8 minute read
Schoolleider aan het woord
Visitatie: interactieve teamschool als antwoord op een nieuwe context
Saskia Michielsen
H o e word je in 2018, na een carrière van 10 jaar als leerkracht Germaanse talen en na nog eens 7 jaar als directeur gewerkt te hebben, tot verantwoordelijke aangesteld voor de nanciële en infrastructurele werking van 80 scholen in de Scholengroep Fluxus van het GO!? Saskia Michielsen (°1979) leerde de kneepjes van het vak tijdens een nieuwbouwtraject in de Talentenschool Turnhout en behaalde ook een MBA over deze materie. Haar huwelijk met een stedenbouwkundig architect gaf wellicht ook een duwtje in de rug, naast haar initiatief ‘Cohousing Buren van Bink’ (2015) in eigen beheer samen met 13 gezinnen. Praktijkervaring in combinatie met studiewerk op een bedje van passie voor infrastructuur ter wille van een didactisch-pedagogisch project.
INNOVEREN? MIJN KRACHT MAAR OOK MIJN VALKUIL
DE SCHOOL
Door deze referenties en wat ze
INNOVEREN IN ONS DNA MAAR IN VERSCHILLENDE SNELHEDEN realiseerde met de flexklassen in de Talentenschool heeft de
Het nieuwbouwproject in de Talentenschool was een aanzet om anders te gaan denken over klasinfrastructuur. We konden zowel from scratch innoverend zijn in leeromgevingen, als ook met weinig middelen wezenlijke aanpassingen realiseren. Een specifieke acute nood was er niet, wel de overtuiging dat er voortdurend nood is aan aanpassingen. Als je niets aan de infrastructuur verandert, blijven leerkrachten didactisch verder werken binnen het stramien waarin ze al zitten. Onder impuls van Ben Bastiaensen, een leraar in de studierichting Informaticabeheer (TSO) werd onze overtuiging concreet. Hij is ambassadeur van het Future Classroom Lab 1 in Vlaanderen.
Scholengroep haar gevraagd om operationeel directeur over de groep te worden. Fluxus is een grote scholengroep die – na de overname van 2 gemeentescholen – nu 66 scholen bestuurt met meer dan 80 vestigingsplaatsen. Saskia is eigenlijk de rechterhand van de algemeen directeur die zo ook op pedagogische krijtlijnen kan focussen. Een sterke pedagogisch-didactisch visie neerzetten waarvoor ruimte is door goed Innovatie heeft altijd wel in het DNA van de school gezeten, maar in draaiende operationele diensten, bepaalde richtingen meer dan in andere. Sommige leraren hebben is de rode draad doorheen hun vaak niet door dat ze echt innoverend bezig zijn. Zo bouwde de afdebeleid. Infrastructuur als middel ling Elektriciteit een fantastische leeromgeving op zonder te beseffen om actuele didactische concepten dat dit bijzonder waardevol was, waardoor ze niet al het potentieel vorm te geven die evidence-bauit hun concept haalden. We moesten hen daarin stimuleren door sed zijn, vragen om een aangeantwoorden te zoeken op vragen die we hen stelden. paste schoolgrammatica. Daarom stapte de Talentenschool in het KLASSEN WORDEN GEÏNTEGREERDE LEERPLEKKEN onderzoeksprogramma van de VUB, waarin onderzocht werd hoe Ik geloof in het creëren van verschillende soorten leerplekken waarscholenbouw een krachtige leeromgeving wordt voor 21ste-eeuwvan de ruimte anders uitnodigt tot leren. Dat kan soms met heel kleise vaardigheden. ne ingrepen. De afdeling Automechanica (BSO) beschikte lang over een lokaal met werkbanken die in rijtjes stonden, met ijzeren kasten tegen de muur. De leraren wilden deze opstelling veranderen en de fasen van hun leerlijn ruimtelijk zichtbaar maken. De leerling kan nu zien in welke fase van het leerpad hij zich bevindt. Hij wordt daarbij telkens uitgenodigd om in die leerruimte de theorie aan de praktijk te koppelen. Je ziet in de leerruimte een duidelijke opbouw van fiets naar elektrische fiets, brommers, elektrische grasmaaiers, quads … Elke leerling volgt op eigen tempo de bundel waarin de theorie (TV) en de praktijk (PV) geïntegreerd zijn. Ze werken zelfstandig, maar er zit wel een verwachtingspatroon in. Het leerpad stuurt en stuwt. Zelfstandig werk wisselt af met veel opzoekwerk op de pc, het verwerken van de leerstof en voorbereidingen maken op de oefeningen in de praktijk. Op 1 september beginnen ze allemaal met de fiets maar de snellere jongens of meisjes schuiven veel vlugger door het lokaal op.
De studierichting Multimedia (III TSO) werd lang verspreid over de hele schoolomgeving georganiseerd. De les fotografie kregen de leerlingen in een fotostudio ergens in het gebouw, voor film moesten ze naar de andere
1 Het ‘klaslokaal van de toekomst’: een plek waar leraren, lerarenopleiders en beleidsmakers nadenken over de plaats van ICT en digitale media in het onderwijs van morgen. Hoe kunnen de conventionele leslokalen worden ingericht, zodat er ruimte is voor veranderingen op het gebied van onderwijs- en leermethoden. (bron: http://www.edublogs.be/tag/future-classroom-lab)
kant van het gebouw lopen, voor webdesign moesten ze met hun eigen laptop nog ergens anders heen. Voor een oefening webdesign moesten leerlingen opnieuw foto’s nemen om in hun website te verwerken, pure onzin. Door fysiek afgezonderd van elkaar te les te geven, hadden de leerkrachten nauwelijks contact met elkaar. Als je ze dicht bij elkaar brengt, ga je het leren van verschillende componenten integreren. Hierdoor ontdekt iedereen de voordelen, dit werkt uitnodigend en je komt tot een ander soort leren bij je lerenden.
WEERSTAND EN HOE ERMEE OM TE GAAN
Verandering roept altijd weerstand op. De minste weerstand stelden we vast bij de leerlingen. Voor hen behoort veranderen tot de schoolcultuur. Ze vinden het aangenaam dat ze theorie en praktijk geïntegreerd kunnen verwerken in de leerruimtes, dat ze de leerkrachten kunnen aanspreken en dat ze niet worden afgeremd in hun eigen leertempo. Ouders verwoorden soms wel bezorgdheid. Zij vragen zich af of dit niet te druk is en te veel verschillende werkvormen gecombineerd worden. Zal er chaos ontstaan door de akoestiek in het lokaal? De weerstand bij leraren hangt af van hoe extreem en afwijkend de verandering is tegenover “IK BEN VRAGENDE PARTIJ OM wat ze al kennen. Als je kleine stapjes neemt, valt de weerstand best mee. Maar voor sommigen kan het niet vlug en DE AMBTSVERDELING IN TV EN ver genoeg gaan. Zo wilde de vakgroep PAV ver gaan in het PV TE OPTIMALISEREN EN AAN integreren van hun inhouden en doelen in de technische en praktijkvakken. “De leerlingen zitten dan in hun habitat, TE PASSEN AAN DE HUIDIGE zijn daar veel gelukkiger en rustiger. Als wij dan contactmoONDERWIJSCONCEPTEN. EEN menten in de praktijk plannen zit daar winst.” Als je daarmee naar de praktijkleraren gaat, krijg je bij hen weerstand, LERAAR ELEKTRICITEIT HEEFT ME aangezien dit een te grote stap is voor hen. Toen zijn we VERTELD DAT HIJ AANVANKELIJK rond de tafel gaan zitten met de vraag wie er wel bereid is om mee te werken aan de verandering. In de grafische BEDENKINGEN HAD BIJ DE afdeling hebben we dan een try-out gedaan en kunnen we INTEGRATIE VAN TV EN PV MAAR deze positieve ervaringen gebruiken als olievlek. DAT HIJ NU VASTSTELT DAT ZIJN
Integratie van vakken botst soms met wat ik de oneerlijkheid van de benoemingen noem, namelijk de ongelijke verloning en het ongelijke aantal te presteren uren. Dat zorgt ook soms voor onnodige weerstand. Bij integratie moet een leraar die benoemd is in 21sten, hetzelfde leerplan realiseren als iemand die benoemd is in 29sten. Met wat goodwill kan je daar wat rek op steken, maar die is niet oneindig. Overigens zijn de leerplannen nu zo gemaakt dat theorie en praktijk geïntegreerd zijn. Dan is het onzin om dat in breuken op te delen. LEERLINGEN MISSCHIEN SOMS EEN OEFENING MINDER MAKEN MAAR DAT ZE NU WEL BEGRIJPEN WELKE FOUTEN ZE MAKEN. EN ZE MAKEN DIE FOUTEN MINDER OPNIEUW. DE ESSENTIE VAN ONDERWIJS TOCH?!”
LEERRUIMTES ZOALS IN DE REALITEIT VAN DE WERKPLEKKEN
We hebben ervoor geopteerd dat de inrichting van de leerruimtes aansluit bij de reële context, de werkelijke arbeidssituatie. In de studierichting Multimedia ontstaat door het gebruik van blank hout met een zwarte linoleumvloer de indruk dat men zich in een studio bevindt. De vakgroepen hebben hier een aandeel gehad vanuit een streven naar eigenaarschap.
Wat akoestiek betreft, hebben we een aantal toegevingen moeten doen door o.m. geluiddempende panelen te hangen. We hebben glazen boxen om theorie in te studeren of opzoekwerk te doen want door het lawaai van machines is het moeilijk om een instructiemoment met de leerlingen te houden. Glazen boxen zorgen voor een visuele verbinding met auditieve beperking. Door op die manier te werken, is er meer rust dan chaos met minder tuchtproblemen bovendien. Daarom zijn leraren vragende partij om hun onderwijsprocessen meer op die manier te kunnen organiseren.
INNOVEREN DOE JE AL LEREND
Gedurende de jaren van aanpassen, visie ontwikkelen en uitvoeren besefte ik dat ik niet anders kan. Ik moest innoveren! Het is mijn kracht maar wellicht ook mijn valkuil.
Ik heb moeten leren schakelen, moeten aanvoelen welke snelheid je bij wie kon aanhouden. Leren aanvoelen wat je team aankan, wat de leerkrachten willen. Inschatten wat de onderstroom is bij weerstand. Je aanpak is anders als er te weinig onderling samengewerkt wordt dan als er drempelvrees of schrik voor planlast of een probleem in de privésfeer aanwezig is. Afhankelijk van waar de weerstand vandaan komt, moet je er anders mee omgaan.
Ik leerde dat je als schoolleider het tij kan keren door veel gesprekken te voeren, je vakgroepen kan engageren voor projecten. Als je met praktijkleraren praat, moet je snel leren hun taal te vatten en erkennen dat jij niet de specialist bent en hen als dusdanig in hun kracht plaatsen en valoriseren.
Ik leerde dat ‘tijd’ een rol speelt bij implementatie van vernieuwing. Zo had ik altijd een vaklokaal in uitrol en één in voorbereiding. Als een vakgroep ideeën had, konden zij een jaar voorbereiden, het plan uitdenken. In die proeftijd bevraagde ik hen intens over het ‘waarom’ van hun voorstellen. Ondertussen was een andere vakgroep al bezig met de realisatie van hun ideeën. Dat vraagt veel werk, je moet het ene opvolgen en het andere grondig voorbereiden. Maar daardoor krijg je er de nodige vaart in. Als je te traag gaat, geef je ook tijd aan weerstand om zich op te bouwen.
f Luc De Man Redactielid Impuls
