Inhoud 5 Inleiding 15 Deel 1 De context van projectmatig werken 17 Hoofdstuk 1 Welke plaats hebben digitale initiatieven in de hedendaagse business? #opstarten 21 1 Inleiding en leerdoel 21 2 Digitale projecten in de bedrijfswereld 21 2.1 Context 21 2.2 Definities 22 3 Projecten herkennen 25 4 Programma’s versus projecten 26 Hoofdstuk 2 Hoe gaan we van initiatie tot oplevering? #faseren 29 1 Inleiding en leerdoel 29 2 Projectbouwsteen: deliverable 29 3 Projecten uitvoeren 30 4 Projecten leiden 32 5 Projectmatig werken 34 Hoofdstuk 3 Welke rollen en factoren leiden tot een succesvolle oplevering? #organiseren 35 1 Inleiding en leerdoel 35 2 Projectsucces 35 2.1 Definities 35 2.2 Waarom projecten falen 36 3 Projecten in een organisatie 38 3.1 Invloed van de organisatiestructuur 38 3.2 Invloed van cultuur en stijl 38 3.3 Waar zit het ownership van een digitaal initiatief? 38 4 De rollen op een project 39 Inhoud
Inhoud 6 Deel 2 Projecten initiëren 45 Hoofdstuk 4 Wat zijn de noden van onze klant? #requirements analyseren 49 1 Inleiding en leerdoel 49 2 Beschrijving en doel 50 2.1 Het proces van requirementsanalyse 50 2.1.1 Bevragen 50 2.1.2 Analyseren 52 2.1.3 Specificeren 53 2.1.4 Valideren 53 2.2 Types vereisten 54 2.3 Verschil tussen requirementsanalyse en softwareanalyse 56 3 Rollen en verantwoordelijkheden 56 4 Deliverables 57 4.1 Scope statement 57 4.2 User stories 58 4.3 Software Requirements Specification (SRS) 59 5 Aandachtspunten 60 Hoofdstuk 5 Wat is de impact van ons digitaal initiatief op de organisatie? #processen 63 1 Inleiding en leerdoel 63 2 Beschrijving en doel 63 2.1 Input voor de mogelijke business case 64 2.2 Input voor het analysedocument 65 2.3 Input voor de testfase 65 2.4 Input voor change management 65 3 Rollen en verantwoordelijkheden 66 4 Deliverables 67 5 Afhankelijkheden 69 6 Aandachtspunten 69 7 Methodologieën – BPMN 70 7.1 Evolutie van BPMN 70 7.2 BPMN 1.0 (2006) 71 7.2.1 Flow objects 71 7.2.2 Connecting objects 71
7.2.3 Swimlanes 71 7.2.4 Artifacts 72 7.3 BPMN 1.1 (2008) en BPMN 1.2 (2009) 72 7.4 BPMN 2.0 (2011) 72 Hoofdstuk 6 Is ons initiatief haalbaar en winstgevend? #business case 75 1 Inleiding en leerdoel 75 2 Beschrijving en doel 75 2.1 Projecten gedreven door factoren van buitenaf 75 2.2 Projecten gedreven door optimalisatietrajecten 76 2.3 Projecten gedreven door verbeteringstrajecten 76 2.4 Projecten gedreven door een nood aan onderscheidend vermogen 76 3 Rollen en verantwoordelijkheden 77 4 Deliverables 78 4.1 Business case 78 4.2 Scope statement 81 4.3 Risicoanalyse 82 5 Afhankelijkheden 82 6 Aandachtspunten 83 Hoofdstuk 7 Wie gaat de uitvoering verzorgen? #makeorbuy 85 1 Inleiding en leerdoel 85 2 Beschrijving en doel 86 2.1 De ‘Make or Buy’-beslissing 86 2.2 Het commerciële traject 88 3 Rollen en verantwoordelijkheden 89 4 Deliverables 90 4.1 Project proposal 90 4.1.1 Context van het project en de mogelijke impact op de organisatie 90 4.1.2 Doelen van het project 90 4.1.3 De oplossing 91 4.1.4 Kosten 91 4.1.5 Voorwaarden en assumpties 92 4.1.6 Voorlopige tijdlijn 93 Inhoud 7
5 Afhankelijkheden 93 6 Aandachtspunten 94 Deel 3 Projecten uitvoeren 95 Hoofdstuk 8 Hoe plannen we de verschillende activiteiten in? #planning 99 1 Inleiding en leerdoel 99 2 Beschrijving en doel 99 2.1 Wie: de invulling van het projectteam en ondersteuning 99 2.2 Waar: de praktische details 100 2.3 Wanneer: de concrete tijdsplanning 100 3 Rollen en verantwoordelijkheden 101 4 Deliverables 101 4.1 Kick-offmeeting 101 4.2 Projectplan 103 4.2.1 WBS 103 4.2.2 GANTT-chart (www.gantt.com) 106 4.2.3 Network diagram 107 5 Afhankelijkheden 109 6 Aandachtspunten 110 Hoofdstuk 9 Hoe gaat onze oplossing er concreet uitzien? #analyse 111 1 Inleiding en leerdoel 111 2 Beschrijving en doel 111 2.1 Workshops 111 2.2 Opmaken van een proof of concept of een prototype 112 2.3 Opstellen van het analysedocument 112 2.4 Validatie van de analyse 113 2.5 Voorbereiding van de implementatiefase 113 3 Rollen en verantwoordelijkheden 113 4 Deliverables 114 4.1 Analysedocument 114 4.2 Procesbeschrijvingen AS-IS en TO-BE 114 4.3 Functioneel ontwerp 116 4.4 Technisch ontwerp 117 Inhoud 8
4.5 Security, autorisaties en rollen 119 4.6 Interfaces 120 4.7 Datamigratie 120 4.8 Systeemarchitectuur 121 4.9 Testplan 122 4.10 Veronderstellingen 122 5 Afhankelijkheden 123 6 Aandachtspunten 123 Hoofdstuk 10 Hoe gaan we de oplossing realiseren? #implementatie 125 1 Inleiding en leerdoel 125 2 Beschrijving en doel 125 3 Rollen en verantwoordelijkheden 126 4 Deliverables 127 5 Afhankelijkheden 127 6 Aandachtspunten 128 Hoofdstuk 11 Hoe garanderen we de kwaliteit van onze oplossing? #testen 131 1 Inleiding en leerdoel 131 2 Beschrijving en doel 131 2.1 Testtypes 133 2.1.1. Functionaliteitstesten 133 2.1.2 Cross-platform-testen (portabilitytesten) 133 2.1.3 Performantietesten 134 2.1.4 Gebruiksvriendelijkheidstesten 134 2.1.5 Veiligheidstesten 134 2.1.6 Regressietesten 135 2.1.7 Volumetesten 135 2.2 Testlevels 135 2.2.1 Unittesten 135 2.2.2 Integratietesten 136 2.2.3 Systeemtesten 136 2.2.4 Acceptatietesten 136 Inhoud 9
3 Rollen en verantwoordelijkheden 136 4 Deliverables 137 4.1 Testplan 137 4.1.1 Testscenario’s 137 4.1.2 Testdata 137 4.1.3 Verantwoordelijkheden en planning 137 4.1.4 Testtools 137 4.1.5 Afspraken rond acceptatie 138 4.2 Testresultaten 138 5 Afhankelijkheden 139 6 Aandachtspunten 139 Hoofdstuk 12 Hoe leveren we onze oplossing op? #turnover 141 1 Inleiding en leerdoel 141 2 Beschrijving en doel 141 2.1 Documentatie 141 2.2 Training 142 2.3 Support 142 2.4 IT service management 144 3 Rollen en verantwoordelijkheden 144 4 Deliverables 145 4.1 Documentatie 145 4.2 Procedures 145 4.3 Cutoverplan 146 4.4 Hand-overchecklist 146 5 Afhankelijkheden 147 6 Aandachtspunten 148 7 Methodologieën – ITIL 149 7.1 Service strategy 150 7.2 Service design 150 7.3 Service transition 151 7.4 Transition planning & support 151 7.5 Change management 151 7.6 Service asset and configuration management 151 7.7 Release and deployment management 152 7.8 Service validation and testing 152 7.9 Change evaluation 152 Inhoud 10
7.10 Knowledge management 152 7.11 Service operation 153 7.11.1 Event management 153 7.11.2 Access management 153 7.11.3 Incident management 153 7.11.4 Problem management 153 7.11.5 Request fulfillment 154 7.11.6 Continual Service Improvement 154 Deel 4 Projecten opvolgen 155 Hoofdstuk 13 Hoe laat ik een team optimaal samenwerken? #teamwork 159 1 Inleiding en leerdoel 159 2 Projectsucces is gestoeld op mensen 160 3 Projectteams opbouwen en behouden 161 3.1 Identificeren, samenbrengen en ontbinden van het projectteam 161 3.2 Evoluerend team 162 4 Werken in team: teambuilding als cruciaal aandachtspunt 162 4.1 Een groep wordt een team 162 4.2 'De mayonaise moet pakken' 163 5 Werken in team: conflicten als cruciaal aandachtspunt 164 5.1 Conflicten zijn inherent aan een speelveld met mensen 164 5.2 Het maximum halen uit conflicten 165 6 Teamwerking in de praktijk 166 Hoofdstuk 14 Hoe kan ik risico’s en hun impact inschatten? #anticiperen 169 1 Inleiding en leerdoel 169 2 Omgaan met onzekerheid op projecten 169 2.1 Definities 169 2.2 Risicobeheer plannen 170 3 Risico’s identificeren 171 3.1 Risk Identification Sessions 172 3.2 A&C-Analyse 173 Inhoud 11
4 Prioriteiten stellen 174 5 Omgaan met risico’s 175 6 Risico’s opvolgen: loont onze risicostrategie? 178 Hoofdstuk 15 Hoe kan ik een realistische prijs bepalen voor mijn initiatief? #inschatten 179 1 Inleiding en leerdoel 179 2 Projectbaseline 179 3 Stap 1: definieer de activiteiten 181 4 Stap 2: bepaal de volgorde van de activiteiten 181 4.1 Precedence diagramming-methode (PDM) 182 4.2 Bepalen van afhankelijkheden 182 5 Stap 3: bepaal de resourcenoden 183 6 Stap 4: schat de doorlooptijd van de activiteiten 184 6.1 Schattingstechniek: analoge inschatting 184 6.2 Schattingstechniek: Delphi-methode 184 6.3 Schattingstechniek: formules inschakelen 185 6.4 Schattingstechniek: T-shirt sizing 186 6.5 Schattingstechniek: planningspoker 186 6.6 Inschatting afwerken: hoe zeker zijn we? 187 7 Stap 5: ontwikkel de projecttijdlijn 188 8 Tijdlijn optimaliseren: wat als het sneller moet? 191 Hoofdstuk 16 Hoe past mijn initiatief binnen de digitale context van mijn bedrijf? #ITGovernance 193 1 Inleiding en leerdoel 193 2 Projectopvolging als deliverable voor de projectmanager 194 2.1 Opvolging organiseren 194 2.2 Bepalen van controlepunten 194 2.3 Status opmeten en interpreteren 196 2.3.1 Cost en schedule performance 197 2.4 Statusrapporteren in een projectcontext 198 3 De efficiënte projectmeeting: hoe draag je bij tot een vlotte projectopvolging? 201 3.1 Opleveringsstatus 201 3.2 RIAD-log 201 3.3 Change requests 203 Inhoud 12
4 Plannen wijzigen: omgaan met change requests 203 5 Digitale Initiatieven en de ideeëncyclus binnen het bedrijf 205 6 Digitale Initiatieven en IT-beheer binnen het bedrijf 206 Deel 5 Ontwikkelstrategieën 209 Hoofdstuk 17 Moeten de projectfases elkaar strikt opvolgen? #waterfallvsiteratief 213 1 Inleiding en leerdoel 213 2 Beschrijving en doel 213 3 Build and fix 214 4 Waterfall 215 5 Rapid prototyping 216 6 Incrementeel ontwikkelen 217 7 Iteratief ontwikkelen 217 8 Continuous delivery 219 Hoofdstuk 18 Welke agile manieren van werken zijn er? #agile 223 1 Inleiding en leerdoel 223 2 Beschrijving en doel 223 3 SCRUM (http://www.scrum.org) 224 3.1 Basisprincipes van SCRUM 224 3.2 SAFe® SCRUM (http://www.scaledagileframework.com/) 226 4 KANBAN 228 4.1 KANBAN om werk te organiseren 228 4.2 Bouwstenen van KANBAN 229 5 RUP (Rational Unified Proces) 230 Hoofdstuk 19 Ontwikkelt elk bedrijf agile of volgens de waterfall-methode? #tussenvormen 233 1 Inleiding en leerdoel 233 2 Agile werken in de praktijk 233 2.1 Factor 1: de oplossing 233 2.2 Factor 2: de mensen 234 2.3 Factor 3: de snelheid 235 Inhoud 13
3 Case 1: Optimalisatie onboarding 235 3.1 Projectvraag 235 3.2 Oplossing 236 3.3 Plan van aanpak 236 4 Case 2: Infrahernieuwing voor kernapplicaties 238 4.1 Projectvraag 238 4.2 Oplossing 238 4.3 Plan van aanpak 238 Bibliografie 241 Trefwoordenregister 243 Inhoud 14