksmaster Social Sciences, UvA • 2013 promotie op dissertatie ‘A Populist Zeitgeist? The Impact of Populism on Parties, Media and the Public in Western Europe’ cum laude, UvA • 2012-2016 postdoc Amsterdam Centre for Inequality Studies, UvA • 2013 oprichting weblog Stuk Rood Vlees • 2014 Jaarprijs Politicologie voor het beste proefschrift in Nederland en/of Vlaanderen • 2016-heden universitair docent Sociologie, UU
GIJS SCHUMACHER — 1982
g.schumacher@uva.nl • 2006 master Politicologie cum laude, UvA • 2008 onderzoeksmaster Sociale wetenschappen cum laude, VU • 2011 promotie op dissertatie ‘Modernize or Die? Social Democrats, Welfare State Retrenchment and the Choice between Office and Policy’, VU • 2011-2013 postdoc, University of Southern Denmark • 2013 Jaarprijs Politicologie voor het beste proefschrift in Nederland en/of Vlaanderen • 2013 oprichting weblog Stuk Rood Vlees • 2013-2015 universitair docent Politicologie, University of Southern Denmark • 2015-heden universitair docent Politicologie, UvA