Inhoud
Inhoud Voorwoord 3 1 Inleiding
13
2 Het ontstaan van kanker 2.1 Kanker: een ziekte van de cel
17 18
2.2 2.3
2.1.1 De cel als functionele eenheid 2.1.2 De celdeling
18 19
Oncogenen en tumorsuppressorgenen Kanker als meerstappenproces 2.3.1 Mutaties van de dochtercellen 2.3.2 Verstoring van het celdelingsproces
23 29 29 30
Kernpunten
32
3 Tumorgroei 3.1 Een ontspoorde kankercel groeit uit tot een tumor 3.2 Goedaardige en kwaadaardige tumorgroei 3.3 Angiogenese: de tumor voorziet zichzelf van bloedvaten
33 34 35 37
3.3.1 Zuurstofopname 3.3.2 Vorming van nieuwe bloedvaten
3.4
Het mechanisme van invasie en metastasering 3.4.1 Loskomen uit weefselverband 3.4.2 Intravasatie, lymfogene en hematogene metastasering 3.5 Tumorimmunologie: de afweer van tumoren 3.6 Kanker en de micro-omgeving 3.7 Kankerstamcellen 3.7.1 Stamcelbiologie 3.7.2 Het bestaan van kankerstamcellen 3.8 Classificatie en terminologie van tumoren 3.9 Niet alle kankercellen vormen vaste tumoren
38 38
42 42 43 46 51 53 53 55 55 57
Kernpunten
58
4 Kankerepidemiologie 4.1 Epidemiologie 4.2 Incidentie en mortaliteit van kanker 4.3 Evolutie van de kankerincidentie en -mortaliteit over de tijd Kernpunten
61 62 63 68 70
5 Oorzaken en preventie 5.1 Oorzaken van kankerontwikkeling
71 72
5.2
5.1.1 Fouten in het celdelingsproces 5.1.2 Carcinogene factoren
72 73
Chemische, fysische en biologische carcinogenen
73
7