ilburgs ogeschoolblad j a a r g a n g 7 - no. 10 - 3 m a a r t
1970
I De overwi nni ng van het staatsrecht •o n <
BI 3
Onderstaand een samenvatti ng van de rede di e op donderdag 19 februari 1970 werd geli ouden door Prof. Mr. F. H. van der Burg bij de aanvaardi ng van het ambt van gewoon li oogi eraar i n het * Staats en Admi ni strati efrecht aan de Katholi eke Hogeschool te Ti lburg.
c
Het staatsrecht heeft ogenschijnlijk zijn doeleinden goeddeels bereikt. Het algemeen kiesrecht is erkend, de rechter moet volgens de w e t rechtspreken, het bestuur is aan de wet gebonden. Toch heerst er in ons land grote ontevredenheid over het functioneren van het democratisch bestel.
3 <■
(tl
O" (D U) r*
C C
t (A
3(D
<
O
3
(Q
O
Deze rede gaat nader in op deze paradox en wijt daarbij bijzondere aandacht aan de representatiegedachte en aan het wetsbegrip. Representatie is naar de opvattingen zowel van Burke als van Sieyès, met het vertegenwoordigen van groepen kiezers, maar het represen teren van de natie in haar geheel. Vandaar het verbod van last en ruggespraak. De afgevaardigden hebben tot taak het algemeen belang /inden. Zij moeten zich zo nodig boven de opvattingen van hun ;zers verheffen. In de gedachte dat de rol van vertegenwoordigde met aan de kiezers, maar aan de natie toekomt, is het ook verklaarbaar, dat het kiesrecht met aan alle geregeerden wordt toegekend, maar aan censuskiezers w o r d t voorbehouden.
f
De hedendaagse beschouwingen over het kiesrecht leggen de nadruk op het vertegenwoordigen van de onder de kiezers levende opvattingen. Het vertrouwen in de representatie neemt echter af. D o o r demon straties, petities, stakingen tegen de overheid kan veel duidelijker dan langs representatieve weg uiting gegeven worden aan wat er onder bepaalde groepen van het volk leeft. Dit neemt niet w e g , dat besluitvorming nu eenmaal een zaak is van geven en nemen. Het verbod van last en ruggespraak blijft zijn betekenis behouden, omdat in de praktijk vaak regelingen en besluiten noodzakelijk zijn, ook al is er nog geen eenstemmigheid. De wet werd in de jaren vóór de Franse revolutie gedacht als de geschreven rede. Zij geeft algemene regels voor de toekomst die in principe niet gewijzigd mogen w o r d e n . Deze opvatting is echter in de praktijk niet houdbaar gebleken. De wet geeft vaak voorzieningen voor bijzondere gevallen, wordt zeer vaak gewijzigd en w o r d t niet meer ervaren als de geschreven rede, maar als een produkt van de politieke organen. Wetgeving is in ons land vooral een zaak van de uitvoerende macht van de ministers en het ambtelijk apparaat. De Kamers hebben op de inhoud van de wetgeving slechts een beperkte invloed. Van belang is ook het punt dat op sommige gebieden wetgeving niet of met lange vertraging tot stand komt. Het niet tot stand komen van een wet of het tijdelijk ongeregeld blijven van een zaak is niet vatbaar voor democratische legitimatie, hoe belangrijk dit punt ook is voor het democratisch bestel. Bovendien is de wetgeving bijzonder onoverzichtelijk en onduidelijk. Op verschillende terreinen kan het recht slechts door specialisten
i
gekend w o r d e n . Deze onduideliikheid en onoverzichtelijkheid doen afbreuk aan het democratisch karakter van de wet. De vraag naar de legitimatie van de wet en van de politieke besluitvorming in het algemeen is dan ook veel moeilijker te beantwoorden, dan gemeenlijk wordt aangenomen. Prof. Van der Burg concludeert, dat in ons land deze legitimatie wellicht nog eerder moet worden gevonden in het feit dat wij leven in een politieke cultuur waar de vrijheidsrechten w o r d e n gerespecteerd, dan in de direkte verkiezingen voor de Tweede Kamer.
ADRESWIJZIGINGEN Gelieve alle adreswijzigingen onder vermelding van ,,Hogeschoolblad" uitsluitend op te geven aan de admi ni strati e van de hogeschool (Bureau Senaat), Hogeschoollaan 225, Tilburg.
THB 10
3 maart 1970