TALENT 6: spellingschrift - correctiesleutel

5

C27 M83 Y7

C19 M30 Y7

6 Spellingschrift Correctiesleutel

Coördinatie: Daan Debuysere Auteurs: Delfiene Beyaert Rien Broere Daan Debuysere Bea Willems Met medewerking van: Pieter Van Biervliet

Bij TALENT voor het 6e leerjaar horen de volgende materialen: Voor de leerling: Taalschriften A, B en C Spellingschrift Projectbundel - Een blik op de wereld Projectbundel - Van pool tot evenaar Projectbundel - Talent Werkwoordenblok 6 Voor de leraar: Handleidingen A, B en C Zorg- en evaluatiemappen A, B en C Map curriculumdifferentiatie 6 Correctiesleutels taalschriften A, B, C en spellingschrift Voor de klas: Talentbib 6 Wandplaten Cd- en dvd-box Digitale ondersteuning (zie ook www.talentvoortaal.be/digitaal) Bingel Max Bingel Plus Bingel Start

Fotokopieerapparaten zijn algemeen verspreid en vele mensen maken er haast onnadenkend gebruik van voor allerlei doeleinden. Jammer genoeg ontstaan boeken niet met hetzelfde gemak als kopieën. Boeken samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van boeken betrokken is, komt voort uit de verkoop van die boeken. In België beschermt de auteurswet de rechten van die mensen. Wanneer u van boeken of van gedeelten eruit zonder toestemming kopieën maakt, buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen, ontneemt u hun dus een stuk van die vergoeding. Daarom vragen auteurs en uitgevers u beschermde teksten niet zonder schriftelijke toestemming te kopiëren buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen. Verdere informatie over kopieerrechten en de wetgeving met betrekking tot reproductie vindt u op www.reprobel.be. Ook voor het digitale lesmateriaal gelden deze voorwaarden. De licentie die toegang verleent tot dat materiaal is persoonlijk. Bij vermoeden van misbruik kan die gedeactiveerd worden.

© Uitgeverij VAN IN, Wommelgem, 2019

De uitgever heeft ernaar gestreefd de relevante auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen.

Wie desondanks meent zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht zich tot de uitgever te wenden.

Eerste druk 2019 ISBN 978-90-306-8247-9 978-90-306-8242-4 D/2019/0078/76 D/2019/0078/77 Art. 569661/01 569656/01 NUR 191

Coverontwerp: B.AD Covertekening: Brun Croes Lay-outconcept: Springbok Vormgeving en opmaak: Crius Group Tekeningen: Rob Hadermann Tekeningen spellingweters: Eric Bouwens

les 5

Herhaling De commissaris van de politie hield bij het station speciaal een controle op de snelheid van de auto’s. Ook de versleten wagen van de verstrooide West-Vlaamse professor werd tegengehouden.

“Ik moet uw rijbewijs zien”, zei de commissaris.

“Nee, niet ik móét, maar mág ik uw rijbewijs zien”, reageerde de professor onmiddellijk.

“Uw licht is stuk en uw rem piept,” merkte de commissaris op. “Dat kost € 90.”

“Fantastisch!” zei de professor.

“Kunt u me zeggen wanneer hij gemaakt zal zijn?”

1

Fantastisch!

Wanneer zal hij gemaakt zijn?

€ 90

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. hoorwoorden fantastisch

Juf vindt het

de snelheid

Met de

dat Arzu al goed Nederlands spreekt.

fantastisch

van een haas ging hij door de bocht.

snelheid

onthoudwoorden de politie

Ik word later agent bij de

de controle

Voor mijn allergie moet ik op

speciaal

Hij had me een heel

het station

Vermoedelijk vertrekken we vanuit het

onmiddellijk

Ga

de lichtjes

‘s Avonds gaan de

ontdekken

Bij de fietscontrole

thuis

Ik wil graag

!

politie

bij de dokter.

controle

geschenk gegeven.

speciaal

station

van Kortrijk.

naar huis! Je bent al veel te laat!

onmiddellijk

in vele huizen aan.

lichtjes

we welke fietsen in orde zijn.

ontdekken

een pyjamafeestje organiseren.

thuis

regelwoorden de commissaris

De

de professor

versleten

Met zo’n

de auto’s

De buren laten hun

West-Vlaamse

Ik hou van het sappige

commissaris

zag er niet tevreden uit.

Gobelijn bedenkt de gekste uitvindingen.

Professor versleten

fiets ben je een gevaar in het verkeer! auto’s West-Vlaamse

altijd buiten staan. dialect.

Thema 1 - les 5

3

2

3

Maak woorden.

1

ca

re

ho

werken in de

2

le

con

tro

3

mid

lijk

del

4

tas

fan

tisch

Ik heb

5

ken

dek

ont

een nieuw dier

ontdekken

6

a

ter

the

kijken naar het

theater

7

mis

com

ris

8

fes

pro

sor

9

sau

no

rus

10

le

a

ci

de on

sa

di

spe

horeca

bij de dokter

controle

reageren en niet afwachten

onmiddellijk

de

nieuws.

fantastisch

commissaris

van de politie

de verstrooide

professor

de vleesetende

dinosaurus

de

speciale

uitstap

Lees de brief van Lola aan de kinderrechtencommissaris. a Bekijk het blauwe stukje in elk onderstreept woord. b Omcirkel de strategie die je gebruikt om die stukjes juist te schrijven.

Beste meneer de kinderrechtencommissaris

Ik ben Lola. Ik heb twee mama’s.

Dat functioneert prima,

ik heb een coole thuis!

Op school spreekt mijn juf altijd over ‘je mama en papa’.

In mijn agenda staat bv.

‘handtekening van mama of papa’.

Ik constateer

dat dat me wel verdriet doet.

Ik reageerde nog niet, maar vraag me af hoe ik dat het best aanpak.

Kunt u me helpen?

Lieve groet, Lola

4

Thema 1 - les 5

4

a Puzzel de woorden in elkaar en schrijf ze in het verslag van een gekke klasdag. b Kleur in het woord dat je noteerde: de blauwe stukjes uit de puzzelblokjes. c Omcirkel de strategie die je gebruikt om die stukjes juist te schrijven.

Eens per jaar mogen we de klas op stelten zetten.

cus

cir

pi

tein

Het lijkt dan wel een

ka

De juf komt als

5

gen

tig

ne

tie

il

tra

lus om een

de

strooi

ver

van een

Vul de mail aan. Kies uit: Verzonden op: 31-08

Ik geef je

.

negentig

seconden

illustratie

te maken

verstrooide

professor.

a oord – li jes – int- iklaas – vonds – eater – bios oop – rest rant – nieuws ierig – on ekken – kni n

Van: lucas_letop@gmail.com

Aan: kinderrechtencommissaris@commissariaat.be

Onderwerp:

kapitein

We krijgen gekke opdrachten. Bv.:

Bericht

.

circus

Is dit kinderarbeid?

Ik twijfel.

Fout? Verbeter.

Geachte commissaris van de kinderrechten Ik ben 12 en woon in (1) Sint-Niklaas

.

(1)

Thuis hebben wij een (2) restaurant

.

(2)

moet ik de grond op mijn

(3)

poetsen.

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(3) ’s

Avonds

(4) knieën Ik ga nooit naar het (5) theater de (6) bioscoop

of .

Ik ben (7) nieuwsgierig (8) akkoord Ik wil graag (9) ontdekken niet (10) lichtjes

of u daar wel mee gaat. of mijn situatie lijkt op kinderarbeid.

Dank u wel voor uw antwoord.

Thema 1 - les 5

5

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

Vul de e-mail van de kinderrechtencommissaris aan Lucas aan. Kies uit: speciaal – commissaris – controle – fantastisch – akkoord – ontdekken – ideeën

Bericht

Van: kinderrechtencommissaris@commissariaat.be

Aan: lucas_letop@gmail.com

CC: Onderwerp:

antwoord op jouw mail van 31/8

Beste Lucas

Hartelijke groet de kinderrechtencommissaris

6

Thema 1 - les 5

les 10

Woorden net als fabrikant en radio Mijn opinie: schitterende match!

1

Minimum één doelpunt?

Ideaal, die vitamines!

Vreemd individu!

Maffia?

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als fabrikant

spellingweter 13

de detective

Onderzoekt de

de opinie

De krant polst naar de publieke

het individu

Mama vindt die man in lange jas een vreemd

de vitamine

De zon geeft je veel

het minimum

De wachttijden worden tot het

ideaal

Met een limonade op een zonovergoten terras:

de tribune

Op de

de kantine

Na de wedstrijd werd er wat gedronken in de

positief

De reporter was niet erg

dat mysterie?

detective

tribune

.

opinie

.

individu

D.

vitamine

beperkt.

minimum

!

ideaal

kon je een speld horen vallen.

positief

.

kantine

over de wedstrijd.

woorden net als materiaal of radio

spellingweter 14

het stadion

Grote vreugde in het

stadion

de maffia

De

maffia

weet wel wat af van dealers en zwart geld.

de indianen

De

indianen

via

Ze kwamen binnen

sociaal

Hij is erg

sociaal

: de Rode Duivels wonnen!

leefden vroeger in tipi’s. via

de ingang voor VIP's. en begroet iedereen.

Thema 1 - les 10

7

2

a Kleur in de onderstreepte woorden: de letter ie als i voor een klinker. de letter ie als i voor een medeklinker. b Bedek de woorden en schrijf ze opnieuw. de piramide van Cheops

de Nederlandse literatuur

piramide

de gedrukte media

riool

via

het duistere riool

file

politiek

via een achterpoortje

alinea

de ellenlange file

3

de verboden alinea

ministerie

literatuur

het ministerie van Defensie

de Vlaamse politiek

media

a Zoek en kleur in de reclametekstjes: de woorden met ie als i. b Bedek die woorden en schrijf ze op. c Controleer het werk van je buur en verbeter waar nodig.

Machtige machine voor al uw 3D-figuren.

Nu tijdelijk met opleiding tot 3D-specialist bij de fabrikant.

Opleiding en diploma t.w.v. € 450!

3

ter D-prin s: Knalprij

€ 2545

Ik twijfel.

kandidaat

regio

kampioen

stadion

minimumleeftijd

8

Thema 1 - les 10

Ik twijfel.

machine

figuren

specialist

fabrikant

diploma

BASKETBALKAMP Ben jij kandidaat om in jouw regio sterspeler te worden?

Word kampioen op dit spectaculaire basketbalkamp!

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

Stadion Wetteren.

Minimumleeftijd 12 jr.

4

5

Zoek zo veel mogelijk woorden met ie als i. Vergelijk daarna met je buur.

station

diamant

dirigent

olifant

piano

citroen

militair

piloot

Maak een leuke zin met de gegeven woorden.

1 de directie – het uniform

2 de kantine – de sirene

6

Vul de keukenwet van chef Crazy aan met woorden met ie of i. Kies uit: c troen – deale – v tam nen – b ologische – pos t f – k lo – ind v du

WET 1: Ons restaurant geeft zijn klanten nooit (b)

biologische

producten.

Wij bespuiten alle groenten en fruit met zo veel mogelijk chemische troep.

Zo krijgen ze de (i) WET 2: In ons restaurant krijgt elk (i) (k)

kilo

(v)

vitaminen

citroen

minimaal een

individu

onverteerbaar voedsel op zijn bord. Daarin zitten geen . We moeten verhinderen dat klanten terugkomen!

WET 3: Klaagt een klant, reageer dan nooit (p) (c)

smaak.

ideale

positief

. Trek een gezicht als een

en reken de klant het dubbele van de normale prijs aan.

Thema 1 - les 10

9

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

a Combineer telkens een geel en een groen puzzelstuk en vorm zo elf woorden.

Tip: je hebt elk puzzelstuk één keer nodig.

kri

ci

ri

cri

vi

pi

een zure

één een vlakke een rat in het

fi

ki

vi

ri

van het boek sinaasappelen

kilo

tel

troen

tiek

vier

figuur

de

piloot

met de boot op de een

viool

riool

b Er zijn twee woorden met c als beginletter. Maak er een leuke zin mee. bv. Een citroen is een zure vrucht. bv. Er was crisis in de klas toen iedereen straf kreeg.

10

Thema 1 - les 10

ool

loot

a

guur

lo

sis Frankrijk

via

er kwam heel wat

crisis titel

ool

we rijden

citroen

de politieke de

ti

kritiek

van het vliegtuig rivier

heeft vier snaren

les 14

Werkwoorden in de tegenwoordige tijd Ik stap binnen in het laboratorium van de professor.

Ze zegt: “Ik heb een meisje aan de lijn.

Haar klasgenoten moeten een vraag over werkwoorden beantwoorden. Jij kunt die wel even oplossen. De vraag luidt: Wanneer eindigt de stam van een werkwoord op dt?”

Ik antwoord stilletjes: “Dat vind ik een moeilijke vraag.

Vind je ook niet?“ Dat vindt de professor ook.

Ze waarschuwt me: “Ik heb je een strikvraag gesteld!”

“O, ik weet het. Nooit! Het is zoals met antwoorden.

De stam is antwoord. Daar komt in de tweede en derde persoon enkelvoud een t bij. Dan heb je dt. Maar in de stam dus nooit.”

Het meisje aan de telefoon heeft me gehoord.

“Dank je wel, professor!” hoor ik haar zeggen.

Ik lach. Noemt ze mij nu professor?

Spellingweter 43

1

Zo schrijf je werkwoorden (in de tegenwoordige tijd).

a Schrijf de vetgedrukte werkwoorden uit de tekst op de juiste plaats in het werkwoordschema. b Schrijf bij de werkwoorden die een persoonsvorm zijn ook het onderwerp.

Persoonsvorm in de tegenwoordige tijd 1e persoon enkelvoud 2e persoon enkelvoud 3e persoon enkelvoud 1e/2e/3e persoon meervoud ik heb

jij kunt

de vraag luidt

haar klasgenoten

ik antwoord

jij/je na pv:

eindigt de stam

moeten

vind ik

vind je

vindt de professor

hoor ik

heb je

ze waarschuwt

noemt ze

Geen persoonsvorm beantwoorden – oplossen – gesteld – gehoord

Thema 1 - les 14

11

2

Vul het schema aan.

Infinitief beantwoorden

3

Stam

beantwoord

eindig

Enkelvoud t.t. ze

beantwoordt

de dag

eindigen

waarschuwen

waarschuw

horen

hoor

eindigt

Meervoud t.t. wij beantwoorden de dagen eindigen

ze waarschuwt

wij

ik

jullie horen

hoor

waarschuwen

a Markeer: het onderwerp. b Onderstreep de persoonsvorm. c Kruis aan of de persoonsvorm in de tegenwoordige of in de verleden tijd staat.

1 Mama houdt heel veel van Warre.

2 Nore straalde, tante Stefanie net iets minder.

3 “Ja!” antwoord ik gretig.

4 “Sinds wanneer rijd jij zelf met de auto?”

5 Meriam sloot de deur achter zich.

4

t.t. x

x x

v.t. x

x

Schrijf de onderstreepte werkwoorden en hun onderwerp in de juiste kolom.

Ik ben gek op spelletjes! Als ik een spel speel, lees ik altijd eerst de spelregels.

Voor Tik Tak Boem zijn die regels eenvoudig. Ze klinken als volgt: Als je de bom start, begint ze te tikken. Na 10 tot 60 seconden ontploft ze. Op de kaartjes staan lettergrepen. Zo werkt het: je krijgt de bom van de speler vóór je, noemt een woord met de betreffende lettergreep en geeft de bom snel door. Wie de bom in handen heeft als ze ontploft, bewaart het kaartje. Wie na dertien rondes het minste kaartjes heeft, wint.

Tegenwoordige tijd 1e persoon enkelvoud 2e persoon enkelvoud 3e persoon enkelvoud 1e/2e/3e p. meervoud

12

ik ben

je start

begint ze

zijn die regels

ik speel

je krijgt

ontploft ze

ze klinken

lees ik

je noemt

wie heeft

Thema 1 - les 14

staan lettergrepen

5

Zoek eerst de stam. Vul dan de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd in.

Infinitief

Stam

1 gelden

geld

Elk recht

2 mishandelen

mishandel

Soms kinderen.

verwaarloos

Hij

verwaarloost googelt

3 verwaarlozen

ouders hun

mishandelen

zijn kind.

4 googelen

googel

Ze

alle kinderrechten.

5 worden

word

Het Verdrag genoemd.

wordt

6 terugvinden

vind terug

Alle rechten

vind

7 toevoegen

voeg toe

Soms

westers je

in het Verdrag.

terug

6

voor elk kind!

geldt

men wetten

voegt

toe

.

a Markeer: het onderwerp. b Onderstreep in elke zin de persoonsvorm. c Schrijf het werkwoord in de tegenwoordige tijd in de zin.

Infinitief 1 ervaren

Zin

Ik twijfel. Fout? Verbeter. je problemen?

2 ondervinden Ondervind

je verdriet of onrecht?

3 aanvaarden

je ouders jouw keuzes niet?

je al even.

Ervaar

Aanvaarden

4 kwellen

Bepaalde vragen

5 staan

De vrijwilligers van ‘Awel’

6 luisteren

Er wordt naar je

7 hoeven

Je

8 heten

Dat

kwellen

geluisterd

Daarin

11 chatten

Als je liever

.

anonimiteit.

heet

Download vind chat

je naam niet te noemen.

hoeft

9 downloaden Wil je informatie?

10 vinden

paraat.

staan

de folder.

je het telefoonnummer. , kan dat ook.

Thema 1 - les 14

13

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

8

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

Vul het chatgesprek aan.

Gebruik de pv van minstens twee van deze werkwoorden in de t.t.: vinden – vergeten – houden van – bellen – moeten – waarschuwen – noemen – ontdekken Probeer ook minstens drie van deze woorden in het gesprek te gebruiken. ideeën – ’s avonds – thuis – mama’s – akkoord

Goeiedag. Ik ben een medewerker van Awel. Waarmee kan ik je helpen?

Euhm ... Ik weet niet zo goed hoe ik moet beginnen.

Dat is normaal, hoor. Doe maar rustig. Wat wil je vragen of melden?

14

Thema 1 - les 14

les 5

Woorden net als baby, Egypte en hond Niet verder vertellen, maar als baby was ik al een wonderkind.

Ik zal je een typisch voorbeeld geven.

In één weekend schreef ik een boek over Egypte.

Piramides waren nu eenmaal mijn hobby.

Als er Olympische Spelen voor baby's zouden zijn, dan zou ik doodleuk alles winnen.

Ja sorry, het klinkt wat pocherig, maar ik ben bloedserieus.

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als baby

spellingweter 23

de baby

Dat ik als

typisch

Een uitdagende sport is

de hobby

Schrijven over Egypte, dat is een

sorry

het type

Met welk

de penalty

Hij miste die beslissende

de hygiëne

Het zwembad zet extra in op veiligheid en

kon schrijven, vond men geniaal!

baby

iets voor mij.

typisch

.

hobby

als ik wat arrogant overkom!

Sorry

fiets rijd jij?

type

.

penalty

woorden net als Egypte

spellingweter 24

Egypte

Mijn boek over

Olympische

Ik zal alles geven op de

het mysterie

Hoe ik zo slim ben geworden, dat is een

het symbool

Welk

wordt vertaald naar het Engels!

Egypte

symbool

Olympische

Spelen! mysterie

.

staat er op dat verkeersbord?

woorden net als hond

spellingweter 40

het weekend

Één

doodleuk

Hij liep

bloedserieus

De directeur is

.

hygiëne

weekend

was voldoende om mijn boek te schrijven.

doodleuk bloedserieus

met zijn modderlaarzen over het tapijt. als hij een berisping geeft.

Thema 2 - les 5

15

2

a Kleur in de onderstreepte woorden in de planning van Heidi Le D'Or: de spellingmoeilijkheid. b Bedek het woord en schrijf het in de juiste kolom.

< > 30 juli – 5 augustus 2019 9

30 Maandag vergadering hobbyclub ‘de gepeste Olympische pony’

31 Dinsdag

10 11

Woorden met y op zoek naar een pyjama met bedrukking van een hyena

12 13 14 15

afspraak met de voorzitter van ‘Het ondergrondse mysterie’ – eventueel contract (dus bloednerveus)

hobbyclub

Olympische

pony

pyjama

hyena

mysterie

Woorden met d

16 17 18

op bezoek bij mijn moeder in woonzorgcentrum ‘De Verschrikking’ – leed verzachten

ondergrondse

bloednerveus

leed

19

3

16

Orden de letters en noteer het woord.

Tip: de eerste letter staat vetjes.

Ik twijfel.

1 yjru

de ongenadige

jury

2 haaoofdzk

geheimhouding is

hoofdzaak

3 ptray

4 hpnsyoe

misdaden onder

5 ykiefs

6 dbo

een hoger

7 yternd

een

Thema 2 - les 5

met foute muziek

party

hypnose

helemaal gezond

fysiek bod trendy

doen

kledingstijl

Fout? Verbeter.

4

5

ie, i of y? Noteer de woorden in de juiste zin.

pon sp gel

1 Een

pony

loll g ter

2 De

lolly

voor de

komed ? Dat zie je in een

spiegel

viel in die

komedie

!

m sterie . Wat een

gieter

!

mysterie

a Schrijf je het woord met d of t? Verleng en schrijf de verlengde vorm op. b Schrijf de woorden in de zin.

1 volgen

volgende

Volgend

2 minderhei Een

6

weeken

minderheden

minderheid

klach

heeft een

weekenden

klachten

ga ik skiën.

weekend

over deze stofzuiger.

klacht

Vul het opsporingsbericht in. Kies uit: vreem

– h giëne – m sterieuze – onderzoch – loll – klee p jama – onopgelos – stan – doo leuk– tan

– haarban pijn

–

GEZOCHT Ik, agent Broekmans, (o)

onderzocht

verdwijning van mijn (l)

lolly

de (m) .

Eerste ondervraagde was mijn zus: een (v) dat een gebrek aan (h) (k)

kleedjes

(d)

doodleuk

(s)

Stand

(o)

onopgelost

individu

vreemd

vertoont en dat belachelijke

hygiëne

en een passende (h)

De verdachte zit nog in haar (p)

mysterieuze

pyjama

antwoordt dat ze (t)

haarband

draagt.

als ze tandpijn

heeft.

van zaken: de verdwijning is nog altijd .

Thema 2 - les 5

17

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

De politie onderschepte deze mysterieuze sms vol schuilnamen en geheime boodschappen.

Schrijf de sms opnieuw en vervang de tekeningen door een woord. Kies uit: detective – maffia – bioscoop – bibliotheek – diamant – machine – politie – professor – kleedje – baby – pony

Beste 1 en 2 , we zijn onderschept! De 3

weet waar de 4 zich

schuilhoudt! 5 is nu onderweg. Dringend 6 inschakelen.

15 uur in de 7 .

8

ligt in de 9 , naast de kopieer 10 . Snel! En draag je

11

voor gevaarlijke missies!

Beste (1) De (3) (5)

en (2)

pony

weet waar de (4)

politie Detective

15 uur in de (7)

, we zijn onderschept!

baby

is nu onderweg. Dringend (6) bioscoop

zich schuilhoudt!

professor maffia

inschakelen.

.

(8) Diamant ligt in de (9) bibliotheek, naast de (10) kopieermachine. Snel! En draag je (11) kleedje voor gevaarlijke missies!

18

Thema 2 - les 5

les 10

Woorden net als kleren, diner, trainen en vette

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als kleren

spellingweter 42

de edelstenen

De

zweten

Na die inspanning was hij ontzettend aan het

het geweten

Na de inbraak had de inbreker last van zijn

zagen er duur uit! Dat zou wat opbrengen!

edelstenen

.

zweten .

geweten

woorden net als diner

spellingweter 25

het diner

De tafel staat klaar voor een romantisch

het souper

Ze hielden een

.

diner

ten voordele van het goede doel.

souper

woorden net als trainen

spellingweter 26

het trainingspak

Zo’n

de trainer

De

de cocktails

Hij drinkt altijd

trainingspak

is al lang niet meer in de mode! gaf les aan de jonge voetballers.

trainer

cocktails

zonder alcohol.

woorden net als vette vissen zonnen tussen kwallen hij blokkeerde

De vervelende bloembak

de fossielen

Hij merkte meteen de

binnendringen

De dief wilde het gebouw

de zweetdruppel

Er glinstert een

spellingweter 42 de toegang.

blokkeerde

op.

fossielen binnendringen

zweetdruppel

.

op zijn voorhoofd.

Thema 2 - les 10

19

2

a Kleur de onderstreepte letters: als het een verenkelde lange e is (bv. kleren). als het een korte e is (bv. vette). b Bedek het woord en schrijf het op.

1 betrekkelijk

betrekkelijk

2 de etalage

3 integendeel

4 de veronderstelling

3

5 het effect

effect

etalage

6 de professor

professor

integendeel

7 de literatuur

literatuur

veronderstelling

8 de medaille

medaille

Lees de woorden in spiegelschrift. Schrijf de woorden in de zinnen.

NEGNIMENRAAW EDNELLETSTSUREG GNINIART REPUOS LEEDNEGETNI E E N N O B A F E I S S E R P E D N E R E S S AM RET ESEELV

D N I A R T E G N E T N E M E L E N E T E W E G

Ik twijfel.

1 Ze houden het jaarlijkse 2 Hij zou

5 Dat is een

van ufo’s.

waarnemingen

4 De taart is niet zoet,

6 Papa zal zijn schouders

boodschap.

.

9 Er zijn heel wat spelelementen

11 Die dinosaurus was een 12 Jij hebt last van je

20

Thema 2 - les 10

geweten

.

.

vleeseter

.

.

getraind

.

training

abonnee

.

masseren

7 We gaan stevig oefenen op de

10 De sporter was goed

, ze is zout.

integendeel

geruststellende

8 Hij is een trouwe

zijn.

depressief

3 Er zijn elk jaar

.

souper

Fout? Verbeter.

4

Schrijf de zin volledig over.

1 De juf moet o enbli elijk naar het din met de directeur.

De juf moet ogenblikkelijk naar het diner met de directeur.

2 Ze is van plan om hem t taal te n g ren, ze is daarin getr nd.

Ze is van plan om hem totaal te negeren, ze is daarin getraind.

3 Omdat hij zo n gatief reageert, begint ze te sto eren.

Omdat hij zo negatief reageert, begint ze te stotteren.

5

Welke woorden ontbreken in de gedichten? Vul in wat past.

Mag niet!

Ik ben Flipje, goeiedag!

En nu wil ik wel eens (w)

weten

waarom ik zo weinig mag.

Gebruiksaanwijzing Mag niet met mijn vingers eten, mag mijn zakdoek niet (v) mag niet (v)

Snuit voor gebruik vergeten

voetballen

mag niet onder ’t (p)

,

de neus. Kies een

op straat,

(z)

prikkeldraad,

of (l)

mag niet zonder schoenen lopen, mag mijn step niets eens (v) Ik ga op ‘n goeie dag naar ’n land waar alles mag!

liggende

Zorg dat de (r) verkopen

, staande

positie. ribben

,

niet beklemd worden.

Haal nu voorzichtig (a)

Lea Smulders

zittende

adem

. Blaas de lucht

rustig uit. Herhaal dit voortaan. Leef.

Ted Van Lieshout

Thema 2 - les 10

21

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

Kijk naar de tekeningen en vul de zinnen verder aan. Gebruik de ik-vorm en één of meer woorden uit deze lijst. blokkeren – de baby – de trainer – de pyjama – ingewikkeld – het weekend – de vleeseter – de hygiëne – het diner – de lolly – masseren – de pony – de edelstenen – de hypnose – de jury – de fossielen – binnendringen – de cocktail

Het mocht niet maar ik deed het lekker toch!

Ook al mocht ik niet, ...

1 ... ik heb toch bv. de manen van de pony versierd met lolly’s.

2 ... ik heb toch bv. de baby van de buurvrouw ingewikkeld en onder hypnose gebracht.

3 ... ik heb toch bv. de edelstenen in de cocktail van mama gemikt tijdens het diner.

4 ... ik heb toch bv. de rug van de trainer gemasseerd met fossielen en edelstenen.

22

Thema 2 - les 10

les 14

Werkwoorden in de verleden tijd De professor had een tijdmachine gebouwd.

Je kon er werkwoorden mee van tijd veranderen.

Ze legde Ik slaap in de eerste gleuf.

Het apparaat begon te schudden en spuwde een papiertje uit.

De professor las: ONMOGELIJK. “Huh?’ luidde haar reactie.

Ik richtte mijn blik op de tweede gleuf van de machine.

“Waarom staat hier loop – liep?”

“Ik heb geen idee”, antwoordde ze.

“Is dit niet de gleuf voor de werkwoorden die van klank veranderen? Loop – liep is daarvan een voorbeeld.

U had Ik slaap in de verkeerde gleuf gelegd.”

Ze probeerde het uit en wachtte even. Het bleek inderdaad te werken.

“Ik heb twee linkerhanden”, grinnikte ze, terwijl ze naar me keek. “Maar gelukkig heb ik jou.

Jij bent wat ze noemen mijn rechterhand!”

Spellingweter 43

1

Zo schrijf je werkwoorden (in de verleden tijd).

a Schrijf de vetgedrukte werkwoorden uit de tekst op de juiste plaats in het werkwoordschema. b Schrijf ook het onderwerp.

Verleden tijd (v.t.)

Geen klankverandering

Klankverandering

STAM + de(n)

Schrijf wat je hoort.

STAM + te(n)

Let op! Hoor je d/t achteraan?

Luister naar de wij-vorm.

ze legde

de professor had

luidde haar reactie

je kon

ik richtte

het apparaat begon

antwoordde ze

u had

ze wachtte

het bleek

grinnikte ze

ze keek

Thema 2 - les 14

23

2

Vul het schema aan.

Infinitief

Stam

Pv in de verleden tijd Enkelvoud

3

Meervoud

beginnen

begin

het feest begon

jullie

schudden

schud

hij

schudde

ze

leggen

leg

u

legde

Geen pv

begonnen schudden

velen

legden

hij is

begonnen

ze hebben geschud ze heeft gelegd

ze probeerde

enkelen probeerden

ze heeft geprobeerd

wacht

ze wachtte

zij

ik heb

werk

proberen

probeer

wachten

werken

wachtten

jij de vrouwen werkten

werkte

gewacht

ze hebben gewerkt

a Markeer: het onderwerp. b Onderstreep de persoonsvorm. c Duid aan of de persoonsvorm in de tegenwoordige of in de verleden tijd staat.

1 2 3 4

t.t. v.t.

Ik glimlachte zonder iets te zeggen. x Wat verderop zitten de anderen.

Lio zag het aan hun blikken.

Moesten we naar haar toegaan?

5 6 7 8

x x x

t.t. v.t.

x Zal ik haar gezelschap houden?

Nand en Hanne weten wat er komt. x Ik zette de glazen op de tafel.

Merel schoof naast me in de bank.

Uit: Twee vogels op een bank (Kristien Dieltiens)

4

Vul de tabel aan. Duid de werkwoordsvormen aan waarover je twijfelt.

Infinitief

24

Stam

Enkelvoud v.t.

beantwoord

de held beantwoordde

schitteren

schitter

mijn zus

brengen

breng

vergeten

vergeet

beantwoorden

vinden

vind

verwachten

verwacht

merken

merk

Thema 2 - les 14

schitterde

de winnaar bracht mijn vader

vergat

de dader

vond

de lerares verwachtte die flauwerik

merkte

x x

5

Gebruik het werkwoord in de verleden tijd. Bedenk telkens een vervolg voor de zin.

Bv. doen

De dader

1 zien

De detective

2 gluren

De dames

3 kijken

De heren

4 kreunen

De verdachte

5 smeken

Het slachtoffer

6 nemen

De onruststoker

7 fluisteren

De roddelaars

8 nadenken De juf

6

9 juichen

De winnaars

10 bevelen

De ruziemakers

het.

deed zag

.

gluurden

.

keken

.

kreunde smeekte

.

nam

.

fluisterden dacht na

.

.

.

juichten bevalen

.

.

Schrijf een tekst over de strip “De dader deed het” in de verleden tijd. Gebruik minstens zes van deze werkwoorden: weten – vermoeden – delen – verwachten – merken – aanpakken – voelen – antwoorden – lijken – opsluiten – vragen – gebeuren

Ik las de strip ‘De dader deed het’. Dit gebeurde in de strip:

Thema 2 - les 14

25

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

8

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

Maak een refrein voor een raplied. Gebruik deze woorden: zuchtte – leest – geplaatst – eist – besteed – wordt –

word – draagt – vond

Let op: je mag de woorden niet veranderen! Je mag wel andere werkwoorden toevoegen.

Raplied Niemand die dit leest, daarom rap ik een lied

26

Thema 2 - les 14

les 5

Woorden net als kopen, bureau, journalist en militair “Hier, een cadeautje!”, riep ik enthousiast tijdens het sneeuwballengevecht.

Helaas werd mijn cadeau ontvangen door een jongen die niet zo populair was.

Het was een worp op hoog niveau die zijn oor vol raakte.

“En ik heb een cadeau voor jou!”, riep hij en hij stormde op me af.

Overhaast rende ik de route naar huis af.

Ik zag dat hij me op de hielen zat.

Oververmoeid moest ik stoppen. Toen ik omkeek, was er niemand meer te zien.

Al die tijd was ik wanhopig op de vlucht voor ... mijn schaduw!

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als kopen

spellingweter 42

overhaast

Dat meisje rent

oververmoeid

Als ze thuiskomt na een lange werkdag, is ze

wanhopig

naar huis en struikelt bijna.

overhaast

.

oververmoeid

blijft ze staan, uit pure angst.

Wanhopig

woorden net als bureau

spellingweter 27

het bureau

Ik zit meestal aan mijn

om mijn huiswerk te maken.

het cadeautje

Die sneeuwbal was natuurlijk geen echt

het niveau

In het sneeuwballengevecht haal ik een hoog

bureau

.

cadeautje

woorden net als journalist

.

niveau

spellingweter 28

de journalist

De

enthousiast

Een beetje te

de route

Hij zocht de juiste

interviewde het slachtoffer van de brand.

journalist

enthousiast

mikte ik de bal in zijn richting. op met zijn gsm.

route

woorden net als militair

spellingweter 29

de militair

Hij is

populair

Hij is dan misschien niet

de documentaire

Er is een

militair

documentaire

en werkt bij het Belgische leger. populair

, sterk is hij wel!

op tv over de onderwaterwereld.

Thema 3 - les 5

27

2

Welke letters ontbreken? Schrijf het woord in de juiste kolom. het bur – de milit r – het s venir – de lim sine – de document re – het cad parlement r – de mayon se – de j rnalist – het niv – het plat – de d che

eau

ai een Belgische

een slordig

bureau

een

de mooie documentaire

een hoog

niveau

een enorme

het parlementair

een

mayonaise

3

ou

militair

besluit

bij de frieten

vol glazen

plateau

een verjaardagscadeau

souvenir

uit Kos

limousine

de bedreigde

journalist

een koude

douche

a Kleur: de verenkeling. b Bedek de woorden waarin je kleurde en schrijf ze op.

de netten zodanig volkomen

logisch

het procent

de remmen de biggen

het horloge het verdriet

uitgenodigd

de roman

de elektronen

de nota

rondkomen

het motief

getoverd

bevrijd

wanhopig

de echtgenote de problematiek de eigenaar de overdracht

28

Ik twijfel. Fout? Verbeter.

Ik twijfel.

horloge

getoverd

volkomen

motief

zodanig

uitgenodigd

logisch

elektronen

procent

roman

rondkomen

echtgenote

nota

problematiek

wanhopig

overdracht

Thema 3 - les 5

Fout? Verbeter

4

a Vul de woorden aan met o, ai, eau of ou. b Schrijf elk woord op de juiste plaats in de zinnen. o

vereind – meubil ai r – j ou rnaal – sanit ai r – plat eau – secund ai re –

d ou ane – d ou che –

r ou tine – famili ai r – s ou venir –

1 Van de huizen stond haast niets meer (o) (m)

meubilair

(d)

douche

, de deuren en het (s)

de grensovergangen heel streng.

5 Ik doe vaak dezelfde dingen. Ik houd wel van (r)

7 Ze is als een zus voor me. Ik ga erg (f )

scholen sloten.

secundaire

douane

overigens

is moeilijk: je wordt snel gezien.

plateau

vertelde dat alle (s)

4 In oorlogstijd bewaakt de (d)

.

routine

keihard! Ze hadden geen medelijden met verraders. met haar om.

familiair

8 Als ze terugkomt van een fijne reis, brengt ze altijd een (s)

5

, zoals de

sanitair

en het bad, werden verwoest.

journaal

6 Soldaten waren (o)

: de muren, het

overeind

2 Oorlog voeren op een hoogvlakte of (p) 3 Het (j)

verigens

o

mee.

souvenir

Vul het artikel aan met woorden met ai, o, oo, oe, ou of eau. Kies uit: de milit r–m dige – de echtgen te – de document re – wanh pig – de r te – het bur – de dr m – de j rnalist – de d ane

VROUW VOLGT HAAR SOLDAAT

Moedige

droom

Na hun huwelijk werd de

militair

De man werd als

vechten aan het front. Zijn verwerken. Ze was zo op zijn

route

een nachtmerrie. opgeroepen om mee te

echtgenote wanhopig . Aan de

tegengehouden. De douanier belde naar het Een

journalist

maakte er een

kon dat nieuws niet dat ze haar man besloot te volgen

douane bureau documentaire

werd ze en gaf haar aan. over.

Thema 3 - les 5

29

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

a Lees het artikel uit oefening 5 opnieuw. b Bekijk de prenten. Stel je voor dat je de soldaat of zijn vrouw bent. Schrijf een dagboekfragment over de gebeurtenissen. Gebruik zo veel mogelijk van deze woorden: de milit r– m dige – de echtgen te– h pvolle – wanh pig – de r te – het bur – de dr m – de j rnalist – de d ane – het cad tje – het bur – de documenta re Tip: gebruik de eerste persoon enkelvoud.

30

Thema 3 - les 5

les 10

Woorden met hoofdletters

1

Je schrijft een hoofdletter bij: – afleidingen van aardrijkskundige namen; – feestdagen; – het eerste woord van een zin MAAR bij het eerste volledige woord na een apostrof; – persoonsnamen; – namen van personen die als heilig worden beschouwd.

spellingweter 55 spellingweter 56 spellingweter 54 spellingweter 45 spellingweter 54 spellingweter 57

Je schrijft geen hoofdletter bij: – weekdagen, maanden, seizoenen en windrichtingen.

spellingweter 54

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin.

Anne Frank

Dit is

Duitsland

Anne wordt in juni 1929 geboren in

Nederlandse

Later woont ze in de

Jahwe

Anne heeft het joodse geloof en noemt God

Kerstmis

Ze viert geen

de zomer

In de

zomer

augustus

Op 4

augustus

‘s Ochtends

de vrijdag

Die dag is het

het oosten

De trein brengt hen naar een concentratiekamp in het

Utrecht

In

Otto Frank

Haar papa,

.

Anne Frank

stad Amsterdam.

Nederlandse

Kerstmis

.

Duitsland

.

Jahwe

, maar het lichtfeest of Chanoeka.

van 1942 duikt ze onder in een achterhuis.

1944 wordt ze met haar familie ontdekt. vallen de Duitse soldaten bij hen binnen.

’s Ochtends

vrijdag

Utrecht

. oosten

.

staat er een monument voor Anne.

Otto Frank

, krijgt na haar dood haar dagboek.

Thema 3 - les 10

31

2

Maak een zin over deze tekening. Gebruik daarbij telkens het gegeven woord. Denk goed na of een hoofdletter nodig is of niet.

’S AVONDS

’s Avonds zongen de soldaten kerstliederen.

1 KERSTMIS

Bv. Met Kerstmis waren alle soldaten ineens

Silent night ...

Holy night ...

vrienden.

2 ENGELSE

Bv. De Engelse soldaten zongen kerstliederen.

3 WINTER

Bv. Het was een barkoude winter.

4 DECEMBER Bv. In de maand december hielden de gevechten aan.

3

a Schrijf de blauwe woorden opnieuw. Denk daarbij goed na over de hoofdletters. b Kruis de woorden aan waarover je twijfelt. c Schrijf de woorden waarbij je een fout maakte opnieuw.

© Nicolas Maete

Naam: Jan

rlinck / BELGA

PASPOORT 1 TERLOUW

Geboortedatum: 2 ZONDAG 15 3 NOVEMBER 1931

4 ‘T IS de ijskoude 5 WINTER van 1944/1945. De 6 ADVENT en 7 KERSTMIS hebben nauwelijks betekenis, want er heerst grote honger door de oorlog. 8 WANNEER de buurjongen van 9 MICHIEL hem vraagt om een brief aan iemand te bezorgen, leert hij al snel dat goed en kwaad dicht bij elkaar liggen.

1

Terlouw

4

’t Is

7

Kerstmis

2

zondag

5

winter

8

Wanneer

3

november

6

Advent

9

Michiel

32

Thema 3 - les 10

4

Schrijf deze tekst opnieuw. Denk daarbij goed na over de hoofdletters.

LIEFSTE DAGBOEK VANDAAG, ZATERDAG 23 JUNI, GING IK NAAR HET OORLOGSMUSEUM IN IEPER, EEN STAD IN WEST-VLAANDEREN. ‘K WERD ER RONDGELEID DOOR EEN GIDS. DIE TOONDE EEN DAGBOEK VAN EEN SOLDAAT. MET KERSTMIS SCHREEF HIJ EEN GEBED WAARIN HIJ GOD VROEG OM VREDE. HIJ SCHREEF: ‘ALS DE ZON MORGEN OPKOMT IN HET OOSTEN, DAN HOOP IK DAT ER OOK VREDE KOMT OVER ONZE LANDEN.’

Liefste dagboek Vandaag, zaterdag 23 juni, ging ik naar het oorlogsmuseum in Ieper, een stad in West Vlaanderen. ’k Werd er rondgeleid door een gids. Die toonde een dagboek van een soldaat.

Met Kerstmis schreef hij een gebed waarin hij God vroeg om vrede. Hij schreef: ‘Als de zon morgen opkomt in het oosten, dan hoop ik dat er ook vrede komt over onze landen.’

5

a Schrijf de blauwe woorden uit oefening 3 en 4 op de juiste plaats in het schema.

ALTIJD hoofdletter Begin van een zin

NOOIT hoofdletter

Aardrijkskundige namen

Maanden

Wanneer

Ieper

november

Die

West-Vlaanderen

juni

Tweede woord van een zin na een apostrof

Feestdagen

Weekdagen

’t Is

Advent

zondag

‘k Werd

Kerstmis

zaterdag

Persoonsnamen

Heiligen

Terlouw

Michiel

God

Seizoenen

winter

Windrichtingen

oosten

b Bedenk nog een voorbeeld voor elke categorie.

Thema 3 - les 10

33

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

Heb je een fout gemaakt? Schrijf de zin opnieuw.

7

Vul de letters aan die ontbreken en schrijf de tekst opnieuw.

Tip: denk goed na over de hoofdletters.

ik zag een d o wanh o loopgr a

cument ai

re over de oorlog. de oorlog bracht veel e ll

pige mensen vochten voor hun leven. sold a

ende.

ten zaten voortdurend in

ven: zomer, winter, herfst, lente ... de omstandigheden waren verschri kk elijk.

aan het einde werd er een anekd o

te vertel d

.

op 24 december, de dag voor kerstmis, gebeurde er iets fantastisch. soldaten van welke nati o

n a

liteit ook voetbalden en spor tt

en samen, of ze nu

duitse, belgische of engelse soldaten waren. ‘s avonds zongen ze samen kerstliederen. ze gaven zelfs cad eau tjes aan elkaar! ’t was prachtig.

Ik zag een documentaire over de oorlog. De oorlog bracht veel ellende. Wanhopige mensen vochten voor hun leven. Soldaten zaten voortdurend in loopgraven: zomer, winter, herfst, lente ... De omstandigheden waren verschrikkelijk.

Aan het einde werd er een anekdote verteld. Op 24 december, de dag voor Kerstmis, gebeurde er iets fantastisch. Soldaten van welke nationaliteit ook voetbalden en sportten samen, of ze nu Duitse, Belgische of Engelse soldaten waren. ‘s Avonds zongen ze samen kerstliederen. Ze gaven zelfs cadeautjes aan elkaar! ’t Was prachtig.

34

Thema 3 - les 10

les 14

Woorden net als fabrikant, serieus en kampioen OEN

I

NP

pensioen

UB

SI PO TIE

IS

OE

PI KA M

ES DI

S EN

positie

kampioen

subsidie

K LI

PO TIE

1

politiek

TI IN

K AR

RI

EU NI

TUUT S

TI STIE

E NG

ingenieur

artistiek

instituut

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als fabrikant

spellingweter 13

de positie

De

van de soldaten wordt door de officier bepaald.

de politiek

In oorlogstijd is

de subsidie

Onze club ontvangt een

artistiek

Het schilderij beeldt op een

het instituut

Het

positie

belangrijk voor vrede.

politiek

instituut

voor vrijwilligerswerk.

subsidie

wijze de vrede uit.

artistieke

werd tijdens de oorlog gesloten.

woorden net als serieus

spellingweter 14

de ingenieur

Een

religieus

Veel mensen zongen elke dag een

het milieu

De gevolgen van de oorlog zijn een ramp voor het

mysterieus

De spion gedroeg zich heel

ingenieur

bedacht de meest vreselijke wapens. lied.

religieus

mysterieus

woorden net als kampioen

milieu

.

.

spellingweter 14

het pensioen

Soldaten blijven na hun

de kampioen

Ooit was hij

kampioen

pensioen

aan de gruwel denken.

en won hij elke wedstrijd.

Thema 3 - les 14

35

2

a Vorm de woorden en schrijf ze op. b Kleur: ie als i in elk woord.

3

Ik twijfel. Fout? Verbeter.

1 TIE – SI – PO – VE

positieve

nieuwsberichten

2 I – A – DE – LE

ideale

omstandigheden

3 PI – OEN – SCHOR

een giftige

4 EUS – SE – RI

serieus

en niet grappig

5 TIEF – FI – NI –DE

definitief

goedgekeurd

6 SI – PEN – OEN

Ik ga op

7 SI – RI – CO

een te groot

schorpioen

pensioen risico

.

Vul de tekst uit de strip aan.

2

1 3

4

Bron: De Laaiende Linies, Suske & Wiske

1 Deze kaart gaat over de real i teit van de oorlog, Wiske.

2 Er waren in de oorlog ser i euze gevechten om deze grens.

3 Die grenzen werden l i n ie s genoemd, zoals deze hier.

4 Ik wil die l i n ie s graag bezoeken. Is dat nog een r i s i co?

36

Thema 3 - les 14

4

Vul de lezersbrief aan met woorden met i of ie. ingen eurs – pol t ke – kr tisch – amb t eus – subs d s – n mand – pag na – cr s s

Wanneer stoppen de

leiders het vechten en lossen ze de

politieke

op? Op bijna elke

crisis

staat oorlogsnieuws. Mensen met hoge aan

subsidies

Iedereen is Welke wereldleider is

om wapens te ontwikkelen.

, maar

stopt de oorlog.

niemand

genoeg om het vechten te stoppen?

ambitieus

5

in de regering geven

posities ingenieurs

kritisch

van de krant

pagina

Emiel, 12 jr., vredesactivist met idealen

Vul de woorden aan met i of ie en schrijf ze op.

A

D E

B

C

A

1 pag Op

2 staat dat we in cr 3 grenzen def B

n

s t

f sluiten.

t

6 pos Er zijn

t

ve geluiden:

het einde van de oorlog is in zicht!

s bepaalde

E

Dan moeten we ons aanvalsplan 4 minder amb

C

D

na 4 van het Verdrag

eus maken.

Een verstandige 7 pol

t

ke beslissing.

8 Vader kan op pens

oen.

Verliezen we dan onze 5 subs

d

s niet?

1

pagina

4

ambitieus

6

positieve

2

crisis

5

subsidies

7

politieke

3

definitief

8

pensioen

Thema 3 - les 14

37

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

Vul de tekst aan. Kies uit: p gin – niv – per ode – d cument re Karla Stoefs beschrijft hoe kinderen de

periode

van de oorlog beleefden. Op elke

pagina

lees je beklijvende verhalen die sterk ontroeren. Het is alsof je naar een adembenemende

documentaire

boek van het hoogste

niveau

Prijs € 15.90

kijkt. Dit is een !

r s co’s – cr s s – esthoek – pr vincie – est- laanderen – elgische Het boek vertelt zes verhalen waarin een mix van schoonheid, pijn, verdriet en momenten van crisis

centraal staan. Het vertelt ook over de

risico’s

die de

soldaten namen.

De verhalen zijn gebaseerd op waargebeurde feiten in dorpen achter het front in de

38

Thema 3 - les 14

Westhoek

(in de

provincie

Belgische West-Vlaanderen

).

les 5

Woorden net als eventueel, toernooi en apen e•en•uee•

a••o••ee•

•e••a•i••

i••i•i•ue•e

••o••e•a•ie•

v rt l ng vtl

1

nd v d l

o••a•e•

•oe••ooi

rg n n

•e••uee•

s ks l

tm sf r

pr bl m t k

t rn

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als eventueel/eventuele

spellingweter 8

eventueel

We kunnen

naar een grappige film kijken.

individuele

Ik ontving een

seksueel

In die film zat veel

virtuele

Dat computerspel speelt zich af in een

eventueel

uitnodiging voor die film.

individuele

getint taalgebruik.

seksueel

wereld.

virtuele

woorden die je schrijft zoals je ze hoort

spellingweter 1

de atmosfeer

De film ging over een raket die in de

het toernooi

In de film Gladiator zie je een Romeins

de schaapskooi

Dat lammetje werd in de

ontplofte.

atmosfeer

.

toernooi

schaapskooi

geboren.

woorden net als apen

spellingweter 42

de vertaling

Wie zorgt voor de

de organen

Hoeveel

de problematiek

Ze toont ons de

uitermate

Hij was

van die Franse zin?

vertaling organen

heeft een mens?

problematiek uitermate

van de luchtvervuiling.

vriendelijk toen hij haar de eerste keer zag.

Thema 4 - les 5

39

2

a Vul de woorden aan met ueel of uele. b Schrijf de woorden op de juiste plaats. event – individ – act – virt – spirit – rit 1 het pilletje tegen hoofdpijn 2 de

rituele

3 een

3

individuele 4 de oefening

uitleg voor die

moord

5 de

realiteit

nieuwsbericht

6 ze mediteert en is erg

eventuele

actueel

virtuele

spiritueel

a Vul de woorden aan met a of aa. b Schrijf de woorden op de juiste plaats. chocol det rt – n tion l – w penarsen l – angst nj gend – et l ger m – st tssecret ris – app r t – grasm chine 1 een (a)

2 een lekkere (c)

chocoladetaart

3 een gevaarlijk (w) 4 de (n)

40

wapenarsenaal

vlag

nationale

5 kijken naar het (e)

etalageraam

6 een maaiende (g)

grasmachine

7 een bekwame (s)

staatssecretaris

8 het nieuwe (a)

4

spookhuis

angstaanjagend

apparaat

Zet de lettergrepen in de juiste volgorde en schrijf de woorden. Ik twijfel.

1 ver – ling – ta

vertaling

2 nooi – toer

toernooi

3 noem – de – ge

genoemde

4 man – ken – za

zakenman

5 tu – le – spi – e – ri

spirituele

6 gel – vo – kooi

vogelkooi

7 mo – sek – su – ho – eel

homoseksueel

Thema 4 - les 5

Fout? Verbeter.

5

Verbeter de zinnen door de blauwe woorden aan te vullen en van plaats te verwisselen.

1 Zou ik intellect

naar huis mogen?

2 Vreselijk! Jullie moeten virt 3 Wat een individ

acteerlessen nemen!

man is dat! Die weet echt alles!

4 Ik speelde een computerspel in een event

wereld.

1 Zou ik eventueel naar huis mogen?

2 Vreselijk! Jullie moeten individuele acteerlessen nemen!

3 Wat een intellectuele man is dat! Die weet echt alles!

4 Ik speelde een computerspel in een virtuele wereld.

6

a Zet de lettergrepen in de juiste volgorde. b Vul het verhaal aan met de gevonden woorden. ma – ui – te – ter / le – tu – e – ven – e / ga – nen – or / ger – ja / nig – da – zo / heen – voor / nooi – toer / ta – tes – ment / tu – ri – eel / nog – als / zin – ba / ga – tief – ne / on – daan – der / nut – niets / le – ba – na / o – gen – ver – we HEKS

Leef jij nog? Hoe kan dat? Ik vroeg de te offeren en je

ritueel

om je

jager organen

aan de varkens

te voeren.

ROETZWART Pech! Ik voel me

uitermate

was ik misschien zwak,

Voorheen

maar ik heb

levend.

zodanig

ik nu zelfs een

toernooi

getraind dat tegen een

leeuw win.

REUS

HULPJE Lieve niet HEKS

Ach, jij,

Eventuele

aanvallers veegt ze zo van tafel. Schrijf je

testament

al maar, domme heks.

bazin alsnog nietsnut banale

. Waarom zo

negatief

? Zouden we

terug naar huis te keren?

overwegen

! Jij bent niet meer dan een onderdaan

.

Thema 4 - les 5

41

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

Bedenk telkens twee zinnen bij de foto. Gebruik daarbij de gegeven woorden. intellectueel zakenman uitermate

1 Bv. De zakenman is helemaal niet intellectueel.

2 Bv. Hij is uitermate dom en bakt er niets van.

angstaanjagend struikgewas zodanig

1 Bv. Die slang heeft zich in het struikgewas verstopt.

2 Bv. De slang is zodanig angstaanjagend dat ik flauwval.

toernooi apparaat grasmachine

1 Bv. Vlak voor het toernooi wordt het gras gemaaid.

2 Bv. De grasmachine is een zeer stevig apparaat.

42

Thema 4 - les 5

les 10

Werkwoorden De professor zat op de vloer van haar laboratorium.

De grond lag bezaaid met werkwoorden.

“Til jij die kast even overeind?”

Ik deed wat mij gevraagd werd.

Werkwoorden – compleet luidde de zin op de bovenste la.

“Ik had alles uitgezocht en bij elkaar opgeborgen”, zuchtte de professor.

“Sterk bij sterk, zwak bij zwak. Tegenwoordige tijd apart.

Verleden tijd in een eigen la.

En toen viel de kast om. Al dat werk voor niks.”

Ik troostte haar: “Kop op. In zinnen wordt toch ook alles door elkaar geschreven?”

“Ja, dat is waar”, zei ze. “Maar nu moet ik alles opnieuw zo opbergen dat het opschrift weer klopt.”

“Als dat het probleem is …”, lachte ik.

Ik veegde de boel bij elkaar en gooide alles zonder het uit te zoeken terug in de kast.

Daarna pakte ik een pen en vulde het opschrift aan.

Werkwoorden – compleet door elkaar stond er nu.

“Geniaal!” prees de professor. “Die hersentjes van jou hebben wél alles keurig op een rijtje!”

Spellingweter 43

1

Zo schrijf je werkwoorden.

Vul de tabel verder aan.

Infinitief

Pv t.t.

1

doen

wij

2

luiden

de klok

3

uitzoeken

hij

zoekt uit

4

troosten

ik

troost

5

worden

het wordt

6 opbergen

doen

berg

luidt

Pv v.t.

Geen pv

wij deden

wij hebben het

gedaan

de klok luidde

de klok heeft

geluid

hij

hij heeft het uitgezocht

zocht uit

ik troostte het

jij

7

lachen

wij

lachen

8

prijzen

Ella

prijst

9

hebben

ik heb

op

jij

werd borg op

ik heb haar

getroost

het is donker

geworden

jij hebt alles opgeborgen

wij lachten

we hebben

Ella prees

Ella heeft haar geprezen

ik

had

ik heb het

gelachen

gehad

Thema 4 - les 10

43

2

a Onderstreep de persoonsvorm. b Duid aan: tegenwoordige of verleden tijd? c Schrijf de infinitief en de stam.

Zin

Infinitief

Stam

1 De film Supa Modo werd uitgebracht door JE.F en MOOOV.

t.t.

v.t.

worden

word

2 Jo, het hoofdpersonage, houdt van superhelden en actiefims.

t.t.

v.t.

houden

houd

3 Ze wilde meespelen in zoâ&#x20AC;&#x2122;n film.

t.t.

v.t.

willen

wil

4 Dankzij haar fantasie vergeet ze dat ze doodziek is.

t.t.

v.t.

vergeten

vergeet

5 Het hele dorp hielp mee om haar droom in vervulling te laten gaan.

t.t.

v.t.

meehelpen

help mee

Naar: JE.F

3

a Markeer: het onderwerp. b Kijk naar de infinitief, schrijf de stam en vul de pv in de gevraagde tijd in.

Infinitief

Zin

verschijnen

verschijn

t.t.

v.t.

verschijnen In de film No Network spoken voor Kalli en zijn zus.

gaan

ga

t.t.

v.t.

ging Kalli met zijn zus op bezoek bij hun vader in de bergen.

lijken

lijk

t.t.

v.t.

lijkt Die bergstreek Er is geen gsm-ontvangst.

staan

sta

t.t.

v.t.

stonden Plots oog met enge spoken.

houden

houd

t.t.

v.t.

De woeste natuur tegen om weg te lopen.

Naar: JE.F

44

Stam

Thema 4 - les 10

verlaten.

broer en zus oog in

houdt

hen

4

a Markeer in elke zin: het onderwerp.

b Schrijf de pv in de gevraagde tijd.

niet op kamp met

wilde 1 Lea (willen – v.t.) de giechelende meisjes uit haar klas.

verwachtte 2 Ze (verwachten – v.t.) kon doen met de jongensbende van het dorp.

5 Samen (ontdekken – t.t.) geheimen.

5

betekent

ontdekken

Fout. Verbeter.

dat ze mee

mocht

3 Na een moeilijke proef (mogen – v.t.)

Lea er toch bij.

4 Dat (betekenen – t.t.) een zomer vol avonturen.

We twijfelen.

het begin van

ze

Maak telkens een zin met het gegeven onderwerp en het werkwoord. Gebruik de gevraagde tijd.

Werkwoord 1 plaatsvinden

Onderwerp het drama

Tijd t.t.

Zin Het drama vindt plaats ...

2 eindigen

het toernooi

t.t.

Het toernooi eindigt ...

3 staan

de fout

v.t.

De fout stond ...

4 afsterven

de organen

t.t.

De organen sterven af ...

5 worden

6 klinken

het negatieve gedrag

v.t.

de vertaling

t.t.

Het negatieve gedrag werd ...

De vertaling klinkt ...

7 bevinden

het testament

v.t.

Het testament bevond ...

Thema 4 - les 10

45

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

8

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

Vervoeg het werkwoord in de gevraagde tijd en vul het verhaal over Spinder aan. Spinder is een boek van Simon van der Geest. Misschien wordt het binnenkort wel verfilmd.

Wil je al weten waar het over gaat?

Kies uit: eventuele – relatie – tegenspraak – uitermate – drama Werkwoord Tijd Zin ontdekken

v.t.

Drie jaar geleden

bouwen

v.t.

Hidde

dulden

t.t.

Maar nu

Hidde en Jeppe een kelder.

ontdekten

er zijn insectenlaboratorium.

bouwde

Jeppe geen

duldt

tegenspraak

. Hij wil de kelder inpikken.

aanvaarden

t.t.

Hidde

zijn

dreigen

t.t.

verbanning uit de kelder niet en

aanvaardt

eventuele

het geheim

dreigt

van Jeppe te verklappen, zijn enige wapen in de strijd om de kelder. beloven

v.t.

Hidde

het

beloofde

geheim

drama

te houden. Maar nood breekt wet.

Een houden

46

Thema 4 - les 10

uitermate

spannend verhaal over de

t.t. tussen twee broers. Ook als je niet van insecten

relatie houdt

.

les 14

Woorden net als clown, cowboy, ei, ijs en dure

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als clown en cowboy

spellingweter 30

de clown

De

clown

bracht het publiek in het circus aan het lachen.

de cowboy

De

cowboy

stapt van zijn paard en gaat de saloon binnen.

de cacao

In de doos zit geen chocolade, maar poeder van

woorden net als ei en ijs

spellingweter 9

afleiden

Het gewicht kun je

uitgebreid

Beide mannen tonen elkaar

verwijten

Ze worden boos en beginnen elkaar dingen te

doorschijnend

De cacao staat op een

.

cacao

afleiden uitgebreid

doorschijnend

woorden net als dure

met een bijzondere formule. hun kennis. .

verwijten

tafeltje.

spellingweter 42

bruto

Het

de formule

Ze berekenen met een

bruto

gewicht van de cacao kennen de mannen al. formule

het nettogewicht.

Thema 4 - les 14

47

2

3

ei of ij? Vul in en schrijf het woord volledig.

Tip: gebruik bij twijfel een woordenboek.

1 de g zelaar

gijzelaar

4 de drukker

drukkerij

2 f telijk

feitelijk

5 de maatschapp

maatschappij

3 over nd

overeind

6 anderz ds

anderzijds

a Kleur: de verenkelde u.

absolute – het argument – culturele – de humor – de musea

de ij of ei.

de heimwee – de aardbeien – de gordijnen – weinig – de vijand

de vreemde (twee)klank. de barbecue – de goal – de nylon – het detail – het interview b Schrijf woorden uit oefening a op de juiste plaats.

1 Ze huilt door 2 een klein

6 het

veranderen

detail

7 een ladder in de

.

8 de

4 Op reis bezoek ik

musea

.

9 een worstje op de

.

10 een

sluiten

gordijnen

interview

barbecue

met die artiest

Bekijk de tv-gids. In sommige woorden zijn letters verborgen. Schrijf die woorden opnieuw.

18:30-20:00

De (1) avont

18:15-19:00

(3) G

18:20-18:50

(6) Uitgebr

18:30-19:00

Light on: (8) barbec

ren van (2) co

l: alle (4) f

b

Roy

ten uit het WK op een (5) r

de (7) verw ten

48

nylon kous

humor

goal

aanbod

culturele

3 Ik hou van droge

5 Brugge maakt de derde

4

.

heimwee

Ik twijfel.

1

avonturen

5

rij

2

cowboy

6

uitgebreide

3

goal

7

verwijten

4

feiten

8

barbecue

Thema 4 - les 14

Fout? Verbeter.

5

Maak een zin.

1

k

z

e

r

p

n

l

i

j

o

v

e

r

o

n

k

(e)

bv. De keizer heeft een pijnlijke wonde aan zijn voet.

2

g

z

e

l

a

a

r

n

d

bv. De gijzelaar geraakt niet overeind.

3

c

a

b

c

r

t

o

bv. Ik ken het brutogewicht van cacao.

4

f

o

r

m

d

o

o

r

s

l

e

c

h

n

l n

e

n

d

bv. De formule op de verpakking van de nylonkous is doorschijnend.

6

Vul het interview aan.

Kies uit: uitgebr de – interv w – avont ren – h meur – genlijk – h mor absol te – wed we – det ls – doorsch nende – m seum Leila: Dag Ahmed. Dank je wel dat ik vandaag een Wat is

jouw lievelingsserie op tv?

eigenlijk

Ahmed: Ik krijg een goed

mag afnemen.

interview

als ik naar de

humeur

kijk. Die serie speelt niet meer op tv, maar ik heb een

van Zorro

avonturen uitgebreide

verzameling

van afleveringen.

Leila: Zit er veel

in de serie?

humor

Ahmed: Ze is vooral spannend. In een aflevering vermoordde een man in het een jonge kleine

weduwe details

absolute

met een

doorschijnende

museum

vaas. Door

ontmaskerde de rechercheur hem. Dat was een topaflevering.

Thema 4 - les 14

49

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

Schrijf het verhaal voor een aflevering van een misdaadserie. Gebruik minstens vijf van deze woorden: individuele – uitermate – negatief – problematiek – zodanig – drama – voorheen – actueel – publiek – cowboy – goal – cacao – nylon – afleiden – maatschappij – formule – overeind

50

Thema 4 - les 14

les 5

Het aanhalingsteken – Herhaling werkwoorden (1) “De limonade is op”, zegt mama. “Haal jij nieuwe flessen uit de schuur?” vraagt ze.

“Dat is goed”, zegt papa en hij schiet snel in zijn schoenen.

Met zijn armen vol keert hij terug en op de drempel roept hij: “Hier ben ik a... !”

Papa trok de deur dicht, maar vergat dat zijn veters loszaten en zo kwamen ze tussen de deur.

“Oempf!” klinkt het. Languit belandt hij op de grond, tussen de flessen.

“Zeg, Thijs, wat doe jij nu?” vraagt mama.

“Kegelen, en ik speelde voor bal”, bromt papa.

“Goed gedaan, lieverd, alle kegels zijn om”, reageert mama lachend.

1

Spellingweter 53

Aanhalingstekens

Spellingweter 43

Zo schrijf je werkwoorden.

a Kleur in elke zin: de beginaanhaling. de eindaanhaling. b Vul de leestekens aan. “ Ik meen het , Jolien ! Die papegaai komt hier niet binnen!” zei mama .

Ik zei:“ Maar je kunt hem toch ook niet bij oma en opa in huis laten .” “ Toch niet moederziel alleen?”vroeg ik . “ Jíj kunt hem eten en drinken geven”, stelde mama voor . “ Op die manier zal hij niets tekor tkomen”, vulde ze aan .

Ik reageerde:“ Juist wel. Liefde. Aandacht. Tederheid .”

Naar: Snoot (Guy Didelez)

Thema 5 - les 5

51

2

a Kleur in elke zin: de beginaanhaling. de eindhaling. b Schrijf de zin over en schrijf alle leestekens en hoofdletters.

Ik twijfel.

1 moet je nu eens iets weten vraagt lucien

“Moet je nu eens iets weten?” vraagt Lucien.

2 nee antwoordt marcel rustig

“Nee”, antwoordt Marcel rustig.

3 hij voegt eraan toe ik moet niets weten en ik wil eten

Hij voegt eraan toe: “Ik moet niets weten en ik wil eten.”

4 lucien gaat onverstoorbaar verder hij is vertrokken Lucien gaat onverstoorbaar verder: “Hij is vertrokken.”

Naar: Snoot (Guy Didelez)

3

a Kleur in elke zin: de beginaanhaling. de eindhaling. b Maak van de beginaanhalingen eindaanhalingen en omgekeerd.

1 “Pas op!” gilt hij zo luid hij kan.

Hij gilt zo luid hij kan: “Pas op!”

2 “Sta maar weer op”, probeert ze hem gerust te stellen.

Ze probeert hem gerust te stellen: “Sta maar weer op.”

3 Marcel fluistert: “Er is volk hiernaast .”

“Er is volk hiernaast”, fluistert Marcel.

4 “Waar dan wel?” vraagt Lucien onbegrijpend.

Lucien vraagt onbegrijpend: “Waar dan wel?”

5 “In de slaapkamer; ik kon ze horen”, luidt het antwoord.

Het antwoord luidt: “In de slaapkamer; ik kon ze horen.”

6 Grinnikend antwoordt Marcel: “Niets. Ze kusten.” ”Niets. Ze kusten”, antwoordt Marcel grinnikend.

Naar: Snoot (Guy Didelez)

52

Thema 5 - les 5

Fout? Verbeter.

4

Vul de tabel aan.

Pv t.t.

5

Pv v.t.

Geen pv

1 hij gilt

de dames

2 ze probeert

die jongens

probeerden

hij had

geprobeerd

3 Nand vraagt

de directeur

vroeg

ze had

gevraagd

4 het antwoord luidt

de vraag

5 de leraar

hij

betrapt

gilden

luidde betrapte

6 het kind wordt

de wetenschap

7 Marcel antwoordt

Ella

werd

antwoordde

ze heeft

gegild

de bel had

geluid

het kind werd betrapt ik ben

geworden

hij heeft

geantwoord

Schrijf de tekst over met alle ontbrekende hoofdletters en aanhalings- en leestekens. dag papegaai, zei de pinguïn

“Dag papegaai”, zei de pinguïn.

dag papegaai, zei de papegaai

“Dag papegaai”, zei de papegaai.

nee, jij moet dag pinguïn zeggen, zei de pinguïn

“Nee, jij moet dag pinguïn zeggen”, zei de pinguïn.

nee, jij moet dag pinguïn zeggen, zei de papegaai

“Nee, jij moet dag pinguïn zeggen”, zei de papegaai.

nee, ik ben een pinguïn, zei de pinguïn

“Nee, ik ben een pinguïn”, zei de pinguïn.

nee, ik ben een pinguïn, zei de papegaai

“Nee, ik ben een pinguïn”, zei de papegaai.

jij bent een papegaai, zei de pinguïn

“Jij bent een papegaai”, zei de pinguïn.

jij bent een papegaai, zei de papegaai

“Jij bent een papegaai”, zei de papegaai.

stomme papegaai, zei de pinguïn

“Stomme papegaai!” zei de pinguïn.

stomme pinguïn, zei de papegaai

“Stomme pinguïn!” zei de papegaai.

Naar: Erik van Os

Thema 5 - les 5

53

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

Bedenk telkens een zin met de gevraagde aanhaling. Gebruik het werkwoord als persoonsvorm in de gegeven tijd. eindaanhaling

vragen

t.t.

De jongen vraagt aan de papegaai: “Hé, papegaai, waarom zeg jij zo weinig?”

eindaanhaling

moeten

v.t.

Bv. De papegaai antwoordt: “Ik moest ... .”

beginaanhaling

beweren

t.t.

Bv. “Beweer jij nu dat .... ?” reageert de jongen verbaasd.

eindaanhaling

vergeten

v.t.

Bv. De papegaai herhaalt: “Soms vergat ik dat ... .”

beginaanhaling

lijken

t.t.

Bv. “Het lijkt erop dat je ... ”, roept de jongen.

eindaanhaling

zeggen

v.t.

Bv. De papegaai werd boos en zei: “Het is al goed ... .”

beginaanhaling

verwachten

t.t.

Bv. “Ik verwacht iets anders van je”, zegt de jongen nog snel.

54

Thema 5 - les 5

les 10

Woorden net als politie, succes, cactus en accordeon

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als politie

spellingweter 18

de portie

Voor mij graag een

de relatie

Ze hebben al even een

de emoties

Verdriet, kwaadheid en jaloezie zijn sterke

frietjes en een potje mayonaise.

portie

en trouwen binnenkort.

relatie

.

emoties

woorden net als succes

spellingweter 33

het succes

Ik wens jullie veel

het accent

In het woord café staat er een

accepteren

Je zult toch moeten

bij het maken van dit proefwerk!

succes

op de e.

accent

dat de vakantie voorbij is.

accepteren

woorden net als cactus

spellingweter 17

het effect

Die nieuwe reclame heeft een enorme verkoop als

de computer

Ik speelde een spelletje op de

.

effect .

computer

woorden net als accordeon

spellingweter 17

de broccoli

Ik hou niet van groenten; zeker niet van

de accu

Dat de wagen niet startte, kwam door een lege

de accordeon

Ik wil in de muziekacademie graag

.

broccoli

accordeon

accu

.

leren spelen.

Thema 5 - les 10

55

2

a Vul in: c of cc. b Schrijf het woord in de juiste kolom. cc es – e c onomie – in c lusief – a cc ordeon – c on c reet – a cc u – su cc ent – a cc epteer – bro cc oli – c a c tus – re c lame a

succes

economie

inclusief

accent

accordeon

concreet

accepteer

accu

broccoli

cactus

reclame

3

Welke letters ontbreken: tie, c of cc? Schrijf het woord.

revolu – o asie – in lusief – on reet – adop – forma – attrac – genera – mi roscoop – democra – administra – produc

56

Ik twijfel.

1

revolutie

7

attractie

2

occasie

8

generatie

3

inclusief

9

microscoop

4

concreet

10

democratie

5

adoptie

11

administratie

6

formatie

12

productie

Thema 5 - les 10

Fout? Verbeter.

4

Ontcijfer het woord. Maak er een zin mee.

Tip: de eerste letter staat vetgedrukt.

1 tiepor Bv. Ik heb zin in een portie frietjes.

2 fectef Bv. De vervuiling heeft een effect op het milieu.

3 latiere Bv. Mijn broer heeft een nieuwe relatie.

5

Sommige woorden staan niet op de juiste plaats. Vul ze aan met c, cc of tie en schrijf de zoekertjes opnieuw.

TE KOOP: prijs o.t.k. papegaai voor a tus Hij is mannelijk en heet a ent (omdat hij stekels op zijn kop heeft).

Houdt van emo smuziek.

Kan praten en benoemt zijn su es. Praat met Frans adop .

Haal dit beestje in huis en dis o is verzekerd!

gisteren - 14:47 | Aarschot

TE KOOP: papegaai voor adoptie Hij is mannelijk en heet Cactus (omdat hij stekels op zijn kop heeft).

Houdt van discomuziek.

Kan praten en benoemt zijn emoties. Praat met Frans accent.

Haal dit beestje in huis en succes is verzekerd!

TE KOOP: prijs o.t.k. ode ( omputer) voor analyse van a u Ingebouwde o asie voor foto’s die rechtstreeks naar je inse ten worden gezonden. Oplaadbare amera.

Kan beveiligd worden met een mi roscoop.

vandaag - 19:12 | Herselt

TE KOOP: microscoop (occasie) voor analyse van insecten Ingebouwde camera voor foto’s die rechtstreeks naar je computer worden gezonden.

Oplaadbare accu. Kan beveiligd worden met een code.

Thema 5 - les 10

57

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

Maak een zoekertje waarin je iets tweedehands probeert te verkopen. Gebruik daarbij uit elke kolom minstens één woord.

Tip: de werkwoorden mag je vervoegen. eventueel negatief verwachten eigenlijk

zodanig ontdekken doorschijnend succes

TE KOOP:

apparaat worden barbecue uitgebreide

grasmachine accordeon inclusief microscoop

prijs o.t.k.

58

Thema 5 - les 10

gisteren - 17:05 | Ramsel

les 14

Woorden net als geërfd en beïnvloed – Herhaling werkwoorden (2) Deze zin kwam bij de professor uit de printer gerold: De piraten hebben het schip geen-terd.

“Pardon, professor”, had ik voorzichtig opgemerkt.

“Deze zin klopt niet, hoor.”

“Weet ik”, had ze geantwoord. “De zin is nog niet af.”

“Volgens mij is ‘terd’ geen woord”, had ik geopperd.

“Het trema ontbreekt nog op de tweede ‘e’ ”, had de professor verduidelijkt. Enteren, geënterd.

Dat is altijd zo bij deelwoorden met ‘be-‘ of ‘ge-‘, gevolgd door een ‘e’ of een ‘i’.

Schrijf bijvoorbeeld eens: “Ik heb u geïnterviewd.” of “De match werd beëindigd.”

“Aha”, had ik geroepen. “Je moet de puntjes op de ‘i’ zetten.”

1

Spellingweter 43

Zo schrijf je werkwoorden.

Spellingweter 49

Woorden met een trema na e

a Vul de tabel aan. b Kleur telkens: de laatste letter voor de -en van de infinitief. de letter met het trema.

Infinitief

Stam

Pv in de v.t.

opmerken

merk op

antwoorden

antwoord

opperen

opper

verduidelijken

verduidelijk

enteren

enter

interviewen

interview

ik

beëindigen

beëindig

de leraar

Werkwoord (geen pv)

wij

merkten op

ik had

opgemerkt

jullie

antwoordden

ze had

geantwoord

u

opperde

ik had

geopperd

de prof

verduidelijkte

hij had

verduidelijkt

de piraat

enterde

interviewde beëindigde

het schip werd geënterd ik heb u

geïnterviewd

de les werd

beëindigd

Thema 5 - les 14

59

2

a Markeer in elke zin: het onderwerp. b Onderstreep de persoonsvorm. c Vul het werkwoord in, dat geen pv is.

Let op! Soms heb je een trema nodig. Denk goed na over de eindletter.

3

1 arresteren

De politie heeft de inbreker

2 eindigen

Die film is verrassend

3 illustreren

Het boek werd

4 ordenen

Ze heeft haar boeken en schriften per vak

5 openen

Ze heeft het hok van de hond

6 eisen

De meester heeft meermaals stilte

7 internetten

Mijn broer heeft de hele nacht

8 ademen

Ze heeft door haar mond

.

gearresteerd .

geëindigd

door die tekenaar.

geïllustreerd

.

geordend .

geopend

.

geëist .

geïnternet

door haar verkoudheid.

geademd

Vul de werkwoorden aan.

Moet huiswerk (afschaffen) 1 worden?

Ik heb alle leerlingen (bevragen) 2 en iedereen heeft het (beamen) 3 : er wordt veel te veel huiswerk (geven) 4 . De leerlingenraad heeft bij de directeur (eisen) 5 dat dit (onderzoeken) 6 zou worden.

Er wordt sowieso al keihard (werken) 7 . Het is zelfs al (gebeuren) 8 dat iemand meer dan drie uur aan zijn schooltaken had (besteden) 9 .

Het wordt tijd dat er over dat huiswerk wordt (oordelen) 10. Er werd door de leerlingenraad een online bevraging (maken) 11. Vanaf vanavond kan daarover (stemmen) 12 worden.

60

Ik twijfel.

1

afgeschaft

7

gewerkt

2

bevraagd

8

gebeurd

3

beaamd

9

besteed

4

gegeven

10

geoordeeld

5

geëist

11

gemaakt

6

onderzocht

12

gestemd

Thema 5 - les 14

Fout? Verbeter.

4

Laïsa reageert. Vul de brief aan.

Beste meester Zoals u wellicht al (horen, geen pv)

hebt, is er een online

gehoord

bevraging over huiswerk. Ik (hebben, pv, v.t.) over (zeggen, geen pv)

.

gezegd

Ik (vinden, pv, t.t.)

dat er fel (worden, pv, t.t.)

vind

overdreven. Ik denk helemaal niet dat ik te veel huiswerk

wordt

krijg. Integendeel. Ik (genieten, pv, t.t.) (houden, pv, t.t.)

daar graag iets

had

geniet

van huiswerk. U

rekening met elke leerling en geeft huiswerk

houdt

op maat. Ik krijg bijvoorbeeld veel Frans, want dat is moeilijk. U zegt dat er veel moet worden (oefenen, geen pv)

geoefend

als je beter wilt worden in iets. Ik

doe dat ook.

Hopelijk bent u niet (kwetsen, geen pv)

gekwetst

reacties. Nog niemand heeft zich (excuseren, geen pv)

door al die stomme geëxcuseerd

.

Wel, ik doe dat in hun plaats. Sorry voor de stomme reacties! Ik hoop dat heel die discussie snel wordt (beëindigen, geen pv) wordt (beoordelen, geen pv)

beoordeeld

beëindigd

en dat u weer juist

!

Veel liefs, Laïsa

Thema 5 - les 14

61

5

Luister goed. Noteer het onderwerp, de pv en het werkwoord dat geen pv is.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

6

Schrijf de reactie van de meester op Laïsa’s brief. Gebruik minstens vier woorden uit deze lijst: succes – relatie – democratie – emoties – effect – computer – concreet – discussie Gebruik ook deze werkwoorden. accepteren – veroordelen – beantwoorden – excuseren

Beste Laïsa Dank je wel voor je brief!

62

Thema 5 - les 14

les 5

Woorden net als politie, cent, aquarium en heerlijk(e) “Het is geen quiz of enquête, hoor, maar wat gebeurt er als je verliefd bent?” vraagt Victor.

“Ik ken de definitie niet”, zegt Simon tegen zijn broertje.

“Het is een heftige emotie en je krijgt vlinders in je buik.”

Dat vindt Victor maar een raar idee.

“En waarom kussen verliefden elkaar altijd?” is zijn volgende, redelijke vraag.

“Het vonkt, als elektriciteit”, zegt Simon. “Ze krijgen het er gemeenschappelijk warm van.”

“Dan word ik later verliefd op een lucifer”, lacht Victor.

“Daar steek ik dan de open haard mee aan, en dan krijg ik het ook warm!”

1

Kijk goed. Bedek het woord schrijf het in de zin. woorden net als politie

spellingweter 18

de definitie

Ken jij de

de emotie

Verliefdheid is een

van een ruit en kun je ze tekenen?

definitie emotie

, net zoals verdriet of angst.

woorden net als cent

spellingweter 16

de elektriciteit

Omdat de

de lucifer

We gebruikten een

uitviel, gebruikten we kaarsen.

elektriciteit lucifer

om ze aan te steken.

woorden net als aquarium

spellingweter 35

de quiz

Het is een

quiz

de enquête

Ze hield een

enquête

met erg moeilijke vragen over sport. over verliefdheid bij jongeren.

woorden net als heerlijk(e)

spellingweter 4

redelijke

Ik vind dat je

gemeenschappelijke

Op de camping is er een

redelijke

voorstellen doet. gemeenschappelijke

douche.

Thema 6 - les 5

63

2

Vervolledig en schrijf het woord in de juiste kolom. de o♥eaan – de adverten♥ – feli♥iteren – het medi♥ijn – de demonstra♥ – de informa♥ – het pin♥et – de presta♥ – de lan♥ering – de tradi♥

♥ = tie

♥=c de Atlantische Ik zal de juf

het puntige de

3

64

prestatie

het is

van de raket

lancering

van de sporter

traditie

Vul aan met een afleiding op (e)lijk(e).

1 maatschappij Ze strijdt voor het

4

informatie

de knappe

pincet

in de krant

demonstratie

uitgebreide

tegen pijn

medicijn

advertentie

de luide

.

feliciteren

een

de

Oceaan

belang.

maatschappelijk

2 oorsprong

Zoek de waarheid op in de

3 koning

Hij gaf ongezouten zijn mening bij dat

4 letter

Je moet dat verhaal niet

figuur

5 pijn

Sinds jij erop stond, heb ik nog altijd een

6 gevaar

Op kamp werden

oorspronkelijke

tekst.

koninklijk , maar

letterlijk

opvatten.

figuurlijk

pijnlijke

een

daqu

Ze rijdt met de

ttoquiën

Het

ziqu

Ik doe mee aan een

quteenê

een

adquucat

een Romeins

Thema 6 - les 5

vol vissen

aquarium

.

quad

quotiënt

van 6 : 3 is 2. quiz

enquête aquaduct

over liefde

teen.

activiteiten georganiseerd.

gevaarlijke

Welk woord met een qu zoeken we? Puzzel de letters en schrijf het woord. araiumqu

besluit.

.

5

Vul de enquête aan.

Vul de en

1 2 3 4 5 6 7

ête in. Ik vind vriendschap belangrijk, want ...

ik voel me verantwoord voor mijn vrienden. ik doe graag dingen samen, zoals een iz. vriendschap is pre ies zoals een ketting. Elke schakel telt. als ik hevige emo s voel, vangen mijn vrienden me op. je moet in elke situa op mensen kunnen vertrouwen. ik rijd graag samen met mijn beste vriend op de ad. ik vind mezelf een red goede vriend.

6

Ik twijfel.

Fout? Verbeter.

enquête

4

emoties

1

verantwoordelijk

5

situatie

2

quiz

6

quad

3

precies

7

redelijk

Vul de liefdesbriefjes aan met woorden met tie, c, qu of (e)lijk(e).

Kies uit: informa

– lu ifer – el – repara – a arel – nam – heer

– re ept

Linah Dag Loïs Ter

Door jou voel ik me als een . Ik

informatie

Het lijkt alsof ik in brand sta. Ik voel me opgesloten in een

netië. Wat

was vorig weekend in Ve

wou ik dat jij bij me was.

Het was

namelijk

er

Kus, Gilles

de

van het slot?

reparatie

Liefste Bram

n schilderachtig, leek wel ee

hou van jou!

als ik je niet zie. Zorg jij voor

cel

Daan

zo romantisch! Het was zo

aquarel

.

lucifer

. Ik

.

heerlijk

Je ruikt

Welk parfum gebruik jij? recept

Wat is het ervan?

x x x Aïscha

Thema 6 - les 5

65

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

Loes is verliefd op een jongen uit haar school. Help haar een vertederende liefdesbrief schrijven. Gebruik uit elke kolom minstens één woord. definitie emotie garantie traditie

66

Thema 6 - les 5

elektriciteit lucifer cel oceaan

quotiënt quad quiz aquarel

betrekkelijk(e) redelijk(e) namelijk koninklijk(e)

les 10

Woorden net als examen, circus en café ma imum

priv

e pert

ommuni eren

lu e

on ert e plosie

ta i on entratie

coup

comit

e peditie É

X

1

C

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als examen

spellingweter 34

de taxi

Ik belde een

de luxe

Ze woont in een chique villa vol

het maximum

Ze behaalde het

de explosie

De

de expeditie

De poolreiziger vetrekt op een nieuwe

de expert

Hij is een

, want ik ben te moe om te rijden.

taxi

.

luxe

van de punten.

maximum

was hoorbaar tot diep in de stad.

explosie

expert

.

expeditie

in zijn vak. Hij weet er alles over.

woorden net als circus

spellingweter 22

hij communiceert

Omdat hij doof is,

de concentratie

In opperste

het concert

Ik heb gisteren een magnifiek

hij met gebarentaal.

communiceert

liep ze over het touw.

concentratie

bijgewoond.

concert

woorden net als café

spellingweter 21

het comité

Dat akkoord wordt door het

comité

privé

Wat in mijn dagboek staat, is

privé

de coupé

Ze zat in de middelste

coupé

goedgekeurd. .

van de trein.

Thema 6 - les 10

67

2

a Kleur in de woorden in het kader de c als je een s hoort. als je een k hoort. b Bedek het woord en schrijf het in de juiste kolom. de actrice – geconcentreerd – het circus – concentreren – het concert – de cyclus – recycleren – circuleren – het circuit – de concentratie – de recyclage – communiceren

Ik hoor eerst s, dan k.

3

Ik hoor eerst k, dan s.

circus

cyclus

actrice

geconcentreerd

recycleren

circuleren

concentreren

circuit

recyclage

communiceren

concert

concentratie

Welke letters ontbreken? Schrijf het woord in de juiste kolom.

Let op! Soms moet je een woord in twee kolommen schrijven. de e amens – ok – de a tri e – het ir uit – de sfin – perple

–

het omit – de on entratie – de e port – het ma imum – het on ert – de priv jet – de e uses – e tra – de e emplaren – re ycleren – de oup

met een x erin

68

met een c erin

met een é erin

examens

actrice

oké

sfinx

circuit

comité

perplex

comité

privéjet

export

concentratie

maximum

concert

excuses

excuses

extra

recycleren

exemplaren

coupé

Thema 6 - les 10

coupé

4

Welk letters ontbreken? Schrijf het woord op in de zin.

1 a tri e

2 ok

Mimoens vader vindt hun relatie niet

3 perple

Polleke staat

Liv Stig speelt Polleke.

Actrice

extra Hij scoort het huwelijk te komen.

6 priv

De gedichten van Polleke zijn

.

oké

aan.

excuses

5 e tra

na Mimoens zoen.

perplex

4 e uses Mimoen biedt zijn

5

Ik twijfel. Fout? Verbeter.

punten door naar

.

privé

Vul de tekst aan. Kies uit: ma imum – e tra – ir uleren Als je verliefd bent,

circuleren

Je lichaam maakt

extra

de hormonen door je lijf! veel stoffen zoals dopamine aan.

Jij kunt de hele wereld aan. Je wilt overal het

uit halen!

maximum

e amens – y lus – on entratie – e plosie De stof adrenaline laat je hart sneller slaan en geeft je een

aan energie.

explosie

Beide stoffen zorgen voor vlinders in je buik. Dat komt omdat je hersenen boodschappen doorgeven: een voortdurende

cyclus

tussen je brein en de spieren in je buik. Die spieren

trekken daardoor samen. Alsof er vlinders in je buik fladderen. Maar door die vlinders vermindert je . Dat maakt dat je beter geen

concentratie

hebt in die periode.

examens

priv – perple – e pertiment – ommuni eren Nog niet gevoeld, al dat stofjesgedoe? Probeer dan het volgende privé

Probeer met hem of haar te

-omgeving een jongen of meisje door wie jij communiceren

experiment

: zoek in je

staat.

perplex

, bv. schrijf of mail een romantisch bericht en

wacht af ... Wedden dat je binnen geen tijd de hele mallemolen aan stofjes door je lijf voelt gieren?

Thema 6 - les 10

69

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

In ‘Polleke’ verandert de hechte vriendschap tussen Polleke en Mimoen in verliefdheid.

Vriendschap die liefde wordt, wat vind jij daarvan? Geef je mening. Laat je inspireren door deze woorden: redelijk(e) – verantwoordelijk(e) – precies – traditioneel – emotioneel – garantie – situatie – extra – excuses – communiceren – oké

Beste vrienden die een relatie beginnen, dat vind ik ...

70

Thema 6 - les 10

les 14

Woorden net als West-Vlaanderen, Sint-Niklaas, O.L.V.-kerk, oud-leerling, ex-directeur en na-apen Eet je mee?

“Oh, help, mijn ex-vriend!”

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. spellingweter 50

woorden net als West-Vlaanderen Zuid-Afrikaanse

Hij houdt van

Noord-Korea

Hij zal een gerecht uit

wijn.

Zuid-Afrikaanse

klaarmaken.

Noord-Korea

spellingweter 50

woorden net als Sint-Niklaas Sint-Niklaas

Het huis van de Sint staat in

Sint-Gillis-Waas

.

Sint-Niklaas

is een gemeente in Oost-Vlaanderen.

Sint-Gillis-Waas

spellingweter 50

woorden net als Onze-Lieve-Vrouwekerk O.L.V.-kerk

We bezoeken de

O.L.Vrouwekerk

Ze zijn in de

vandaag.

O.L.V.-kerk

getrouwd.

O.L.Vrouwekerk

spellingweter 52

woorden net als oud-leerling de oud-directeur

De

oud-directeur

de oud-wielrenner

De

oud-wielrenner

houdt van wielrennen in zijn vrije tijd. traint zijn benen nog elke dag. spellingweter 52

woorden net als ex-directeur de ex-vriend

Ze zag haar

de ex-voetballer

De

ex-vriend

ex-voetballer

na al die jaren terug. dacht met heimwee terug aan zijn sport. spellingweter 51

woorden net als na-apen mee-eten

Hij vraagt of de man vanavond misschien wil

het auto-ongeval

Ze veroorzaakt een

auto-ongeval

.

mee-eten

zonder veel schade.

Thema 6 - les 14

71

2

a Kleur de laatste letter van woord A en de eerste letter van woord B zoals in het voorbeeld: als de twee letters samen voor uitspraakverwarring zorgen. als de twee letters samen niet voor uitspraakverwarring zorgen. b Schrijf de samenstelling. Gebruik een koppelteken bij uitspraakverwarring.

A

3

72

B

Samenstelling

A

B

Samenstelling

na

+ apen

=

na-apen

koffie

+ automaat

=

koffieautomaat

sla

+ olie

=

slaolie

astma

+ aanval

=

astma-aanval

auto

+ inbraak

=

auto-inbraak

opera

+ orkest

=

operaorkest

mee

+ eten

=

mee-eten

mango

+ ijs

=

mango-ijs

politie

+ agent

=

politieagent

lente

+ avond

=

lenteavond

zo

+ even

=

zo-even

radio

+ uitzending

= radio-uitzending

Lees het raadsel en schrijf het woord.

Tip: het antwoord heeft altijd een koppelteken!

Ik twijfel.

1 provincie met hoofdplaats Gent

Oost-Vlaanderen

2 uit het noorden van Italië

Noord-Italiaans(e)

3 man die vroeger lesgaf

oud-leraar

4 het meisje dat ooit je liefje was

ex-vriendin /ex-lief

5 afkorting van Onze-Lieve-Vrouwekerk

O.L.Vrouwekerk of O.L.V.-kerk

6 een aanval van astma

astma-aanval

7 gemeente met Niklaas en Sint

Sint-Niklaas

8 woonplaats met Andries en Sint

Sint-Andries

9 zeedier dat op een egel lijkt

zee-egel

10 uit het westen van Afrika

West-Afrikaans(e)

11 leerling die niet meer op school zit

oud-leerling

12 vrouw waarvan hij is gescheiden

ex-vrouw

Thema 6 - les 14

Fout? Verbeter.

4

Zet de zinsdelen in de juiste volgorde. Vervang het symbool door een woord uit deze rij: EX + PREMIER – SINT + IDESBALD – OUD + MILITAIR – OOST + VLAAMSE – MIDDEN + AMERIKA – WEST + VLAANDEREN – MILIEU + INSPECTIE Let op! Besteed extra aandacht aan de hoofdletters, leestekens en koppeltekens. in

– een badplaats –

– is

Sint-Idesbald is een badplaats in West-Vlaanderen.

1 is – van Amerika – het centrale deel – Midden-Amerika is het centrale deel van Amerika.

2 een

stad – is – Gent

Gent is een Oost-Vlaamse stad.

3 een

– iemand die vroeger bij het leger werkte – is

Een oud-militair is iemand die vroeger bij het leger werkte.

4 bewondert de nieuwe eerste minister – de De ex-premier bewondert de nieuwe eerste minister.

5 houdt – de inspecteur – een grondige De inspecteur houdt een grondige milieu-inspectie.

5

Ontsleutel de woorden. Voeg hoofdletters en koppeltekens toe. Vul de rijmverhalen aan.

SINTTRUIDENOUDDIRECTEURZUIDSPANJE OUDLERAARNAAPER

Er was een

uit

oud-leraar

Sint-Truiden

.

EXVROUWEXMANWESTBENINMEEETENZEEEGEL

Een slimme West-Benin

Hij hield van vakantie in ’t zuiden.

heeft het niet naar zijn zin.

of de Italiaanse teen, hij vloog ernaartoe, en wel meteen.

Zijn geweten,

Maar wie is dat?

wil nog elke dag

Zuid-Spanje

Een

na-aper

uit

ex-man

kruiste zijn pad.

oud-directeur Zijn , met vreselijk humeur, vergezelt hem voortaan, en dat is dat.

ex-vrouw

, zonder

.

mee-eten

Dus moet hij snel een plan bedenken. in thee schenken?

Dat zet haar vast op een lopen!

Daar kan hij alleen maar op hopen.

Zee-egel

Thema 6 - les 14

73

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

a Maak woorden door twee woorddelen te combineren.

Let op! Vergeet de hoofdletters en koppeltekens niet!

EX – ONGEVAL – SINT – OOST – VRIEND – AUTO – LAUREINS – VLAAMSE ex-vriend – Sint-Laureins – Oost-Vlaamse – auto-ongeval b Schrijf een kort verhaal. Gebruik daarbij woorden uit oefening a en uit deze reeks: emotioneel – lucifer – quad – koninklijke – perplex – geëxcuseerd – camera – cactus – succes Bv. Een emotionele koningin rijdt in de Oost-Vlaamse gemeente Sint-Laureins op een koninklijke quad. Ze heeft een gebroken hart en denkt aan haar ex-vriend die zich niet had geëxcuseerd. Net op dat moment gebeurt een auto-ongeval. De bestuurder slipt op een lucifer en rijdt tegen een cactus. De man is even helemaal perplex. Een toerist filmt met zijn camera het hele tafereel. Hij wenst hem in de toekomst meer succes.

74

Thema 6 - les 14

les 5

Woorden net als materiaal, radio, serieus, kampioen en choco Charles krijgt bizarre invallen als hij onder de douche staat.

Hij noemt zichzelf weleens de provinciaal kampioen van de mysterieuze kwesties.

Hij legde zijn vraag tijdens de lunch voor aan zijn moeder.

“Je kunt huilen van het lachen, maar kun je ook lachen van verdriet?” vroeg hij, terwijl hij de choco pakte.

“We zullen zien”, zei zijn moeder met een serieus gezicht.

“Ik heb namelijk die machine van jou laten vallen.”

“Je bedoelt ... je bedoelt mijn spelconsole?”

Charles begon onmiddellijk te snikken.

“Ja”, zei zijn moeder met een grimas. “Maar bekijk het van de zonnige kant.

Je hebt nu wel meteen het antwoord op je vraag.”

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als materiaal, radio, serieus of kampioen

spellingweter 14

provinciaal

Hij won goud op het

kampioenschap.

familiale

In onze school heerst een zeer

familiale

de kampioen

Hij won goud en is de nieuwe

kampioen

het pensioen

De juf van het vijfde leerjaar ging met

mysterieuze

Die vrouw is in

serieus

Ze doet vaak alsof en wordt dus nooit

het stadion

Die match werd gespeeld in het

de studio

In de

het stadium

Dit is het

provinciaal

sfeer. . .

pensioen

omstandigheden gevallen.

mysterieuze

genomen.

serieus

van mijn club.

stadion

werden de opnames voor de film afgerond.

studio

van de pop; straks wordt hij een vlinder.

stadium

woorden net als choco

spellingweter 36

de douche

Na het sporten neem ik snel een

de machine

Bestond er maar een

de lunch

Wie durft voor de

de choco

Ik hou van boterhammen met

China

Wat een ontzettend groot land is

die mijn huiswerk maakt.

machine lunch

.

douche

insecten eten op een Bugs Bagel? choco China

.

toch!

Thema 7 - les 5

75

2

Vul de letters aan en schrijf het woord in de zin. = ieus –

1 relig 2 het stad 3 de stud

= ium –

4 het stad 5 de sp 6 gen

1 De pastoor is 2 het

= io –

7 harmon 8 de reg 9 spec .

religieus

van de larve

stadium

10 het pod 11 soc 12 de kamp

9 een

13 het pens 14 de cabr

regio

cadeau

speciaal

podium

11 Veel vrienden, dat is

stadion spion

12 de wereldkampioen

6 zeer slim of

geniaal

13 eindelijk op .

harmonieus

14 een dure

. .

sociaal

5 de goede

7 De muziek is

pensioen cabrio

Puzzel de letters en vorm het woord. De eerste letter staat vet.

1 chimaistn

de

2 chfie

een

3 chaueuffr

een gevaarlijke

chauffeur

4 chupatrea

de sprong met

parachute

5 chgruri

de

van de trein

machinist

met info

fiche

opereert

chirurg

Vul in. Pas het woord telkens aan: -iaal of -iale; -ieus of -ieuze.

1 soc

2 famil 3 ser

De man is

sociaal

De truc is

Hij is

7 harmon

Thema 7 - les 5

. Het is een

sociale

man.

familiaal

. Ik heb een

familiale

band.

serieus

. Het is een

serieuze

dame!

Zij is altijd erg

5 mod 6 gen

Mijn band is

4 myster

76

= iaal

10 Ze danst op het

4 voetbal in het

4

= ioen –

8 de droogte in de

3 de opnamestudio

3

= ion –

mysterieus modieus

. Het is een

gekleed. Het is een

mysterieuze modieuze

truc. man.

5

Schrijf het woord. Kies uit: cabr – pod – irurg – inees Ik lach als ...

Ik twijfel.

... ik een ritje in mijn ooms

cabrio

... ik mag dansen op een groot ... droom dat ik later ... we

maak.

.

podium

word.

chirurg

bestellen, mijn lievelingseten!

chinees

Fout? Verbeter.

provin le – ocolade – pens – stad Ik laat een traan als ... ... de witte

Ik twijfel. op is.

chocolade

... we de

... mijn opa nog niet op

mag.

pensioen

... we een match verliezen in het

6

finale verliezen.

provinciale

Fout? Verbeter.

stadion

.

Vul het heksenrecept aan met woorden met ie als i of met woorden met ch. Kies uit: vis – myster – gen – oco – ampagne – ina – spec – stad

Lachsiroop voor verdrietige mensen: (m) (g)

Mysterieus

overgrootmoeder uit (C)

geniale

Doe één liter (ch)

China

.

in een ketel. Voeg er heel precies

champagne

twee speldenkopjes (ch)

recept van mijn

choco

aan toe. Roer krachtig.

Mompel deze toverspreuk: chimpoo, chimpaa, chimpimbistijn. De trieste persoon krijgt een (v) (s)

visioen

stadium

een (s)

speciale

en begint dan te schaterlachen. Het laatste voer je als volgt uit: druppel het betoverde mengsel in heksenfles. Drink tussen 22.18 uur en 22.23 uur voor

optimaal effect!

Thema 7 - les 5

77

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

78

Wat doet jou lachen of huilen? Gebruik zo veel mogelijk woorden als choco en woorden met ie als i.

Een lach als ...

Een traan als ...

ik een affiche van een optreden op een

ik zie dat het concert afgelast is.

podium zie.

het zakje chips leeg is.

ik een doos pralines en chocolade vind.

mijn ski in de sneeuw blijft steken.

ik frietjes met ketchup eet.

ik een koude douche moet nemen.

ik de olifant in de zoo bezoek.

de Amerikaanse voetbalploeg met 3-0

verliest van de

Italiaanse ploeg in het

stadion.

Thema 7 - les 5

les 10

Woorden net als giraf, journaal, waarheid en kwaliteit

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als giraf

spellingweter 37

de giraf

Hij kan de

giraf

het horloge

Gaat ze dat

horloge

de bagage

Wat heb jij veel

op twee poten laten lopen! werkelijk inslikken? voor een tripje van twee dagen!

bagage

woorden net als journaal

spellingweter 38

de journalist

De

journalist

schrijft een verslag over de wedstrijd.

de jury

De

jury

wordt afgeleid door de vele artiesten.

jongleren

Hij kan

met acht balletjes.

jongleren

woorden net als waarheid de persoonlijkheid

spellingweter 7

Die artieste heeft een sterke

persoonlijkheid

de nieuwsgierigheid De toeschouwers tonen een enorme de veiligheid

Er is voor de

.

nieuwsgierigheid

.

van de juryleden gezorgd.

veiligheid

woorden net als kwaliteit

spellingweter 6

de publiciteit

De wedstrijd krijgt heel wat

de actualiteit

Die reclame was deel van de

de specialiteit

Is horlogeslikken de

publiciteit actualiteit

specialiteit

. .

van die dame?

Thema 7 - les 10

79

2

Vul de woorden aan met heid of teit. Schrijf ze in de juiste kolom. de gevoelig – de mentali – de mens – de seksuali – de sportivi – de vrolijk – de majes – de droef

teit

3

heid

mentaliteit

seksualiteit

gevoeligheid

mensheid

sportiviteit

majesteit

vrolijkheid

droefheid

Vul de woorden aan met j of g. Schrijf ze in de juiste kolom. het ournaal – het colle e – de etala e – de ournalist – lo eren – de gara e – ongleren – de unior

j

4

80

g

journaal

journalist

college

etalage

jongleren

junior

logeren

garage

Schrijf de woorden.

Ik twijfel. Fout? Verbeter.

veilig

voor de

ournalist

de

iraf

de lange nek van de

kwali

kleding van goede

publici

de

nieuwsgierig

de blik vol

nieuwsgierigheid

ury

De

jury

horlo e

het oude

onhandig

de

onhandigheid

creativi

de

creativiteit

Thema 7 - les 10

van de leerlingen

veiligheid journalist

in de reportage

kwaliteit

publiciteit

horloge

giraf

op tv

beslist.

van opa

van de clown

van de kunstenaar

5

Maak passende zinnen door de vetgedrukte woorden van zin te veranderen.

1 Armstrong landde op de maan; een grote sprong voor de puberteit.

Armstrong landde op de maan; een grote sprong voor de mensheid.

2 Die nieuwe fabriek verhoogt de etalage enorm.

Die nieuwe fabriek verhoogt de werkgelegenheid enorm.

3 Staat u me toe dat ik uw kroon afzet, werkgelegenheid?

Staat u me toe dat ik uw kroon afzet, majesteit?

4 In de jury hing een heel mooi kleedje.

In de etalage hing een heel mooi kleedje.

5 Ze krijgt van de majesteit een ticket naar de volgende ronde.

Ze krijgt van de jury een ticket naar de volgende ronde.

6 Ze slaat met deuren en heeft liefdesverdriet ... Pff, de mensheid.

Ze slaat met deuren en heeft liefdesverdriet ... Pff, de puberteit.

6

Vul de fanbrief aan met passende zinnen. Gebruik de opgegeven woorden.

Vul ze eerst aan met teit, heid, g of j.

Liefste Leo,

Wat ben jij een cutie! Elke keer als ik jou zie, met die rode neus van je.

vrolijk

Bv. Je vrolijkheid laat me helemaal stralen.

Je staat daar in de piste.

ba a e

Bv. Je draagt een koffer als bagage.

ongleren

Bv. Jongleren is jouw talent.

snel

speciali

Je kunt het zelfs op een fiets.

Bv. Zelfs tegen hoge snelheid in de piste.

Je bent er zo goed in.

Bv. Het lijkt wel jouw specialiteit.

Ik zou graag met je afspreken.

Je fan Mimi

Thema 7 - les 10

81

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

Je bent de uitvinder van het ‘altijd-vrolijk-gas’. Beantwoord de vragen en gebruik in elk antwoord minstens drie van deze woorden: machine – affiche – champagne – regio – geniaal – speciaal – mysterieus – visioen – etalage – rage – nieuwsgierigheid – veiligheid – vrolijkheid – chauffeurs – droefheid – publiciteit – kwaliteit – specialiteit – journaal – Chinese 1 Wat zou je met het gas doen?

Bv. Ik zou het gas met een machine in een speciale fles champagne bewaren.

2 Voor wie zou je het gebruiken?

Bv. Een visioen zal me vertellen dat ik het gas moet gebruiken voor alle mensen die een portie nieuwsgierigheid en vrolijkheid nodig hebben.

3 Hoe zou jij het op de markt brengen?

Bv. Ik zou heel wat publiciteit maken voor het gas dat ik in een mysterieuze etalage laat zien.

82

Thema 7 - les 10

les 14

Woorden net als saus, zich, gezicht, hond, alleszins, eigenlijk ch

d noo lot

sz

ch ar eoloog

sz alle ins

au

au gurk

n eige lijk

n gezame lijk

d

cht

cht na egaal

ch aos

1

d hoof stuk

cht toeli ing

au astron t

sz enig ins

n

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als saus

spellingweter 10

de astronaut

De

de augurken

Wie eet graag

gaat met de raket naar de maan.

astronaut

met roomijs?

augurken

woorden net als zich

spellingweter 11

de chaos

Na de aardbeving was er totale

de archeoloog

De

.

chaos

onderzoekt opgegraven vondsten.

archeoloog

woorden net als gezicht

spellingweter 41

de toelichting

Ik begrijp je niet; kun je meer

de nachtegaal

De

toelichting

geven?

vrolijkt de keizer op met zijn prachtig lied.

nachtegaal

woorden net als hond

spellingweter 40

het hoofdstuk

Ik begin net aan het laatste

het noodlot

Na jaren van geluk sloeg ineens het

hoofdstuk

van mijn boek.

noodlot

woorden met een bijzondere uitspraak

spellingweter 12

enigszins

Als het

enigszins

alleszins

Ik heb

alleszins

eigenlijk

gezamenlijk

Er wordt

Eigenlijk

toe.

mogelijk is, kan ik dan uitslapen? keihard gestudeerd voor de toets! vind ik de les spelling wel leuk.

gezamenlijk

beslist om de trip af te gelasten.

Thema 7 - les 14

83

2

Zoek telkens de juiste letters en schrijf het woord dan op de juiste plaats. getr wd – n welijks – de dinos rus – de kab ter – de wenkbr wen

de ar eoloog – de ko el – bui en – de aos – de vleu el

ou of au?

g of ch?

De T-rex is een gelukkig

.

dinosaurus

de

zijn

getrouwd

de

wenkbrauwen

de

kabouter

na de voorstelling

buigen

gestudeerd

nauwelijks

uit het pistool

kogel

de vondst van de

fronsen

de

archeoloog

van de papegaai

vleugel

in het bos

tijdens de oorlog

chaos

de geda e – de e genoot – de li jaren – hij spuu – de verda e

het loo – de har massage – het noo lot – de voe balliefhebber – de gezon heid

gt of cht?

t of d?

mijn man of

ver in de ruimte

lichtjaren

de De lama

met

.

spuugt

de

toedienen

lood

in goede

pleit onschuldig.

verdachte

slaat toe.

noodlot hartmassage

dat ze boos is

gedachte

De

Het

echtgenoot

gezondheid

voetballiefhebber

enig ins – ope lijk – geen ins – gezame lijk – alle ins

sz of n? willen toegeven dat het waar is

geenszins

Ik geef je deels gelijk, ik ga openlijk

in elk geval, dat werk

84

Thema 7 - les 14

enigszins

akkoord.

bekennen dat je de dader bent alleszins

gezamenlijk

opknappen

in de schoenen

in het stadion

3

Ontcijfer het woord en schrijf de zin over.

Tip: de eerste letter(greep) staat vetgedrukt. au .

1 De deur opent isch ma to

De deur opent automatisch.

2 Brussel is de stad hoofd van België.

Brussel is de hoofdstad van België.

3 We gaan men za

lijk ge naar de juf!

We gaan gezamenlijk naar de juf!

4 Er klonk

j

ch

ui

g

e toen de ploeg scoorde.

Er klonk gejuich toen de ploeg scoorde. f

5 Ik vind heksen en tovenaars

w

e

au

l

l

u

k .

Ik vind heksen en tovenaars flauwekul.

4

Schrijf de woorden uit deze klachtenbrief voluit.

Gea e (1) meneer Van den Tuyn Zoals u welli (2) nog weet, ko (3) ik vorige maand een parkiet bij u. Ik vind het wat vervelen (4) u dit beri (5) te sturen. Ik h d (6) namelijk niet van ontere e (7) verda makingen (8).

Ik geef wat toeli ing (9): sinds ik de parkiet heb, wil mijn papegaai niets meer zeggen.

Ik maak me tomatisch (10) zorgen en frons mijn wenkbr wen (11).

Omdat ik het verda (12) vond, kwam een specialist. Ik he (13) belang aan zijn advies. De parkiet is mogelijk behekst. En daarom zwijgt mijn papegaai. Ik hoop op terugbetaling of een nieuwe parkiet.

Diervriendelijke groeten Georges Verdrooghe

Ik twijfel.

1

geachte

8

verdachtmakingen

2

wellicht

9

toelichting

3

kocht

10

automatisch

4

vervelend

11

wenkbrauwen

5

bericht

12

verdacht

6

houd

13

hecht

7

onterechte

Fout? Verbeter.

Thema 7 - les 14

85

5

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

6

Los de puzzel op.

Horizontaal

6

O

9

P 1

W

E

J

7

N

K

B

R

A

U

W

2

D

O

C

N

8

E

U

10

L

P

R

R

A

IJ

O

K

N

R

K

D

G

A

C

I

E

L

H

3

P

U

B

M

4

M

A

C

L

I

C

I

5

K

A

M

P

E

S

O

G

T

L

E

O

N

O

H

I D

Thema 7 - les 14

T

E

I

N

E

O

E

N

E

86

U

G

H

E

1 Haartjes boven je oog 2 Stortbad 3 Reclame 4 Apparaat 5 De absolute winnaar, de allerbeste Verticaal

I

T

6 Voor iedereen zichtbaar, niet verborgen 7 De kans op werk 8 Waar de acteurs een toneelstuk spelen 9 Hij brengt verslag uit in een krant, in het journaal ...

10 Zoekt naar zaken (voorwerpen, skeletten, ruïnes ...) uit het verleden

les 5

Herhaling werkwoorden (3) “Wat wilde u als kind eigenlijk worden?” vraag ik de professor.

“Eerst besliste ik dat ik stewardess zou worden”, vertelt ze.

“Maar ja, ik heb vliegangst, dus dat werd niks. Toen dacht ik voor dierenarts te studeren. Dat deed ik toch maar niet, omdat ik bang ben van honden en katten. Iemand raadde mij aan chirurg te worden. Helaas stuitte ik op een probleem: ik kan niet tegen bloed. Ten slotte restte nog de droom balletdanseres te worden. Maar ik durfde niet voor grote groepen mensen te staan, dus dat was het ook niet.”

“En zo is het uiteindelijk het bestuderen van werkwoorden geworden”, luidt mijn conclusie.

“Ik ben bang ...” , begint de professor.

“Alweer?” breng ik verbaasd uit.

“Laat me uitpraten”, lacht de professor. “Ik ben bang van wel.”

Spellingweter 43

1

Zo schrijf je werkwoorden.

Vul de tabel verder aan.

Infinitief

willen

hebben

worden

Pv in de t.t.

Pv in de v.t.

ik

wil

u wilde

ik

heb

hij

de juf

denken

mijn vader

aanraden

raad

ik heb had

dat werd

wordt

Geen pv gewild

hij heeft

gehad

het is

geworden

denkt

ik

jij

iemand raadde aan

ik heb

aangeraden

ik durfde

je hebt

gedurfd

aan

dacht

we hebben gedacht

durven

hij

luiden

de conclusie luidt

de klokken

luidden

ze hebben

lachen

de professor lacht

haar man

lachte

hij heeft

doen

de mensen

ik deed

zijn

ik ben

jullie

kunnen

ik kan

die man

durft

doen

je hebt waren kon

we zijn er

geluid gelachen gedaan geweest

hij heeft het gekund

Thema 8 - les 5

87

2

Vervoeg het werkwoord in de juiste tijd.

Tip: markeer het onderwerp geel en onderstreep de pv.

Infinitief

Zin

Ik twijfel. Fout? Verbeter.

gisteren de

t.t.

v.t.

praten

Praatte

2

t.t.

v.t.

roepen

riep Ik longen uit mijn lijf.

3

t.t.

v.t.

stappen

We

4

t.t.

v.t.

volgen

Ik

5

t.t.

v.t.

voeden

De mama baby.

6

t.t.

v.t.

verkleden De meisjes aliens.

7

t.t.

v.t.

brengen

Ze bezoekje.

bracht

haar oma een

8

t.t.

v.t.

betalen

betaalt Hij van 500 euro.

met een biljet

9

t.t.

v.t.

branden

De zon huid.

leven

Je hebt altijd in een wereld vol luxe

10 geen pv

11 geen pv

voeden

volgde

sissen

de

zich in

verkleedden

op mijn

brandt

betalen

Je

14 t.t.

v.t.

blazen

Hij wolkjes.

15 t.t.

v.t.

zuchten

Waarom nog?

?

De slang heeft ‘s nachts

v.t.

!

.

gesist

Thema 8 - les 5

Hebben ze de baby genoeg

13 t.t.

niet langer. voedt

gevoed

12 geen pv

een hele tijd.

stappen

geleefd

88

ze weer te veel?

1

betaalt

te veel. zijn adem in

blies

zucht

jij nu

3

4

Maak telkens een zin met het gegeven onderwerp. Vervoeg het werkwoord in de juiste tijd.

1 Elin

verkleden

t.t.

Elin verkleedt ...

2 Juf

schudden

v.t.

Juf schudde ...

3 Papa

zetten

t.t.

Papa zet ...

4 Kiri

haasten

v.t.

Kiri haastte ...

5 De wezens

vissen

v.t.

De wezens visten ...

6 Hij

vergissen

t.t.

Hij vergist ...

7 Elin

komen

v.t.

Elin kwam ...

Schrijf de vervoegde werkwoorden in de tekst.

Vorige zomer (geven – v.t.)

gaf

ik een waterfeest. Het (zijn – v.t.)

was

warm en we (hebben – v.t.)

een zwembadje

hadden

buitengezet. Je weet wel: zo’n ding voor kleuters waar je in (kunnen – t.t.) chillen. Al mijn vrienden (zullen – v.t.)

kunt

er zijn. En Yassine, natuurlijk. Hij is al

zouden

jaren mijn BFF. Maar een week voor het feest (horen – v.t.)

ik dat hij het had

hoorde

aangevraagd met Marieke. Marieke! Dat vervelende kind dat mijn fietsbanden plat (hebben – v.t.) had

gezet, omdat ik haar een duw zou gegeven hebben tijdens de sportles. (Wat

uiteraard niet waar is. Ik (verliezen – v.t.)

mijn evenwicht en viel

verloor

tegen haar aan. Ik zou zoiets nooit met opzet doen. Ik (zijn – t.t.)

ben

de liefste persoon die er bestaat, weet je nog?)

Je (begrijpen – t.t.)

dat ik geen zin meer had om met Yassine te feesten.

begrijpt

Maar ik had hem uitgenodigd. Balen! (moeten – v.t.)

Moest

terugvragen? De deur voor zijn neus dichtslaan als hij (opdagen – v.t.)

ik de uitnodiging ?

opdaagde

Of niets doen en hem negeren op het feest? Al zou dat moeilijk worden, met zes gasten in een zwembadje ... Gelukkig (uitmaken – v.t.) uit

maakte

Marieke het al na twee dagen weer

. En nu zijn Yassine en ik weer BFF’s. Maar stel dat het anders was gelopen. Of

dat jij zoiets (meemaken – t.t.)

meemaakt

, al wens ik het je niet toe!

Uit: Feestboek (Tine Mortier)

Thema 8 - les 5

89

5

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

6

Vertel over een feest dat je onlangs meemaakte. Gebruik alle werkwoorden in de verleden tijd.

TIP: Geen inspiratie? Misschien kunnen deze werkwoorden je helpen: betalen, opdagen, verkleden, schudden, wensen, missen, haasten, pratenâ&#x20AC;&#x2030;...

90

Thema 8 - les 5

les 10

Woorden net als knieën, oliën, zeeën, België, politie, station en cactus

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als knieën of oliën

spellingweter 46

de epidemieën

In de middeleeuwen stierven velen door

de encyclopedieën

In de kast van de professor staan veel

de poriën

Zweten doe je langs piepkleine

.

encyclopedieën

in je huid.

poriën

woorden net als zeeën

spellingweter 47

de moskeeën

Ze gebruiken het geld om

de reeën

In het safaripark zagen we okapi’s, gnoes en

op te knappen.

moskeeën

spellingweter 48

Een bekende stad in

is Rio de Janeiro.

Brazilië

woorden net als politie de traditie

Het is

de functie

Kun jij de

.

reeën

woorden net als België Brazilië

.

epidemieën

spellingweter 18 dat we op Pasen een uitstapje plannen.

traditie functie

van de nieren uitleggen?

woorden net als station

spellingweter 19

revolutionair

Die uitvinding zal alles veranderen; zo

internationaal

Bel je gratis binnen België of ook

!

revolutionair internationaal

woorden net als cactus

?

spellingweter 17

de concurrent

Omdat ze beter schaakt, is ze mijn gevreesde

de conclusie

Wat is eigenlijk de

conclusie

.

concurrent

van die saaie toespraak?

Thema 8 - les 10

91

2

Schrijf het woord met ieën, iën, ië of eeën.

1 tw

6 de trof

met z’n

tweeën

2 financ le hulp

massa’s

3 de kn

kruipen op je

klassieke

knieën

3

indelen in

de

categorieën

de genezen

patiënt

Ze maakte

kopieën

.

Schrijf het woord met ti of tie.

4 de revolu

een felle

reactie

2 emo oneel erg

een ware

revolutie

5 tradi onele worden

emotioneel

3 de genera

traditionele

feesten

6 de presenta

van de vorige

een

generatie

presentatie

geven

Schrijf het woord met k of c.

1 de omponist

die geniale

5 de ombinatie de

componist

2 het ontra t het

de

tekenen

contract

kwaliteit

oprechte

staat voorop

Las de acteur zijn theater script

Thema 8 - les 10

van kleuren

excuses

7 reatief

4 het s ript

combinatie

6 de ex uses

3 de waliteit

92

springt

skiër

10 kop

1 de reac

4

studiën

9 de sk r

5 de pat nt

ideeën

8 de stud

4 de categor

trofeeën

7 het id

financiële

ze won twee

creatief

van geest

8 de rea ties ?

de

reacties

op die film

5

Vul aan. Kies uit:

interna onale – dis ussi ren – industri le – waliteit – bios oop – ommentaar – rea ties – dr n

Ik twijfel.

1 De (c) (i)

internationale

felle (r)

(i)

6

redacteur lokte

van die

organisatie

industriële

valt te (d)

uit bij de kijkers.

kwaliteit

een film in de (b)

.

discussiëren

3 We keken met zijn (d)

reacties

2 Over de (k)

van die

commentaar

naar

drieën bioscoop

Fout? Verbeter.

.

Vul de getuigenis aan. Bedek het woord en schrijf het op. Kies uit: de poriën – tweeën – de patiënt – de reactie – de oriëntatie – de combinatie

Beste Elin. Buitenaardse wezens vingen u op. U was hun (1)?

Van haar. We waren maar met z’n (2): Kiri en ik.

Ik was in de grot mijn (3) kwijt.

Door een (4) van pech en een foute (5) viel ik.

Wat voelde u?

Het zweet stond in mijn (6).

emotioneel – de encyclopedieën – revolutionair – het initiatief – concluderen – creatief In (7) staat te lezen dat zo’n pijn op weinig goeds wijst. Ik was erg (8) en dacht dat ik zou sterven.

het contact – materiële – de ideeën – officiële – de trofeeën – de interpretatie

Ik had (13) met een wezen vol (14). Zij gaf mij de (15) middelen om uit de grot te geraken.

Maar u raakte heelhuids en op eigen (9) uit die grot.

Velen (10) dat u liegt.

Ik lieg niet! Kiri hielp me. Kiri is (11) en (12).

Wel vreemd. Dat was ook uw (16) verklaring aan de onderzoekers?

Ik wil geen medailles of (17) krijgen. Dit is echt gebeurd. Wat uw (18) van de feiten ook is.

Bedankt en tot ziens!

1

patiënt

7

encyclopedieën

13

contact

2

tweeën

8

emotioneel

14

ideeën

3

oriëntatie

9

initiatief

15

materiële

4

combinatie

10

concluderen

16

officiële

5

reactie

11

creatief

17

trofeeën

6

poriën

12

revolutionair

18

interpretatie

Thema 8 - les 10

93

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

Schrijf een verhaal over vroeger. Gebruik daarbij zo veel mogelijk van deze woorden.

Schrijf de zinnen in de verleden tijd. drie n – landen de reac – de organisa

offici le – de func de poli – hebben

de presenta – financi le – de situa – geven het ontra t

de ommentaar de ontrole – de idee n – zijn

bv.

1 De aliens landden met zijn drieën op aarde. Dat gaf heel wat reacties bij onze organisatie.

2 Eén alien had een officiële functie en werkte bij de politie.

3 De buitenaardse wezens gaven een presentatie over hun financiële situatie en

overhandigden een contract.

4 Ze waren niet van plan om meer commentaar te geven en hielden controle over hun

94

ideeën.

Thema 8 - les 10

les 14

Woorden net als opa’s, handdoek, beroemdste en cactus Dries en Pieter kenden elkaar al van toen ze baby’s waren.

Later werden ze als ambtenaar zelfs collega’s van elkaar.

Ze zochten zo veel mogelijk vreemde hobby’s: bij stoplichten ongevraagd ramen van taxi’s wassen, puppy’s kietelen, de beroemdste verslaggever van het land zijn of de staarten van pony’s vlechten.

Maar vooral deelden ze hun liefde voor flauwe grappen.

Op een avond ontmoetten ze elkaar in wat vroeger een schoollokaal, maar nu de disco was.

“Hoe maak je het?” vroeg Dries, alsof ze al jaren geen contact meer hadden gehad.

“Dat zeg ik niet”, zei Pieter. “De risico’s zijn veel te groot dat jij het dan gaat namaken.”

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als opa’s

spellingweter 44

de baby’s

De vroedvrouw helpt bij de geboorte van

de collega’s

Deel jij persoonlijke zaken met je

de hobby’s

Door haar vele

de taxi’s

Voor het station staan zeven

de risico’s

De

.

baby’s ?

collega’s

ziet ze haar ouders bijna nooit.

hobby’s

taxi’s

klaar.

van die medische ingreep waren te groot.

risico’s

woorden net als handdoek

spellingweter 2

het schoollokaal

Ze mogen wekelijks repeteren in een

de verslaggever

De

bekeek de ravage ter plaatse.

verslaggever

woorden met een bijzondere uitspraak de ambtenaar

Al een maand werkt hij als

de beroemdste

Einstein is een van de

.

schoollokaal

spellingweter 12 ambtenaar

in het gemeentehuis. wetenschappers.

beroemdste

woorden net als cactus

spellingweter 17

de disco

Elke vrijdag gaat ze op stevige beats dansen in de

het risico

Ze neemt geen

het contact

Ook na het zesde leerjaar zal ik

risico

.

disco

voor haar gezondheid. contact

met je houden.

Thema 8 - les 14

95

2

3

Geef het meervoud. de puppy

schattige

het drama

vele

de kiwi

twee lekkere

de foto

die mooie

puppy’s drama’s kiwi’s foto’s

de paraplu

meerdere

paraplu’s

de pony

enkele

pony’s

de firma

meerdere

de ski

twee

firma’s ski’s

a Bekijk het woord. Schrijf de twee grondwoorden. b Schrijf de samenstelling. verkoo rijs

fiet leutel

o assen

baske errein

4

5

+

prijs

= de

verkoopprijs

fiets

+

sleutel

= de

fietssleutel

op

+

passen

=

oppassen

basket

+

terrein

= het

basketterrein

verkoop

Schrijf het woord op.

1 voor durend

2 gin s

Zie

3 het on bijt

ontbijt

4 de am tenaar

de

ambtenaar

van de burgerlijke stand

5 beroem ste

de

beroemdste

kunstenaar

6 on dekking

de

ontdekking

van de tekening

voortdurend ginds

Schrijf het woord met c of k. Kies uit:

commentaar hebben komt de stoomboot.

grote

het

een

96

Thema 8 - les 14

contract

= b

ontra t – het atten waad – de risi o’s – de dis o – de ele triciteit – de waliteit

k discomuziek

risico’s

= d

op bed

c dansen op

= t

nemen ondertekenen

kattenkwaad

de

elektriciteit

de

kwaliteit

uithalen is uitgevallen controleren

6

a Vervolledig het woord en vul de zin aan.

Ideeën voor mijn verjaardagsfeest:

Ik twijfel.

1 Midde ll andse

Ik wil zwemmen in de

2 beroem d ste

Ik wil de

3 on

t

dekkingstocht

We gaan op

4 dis

c

omuziek

Een deejay draait

5 stop

c

ontact

ontdekkingstocht

.

wil ik een rookmachine.

stopcontact

Er spelen minstens twee

7 veel camer a’s

Overal hangen

8 risi

Er is geen enkel

o

.

discomuziek

6 twee pian o’s

c

zanger uitnodigen.

beroemdste

In elk

zee.

Middellandse

.

piano’s .

camera’s

op verveling.

risico

b Verbeter indien nodig je fout(en).

7

Vul het gesprek tussen Pinky en Ponky aan. Kies uit: het

ommentaar – de menu

het on

bijt – de taxi

het spor

s – het dis

s – de praline

errein – de dru

Ponky! Vergat je onze (p) feestvarken Pinky

nog bij het (o) (d)

Ik ben je (c) feestzwijn Ponky

(s)

Koos jij de (m) (h)

handdoeken

(p)

pralines

s – de han

pyjama’s

t–

oeken – s

? Ik zei het je

. Mijn roze pyjama met die

!

commentaar

sportterrein

onta

noopjes – de pyjama

ontbijt

drukknoopjes

obad – het

beu! Wat regelde jij voor ons feest op het

? Bestelde jij de (t) menu’s

?

taxi’s

voor de gasten? Voorzag jij de

rond het (d)

discobad

en de

voor bij de koffie? Neen, hè!

Ik ben het beu! Ik verbreek het (c)

contact

! Regel de rest maar!

Thema 8 - les 14

97

8

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

9

Hoe loopt het feestje van Pinky en Ponky af? Verzin een vervolg op het gesprek uit oefening 7.

Tip: het stripverhaal zet je daarbij op weg.

Bv. Ik word emotioneel, want ik houd niet van drama’s. Ik wil niet discussiëren, maar jij neemt nooit initiatief. Kun je me vergeven?

Sorry!

Het spijt me!

Bv. Zullen we samen de receptie verder organiseren? Wil jij de foto’s maken? En morgenvroeg kunnen we samen een ontbijt maken.

98

Thema 8 - les 14

les 5

Woorden uit het Engels, woorden net als cactus en Nederlands

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden uit het Engels

spellingweter 31

barbecueën

We besloten om die zomeravond te

de bulldozer

Na afloop botsten ze tegen een

het interview

Tijdens het

het team

Ze koos voor het

de jeep

Het autowrak is een

de chips

Ik hou van

de cake

Op mijn verjaardag eten we een stukje

.

barbecueën .

bulldozer

kwam de waarheid aan het licht.

interview

van de bekende zangeres.

team

uit 1995.

jeep

met paprikasmaak.

chips

.

cake

woorden net als cactus

spellingweter 17

de crash

Ook al was de

het respect

Met het grootste

de reactie

De

hevig, er waren geen gewonden.

crash

werd deze zaak opgelost.

respect

was fel overdreven.

reactie

woorden net als Nederlands

spellingweter 55

de West-Vlaming

“Ik ben

Afrikaans

We kijken naar een

het Duits

Ook al is ze Vlaamse, ze zal antwoorden in het

West-Vlaming

in hart en nieren”, zei hij.

Afrikaans

standbeeld.

Duits

.

Thema 9 - les 5

99

2

a Bekijk de gedrukte woorden en kleur wat je moeilijk vindt. b Dek af en schrijf het woord. Controleer en verbeter waar nodig.

barbecue de

cornflakes de

barbecue

cowboy

de

clown

cocktail

computer

picknick

de

ketchup

keeper

computer

de

cowboy

ketchup

de

cocktail

picknick

Vul het paspoort aan. e

Bulgaar

Nationaliteit:

ere d n a a l V t s We

M ar co Pi gn at el li Italiaan Italiaans

a

l

Bakatri Koetzee Zuid-Afrikaan

Zuid-Afrikaans

u

id-Af

ka

Nationaliteit: Taal:

ĂŤ

ri

Naam:

i

Z

t

Ita

ĂŤ

I

n

li

Nationaliteit: Taal:

West-Vlaming

laa

West-Vlaams

Taal:

Naam:

i n ck

-V

dere

Bulgaars

n

B u l g a Naarm: Ciy r ijl Dee v l a m Taal:

West

lg

Nationaliteit:

arij

Alexi Petrov

n

Naam:

Bu

3

de

cornflakes

clown

de

de

keeper

Z u i d - A f r i k a 100

Thema 9 - les 5

4

Schrijf het woord met c of k op de juiste plaats. Kies uit:

omité – ee

1 Dat land is een

hoorn –

5

on

.

kolonie

2 vergadering van het 3 een

olonie –

4 een

oncreet –

voorstel

6 een

eekhoorn

van de bakker

concurrent

a Zoek het woord.

Tip: de eerste letter van het woord staat vet.

Ik twijfel.

1 Die goochelaar speelt een nieuwe (wsho).

show

collectie

3 Mijn zus heeft veel (srtess) voor haar examen.

stress

4 Mowgli leefde in de (jglnue) bij wolven.

jungle

cool

Frans

2 Ze heeft een grote (collcetie) schoenen.

5 Ik wil graag een nieuw, hip en (lcoo) kapsel.

6 Op kamp in de Ardennen sprak ik (nsFar).

ostuum voor het feest

kostuum

5 noten voor de

comité

concreet

urrent –

Fout? Verbeter.

b Maak van twee van de zinnen een vraag.

Speelt die goochelaar een nieuwe show? Heeft ze een grote collectie schoenen? Heeft mijn

zus veel stress voor haar examen? Leefde Mowgli in de jungle bij wolven? Wil jij graag een

nieuw, hip en cool kapsel? Sprak jij op kamp in de Ardennen Frans?

6

Vul de tekst aan. Kies uit: barbe n – ket up – w kend – t m – ostenrijkse – stre – ake – eeper – co tail – ips – ool – eep De

stond onder zware

keeper

tussen een

aan zee met het

weekend

barbecueën

stress

met zijn

zelfgemaakte

ketchup

vrienden.

Oostenrijkse

, een cocktail

chips

, een

met chocolade en enkele flessen

cake

in zijn

of een avond

team

Na lang twijfelen hakte hij de knoop door. Hij laadde enkele zakken fles

. Hij moest kiezen

jeep

Toch dacht hij aan zijn team aan zee. Daar was het wellicht ook erg

en vertrok. cool

...

Thema 9 - les 5

101

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

a Bekijk de tekening. Wie is Sakae en welke keuze moet ze maken? bv. Sakae heeft Japanse roots. Ze is bijna jarig en mag een cadeautje kiezen.

Ze heeft keuzestress. Kiest ze voor een nieuwe computer? Wil ze op safari met een jeep? Of kiest ze voor een barbecue met haar vrienden en vriendinnen?

b Wat zou jij kiezen?

102

Thema 9 - les 5

les 10

Herhaling werkwoorden (4) Woorden net als dictees, opa’s en ’s Ochtends De professor zit in haar microscoop te turen.

Ze wijdt haar aandacht aan haar schema’s.

Af en toe schudt ze haar hoofd en mompelt ze. “’k Wilde graag afscheid nemen, professor”, fluister ik.

“Huh, ik hoorde je niet, wat zei je?” vraagt ze verstoord. “’k Trachtte gedag te zeggen”, zeg ik.

“Ik boog mij over de lidwoorden”, zegt de professor, alsof ze niets hoorde van wat ik zei.

“Professor!” Ik val haar in de rede. “’t Eindigt hier!”

Onverstoord gaat ze door met haar werk.

Ze zal mij niet meer zien.

Ik ga volgend jaar naar het middelbaar.

Dan zijn zij en ik geen collega’s meer.

Maar ongetwijfeld strikt zij dan wel een ander ‘geniaal’ kind.

Spellingweter 43

1

Zo schrijf je werkwoorden.

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als dictees, pralines, cafés en opa’s

spellingweter 44

de schema’s

Ze kijkt haar

na.

de collega’s

Ze zijn al jaren

de cafés

In alle

de pralines

Ik ben gek op

de dictees

Op al haar

de paraplu’s

De

de piano’s

De muziekacademie heeft net drie

schema’s collega’s

geldt een rookverbod.

cafés pralines

met mokkavulling. haalde ze het maximum van de punten.

dictees paraplu’s

in hetzelfde bedrijf.

staan te drogen in de gang. piano’s

woorden net als ’s Ochtends

aangekocht. spellingweter 45

‘k Wilde

‘k Wilde

net stoppen met gamen.

‘k Trachtte

’k Trachtte

sorry te zeggen, maar hij luisterde niet.

’t Eindigt

’t Eindigt

altijd veel te snel, zo’n schooljaar.

Thema 9 - les 10

103

2

Vul telkens het werkwoord in. Let daarbij op de tijd!

1 wijden

Morgen

2 horen

wijdt

de professor al haar aandacht aan haar schema’s.

Gisteren

wijdde

ze die aan iets helemaal anders.

Gisteren

hoorde

hij een doffe plof.

Nu 3 schudden

4 trachten

Ze gaan kaarten. Mila

4

schudt

schudde

ze de kaarten niet voor het spel begon.

Gisteren

trachtte

ik mijn huiswerk te maken. ik het nog eens.

tracht

Geef het meervoud op s of ’s. de piranha

drie

de pony

twee

het individu

meerdere

het drama

altijd

de praline

lekkere

pony’s

het café

leuke

individu’s

de pyjama

veel

het risico

te veel

piranha’s

drama’s

pralines cafés pyjama’s risico’s

Luister goed en vul de werkwoorden correct in.

1 Buiten

het. Het

miezerde

nonkel Billy er zelfs in

Hij

Floris

2 De banden

. Ineens

bezaaid

bevindt

achtte

gebruikt

wordt

al

. verteld

. Hoe

het beter dat Floris zijn opa niet meer zag.

Naar: Als een witte olifant (Patrick Lagrou & Veerle Hildebrandt)

Thema 9 - les 10

Floris zich midden in de natuur.

zich in het water van de vaart. Die

spiegelt

3 Tante Elodie had kwaad over haar vader Ze

om een luchtje te scheppen. De

door de sintels waarmee het fietspad is

snerpen

lang niet meer

voorgesteld

het meteen een goed idee.

vond

De zon

was triestig weer te bestellen. Floris en zijn opa

net het restaurant van het crematorium verlaten.

had

jongen

wel alsof de familie van

lijkt

geslaagd

hadden

104

de kaarten.

Gisteren

Straks

3

hij dat geluid weer.

hoort

durfde

ze!

5

Vul de tekst aan.

Adventure Camp

Ik twijfel.

Fout? Verbeter.

Je schrikt niet terug voor de High Ropes en de Death Ride?

Je (crossen – t.t.)

er graag op los?

crost

Je (rijden – t.t.)

rijdt

Je (houden – t.t.)

die je om de oren (vliegen – t.t.)

als een pro?

van modder

houdt

?

vliegt

Dan is dit Adventure Camp echt iets voor jou!

We beleven heel wat coole activiteiten: klimmen op de pamperpaal, slingeren aan de trapeze, een dodensprong van twintig meter ...

Je slaapt in een hostel. Een kok (bereiden – t.t.) de heerlijkste maaltijden en één keer

bereidt

koken we zelf op een kampvuur. Iets voor jou? Schrijf je hier in.

Dag mama en Jean

Ik twijfel.

Fout? Verbeter.

Het kamp valt niet zo goed mee. enk (afkorting van Ik) ’k Denk

dat ik de foute keuze maakte.

Misschien was het programmeerkamp meer iets voor mij. achts

’s Nachts

drie pyjam

pyjama’s

De activiteiten zitten vol risic Aan de meeste (durven – v.t.)

is het hier zo koud dat ik boven elkaar aantrek. risico’s

.

durfde

ik nog niet deelnemen. De kok (komen – v.t.) kwam

We (eten - v.t.)

enkel voor het eigen plezier mee. aten

elke dag choco.

Hopelijk is het snel donderdag.

Zoen van Mo X

Thema 9 - les 10

105

6

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

7

Ook Cas maakte de foute keuze. Schrijf de brief die hij naar zijn beste vriend stuurt.

Gebruik woorden met een apostrof (vooraan of achteraan in het woord).

bv. Dag Warre Alles goed? Hier gaat het wat minder. Ik koos het verkeerde kamp. Het voetbalkamp is niets voor mij. ‘s Morgens is er training en sta ik in de goal als keeper. Echt fijn vind ik dat niet. ‘s Middags gaan we rijden met de pony’s. Daar heb ik eigenlijk wat schrik van. En ‘s avonds is er disco.

Helemaal niets voor mij!

Had ik maar voor het computerkamp gekozen. ‘s Morgens ontbijt met chocolade en cornflakes. Heerlijk! ‘s Middags gamen. Echt cool! En ‘s avonds barbecueën. Waar ben jij nu?

Tot binnenkort!

Cas

106

Thema 9 - les 10

les 14

Woorden uit het Frans. Woorden net als Belgisch(e), rustig(e), thee en politie Als dessert zijn er twee stukken taart: één groot en één klein.

Nora is even naar het toilet en Vic pakt gauw het grootste.

Nora komt terug, ziet wat Vic gedaan heeft en zegt: “Wat ben jij inhalig, zeg! Volgens de fatsoenlijke traditie hoort het niet dat wie het eerste kiest, het grootste stuk pakt.”

“Welk stuk zou jij genomen hebben, als deskundige op het gebied van de theorie van de etiquette?”

“Het kleinste, natuurlijk, dat is logisch”, zegt Nora.

“Dat is dan democratisch opgelost, want dat kleinste stuk heb je nu”, grinnikt Vic.

1

Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden uit het Frans

spellingweter 32

het dessert

Mama maakte chocolademousse als

het toilet

Juf, mag ik even naar het

de etiquette

Volgens de

de premier

De

de documentaire

Ik keek naar een

.

dessert ?

toilet

laat je een dame voorgaan.

etiquette

bestuurt het land.

premier

over apen.

documentaire

woorden net als Belgisch(e)

spellingweter 5

logisch

Het is toch

democratisch

Het klasreglement werd

dat ze daardoor verdrietig is?

logisch

democratisch

woorden net als rustig(e) de deskundige

Papa is een

inhalig

Wat

spellingweter 3 deskundige inhalig

op het vlak van hoofdrekenen. van je om al die snoep voor jezelf te houden.

woorden net als thee de theorie

opgesteld.

spellingweter 15 Morgen heb ik examen over de

theorie

woorden net als politie

van autorijden. spellingweter 18

de traditie

Het is

de illustratie

Hij maakte een prachtige

traditie

dat wij elke vakantie op zomerkamp gaan. illustratie

bij die tekst.

Thema 9 - les 14

107

2

Welke letters ontbreken? Schrijf de woorden op de juiste plaats. Kies uit: de combina – med – romant – de apo eker –

= tie = isch

inwend – de biblio eek – de adverten – trop de (m)

medische

een (r)

romantisch

een boek uit de (b) de (a)

3

blunder

een (i)

diner

een sterke (c)

met wachtdienst

apotheker

bloeding

inwendige combinatie

een knappe (a)

bibliotheek

= th = ig

een (t)

advertentie

paradijs

tropisch

a Bekijk de woorden en kleur wat moeilijk is. b Bedek de woorden en schrijf ze op de juiste plek. kathedraal – portefeuille – champagne – trottoir

de champagne

4

de portefeuille

de kathedraal

trottoir

Schrijf in elke zin een woord dat rijmt op wat is onderstreept. Kies uit: de illustra

– de prem

– de document

– wanhop

1 De stagiaire bekijkt de 2 Voorlopig wordt hij nog niet

documentaire

.

.

wanhopig

premier

4 De generaal bezoekt de

.

Thema 9 - les 14

– de ka

Ik twijfel.

3 De zee is de favoriete bestemming van de

5 Er zit heel wat variatie in die

108

het

kathedraal illustratie

.

.

edraal Fout? Verbeter.

5

Maak correcte zinnen.

Let op! Vergeet de hoofdletters en leestekens niet.

1 dat niemand antwoordt – is zodanig persoonlijk – die enquête over haar carrière Die enquête over haar carrière is zodanig persoonlijk dat niemand antwoordt.

2 met drie scènes vol actie – naar een theaterstuk – kijken – ik – ging Ik ging kijken naar een theaterstuk met drie scènes vol actie.

3 typisch – dat kleedje met die details – is – iets voor haar Dat kleedje met die details is typisch iets voor haar.

4 zat – de kritische dokter – met een thermometer – te spelen – in de treincoupé De kritische dokter zat in de treincoupé met een thermometer te spelen.

6

Vul het Whatsapp-gesprek aan. Kies uit: typ – carrière – vakan – detail – zelfstand –

= tie = isch

wanhop – informa – eorie

= th = ig

Hey Stieg!

Ik ben zo

! Van mijn ouders moet

wanhopig

ik mijn studiekeuze

maken. Pff...

zelfstandig

Da’s toch logisch? ’t Is jouw

informatie

Daar heb ik toch nog de hele In

! Heb je al wat

carrière

vakantie theorie

Ik zou me haasten. Zo Zeg, dat ik het niet weet, dat is toch maar een

over de verschillende richtingen bekeken? voor? hebben veel scholen al een inschrijvingsstop. typisch detail

voor jou, dat uitstellen! ?

Vind je? De rest van je leven hangt ervan af! Kies nu gewoon ...

Thema 9 - les 14

109

7

Luister goed. Schrijf op wat je hoort.

Ik twijfel.

1

2

3

4

5

6

7

Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.

8

Los de rebussen op.

De

keeper

winnende

De

en de

clown

cruise

Franse kaas samen!

Thema 9 - les 14

een

interview

over de

.

goal

op

110

geeft

en .

cowboy

gaan

.

Italiaanse wijn

zijn

lekker

Spellingweters, ei-brieven en spellingliedjes Spellingweter 1

Woorden die je schrijft zoals je ze hoort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Spellingweter 2

Samenstellingen met dubbele medeklinker . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Spellingweter 3

Woorden met ig(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Spellingweter 4

Woorden met (e)lijk(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Spellingweter 5

Woorden met isch(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Spellingweter 6

Woorden met teit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Spellingweter 7

Woorden met heid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Spellingweter 8

Woorden met ueel/uele. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Spellingweter 9

Woorden met ei of ij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

Spellingweter 10

Woorden met au of ou . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

Spellingweter 11

Woorden met g of ch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Spellingweter 12

Woorden met een bijzondere uitspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Spellingweter 13

Woorden met ie als i geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Spellingweter 14

Woorden met ie als i geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Spellingweter 15

Woorden met th. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Spellingweter 16

Woorden met s als c geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Spellingweter 17

Woorden met k als c of cc geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Spellingweter 18

Woorden met s(ie) als t(ie) geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Spellingweter 19

Woorden met s(ie) als t(i) geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

Spellingweter 20

Medeklinkercombinaties in moeilijke woorden . . . . . . . . . . . 120

Spellingweter 21

Woorden met ee als é geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

Spellingweter 22

Woorden met s en k als c geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

Spellingweter 23

Woorden met ie als y geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Spellingweter 24

Woorden met i als y geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Spellingweter 25

Woorden met ee als er geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Spellingweter 26

Woorden met ee als ai geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

Spellingweters

111

112

Spellingweter 27

Woorden met oo als eau geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

Spellingweter 28

Woorden met oe als ou geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

Spellingweter 29

Woorden met ai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

Spellingweter 30

(Twee)klank in vreemde woorden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

Spellingweter 31

Woorden uit het Engels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Spellingweter 32

Woorden uit het Frans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Spellingweter 33

Woorden met ks als cc geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Spellingweter 34

Woorden met ks als x geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Spellingweter 35

Woorden met k(w) als qu geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Spellingweter 36

Woorden met sj als ch geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Spellingweter 37

Woorden met zj als g geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Spellingweter 38

Woorden met zj als j geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Spellingweter 39

Vreemde woorden met a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

Spellingweter 40

Woorden die eindigen op d of t, b of p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

Spellingweter 41

Woorden met gt of cht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

Spellingweter 42

Verdubbelen, verenkelen of gewoon schrijven . . . . . . . . . . . . 127

Spellingweter 43

Zo schrijf je werkwoorden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

Spellingweter 44

Apostrof bij eind a, e, i, o, u of y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Spellingweter 45

Apostrof aan het begin van een woord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Spellingweter 46

Woorden met trema bij meervoud na ie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Spellingweter 47

Woorden met trema bij meervoud na ee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Spellingweter 48

Woorden met een trema na i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129

Spellingweter 49

Woorden met een trema na e. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

Spellingweter 50

Woorden met een koppelteken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

Spellingweter 51

Samengestelde woorden met een koppelteken . . . . . . . . . . . 130

Spellingweter 52

Koppelteken bij samenstellingen met ex en oud. . . . . . . . . . 130

Spellingweter 53

Aanhalingstekens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Spellingweter 54

Hoofdletter aan het begin van de zin en bij persoonsnamen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Spellingweters

Spellingweter 55

Hoofdletter bij aardrijkskundige namen: straten, steden, landen, talen en nationaliteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

Spellingweter 56

Hoofdletter bij namen van feestdagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

Spellingweter 57

Hoofdletter bij personen en zaken die als heilig worden beschouwd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

Ei-brief 1 Ei-brief 2 Ei-lied

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

133

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

134

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Au-lied

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Spellied

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Verenkel- en verdubbellied Werkwoordenrap Ei-lijst

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Au-lijst

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mijn moeilijke woorden

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

135 136 137 138 139 142 142 143

Spellingweters

113

Woorden waarbij je schrijft wat je hoort Woorden die je schrijft zoals je ze hoort

Je schrijft wat je hoort. Luister goed, zeker als klanken op elkaar lijken.

Tip Lees en hak het woord in stukjes.

Luister goed.

Onthoud en herhaal de stukjes.

Schrijf ze op.

Controleer wat je schreef.

spellingweter 1

Samenstellingen met dubbele medeklinker

Bij lange woorden moet je eerst hakken en dan plakken. >> hand + doek = handdoek >> oor + ring = oorring >> deur + slot = deurslot spellingweter 2

114

Spellingweters

Woorden met ig(e)

In sommige woorden hoor je een doffe e, maar schrijf je ig(e): rustig, bezig, machtige ...

Je noemt ze rustig(e) woorden.

Woorden met ig(e) schrijf je net als rustig(e).

rustige woorden

spellingweter 3

Woorden met (e)lijk(e)

In sommige woorden hoor je een doffe e, maar schrijf je (e)lijk(e): heerlijk, moeilijk, duidelijke ...

Je noemt ze heerlijk(e) woorden.

Woorden met (e)lijk(e) schrijf je net als heerlijk(e).

heerlijke woorden

spellingweter 4

Woorden met isch(e)

Hoor je in een woord het achtervoegsel isch(e), dan schrijf je isch(e).

Woorden met isch(e) schrijf je net als Belgisch(e). spellingweter 5

Woorden met teit

Hoor je in een woord het achtervoegsel teit, dan schrijf je teit.

Woorden met teit schrijf je net als kwaliteit. spellingweter 6

Spellingweters

115

Woorden met heid

Hoor je in een woord het achtervoegsel heid, dan schrijf je heid.

Woorden met heid schrijf je net als waarheid. spellingweter 7

Woorden met ueel/uele

Hoor je in een woord het achtervoegsel ueel/uele, schrijf dan ueel/uele.

In ueel/uele schrijf je geen w.

Woorden met ueel schrijf je net als eventueel.

Woorden met uele schrijf je net als eventuele. spellingweter 8

116

Spellingweters

Woorden die je onthoudt Woorden met ei of ij â&#x20AC;&#x192;

Schrijf ik de ei van ei of de ij van rij?

Dit moet je onthouden.

We onthouden de ei-woorden, de andere woorden schrijf je met een ij. Als je een woord in het ei-lied hoort (of op de ei-plaat/ei-brief ziet), dan schrijf je het met ei. Hoor je het niet of zie je het niet, dan schrijf je het met ij.

Let op! Er zijn nog ei-woorden. Die woorden leer je later.

Woorden met ei schrijf je net als ei.

Woorden met ij schrijf je net als ijs.

Luister en zing het ei-lied!

spellingweter 9

Woorden met au of ou

ls een woord in het au-lied of de au-strip komt, dan schrijf je het met een au.

A Als je een woord niet in het au-lied hoort of op de au-strip ziet of niet van buiten hebt geleerd, dan schrijf je het met ou.

Let op! Er zijn nog au-woorden. Die woorden leer je later.

Woorden met au schrijf je net als saus.

Woorden met ou schrijf je net als kous.

Luister en zing het au-lied! spellingweter 10

Spellingweters

117

Woorden met g of ch

Woorden met ch moet je onthouden.

Tip

Meestal schrijf je g!

Woorden met g schrijf je net als weg.

Woorden met ch schrijf je net als zich.

Tip Als je twijfelt, kun je ook verlengen: >> wegen >> lachen

weg lach

Je hoort dan het verschil tussen g en ch. spellingweter 11

Woorden met een bijzondere uitspraak

Sommige woorden spreek je op een bijzondere manier uit (bv. alsjeblieft).

Die woorden moet je onthouden.

Het zijn woorden net als lichtje, zachtjes, lyceum, veertig, zakdoek, ontdekken, openlijk ... spellingweter 12

Woorden met ie als i geschreven

In sommige woorden hoor je ie maar schrijf je i. Die woorden moet je onthouden.

Woorden met ie als i schrijf je net als fabrikant. spellingweter 13

Woorden met ie als i geschreven

Soms hoor je na de ie een j, maar je schrijft een i.

Bv. materiaal, radio, serieus en kampioen Die woorden moet je onthouden.

Woorden met ie als i schrijf je net als materiaal.

Woorden met ie als i schrijf je net als radio.

Woorden met ie als i schrijf je net als serieus.

Woorden met ie als i schrijf je net als kampioen. spellingweter 14

118

Spellingweters

Woorden met th

In sommige woorden hoor je t maar schrijf je th.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met t als th schrijf je net als thee. spellingweter 15

Woorden uitgesproken met s geschreven als c

In sommige woorden hoor je s maar schrijf je c. Die woorden moet je onthouden.

Woorden met s als c schrijf je net als cent.

spellingweter 16

Woorden met k geschreven als c of cc

In sommige woorden hoor je een k, maar schrijf je een c of een cc. Die woorden moet je onthouden.

De k als c schrijf je net als cactus.

De k als cc schrijf je net als accordeon. spellingweter 17

Woorden met s(ie) als t(ie) geschreven

In sommige woorden hoor je s(ie), maar schrijf je t(ie).

Die woorden noem je politie-woorden.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met sie als tie schrijf je net als politie. spellingweter 18

Spellingweters

119

Woorden met s(ie) als t(i) geschreven

In sommige woorden hoor je s(ie), maar schrijf je t(i).

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met s(ie) als t(i) schrijf je net als station.

spellingweter 19

Medeklinkercombinaties in moeilijke woorden

Sommige woorden hebben moeilijke medeklinkercombinaties.

Die woorden moet je onthouden.

Bv. onmiddellijk, verrassing, de middellijn, misschien, de verrader, het koninkrijk ... spellingweter 20

Woorden met ee als é geschreven

In sommige woorden hoor je ee, maar schrijf je é.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met ee als é schrijf je net als café.

spellingweter 21

Woorden met s en k als c geschreven

In sommige woorden hoor je eerst een s en dan een k.

Toch schrijf je die telkens met c.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met s en k als c schrijf je net als circus.

spellingweter 22

120

Spellingweters

Woorden met ie als y geschreven

In sommige woorden hoor je ie, maar schrijf je y.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met ie als y schrijf je net als baby.

spellingweter 23

Woorden met i als y geschreven

In sommige woorden hoor je i, maar schrijf je y.

Die woorden met je onthouden.

Woorden met een gedekte i als y schrijf je net als Egypte.

spellingweter 24

Woorden met ee als er geschreven

In sommige woorden hoor je ee, maar schrijf je er.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met ee als er schrijf je net als diner. spellingweter 25

Woorden met ee als ai geschreven

In sommige woorden hoor je ee, maar schrijf je ai.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met ee als ai schrijf je net als trainen. spellingweter 26

Spellingweters

121

Woorden met oo als eau geschreven

In sommige woorden hoor je oo, maar schrijf je eau.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met oo als eau schrijf je net als bureau.

spellingweter 27

Woorden met oe als ou geschreven

In sommige woorden hoor je oe, maar schrijf je ou.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met oe als ou schrijf je net als journalist. spellingweter 28

Woorden met ai

In sommige woorden hoor je ij, maar schrijf je ai.

Die woorden moet je onthouden.

De ai schrijf je net als militair. spellingweter 29

(Twee)klank in vreemde woorden

Vreemde woorden als clown, cowboy ... zijn woorden die je moet onthouden.

spellingweter 30

122

Spellingweters

Woorden uit het Engels

De schrijfwijze van woorden uit het Engels moet je onthouden. spellingweter 31

Woorden uit het Frans

De schrijfwijze van woorden uit het Frans moet je onthouden. spellingweter 32

Woorden met ks als cc geschreven

In sommige woorden hoor je ks, maar schrijf je cc.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met ks als cc schrijf je net als succes. spellingweter 33

Woorden met ks als x geschreven

In sommige woorden hoor je ks, maar schrijf je x.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met ks als x schrijf je net als examen. spellingweter 34

Woorden met k(w) als qu geschreven

In sommige woorden hoor je k(w), maar schrijf je qu.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met k(w) als qu schrijf je net als aquarium.

spellingweter 35

Spellingweters

123

Woorden met sj als ch geschreven In sommige woorden hoor je sj, maar schrijf je ch.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met sj als ch schrijf je net als choco.

spellingweter 36

Woorden met zj als g geschreven

In sommige woorden hoor je zj, maar schrijf je g.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met zj als g schrijf je net als giraf.

spellingweter 37

Woorden met zj als j geschreven

In sommige woorden hoor je zj, maar schrijf je j.

Die woorden moet je onthouden.

Woorden met zj als j schrijf je net als journaal. spellingweter 38

124

Spellingweters

Vreemde woorden met a

Bij sommige woorden van vreemde oorsprong mag je na de a, die soms kort wordt uitgesproken, de medeklinker niet verdubbelen.

Die woorden noem je banaan-woorden.

Je moet ze onthouden. Veel van die woorden staan op de banaanplaat.

De korte a in sommige woorden van vreemde oorsprong schrijf je net als banaan. spellingweter 39

Spellingweters

125

Woorden waarbij je een regel gebruikt Woorden die eindigen op d of t, b of p

Verlengen!

Als je twijfelt, moet je verlengen.

Tip Verlengen doe je door aan het einde van een woord e, en of er toe te voegen: >> >> >> >>

hond tent heb pop

窶ドonden 窶フenten 窶ドebben 窶パoppen

Woorden die eindigen op d schrijf je net als hond.

Woorden die eindigen op t schrijf je net als tent.

Woorden die eindigen op b schrijf je net als heb.

Woorden die eindigen op p schrijf je net als pop.

Let op! S oms zitten woorden op d of t in een ander woord verstopt (bv. brandweer).

Denk na uit welke woorden de samenstelling bestaat.

Verleng om te weten of je d of t moet schrijven. spellingweter 40

Woorden met gt of cht

Tok tok!

Na een korte klank schrijf je altijd cht, behalve in ligt, legt en zegt. ja

cht

Korte klank? nee gt Let op! De kip ligt in het hok, legt een ei en zegt tok tok.

Ligt, legt en zegt komen van de werkwoorden liggen, leggen en zeggen.

Je schrijft ze dus ook met g.

Tip Als je twijfelt, kun je ook verlengen.

Woorden met gt schrijf je net als jaagt.

Woorden met cht schrijf je net als gezicht.

Luister en zing het spellied! spellingweter 41

126

Spellingweters

Verdubbelen, verenkelen of gewoon schrijven Zo moet je verdubbelen (bv. vissen)

Hak het woord in klankgroepen. Pas de regel toe op de laatste klank van elke klankgroep.

Hoor je op het einde van de klankgroep een korte klank, schrijf dan 1 klinker en 2Â medeklinkers.

Ik luister naar het einde van de klankgroep.

Ik hoor een korte klank.

Ik schrijf 1 klinker en 2 medeklinkers.

vette vissen zonnen tussen kwallen

Zo moet je verenkelen (bv. apen)

Hak het woord in klankgroepen. Pas de regel toe op de laatste klank van elke klankgroep.

Hoor je op het einde van de klankgroep een lange klank, schrijf dan 1 klinker en 1Â medeklinker.

Ik luister naar het einde van de klankgroep.

Ik hoor een lange klank.

Ik schrijf 1 klinker en 1 medeklinker.

apen kopen dure kleren

Zo schrijf je gewoon

Hak het woord in klankgroepen. Pas de regel toe op de laatste klank van elke klankgroep.

Hoor je op het einde van de klankgroep een andere klank, dan schrijf je gewoon.

Ik luister naar het einde van de klankgroep.

Ik hoor een andere klank.

Ik schrijf gewoon.

jonge dieven worden meestal gepakt en krijgen flinke boetes

Tip Hoor je na de klinker twee verschillende medeklinkers, dan schrijf je ook gewoon.

Luister en zing het verenkel- en verdubbellied!

spellingweter 42

Spellingweters

127

128

Spellingweters

MAAR ... jij/je na pv: STAM

2e persoon enkelvoud jij STAM + t

3e persoon enkelvoud hij / zij / het / ...

STAM + t

Tegenwoordige tijd (t.t.)

1e/2e/3e persoon meervoud wij / jullie / zij / ...

STAM + en STAM + de(n) STAM + te(n)

Luister en zing de werkwoordenrap!

ik werk

jij speelt speel jij jij werkt werk jij zij werkt

hij speelt jullie werken

wij spelen

zij werkten

ik speelde

Twijfel je? Denk aan het werkwoord spelen of werken. Daar hoor je wat je moet schrijven.

ik speel

Verleden tijd (v.t.)

Let op! Hoor je d/t achteraan?

Luister naar de wij-vorm.

Schrijf wat je hoort.

Geen Klankverandering klankverandering

Is het een pv?

Tip Als de stam al op een t eindigt, schrijf je niet nog eens een t. Dat is gewoon zo. bv. Hij eet.

1e persoon enkelvoud ik STAM

ja

Zoek het onderwerp en de pv.

Zo schrijf je werkwoorden

d t

spellingweter 43

Bv. gespeeld, geplaatst

trilt trilt niet

Hoor je d/t achteraan?

Verleng.

OF Luister naar de laatste klank voor de -en van de infinitief.

Bv. de vergrote foto, de verbrande vinger, gelopen, de uitgeputte jongen ...

Schrijf wat je hoort.

Vergeet de spellingweters niet!

nee

Apostrof bij eind a, e, i, o, u of y

Je schrijft 's na een lange klank a, e, i, o, u of y wanneer die enkel geschreven is.

Anders schrijf je s achteraan.

Let op! Na lange klanken die niet enkel geschreven worden, na é of na een doffe e schrijf je de s eraan (bv. pralines, cafés ...).

Woorden met ’s schrijf je net als opa’s.

spellingweter 44

Apostrof aan het begin van een woord

Op de plaats waar je letters weglaat, schrijf je een ' (apostrof ).

De ' (apostrof ) bij het begin van een woord of zin schrijf je net als 's Ochtends.

Tip Bij het begin van de zin schrijf je een hoofdletter bij het eerste volledige woord.

Bv. 's Ochtends gaat Ali naar de moskee. spellingweter 45

Woorden met trema bij meervoud na ie

Bij woorden die eindigen op ie met een klemtoon, schrijf je in het meervoud ie + ën.

Bij woorden zonder klemtoon op ie, schrijf je iën.

Woorden met een trema bij meervoud na ie schrijf je net als knieën of oliën. spellingweter 46

Woorden met trema bij meervoud na ee

Bij woorden met ee op het einde schrijf je in het meervoud ee + ën.

Woorden met een trema bij meervoud na ee schrijf je net als zeeën.

spellingweter 47

Woorden met een trema na i

Voor een juiste uitspraak schrijf je na de i een trema op de e.

Woorden met een trema na i schrijf je net als België.

spellingweter 48

Spellingweters

129

Woorden met een trema na e

Voor een juiste uitspraak schrijf je na ge en be een trema op de e of i (niet bij o of a).

Tip Je schrijft ook een trema op de e van reële.

Woorden met een trema na e schrijf je net als geërfd en beïnvloed. spellingweter 49

Woorden met een koppelteken

Je schrijft een koppelteken bij samengestelde aardrijkskundige namen en hun afleidingen.

Je schrijft een koppelteken bij samenstellingen met Sint.

Samengestelde aardrijkskundige namen schrijf je met een koppelteken, net als in West-Vlaanderen.

In samenstellingen met Sint schrijf je een koppelteken net als in Sint-Niklaas.

Tip Onze-Lieve-Vrouwekerk schrijf je met twee koppeltekens en kan afgekort worden als O.L.V.-kerk of als O.L.Vrouwekerk, telkens zonder koppeltekens tussen de afgekorte letters.

Dat moet je onthouden.

spellingweter 50

Samengestelde woorden met een koppelteken

Je schrijft een koppelteken (en geen trema) tussen delen van samenstellingen om uitspraakverwarring tegen te gaan.

Het koppelteken in samenstellingen om uitspraakverwarring tegen te gaan, schrijf je net als na-apen. spellingweter 51

Koppelteken bij samenstellingen met ex en oud

Je schrijft een koppelteken in samenstellingen met ex en oud.

Het koppelteken in samenstellingen met ex schrijf je net als ex-directeur.

Het koppelteken in samenstellingen met oud schrijf je net als oud-leerling. spellingweter 52

130

Spellingweters

Aanhalingstekens Een beginaanhaling >> Je plaatst geen punt op het einde van een beginaanhaling, maar je zet wel een komma na de aanhaling.

Bv. “In juni gaan we op zeeklassen”, zei de meester. >> Een uitroepteken en een vraagteken schrijf je binnen de aanhaling.

Bv. “Zorg maar dat je op tijd bent!“ riep Amina.

“Gaat Bas niet mee?“ vroeg Maya.

Een eindaanhaling >> Voor de eindaanhaling plaats je een dubbele punt. >> De eindaanhaling begint met een hoofdletter. >> Alle leestekens (ook de punt) staan binnen de eindaanhaling.

Bv. Samira vroeg: “Gaan we dan ook zwemmen?” spellingweter 53

Hoofdletter aan het begin van de zin en bij persoonsnamen

Je schrijft een hoofdletter aan het begin van een zin. Ook de eerste letter van een persoonsnaam schrijf je met een hoofdletter (bv. Jan, Piet, Karel).

Bv. Gisteren gingen Jan en Piet naar de kermis.

Let op! Alle eigennamen schrijf je met een hoofdletter, uitgezonderd bij: >> >> >> >>

weekdagen (maandag, dinsdag ...) maanden (januari, februari ...) seizoenen (herfst, winter ...) windrichtingen (noordoosten ...) spellingweter 54

Spellingweters

131

Hoofdletter bij aardrijkskundige namen: straten, steden, landen, talen en nationaliteiten

Aardrijkskundige namen (straten, steden, landen ...) schrijf je met een hoofdletter.

Ook afleidingen van aardrijkskundige namen (talen, nationaliteiten) schrijf je met een hoofdletter.

Je schrijft een hoofdletter bij aardrijkskundige namen net als: >> >> >> >>

Jan woont in de Zeeweg in Rotterdam.

Rotterdam is een grote stad in Nederland.

Jan heeft de Nederlandse nationaliteit.

Hij spreekt Nederlands. spellingweter 55

Hoofdletter bij namen van feestdagen

Feestdagen schrijf je met een hoofdletter.

Feestdagen schrijf je met een hoofdletter net als Kerstmis, Pasen, Suikerfeest, Moederdag ... spellingweter 56

Hoofdletter bij personen en zaken die als heilig worden beschouwd

132

Personen en zaken die als heilig worden beschouwd, schrijf je met een hoofdletter.

Personen of zaken die als heilig worden beschouwd, schrijf je met een hoofdletter net als God, Jahwe, Allah ... spellingweter 57

Spellingweters

Ei-brief 1

Hoi lieve oma en opa, Ik ben er, hoor! En papa en mama ook.

Op dit eiland vieren we vakantie.

We hebben twee dagen moeten reizen.

Papa en mama waren allebei moe toen we aankwamen.

Nou, ik niet! Ik ben naar het zwembad gegaan.

Daar kwam ik een aardig meisje tegen.

“Hoi!” zei ze. “Ik ben de keizer van dit eiland.”

Dat vond ik gek, maar toen begon ze te lachen.

“Zo heet ik: Lieke de Keizer”, legde ze uit.

Ze is iets ouder dan ik, maar wel de kleinste van ons twee.

Je kunt heel erg met haar lachen. Ik ben nu haar vriendin.

Ze praten hier ook in een vreemde taal.

Daarnet moest ik prei en eieren gaan kopen.

In de winkel lagen allerlei dingen, maar geen eieren.

De eigenaar van de winkel begreep niet wat ik moest hebben.

Toen deed ik een kip na. Ik deed net of ik een ei legde.

De meneer moest keihard lachen, maar snapte me wel.

Nu neem ik afscheid van jullie.

Volgende maand ben ik weer thuis.

Tsjie-aa-oo (zoiets zeggen ze hier), Drie dikke XXX

133

Ei-brief 2

Lieve kleindochter, Goed dat jullie eindelijk veilig zijn aangekomen!

Het zijn mooie eilanden, maar moeilijk te bereiken.

Ik ken ze. Oma en ik zijn er beiden vroeger ook geweest.

Ik had me heilig voorgenomen er ooit terug naartoe te gaan.

Daar is tot nu toe weinig van gekomen.

Eigenlijk ben ik heel jaloers op je.

Zullen we naar je toe komen?

Ik kan je leiding geven als je het eiland wilt verkennen.

Of scheidsrechter spelen als jij en oma niet weten waarheen eerst.

Ik zie mezelf wel als de opa-leider.

Ik wil niet geheimzinnig doen, maar er schijnt ergens op het eiland een kostbare schat te liggen ...

Ik maak maar een grapje, hoor. Ik wil wel graag met oma komen.

Anders zou ik voor een paar weken van je oma moeten scheiden.

Dat nooit!

Ik moet nu eindigen.

Doe je papa en mama de groeten.

Liefs, Opa

134

Ei-lied Refrein ’t Was op een dag in mei, dat het zielig kipje zei: “M’n ei, m’n ei, m’n ei!

Waar is toch m’n ei?

Ik had het nog maar net gelegd en nu is het dan zomaar weg.

M’n ei, m’n ei, m’n ei!

Waar is toch m’n ei?”

Midden op de hei stond een geit op een grote kei.

Kip vroeg: “Heb je misschien m’n schitterende ei gezien?”

Geit heeft toen verklikt: “Jouw ei, dat is gepikt!”

Refrein In de wei daar stond een koe.

De kip liep naar haar toe.

De koe zei: “Kipje lief, ’t is gestolen door een dief!

Die bleef hier niet lang staan.

Hij is op reis gegaan.”

Refrein Het kipje ging toen vlug heel sip naar huis terug.

Onder zeil stond kipjes hok.

Daar zat iets op haar stok.

Kip zag wie het had gedaan.

De dief, dat was de ... haan!

Refrein Van een klein stukje klei kneedde de kip een ei.

Ze wierp het tegen de haan zijn oor, die ging er met de trein vandoor. ‘t Einde was niet top.

De boer at ‘t eitje op! ’t Was op een dag in mei, dat het zielig kipje zei: “M’n ei, m’n ei, m’n ei!

Waar is toch m’n ei?

Ik had het nog maar net gelegd en nu is het zomaar weg.

M’n ei, m’n ei, m’n ei!

Dat was dus m’n ei!”

135

Au-lied Refrein Ik ben de au, de au van flauw.

Ik zit in saus en ook in paus.

Maar minder fijn: ik hoor bij pijn ...

Au! Au! Au! Au! In het woordje auto zit ik ook.

Ik kringel weg in blauwe rook.

Ik sta graag op voor dag en dauw en eet mijn soep het liefste lauw.

Refrein De otjes-ou dat is mijn broer.

Als ik hem plaag, zegt hij heel stoer: “Stop daar nu mee, doe niet zo flauw, of ik mep je bont en blauw!”

Refrein Ben jij gauw moe, omdat ’t snel gaat?

Haal kauwgom uit een automaat.

Kauw kalmpjes en naar hartenlust, tot je voelt: wauw! – ik ben uitgerust.

Refrein Ik zit in woorden zoals pauw, augustus en een beer zijn klauw.

Hoor je me snauwen en op deuren bonzen, dan mag je gerust je wenkbrauw fronsen.

136

Spellied Refrein Ik zal je vertellen, ik ben dol op spellen. p of een b?

Hond met een d.

Of moet dat met t?

Ik zit er niet mee.

Dat zijn geen zaken die mij kwellen, want ik ben dol ... op spellen.

Simpele regels helpen mee, zoals bij aai en oei en ooi.

Je schrijft een i, en dus geen j.

Nooit meer een fout, is dat niet mooi?

Refrein Met ieuw en eeuw zijn er woorden die last zouden kunnen geven.

Schrijf uw waar je die hoorde, maar die worden steeds geschreven.

Refrein Let goed op bij wat ik nu zing, je hoort en schrijft n en een g.

In het geval van het woord ring maar in bank doet de g niet mee.

Refrein Wil je deze puzzel kraken: schrijf je ng of toch nk?

Dat hoor je bij het langer maken, mengen, denken, dus ga maar na.

Refrein Nog een probleem waar ik aan dacht, is cht of g met t?

Bij zucht en recht en dicht en lacht, is de klank kort dus ... cht.

Refrein Het woord zegt komt van zeggen, vandaar dus de g, die je ziet.

Zo ook met liggen en leggen.

Hier gebruik je cht dus niet.

137

Verenkel- en verdubbellied Refrein Je ziet niet altijd wat je hoort.

Je hoort niet altijd wat je ziet.

Bij de juiste spelling van een woord, helpt misschien dit klankenlied.

Zing maar mee en met z’n allen: vette vissen zonnen tussen kwallen.

Maar hoe schrijf je die woorden goed?

Deze regel vertelt je hoe het moet: klinkt het einde van de klankgroep kort, weet je vanzelf hoe het geschreven wordt.

Onthoud dit en schrijf maar mee: van klinkers één, van medeklinkers twee.

Refrein Zal ik eens iets geks beweren?

Rare apen kopen dure kleren.

Maar hoe schrijf je die woorden goed?

Deze regel vertelt je hoe het moet: klinkt het einde van een klankgroep lang, ga bij het schrijven niet zomaar je gang.

Onthoud dit en schrijf meteen: van de klinker en de medeklinker één.

Refrein Nog een zin aan elkaar geplakt: jonge dieven worden meestal gepakt.

Maar hoe schrijf je die woorden goed?

Deze regel vertelt je hoe het moet: klinkt het einde niet lang of kort, weet je vanzelf hoe het geschreven wordt.

Onthoud dan: bij dit soort van woord schrijf je gewoon de klank op die je hoort.

Refrein

138

Werkwoordenrap Een werkwoord, ’t is ongehoord wat je daarmee kunt.

Niet verkeerd dat deze rap jou de regels leert.

De eerste stap die gaat rap: zoek het onderwerp.

Zoek dan ook de pee vee, aan de slag ermee.

Geen pee vee?

Niks: “O, jee!”

Schrijf op wat je hoort en bedenk: je hebt toch spellingweters nog.

Dus het touw dat je knoopt: het geknoopte touw.

En de vrouw die zich kleedt: de geklede vrouw.

Gemaakt met dee, of met tee?

Maak er gemaakte van.

En de man die jij plaagt, is een geplaagde man.

Wel pee vee?

In tee tee?

Ik gebruik de stam.

Stam plus tee, plus ee - en: regels die ik ken.

139

vervolg Werkwoordenrap Speelt hij?

Spelen wij?

Ja, straks na de bel.

Werkt hij?

Werken wij?

Nou, dat dacht ik wel!

Maar let op, want met je is het stam plus tee.

Maar staat je na peevee: doet die tee niet mee.

Ik rap rap een rappe rap met alle regels die ik heb.

Werkwoorden moeilijk?

Neen toch, dat is niet zo.

Laat ze maar komen, ik zeg: “Yo!” Laat ze maar komen en ik zeg: “Yo!” Wel peevee?

In vee tee?

Met een klank die blijft? de of te, den of ten is dan wat je schrijft.

Speelde ik?

Speelden wij?

Ja, straks na de bel.

Werkte ik?

Werkten wij?

Nou, dat dacht ik wel!

140

vervolg Werkwoordenrap Wel peevee?

In vee tee?

Met een andere klank?

Werk voort.

Ongestoord.

Schrijf op wat je hoort.

Dus: ik zoek, wordt: ik zocht, want dat hoor je dus.

En ik zeg, wordt: ik zei. ’t Is geen zware klus.

Sneed met dee, of met tee?

Zet dan wij ervoor.

Zo hoor je ‘t wordt: sneden.

Ja, ik heb het door!

Ik rap rap een rappe rap met alle regels die ik heb.

Werkwoorden moeilijk?

Neen toch, dat is niet zo.

Laat ze maar komen, ik zeg: “Yo!” Laat ze maar komen en ik zeg: “Yo!”

141

Ei-lijst

142

Au-lijst

Mijn moeilijke woorden

143

144