Praktisch burgerlijk recht uitgediept - inhoudstafel editie 2019

5

Inhoud

Inhoud Woord vooraf

3

DEEL 1 INLEIDING TOT HET RECHT

13

HOOFDSTUK 1 ALGEMENE INLEIDING

15

1 Verantwoording 2 Het begrip recht 2.1 Algemeen 2.2 Een geheel van algemeen geldende normatieve regels 2.3 Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen 2.4 Afdwingbare normen 2.5 Normen die de ordening van het maatschappelijke leven beogen 2.6 Casus HOOFDSTUK 2 INDELINGEN VAN HET RECHT 1 Algemeen 2 Privaatrecht – Publiekrecht 2.1 Het publiekrecht 2.2 Het privaatrecht 2.3 Enkele ‘gemengde’ takken 3 Supranationaal recht versus nationaalrecht 4 Objectief recht versus subjectief recht 4.1 Publieke subjectieve rechten 4.2 Burgerlijke subjectieve rechten 4.3 Rechtsmisbruik 5 Materieel versus formeel recht 5.1 Casus HOOFDSTUK 3 BRONNEN VAN HET RECHT

15 16 16 17 20 21 22 22 23 23 23 24 26 28 29 31 31 31 33 34 34 35

1 Inleiding 35 2 Wetgeving sensu lato (materiële wet) 36 2.1 Onderscheid tussen formele en materiële wet 36 2.2 Internationale verdragen en secundair internationaal recht 38 2.3 De Grondwet (Gw.) 39 2.4 De wet (sensu stricto) 39 2.5 Decreten en ordonnanties 42 2.6 Koninklijke besluiten 42 2.7 Ministeriële besluiten 43 2.8 Besluit van een deelregering 43 2.9 Provinciaal en gemeentelijk reglement 43 3 Rechtspraak 43 4 De rechtsleer 45 5 De gewoonte 45 6 Algemene rechtsbeginselen 46 6.1 Casus 47

Praktisch Burgerlijk Recht Uitgediept_2019.indb 5

17/06/19 13:56

6

Inhoud

HOOFDSTUK 4 STRUCTUREN EN INSTELLINGEN 1 Algemene beginselen 1.1 Parlementaire democratie 1.2 Scheiding van machten 1.3 Rechtsstaat 1.4 Erfelijke constitutionele monarchie 1.5 Federale staat 2 Federale politieke instellingen 2.1 Het parlement 2.2 De regering 3 Regionale politieke instellingen 3.1 De gemeenschappen 3.2 De gewesten 3.3 Beginselen van de bevoegdheidsverdeling HOOFDSTUK 5 RECHTSHANDHAVING 1 Inleiding 2 Privaatrechtelijk procesrecht 2.1 Procedure in eerste aanleg 2.2 Rechtsmiddelen 3 Gewone gerechtelijke instellingen: rechtbanken en hoven 3.1 Bevoegdheid van de rechtbanken 3.2 Organisatie van de rechtbanken over het Belgisch grondgebied 4 Bijzondere instellingen: Raad van State – Grondwettelijk Hof 4.1 Grondwettelijk Hof 4.2 Raad van State 4.3 Casussen

48 48 48 48 49 49 49 50 50 54 56 56 60 62 64 64 64 64 67 70 70 71 77 78 79 80

DEEL 2 PERSONEN- EN FAMILIERECHT

83

HOOFDSTUK 1 PERSONENRECHT

86

1

2

Begrip en soorten personen 1.1 Begrip 1.2 Soorten 1.3 Ontstaan en beëindiging van de persoonlijkheid Staat van de persoon 2.1 Begrip en verkrijging 2.2 Kenmerken van staat 2.3 Elementen van staat 2.4 Persoonlijke publiciteit 2.5 Personenbescherming: persoonlijkheidsrechten 2.6 Casussen

HOOFDSTUK 2 FAMILIERECHT 1 Wie is familie? – Graad van verwantschap en aan-verwantschap 2 Huwelijk 2.1 Begrip 2.2 Voorwaarden 2.3 Sancties bij het niet naleven van de voorwaarden 2.4 Vorm

Praktisch Burgerlijk Recht Uitgediept_2019.indb 6

86 86 86 88 88 88 89 90 109 110 112 113 113 113 114 114 115 116

17/06/19 13:56

7

Inhoud

3

4

5

6

2.5 Gevolgen van het huwelijk: het primair stelsel Feitelijke scheiding en echtscheiding 3.1 Feitelijke scheiding versus echtscheiding 3.2 Dringende maatregelen 3.3 Vormen van echtscheiding Samenwoning buiten het huwelijk 4.1 Wettelijke samenwoning 4.2 Feitelijke samenwoning Relatie tussen ouders en kinderen 5.1 Afstamming 5.2 Ouderlijk gezag Onderhoudsverplichting en omgangsrecht 6.1 Onderhoudsverplichting 6.2 Omgangsrecht 6.3 Casus

116 122 122 122 122 126 126 127 129 129 131 133 133 134 135

DEEL 3 FAMILIAAL VERMOGENSRECHT

137

HOOFDSTUK 1 HUWELIJKS­VERMOGENSRECHT

139

1 Inleiding 2 Het wettelijk stelsel 2.1 Samenstelling van de vermogens 2.2 Bestuur van de vermogens 2.3 Het verhaal van de schuldeisers 2.4 Ontbinding van het stelsel 3 Huwelijkscontracten 3.1 Algemene opmerkingen 3.2 Vorm 3.3 Inhoud: algemeen 3.4 Scheiding van goederen 3.5 Algehele gemeenschap van goederen – Bedingen tot uitbreiding van de gemeenschappelijke baten 3.6 Enkele clausules 3.7 Wijziging van huwelijkscontract tijdens het huwelijk HOOFDSTUK 2 HET INTESTAAT ERFRECHT 1 2

3

4

Enkele inleidende begrippen en voorwaarden om te erven Technieken 2.1 Orde 2.2 Lijn 2.3 Graad 2.4 Kloving 2.5 Plaatsvervulling Concrete uitwerking van de technieken 3.1 Er zijn erfgenamen in de eerste orde 3.2 Er zijn erfgenamen in de tweede orde 3.3 Er zijn erfgenamen in de derde orde 3.4 Er zijn erfgenamen in de vierde orde De situatie van de langstlevende echtgenoot en de langstlevende wettelijke samenwoner

Praktisch Burgerlijk Recht Uitgediept_2019.indb 7

139 140 140 144 146 147 151 151 152 152 152 155 156 156 158 158 159 159 160 160 161 162 162 162 163 163 164 165

17/06/19 13:56

8

Inhoud

5

6 7

4.1 De langstlevende echtgenoot met afstammelingen 4.2 De langstlevende met andere erfgenamen dan kinderen 4.3 De langstlevende is de enige erfgenaam 4.4 Wettelijk samenwonenden Aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap 5.1 Zuiver aanvaarden van de nalatenschap 5.2 Verwerpen van de nalatenschap 5.3 Aanvaarden van de nalatenschap onder het voorrecht van boedelbeschrijving Onbeheerde nalatenschap Verdeling en inbreng 7.1 Verdeling 7.2 Inbreng 7.3 Betaling van de schulden 7.4 Casussen

HOOFDSTUK 3 SCHENKINGEN EN TESTAMENTEN 1 Schenking 1.1 Definitie en voorwaarden 1.2 Vorm 1.3 Enige bijzondere schenkingsvormen 1.4 Enkele fiscale aspecten 2 Testament 2.1 Definitie – Onderscheid tussen schenking en testament 2.2 Vorm 2.3 Inhoud 2.4 Reservataire erfgenamen 2.5 De aanrekening en de inkorting 2.6 Casus HOOFDSTUK 4 ENKELE FAMILIAAL VERMOGENSRECHTELIJKE SCHIKKINGEN

165 166 166 166 167 167 167 168 169 169 169 170 171 172 173 173 173 174 175 176 176 176 177 178 178 179 180 181

1 Ouderlijke boedelverdeling 181 2 Beding van aanwas 182 3 Erfovereenkomsten 182 DEEL 4 GOEDERENRECHT EN ZEKERHEDEN

185

HOOFDSTUK 1 GOEDEREN: SOORTEN EN BELANG

188

1 2

Begrip en soorten van goederen Roerende en onroerende goederen 2.1 Onroerende goederen 2.2 Roerende goederen 2.3 Belang van het onderscheid tussen roerende en onroerende goederen 3 Gebruiks- en verbruiksgoederen 4 Lichamelijke en onlichamelijke goederen 5 Zaken in en buiten de handel 6 Domeingoederen HOOFDSTUK 2 ZAKELIJKE RECHTEN 1

Praktisch Burgerlijk Recht Uitgediept_2019.indb 8

Begrip, kenmerken en soorten

188 188 188 191 192 193 193 194 194 196 196

17/06/19 13:56

9

Inhoud

2 Eigendomsrecht 2.1 Begrip en samenstelling 2.2 Bescherming van de eigendom 2.3 Beperkingen aan het eigendomsrecht 2.4 Wijzen van eigendomsverkrijging 3 Vruchtgebruik 3.1 Begrip 3.2 Kenmerken 3.3 Totstandkoming 3.4 Rechten en plichten van de vruchtgebruiker 3.5 Rechten en plichten van de blote eigenaar 3.6 Beëindiging van het vruchtgebruik 3.7 Recht van gebruik en bewoning 4 Erfdienstbaarheden 4.1 Begrip 4.2 Kenmerken 4.3 Ontstaan 4.4 Soorten 4.5 Einde 5 Erfpacht 6 Recht van opstal 7 Nieuwe wetgeving op komst 7.1 Casussen HOOFDSTUK 3 ZEKERHEDEN 1 Begrip en belang 2 Indeling 3 Kenmerken van de zakelijke zekerheden 4 Voorrechten 4.1 Begrip 4.2 Toepassingen 5 Hypotheek 5.1 Begrip 5.2 Soorten 5.3 Tenietgaan 6 Pand

197 197 198 198 205 214 214 214 215 216 219 219 220 221 221 221 221 223 224 224 226 227 227 229 229 229 230 230 230 230 231 231 232 233 233

DEEL 5 VERBINTENISSENRECHT

235

HOOFDSTUK 1 VERBINTENISSEN UIT OVEREENKOMST

239

1 2 3

4 5

Definitie en enkele soorten Basisbeginselen van het contractenrecht Geldigheidsvoorwaarden voor het bestaan van de overeenkomst 3.1 Toestemming 3.2 Bekwaamheid 3.3 Voorwerp 3.4 Oorzaak Interpretatie van overeenkomsten Uitwerking van de overeenkomst 5.1 Uitwerking tussen de contractpartijen

Praktisch Burgerlijk Recht Uitgediept_2019.indb 9

239 240 241 241 244 244 245 245 246 246

17/06/19 13:56

10

Inhoud

5.2 Uitwerking tegenover derden 6 Modaliteiten van de verbintenis 6.1 Voorwaardelijke verbintenissen 6.2 Verbintenissen met tijdsbepaling 6.3 Verbintenissen met meerdere voorwerpen 6.4 Verbintenissen met meerdere subjecten 6.5 Verbintenissen onder strafbeding 7 Beëindiging van de overeenkomst 7.1 Betaling 7.2 Schuldvernieuwing 7.3 Schuldvergelijking 7.4 Schuldvermenging 7.5 Kwijtschelding van schuld 7.6 Bevrijdende verjaring 8 Bewijs 8.1 Bewijslast 8.2 Rechtsfeiten en rechtshandelingen 8.3 Bewijsmiddelen 8.4 Nieuw Wetboek Bewijs 8.5 Casussen HOOFDSTUK 2 VERBINTENISSEN UIT QUASI-CONTRACTEN 1 Zaakwaarneming 2 Onverschuldigde betaling 3 Verrijking zonder oorzaak 3.1 Casus HOOFDSTUK 3 DE ONRECHTMATIGE DAAD 1 2

3

4 5

Terminologie en overzicht van de stof Verantwoordelijkheid voor de eigen onrechtmatige daad 2.1 De fout 2.2 De schade 2.3 Het oorzakelijk verband Uitgebreide aansprakelijkheid wegens onrechtmatige daad 3.1 Aansprakelijkheid voor andermans daad 3.2 Aansprakelijkheid voor dieren 3.3 Aansprakelijkheid voor gebouwen 3.4 Verantwoordelijkheid voor zaken Vergoeding van de schade veroorzaakt door abnormalen Samenloop van contractuele met buitencontractuele aansprakelijkheid 5.1 Casus

250 252 252 254 254 255 256 257 257 259 260 260 261 261 261 261 262 263 268 269 270 270 271 271 272 273 273 273 274 275 276 277 277 280 281 282 283 283 284

HOOFDSTUK 4 HERVORMING VERBINTENISSENRECHT OP KOMST?

285

DEEL 6 BENOEMDE CONTRACTEN

287

HOOFDSTUK 1 KOOP-VERKOOP

290

1 Begrip 2 Geldigheidsvoorwaarden

Praktisch Burgerlijk Recht Uitgediept_2019.indb 10

290 292

17/06/19 13:56

11

Inhoud

3 4

5

6

2.1 Bekwaamheid 2.2 Voorwerp Vorm en bewijs Verplichtingen van de verkoper 4.1 Levering van de zaak 4.2 Vrijwaringsplicht 4.3 Bijzondere regelingen Verplichtingen van de koper 5.1 In ontvangst nemen van de gekochte zaak 5.2 Prijs betalen Beëindiging van de koopovereenkomst 6.1 Casussen

HOOFDSTUK 2 HUUR 1 2

Definitie, kenmerken en soorten Gemeenrechtelijke huur 2.1 Algemeenheden 2.2 Verplichtingen van de verhuurder 2.3 Verplichtingen van de huurder 2.4 Duur en beëindiging 3 Woninghuur 3.1 Toepassingsgebied 3.2 Informatieverplichtingen 3.3 Vorm 3.4 Financiële aspecten van de huurkosten en lasten 3.5 Duur en opzeggingsregeling 3.6 Casussen

HOOFDSTUK 3 AANNEMINGSOVEREENKOMST 1 Definitie 2 Verbintenissen van de aannemer 3 Verbintenissen van de opdrachtgever 4 Aansprakelijkheid voor gebreken van het bouwwerk na aanvaarding 5 Beëindiging van de aannemingsovereenkomst 6 Wet Breyne

292 293 294 296 296 298 300 302 302 303 303 304 305 305 306 306 307 308 311 312 313 314 314 315 317 319 320 320 321 322 323 324 324

HOOFDSTUK 4 ANDERE BENOEMDE CONTRACTEN

327

1 Lening 1.1 Begrip en soorten 1.2 Bruiklening 1.3 Verbruiklening 2 Bewaargeving 2.1 Begrip 2.2 Verbintenissen van de bewaarnemer 2.3 Sekwester 3 Dading 3.1 Begrip 3.2 Gevolgen 4 Lastgeving

327 327 327 328 328 328 329 330 330 330 330 331

Praktisch Burgerlijk Recht Uitgediept_2019.indb 11

17/06/19 13:56

12

Inhoud

4.1 Begrip en kenmerken 4.2 Verbintenissen van de lasthebber 4.3 Verbintenissen van de lastgever 4.4 Werking van lastgeving tegenover derden 5 Borgtocht 5.1 Begrip en geldigheidsvoorwaarden 5.2 Gevolgen 5.3 Bescherming van kosteloze borg

Praktisch Burgerlijk Recht Uitgediept_2019.indb 12

331 331 331 332 332 332 333 333

17/06/19 13:56