Maart 2019  jaargang 14

Opleidingen Bio-Farmaceutische Wetenschappen | Biologie | LST | MST

Fossiele grond­eekhoorn­ nesten en reusachtige beren: het werk van Bram Langeveld (p.8)

WORLDWIDE

#3

Origin Zoekt Uit: In zeven uitvindingen de wereld rond (p.6) Special: Crash course in fjords and studying abroad (p. 12) Supramolecular coffee with Roxanne Kieltyka (p.26)

NIEUWS SCIENCE FACULTY

2  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

Gefeliciteerd, Frank den Hollander! De Humboldt wetenschapsprijs is een Duitse onderscheiding die wordt uitgereikt aan wetenschappers buiten Duitsland. De uitreiking is twee keer per jaar en mag alleen worden verstrekt door bepaalde academici. Dit jaar is de prijs uitgereikt aan de Leidse wetenschapper Frank den Hollander, Hoogleraar Kansrekening aan het Mathematisch Instituut. Hij is genomineerd door zijn twee Duitse collega’s waarmee hij onderzoeken doet aan evolutionaire processen en ‘het effect van de architectuur van een netwerk op metastabiele faseovergangen in een netwerk van wisselwerkende deeltjes.’ Naast de eer van de

onderscheiding, heeft Den Hollander ook een geldbedrag in ontvangst mogen nemen. Dit bedrag, van welgeteld €60.000, gaat Den Hollander gebruiken voor verder onderzoek bij verschillende projecten.

Rijp hemellichaam De ALMA telescoop in Noord-Chili heeft al veel voor de wetenschap gedaan. Ook nu heeft deze telescoop, samen met het onderzoeksteam van Merel van ’t Hoff, een nieuwe ontdekking voorgebracht. Rond de ster V883 Orionis zijn organische moleculen gevonden. Deze organische moleculen komen ook op aarde voor en zijn belangrijk in de ontwikkeling van fruit in planten. Het is daarom erg bijzonder dat deze ‘Rijpfruitmoleculen’ zijn gevonden in het universum. Het onderzoek is door een onafhankelijke studie nog eens overgedaan, waarin de ontdekking is bevestigd. V883 Orionis is geen normale ster. Het hemellichaam is ongeveer even zwaar als onze zon, maar zendt 400 keer zoveel energie uit.

Wiskunde topper Ben je van plan om van studie te wisselen? Kies dan Wiskunde in Leiden! De Studiegids Universiteiten 2019 heeft de Bachelor Wiskunde voor het derde jaar op rij benoemd tot topopleiding. Dit is bepaald uit een test waarbij gekeken wordt naar de kwaliteit van de toetsing en de docenten, het programma van de opleiding en de ervaringen van studenten en experts. Met een score van 76/100 mag de Opleidingsdirecteur Bart de Smit dus erg tevreden zijn. Volgens hem ligt het succes in de informele sfeer binnen het Mathematisch Instituut, de actieve studievereniging en de bekwame studieadviseurs.

Roulette met het leven Een soort met maar 50% overlevingskans zal naar verwachting snel door natuurlijke selectie weg gefilterd worden. Toch zijn er systemen die dit scenario weten te overleven. Onderzoeker Ben Wielstra richt zich volledig op dit onderwerp. Het principe van ‘Balanced Lethal System’ is vrij simpel uit te leggen. Wanneer organismes twee paar chromosomen nodig hebben om te overleven, krijgen ze één paar van beiden ouders. Echter kan de combinatie van

twee dezelfde sets dodelijk zijn. De kans hierop is 50%. In 2018 won Wielstra een ERC-Startbeurs, waarmee hij zijn eigen lab opstart om dit fenomeen te bestuderen. Deze prijs wordt uitgereikt aan veelbelovende jonge wetenschappers. Een verklaring zou veel betekenen voor de biologie.

INHOUD #3

Universiteit Leiden 

Wildlife Film Festival 4 – Origin zoekt uit! 6 – Alumni Artikel Het werk van conservator Bram Langeveld 8 – Plastic alternatives 10 – Small talk 11 – Special: Crash course in fjords and studying abroad 12 – Centerfold 16 – Museumbezoek 18 – Institutenartikel 20 – Studentenartikel: Majid Mohamedhoesein 22 – Oorsprong 24 – Op de koffie bij: Roxanne Kieltyka 26 – Fotoreportage 28 – Review 30 – agenda, colofon, volgend nummer 31 OP DE KOFFIE BIJ:

Roxanne Kieltyka 26 Roxanne Kieltyka focuses her research on the design, synthesis and use of supramolecular biomaterials. After having studied in Canada, she moved to the Netherlands to do more interesting research. What are the largest academic differences with Canada? Read our interview on pages 26 and 27.

3

Voorwoord Wereldwijd wordt er belangrijk onderzoek gedaan. Veel onderzoeksgroepen werken hierbij samen om complexe materie te kunnen begrijpen. In deze editie richten wij ons daarom op Worldwide, in alle vormen en maten!

In Origin 14.3 lees je onder andere over het werk van Bram Langeveld, conser-

ALUMNI:

vator aan het Natuurhistorisch Museum

Bram Langeveld 8

Rotterdam. Hij heeft onder andere onder-

Wat vertellen fossiele grondeekhoorn­ nesten ons over de vegetatie van steppen uit het verleden? Wist je dat er vroeger sabeltandkatten leefden in Nederland? Bram Langeveld, conservator aan het Natuurhistorisch Museum Rotterdam, leert ons alles bij op pagina’s 8 en 9!

zoek gedaan naar fossiele grondeekhoornnesten in Canada en sabeltandkatten in Nederland. ‘Ben je benieuwd hoe een fjord ontstaat? Of benieuwd naar tips voor studeren in het buitenland? Eveline zal in de special hier veel over vertellen.,

REVIEW:

Adventures of a Young Naturalist 30 Sir David Attenboroug heeft als wereldberoemd bioloog heel de wereld rondgereisd. Zijn reizen staan beschreven in Adventures of a Young Naturalist. Benieuwd? Cynthia zal je alles vertellen over het boek vertellen op pagina 30.

Maarten Lubbers Hoofdredacteur Origin Bachelorstudent Biologie

4  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

Wild Life Film Festival in Rotterdam Geschreven door Mo Schouten, Bachelorstudent Biologie

Op 24 tot en met 28 oktober was het Wild Life Film Festival in Rotterdam, en dit kon de Origin natuurlijk niet missen! Wij hebben vijf films bekeken en hebben hierover ook de mening van het publiek gevraagd.

Attenborough’s Ant Mountain

Planet Earth 2 - Mountains

In deze documentaire toont David Attenborough ons het dagelijks leven van twee enorm grote mierenkolonies in het Juragebergte. We maken de geboorte en paring mee en zien waar de beestjes zich elke dag mee bezig houden. Een spannende toevoeging is het avontuur van een parasitaire koningin op zoek naar een nest.

In amper een uur komen we in vogelvlucht langs allerlei gebergten. Er ligt gevaar op de loer voor de jonge steenbok die net heeft leren klimmen. Ook volgen we het eenzame leven van de sneeuwluipaard. Tussendoor krijgen we nog wat mee van de flamingodans en leren we hoe de grizzlybeer van jeuk af komt. Ook de adelaar heeft een glansrijke rol. Prachtige landschappen en uniek beeldmateriaal maken de aflevering tot een kunstwerk.

“De mens heeft naar mijn mening weinig oog voor kleine beestjes. Deze film brengt de mieren tot leven en laat ons zien dat die lang niet zo saai zijn als we af en toe denken.” - Maria, 48

Regisseurs: Martin Dohm en Joe Loncraine Duur: 52 minuten

“Ik vond het leukste deel van de film eigenlijk nog het einde: namelijk hoe de film is gemaakt! Dat uren wachten en parachutisten nodig zijn voor de maak van een film besef je je soms niet.” - Maya, 14 Regisseur: Justin Andersen Duur: 58 minuten Verkrijgbaar op: Mountains is een aflevering van de serie Planet Earth 2. De gehele serie is verkrijgbaar op Videoland, en daarnaast als dvd (€16,99) en Blue-Ray (€19,99) op Bol.com te koop.

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

Sex, Lies and Butterflies In de volgende film bekijken we vlinders in al hun pracht. We volgen de levenscyclus, waarbij we zien hoe een larve uit het ei kruipt en we nemen een kijkje bij de paring. Er worden af en toe uitstapjes gemaakt, bijvoorbeeld naar een onderzoek aan de Azaleaboom die voor bestuiving volledig afhankelijk blijkt te zijn van vlindervleugels! “De beelden zijn van zo’n goede kwaliteit en de kleuren en geluiden maken dat je vergeet dat je niet in een sprookje bent beland.” - Laura, 23.

Regisseur: Ann Johnson Prum Duur: 50 minuten Verkrijgbaar op: Amazon (€14,00)

Rise of the Warrior Apes In deze documentaire wordt een populatie chimpansees in de Ngogo-jungle van Uganda jarenlang gevolgd. Door nieuwe familieleden ontstaan ingewikkelde hiërarchieën. Maar helaas gaat populatiegroei ook gepaard met meer agressie en predatie jegens andere apen, en zelfs kannibalisme wordt gefilmd. Beelden van de apen worden afgewisseld met verhalen van de wetenschappers die onderhand veel liefde hebben opgebouwd voor de beesten, die ook bij naam worden genoemd. “Wij hebben deze apen in hun natuurlijke habitat gezien in Uganda, dus voor ons is dit een bijzondere documentaire. Het is mooi en logisch dat de wetenschappers zo aangegrepen zijn door de heftige gebeurtenissen.” - Mark (40) en Linda (40).

Regisseur: James Reed Duur: 86 minuten Verkrijgbaar op: Te zien op YouTube en verkrijgbaar op Amazon.

Wild Ireland Colin Stafford-Johnson neemt ons in deze film mee op reis door Ierland; we bekijken gevechten van rode herten rond paringstijd, ook is er aandacht voor papegaaiduikers. Terwijl Colin langs kleine eilandjes roeit, zijn favoriete bezigheid, komen er ook nog eens walvissen meezwemmen. Ook al is er maar één persoon aanwezig, de film wordt niet saai. “Colin Stafford-Johnson praat vol trots en passie over zijn vaderland. Door de combinatie van zijn verhalen en de beelden raak je al snel overtuigd dat ook Noordelijke landen rijk kunnen zijn aan natuur.” (Guus, 25).

Regisseurs: John Murray Duur: 59 minuten Verkrijgbaar op: Amazon (€16,00)

5

6  ORIGIN #3

ORIGIN ZOEKT

jaargang 14, maart 2019

In zeven uitvin

Vaak denk je bij belangrijke uitvinders aan de Amerikaanse Thomas Edison, de uitvinder van de gloeilamp. Of je denkt aan James Watt, de uitvinder van de stoommachine. Maar als je kritsich kijkt, zie je dat over de hele wereld uitvindingen zijn gedaan die onze maatschappij ingrijpend hebben veranderd.

Canada:

Nederland

Pindakaas

Brandslang

De Canadees Marcellus Gilmore Edson vroeg in 1884 patent aan voor ‘peanut paste’ en is daarmee de legitieme uitvinder van de pindakaas. Edson roosterde de pinda’s waarna hij ze vermaalde, hiermee verkreeg hij een soort harde pasta die hij als snack wilde verkopen. In 1895 vroeg John Harvey Kellogg, de oprichter van Kellogg cereals, een patent aan voor ‘peanut butter’. Kellogg’s pindakaas was zachter van structuur en werd in dure ziekenhuizen gegeten door patiënten die niet konden kauwen. Pas jaren later werd pindakaas gezien als beleg. Unicef voedt jaarlijks miljoenen kinderen met een speciale calorierijke pindakaas. Na ongeveer zes weken hebben deze kinderen weer een gezond gewicht.

De Nederlanders hebben in de geschiedenis vele uitvindingen gedaan, zoals de uitvinding van de microscoop door Antonie van Leeuwenhoek. Verder zijn ook Bluetooth en de flitspaal Nederlandse uitvindingen. De meest merkwaardige Nederlandse ontdekking is die van de brandslang. In 1673 bedacht de landschapschilder Jan van der Heyden de oprolbare brandslang. De burgermeester van Amsterdam was dermate onder de indruk dat hij meteen in alle 60 wijken van Amsterdam deze brandslang liet instaleren. Negen jaar later ontwierp Van der Heyden een pomp waarmee water gemakkelijk door een paar mannen uit de grachten kon worden gepompt. Tegelijkertijd richtte hij de basis van de brandweer op, waarmee hij zichzelf kroonde tot de eerste generaalbrandmeester van Nederland. Deze keer was niet alleen de burgermeester onder de indruk maar ook Peter de Grote, de tsaar van Rusland. Hij smeekte Van der Heyden om mee te gaan naar Rusland, maar het mocht niet baten. De uitvinder heeft hem wel meerdere brandspuiten verkocht.

Mexico:

De anticonceptiepil De Mexicaanse Luis Ernesto Miramontes is de grondlegger van de anticonceptie. Miramontes was 26 jaar oud toen hij in 1951 het molecuul norethindrone synthetiseerde. De uitvinding van norethindrone is uitgeroepen tot een van de belangrijkste 40 uitvindingen van de afgelopen 200 jaar. Wat niet gek is aangezien de anticonceptie pil onze hele maatschappij heeft veranderd. Vrouwen krijgen later kinderen, minder kinderen en hebben hierdoor een betere plek kunnen innemen op de arbeidsmarkt.

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

7

ndingen de wereld rond Rusland:

China:

Elektrische tram

Alcohol

De allereerste elektrische tram reed in 1880 door Sestroretsk, een stad naast Sint Petersburg. De man achter deze uitvinding is Fyodor Pirotsky. Helaas lukte het Pirotsky niet om zijn tram commercieel in te kunnen zetten. Zijn uitvinding bleef bij een experiment. Pirotsky heeft daarentegen wel verschillende technici kunnen inspireren, waaronder Werner von Siemens. Nog geen jaar later reed de eerste commerciële tram door Berlijn, ontworpen door Siemens. Deze tram haalde zijn elektriciteit uit de tramlijn zelf. Dit leidde tot problemen wanneer mensen over de tramlijn probeerde te lopen, ze kregen hierbij elektrische schokken. Pas twee jaar later werd de bovenleiding toegevoegd.

Bij de ontdekking van alcohol denk je misschien eerder aan landen zoals Rusland en Duitsland, bekend om hun vodka en bier. Maar uit chemisch onderzoek blijkt dat in China 9000 jaar geleden al alcohol werd geproduceerd. Uit de moleculen aangetroffen aan de binnenkant van vazen, kunnen wetenschappers aantonen dat de eerste alcoholische drank bestond uit rijst, honing en bessen.

Spanje:

Escafandra Estratonautica, het eerste astronoutenpak De Spaanse kolonel Don Emilio Herrera Linares maakte in 1935 de eerste versie van het astronoutenpak. Zijn pak was gemaakt van een luchtdichte stof, die hij zelf uitteste in zijn eigen bad. Het pak is bedekt met metalen platen en heeft scharnieren bij de gewrichten. Verder bevatte het pak een microfoon, een glazen ruit bij het gezicht en elektrische verwarming. De verwarming zou de astronout moeten beschermen tegen de kou van het heelal. Linares kwam er echter achter dat zelfs bij temperaturen van min 70 ̊C , de temperatuur in het pak nog 33 ̊C bedroeg. Hij realiseerde zich dat door het vacuum in de ruimte en dus de grote druk op het pak, het pak helemaal niet afkoelde. Linares moest het pak niet verwarmen maar juist een manier vinden om de lichaamswarmte weg te voeren. Helaas heeft hij het pak nooit kunnen gebruiken omdat kort na zijn uitvindingen de Spaanse Burgeroorog uitbrak.

Zuid-Afrika:

De CAT scan De Zuid-Afrikaanse Allan Cormack is het wiskundige brein achter de uitvinding van de CAT scan. Voor de CAT scan was het alleen nog maar mogelijk om met röntgenstraling 2D afbeeldingen te maken. Het probleem is dat je op die manier geen onderscheid kan maken tussen verschillende weefsellagen. Cormack bedacht daarom een manier waarop het lichaam vanuit alle hoeken bestraald kon worden. Hij kreeg hiervoor in 1979 de Nobel Prijs.

Australië:

Spray-on skin De Australische Fiona Wood bedacht in de jaren 90 de spray-on skin. Deze techniek werkt als volgt; er wordt een stuk gezond huidweefsel van de patient genomen, deze gezonde huidcellen worden verder opgekweekt en na 5 dagen op de brandwond gesprayd. Doordat de cellen op de huid verder groeien, is dit proces vele malen sneller dan transplantatie technieken en kunnen littekens worden voorkomen. Fiona Wood heeft in 2002 op deze manier 28 slachtoffers van de aanslag in Bali kunnen redden, sommigen patienten hadden brandwonden over meer dan 90 procent van hun lichaam. In 2005 is Fiona Wood uitgeroepen tot Australiër van het jaar.

Auteur Laure Remmerswaal Bachelorstudent Biologie

ALUMNI

8  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

Fossiele grondeekhoornnesten en het werk van Bram Langeveld

Wereldwijd ontstaan en verdwijnen diersoorten. Met Bram Langeveld, conservator aan het Natuurhistorisch Museum Rotterdam, gaan we terug in de tijd, naar steppen met mammoeten, sabeltandkatten en wolharige neushoorns. Deze editie spreek ik de Leidse alumnus over zijn werk en ervaringen. Het bureau van Bram is gevuld met een kies van een zuidelijke mammoet, stapels boeken, dozen met botten en andere bijzonderheden. Een stagiair komt aangelopen met een nieuwe vondst van de Zandmotor: een subfossiele zeepok van een baleinwalvis. Enthousiast discussiëren ze over de vondst. Bram begint over zijn studie: ‘Het duurde voor mij niet lang om de keuze te maken om biologie te studeren. Door mijn fascinatie voor zowel de levende als de fossiele natuur wist ik al vroeg dat ik biologie wilde gaan studeren. Ik twijfelde nog even tussen paleontologie en biologie. Uiteindelijk heb ik gekozen voor biologie, omdat je daarbinnen meer kanten op kunt gaan.’ De keuze om in Leiden te studeren was snel gemaakt door de gunstige Figuur 1: Bram Langeveld met een onderkaak van een wolharige neushoorn op de Westerschelde. (Albert Hoekman)

verhouding tussen vakken en stages en de samenwerking met Naturalis. ‘Ik had behoefte aan een lange, serieuze stage. De bachelorstage in het derde jaar was perfect. Ik liep bij Naturalis stage bij Frank Wesselingh, bij wie ik fossiele schelpen onderzocht uit een grondboring in Brabant.’

Reusachtige beren

In de zomer van 2015 ging Bram mee naar de Yukon in Canada. Hij mocht op deze paleontologische reis aanhaken bij Dick Mol, amateur-paleontoloog met wereldwijde bekendheid. ‘Aan de Nederlandse stranden vinden we losse stukjes bot en op zee vissen we grote botten van de Noordzeebodem. In de Yukon haalden we de botten echter uit de permafrost, een totaal andere manier van verzamelen dus!’ In de Yukon bezocht Bram verschillende goudmijnen. De toplaag in zo’n mijn wordt door de goudzoekers afgesmolten. Dit is een dikke laag bevroren löss. Precies aan de basis daarvan ligt de goudvoerende laag. ‘In dit gehele lösspakket zitten fossielen. De mijners smelten deze laag af, dat wordt een grote blubber. De fossielen vallen dan naar beneden of steken uit de wand, om vervolgens door ons te worden verzameld voor het Yukon Palaeontoloy Program.’ Een van de meest spectaculaire vondsten was een scheenbeen van de kortsnuitbeer. ‘Deze uitgestorven carnivoor werd anderhalf keer zo groot als de moderne grizzly beer! Deze soort hebben we nooit in Europa gekend.’

Grondeekhoornnesten

In een andere goudmijn vond het team iets opmerkelijks: een bevroren bal vegetatie. ‘Deze bal was volgens een specialist het nest van een Arctische grondeekhoorn. De beestjes

Figuur 2: Dick Mol (rechts) en Grant Zazula met het scheenbeen van een kortsnuitbeer. (Bram Langeveld) verzamelen in hun actieve periode plantendelen als bekleding voor hun hol. De mannetjes verzamelen ook de calorierijke delen als kickstart voor het volgende seizoen. Na hun winterslaap worden de mannetjes een paar weken eerder wakker dan de vrouwtjes om heel de voedselvoorraad op te eten. Zodra de vrouwtjes wakker worden, kunnen de mannetjes meteen hun gang gaan.’ Verlaten eekhoornnesten kunnen dus veel vertellen over de vegetatie, ze zijn als het ware herbaria van 28.000 jaar oud.

Foto 3: Het nest van een Arctische grondeekhoorn in de bevroren löss. (Bram Langeveld)

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

9

n reusachtige beren; Ancient DNA

Het team bemonsterde ook verschillende veenlagen in de goudmijnen, om zo meer te weten te komen van de vegetatie van de vindplaatsen. ‘Dick Mol stelde voor dat dit veen en het grondeekhoornnest wel eens een mooie masterstage zouden kunnen vormen en zo is het balletje gaan rollen. Uiteindelijk liep ik mijn masterstage bij Bas van Geel, paleoecoloog aan de Universiteit van Amsterdam. Met Barbara Gravendeel, genetisch onderzoekster aan de Universiteit Leiden en Naturalis, hebben we ancient DNA gebruikt als nieuwe methode om fossiele grondeekhoornnesten te verkennen.’ Tijdens de laatste drie maanden van zijn master sol-

‘Ik moet me bezighouden met alles, van teek tot potvis.’ liciteerde Bram voor de functie van conservator in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Dankzij de welwillendheid van zijn begeleider en Het Natuurhistorisch kon hij alvast beginnen met zijn baan terwijl hij zijn stage afrondde.

Van teek tot potvis

Bram vindt afwisseling het leukste aan zijn werk. ‘Als conservator in een kleiner museum overzie ik met mijn collega de hele collectie. Ik moet me bezighouden met alles, van teek tot potvis. De uitdaging is om continue mijn kennis bij te houden. Er is letterlijk geen dag hetzelfde. Dat is tegelijkertijd ook de grote vloek: ik kom er nu bijna niet meer aan toe om echt ergens in te duiken.’

Cruciale samenwerking

Het Natuurhistorisch werkt veel samen met privéverzamelaars. ‘Deze

samenwerking is cruciaal. Een groot gedeelte van onze onderzoeksresultaten komt van non-professionals: wereldautoriteiten die het puur voor hun plezier doen. Zo ontdekken zij compleet nieuwe fauna’s en nieuwe diersoorten. Als zij niet met ons zouden samenwerken of vice versa, dan was onze wetenschappelijke output vele malen kleiner geweest.’ Ook door privéverzamelingen is er een goed overzicht van de Nederlandse Pleistocene fauna. ‘Dit komt ook door de vissers die de moeite nemen om de grote botten aan te voeren en de verzamelaars die de botten aannemen en veilig bewaren. Tegenwoordig ligt de focus vooral op de opgespoten stranden, waar met name de kleinere resten van onder andere vogels, zoogdieren en vissen worden gevonden.’ In Nederland zijn er slechts een paar sabeltandkatfossielen gevonden. ‘De jongste kaak ligt in onze tentoonstelling. Dit fossiel is het jongste bewijs van de sabeltandkat in NoordwestEuropa in het Laat-Pleistoceen. Sinds de openstelling van Maasvlakte 2 in 2012 zijn er vier nieuwe vondsten van sabeltandkatten gedaan. Deze liggen allemaal als afgietsel hier in het museum en voegen een enorme dimensie toe aan onze kennis.’

Foto 4: De onderkaak van een sabeltandkat in Het Natuurhistorisch. (Natuurhistorisch Museum Rotterdam) uiteindelijk echt een populatie kunt klonen. Dat is bij de mammoet risicovol. Ten derde, je moet het dier ergens kwijt kunnen. Het habitat kan prima een dierentuin zijn, maar als je het welzijn van het dier in gedachten houdt dan heb je meer nodig. Wel wordt er al gewerkt aan een klein stukje steppe in Siberië, het Pleistocene Park.’ Als afsluiting geeft Bram ons advies voor het vinden van een passende baan. ‘Zit er niet teveel over in tijdens je studie. Blijf daarnaast dicht bij je passie, want alleen op die manier kun je echt opvallen.’

Kloneren van de mammoet

Gaat het onderzoekers lukken om de wolharige mammoet terug te klonen? Bram heeft zijn twijfels. ‘Er zijn drie voorwaarden waaraan je zou moeten voldoen voordat je gaat nadenken over het terugklonen van een diersoort. Ten eerste moet helder zijn dat wij als mensheid verantwoordelijk zijn voor het uitsterven van de soort; dat is bij de mammoet niet duidelijk. Ten tweede moet je voldoende genetische variatie hebben, waarmee je

Auteur Maarten Lubbers. bachelorstudent Biologie

10  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

PLASTIC ALTERNATIVES The worldwide plastic problem is getting bigger every day. The environment is afflicted by waste and the oceans are polluted. Plastic that ends up in the ocean can be transported to remote places, even all the way to the Arctic and Antarctic. Most of this waste consists of small particles instead of the better known ‘plastic soup’. However, the plastics soup help people realize that we can’t continue using plastic like we do nowadays. Using plastic water bottles, buying food wares wrapped in plastic, having your morning coffee in a throwaway cup with a plastic lit, et cetera. It’s easy to use these things. They’re cheap and can be mass produced. However, all these daily things contribute to the pile of plastic waste. Door: Lisa van Zuijlen, Bachelor biologie student There isn’t enough data yet to be able to tell in which amount microplastics are effecting marine life. What we do know is that a part of the compounds used when plastics are manufactured, can have a negative effect on health in high concentrations. So far, these effects are only found in highly industrialized areas. In high concentrations, the compounds can affect the endocrine system involved in regulating the hormones. Another problem is that the particles from all kinds of plastic can absorb PBTs already existing in seawater. PBTs are pollutants

that can affect hormonal reproduction systems, increase the frequency of mutations and increase the chance of cancer. It is not clear to what degree this is a threat to humanity. A way of preventing more waste is the use of plastic alternatives. There are a lot of daily items you use made of plastic that can be replaced by these alternatives. Think about the toothbrush you use every day. Most of them are made of plastic. A better substitute is the bamboo tooth brush. There are different companies selling these brushes with a bamboo base. Other products are being replaced with bamboo too. There are quite some alternatives when it comes to buying, conserving and using food. Instead of buying a plastic bag at the checkout while doing groceries, you can bring a reusable one. In some groceries, you can even buy small reusable bags for your fruits and vegetables. Still, a lot of food in the grocery store is wrapped in plastic. It reduces the risk of contamination and it makes the food last longer. However, you can prevent wasting more plastic by putting your leftovers in a glass container instead of in Ziplock bags. Even your drinking vessel doesn’t have to contribute to the plastic waste. Rather than using throwaway bottles, use a durable one. Nowadays, there’s a lot of choice in water bottles made from materials like glass and metal. There are reusable straws too, made of steel. As for your coffee, a lot of coffee companies sell reusable travel mugs. They can make your hot drink in it so

you don’t need a one use cup. Although the plastic waste is still a problem, more awareness is raising. The amount of alternatives is growing and help prevent the total plastic waste.

Bron: Samseth. Plastic Debris in the Ocean. https:// fagarkivet-hioa.archive.knowledgearc. net/bitstream/handle/20.500.12199/219/ Samseth_Plastic%20debris%20in%20 the%20ocean.pdf?sequence=2

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

11

TARDIGRADES

These slow steppers could lead to humankind making big steps A brief introduction on tardigrades

Tardigrada, Latin for slow stepper, is a separate phylum to which only the tardigrades belong. These microscopic arachnid-like invertebrates are approximately 0.5 mm in size, have eight little paws with a segmented body and they closely resemble “small, chubby caterpillars”. There are 1100 known species of tardigrades, also known as water bears or moss piglets, who inhabit all continents and can even live in the harshest environments on earth. The newest species is called Macrobiotus shonaicus and was discovered in a parking lot in Japan in early 2018. Tardigrades reproduce both sexually and asexually, after which the female lays about 30 eggs. Depending on their species, water bears can be carnivorous, bacteriophagous or phytophagous. Tardigrades are one of the most, if not the most resilient animal on earth.

Resilience

There are multiple traits that result in water bears their extreme resilience. One of those is their ability of anhydrobiosis (a form of cryptobiosis) which translates to “life without water”. When there is no water available, many species enter what Figure 1: Tardigrade in the tun state. Andrea Freeman, 2001, courtesy of Science Photo Library

is called the “tun” state. During this state the moss piglets roll up into a ball, completely dehydrate themselves and produce tardigrade-specific intrinsically disordered proteins abbreviated as TDPs (Tardigrades use TDPs to survive desiccation, Boothby, T. C., 2017, March 16). TDPs replace water and form a glass-like matrix which preserves the cell. DNA and proteins cannot denature, because they are trapped in this matrix. Tardigrades arrest their metabolic activity to 0.01 % and are able to withstand extreme chemical and physical conditions. The lifespan of a tardigrade normally ranges from 2 months to 2 years depending on the species, whereas the lifespan of a tardigrade in the tun state can be decades. TARDIS (tardigrades in space) was a space mission launched in 2007. During this experiment tardigrades were exposed to absolute vacuum and high solar radiation. Most tardigrades came back unharmed. They can survive temperatures of -270 °C (-459 °F) up to 148 °C (300 °F) and pressures ranging up to 600 MPa. Moss piglets can also survive high levels of radiation: up to 5000 Gy whereas 5 to 10 Gy could be fatal to mankind. A protein called Dsup (contraction of damage suppressor) protects them from radiation by suppressing the occurrence of DNA breaks (caused by radiation). It suppresses X-ray-induced DNA damage by approximately 40 %.

Tardigrades could substantially progress our journey into the future In a Japanese study done in 2016, the trait for suppressing radiation in tardigrades was transferred to human tissue infected with cancer. The tissue was able to suppress radiation induced-damage by 40% (in vitro). Someday, this could be able to help cancer patients better endure radiation therapy. There are many resilient genes that could lead to improvement on many fields. By studying the water bear and the mecha-

Figure 2: the body size of a tardigrade. T. & Boniato B., 2017. Meet the tardigrade, the toughest animal on Earth-Thomas Boothby [Video file]. https://www.youtube.com/ watch?v=IxndOd3kmSs nisms they use to survive certain stresses, we could apply similar techniques to develop more durable vaccines and crops. If we could be able to make crops less susceptible to changes in the environment, such as climate change (which is a ticking time bomb), we could be able to feed a much larger part of the population. The creation of more resilient vaccines would also result in the total wellbeing of not only our kind but also other species The extremely resilient traits of these super creatures could be used to improve the lives of many people. With the progression of gene sequencing and CRISPR/Cas, someday they might even contribute to the creation of the “superhuman”.

References Welnicz, W., Grohme, M. A., Kaczmarek, L., Schill, R. O., & Frohme, M. (2011, May 5). Anhydrobiosis in tardigrades—The last decade. Boothby, T. C., Tapia, H., Brozena, A. H., Piskiewicz, S., Smith, A. E., Giovannini, I., Goldstein, B. (2017, March 16). Tardigrades Use Intrinsically Disordered Proteins to Survive Desiccation [Research article]. Hashimoto, T., Horikawa, D. D., [...]& Kunieda, T. (2016, October 20). Extremotolerant tardigrade genome and improved radiotolerance of human cultured cells by tardigrade-unique protein [Research article].Schill et al. (2016), Zoological Journal

Auteur Evita Chin A Sen bachelorstudent Biofarmaceutische Wetenschappen

SPECIAL

12  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

This volume’s theme ‘Worldwide’ should make the Special an article going global for sure, and it will! The main theme is the fjords that can be found in many places across the Earth.



And what is more beautiful than exploring them while being a student? I went international myself as well at Bergen University, Norway. There, at the ‘Gateway to the Fjords’, there is no better place to explore this beautiful untouched nature. In this diverse article, you will read how fjords originated, where in the world they can be found and how they differ from “normal” mountains. Furthermore, you will encounter a crash course in a recent brain imaging technique; you will learn why you can get enthusiastic for going abroad yourself but also why I returned earlier than planned… Origin

Auteur Eveline Kallenberg bachelor student Biopharmaceutical Sciences

A fjord is an elongated, deep, and narrow sea or lake amid steep land. It is a U-shaped undersea valley, surrounded by dramatic mountain scenery. The word fjord comes from the Norwegian word fjörðr, which literally means ‘where one fares through’ and it can be translated as a passage. In the 19th century, the Danish-Norwegian professor Jens Esmark introduced a theory on how fjords arose. He suggested that around 8000 years ago, during prehistoric times, large parts of Northern Europe had been covered by thick ice. This ice is responsible for the fjords as we know them anno 2019. Because of its 3 kilometres thickness, these so-called glaciers shaped the landscape during the Ice Age when they moved across the land. They carved the U-shaped

valleys in the rocks due to the ice’s power. When the Ice Age came to an end, and the temperature rose again, the masses of ice melted away and water was left behind instead. With the disappearing of the ice, the land surrounding it also got released from the big weight it was ‘carrying’. This caused the large rocks to ‘rebound’ like a sponge that is no longer squeezed. Annually, each and every fjord comes a few inches higher ever since. The steepness of these rocks is what makes them different compared to mountains’ appearance. Furthermore, mountains arose when tectonic (earth) plates moved against and across each other, and thus formed mountains. Therefore, mountains and fjords mostly differ in the way they originated.

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

13

Glaciers in Northern Europe around 8000 years ago

‘King of the Fjords’

Fjords rise about 1,400 meter above sea level on average, making this steep hill as high as 4.5 times the Eiffel Tower in Paris. However, measuring the size of fjords is usually not based on its height, rather on the length of the stretch the U-shaped valley makes. From that perspective, the largest fjord is the Scoresby Sund located in Eastern Greenland. Its total stretch reaches 350 kilometres (216 miles). The follow-up largest fjord is the Sognefjord located in Western Norway. Measured from the North Sea it stretches all the way to the small village of Skjolden (in the image up-right) with a total length of 205 kilometres (127 miles). No wonder this fjord’s nickname is ‘King of the Fjords’! Its height is a rough 1,700 meters and plunges to around 1,300 meters deep. This fjord is so special, that one of the arms of this fjord is even on the UNESCO World Heritage list. This arm is called the Nærøyfjord [nair-oyfyard] and is listed as World Heritage because of its beauty and wild character. You can see it for yourself on the background of these pages. Besides Greenland and Norway, fjords can also be found in Chile,

Formation of mountains with tectonic plates

Formation of fjords New Zealand, Canada, and the United States state of Alaska.

Fjord’s flora and fauna

As mentioned, the fjords also go very deep; on average it is around 500 meters below sea level. As you can imagine, going that deep into the sea the search for light is real. However, there is many flora and fauna that benefit from this. Quite recently, in the year 2000, some coral reefs were discovered along the bottoms of the Norwegian fjords. The living species in this area are believed to be one of the most important reasons why the Norwegian coastline is such a generous fishing ground. However, since it is only discovered 19 years ago, the discovery is fairly new and therefore little research has been done. What can be said with certainty, however, is that the reefs are home to thousands of living species such as coral, plankton, fish, anemones, several species of sharks, and many more. All these organisms are specially adapted to life in total darkness at that depth of the sea. Due to the warm Gulf Stream coming from Mexico and streaming along the Norwegian coast upward, all water surrounding the fjords is never frozen, even in the winter! This relatively mild climate attracts many animals on the surface of the waters



SPECIAL



14  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

The longest fjord worldwide: the Scoresby Sund located in Eastern Greenland (350 kilometres; 216 miles) as well. Seals, porpoises, and various types of fish swim in the fjords. You can encounter whales as well. Eagles, puffins, and other birds can be seen in the sky.

Crash course

All these species were easy to encounter for myself as well, since I have lived and studied in the city centre of Bergen, Norway for an internship at the Haukeland Hospital. Here, the medical and psychological institute is situated. During this internship I processed data from diffusion tensor imaging (DTI) studies. Let me explain that briefly. DTI is a technique with which the human brains can be imaged. Primarily, brain imaging techniques focus on creating an image of the human brains with which inferences can be made about clinical conditions or cognitive capacities. DTI is a technique that focuses on the net movement of molecules due to the concentration gradient (= diffusion). In the case of this technique, the particles are water molecules. These water molecules can track the underlying neuronal fibre tracts present in the human brain. The way in which the water molecules diffuse can vary across individuals. Differences are due to the orientation and organizational nature of neuronal fibre tracts and, additionally, due to the health

DTI Image

of neuronal fibre tracts. In the figure on the right you can see a brain image obtained from a DTI study. Brain images obtained during DTI studies can therefore be used to make conclusions about e.g. the way in which a brain ages when you model multiple DTI studies across time. During my research I searched for the way in which dyslexia manifests itself in young children. As a student Biopharmaceutical Sciences, doing an internship in the field of neuroscience might not be very obvious. But my vast interest in the human brains is something I obtained early in secondary school. During my bachelor’s I wanted to see whether or not this interest would stick with me, and it did. Moreover, during many projects of my Honours programme, I got even more enthusiastic to make a career in this field of science by following several Massive Open Online Courses (MOOCs) about neuroscience. Therefore, I am currently applying for the master Neuroscience and Cognition (Utrecht University). Combining this with the fact that I always wanted to go abroad in my studies got me to Bergen, Norway.

Going abroad: why?

For me, the available time to do an internship happened quite spontaneous. Due to health circumstances last year, I could not complete my bachelor’s in the regular three years. Therefore, I knew I would have to retake three courses from my minor at Utrecht University. This also caused a complete education-free period from November 2018 till the end of April 2019, which made this period the perfect opportunity to go abroad. My own belief why going abroad is so useful is that it is a unique experience from a personal as well as an academic point of view. Living, working, and studying in an international environment is the best opportunity to establish international contacts, get a valuable insight into a different culture, improve your foreign language skills, and grow as a person. Furthermore, you must not forget that – if you choose to study or do an internship abroad in your field of science you are most interested in – it can have significant

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

The follow-up largest fjord: the Sognefjord located in Western Norway (205 kilometres; 127 miles) benefits for your career. Future employers will be stunned by your time abroad because it shows your personal determination and independency. In addition, the academic knowledge and experience you obtained is also very valuable.

Going abroad: where to start?

If you are interested in going abroad yourself, you can check the possibilities at the exchange coordinator of your own faculty. Also, you can take a look at several websites to make yourself familiar with the basic information. Some suggestions I would like to give you are: https://movineurope.esn. org, https://www.esn.org/erasmus, and https://ec.europa. eu/programmes/erasmus-plus/node_en. Then you should decide what you would like to do in that period. Study? Work? Maybe just traveling? If you choose to do an internship abroad, like me, I’d advise you to get in contact with some professors of your study or other staffmembers that you have a close connection with. Most of the time, these people have a rich international network and can help you with your application to a university abroad. It might not be nice to hear that it works this way, but it definitely helps. Also: start early with all your arrangements! There are lots of formal things you need to arrange. Think about housing, student status, and study funds or scholarships. So with early, I mean around one year or ten months before you are planning to go. For some scholarships it is mandatory to apply six months before your leave. You should also not forget to think about the place where you would like to stay. In my case, I have always been intrigued by the nature of Norway and its beautiful landscapes. Combined with the fact that I could easily get in contact with the University of Oslo and the University of Bergen, my choice was fairly simple. But if you are not so sure about where to go, you can take a two-minute test at https://countrytest. studyportals.com to see where they advice you to go based on your given answers.

End with a bang… no: bummer

However – and this might come as quite a bummer – I also want to stress that you should not feel obligated to go abroad for a period of time. Honestly, I had to go back earlier than planned because I felt very homesick. Really, it became a sickness for me once I was away. Before moving to Norway, I believed “I have to go abroad” because “everyone else is doing it as well”. “Future employers might select somebody who has gone abroad rather than me, so a period abroad should be on my résumé as well!” These thoughts – of course not the only reason why I went abroad – got away once I returned back home (again: earlier than planned, I had not finished my internship). I realised that I had plenty of other qualities that will benefit me in my further career. Yes, going abroad is not (yet) the thing for me. However, knowing that is also very valuable for me and thus I do not see my adventure as ‘failed’ or something similar. On the contrary: knowing my limits has also given me strength and made me aware of that which I can and cannot do. You should realize that accepting and acknowledging your limits is a big strength. Of course, crossing your own limits will make you grow as a person, but you should not let that desire get in the way of your own health and wellbeing (which it did for me). Your wellbeing is the foremost important thing. And if you are concerned you will not get selected for that dream job you have got in mind, please remember that there are plenty of other ways to prove your potential!

References Holtedahl, H. (1967). Notes on the formation of fjords and fjord-valleys. Geografiska Annaler. Series A. Physical Geography, 49(2/4): 188-203.

Rajagopalan V, Jiang Z, Stojanovic-Radic J, Yue GH, Pioro EP, et al. (2017) A Basic Introduction to Diffusion Tensor Imaging Mathematics and Image Processing Steps. Brain Disord Ther 6:229. doi: 10.4172/2168-975X.1000229

15

Hard work pays off

Here you see the famous ‘Trolltunga’ (literally ‘the troll’s tong’): one of the most impressive cliffs in Norway. It is about 700 meters above the lake Ringedalsvatnet. After an impressive hike of about 10 hours you have travelled 25 kilometres in total and you will be a rough 900 meters closer to the blue sky. Hiking to the Trolltunga requires you to be in good physical condition, plan the hike carefully, and start early in the morning because of the possibility that the weather can change very suddenly. But, once you reach the top of the climb, you will have a breath-taking view over the Hardangerfjord. This hike can be taken from mid-June until mid-September and can be started from nearby Bergen. Text by: Eveline Kallenberg Photo credits: Getty Images/Nicoeinino

MUSEUM REVIEW

1 8  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

TROPENMUSEUM Wereldreis maken maar even geen budget? Als student kennen we allemaal wel de struggle.

Maar niet getreurd! Reis met je gratis student OV af naar onze mooie hoofdstad, leg een tientje neer voor entree en je krijgt gegarandeerd genoeg te zien bij het Tropenmuseum Amsterdam.

Ratings:

Prijs: ★★★★☆ zeker je geld waard, €10 met collegekaart, €9 met een CJP pas Wetenschappelijk niveau: ★★★☆☆ Café: ★★★★☆ Algehele indruk: ★★★★☆

Het tropenmuseum begon als koloniaal museum maar is in de laatste jaren uitgegroeid naar een plek waar culturele diversiteit omarmd wordt. Van traditionele tentoonstellingen met oude verzamelingen en Hello Kitty schoenen uit Japan tot een kritische blik op de rol van Nederland in de slavernij, heeft dit museum heel veel te bieden.

Fashion from Africa

Misschien is Afrika niet het eerste waar je aan denkt bij mode, maar vergis je niet. Ook in Afrika heeft elk land zijn eigen trends en stoffen. Je hoeft echt niet van mode te houden om te genieten van deze mooie blazers, broeken en jurken.

Cool Japan

Gotta catch them all! En ook hier kan dat, want wat is nou een tentoonstelling over Japan zonder een heuse “game” die je onderweg kan spelen? Je spaart punten door het beantwoorden van vragen over

bijvoorbeeld Pokémon, Hello Kitty en manga. Wat je wint als je een volle kaart hebt blijft nog even een verrassing want wij bakten er helaas niet heel veel van. Als je even genoeg hebt van door het museum struinen kan je heerlijk ontspannen tussen de bizarre Japanse videoclips, door gekke Arcade spellen te spelen of natuurlijk gewoon op een bed midden in een kamer

WORLDWIDE

VOL speelgoed. Van Samoerais, tekenkunst tot gekke verzamelingen, Japans coolste en bizarste items staan hier voor je klaar!

Tropencafe

Uiteraard is een museumbezoek niet compleet zonder weer even aan onze koffie verslaving toe te geven. Het bijbehorende café was leuk ingericht met vele tropische planten. Het personeel was zelfs zo vriendelijk de bewaking te bellen toen mensen hun jas en tas nog in een kluisje lieten liggen terwijl het museum eigenlijk

Universiteit Leiden 

19

al gesloten was (dit gaat duidelijk niet over ons...)

Bitter chocolate stories

Net als in het leven is niet alles in het museum alleen maar mooi en vrolijk. Op de begane grond is een gehele collectie te vinden uit de koloniale tijd met onder andere geneeskundige instrumenten, opgezette tropische vlinders en sierlijke beelden. Nu voelt slavernij als iets wat in het verleden ligt, maar niets is minder waar. Via indrukwekkende foto’s op de bovenste verdieping vertellen kinderen over hun werk op de cacaoplantages van Ivoorkust. Door middel van hun verhaal worden moeilijke onderwerpen zoals ongelijkheid, kinderarbeid en de effect van kolonisatie toegankelijk gemaakt. Na dit te hebben gezien denk je voortaan iets langer na voor het eten van een stuk chocola. Voel je je toch iets beter als je weer eens een hele reep FairTrade Tony’s naar binnen hebt gestouwd!

Via indrukwekkende foto’s op de bovenste verdieping vertellen kinderen over hun werk op de cacaoplantages van Ivoorkust.

Auteurs Jasmijn van Doesburg Bachelor Biofarmaceutische Wetenschappenn

Femke Heddema Bachelor Biofarmaceutische Wetenschappen

INSTITUTE

20  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

Verifying the realism

Product developments all start at the drawing board, and from there will be developed and tested under



controlled conditions in laboratory settings. As soon as a product showed to have perspective, men start to think about upscaling processes and make it ready for commercial production. This upscaling often comes with different types of unexpected challenges. To keep control on the upscaling developments, and to lead it into good directions processes are calculated and tested in mini-plants or pilots. For the synthesis of chemicals, the same occurs. New synthetic (or emerging) chemicals come with new product developments, but safety for the environment is needed to be understood. This type of screening is often done based on lab tests – in tandem with predictive models – and can provide insight into what kinds of impacts are to be expected in nature. In this case, then, we have a prospective approach, which is characterized by its being fast – a so-called high-throughput approach – allowing large numbers of chemicals to be tested for potentially

hazardous effects as quickly as possible. For these tests we often use cell lines or rapidly growing and reproducing organisms. The compound being tested is added in varying concentrations, with a concentration a thousand times higher than in the field by no means uncommon. The focus is on toxicological endpoints that are easy to score. These are often short-term studies for which it’s generally easier to find funding. Despite these tests involving only a handful of laboratory species and there being considerable theoretical shortcomings

Figure 1: www.mesocosm.eu zoomed in on European facilities. Left side: 3 examples of cosms.

when it comes to estimating ecosystem impacts, this type of lab testing has proved to be quite effective in distinguishing the real risky chemicals from the less harmful chemicals. Nonetheless the real verification of how chemicals behave under field conditions, and what type of organisms or ecosystem functions are harmed, is often not easy to predict. All over the world, scientists and product developers are now aware of this lab-field extrapolation challenges, as well as on the need to bridge the results obtained cross the lab – field scale. A world-wide platform is created (Fig 1) in which (in this example) aquatic studies can be verified at an intermediate so-called cosms scale. Cosm studies represent a bridge between the laboratory and the natural world (Figures 1,2). The originality of cosms is mainly based the fact that cosms employ a battery of tools from experimental science (hypotheses testing with parallels, controls, factorial designs and reproducibility) with the advantage of making them available on a scale that permits their use under near natural ecosystems. There is a conceptual opposition between realism and replicability when applied to cosms. Replicability may be achieved, in part, by a relative simplification of the systems. The crucial point in designing a model system may not be to maximize the realism, but rather to make sure that

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

21

of scientific results ecologically relevant information can be obtained. Reliability of information on ecotoxicological effects of chemicals tested in cosms closely depends on the representativeness of biological processes or structures that are likely to be affected. This means that within the cosms key features at both structural and functional levels should be preserved as they ensure ecological representativeness. Extrapolation from small experimental systems to the real world seems generally more problematic than the use of larger systems in which more complex interactions can be experimentally studied as well. At the Leiden University we have also an outdoor lab, Levend Lab (Fig 2) and merged within the European platform (Fig 1). The 38 ditches were dug out to a depth of 1.5 metres, taking us down to the Roman era, so the ditches have a clean, unpolluted bed. They branch out from a water-compensation lake, which is in turn connected to a branch of the river de Oude Rijn, which allows animals and plants to colonize our ditches from natural surroundings. The realistic conditions we’ve created here have considerable added value compared with laboratory testing. There’s rain and wind, variations in sunshine, a natural diurnal rhythm. But above all: the research we do in these ditches is ecologically relevant. First, because we’re not just looking at a single test species of animal or

Figure 3: Levend Lab = excursions and education facility



plant, but at complete communities the system; and applied, in the sense as are to be found in adjacent nature. that one wants to know the conseThe organisms come straight out of quences of these properties in fields like e.g. ecotoxicology, aquaculture the surrounding water courses via Figure 2: Levend Lab facility of Leiden University. or climate change. Cosm studies can the lake and the ditches are bounded Aquatic and terrestrial testing possible by natural banks. Second, our experi- bring together scientists from a variments go on for an extended period, of ety of disciplines, ranging from e.g. key importance because human influ- molecular and cell biology, ecologists, ence is often only apparent over the chemists, physicics, biogeochemistry longer term, while lab tests are gener- to atmospheric chemistry. ally very short-term. Our experiments are monitored all year round. Various There are many excursions, and eduresults from different disciplines are cation programs that run in this beautiful facility (Fig 3). If you want now produced: 1. We concluded that caged water to follow us: see www.facebook.com/ fleas, put out in ditches to which levendlab. If you want to collaborate thiacloprid had been added, were or work in our facility be welcome and an incredible 2500 times more sen- send a message to vijver@cml.leidenusitive under field conditions than in niv.nl the lab (Barmentlo et al. 2018). 2. Environmental DNA samples degrade at a different pace as known from laboratory experiments (in progress). 3. Devices that measure transparency of water need to have stabilizMartina Vijver ers enabling to work continuously even under windy conditions hence Professor of Ecotoxicology waves (in progress). Institute of Environmental 4. And so on Sciences Universiteit Leiden Research in this field is both fundamental, in the sense that the aim is to understand generic properties of

Auteur

STUDENTEN

22  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

Studeren in Singapore Voor mijn minor ben ik naar Singapore gegaan, waar ik vakken heb gevolgd aan de National University of Singapore (NUS). NUS is momenteel de hoogst aangeschreven universiteit van Azië en elk semester gaan er bijna duizend exchange studenten naar NUS. Ik had nooit echt nagedacht over het volgen van mijn minor in Azië, maar toen ik begon te lezen over een minor aan NUS werd ik steeds enthousiaster en realiseerde ik me dat Singapore voor mij de perfecte keuze was. De reputatie van het groeiende Singapore, de hoge status van het onderwijs en het feit dat Engels de hoofdtaal in Singapore is, zijn allemaal redenen dat Singapore mijn eerste keuze is geworden. Het warme weer heeft ook wel geholpen om mijn besluit nog makkelijker te maken. Toen ik te horen kreeg dat ik was toegelaten, was ik enorm blij. Er waren veel voorbereidingen zoals vaccinaties, inkopen doen en het aanvragen van beurzen, een accommodatie op de campus en de vakken die je aan de universiteit wilt gaan volgen. Het was een langdradig proces, maar het vormde allemaal geen obstakel wanneer ik me bedacht waar ik het voor deed. Ik heb voor mijn vertrek afscheid kunnen nemen van familie en vrienden en ik heb de andere Leidse studenten die ook naar Singapore gingen, kunnen ontmoeten. Eenmaal aangekomen in Singapore had ik

nog bijna twee weken vrij voordat mijn vakken zouden beginnen. Deze tijd heb ik vooral kunnen gebruiken om Singapore samen met andere exchange studenten te ontdekken en om vrienden te maken. Als vervoer gebruik je in Singapore grotendeels de Mass Rapid Transit (MRT), wat de officiële naam is voor het openbaar vervoersnetwerk van de metro in Singapore. Soms komt het beter uit om de taxi te nemen en dan bestel je een Grab, een online taxiservice vergelijkbaar met Uber in Nederland. Vanwege de massale hoeveelheid exchange studenten die ook een of meerdere semesters aan NUS gingen studeren, was het makkelijk om snel veel mensen te leren kennen. Een heel leuk evenement om bij te wonen was de nationale dag van Singapore, waarop de onafhankelijkheid gevierd wordt met onder andere een mooie vuurwerkshow. Er werden ook evenementen vanuit de universiteit georganiseerd. Zo was er een campus tour, verwelkomingsbijeenkomsten en later in het semester sportevenementen. Twee leuke sportevenementen die ik dit semester heb bijgewoond zijn de dragonboat race en het sportfestival met onder andere een water parcours. NUS heeft meer dan 100 studentenverenigingen en sportverenigingen. Bij veel evenementen was er gelegenheid om kraampjes van de verenigingen te benaderen en je in te schrijven voor de kennismakingsbi-

jeenkomsten. Ik vond mijn exchange zelf een mooie gelegenheid om een nieuwe sport te proberen, dus heb ik me ingeschreven bij de boksclub. Op campus woonde ik in een groot verblijf genaamd Prince George’s Park Residences (PGPR) samen met ongeveer 3000 andere studenten. Ik had een kamer met een eigen badkamer. Verder had elke gang een gedeelde keuken die je deelt met ongeveer tien andere studenten en waren er meerdere wasruimtes. PGPR heeft verder nog twee foodcourts, basketbal en tennisvelden, een kleine fitness, studeerruimtes, een supermarkt en een klein restaurant om laat in de avond nog wat snacks te bestellen. Voor mij was een kamer in PGPR ideaal, omdat ik al mijn vakken volgde aan de Faculty of Science en dat maar tien minuten lopen was. Er was ook een shuttlebus station en een MRT station op zeven minuten loopafstand. De campus van NUS is enorm en het lijkt net een dorp. De faculteiten bestaan uit grote gebouwen die allemaal met elkaar verbonden zijn. De NUS campus kent eigen shuttlebussen waar studenten gratis de hele campus mee kunnen bereiken. Elke faculteit heeft op zijn minst één eigen foodcourt met gerechten uit vele verschillende keukens. Ook zijn er veel sportgelegenheden op campus. Zo zijn er onder andere tennisvelden een atletiekbaan en een olympisch zwembad.

WORLDWIDE

Toen mijn vakken begonnen werd ik eraan herinnerd dat ik hier niet op vakantie was. Aan de National University of Singapore volgde ik vijf vakken gedurende een semester. Elk vak kost ongeveer tien uur per week en elk college duurt rond de anderhalf uur. Een semester bestaat uit veertien weken, waarvan een van de weken een vrije week is die gebruikt kan worden om te leren voor de midterm toetsten. Mijn vakken bestonden uit colleges en uit lesgroepen. In deze lesgroepen bespreek je samen met een kleine groep andere studenten en de professor het werk wat je hebt moeten voorbereiden. Ook krijg je af en toe de taak jouw uitwerkingen te presenteren en uit te leggen. Over het algemeen vond ik de vakken van vergelijkbaar niveau als aan Leiden, maar het tempo lag voor mijn gevoel hoger. Ook was het leuk om met de Singaporese mentaliteit kennis te maken, die heel competitief is. Dat is geen verrassing, want het cijfer wat je krijgt voor je vak krijg je op basis van hoe goed jouw score is ten opzichte van de andere studenten. Ondanks de competi-

Universiteit Leiden 

tieve mentaliteit zijn de studenten vriendelijk en bereid je te helpen als je erom vraagt. Mijn vakken waren vaak klaar rond 18 uur, waarna ik gelijk met vrienden in een van de vele foodcourts ging eten. In Singapore is het niet gebruikelijk om zelf te koken, omdat de maaltijden bij de foodcourts goedkoop zijn. Aan het eind van het semester heb je een vrije week, genaamd de reading week. Deze week is bedoeld om voor de finals te studeren. De twee daarop volgende weken zijn de finals. De finals tellen vaak mee voor 50 tot 70 procent van je cijfer en voor de toetsen moet je bekend zijn met de stof die het hele semester is behandeld. Dit was dan ook een drukke periode waarin ik mijn dagen studerend heb doorgebracht. Het semester eindigde voor mij begin december, waarna ik nog een beetje heb kunnen reizen door Zuidoost-AziĂŤ. Met kerst ben ik teruggekomen in Nederland en dat was zeker weer even wennen. Ik raad het iedereen zeker aan om op exchange naar Singapore te gaan. Mijn tijd van vijf maanden in Sin-

23

gapore is zo voorbij gevlogen en ik heb er veel mooie herinneren aan overgehouden. Tijdens je minor in het buitenland kom je ook voor lastige situaties te staan, maar die overwinnen maakt je alleen maar sterker. Je maakt heel veel mee en dat zijn waardevolle ervaringen. Ik ben erg dankbaar dat ik op exchange naar Singapore heb kunnen gaan en ik zal deze periode altijd koesteren en er met blijdschap aan terug denken. Als je vragen hebt over een exchange naar het buitenland voel je dan vrij om mij te benaderen!

Author Majid Mohamedhoesein bachelorstudent Molecular Science and Technology

24  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

DE OORS

Ineke Kwakernaak Bachelorstudent Biologie

(foto van https://www.droomplekken.nl/dieren/soepschildpad/

Klimaatverandering treft mannetjes De klimaatverandering heeft grote gevolgen voor het leven op aarde. Bij de soepschildpadden blijkt dit vooral voor de mannetjes te gelden. Soepschildpadden hebben namelijk een temperatuurafhankelijke geslachtsbepaling. Als het warmer dan 29 graden is, kruipen er meer vrouwtjes uit het ei. Bij lagere temperaturen komen er meer mannetjes tevoorschijn. De stijgende temperatuur zal er dus voor zorgen dat er in de toekomst meer vrouwtjes zijn. Het huidige aantal vrouwtjes in de onderzochte populatie

is 52%. In 2100 zal dit aantal opgelopen zijn tot 93% volgens de onderzoekers. Deze conclusie hebben ze gesteld aan de hand van klimaatmodellen. Iets vergelijkbaars is al zichtbaar bij The Great Barrier Reef. Hier zijn twee populaties soepschildpadden. Bij een van deze populaties is het percentage jonge vrouwtjes al 99,8%. Ook hier wordt klimaatverandering aangewezen als oorzaak. Meer vrouwtjes betekent meer nesten. En meer nesten betekent een grotere populatie. Toch zal de soepschildpad waarschijn-

Column

HDr. Roeland W. Dirks Associate professor; Cell growth and Transcription regulation

lijk niet profiteren van de temperatuurstijging. De zeespiegel stijgt immers ook ten gevolge van de opwarming. Hierdoor zullen de stranden waar de schildpadden hun eieren leggen overstromen. Daarnaast kunnen de eieren ook niet tegen te hoge temperaturen en zullen er minder eieren uitkomen. Toch brengt het onderzoek niet alleen slecht nieuws. De soepschildpadden van de onderzochte populatie redden het namelijk wel tot 2100. Wat daarna zal gebeuren is nog onduidelijk. Bekend is dat

soepschildpadden hun broedseizoen en broedplek kunnen veranderen. Het is dus goed mogelijk dat de soepschildpadden zich aanpassen aan het veranderende klimaat. Denk aan het leggen van eieren in de schaduw of op stranden die niet overstroomd raken. Tot die tijd zal de soepschildpad de uitdagingen van de klimaatverandering moeten trotseren, en dan vooral de vrouwtjes. Bron: https://onlinelibrary. w iley.com/doi/f u ll/10.1111/ gcb.14520

De beste docent bestaat niet

H

et winnen van de Leidse Onderwijsprijs is de mooiste erkenning die je als docent kunt krijgen: een prijs die feestelijk wordt uitgereikt tijdens de opening van het academisch jaar in de mooie Pieterskerk onder aanwezigheid van vele prominenten. Behalve erkenning voor een goed docentschap krijg je ook nog eens een bedrag van 25.000 euro, te besteden aan onderwijs.

Hoe wordt eigenlijk bepaald wie de beste docent is? Zelf geloof ik niet dat er een beste docent bestaat. Er zijn gelukkig heel veel uitstekende docenten werkzaam bij de universiteit. Ieder die op zijn manier uitblinkt en studenten enthousiast maakt voor een vakgebied. Maar toch, dit jaar ben ik verkozen en daar ben ik super trots op. Na genomineerd te zijn door studenten uit je eigen

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

25

SPRONG

Planten houden niet van knuffels Boomknuffelaars, opgelet! Een recente studie kwam tot de conclusie dat planten veel kostbare energie verliezen bij aanrakingen. De studie is uitgevoerd met Arabidopsis thaliana, maar de onderzoekers verwachten dat het geldt voor meerdere planten. Bij de kleinste aanraking verandert de plant de expressie van het genoom. Genen worden dan aan- of uitgezet en dat kost energie. Deze energie kan de plant dan niet meer steken in de groei. 30 minuten nadat de plant is aangeraakt, is zo’n 10% van de expressie van het genoom veranderd. Met alle energie die daarvoor nodig is, had de plant aardig kunnen groeien. Bij herhaalde aanrakingen kan het zijn dat de groei van de plant tot 30% vermindert. En vooral in de landbouw is daar dus veel winst te boeken. De precieze werking van de gevoeligheid voor aanrakingen is nog onbekend. Een plant komt immers veel in aanraking met insecten. Een verandering van de expressie waarbij de verdediging tegen vraat wordt geactiveerd is logisch. Maar wat als het insect een bestuiver is en helemaal niet schadelijk? Hoe een plant onderscheid maakt en of dat überhaupt gebeurt is nog onduidelijk. Wel is er dankzij de studie meer bekend over hoe de expressie van het genoom ongeveer verandert. Daarmee kan onderzoek gedaan worden naar hoe we planten genetisch kunnen aanpassen om minder gevoelig te zijn. Toch kan dit niet zomaar, want wellicht is de gevoeligheid essentieel voor de planten. Is het haten van knuffels misschien wel een heel goed verdedigingsmechanisme? Bron: https://www.latrobe.edu.au/news/articles/2018/release/ (designed door Freepik)

faculteit, hetgeen al een eer is, komen studenten van het Leids Universitair Studentenplatform je onderwijs beoordelen. Zij volgen een onderdeel van jouw onderwijs nemen een interview af om jouw visie op onderwijs te horen. Mij is bijgebleven dat de jury vooral mijn betrokkenheid bij de studenten opviel. Dat was fijn om te horen want het gaat bij

https://exclusief.sligro.nl/6x-hete-pepers/

Hete pepers tegen overgewicht Overgewicht komt steeds vaker voor en het vooruitzicht is somber. Afvallen is vaak een lang traject met diëten en sporten, maar vaak is het resultaat maar voor even. Door een jojo-effect komt het overgewicht vaak weer terug. Wetenschappers hopen nu de oplossing gevonden te hebben: Hete pepers. Hete pepers bevatten heel veel stofjes. Een van deze stofjes is capsaïcine. Dit stofje zorgt niet alleen voor het branderige gevoel in je mond, maar ook voor het omzetten van witte vetcellen naar bruine vetcellen. Deze omzetting is permanent. En dat is goed nieuws. Want bruine vetcellen slaan geen vet op, maar verbranden het juist. Hierdoor val je dus af. En door de permanente omzetting blijf je ook slank na de behandeling met capsaïcine. Er loopt momenteel een onderzoek naar welke stoffen in hete pepers nog meer gebruikt kunnen worden tegen overgewicht. Planten geven onder

onderwijs niet alleen om het overbrengen van feiten en concepten. Het gaat er om wat studenten daar mee doen en hoe zij dat doen. Dan komt het aan op in gesprek blijven met studenten, juist ook buiten de collegezaal. Natuurlijk dat kost tijd en docenten zouden daar ook ruimte voor moeten krijgen. Investeren in studenten betaalt zich terug! Niet alleen in een vooruitgang

verschillende omstandigheden ook verschillende stoffen af. Door pepers onder verschillende condities te laten groeien, hopen de onderzoekers meer van deze stofjes te ontdekken. Al van plan om voortaan dan maar elke dag pepers te eten? Laat dat plan maar varen. Om genoeg van de stofjes binnen te krijgen, zou je elke dag een halve kilo rode chilipepers moeten eten. En daar word je goed ziek van. Vrijwilligers die zich voor de wetenschap inzetten en elke dag deze halve kilo wegwerkten kregen buikkrampen. Ze hadden zoveel pijn dat ze twaalf uur lang niet meer goed functioneerden. Die tijd kun je dus beter gebruiken om dan nog maar eens naar de sportschool te gaan. In ieder geval tot wetenschappers de hete pepers veilig tot medicijn hebben omgetoverd. Bron: https://www.scientias.nl/ hete-pepers-een-nieuw-wapenin-de-strijd-tegen-obesitas/

van de wetenschap maar ook in een betere maatschappij. Met het aan de prijs verbonden geldbedrag wil ik graag de meerwaarde van virtueel experimenteren in ons biomedisch onderwijs gaan onderzoeken. Het lijkt er op dat wij steeds meer in een virtuele wereld gaan leven. Reiken we de onderwijsprijs in de toekomst uit aan een virtuele docent?

2 6  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

Supramolecular coffee with

Roxanne Kieltyka What is it like to study in Canada? What are the differences with studying in the Netherlands? We visited Roxanne Kieltyka, assistant professor at Leiden University focusing on supramolecular biomaterials.

Auteurs Danique van Workum bachelor student Molecular Science and Technology

Maarten Lubbers bachelor student Biology

Roxanne Kieltyka studied in Canada and received her bachelor’s degree in Materials Chemistry. Her PhD was on the development of platinum-based chemotherapeutics that target G-quadruplex DNA as an anti-cancer. After doing her PhD at McGill University, she came to the Netherlands to do her postdoc at the Eindhoven University of Technology in the area of supramolecular polymers. Studying in Canada was in some respects very different from studying in the Netherlands. Roxanne: ‘First, the way people arrive at university is different. In Canada, several universities have a commuter culture where people may drive in or take public transport if it is up to an hour away. Alternatively, students can also live in residence on campus.’ Roxanne experienced living in residence in her second year, and thought it was a unique experience. In education, there are also differences in the bachelor and master’s degree. The bachelor in the sciences starts out broad.

‘In the first year, I had courses in chemistry, biology and physics. The classes were very large, up to several hundreds of students in the first and second year, until the courses become more specialized in the later years with some classes having 20-30 students at the end. In the first year you take a mix of courses and then decide which program you will follow.’ During the bachelor program, she chose a specialist program in Materials Chemistry. ‘I also took several biology courses and, as a requirement of the degree I had to take credits in the social sciences and humanities. This gets you exposed to courses that are outside of your field of expertise.’ She thought this was very interesting. The course assignments and skills that were expected could be very different from what you are used to in the physical and life sciences. After she finished her bachelor, Roxanne started as a master at McGill University in Canada before continuing with her

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

doc. The reason to come to the Netherlands was mostly scientific. After my postdoctoral research stay in Eindhoven, I obtained a VENI grant from NWO and I decided to carry on with my own research line in Leiden.’ Roxanne is now an assistant professor at Leiden University. One of her main tasks is go guide PhD students, as well as some master and bachelor students that join the group for their research internships. ‘I enjoy mentoring a lot. It is great to watch the students grow and develop their research question and their appro-

PhD. She had one year o f courses where some were mixed with 4th year bachelor students. In those courses, the level that is expected from the two groups of students can be different. Master students might get some extra questions or would need to provide more detailed answers in an exam or essay. There is a possibility to also start directly as a PhD, but in either case most students finish their PhD in around 5 years; the starting and end dates are more roughly defined in comparison to a Dutch PhD. If you were enrolled in a master first and stay in the same group, the thesis does not need to be written as you are directly transferred into the PhD. Roxanne followed the master with transition into a PhD. ‘At the end of my PhD, I was very interested in the research of Bert Meijer at the Eindhoven University of Technology in the area of supramolecular polymers, and I contacted him for a post-

I enjoy mentoring a lot. It is great to watch the students grow and develop their research question and their approach to doing science. ach to doing science, ultimately becoming independent researchers.’ During her PhD, Roxanne already enjoyed being involved with students by supervising research projects. She also teaches in various courses within the institute of Chemistry, and also in other departments. Furthermore, she participates in other academic activities, such as organizing symposia, science outreach, peer-review, and involvement with policy makers. In her position as an assistant professor, Roxanne is not working as frequently in the lab anymore. Most of the time, Roxanne is

27

reading and writing articles and grants, and helping students with the day-to-day problems they have with their data. In her research group, they work on supramolecular biomaterials. They use small molecule monomers that self-assemble into polymers and eventually hydrogels with applications in biology. In particular, they are interested in hydrogels. ‘We currently use these hydrogels for the 3D cell cultures of induced pluripotent stem cells. We aim to use these materials in combination with bioactive cues to direct their growth and development. However, these same materials can be used for a much wider range of applications, even outside of the biomedical area.’ They are in the process of patenting some of their materials, and reaching out to bio-tech companies. At the end of the interview, we looked at the future. As assistant professor, Roxanne wants to keep growing, both scientifically, as a mentor, and personally. On the question if she admires to go to another place abroad, she gave an inspiring answer. ‘I am very happy here, so I continue to be here. One of the fun things about science, is that through collaboration you continue to have the opportunity for international experiences.’ And that is a good advice as well: Do what makes you happy, wherever you are.

2 8  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

CANAL CUPS Een van de dingen waar Leiden om bekend staat is 3 oktober. Leids ontzet wordt altijd groots gevierd, de hele dag is het feest. De day after ziet er alleen wat anders uit: de straten en grachten liggen vol met plastic wegwerpbekers. Nu doet de gemeente haar best dit op te ruimen, maar nog steeds eindigen veel bekers in de gracht. Dit jaar besloten AukeFlorian Hiemstra, Gabriël Olthof en Liselotte Rambonnet er wat aan doen. Met kano’s voeren ze door de grachten en visten ze 2500 bekers het water uit. Over een afstand van 800 meter vonden ze alleen al 1000 bekers, terwijl Leiden

over zo’n 28 kilometer grachten beschikt. Van de laatste 1000 gevonden bekers hebben ze foto’s gemaakt, waarvan een paar over deze pagina verspreid te zien zijn. Elke dag plaatsen ze een nieuwe foto op hun Instagram account @ canalcups. Het doel van dit project? Aandacht vragen om over te schakelen naar een statiegeldbeker op grote evenementen in Leiden. Als de bekers geld waard zijn, zullen er minder van in het water belanden. Door het probleem bij de bron aan te pakken wordt er voorkomen dat het plastic in de zee terecht komt!

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

29

30  ORIGIN #3

jaargang 14, maart 2019

w e i v e RTravel around the world and through time with David Attenborough’s Zoo Quest Expeditions

Adventures of a Young Naturalist

Documentaries about tropical rainforests, droughty deserts and the deep sea show how remarkable our world is, and how diverse and beautiful life can be. No one knows this better than perhaps the most famous narrator and broadcaster of nature documentaries: David Attenborough. Now having the remarkable age of 92, David Attenborough narrated his fair share of tv documentaries, was Director of Programmes of the BBC, wrote a lot of travel journals, and is widely considered a ‘national treasure’ in Britain - although he dislikes that term himself. Having worked with the BBC since 1952 he is experienced in his field of interest, and his narrating makes watching nature documentaries a pleasant activity. In this book we get to have a peek behind the scenes, showing us the beginning years of Attenborough’s career and his experiences traveling the world. Being 28 years old and going on an expedition for the BBC sounds like a dream come true. For David Attenborough this was the case. Working on a series for the BBC called ‘Zoo Quest’, Attenborough and his companions had one goal: finding, filming and capturing rare and neverseen creatures. Showing this on television would teach people more about the world they lived in. The animals caught would be transported to a London Zoo where people could also admire them. With their camera supplies, Attenborough and his companions were off to areas never seen by western eyes. Although this book may seem suited for biologists only, the opposite is true. With the clear and scenic writing we are used to, Attenborough describes catching sloths, filming orangutan’s and raising a bear cub, but the story is about so much more. Different cultures, the people, the landscape and the restrictions of technology the crew encounters are all part of the journey. It shows the hardships of an expedition, when

for example a boat malfunctions, or disease and storm are encountered, but also shows how friendly people can be, helping out where they can, and how beautiful nature can be. With a positive approach, problems are always solvable. The vivid descriptions of the behaviour and appearances of the animals makes this book fun to read for anyone who loves animals and nature. The book is divided into three different destinations: Guyana, Indonesia and Paraguay. In these we get a clear feeling of the different ecosystems and the most interesting animals living in the area. Each adventure is readable separately, but it should be noted that the order is chronologically. Last but not least the book brings perspective on how our world has changed. When you want to book a flight to Indonesia you simply search for a flight on the internet, book the flight and you’re good to go. When Attenborough travelled with his companions, he was never

sure if a message sent beforehand was actually received, and whether he was able to go to certain places was unclear. Being dependent on good fortune and the people you encountered was entirely normal in the expeditions, which makes this book really exciting to read. With this book you can feel like you’ve travelled the world while sitting on your couch, which by itself is already a reason why this book is worth reading.

Sources: Adventures of a Young Naturalist – Sir David Attenborough’s Zoo Quest Expeditions. By David Attenborough (09-2017) https://www.biography.com/people/david-attenborough

Auteur Cynthia Peelen Bachelor student Biology

WORLDWIDE

Universiteit Leiden 

31

AGENDA Woensdag 13 maart • Gorlaeus Nieuwbouw, Universiteit Leiden

Bètabanenmarkt

Ben je benieuwd welke kanten je allemaal op kunt gaan na je studie? Kom naar de Bètabanenmarkt, waar veel bedrijven zullen vertellen over werkmogelijkheden.. Aanmelden kan via www.betabanenmarkt.nl. Vrijdag 15 maart 12:00-17:00 • verschillende locaties in Leiden en Den Haag

Masterdag

Ben jij op zoek naar een geschikte masteropleiding om je verder te specialiseren en je voor te bereiden op een succesvolle carrière? Weet je niet welke master bij je past? Of twijfel je of je wel de goede studiekeuze maakt voor de toekomst? Kom dan naar de Masterdag en ontdek hoe de Universiteit Leiden jou verder op weg helpt. Maart • verschillende locaties in Leiden

Proefstuderen

Heb je al een aardig beeld van de studie, en wil je je verder verdiepen? Of twijfel je nog over je studiekeuze? Kom dan Proefstuderen! Samen met andere studiekiezers volg je colleges bij de opleiding en bespreek je opdrachten die je van te voren voorbereidt. Zo krijg je een diepgaand beeld van de studie én het onderwijs aan de universiteit.

VOLGEND NUMMER: FUTURE De volgende Origin reizen we naar de toekomst! We zullen ons richten op verschillende futuristische onderwerpen, zoals genetische modificatie in mensen en de ethiek hierachter.

Foto: Mersaleashwaran, Wikimedia.

COLOFON Oplage 3.100 Redactieadres Origin Magazine Einsteinweg 55 2333 CC Leiden originredactie@gmail.com www.originmagazine.nl 071-5274538

ISSN 2352-0051 Aan deze Origin werkten mee Ewine van Dishoeck, Werner de Gier, Alireza Mashaghi Tabari, Rogier van Vugt en Hanneke Jelles Redactie Hoofdredacteur

Maarten Lubbers Secretaris

Laure Remmerswaal Eindredacteur

Marleen van Dorst

redactie

Iris Cornelissen, Dylan van Gerven, Femke Heddema, Eveline Kallenberg, Maarten Lubbers, Laure Remmerswaal, Jip van den Berge, Lisa van Zuijlen, Danique van Workum, Cynthia Peelen, Mo Schouten, Ineke Kwakernaak, Evita Chin A Sen

Productie UFB Universiteit Leiden Ontwerp en vormgeving Balyon, Katwijk Origin en al haar inhoud © Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen, Universiteit Leiden. Alle rechten voorbehouden.

Vrijdag 29 maart 2019