vbhfdst_Lift-3D_GO-leerschrift

3

Factuur

BALANS

€ =

tu k

T

ds

VRAAG

vo or

L

Lift3D GO_Front-Back cover.indd 1

oo f

F

el dh

AANBOD

I

be

BUY IT NOW

Economische wetenschappen Bedrijfswetenschappen deel 1 Doorstroomfinaliteit GO!

21/06/2021 10:02

tu k

ds

oo f

el dh

be

vo or

tu k

1 oo f

ds

THEMA

vo or

be

el dh

De economische kringloop

Lift3D GO_Thema 1.indb 6

21/06/2021 07:28

tu k ds

STEP-UP

LEVEL

Hoe stel je de economische spelers voor in een kringloopschema?

p. 9

STEP-IN

p. 8

vo or

be

el dh

1

oo f

Presentatie van een economische kringloop

p. 20

Lift3D GO_Thema 1.indb 7

21/06/2021 07:28

tu k

2 oo f

ds

THEMA

vo or

be

el dh

De goederen- en dienstenmarkt

Lift3D GO_Thema 2.indb 2

18/06/2021 13:04

NEXT LEVEL

tu k

ds

STEP-UP

p. 67

LEVEL

Hoe komt het aanbod van goederen en diensten tot stand?

el dh

3

oo f

Onderzoek: economische berichtgeving

LEVEL

vo or

be

2

Lift3D GO_T2_L1.indd 3

LEVEL

1

Hoe komt de vraag naar goederen en diensten tot stand?

p. 61

p. 41

p. 23

Welke keuzes moeten een consument en een producent maken?

p. 5

STEP-IN

p. 4

21/06/2021 07:42

tu k

3 oo f

ds

THEMA

vo or

be

el dh

De marktwerking

Lift3D GO_Thema 3.indb 2

18/06/2021 12:52

NEXT LEVEL

ds

tu k

p. 37

STEP-UP

el dh

oo f

Onderzoek naar de cacaomarkt

p. 34

LEVEL

be

2

vo or

LEVEL

Lift3D GO_Thema 3.indb 3

1

Hoe komt de prijs op de goederenen dienstenmarkt tot stand?

p. 15

Welke marktvormen zijn er op de goederen- en dienstenmarkt?

p. 5

STEP-IN

p. 4

18/06/2021 12:52

tu k

4 oo f

ds

THEMA

vo or

be

el dh

De arbeidsmarkt

Lift3D GO_Thema 4.indb 2

08/11/2021 08:12

ds

STEP-UP

tu k

NEXT LEVEL

LEVEL

Hoe grijpt de overheid in op de arbeidsmarkt?

el dh

3

oo f

Onderzoek: arbeidsmarkt

LEVEL

p. 83

Hoe ontstaat er een onevenwicht op de arbeidsmarkt?

p. 51

Hoe komt een marktevenwicht op de arbeidsmarkt tot stand?

p. 6

STEP-IN

p. 4

vo or

be

2

p. 109

Lift3D GO_Thema 4.indb 3

LEVEL

1

08/11/2021 08:12

tu k

5 oo f

ds

THEMA

vo or

be

el dh

Ondernemingsvormen

Lift3D GO_Thema 5.indb 2

14/10/2021 14:24

tu k

oo f

ds

NEXT LEVEL

STEP-UP

el dh

Keuze ondernemingsvorm

LEVEL

vo or

be

1

Lift3D GO_Thema 5.indb 3

p. 27

p. 24

Welke ondernemingsvormen zijn er?

p. 6

STEP-IN

p. 4

14/10/2021 14:24

tu k

6 oo f

ds

THEMA

vo or

be

el dh

De boekhouding

Lift3D GO_Thema 6.indb 2

08/11/2021 09:30

NEXT LEVEL STEP-UP

LEVEL

7

LEVEL

tu k p. 111

Hoe boek je kosten en opbrengsten?

Hoe kun je fouten in de boekhouding vermijden?

el dh

6

Welke boekhoudkundige verplichtingen heeft een onderneming?

ds

8

p. 123

oo f

LEVEL

Ontwerp van een factuur met een rekenblad

LEVEL

5

LEVEL

be

4

LEVEL

vo or

3

Lift3D GO_Thema 6.indb 3

LEVEL

2

LEVEL

1

p. 98

p. 88

Hoe stel je een journaal op?

p. 78

Hoe voer je een boekhouding via rekeningen?

p. 63

Hoe ziet de inventaris, de balans en resultatenrekening eruit?

p. 37

Hoe stel je facturen op?

p. 18

Hoe werkt het btw-systeem?

p. 5

STEP-IN

p. 4

08/11/2021 09:30

3 ds

tu k

T

el dh

oo f

F

vo or

be

I

L

Lift3D GO_Thema 1.indb 1

Thema 1: De economische kringloop

21/06/2021 07:27

Starten met Lift Welkom bij Lift. We leggen graag even uit hoe je met dit leerpakket aan de slag gaat.

1 OP WEG MET LIFT

F

Elk thema begint met een Step-in.

Daar maak je kennis met de rode draad doorheen het thema.

Hier vind je ook de doelen die je moet bereiken op het einde van dat thema. Ze omvatten de leerplandoelen, maar ook uitdagende doelen en opstapdoelen.

Bestudeer de afbeeldingen van de shoppingcentra. a

Wie zie je zoal in een shoppingcentrum?

b

Waarom bezoeken mensen een shoppingcentrum?

Good to know

oo f

I Thema 3: De marktwerking

Mensen worden gedreven door behoeften, door dingen die ze nodig hebben of willen. Daarom eten mensen, zoeken ze liefde en vriendschap, kopen ze de nieuwste smartphone ...

STEP-IN

L

1

2

In dit thema doorloop je drie levels waarin je leert …

3

Elk level biedt je een stukje kennis dat je nodig hebt om de opdracht van de Step-up uit te voeren.

1

hoe consumenten en producenten behoeften kunnen bevredigen om hun welvaart te verbeteren;

2

hoe consumenten de vraag naar goederen en diensten bepalen in functie van de prijs;

3

hoe producenten het aanbod van goederen en diensten bepalen in functie van de prijs.

Daarin duik je onder in de actualiteit en maak je zelf een krant of een journaal over de vraag naar en/ of het aanbod van een bepaald product.

THEMA 2

AANBOD

STEP-IN

ds

T

VRAAG

BUY IT NOW

In totaal zul je zes thema’s doorlopen: de economische kringloop, de goederen- en dienstenmarkt, de marktwerking, de arbeidsmarkt, ondernemingsvormen en boekhouden. Elk thema start met een Themapagina.

© rullala / Shutterstock.com

3

tu k

Het leerwerkboek bestaat uit zes thema’s en online ICT-fiches. Elk thema is op dezelfde manier opgebouwd.

4

el dh

Lift3D GO_T2_L1.indd 4

Je doorloopt per thema verschillende Levels, waarbij je telkens een centrale onderzoeksvraag beantwoordt. Je verkent de onderzoeksvraag aan de hand van verschillende opdrachten, onder de noemer Explore.

Explore 4— Hoe verloopt het collectieve aanbod van een product?

Je gaat verder met de optie die je gekozen hebt. Vink de gekozen optie aan.

Optie 1

Bij verschillende opdrachten kun je kiezen uit twee of meerdere Opties. De opties geven je de keuze of je graag een uitdaging wilt aangaan of liever meer ondersteuning wenst.

Het kan ook zijn dat je kunt kiezen volgens je interesse.

dienstenstromen (rode pijlen) tussen de verschillende partijen.

De gezinnen werken bij de bedrijven en de overheid.

De bedrijven en de overheid geven in ruil voor hun arbeid een inkomen aan de gezinnen.

3

De gezinnen sparen een gedeelte van het inkomen.

4

De gezinnen ontvangen voor hun spaargeld een vergoeding onder de vorm van rente.

5

De bedrijven leveren de goederen en diensten die de gezinnen en de overheid bij hen aankopen.

vo or

1 2

6

De gezinnen en de overheid betalen de bedrijven voor de geleverde goederen en diensten.

7

De overheid levert ook goederen en diensten aan de gezinnen en de bedrijven.

8

De bedrijven en de gezinnen betalen de goederen en de diensten door onder andere belastingen te betalen aan de overheid.

9

De bedrijven kopen ook goederen en diensten in het buitenland.

10

De bedrijven betalen voor die goederen en diensten geld aan het buitenland.

11

De bedrijven verkopen goederen en diensten aan het buitenland.

12

De bedrijven ontvangen voor die goederen en diensten geld uit het buitenland.

13

De financiële instellingen staan kredieten toe aan bedrijven en gezinnen zodat ze hun

Pizza

de tabel zie je hoeveel pizza’s Luigi en zijn

hoe de aanbodcurve van drie verschillende Nike-

concullega’s willen verkopen bij verschillende

verkopers eruitziet.

prijzen. Bestudeer hoe de aanbodcurve van drie verschillende aanbieders eruitziet.

Tabel 3.2

AANGEBODEN

De verworven leerstof is gebundeld in To the point. Daarin staat wat je moet onthouden uit het level.

Bij het onlinelesmateriaal vind je de verworven leerstof in een overzichtelijke mindmap.

AANGEBODEN

PRIJS PER

HOEVEELHEID

HOEVEELHEID

PAAR NIKE-

NIKE-SNEAKERS

PRIJS PER

PIZZA

SNEAKERS

PIZZA

VER-

VER-

KOPER 1

KOPER 2

KOPER 3

0

2

4

10,00

1

3

5

40,00

3

6

5

11,00

2

4

6

70,00

6

9

8

15,00

3

5

7

100,00

4

6

8

130,00

12

15

14

26,00

5

7

9

160,00

13

16

15

30,00

IN EURO

LUIGI 0

10

MAR-

IN EURO

VER-

CELLO 3

13

MARIO 2

12

5,00

21,00

© Qiongna Liao / Shutterstock.com

1

Ga ervan uit dat de drie Nike-verkopers de volledige markt voorstellen en dat zij dus alle

1

Ga ervan uit dat de drie pizzeria’s de volledige markt voorstellen en dat zij dus alle

aanbieders zijn op de Nike-sneakermarkt.

aanbieders zijn op de markt. Bereken nu het

Bereken het totale aanbod van Nike-sneakers.

totale aanbod van pizza’s.

LEVEL 3

In de kringloop zie je de voorstelling van de geldstromen (groene pijlen) en de goederen- en

Optie 2

Niet alleen pizzeria Luigi verkoopt pizza’s. In

verkopers van Nike-sneakers. Je bestudeert nu

THEMA 2

De relaties tussen de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland worden schematisch weergegeven in een economische kringloop.

Nike-sneakers

Op de Nike-sneakermarkt zijn er meerdere

Tabel 3.1

be

TO THE POINT

18/06/2021 12:08

49

Lift3D GO_T2_L3.indd 49

18/06/2021 12:10

investeringen kunnen financieren.

De bedrijven en gezinnen betalen voor die kredieten een vergoeding onder de vorm van rente.

O V U R

Je gaat een onderzoek uitvoeren. Een onderzoek bestaat uit verschillende stappen. Ga naar het onlinelesmateriaal en raadpleeg het document met de verschillende stappen. Interview minstens drie personen over hun behoeften. a

een persoon jonger dan 16 jaar een persoon tussen 18 en 24 jaar een persoon tussen 24 en 35 jaar een persoon tussen 35 en 60 jaar een persoon ouder dan 60 jaar b

BEKIJK DE KENNISCLIP

Vermeld dat het interview anoniem is en hoogstens zes minuten duurt.

c

Neem een blad papier of een tablet om de antwoorden te noteren.

d

Stel deze vragen en bedenk nog een drietal nieuwe vragen. 

Welke behoeften heeft u nu, waar heeft u op dit moment nood aan? (Meerdere antwoorden mogelijk.)



Welke behoeften of noden heeft u de komende weken en maanden?



Welke behoeften of noden heeft u de komende vier jaar?



Hoe zult u proberen om die behoeften te bevredigen?





18/06/2021 12:11



e

f

g

THEMA 2

LEVEL 1

STARTEN MET LIFT 2

Vink de categorie aan waartoe de geïnterviewden behoren.

14

Lift3D GO_T1_L1.indd 14

Nu is het tijd om je opgedane kennis in te oefenen aan de hand van verschillende Actions.

Action 1— Interview behoeften

THEMA 1

LEVEL 1

14

h

Geef aan welke van die behoeften: 

economische of niet-economische behoeften zijn,



primaire, secundaire of tertiaire behoeften zijn.

Geef aan: 

welke goederen individueel of collectief zijn,



welke producten goederen of diensten zijn.

Verwerk de vragen en de antwoorden met een tekstverwerker. 

Geef het document een titel en gebruik daarvoor koptekst 1.



Nummer de vragen met behulp van opsommingstekens.



Zet de vragen vetjes.



Zet de antwoorden cursief.

Bewaar het resultaat in je portfolio. Maak een map voor elk thema en een submap voor elk level en geef die submap de naam ‘Thema_X_Level_Y’. Geef het bestand een duidelijke naam zoals ‘Action_1_Interview_behoeften’.

20

Lift3D GO_T2_L1.indd 20

Lift3D GO_Thema 1.indb 2

18/06/2021 12:12

21/06/2021 07:27

Een Action More bevat een verbreding van het leerplandoel en bevat

Action 2— Hoe stel je de economische kringloop voor met MORE

MORE

inbegrip van de arbeidsmarkt, de markt voor goederen en diensten en de vermogensmarkt?

uitdagende doelen. Het is niet verplicht die Action te maken om het leerplandoel te behalen. De Action More biedt je de mogelijkheid om (als je voor de anderen klaar bent of als je Bedrijfswetenschappen volgt) je kennis van het leerplandoel te verruimen en dat doel in een breder kader te situeren. De Action More maakt ook differentiatie in interesse mogelijk.

MORE

Good to know Wanneer je op internet naar een afbeelding zoekt van een economische kringloop, zie je heel verschillende opmaken. De kringloop kan ook nog uitgebreid worden met de verschillende markten. Dat wordt toegelicht in deze Action More.

In de onderstaande economische kringloop is het schema uitgebreid met de arbeidsmarkt, de markt voor goederen en diensten en de vermogensmarkt. Vul de goederen- en dienstenstroom en de geldstroom aan door de letter bij de juiste pijl te noteren. Raadpleeg indien nodig de ontdekplaat bij het onlinelesmateriaal.

Peter Delrue werkt als vrachtwagenchauffeur bij een transportbedrijf.

B

Een kledingketen koopt T-shirts aan bij een Chinese textielfabriek.

C

De koffiebranderij betaalt de geleverde partij koffiebonen aan een Braziliaanse leverancier.

D

Catherine Bertels werkt als treinbestuurster bij de NMBS.

E

Samira ging langs bij Kreatos voor een kappersbeurt.

F

Het gemeentehuis van Wommelgem betaalt de factuur voor de geleverde mondmaskers.

G

Yousef gaat dagelijks met de trein naar het werk.

H

Het gezin Decorte gaat bij de bank een lening aan voor de financiering van de nieuwe auto.

I

Brasserie Het Hof betaalt Xander voor zijn vakantiejob.

J

Nv Coque betaalt de vennootschapsbelasting aan de overheid.

K

Het gezin Somers betaalt de meubelwinkel voor de geleverde slaapkamer.

L

Laurens betaalt btw (belasting over de toegevoegde waarde) bij de aankoop van zijn smartphone.

M

Het gezin Degroof spaart maandelijks 150,00 euro op een spaarrekening bij de bank.

N

Bakkerij Mues betaalt de factuur van de nieuwe bakoven.

tu k

A

Action 3— Smartschool Beluister het audiofragment.

Good to know Op de markt van goederen en diensten worden goederen en diensten verhandeld. De aanbieders zijn de bedrijven. De vragers zijn de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland.

Op de arbeidsmarkt wordt arbeid gevraagd en aangeboden. Het aanbod van arbeid komt van de mensen die hun arbeid aanbieden. De vraag komt van de bedrijven en de overheid.

—

Op de vermogensmarkt komen het aanbod van en de vraag naar geld samen. De vragers naar geld zijn de gezinnen, de bedrijven en de overheid die meer geld LEVEL 1

uitgeven dan hun inkomen. Het aanbod komt van de gezinnen en de bedrijven die

17

Waarom is er toch de indruk dat Smartschool een monopoliepositie heeft?

d

Wat is het gevaar indien Smartschool een monopolie zou zijn?

Aan het einde van elk level sta je stil bij de actualiteit omtrent de inhoud van dat level in de rubriek Breaking news. Bij het onlinelesmateriaal vind je de bijhorende artikels of filmpjes en de bijhorende opdracht.

18/06/2021 12:30

BREAKING NEWS

1

Ga naar het onlinelesmateriaal. Je vindt er een actualiteitsitem over het onderwerp.

2

Los de vragen op.

3

Bewaar het resultaat in je portfolio. Maak een map voor elk thema en een submap voor elk level en geef die submap de naam ‘Thema_X_Level_Y’. Geef het bestand een duidelijke naam zoals ‘Breaking_News’.

CHECKLIST

Duid aan of je de onderstaande vaardigheden voldoende beheerst.

JA

oo f

Lift3D GO_T1_L1.indd 17

Is er sprake van een monopolie van Smartschool? Waarom (niet)?

c

ds

THEMA 1

een deel van hun inkomen niet uitgeven en willen sparen.

Vat het fragment samen in een mindmap of in twee zinnen.

b

STEP-UP

1

Ik kan het begrip markt omschrijven.

2

Ik kan de goederen- en dienstenmarkt

LEVEL 1

—

a

3

Ik kan aan de hand van voorbeelden een

THEMA 3

—

4

Ik kan de kenmerken van een marktvorm

KAN

EXTRA OEFENMATERIAAL

BETER

omschrijven.

1

In dit onderzoek geef je een antwoord op de vraag ‘Welke artikels neem je op in de economische krantenpagina of het economisch nieuwsbericht voor leeftijdsgenoten?’

Elk level eindigt met een Checklist.

Het is een hulpmiddel om te beoordelen of je de doelen van dat level onder de knie hebt.

Zoek krantenartikels en nieuwsfragmenten van de afgelopen twee maanden. Die artikels en nieuwsfragmenten moeten verband houden met de vraag naar of het aanbod van goederen en diensten.

Hier volgen enkele tips of zoektermen die je kunt gebruiken om te zoeken naar artikels en

Tip:

nieuwsfragmenten. Je kunt zoektermen combineren of zoektermen met andere woorden

stijging verkoop huizen

daling vraag aardappelen

meer vraag naar mondmaskers

invoer appelen uit Polen

Verwerk die krantenartikels en nieuwsfragmenten. a

slechte oogst

stijging grondstoffenprijzen

el dh

2

stijging van de beurskoersen

concurrentie

inkomen gezinnen

inflatie

daling appartementen

proberen als zoekterm.

Volg voor je onderzoek de OVUR-strategie. Dat houdt in dat je de volgende stappen doorloopt om

Lift3D GO_T3_L1.indd 14

18/06/2021 12:14

THEMA 2

STEP-UP

tot de oplossing van dit onderzoek te komen.

opsommen.

14

Elk thema sluit af met een Step-up die je uitdaagt om je kennis toe te passen in een grotere (onderzoeks)opdracht.

Kies afhankelijk van je interesse of je een economische krant wilt maken (optie 1) of een televisiejournaal (optie 2). Vink de gekozen optie aan.

b

marktvorm benoemen.

61

18/06/2021 12:07

be

Lift3D GO_T2_L3.indd 61

vo or Kies, afhankelijk van je interesse, de oefening met de filmtickets of de tennisrackets.

Optie 1

1

Filmtickets

Op een markt is er natuurlijk meer dan een vrager. Om het niet te moeilijk te maken, ga je uit van drie consumenten of vragers. Muhammed was niet alleen op de markt van filmtickets. a

Bekijk de onderstaande tabel.

b

Bepaal de totale vraag op de markt van filmtickets. Tel voor elke prijs de gevraagde hoeveelheid op.

Tabel 1.1

GEVRAAGDE HOEVEELHEID FILMTICKETS

PRIJS PER

HOEVEELHEID

FILMTICKET

FILMTICKETS

IN EURO

MUHAMMED

DARIO

CAS

2

1

0

11,00

3

2

1

9,00

4

3

2

7,00

5

4

3

5,00

6

5

4

3,00

7

6

5

1,00

F I L

ICT-fiches

Teken de grafiek. Bepaal zelf of je de grafiek met pen en papier of met een rekenblad maakt.

67

Lift3D GO_T2_Next.indd 67

18/06/2021 12:16

De ICT-fiches vind je bij het onlinelesmateriaal. Ze helpen je om zelfstandig met een tekstverwerker, een rekenblad of een presentatiepakket aan de slag te gaan; infographics te creëren, foto’s en video’s te monteren en online samen te werken.

STARTEN MET LIFT

THEMA 2

NEXT LEVEL

LEVEL 2

2

TOTALE GEVRAAGDE

T

Een Action Next Level is moeilijker en geeft je een idee van wat er in de volgende jaren op je afkomt.

De Action Next Level zorgt dus ook voor een differentiatie in moeilijkheidsgraad en is sowieso een uitdaging.

Je vindt de Action Next Level bij het onlinelesmateriaal.

LEVEL 2

NEXT

Action 1— Vraag naar filmtickets en tennisrackets

3

3

Lift3D GO_Thema 1.indb 3

21/06/2021 07:27

2

2

Zet de gegevens van de tabel uit op de

Zet de gegevens van de tabel uit op de

grafiek.

grafiek.

a

a

Schrijf de juiste benaming bij de X-as en de Y-as.

Verdeel de assen zodat je de punten kunt uitzetten.

b

Zet de punten uit.

c

Verbind de punten met een blauwe

b

Schrijf de juiste benaming bij de X-as en de Y-as.

rechte lijn.

c

Zet de punten uit.

d

Verbind de uitgezette punten met een blauwe lijn.

2 HANDIG VOOR ONDERWEG Grafiek 5.2: Vraag naar pizza door alle vragers

Grafiek 5.1: Vraag naar Nike-sneakers door alle vragers

4

In elk thema vind je dezelfde hulpmiddelen.

Denk even aan de markt van elektrische auto’s. Wat gebeurt er met de prijs van een elektrische auto als naast Tesla, nog vele andere producenten elektrische auto’s aanbieden?

180,00 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00

Zoals je merkt komt de prijs van een product tot stand door de vraag naar en het aanbod van dat product.

Y-as:

20,00 0

5

10

15

Explore 1— Welke partijen maken deel uit van de economische kringloop?

20

X-as:

X-as:

tu k

Y-as:

40,00 0,00

Prijszetting

Doorheen het thema vind je de belangrijkste zaken op een rijtje in de rode kenniskaders.

60,00

ECONOMISCHE KRINGLOOP

TO THE POINT De economische kringloop is een schematisch model van de werking van

COLLECTIEVE VRAAG

Moeilijke woorden worden uitgelegd de economie als systeem.

Die kringloop is een abstracte voorstelling van de Op de markt komt evenwichtsprijs of marktprijs (p ) tot stand.

Bijbuitenland. die evenwichtsprijs tussen dedegezinnen, de bedrijven, de overheid en het Die hoort ook e in een relaties begrippenkader.

Die woorden ). Het is bij de de evenwichtsprijs datkringloop. qa en qv gelijk zijn. Het snijpunt van de evenwichtshoeveelheid (qeactoren vier partijen noemt men de van economische de evenwichtshoeveelheid en evenwichtsprijs is het marktevenwicht. vallen extra op door de stippellijn.

De collectieve vraag of de marktvraag is het verband tussen de prijs van een product en de gevraagde hoeveelheid van een product door alle consumenten. Het is de som van de individuele vraagfuncties.

Wanneer de aangeboden hoeveelheid groter is dan de gevraagde hoeveelheid is er sprake van een

aanbodoverschot. Dan zal de prijs afnemen tot de evenwichtsprijs is bereikt. Wanneer de gevraagde hoeveelheid groter is dan de aangeboden hoeveelheid is er een vraagoverschot. Dan zal de prijs

ds

Good to know toenemen tot de evenwichtsprijs is bereikt.

Explore 5— Hoe bekijk je de vraag wiskundig?

Dezijn financiële instellingen, met andere de banken, zijn een apart onderdeel in Er bepaalde externe factoren die dewoorden vraag kunnen de voorstelling van verschuiving de economische Nochtans is een financiële instelling een beïnvloeden en een van kringloop. de vraagcurve tot Begrippenlijst Thema 1 Je vindt die woorden ook achteraan bedrijf,hebben. net zoals winkel zijn en daarom neem je ze op bij de bedrijven. gevolg Dieeen oorzaken bijvoorbeeld: – inkomen, in de Begrippenlijst.

STEP-UP

Good to know In dit level heb je onderzocht hoe de diverse stromen binnen de economische kringloop worden voorgesteld.

LEVEL

Nu is het aan jou om een klein onderzoek te doen over de economische kringloop. Voor deze opdracht heb je de

–

keuze. Kies optie 1 en beantwoord deze onderzoeksvraag: ‘Hoe stel je de volledige economische kringloop voor

Om het makkelijk houden je ervan dat de vraagcurve een rechte is. In wiskunde wanneer bedrijven geld lenente en sparen?’

Als je van ga een uitdaging houdt, kiesuit je optie 2 en beantwoord je deze

IN JE EIGEN WOORDEN

en aangeboden. Het aanbod van arbeid

LEVEL 2

a

Werk alleen of in een groepje van maximaal drie personen.

b

Bedenk een verhaal of een situatie waarbij de bovenstaande onderzoeksvraag wordt behandeld.

Tip:

c

Hou rekening met:

oo f

In de Step-up doorloop je kringloop.

– individueel prijs van een substitutiegoed of complementair hoeveelheid (q) op de X-as. Het vak economie gebruikt ook symbolen: goed.

— Gevraagde hoeveelheid: q of in groep een aantal of alle fasen — Prijs: p Amira in hetvan derde jaar van het secundair Een verschuiving het aanbod doet zich voor bij: onderwijs. van een onderzoeksopdrachtzitom een De vergelijking van de vraagcurve is dan p = -aq + b, want het is een dalende rechte dagelijks de aantal bus van De Lijn naar school. De –Zij neemt een wijziging van het producenten; en dus is de rico (a) negatief. (Het getal a is een positief reëel getal. Het minteken is om onderzoeksvraag te beantwoorden.

Amira is verantwoordelijk de –vader eenvan technologische vernieuwing (in de voor productiemethode bijvoorbeeld) waardoor de duidelijk te maken dat de rico negatief is.) productiviteit milieudienst bijverandert; de gemeente. Haar moeder werkt Je integreert aan de hand van –deeltijds een wijziging van de kostprijs voor de productie (en de verkoop). in een grootwarenhuis en ze heeft sinds kort haar eigen schoonheidssalon in bijberoep. Daarvoor de OVUR-methode informatie uit In het vraagaanbodschema zal door die bank. verschuivingen ook de prijs heeft ze eenenlening aangegaan bij een Amira en veranderen. welke mate de prijsZe verandert, is niet altijd correct te bepalen. diverse bronnen, de inhoud vanInhet haar ouders zijn vegetariërs. eten vaak speciale Er zijn immers verschillende factoren die tegelijk op de vraag en het aanbod fruitsoorten en groenten die gekweekt worden door BEKIJK DE thema of van de eerste graad. kunnen inspelen.

Optie 2: stel jevertaling de volledige economische kringloop voor wanneer de overheid geld leent?

Wanneer jeHoede maakt naar economie, dan staat de prijs (p) op de Y-as en de

1

economische

Dat is een schematisch model van de

kringloop

werking van de economie als systeem.

Die kringloop is een abstracte voorstelling van de relaties tussen de gezinnen, de

bedrijven, de overheid en het buitenland.

v

—

alle schakels en hun onderlinge relatie,

—

de pijlen die de geldstroom en de goederen- en dienstenstroom voorstellen.

1

De geldstroom houdt in dat de bedrijven

en de overheid de gezinnen betalen voor

Volg voor je onderzoek de OVUR-strategie. Dat houdt in dat je de volgende stappen doorloopt om tot de

de geleverde arbeid. De gezinnen, de

v

oplossing van dit onderzoek te komen.

geldstroom

bedrijven, de overheid en het buitenland betalen op hun beurt voor de geleverde

goederen en diensten. De gezinnen sparen

AANDACHTSPUNTEN BIJ DE ONDERZOEKSVRAAG

meestal een gedeelte van hun inkomen bij de bank die hen daarvoor vergoedt met

Wat wordt er van mij

rente. De banken stellen op hun beurt het

verwacht?

geld ter beschikking aan de bedrijven en de

Wat zijn de

gezinnen die het geld nodig hebben voor

doelstellingen?

V

hun investeringen. Zij betalen daarvoor interest aan de bank.

Hoe ga ik het doen?

Voorbereiden

1

Welke bronnen heb ik nodig?

Op de goederen- en dienstenmarkt worden

dienstenmarkt

goederen en diensten verhandeld. De

aanbieders zijn de producenten, de vragers

18/06/2021 12:20

U

Welke invulling

Uitvoeren

geef ik aan de

Wat vind ik van het

Reflecteren

geleverde werk?

Wat kan er beter?

THEMA 1

STEP-UP

Wat was goed?

d

O V U R

Lift3D GO_T1_L1.indd 22

Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

goederen- en

De goederen- en dienstenstroom bestaat

dienstenstroom

uit de gezinnen die arbeid leveren, en uit de

rente

Dat is de vergoeding die de banken betalen

KENNISCLIP

bedrijven, de overheid en het buitenland die goederen en diensten leveren.

1

aan gezinnen wanneer zij sparen bij de bank. Het begrip wordt ook gebruikt voor de vergoeding die de gezinnen, bedrijven en de

GEZINNEN

BEDRIJVEN

OVERHEID

BUITENLAND

Amira

grootwarenhuis

De Lijn

landbouwers

vader

schoonheidssalon

de gemeente

moeder

de bank

Verwerk het geheel tot een infographic in Canva en stel hem aan de klas voor. Gebruik daarvoor de ICT-fiche_C_01.

e

22

en het buitenland

1

landbouwers in verre landen.

onderzoeksvraag?

R

zijn de gezinnen, de bedrijven, de overheid

el dh

Lift3D GO_T2_L2.indd 34

goederen- en

LEVEL 2

MOGELIJKE VRAGEN

Wat moet ik doen?

Oriërenten

01/06/2021 08:55

overheid betalen aan de banken.

Lift3D GO_T1_L1.indd 21

THEMA 3

O

BEGRIPPENLIJST

STAP

O V U R

34

THEMA 1

THEMA 2

VERKLARING

Op de arbeidsmarkt wordt arbeid gevraagd

consument, aanbieden, de vraag komt van de bedrijven en de overheid.

Lees–de tekst over Amira.

Noteer de onderstreepte woorden onder de juiste actor van de economische het aantal consumenten,

gekozen optie aan. is dedevergelijking van een rechte: y = ax + b

Optie 1: Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer bedrijven geld lenen en sparen?

BEGRIP

1 voorkeur (voor een product of dienst) van dearbeidsmarkt

komt van de mensen die hun arbeid

onderzoeksvraag: ‘Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer de overheid geld leent?’ Vink

25

21

18/06/2021 12:21

vo or

In een Forum voer je in groepjes of met de hele klas een gesprek over een bepaalde stelling.

Het is de bedoeling dat je luistert naar elkaars mening en leert hoe anderen denken, maar ook dat je je eigen mening leert onderbouwen met argumenten.

18/06/2021 12:19

Good to know

THEMA 1

be

In de Good to know-kaders staan handige tips of weetjes bij de uitvoering van de opdrachten.

LEVEL 1

Lift3D GO_T3_L2.indd 25

Bedrijven zoals De Lijn en de NMBS zijn overheidsbedrijven. Dat zijn bedrijven die in handen zijn van de overheid, en dus door de staat gecontroleerd worden.

10

Explore 6— Is welvarend zijn het belangrijkste?

Lift3D GO_T1_L1.indd 10

18/06/2021 12:22

Forum Bespreek de titel van deze explore.

1

In de vorige explore leerde je dat België een welvarend land is. Wil dat zeggen dat alle inwoners het goed hebben? Lees de volgende tekst en bestudeer de tabel. Beantwoord daarna de vragen. a

Hoe scoort België op het vlak van zelfdodingen?

b

In welke landen is het onderzoek van Unicef uitgevoerd?

De volgende iconen helpen je ook nog een eind op weg: c

Welke problemen worden in het rapport van Unicef aangehaald?

Je vindt online extra (ondersteunend) materiaal.

STARTEN MET LIFT

Het beeldfragment dat hierbij hoort, vind je online.

4

Lift3D GO_Thema 1.indb 4

Het luisterfragment dat hierbij hoort, vind je online.

Waar kun je het beste opgroeien? België krijgt in Unicef-rapport slechte punten voor mentale Je moet iets bewaren in je portfolio. gezondheid en kinderarmoede Je vindt online een ontdekplaat.

Je oefent je ICT-vaardigheden.Nederland, Denemarken en Noorwegen zijn de beste landen om als kind op te groeien. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van de kinderrechtenorganisatie Unicef naar de fysieke en mentale gezondheid van minderjarigen in de 41 meest welvarende landen. België staat op een algemene achtste plaats. Niet slecht, al is het niet allemaal goed nieuws. Zo scoren we slecht als het gaat over de gezondheid van kinderen, kinderarmoede en sociaal beleid.

In het rapport ‘Worlds of Influence: Inzicht in wat het welzijn van kinderen in rijke landen vormgeeft’ onderzoekt Unicef de mentale en fysieke gezondheid van kinderen in de 41 meest welvarende lidstaten van de Europese Unie en de OESO. De kinderrechtenorganisatie nam ook de sociale en academische vaardigheden onder de loep.

Nederland, Denemarken en Noorwegen halen in de algemene rangschikking de beste score, met andere

21/06/2021 07:28

Je kunt vrij oefenen of de leraar kan opdrachten voor jou klaarzetten.

oo f

Hier vind je de opdrachten die de leraar voor jou heeft klaargezet.

ds

Leerstof kun je inoefenen op jouw niveau.

tu k

HET ONLINELEERPLATFORM BIJ LIFT

el dh

Hier kan de leraar toetsen en taken voor jou klaarzetten.

be

Benieuwd hoe ver je al staat met je oefeningen en opdrachten? Hier vind je een helder overzicht van je resultaten.

Hier vind je het lesmateriaal per hoofdstuk (onder andere videobestanden, instructiefiches en instructiefilmpjes).

STARTEN MET LIFT

vo or

Ga ook hier aan de slag met ontdekplaten en de bijhorende werkblaadjes.

5

Lift3D GO_Thema 1.indb 5

21/06/2021 07:28

tu k

1 oo f

ds

THEMA

vo or

be

el dh

De economische kringloop

Lift3D GO_Thema 1.indb 6

21/06/2021 07:28

tu k ds

STEP-UP

LEVEL

Hoe stel je de economische spelers voor in een kringloopschema?

p. 9

STEP-IN

p. 8

vo or

be

el dh

1

oo f

Presentatie van een economische kringloop

p. 20

Lift3D GO_Thema 1.indb 7

21/06/2021 07:28

STEP-IN 1

In onze maatschappij spelen verschillende partijen een belangrijke rol in de economie. Herken je ze?

Noteer de namen onder de afbeeldingen.

D

E

C

tu k

B

be

el dh

oo f

ds

A

STEP-IN THEMA 1

2

I

© Mariusz Bugno

In dit thema doorloop je een level waarin je leert …

1

3

© Dafinchi / Shutterstock.com

H

vo or

G

F

wat de relatie is tussen de verschillende actoren in de economische kringloop.

Dat level biedt je een stukje kennis dat je nodig hebt om de opdracht van de Step-up uit te voeren.

Daarin stel je de economische kringloop voor op een originele manier.

8

Lift3D GO_Thema 1.indb 8

21/06/2021 07:28

LEVEL 1

tu k

Hoe stel je de economische spelers voor in een kringloopschema?

INTRO 1

De wagen van het gezin Vermoesen heeft het begeven. Het gezin gaat dus op zoek naar een nieuwe staande relaties op de juiste plaats in het schema.

ds

wagen. Daar komen verschillende economische spelers bij kijken. Noteer de letters van de onder-

De Zuid-Koreaanse autofabrikant levert de nieuwe auto bij de garage.

B

Het gezin Vermoesen betaalt de bestelde auto aan de Hyundai-garage in de buurt.

C

Het gezin Vermoesen betaalt de belasting op inverkeerstelling (inschrijvingstaks) aan de overheid.

Het gezin Vermoesen sluit een omniumverzekering af bij een verzekeringsmaatschappij.

el dh

D

oo f

A

Bedrijven

vo or

be

Gezinnen

Overheid

In dit level beantwoord je stap voor stap deze onderzoeksvraag: Hoe stel je de relaties tussen de verschillende economische spelers voor in een

THEMA 1

kringloopschema?

LEVEL 1

2

Buitenland

9

Lift3D GO_Thema 1.indb 9

21/06/2021 07:28

Explore 1— Welke partijen maken deel uit van de economische kringloop?

ECONOMISCHE KRINGLOOP

De economische kringloop is een schematisch model van de werking van

tu k

de economie als systeem. Die kringloop is een abstracte voorstelling van de

relaties tussen de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland. Die

ds

vier partijen noemt men de actoren van de economische kringloop.

Good to know

De financiële instellingen, met andere woorden de banken, zijn een apart onderdeel in

oo f

de voorstelling van de economische kringloop. Nochtans is een financiële instelling een bedrijf, net zoals een winkel en daarom neem je ze op bij de bedrijven.

kringloop.

el dh

Lees de tekst over Amira. Noteer de onderstreepte woorden onder de juiste actor van de economische

vo or

be

Amira zit in het derde jaar van het secundair onderwijs.

Zij neemt dagelijks de bus van De Lijn naar school. De vader van Amira is verantwoordelijk voor de milieudienst bij de gemeente. Haar moeder werkt deeltijds in een grootwarenhuis en ze heeft sinds kort haar eigen schoonheidssalon in bijberoep. Daarvoor heeft ze een lening aangegaan bij een bank. Amira en haar ouders zijn vegetariërs. Ze eten vaak speciale fruitsoorten en groenten die gekweekt worden door landbouwers in verre landen.

Good to know Bedrijven zoals De Lijn en de NMBS zijn overheidsbedrijven. Dat zijn bedrijven die in

GEZINNEN

BEDRIJVEN

OVERHEID

BUITENLAND

THEMA 1

LEVEL 1

handen zijn van de overheid, en dus door de staat gecontroleerd worden.

10

Lift3D GO_Thema 1.indb 10

21/06/2021 07:28

Explore 2— Wat houdt de goederen- en dienstenstroom in?

GOEDEREN- EN DIENSTENSTROOM

De goederen- en dienstenstroom bestaat uit de gezinnen die arbeid leveren en uit de bedrijven, de overheid en het buitenland die

tu k

goederen en diensten leveren.

ds

Good to know

Goederen, zoals een smartphone, zijn tastbaar. Diensten, zoals een doktersbezoek, zijn

oo f

niet-tastbaar. Als je geen onderscheid wilt maken, spreek je van een product.

Vul de goederen- en dienstenstroom aan door de letter bij de juiste pijl te noteren.

De vader van Amira werkt bij de gemeente.

B

De moeder van Amira werkt in een grootwarenhuis.

C

Amira gebruikt dagelijks De Lijn om naar school te gaan.

D

De Belgische supermarkten kopen fruit en groenten aan bij buitenlandse landbouwers.

E

De ouders van Amira kopen fruit en groenten in de supermarkt.

F

Een Belgische chocolatier verkoopt pralines aan een Nederlandse supermarktketen.

G

Een fabrikant van digitale borden levert vijf borden aan de school van Amira.

Gezinnen

vo or

be

el dh

A

Bedrijven

Buitenland

THEMA 1

LEVEL 1

Overheid

11

Lift3D GO_Thema 1.indb 11

21/06/2021 07:28

Explore 3— Wat houdt de geldstroom in?

GELDSTROOM

De geldstroom houdt in dat de bedrijven en de overheid de gezinnen overheid en het buitenland betalen op hun beurt voor de geleverde goederen en diensten. Meestal geven de gezinnen niet al het verdiende geld uit maar sparen bij de bank. Ze stellen hun geld ter

tu k

betalen voor de geleverde arbeid. De gezinnen, de bedrijven, de

beschikking bij de bank en die bank betaalt hen er rente voor. Op hun beurt stellen de banken het geld ter beschikking aan de bedrijven,

ds

de gezinnen en de overheid die het geld nodig hebben voor hun

investeringen. De bedrijven, de gezinnen en de overheid betalen daar

Good to know

oo f

dan rente voor aan de bank.

De termen rente en interest worden vaak door elkaar gebruikt. Er is geen verschil qua

el dh

betekenis, maar binnen een economische context geniet de term ‘rente’ de voorkeur.

Vul de geldstroom aan door de letter bij de juiste pijl te noteren.

De moeder van Amira ontvangt haar salaris van het grootwarenhuis.

B

Peter Van Damme, de leraar economie van Amira, ontvangt zijn salaris van het ministerie van Onderwijs.

C

De ouders van Amira betalen het abonnement van De Lijn.

D

De Belgische supermarkten betalen buitenlandse landbouwers voor de geleverde groenten en

be

A

fruitsoorten.

E

De ouders van Amira betalen personenbelasting waarmee de overheid onder andere het

vo or

onderwijs kan financieren.

F

Amira zet het geld dat ze voor haar verjaardag van haar grootouders heeft gekregen, op haar spaarrekening.

G

De ouders van Amira betalen de supermarkt voor hun aankopen.

H

De gemeente Wommelgem betaalt de geleverde stookolie aan de betrokken leverancier.

I

De Nederlandse supermarktketen betaalt de

J

De bank geeft een lening aan de moeder van Amira zodat ze met haar schoonheidssalon kan starten in bijberoep.

THEMA 1

LEVEL 1

geleverde pralines.

12

Lift3D GO_Thema 1.indb 12

21/06/2021 07:28

ds

tu k

Gezinnen

Bedrijven

oo f

Overheid

el dh

Buitenland

Explore 4— Wat is de meerwaarde van een model als de economische kringloop?

2

Lees de onderstaande tekst.

be

1

Markeer de meerwaarde van een model als de economische kringloop.

De economische kringloop is een vereenvoudigde voorstelling van de economische relaties tussen de

vo or

belangrijkste economische spelers: de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland. Economen werken graag met modellen omdat de economische werkelijkheid te complex is om in haar volledigheid te overzien.

De economische kringloop focust op de geldstroom en de goederen- en dienstenstroom. Doorheen je schoolloopbaan in het secundair onderwijs zul je nog heel wat andere economische modellen tegenkomen zoals dat van de marktwerking met het spel van vraag en aanbod. Doorheen de methode wordt er waar mogelijk naar de economische kringloop verwezen om duidelijk te maken welk onderdeel je op dat moment bestudeert. Zo helpt de economische kringloop jou ook om het grote plaatje niet uit het oog te

THEMA 1

LEVEL 1

verliezen!

13

Lift3D GO_Thema 1.indb 13

21/06/2021 07:28

TO THE POINT De relaties tussen de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland worden schematisch weergegeven in een economische kringloop.

dienstenstromen (rode pijlen) tussen de verschillende partijen.

tu k

In de kringloop zie je de voorstelling van de geldstromen (groene pijlen) en de goederen- en

De gezinnen werken bij de bedrijven en de overheid.

2

De bedrijven en de overheid geven in ruil voor hun arbeid een inkomen aan de gezinnen.

3

De gezinnen sparen een gedeelte van het inkomen.

4

De gezinnen ontvangen voor hun spaargeld een vergoeding onder de vorm van rente.

5

De bedrijven leveren de goederen en diensten die de gezinnen en de overheid bij hen aankopen.

6

De gezinnen en de overheid betalen de bedrijven voor de geleverde goederen en diensten.

7

De overheid levert ook goederen en diensten aan de gezinnen en de bedrijven.

8

De bedrijven en de gezinnen betalen de goederen en de diensten door onder andere belastingen te betalen aan de overheid.

oo f

ds

1

De bedrijven kopen ook goederen en diensten in het buitenland.

10

De bedrijven betalen voor die goederen en diensten geld aan het buitenland.

11

De bedrijven verkopen goederen en diensten aan het buitenland.

12

De bedrijven ontvangen voor die goederen en diensten geld uit het buitenland.

13

De financiële instellingen staan kredieten toe aan bedrijven en gezinnen zodat ze hun

el dh

9

investeringen kunnen financieren.

De bedrijven en gezinnen betalen voor die kredieten een vergoeding onder de vorm van rente.

BEKIJK DE KENNISCLIP

THEMA 1

LEVEL 1

vo or

be

14

14

Lift3D GO_Thema 1.indb 14

21/06/2021 07:28

15

Lift3D GO_Thema 1.indb 15

21/06/2021 07:28

THEMA 1

be

LEVEL 1

8

2

Goederen- en dienstenstroom

Geldstromen

Overheid

1

7

5

7

Buitenland

8

6

3

6

14

4

10

12

1

11

9

5

14

13

tu k

Bedrijven

13

ds

oo f

el dh Gezinnen

2

Goederen- en dienstenstroom / Geldstroom

vo or

Action 1— Hoe werkt de economische kringloop?

Vervolledig de economische kringloop door deze activiteiten met pijlen aan te duiden.

2

Noteer: a

de letter van de goederen- en dienstenstroom in het rood,

b

de letter van de geldstroom in het groen.

tu k

1

Ferre Verplanken werkt als inspecteur bij de politie.

B

Koffiebranderij Fascino koopt een partij koffiebonen bij een landbouwer in Peru.

C

Stijn betaalt Panos voor het broodje dat hij kocht tijdens de middagpauze.

D

Cleandienst poetst dagelijks de gebouwen van het gemeentehuis van Ravels.

E

De Duitse hotelketen betaalt de kaasfabrikant voor de geleverde Belgische kazen.

F

De bank staat de kaasfabrikant een lening toe om de uitbreiding van het magazijn te financieren.

G

Treinbestuurder Gomez ontvangt zijn maandelijkse salaris van de NMBS.

H

Het gezin Neirens betaalt 4 358,00 euro personenbelasting aan de fiscus.

I

De firma Gabriels vult de brandstoftank van het gezin Yilmaz.

J

Het gezin Bilgun ontvangt 21,00 euro rente van de bank als vergoeding voor een spaarrekening.

el dh

oo f

ds

A

be

Gezinnen

Bedrijven

vo or

Overheid

Geldstromen

Buitenland

THEMA 1

LEVEL 1

Goederen- en dienstenstroom

16

Lift3D GO_Thema 1.indb 16

21/06/2021 07:29

Action 2— Hoe stel je de economische kringloop voor met inbegrip van de arbeidsmarkt, de markt voor goederen en diensten en de vermogensmarkt?

RE

MORE

MO

MORE

tu k

Good to know Wanneer je op internet naar een afbeelding zoekt van een economische kringloop, zie je heel verschillende opmaken. De kringloop kan ook nog uitgebreid worden met de

ds

verschillende markten. Dat wordt toegelicht in deze Action More.

In de onderstaande economische kringloop is het schema uitgebreid met de arbeidsmarkt, de markt voor goederen en diensten en de vermogensmarkt. Vul de goederen- en dienstenstroom en de geldstroom aan door

oo f

de letter bij de juiste pijl te noteren. Raadpleeg indien nodig de ontdekplaat bij het onlinelesmateriaal.

Peter Delrue werkt als vrachtwagenchauffeur bij een transportbedrijf.

B

Een kledingketen koopt T-shirts aan bij een Chinese textielfabriek.

C

De koffiebranderij betaalt de geleverde partij koffiebonen aan een Braziliaanse leverancier.

D

Catherine Bertels werkt als treinbestuurster bij de NMBS.

E

Samira ging langs bij Kreatos voor een kappersbeurt.

F

Het gemeentehuis van Wommelgem betaalt de factuur voor de geleverde mondmaskers.

G

Yousef gaat dagelijks met de trein naar het werk.

H

Het gezin Decorte gaat bij de bank een lening aan voor de financiering van de nieuwe auto.

I

Brasserie Het Hof betaalt Xander voor zijn vakantiejob.

J

Nv Coque betaalt de vennootschapsbelasting aan de overheid.

K

Het gezin Somers betaalt de meubelwinkel voor de geleverde slaapkamer.

L

Laurens betaalt btw (belasting over de toegevoegde waarde) bij de aankoop van zijn smartphone.

M

Het gezin Degroof spaart maandelijks 150,00 euro op een spaarrekening bij de bank.

be

N

el dh

A

Bakkerij Mues betaalt de factuur van de nieuwe bakoven.

vo or

Good to know —

Op de markt van goederen en diensten worden goederen en diensten verhandeld. De aanbieders zijn de bedrijven. De vragers zijn de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland.

—

Op de arbeidsmarkt wordt arbeid gevraagd en aangeboden. Het aanbod van arbeid komt van de mensen die hun arbeid aanbieden. De vraag komt van de bedrijven en de overheid.

—

Op de vermogensmarkt komen het aanbod van en de vraag naar geld samen. De uitgeven dan hun inkomen. Het aanbod komt van de gezinnen en de bedrijven die

THEMA 1

een deel van hun inkomen niet uitgeven en willen sparen.

LEVEL 1

vragers naar geld zijn de gezinnen, de bedrijven en de overheid die meer geld

17

Lift3D GO_Thema 1.indb 17

21/06/2021 07:29

tu k ds oo f el dh Gezinnen

Arbeidsmarkt

Vermogensmarkt

Overheid

Bedrijven

Buitenland

THEMA 1

LEVEL 1

vo or

be

Markt van goederen en diensten

18

Lift3D GO_Thema 1.indb 18

21/06/2021 07:29

BREAKING NEWS 1

Ga naar het onlinelesmateriaal. Je vindt er een actualiteitsitem over het onderwerp.

2

Los de vragen op.

3

Bewaar het resultaat in je portfolio. Maak een map voor elk thema en een submap voor elk level en geef

tu k

die submap de naam ‘Thema_X_Level_Y’. Geef het bestand een duidelijke naam zoals ‘Breaking_News’.

CHECKLIST

JA Ik kan de economische relaties tussen de

KAN

BETER

EXTRA OEFENMATERIAAL

oo f

1

ds

Duid aan of je de onderstaande vaardigheden voldoende beheerst.

gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland omschrijven.

2

Ik kan de goederenstroom in de economische

3

el dh

kringloop illustreren met een voorbeeld.

Ik kan de geldstroom in de economische kringloop illustreren met een voorbeeld.

4

Ik kan de economische kringloop voorstellen aan de hand van een schema.

Ik kan een infographic maken.

THEMA 1

LEVEL 1

vo or

be

5

19

Lift3D GO_Thema 1.indb 19

21/06/2021 07:29

STEP-UP In dit level heb je onderzocht hoe de diverse stromen binnen de economische kringloop worden voorgesteld.

Nu is het aan jou om een klein onderzoek te doen over de economische kringloop. Voor deze opdracht heb je de keuze. Kies optie 1 en beantwoord deze onderzoeksvraag: ‘Hoe stel je de volledige economische kringloop voor

tu k

wanneer bedrijven geld lenen en sparen?’ Als je van een uitdaging houdt, kies je optie 2 en beantwoord je deze onderzoeksvraag: ‘Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer de overheid geld leent?’ Vink de gekozen optie aan.

Optie 1: Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer bedrijven geld lenen en sparen?

Optie 2: Hoe stel je de volledige economische kringloop voor wanneer de overheid geld leent?

Werk alleen of in een groepje van maximaal drie personen.

b

Bedenk een verhaal of een situatie waarbij de bovenstaande onderzoeksvraag wordt behandeld.

c

Hou rekening met: —

alle schakels en hun onderlinge relatie,

—

de pijlen die de geldstroom en de goederen- en dienstenstroom voorstellen.

oo f

Tip:

ds

a

Volg voor je onderzoek de OVUR-strategie. Dat houdt in dat je de volgende stappen doorloopt om tot de oplossing van dit onderzoek te komen.

O

MOGELIJKE VRAGEN

AANDACHTSPUNTEN BIJ DE ONDERZOEKSVRAAG

el dh

STAP

O V U R

Wat moet ik doen?

Oriërenten

Wat wordt er van mij verwacht?

Wat zijn de

doelstellingen?

V

Hoe ga ik het doen?

Welke bronnen heb ik

be

Voorbereiden

nodig?

Welke invulling

Uitvoeren

geef ik aan de

vo or

U

onderzoeksvraag?

R

Wat vind ik van het

Reflecteren

geleverde werk?

Wat kan er beter?

THEMA 1

STEP-UP

Wat was goed?

20

d

Verwerk het geheel tot een infographic in Canva en stel hem aan de klas voor. Gebruik daarvoor de ICT-fiche_C_01.

e

Lift3D GO_Thema 1.indb 20

Geef het bestand een duidelijke naam en bewaar het in je portfolio.

21/06/2021 07:29

Begrippenlijst Thema 1 1

BEGRIP

VERKLARING

economische

Dat is een schematisch model van de

kringloop

werking van de economie als systeem.

IN JE EIGEN WOORDEN

Die kringloop is een abstracte voorstelling

van de relaties tussen de gezinnen, de

bedrijven, de overheid en het buitenland.

1

geldstroom

De geldstroom houdt in dat de bedrijven de geleverde arbeid. De gezinnen, de

bedrijven, de overheid en het buitenland betalen op hun beurt voor de geleverde

ds

en de overheid de gezinnen betalen voor

tu k

LEVEL

goederen en diensten. De gezinnen sparen

oo f

meestal een gedeelte van hun inkomen bij

de bank die hen daarvoor vergoedt met

rente. De banken stellen op hun beurt het

geld ter beschikking aan de bedrijven en de

gezinnen die het geld nodig hebben voor

hun investeringen. Zij betalen daarvoor

1

interest aan de bank.

goederen- en

De goederen- en dienstenstroom bestaat

dienstenstroom

uit de gezinnen die arbeid leveren, en uit de

rente

el dh

1

bedrijven, de overheid en het buitenland die

goederen en diensten leveren.

Dat is de vergoeding die de banken betalen

be

aan gezinnen wanneer zij sparen bij de

bank. Het begrip wordt ook gebruikt voor de

vergoeding die de gezinnen, bedrijven en de

BEGRIPPENLIJST THEMA 1

vo or

overheid betalen aan de banken.

21

Lift3D GO_Thema 1.indb 21

21/06/2021 07:29

NOTITIES

tu k

ds

oo f

vo or

be

el dh

LIFT-Thema 1.indb 115

16/03/2020 15:28

tu k ds oo f el dh be vo or LIFT-Thema 1.indb 116

16/03/2020 15:28

tu k

ds

oo f

vo or

be

el dh

LIFT-Thema 1.indb 116

16/03/2020 15:28