5.4 Groene schoolpleinen

Steeds meer scholen en bij de school betrokken ouders nemen het initiatief om het schoolplein te vergroenen. Behalve dat het plein er op deze manier uitdagender en aantrekkelijker uitziet dan de gebruikelijke tegelvlakte, zorgt het ervoor dat leerlingen en buurtkinderen kunnen spelen en leren in de natuur en creatief meer worden uitgedaagd. Een groen schoolplein levert ook een bijdrage aan het klimaatadaptief vermogen van de stad en daarmee aan een prettigere leefomgeving voor de leerlingen, leerkrachten en de buurt. Bij de voorjaarsnota van 2017 is een motie aangenomen om de totstandkoming van groene schoolpleinen in Utrecht meer te stimuleren en te faciliteren. Utrecht Natuurlijk heeft met de gemeente Utrecht afspraken gemaakt over de opzet en uitvoering van een programma dat invulling geeft aan deze motie. Wij ontwikkelden de brochure ‘Een groen schoolplein, hoe pak je dat aan?’ en hebben die online en offline gedeeld met de Utrechtse scholen. In deze brochure staat een stappenplan ‘Van idee naar officiële opening’, waarmee scholen inzicht krijgen in de stappen die genomen moeten worden bij de realisatie van een groen schoolplein. Ook zouden we in 2020 twee inspiratiebijeenkomsten organiseren voor Utrechtse scholen. Door de coronamaatregelen zijn deze uitgesteld naar 2021. Onze inzet op dit onderwerp wordt mede mogelijk gemaakt met additionele financiering van de gemeente Utrecht.

Inspiratiesessie

Ruim 30 deelnemers hadden zich opgegeven voor de eerste inspiratiesessie die we op 7 oktober organiseerden. De deelnemers waren werkzaam als leerkracht, directeur of schoolbestuurder. We organiseerden deze bijeenkomst op de Rietendakschool. Daar was al eerder een groen schoolplein aangelegd en daarom konden zij hun ervaringen delen en hun schoolplein laten zien. Na het welkom door de directrice van de school en een presentatie van Utrecht Natuurlijk over het realiseren van groene schoolpleinen, was er een rondleiding over het groene schoolplein van de Rietendakschool. Ook was er de mogelijkheid om vragen te stellen aan een aantal deskundigen over onderwerpen als het ontwerp, financiering, gebruik voor educatie etc. Daarnaast adviseren wij initiatiefnemers van groene schoolpleinen bij het opstellen van een programma van eisen, het zoeken naar financiering, het realiseren van draagvlak bij het schoolteam en de ouders en het zoeken naar hoveniers met ervaring in het ontwerpen en aanleggen van speelnatuur.

• Krullevaar

Wij adviseerden de werkgroep ‘Groen schoolplein’ van

De Krullevaar in de Meern over de aanpak, het ontwerp van het nieuwe plein en de keuze voor een ontwerper.

De eerste subsidieaanvraag is inmiddels de deur uit. • International School Utrecht

Zij oriënteerden zich in 2021 op de mogelijkheden om hun schoolplein te vergroenen. Wij hebben hen voorzien van informatie waarmee zij een volgende stap konden zetten in het proces. • Nieuwe Regentesseschool

Zij wilden ontzettend graag hun wens voor een groen schoolplein uitvoeren voor de kinderen, ouders en buurtbewoners. Zij hadden al veel contacten gelegd, onder andere met Wijkbureau Oost, Ontwerpbureau

Jep en het Woeste land. Verder waren er ouders vanuit school/IVN verbonden aan dit prachtige plan. Zij zochten nog mogelijkheden om hun plan te financieren.

Hierover hebben wij hen geadviseerd. • Regenboog

Deze school aan de Wevelaan werd gerenoveerd waarbij ook het schoolplein vergroend kon worden. Wij hebben de werkgroep geadviseerd over het beheer en onderhoud van het vernieuwde schoolplein. • ’t Zand/Arcade

Meegedacht met de projectgroep waarin ouders, leerkrachten, omwonenden en de gemeente gezamenlijk een plan aan het maken zijn voor hun groene schoolplein. De volgende stap is om van alle plannen en ideeën een conceptontwerp te maken. • Coöperatieve Kinderopvang De Bombardon

Ondersteuning en advies m.b.t. ideeënvorming, financiering en realisatie. • Basisschool Apollo 11 in De Meern

Betrokken-ouder-adviesgesprek aangeboden. • Onder de Bogen

Een leerkracht voorzien van informatie over voordelen, gebruiksmogelijkheden, proces en argumenten rond vergroening van het schoolplein, en hem uitgenodigd om als onderdeel van het proces een bezoek te brengen aan de natuurspeeltuin op Steede Hoge Woerd. • 2e Marnixschool

Een ouder van de leerlingen ondersteund om een goed geïnformeerde bijdrage te kunnen leveren aan de planvorming rond vergroening van het schoolplein. • Een stagiair ondersteund bij zijn afstudeerstage aan de Hogeschool Rotterdam richting Watermanagement m.b.t. klimaatadaptieve schoolpleinen.

Netwerken – samenwerken aan kwaliteit

Utrecht Natuurlijk participeert in verschillende netwerken. Dat doen we op wijkniveau en op stedelijk, regionaal, landelijk en Europees niveau.

Op wijkniveau werken we in netwerken die zich inzetten voor sociale cohesie en voor natuurkwaliteit en gezondheid. Deze netwerken bestaan onder andere uit groene en sociale welzijnsinitiatieven en maatschappelijke organisaties zoals DOCK, JOU en Sport Utrecht. Op stedelijk niveau werken we in netwerken gericht op ontwikkeling van onderwijs, gezondheid en welzijn en natuurlijk op onze ‘eigen’ onderwerpen natuureducatie, recreatie in het groen, biodiversiteit, klimaatadaptie, tuinieren en daaraan verwante onderwerpen. Een voorbeeld is het Magieoverleg over natuur in de stad.

We zijn regionaal verbonden met andere kinderboerderijen en werken regelmatig samen met de Provincie Utrecht. Wij hebben, tot wederzijds voordeel, goede banden met partijen die zich landelijk en provinciaal profileren op het snijvlak van NME en duurzaamheid. Dit zijn onder andere Staatsbosbeheer, Natuur en Milieufederatie, Natuurmonumenten, IVN en SME.

Utrecht Natuurlijk is aangesloten bij verschillende netwerken om de kwaliteit van ons werk te borgen en gezamenlijk te verbeteren. Ook dragen we graag bij aan de ontwikkeling van (gemeentelijk) beleid waar het raakt aan ons vakgebied. Wij zijn lid van het landelijke netwerk NMEorganisaties. Dit netwerk is gelieerd aan het bestuurlijke netwerk GDO (Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling). Ook is Utrecht Natuurlijk lid van de vSKBN, het landelijke kinderboerderijennetwerk en van de Coöperatie Leren voor Morgen. Hieronder een overzicht van netwerken en activiteiten waar wij in 2021 bij betrokken waren:

Vereniging Stads- en Kinderboerderijen Nederland, (vSKBN)

Bij de vSKBN zijn bijna 200 publieksboerderijen (onder meer kinderboerderijen, stadsboerderijen, zorgboerderijen, dierenweides) aangesloten ten behoeve van kennisuitwisseling, belangenbehartiging en doorontwikkeling van het vakgebied. In 2021 was er intensief contact met dit netwerk over de uitwisseling en interpretatie van landelijke coronamaatregelen en werkten we gezamenlijk aan het vSKBN kwaliteitsbewijs. We namen ook deel aan de algemene ledenvergadering.

NUSO

Utrecht Natuurlijk is lid van het NUSO, net zo’n organisatie als de vSKBN maar dan voor speeltuinen. Als branchevereniging maakt NUSO zich hard voor het behoud van speeltuinen die in beheer van de buurt zijn. Ook zij hebben korte lijnen met de overheid waardoor wij snel toegang hebben tot relevante kennis. In 2021 hadden we ook regelmatig contact met NUSO om de landelijke coronamaatregelen te duiden.

Branchevereniging LOS

vSKBN en NUSO hebben in 2021 besloten om samen op te gaan in een nieuwe landelijke branchevereniging met de naam LOS. Deze branchevereniging bestaat uit drie groepen: Speeltuinen, Kindervakantieorganisaties en Stads- en kinderboerderijen.

Netwerk speeltuinen Utrecht

Utrecht Natuurlijk neemt deel aan het Utrechtse netwerk voor beheerde speeltuinen. Aan dit netwerk wordt deelgenomen door alle organisaties die een van de beheerde Utrechtse speeltuinen onder hun hoede hebben en door sociaal-makelaarsorganisatie DOCK. In dit netwerk worden ervaringen uitgewisseld met betrekking tot het beheren van de speeltuinen en de uitvoering van de beleidsregel ‘Beheerde speeltuinen’ van de gemeente Utrecht.

GDO

Utrecht Natuurlijk is aangesloten bij het NME-netwerk van het GDO (Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling). De ruim honderd lokale natuur- en duurzaamheidsorganisaties in dit NME-netwerk helpen elkaar om: • natuur- en milieueducatie te verbreden naar duurzaamheidseducatie en -participatie, • doordachte, structurele en samenhangende programma’s aan te bieden en te ontwikkelen, • competenties te ontwikkelen, • aan te sluiten op landelijke ontwikkelingen, • programma’s uit te wisselen.

Door corona waren er in 2021 weinig fysieke overlegmomenten mogelijk. Wel hebben er een aantal online uitwisselingen plaatsgevonden. Het Vlinderstratenproject (zie ook paragraaf 5.4) was een initiatief van het GDO waar wij aan meegedaan hebben.

Magie-overleg

Utrecht Natuurlijk is actief betrokken bij het Magieoverleg waarin ook de gemeente (onder andere de stadsecoloog), Utrechtse natuur- en milieuverenigingen en het Milieucentrum Utrecht actief zijn. Iedere zes weken hebben we een overleg aan de hand van actuele onderwerpen in de stad, die door de verschillende deelnemers geagendeerd kunnen worden. Voor ons is dit netwerk een belangrijk klankbord voor de onderwerpen die spelen in de stad en een vindplaats voor behoeften in de stad op het gebied van ondersteuning voor groene initiatieven. Ook in 2021 nam het Hoofd Programma van Utrecht Natuurlijk deel aan dit netwerk. Het Wilde stadcafé (zie ook 5.2.2) komt voort uit een samenwerking met organisaties uit dit netwerk.

Afstemming met stadsecologen/ groenbeheer, water en voedsel

Naast het Magie-overleg hebben we regelmatig contact met de stadsecologen over beleidsontwikkelingen in de stad met betrekking tot groen, afstemming van werkzaamheden en actuele onderwerpen. Ook overleggen we regelmatig met verschillende medewerkers van Stadsbedrijven voor afstemming van de ondersteuning van zelfbeheerders en over de uitvoering van het Utrecht Waterproofprogramma. Onze activiteiten rondom voedsel stemmen we af met het programma van de afdeling Volksgezondheid.

Programmaraad Utrecht voor Global Goals

Utrecht Natuurlijk doet mee in de programmaraad, bestaande uit tien personen die organisaties uit de stad vertegenwoordigen zoals de universiteit, Rabobank en de Economic Board. Wij denken hierin mee over de koers en richting van Utrecht voor Global Goals. In 2021 maakte het Hoofd Programma deel uit van deze programmaraad.

Provinciaal netwerk

In samenwerking met de provincie Utrecht zorgen we voor een stevig netwerk bestaande uit alle kinderboerderijen en dierenweides in de provincie Utrecht. Dit netwerk is gericht op het bundelen van krachten en het delen van kennis en ervaring. De uitgestelde bijeenkomst van 2020 is in 2021 in een andere vorm doorgegaan. De wisselende maatregelen rondom het coronavirus vroegen om een andere insteek van de bijeenkomsten: meer gefocust op kennis en ervaringen delen. Op 9 maart zijn onderwerpen geïnventariseerd waar de provinciale kinderboerderijen en dierenweides graag kennis over wilden uitwisselen. In navolging daarvan hebben we op 8 juli een bijeenkomst over ‘argumentatie en framing’ georganiseerd in samenwerking met de Public Affairs Academie. Vanwege beperkt animo hebben we hier geen vervolg aan gegeven. Op 1 november is een nieuwe bijeenkomst geïnitieerd met als thema ‘Succesvol een fondsaanvraag schrijven’. Ook daar kwamen geen aanmeldingen voor. Daarna hebben we besloten geen vervolg meer te geven aan de netwerkbijeenkomsten voor de kinderboerderijen in de provincie Utrecht.