5
C27 M83 Y7
C19 M30 Y7
6 Spellingschrift Correctiesleutel
Coördinatie: Daan Debuysere Auteurs: Delfiene Beyaert Rien Broere Daan Debuysere Bea Willems Met medewerking van: Pieter Van Biervliet
Bij TALENT voor het 6e leerjaar horen de volgende materialen: Voor de leerling: Taalschriften A, B en C Spellingschrift Projectbundel - Een blik op de wereld Projectbundel - Van pool tot evenaar Projectbundel - Talent Werkwoordenblok 6 Voor de leraar: Handleidingen A, B en C Zorg- en evaluatiemappen A, B en C Map curriculumdifferentiatie 6 Correctiesleutels taalschriften A, B, C en spellingschrift Voor de klas: Talentbib 6 Wandplaten Cd- en dvd-box Digitale ondersteuning (zie ook www.talentvoortaal.be/digitaal) Bingel Max Bingel Plus Bingel Start
Fotokopieerapparaten zijn algemeen verspreid en vele mensen maken er haast onnadenkend gebruik van voor allerlei doeleinden. Jammer genoeg ontstaan boeken niet met hetzelfde gemak als kopieën. Boeken samenstellen kost veel inzet, tijd en geld. De vergoeding van de auteurs en van iedereen die bij het maken en verhandelen van boeken betrokken is, komt voort uit de verkoop van die boeken. In België beschermt de auteurswet de rechten van die mensen. Wanneer u van boeken of van gedeelten eruit zonder toestemming kopieën maakt, buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen, ontneemt u hun dus een stuk van die vergoeding. Daarom vragen auteurs en uitgevers u beschermde teksten niet zonder schriftelijke toestemming te kopiëren buiten de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen. Verdere informatie over kopieerrechten en de wetgeving met betrekking tot reproductie vindt u op www.reprobel.be. Ook voor het digitale lesmateriaal gelden deze voorwaarden. De licentie die toegang verleent tot dat materiaal is persoonlijk. Bij vermoeden van misbruik kan die gedeactiveerd worden.
© Uitgeverij VAN IN, Wommelgem, 2019
De uitgever heeft ernaar gestreefd de relevante auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Wie desondanks meent zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht zich tot de uitgever te wenden.
Eerste druk 2019 ISBN 978-90-306-8247-9 978-90-306-8242-4 D/2019/0078/76 D/2019/0078/77 Art. 569661/01 569656/01 NUR 191
Coverontwerp: B.AD Covertekening: Brun Croes Lay-outconcept: Springbok Vormgeving en opmaak: Crius Group Tekeningen: Rob Hadermann Tekeningen spellingweters: Eric Bouwens
les 5
Herhaling De commissaris van de politie hield bij het station speciaal een controle op de snelheid van de auto’s. Ook de versleten wagen van de verstrooide West-Vlaamse professor werd tegengehouden. “Ik moet uw rijbewijs zien”, zei de commissaris. “Nee, niet ik móét, maar mág ik uw rijbewijs zien”, reageerde de professor onmiddellijk. “Uw licht is stuk en uw rem piept,” merkte de commissaris op. “Dat kost € 90.” “Fantastisch!” zei de professor. “Kunt u me zeggen wanneer hij gemaakt zal zijn?”
1
Fantastisch! Wanneer zal hij gemaakt zijn?
€ 90
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. hoorwoorden fantastisch
Juf vindt het
de snelheid
Met de
dat Arzu al goed Nederlands spreekt.
fantastisch
van een haas ging hij door de bocht.
snelheid
onthoudwoorden de politie
Ik word later agent bij de
de controle
Voor mijn allergie moet ik op
speciaal
Hij had me een heel
het station
Vermoedelijk vertrekken we vanuit het
onmiddellijk
Ga
de lichtjes
‘s Avonds gaan de
ontdekken
Bij de fietscontrole
thuis
Ik wil graag
!
politie
bij de dokter.
controle
geschenk gegeven.
speciaal
station
van Kortrijk.
naar huis! Je bent al veel te laat!
onmiddellijk
in vele huizen aan.
lichtjes
we welke fietsen in orde zijn.
ontdekken
een pyjamafeestje organiseren.
thuis
regelwoorden de commissaris
De
de professor
versleten
Met zo’n
de auto’s
De buren laten hun
West-Vlaamse
Ik hou van het sappige
commissaris
zag er niet tevreden uit. Gobelijn bedenkt de gekste uitvindingen.
Professor versleten
fiets ben je een gevaar in het verkeer! auto’s West-Vlaamse
altijd buiten staan. dialect.
Thema 1 - les 5
3
2
3
Maak woorden. 1
ca
re
ho
werken in de
2
le
con
tro
3
mid
lijk
del
4
tas
fan
tisch
Ik heb
5
ken
dek
ont
een nieuw dier
ontdekken
6
a
ter
the
kijken naar het
theater
7
mis
com
ris
8
fes
pro
sor
9
sau
no
rus
10
le
a
ci
de on
sa
di
spe
horeca
bij de dokter
controle
reageren en niet afwachten
onmiddellijk
de
nieuws.
fantastisch
commissaris
van de politie
de verstrooide
professor
de vleesetende
dinosaurus
de
speciale
uitstap
Lees de brief van Lola aan de kinderrechtencommissaris. a Bekijk het blauwe stukje in elk onderstreept woord. b Omcirkel de strategie die je gebruikt om die stukjes juist te schrijven.
Beste meneer de kinderrechtencommissaris
Ik ben Lola. Ik heb twee mama’s.
Dat functioneert prima,
ik heb een coole thuis! Op school spreekt mijn juf altijd over ‘je mama en papa’.
In mijn agenda staat bv.
‘handtekening van mama of papa’.
Ik constateer
dat dat me wel verdriet doet.
Ik reageerde nog niet, maar vraag me af hoe ik dat het best aanpak. Kunt u me helpen? Lieve groet, Lola
4
Thema 1 - les 5
4
a Puzzel de woorden in elkaar en schrijf ze in het verslag van een gekke klasdag. b Kleur in het woord dat je noteerde: de blauwe stukjes uit de puzzelblokjes. c Omcirkel de strategie die je gebruikt om die stukjes juist te schrijven.
Eens per jaar mogen we de klas op stelten zetten.
cus
cir
pi
tein
Het lijkt dan wel een
ka
De juf komt als
5
gen
tig
ne
tie
il
tra
lus om een
de
strooi
ver
van een
Vul de mail aan. Kies uit: Verzonden op: 31-08
Ik geef je
.
negentig
seconden
illustratie
te maken
verstrooide
professor.
a oord – li jes – int- iklaas – vonds – eater – bios oop – rest rant – nieuws ierig – on ekken – kni n
Van: lucas_letop@gmail.com
Aan: kinderrechtencommissaris@commissariaat.be
Onderwerp:
kapitein
We krijgen gekke opdrachten. Bv.:
Bericht
.
circus
Is dit kinderarbeid?
Ik twijfel.
Fout? Verbeter.
Geachte commissaris van de kinderrechten Ik ben 12 en woon in (1) Sint-Niklaas
.
(1)
Thuis hebben wij een (2) restaurant
.
(2)
moet ik de grond op mijn
(3)
poetsen.
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(3) ’s
Avonds
(4) knieën Ik ga nooit naar het (5) theater de (6) bioscoop
of .
Ik ben (7) nieuwsgierig (8) akkoord Ik wil graag (9) ontdekken niet (10) lichtjes
of u daar wel mee gaat. of mijn situatie lijkt op kinderarbeid.
Dank u wel voor uw antwoord.
Thema 1 - les 5
5
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
Vul de e-mail van de kinderrechtencommissaris aan Lucas aan. Kies uit: speciaal – commissaris – controle – fantastisch – akkoord – ontdekken – ideeën
Bericht
Van: kinderrechtencommissaris@commissariaat.be
Aan: lucas_letop@gmail.com
CC: Onderwerp:
antwoord op jouw mail van 31/8
Beste Lucas Hartelijke groet de kinderrechtencommissaris
6
Thema 1 - les 5
les 10
Woorden net als fabrikant en radio Mijn opinie: schitterende match!
1
Minimum één doelpunt?
Ideaal, die vitamines!
Vreemd individu! Maffia?
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als fabrikant
spellingweter 13
de detective
Onderzoekt de
de opinie
De krant polst naar de publieke
het individu
Mama vindt die man in lange jas een vreemd
de vitamine
De zon geeft je veel
het minimum
De wachttijden worden tot het
ideaal
Met een limonade op een zonovergoten terras:
de tribune
Op de
de kantine
Na de wedstrijd werd er wat gedronken in de
positief
De reporter was niet erg
dat mysterie?
detective
tribune
.
opinie
.
individu
D.
vitamine
beperkt.
minimum
!
ideaal
kon je een speld horen vallen.
positief
.
kantine
over de wedstrijd.
woorden net als materiaal of radio
spellingweter 14
het stadion
Grote vreugde in het
stadion
de maffia
De
maffia
weet wel wat af van dealers en zwart geld.
de indianen
De
indianen
via
Ze kwamen binnen
sociaal
Hij is erg
sociaal
: de Rode Duivels wonnen!
leefden vroeger in tipi’s. via
de ingang voor VIP's. en begroet iedereen.
Thema 1 - les 10
7
2
a Kleur in de onderstreepte woorden: de letter ie als i voor een klinker. de letter ie als i voor een medeklinker. b Bedek de woorden en schrijf ze opnieuw. de piramide van Cheops
de Nederlandse literatuur
piramide
de gedrukte media
riool
via
het duistere riool
file
politiek
via een achterpoortje
alinea
de ellenlange file
3
de verboden alinea
ministerie
literatuur
het ministerie van Defensie
de Vlaamse politiek
media
a Zoek en kleur in de reclametekstjes: de woorden met ie als i. b Bedek die woorden en schrijf ze op. c Controleer het werk van je buur en verbeter waar nodig.
Machtige machine voor al uw 3D-figuren. Nu tijdelijk met opleiding tot 3D-specialist bij de fabrikant. Opleiding en diploma t.w.v. € 450!
3
ter D-prin s: Knalprij
€ 2545
Ik twijfel.
kandidaat
regio
kampioen
stadion
minimumleeftijd
8
Thema 1 - les 10
Ik twijfel.
machine
figuren
specialist
fabrikant
diploma
BASKETBALKAMP Ben jij kandidaat om in jouw regio sterspeler te worden? Word kampioen op dit spectaculaire basketbalkamp!
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
Stadion Wetteren. Minimumleeftijd 12 jr.
4
5
Zoek zo veel mogelijk woorden met ie als i. Vergelijk daarna met je buur.
station
diamant
dirigent
olifant
piano
citroen
militair
piloot
Maak een leuke zin met de gegeven woorden. 1 de directie – het uniform 2 de kantine – de sirene
6
Vul de keukenwet van chef Crazy aan met woorden met ie of i. Kies uit: c troen – deale – v tam nen – b ologische – pos t f – k lo – ind v du
WET 1: Ons restaurant geeft zijn klanten nooit (b)
biologische
producten.
Wij bespuiten alle groenten en fruit met zo veel mogelijk chemische troep. Zo krijgen ze de (i) WET 2: In ons restaurant krijgt elk (i) (k)
kilo
(v)
vitaminen
citroen
minimaal een
individu
onverteerbaar voedsel op zijn bord. Daarin zitten geen . We moeten verhinderen dat klanten terugkomen!
WET 3: Klaagt een klant, reageer dan nooit (p) (c)
smaak.
ideale
positief
. Trek een gezicht als een
en reken de klant het dubbele van de normale prijs aan.
Thema 1 - les 10
9
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
a Combineer telkens een geel en een groen puzzelstuk en vorm zo elf woorden. Tip: je hebt elk puzzelstuk één keer nodig.
kri
ci
ri
cri
vi
pi
een zure
één een vlakke een rat in het
fi
ki
vi
ri
van het boek sinaasappelen
kilo
tel
troen
tiek
vier
figuur
de
piloot
met de boot op de een
viool
riool
b Er zijn twee woorden met c als beginletter. Maak er een leuke zin mee. bv. Een citroen is een zure vrucht. bv. Er was crisis in de klas toen iedereen straf kreeg.
10
Thema 1 - les 10
ool
loot
a
guur
lo
sis Frankrijk
via
er kwam heel wat
crisis titel
ool
we rijden
citroen
de politieke de
ti
kritiek
van het vliegtuig rivier
heeft vier snaren
les 14
Werkwoorden in de tegenwoordige tijd Ik stap binnen in het laboratorium van de professor. Ze zegt: “Ik heb een meisje aan de lijn. Haar klasgenoten moeten een vraag over werkwoorden beantwoorden. Jij kunt die wel even oplossen. De vraag luidt: Wanneer eindigt de stam van een werkwoord op dt?” Ik antwoord stilletjes: “Dat vind ik een moeilijke vraag. Vind je ook niet?“ Dat vindt de professor ook. Ze waarschuwt me: “Ik heb je een strikvraag gesteld!” “O, ik weet het. Nooit! Het is zoals met antwoorden. De stam is antwoord. Daar komt in de tweede en derde persoon enkelvoud een t bij. Dan heb je dt. Maar in de stam dus nooit.” Het meisje aan de telefoon heeft me gehoord. “Dank je wel, professor!” hoor ik haar zeggen. Ik lach. Noemt ze mij nu professor?
Spellingweter 43
1
Zo schrijf je werkwoorden (in de tegenwoordige tijd).
a Schrijf de vetgedrukte werkwoorden uit de tekst op de juiste plaats in het werkwoordschema. b Schrijf bij de werkwoorden die een persoonsvorm zijn ook het onderwerp. Persoonsvorm in de tegenwoordige tijd 1e persoon enkelvoud 2e persoon enkelvoud 3e persoon enkelvoud 1e/2e/3e persoon meervoud ik heb
jij kunt
de vraag luidt
haar klasgenoten
ik antwoord
jij/je na pv:
eindigt de stam
moeten
vind ik
vind je
vindt de professor
hoor ik
heb je
ze waarschuwt
noemt ze
Geen persoonsvorm beantwoorden – oplossen – gesteld – gehoord
Thema 1 - les 14
11
2
Vul het schema aan. Infinitief beantwoorden
3
Stam
beantwoord
eindig
Enkelvoud t.t. ze
beantwoordt
de dag
eindigen
waarschuwen
waarschuw
horen
hoor
eindigt
Meervoud t.t. wij beantwoorden de dagen eindigen
ze waarschuwt
wij
ik
jullie horen
hoor
waarschuwen
a Markeer: het onderwerp. b Onderstreep de persoonsvorm. c Kruis aan of de persoonsvorm in de tegenwoordige of in de verleden tijd staat. 1 Mama houdt heel veel van Warre. 2 Nore straalde, tante Stefanie net iets minder. 3 “Ja!” antwoord ik gretig. 4 “Sinds wanneer rijd jij zelf met de auto?” 5 Meriam sloot de deur achter zich.
4
t.t. x x x
v.t. x
x
Schrijf de onderstreepte werkwoorden en hun onderwerp in de juiste kolom.
Ik ben gek op spelletjes! Als ik een spel speel, lees ik altijd eerst de spelregels. Voor Tik Tak Boem zijn die regels eenvoudig. Ze klinken als volgt: Als je de bom start, begint ze te tikken. Na 10 tot 60 seconden ontploft ze. Op de kaartjes staan lettergrepen. Zo werkt het: je krijgt de bom van de speler vóór je, noemt een woord met de betreffende lettergreep en geeft de bom snel door. Wie de bom in handen heeft als ze ontploft, bewaart het kaartje. Wie na dertien rondes het minste kaartjes heeft, wint.
Tegenwoordige tijd 1e persoon enkelvoud 2e persoon enkelvoud 3e persoon enkelvoud 1e/2e/3e p. meervoud
12
ik ben
je start
begint ze
zijn die regels
ik speel
je krijgt
ontploft ze
ze klinken
lees ik
je noemt
wie heeft
Thema 1 - les 14
staan lettergrepen
5
Zoek eerst de stam. Vul dan de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd in. Infinitief
Stam
1 gelden
geld
Elk recht
2 mishandelen
mishandel
Soms kinderen.
verwaarloos
Hij
verwaarloost googelt
3 verwaarlozen
ouders hun
mishandelen
zijn kind.
4 googelen
googel
Ze
alle kinderrechten.
5 worden
word
Het Verdrag genoemd.
wordt
6 terugvinden
vind terug
Alle rechten
vind
7 toevoegen
voeg toe
Soms
westers je
in het Verdrag.
terug
6
voor elk kind!
geldt
men wetten
voegt
toe
.
a Markeer: het onderwerp. b Onderstreep in elke zin de persoonsvorm. c Schrijf het werkwoord in de tegenwoordige tijd in de zin. Infinitief 1 ervaren
Zin
Ik twijfel. Fout? Verbeter. je problemen?
2 ondervinden Ondervind
je verdriet of onrecht?
3 aanvaarden
je ouders jouw keuzes niet?
je al even.
Ervaar
Aanvaarden
4 kwellen
Bepaalde vragen
5 staan
De vrijwilligers van ‘Awel’
6 luisteren
Er wordt naar je
7 hoeven
Je
8 heten
Dat
kwellen
geluisterd
Daarin
11 chatten
Als je liever
.
anonimiteit.
heet
Download vind chat
je naam niet te noemen.
hoeft
9 downloaden Wil je informatie? 10 vinden
paraat.
staan
de folder.
je het telefoonnummer. , kan dat ook.
Thema 1 - les 14
13
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
8
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
Vul het chatgesprek aan. Gebruik de pv van minstens twee van deze werkwoorden in de t.t.: vinden – vergeten – houden van – bellen – moeten – waarschuwen – noemen – ontdekken Probeer ook minstens drie van deze woorden in het gesprek te gebruiken. ideeën – ’s avonds – thuis – mama’s – akkoord
Goeiedag. Ik ben een medewerker van Awel. Waarmee kan ik je helpen?
Euhm ... Ik weet niet zo goed hoe ik moet beginnen.
Dat is normaal, hoor. Doe maar rustig. Wat wil je vragen of melden?
14
Thema 1 - les 14
les 5
Woorden net als baby, Egypte en hond Niet verder vertellen, maar als baby was ik al een wonderkind. Ik zal je een typisch voorbeeld geven. In één weekend schreef ik een boek over Egypte. Piramides waren nu eenmaal mijn hobby. Als er Olympische Spelen voor baby's zouden zijn, dan zou ik doodleuk alles winnen. Ja sorry, het klinkt wat pocherig, maar ik ben bloedserieus.
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als baby
spellingweter 23
de baby
Dat ik als
typisch
Een uitdagende sport is
de hobby
Schrijven over Egypte, dat is een
sorry
het type
Met welk
de penalty
Hij miste die beslissende
de hygiëne
Het zwembad zet extra in op veiligheid en
kon schrijven, vond men geniaal!
baby
iets voor mij.
typisch
.
hobby
als ik wat arrogant overkom!
Sorry
fiets rijd jij?
type
.
penalty
woorden net als Egypte
spellingweter 24
Egypte
Mijn boek over
Olympische
Ik zal alles geven op de
het mysterie
Hoe ik zo slim ben geworden, dat is een
het symbool
Welk
wordt vertaald naar het Engels!
Egypte
symbool
Olympische
Spelen! mysterie
.
staat er op dat verkeersbord?
woorden net als hond
spellingweter 40
het weekend
Één
doodleuk
Hij liep
bloedserieus
De directeur is
.
hygiëne
weekend
was voldoende om mijn boek te schrijven.
doodleuk bloedserieus
met zijn modderlaarzen over het tapijt. als hij een berisping geeft.
Thema 2 - les 5
15
2
a Kleur in de onderstreepte woorden in de planning van Heidi Le D'Or: de spellingmoeilijkheid. b Bedek het woord en schrijf het in de juiste kolom.
< > 30 juli – 5 augustus 2019 9
30 Maandag vergadering hobbyclub ‘de gepeste Olympische pony’
31 Dinsdag
10 11
Woorden met y op zoek naar een pyjama met bedrukking van een hyena
12 13 14 15
afspraak met de voorzitter van ‘Het ondergrondse mysterie’ – eventueel contract (dus bloednerveus)
hobbyclub
Olympische
pony
pyjama
hyena
mysterie
Woorden met d
16 17 18
op bezoek bij mijn moeder in woonzorgcentrum ‘De Verschrikking’ – leed verzachten
ondergrondse
bloednerveus
leed
19
3
16
Orden de letters en noteer het woord. Tip: de eerste letter staat vetjes.
Ik twijfel.
1 yjru
de ongenadige
jury
2 haaoofdzk
geheimhouding is
hoofdzaak
3 ptray
4 hpnsyoe
misdaden onder
5 ykiefs
6 dbo
een hoger
7 yternd
een
Thema 2 - les 5
met foute muziek
party
hypnose
helemaal gezond
fysiek bod trendy
doen
kledingstijl
Fout? Verbeter.
4
5
ie, i of y? Noteer de woorden in de juiste zin.
pon sp gel
1 Een
pony
loll g ter
2 De
lolly
voor de
komed ? Dat zie je in een
spiegel
viel in die
komedie
!
m sterie . Wat een
gieter
!
mysterie
a Schrijf je het woord met d of t? Verleng en schrijf de verlengde vorm op. b Schrijf de woorden in de zin. 1 volgen
volgende
Volgend
2 minderhei Een
6
weeken
minderheden
minderheid
klach
heeft een
weekenden
klachten
ga ik skiën.
weekend
over deze stofzuiger.
klacht
Vul het opsporingsbericht in. Kies uit: vreem
– h giëne – m sterieuze – onderzoch – loll – klee p jama – onopgelos – stan – doo leuk– tan
– haarban pijn
–
GEZOCHT Ik, agent Broekmans, (o)
onderzocht
verdwijning van mijn (l)
lolly
de (m) .
Eerste ondervraagde was mijn zus: een (v) dat een gebrek aan (h) (k)
kleedjes
(d)
doodleuk
(s)
Stand
(o)
onopgelost
individu
vreemd
vertoont en dat belachelijke
hygiëne
en een passende (h)
De verdachte zit nog in haar (p)
mysterieuze
pyjama
antwoordt dat ze (t)
haarband
draagt.
als ze tandpijn
heeft.
van zaken: de verdwijning is nog altijd .
Thema 2 - les 5
17
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
De politie onderschepte deze mysterieuze sms vol schuilnamen en geheime boodschappen. Schrijf de sms opnieuw en vervang de tekeningen door een woord. Kies uit: detective – maffia – bioscoop – bibliotheek – diamant – machine – politie – professor – kleedje – baby – pony
Beste 1 en 2 , we zijn onderschept! De 3
weet waar de 4 zich
schuilhoudt! 5 is nu onderweg. Dringend 6 inschakelen. 15 uur in de 7 . 8
ligt in de 9 , naast de kopieer 10 . Snel! En draag je
11
voor gevaarlijke missies!
Beste (1) De (3) (5)
en (2)
pony
weet waar de (4)
politie Detective
15 uur in de (7)
, we zijn onderschept!
baby
is nu onderweg. Dringend (6) bioscoop
zich schuilhoudt!
professor maffia
inschakelen.
.
(8) Diamant ligt in de (9) bibliotheek, naast de (10) kopieermachine. Snel! En draag je (11) kleedje voor gevaarlijke missies!
18
Thema 2 - les 5
les 10
Woorden net als kleren, diner, trainen en vette
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als kleren
spellingweter 42
de edelstenen
De
zweten
Na die inspanning was hij ontzettend aan het
het geweten
Na de inbraak had de inbreker last van zijn
zagen er duur uit! Dat zou wat opbrengen!
edelstenen
.
zweten .
geweten
woorden net als diner
spellingweter 25
het diner
De tafel staat klaar voor een romantisch
het souper
Ze hielden een
.
diner
ten voordele van het goede doel.
souper
woorden net als trainen
spellingweter 26
het trainingspak
Zo’n
de trainer
De
de cocktails
Hij drinkt altijd
trainingspak
is al lang niet meer in de mode! gaf les aan de jonge voetballers.
trainer
cocktails
zonder alcohol.
woorden net als vette vissen zonnen tussen kwallen hij blokkeerde
De vervelende bloembak
de fossielen
Hij merkte meteen de
binnendringen
De dief wilde het gebouw
de zweetdruppel
Er glinstert een
spellingweter 42 de toegang.
blokkeerde
op.
fossielen binnendringen
zweetdruppel
.
op zijn voorhoofd.
Thema 2 - les 10
19
2
a Kleur de onderstreepte letters: als het een verenkelde lange e is (bv. kleren). als het een korte e is (bv. vette). b Bedek het woord en schrijf het op. 1 betrekkelijk
betrekkelijk
2 de etalage
3 integendeel
4 de veronderstelling
3
5 het effect
effect
etalage
6 de professor
professor
integendeel
7 de literatuur
literatuur
veronderstelling
8 de medaille
medaille
Lees de woorden in spiegelschrift. Schrijf de woorden in de zinnen.
NEGNIMENRAAW EDNELLETSTSUREG GNINIART REPUOS LEEDNEGETNI E E N N O B A F E I S S E R P E D N E R E S S AM RET ESEELV
D N I A R T E G N E T N E M E L E N E T E W E G
Ik twijfel.
1 Ze houden het jaarlijkse 2 Hij zou
5 Dat is een
van ufo’s.
waarnemingen
4 De taart is niet zoet,
6 Papa zal zijn schouders
boodschap.
.
9 Er zijn heel wat spelelementen
11 Die dinosaurus was een 12 Jij hebt last van je
20
Thema 2 - les 10
geweten
.
.
vleeseter
.
.
getraind
.
training
abonnee
.
masseren
7 We gaan stevig oefenen op de
10 De sporter was goed
, ze is zout.
integendeel
geruststellende
8 Hij is een trouwe
zijn.
depressief
3 Er zijn elk jaar
.
souper
Fout? Verbeter.
4
Schrijf de zin volledig over. 1 De juf moet o enbli elijk naar het din met de directeur. De juf moet ogenblikkelijk naar het diner met de directeur. 2 Ze is van plan om hem t taal te n g ren, ze is daarin getr nd. Ze is van plan om hem totaal te negeren, ze is daarin getraind. 3 Omdat hij zo n gatief reageert, begint ze te sto eren. Omdat hij zo negatief reageert, begint ze te stotteren.
5
Welke woorden ontbreken in de gedichten? Vul in wat past.
Mag niet! Ik ben Flipje, goeiedag! En nu wil ik wel eens (w)
weten
waarom ik zo weinig mag. Gebruiksaanwijzing Mag niet met mijn vingers eten, mag mijn zakdoek niet (v) mag niet (v)
Snuit voor gebruik vergeten
voetballen
mag niet onder ’t (p)
,
de neus. Kies een
op straat,
(z)
prikkeldraad,
of (l)
mag niet zonder schoenen lopen, mag mijn step niets eens (v) Ik ga op ‘n goeie dag naar ’n land waar alles mag!
liggende
Zorg dat de (r) verkopen
, staande
positie. ribben
,
niet beklemd worden. Haal nu voorzichtig (a)
Lea Smulders
zittende
adem
. Blaas de lucht
rustig uit. Herhaal dit voortaan. Leef. Ted Van Lieshout
Thema 2 - les 10
21
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
Kijk naar de tekeningen en vul de zinnen verder aan. Gebruik de ik-vorm en één of meer woorden uit deze lijst. blokkeren – de baby – de trainer – de pyjama – ingewikkeld – het weekend – de vleeseter – de hygiëne – het diner – de lolly – masseren – de pony – de edelstenen – de hypnose – de jury – de fossielen – binnendringen – de cocktail
Het mocht niet maar ik deed het lekker toch!
Ook al mocht ik niet, ... 1 ... ik heb toch bv. de manen van de pony versierd met lolly’s. 2 ... ik heb toch bv. de baby van de buurvrouw ingewikkeld en onder hypnose gebracht. 3 ... ik heb toch bv. de edelstenen in de cocktail van mama gemikt tijdens het diner. 4 ... ik heb toch bv. de rug van de trainer gemasseerd met fossielen en edelstenen.
22
Thema 2 - les 10
les 14
Werkwoorden in de verleden tijd De professor had een tijdmachine gebouwd. Je kon er werkwoorden mee van tijd veranderen. Ze legde Ik slaap in de eerste gleuf. Het apparaat begon te schudden en spuwde een papiertje uit. De professor las: ONMOGELIJK. “Huh?’ luidde haar reactie. Ik richtte mijn blik op de tweede gleuf van de machine. “Waarom staat hier loop – liep?” “Ik heb geen idee”, antwoordde ze. “Is dit niet de gleuf voor de werkwoorden die van klank veranderen? Loop – liep is daarvan een voorbeeld. U had Ik slaap in de verkeerde gleuf gelegd.” Ze probeerde het uit en wachtte even. Het bleek inderdaad te werken. “Ik heb twee linkerhanden”, grinnikte ze, terwijl ze naar me keek. “Maar gelukkig heb ik jou. Jij bent wat ze noemen mijn rechterhand!”
Spellingweter 43
1
Zo schrijf je werkwoorden (in de verleden tijd).
a Schrijf de vetgedrukte werkwoorden uit de tekst op de juiste plaats in het werkwoordschema. b Schrijf ook het onderwerp. Verleden tijd (v.t.) Geen klankverandering
Klankverandering
STAM + de(n)
Schrijf wat je hoort.
STAM + te(n)
Let op! Hoor je d/t achteraan? Luister naar de wij-vorm.
ze legde
de professor had
luidde haar reactie
je kon
ik richtte
het apparaat begon
antwoordde ze
u had
ze wachtte
het bleek
grinnikte ze
ze keek
Thema 2 - les 14
23
2
Vul het schema aan. Infinitief
Stam
Pv in de verleden tijd Enkelvoud
3
Meervoud
beginnen
begin
het feest begon
jullie
schudden
schud
hij
schudde
ze
leggen
leg
u
legde
Geen pv
begonnen schudden
velen
legden
hij is
begonnen
ze hebben geschud ze heeft gelegd
ze probeerde
enkelen probeerden
ze heeft geprobeerd
wacht
ze wachtte
zij
ik heb
werk
proberen
probeer
wachten
werken
wachtten
jij de vrouwen werkten
werkte
gewacht
ze hebben gewerkt
a Markeer: het onderwerp. b Onderstreep de persoonsvorm. c Duid aan of de persoonsvorm in de tegenwoordige of in de verleden tijd staat. 1 2 3 4
t.t. v.t.
Ik glimlachte zonder iets te zeggen. x Wat verderop zitten de anderen. Lio zag het aan hun blikken. Moesten we naar haar toegaan?
5 6 7 8
x x x
t.t. v.t.
x Zal ik haar gezelschap houden? Nand en Hanne weten wat er komt. x Ik zette de glazen op de tafel. Merel schoof naast me in de bank.
Uit: Twee vogels op een bank (Kristien Dieltiens)
4
Vul de tabel aan. Duid de werkwoordsvormen aan waarover je twijfelt. Infinitief
24
Stam
Enkelvoud v.t.
beantwoord
de held beantwoordde
schitteren
schitter
mijn zus
brengen
breng
vergeten
vergeet
beantwoorden
vinden
vind
verwachten
verwacht
merken
merk
Thema 2 - les 14
schitterde
de winnaar bracht mijn vader
vergat
de dader
vond
de lerares verwachtte die flauwerik
merkte
x x
5
Gebruik het werkwoord in de verleden tijd. Bedenk telkens een vervolg voor de zin. Bv. doen
De dader
1 zien
De detective
2 gluren
De dames
3 kijken
De heren
4 kreunen
De verdachte
5 smeken
Het slachtoffer
6 nemen
De onruststoker
7 fluisteren
De roddelaars
8 nadenken De juf
6
9 juichen
De winnaars
10 bevelen
De ruziemakers
het.
deed zag
.
gluurden
.
keken
.
kreunde smeekte
.
nam
.
fluisterden dacht na
.
.
.
juichten bevalen
.
.
Schrijf een tekst over de strip “De dader deed het” in de verleden tijd. Gebruik minstens zes van deze werkwoorden: weten – vermoeden – delen – verwachten – merken – aanpakken – voelen – antwoorden – lijken – opsluiten – vragen – gebeuren
Ik las de strip ‘De dader deed het’. Dit gebeurde in de strip:
Thema 2 - les 14
25
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
8
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
Maak een refrein voor een raplied. Gebruik deze woorden: zuchtte – leest – geplaatst – eist – besteed – wordt –
word – draagt – vond
Let op: je mag de woorden niet veranderen! Je mag wel andere werkwoorden toevoegen.
Raplied Niemand die dit leest, daarom rap ik een lied
26
Thema 2 - les 14
les 5
Woorden net als kopen, bureau, journalist en militair “Hier, een cadeautje!”, riep ik enthousiast tijdens het sneeuwballengevecht. Helaas werd mijn cadeau ontvangen door een jongen die niet zo populair was. Het was een worp op hoog niveau die zijn oor vol raakte. “En ik heb een cadeau voor jou!”, riep hij en hij stormde op me af. Overhaast rende ik de route naar huis af. Ik zag dat hij me op de hielen zat. Oververmoeid moest ik stoppen. Toen ik omkeek, was er niemand meer te zien. Al die tijd was ik wanhopig op de vlucht voor ... mijn schaduw!
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als kopen
spellingweter 42
overhaast
Dat meisje rent
oververmoeid
Als ze thuiskomt na een lange werkdag, is ze
wanhopig
naar huis en struikelt bijna.
overhaast
.
oververmoeid
blijft ze staan, uit pure angst.
Wanhopig
woorden net als bureau
spellingweter 27
het bureau
Ik zit meestal aan mijn
om mijn huiswerk te maken.
het cadeautje
Die sneeuwbal was natuurlijk geen echt
het niveau
In het sneeuwballengevecht haal ik een hoog
bureau
.
cadeautje
woorden net als journalist
.
niveau
spellingweter 28
de journalist
De
enthousiast
Een beetje te
de route
Hij zocht de juiste
interviewde het slachtoffer van de brand.
journalist
enthousiast
mikte ik de bal in zijn richting. op met zijn gsm.
route
woorden net als militair
spellingweter 29
de militair
Hij is
populair
Hij is dan misschien niet
de documentaire
Er is een
militair
documentaire
en werkt bij het Belgische leger. populair
, sterk is hij wel!
op tv over de onderwaterwereld.
Thema 3 - les 5
27
2
Welke letters ontbreken? Schrijf het woord in de juiste kolom. het bur – de milit r – het s venir – de lim sine – de document re – het cad parlement r – de mayon se – de j rnalist – het niv – het plat – de d che
eau
ai een Belgische
een slordig
bureau
een
de mooie documentaire
een hoog
niveau
een enorme
het parlementair
een
mayonaise
3
ou
militair
besluit
bij de frieten
vol glazen
plateau
een verjaardagscadeau
souvenir
uit Kos
limousine
de bedreigde
journalist
een koude
douche
a Kleur: de verenkeling. b Bedek de woorden waarin je kleurde en schrijf ze op.
de netten zodanig volkomen
logisch
het procent
de remmen de biggen
het horloge het verdriet
uitgenodigd
de roman
de elektronen
de nota
rondkomen
het motief
getoverd
bevrijd
wanhopig
de echtgenote de problematiek de eigenaar de overdracht
28
Ik twijfel. Fout? Verbeter.
Ik twijfel.
horloge
getoverd
volkomen
motief
zodanig
uitgenodigd
logisch
elektronen
procent
roman
rondkomen
echtgenote
nota
problematiek
wanhopig
overdracht
Thema 3 - les 5
Fout? Verbeter
4
a Vul de woorden aan met o, ai, eau of ou. b Schrijf elk woord op de juiste plaats in de zinnen. o
vereind – meubil ai r – j ou rnaal – sanit ai r – plat eau – secund ai re –
d ou ane – d ou che –
r ou tine – famili ai r – s ou venir –
1 Van de huizen stond haast niets meer (o) (m)
meubilair
(d)
douche
, de deuren en het (s)
de grensovergangen heel streng.
5 Ik doe vaak dezelfde dingen. Ik houd wel van (r)
7 Ze is als een zus voor me. Ik ga erg (f )
scholen sloten.
secundaire
douane
overigens
is moeilijk: je wordt snel gezien.
plateau
vertelde dat alle (s)
4 In oorlogstijd bewaakt de (d)
.
routine
keihard! Ze hadden geen medelijden met verraders. met haar om.
familiair
8 Als ze terugkomt van een fijne reis, brengt ze altijd een (s)
5
, zoals de
sanitair
en het bad, werden verwoest.
journaal
6 Soldaten waren (o)
: de muren, het
overeind
2 Oorlog voeren op een hoogvlakte of (p) 3 Het (j)
verigens
o
mee.
souvenir
Vul het artikel aan met woorden met ai, o, oo, oe, ou of eau. Kies uit: de milit r–m dige – de echtgen te – de document re – wanh pig – de r te – het bur – de dr m – de j rnalist – de d ane
VROUW VOLGT HAAR SOLDAAT
Moedige
droom
Na hun huwelijk werd de
militair
De man werd als
vechten aan het front. Zijn verwerken. Ze was zo op zijn
route
een nachtmerrie. opgeroepen om mee te
echtgenote wanhopig . Aan de
tegengehouden. De douanier belde naar het Een
journalist
maakte er een
kon dat nieuws niet dat ze haar man besloot te volgen
douane bureau documentaire
werd ze en gaf haar aan. over.
Thema 3 - les 5
29
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
a Lees het artikel uit oefening 5 opnieuw. b Bekijk de prenten. Stel je voor dat je de soldaat of zijn vrouw bent. Schrijf een dagboekfragment over de gebeurtenissen. Gebruik zo veel mogelijk van deze woorden: de milit r– m dige – de echtgen te– h pvolle – wanh pig – de r te – het bur – de dr m – de j rnalist – de d ane – het cad tje – het bur – de documenta re Tip: gebruik de eerste persoon enkelvoud.
30
Thema 3 - les 5
les 10
Woorden met hoofdletters
1
Je schrijft een hoofdletter bij: – afleidingen van aardrijkskundige namen; – feestdagen; – het eerste woord van een zin MAAR bij het eerste volledige woord na een apostrof; – persoonsnamen; – namen van personen die als heilig worden beschouwd.
spellingweter 55 spellingweter 56 spellingweter 54 spellingweter 45 spellingweter 54 spellingweter 57
Je schrijft geen hoofdletter bij: – weekdagen, maanden, seizoenen en windrichtingen.
spellingweter 54
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. Anne Frank
Dit is
Duitsland
Anne wordt in juni 1929 geboren in
Nederlandse
Later woont ze in de
Jahwe
Anne heeft het joodse geloof en noemt God
Kerstmis
Ze viert geen
de zomer
In de
zomer
augustus
Op 4
augustus
‘s Ochtends
de vrijdag
Die dag is het
het oosten
De trein brengt hen naar een concentratiekamp in het
Utrecht
In
Otto Frank
Haar papa,
.
Anne Frank
stad Amsterdam.
Nederlandse
Kerstmis
.
Duitsland
.
Jahwe
, maar het lichtfeest of Chanoeka.
van 1942 duikt ze onder in een achterhuis. 1944 wordt ze met haar familie ontdekt. vallen de Duitse soldaten bij hen binnen.
’s Ochtends
vrijdag
Utrecht
. oosten
.
staat er een monument voor Anne.
Otto Frank
, krijgt na haar dood haar dagboek.
Thema 3 - les 10
31
2
Maak een zin over deze tekening. Gebruik daarbij telkens het gegeven woord. Denk goed na of een hoofdletter nodig is of niet.
’S AVONDS
’s Avonds zongen de soldaten kerstliederen.
1 KERSTMIS
Bv. Met Kerstmis waren alle soldaten ineens
Silent night ...
Holy night ...
vrienden. 2 ENGELSE
Bv. De Engelse soldaten zongen kerstliederen.
3 WINTER
Bv. Het was een barkoude winter.
4 DECEMBER Bv. In de maand december hielden de gevechten aan.
3
a Schrijf de blauwe woorden opnieuw. Denk daarbij goed na over de hoofdletters. b Kruis de woorden aan waarover je twijfelt. c Schrijf de woorden waarbij je een fout maakte opnieuw.
© Nicolas Maete
Naam: Jan
rlinck / BELGA
PASPOORT 1 TERLOUW
Geboortedatum: 2 ZONDAG 15 3 NOVEMBER 1931
4 ‘T IS de ijskoude 5 WINTER van 1944/1945. De 6 ADVENT en 7 KERSTMIS hebben nauwelijks betekenis, want er heerst grote honger door de oorlog. 8 WANNEER de buurjongen van 9 MICHIEL hem vraagt om een brief aan iemand te bezorgen, leert hij al snel dat goed en kwaad dicht bij elkaar liggen. 1
Terlouw
4
’t Is
7
Kerstmis
2
zondag
5
winter
8
Wanneer
3
november
6
Advent
9
Michiel
32
Thema 3 - les 10
4
Schrijf deze tekst opnieuw. Denk daarbij goed na over de hoofdletters. LIEFSTE DAGBOEK VANDAAG, ZATERDAG 23 JUNI, GING IK NAAR HET OORLOGSMUSEUM IN IEPER, EEN STAD IN WEST-VLAANDEREN. ‘K WERD ER RONDGELEID DOOR EEN GIDS. DIE TOONDE EEN DAGBOEK VAN EEN SOLDAAT. MET KERSTMIS SCHREEF HIJ EEN GEBED WAARIN HIJ GOD VROEG OM VREDE. HIJ SCHREEF: ‘ALS DE ZON MORGEN OPKOMT IN HET OOSTEN, DAN HOOP IK DAT ER OOK VREDE KOMT OVER ONZE LANDEN.’
Liefste dagboek Vandaag, zaterdag 23 juni, ging ik naar het oorlogsmuseum in Ieper, een stad in West Vlaanderen. ’k Werd er rondgeleid door een gids. Die toonde een dagboek van een soldaat. Met Kerstmis schreef hij een gebed waarin hij God vroeg om vrede. Hij schreef: ‘Als de zon morgen opkomt in het oosten, dan hoop ik dat er ook vrede komt over onze landen.’
5
a Schrijf de blauwe woorden uit oefening 3 en 4 op de juiste plaats in het schema. ALTIJD hoofdletter Begin van een zin
NOOIT hoofdletter
Aardrijkskundige namen
Maanden
Wanneer
Ieper
november
Die
West-Vlaanderen
juni
Tweede woord van een zin na een apostrof
Feestdagen
Weekdagen
’t Is
Advent
zondag
‘k Werd
Kerstmis
zaterdag
Persoonsnamen
Heiligen
Terlouw
Michiel
God
Seizoenen
winter
Windrichtingen
oosten
b Bedenk nog een voorbeeld voor elke categorie.
Thema 3 - les 10
33
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
Heb je een fout gemaakt? Schrijf de zin opnieuw.
7
Vul de letters aan die ontbreken en schrijf de tekst opnieuw. Tip: denk goed na over de hoofdletters.
ik zag een d o wanh o loopgr a
cument ai
re over de oorlog. de oorlog bracht veel e ll
pige mensen vochten voor hun leven. sold a
ende.
ten zaten voortdurend in
ven: zomer, winter, herfst, lente ... de omstandigheden waren verschri kk elijk.
aan het einde werd er een anekd o
te vertel d
.
op 24 december, de dag voor kerstmis, gebeurde er iets fantastisch. soldaten van welke nati o
n a
liteit ook voetbalden en spor tt
en samen, of ze nu
duitse, belgische of engelse soldaten waren. ‘s avonds zongen ze samen kerstliederen. ze gaven zelfs cad eau tjes aan elkaar! ’t was prachtig.
Ik zag een documentaire over de oorlog. De oorlog bracht veel ellende. Wanhopige mensen vochten voor hun leven. Soldaten zaten voortdurend in loopgraven: zomer, winter, herfst, lente ... De omstandigheden waren verschrikkelijk. Aan het einde werd er een anekdote verteld. Op 24 december, de dag voor Kerstmis, gebeurde er iets fantastisch. Soldaten van welke nationaliteit ook voetbalden en sportten samen, of ze nu Duitse, Belgische of Engelse soldaten waren. ‘s Avonds zongen ze samen kerstliederen. Ze gaven zelfs cadeautjes aan elkaar! ’t Was prachtig.
34
Thema 3 - les 10
les 14
Woorden net als fabrikant, serieus en kampioen OEN
I
NP
pensioen
UB
SI PO TIE
IS
OE
PI KA M
ES DI
S EN
positie
kampioen
subsidie
K LI
PO TIE
1
politiek
TI IN
K AR
RI
EU NI
TUUT S
TI STIE
E NG
ingenieur
artistiek
instituut
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als fabrikant
spellingweter 13
de positie
De
van de soldaten wordt door de officier bepaald.
de politiek
In oorlogstijd is
de subsidie
Onze club ontvangt een
artistiek
Het schilderij beeldt op een
het instituut
Het
positie
belangrijk voor vrede.
politiek
instituut
voor vrijwilligerswerk.
subsidie
wijze de vrede uit.
artistieke
werd tijdens de oorlog gesloten.
woorden net als serieus
spellingweter 14
de ingenieur
Een
religieus
Veel mensen zongen elke dag een
het milieu
De gevolgen van de oorlog zijn een ramp voor het
mysterieus
De spion gedroeg zich heel
ingenieur
bedacht de meest vreselijke wapens. lied.
religieus
mysterieus
woorden net als kampioen
milieu
.
.
spellingweter 14
het pensioen
Soldaten blijven na hun
de kampioen
Ooit was hij
kampioen
pensioen
aan de gruwel denken.
en won hij elke wedstrijd.
Thema 3 - les 14
35
2
a Vorm de woorden en schrijf ze op. b Kleur: ie als i in elk woord.
3
Ik twijfel. Fout? Verbeter.
1 TIE – SI – PO – VE
positieve
nieuwsberichten
2 I – A – DE – LE
ideale
omstandigheden
3 PI – OEN – SCHOR
een giftige
4 EUS – SE – RI
serieus
en niet grappig
5 TIEF – FI – NI –DE
definitief
goedgekeurd
6 SI – PEN – OEN
Ik ga op
7 SI – RI – CO
een te groot
schorpioen
pensioen risico
.
Vul de tekst uit de strip aan.
2
1 3
4
Bron: De Laaiende Linies, Suske & Wiske
1 Deze kaart gaat over de real i teit van de oorlog, Wiske. 2 Er waren in de oorlog ser i euze gevechten om deze grens. 3 Die grenzen werden l i n ie s genoemd, zoals deze hier. 4 Ik wil die l i n ie s graag bezoeken. Is dat nog een r i s i co?
36
Thema 3 - les 14
4
Vul de lezersbrief aan met woorden met i of ie. ingen eurs – pol t ke – kr tisch – amb t eus – subs d s – n mand – pag na – cr s s
Wanneer stoppen de
leiders het vechten en lossen ze de
politieke
op? Op bijna elke
crisis
staat oorlogsnieuws. Mensen met hoge aan
subsidies
Iedereen is Welke wereldleider is
om wapens te ontwikkelen.
, maar
stopt de oorlog.
niemand
genoeg om het vechten te stoppen?
ambitieus
5
in de regering geven
posities ingenieurs
kritisch
van de krant
pagina
Emiel, 12 jr., vredesactivist met idealen
Vul de woorden aan met i of ie en schrijf ze op. A
D E
B
C
A
1 pag Op
2 staat dat we in cr 3 grenzen def B
n
s t
f sluiten.
t
6 pos Er zijn
t
ve geluiden:
het einde van de oorlog is in zicht!
s bepaalde
E
Dan moeten we ons aanvalsplan 4 minder amb
C
D
na 4 van het Verdrag
eus maken.
Een verstandige 7 pol
t
ke beslissing.
8 Vader kan op pens
oen.
Verliezen we dan onze 5 subs
d
s niet?
1
pagina
4
ambitieus
6
positieve
2
crisis
5
subsidies
7
politieke
3
definitief
8
pensioen
Thema 3 - les 14
37
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
Vul de tekst aan. Kies uit: p gin – niv – per ode – d cument re Karla Stoefs beschrijft hoe kinderen de
periode
van de oorlog beleefden. Op elke
pagina
lees je beklijvende verhalen die sterk ontroeren. Het is alsof je naar een adembenemende
documentaire
boek van het hoogste
niveau
Prijs € 15.90
kijkt. Dit is een !
r s co’s – cr s s – esthoek – pr vincie – est- laanderen – elgische Het boek vertelt zes verhalen waarin een mix van schoonheid, pijn, verdriet en momenten van crisis
centraal staan. Het vertelt ook over de
risico’s
die de
soldaten namen. De verhalen zijn gebaseerd op waargebeurde feiten in dorpen achter het front in de
38
Thema 3 - les 14
Westhoek
(in de
provincie
Belgische West-Vlaanderen
).
les 5
Woorden net als eventueel, toernooi en apen e•en•uee•
a••o••ee•
•e••a•i••
i••i•i•ue•e
••o••e•a•ie•
v rt l ng vtl
1
nd v d l
o••a•e•
•oe••ooi
rg n n
•e••uee•
s ks l
tm sf r
pr bl m t k
t rn
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als eventueel/eventuele
spellingweter 8
eventueel
We kunnen
naar een grappige film kijken.
individuele
Ik ontving een
seksueel
In die film zat veel
virtuele
Dat computerspel speelt zich af in een
eventueel
uitnodiging voor die film.
individuele
getint taalgebruik.
seksueel
wereld.
virtuele
woorden die je schrijft zoals je ze hoort
spellingweter 1
de atmosfeer
De film ging over een raket die in de
het toernooi
In de film Gladiator zie je een Romeins
de schaapskooi
Dat lammetje werd in de
ontplofte.
atmosfeer
.
toernooi
schaapskooi
geboren.
woorden net als apen
spellingweter 42
de vertaling
Wie zorgt voor de
de organen
Hoeveel
de problematiek
Ze toont ons de
uitermate
Hij was
van die Franse zin?
vertaling organen
heeft een mens?
problematiek uitermate
van de luchtvervuiling.
vriendelijk toen hij haar de eerste keer zag.
Thema 4 - les 5
39
2
a Vul de woorden aan met ueel of uele. b Schrijf de woorden op de juiste plaats. event – individ – act – virt – spirit – rit 1 het pilletje tegen hoofdpijn 2 de
rituele
3 een
3
individuele 4 de oefening
uitleg voor die
moord
5 de
realiteit
nieuwsbericht
6 ze mediteert en is erg
eventuele
actueel
virtuele
spiritueel
a Vul de woorden aan met a of aa. b Schrijf de woorden op de juiste plaats. chocol det rt – n tion l – w penarsen l – angst nj gend – et l ger m – st tssecret ris – app r t – grasm chine 1 een (a)
2 een lekkere (c)
chocoladetaart
3 een gevaarlijk (w) 4 de (n)
40
wapenarsenaal
vlag
nationale
5 kijken naar het (e)
etalageraam
6 een maaiende (g)
grasmachine
7 een bekwame (s)
staatssecretaris
8 het nieuwe (a)
4
spookhuis
angstaanjagend
apparaat
Zet de lettergrepen in de juiste volgorde en schrijf de woorden. Ik twijfel. 1 ver – ling – ta
vertaling
2 nooi – toer
toernooi
3 noem – de – ge
genoemde
4 man – ken – za
zakenman
5 tu – le – spi – e – ri
spirituele
6 gel – vo – kooi
vogelkooi
7 mo – sek – su – ho – eel
homoseksueel
Thema 4 - les 5
Fout? Verbeter.
5
Verbeter de zinnen door de blauwe woorden aan te vullen en van plaats te verwisselen. 1 Zou ik intellect
naar huis mogen?
2 Vreselijk! Jullie moeten virt 3 Wat een individ
acteerlessen nemen!
man is dat! Die weet echt alles!
4 Ik speelde een computerspel in een event
wereld.
1 Zou ik eventueel naar huis mogen? 2 Vreselijk! Jullie moeten individuele acteerlessen nemen! 3 Wat een intellectuele man is dat! Die weet echt alles! 4 Ik speelde een computerspel in een virtuele wereld.
6
a Zet de lettergrepen in de juiste volgorde. b Vul het verhaal aan met de gevonden woorden. ma – ui – te – ter / le – tu – e – ven – e / ga – nen – or / ger – ja / nig – da – zo / heen – voor / nooi – toer / ta – tes – ment / tu – ri – eel / nog – als / zin – ba / ga – tief – ne / on – daan – der / nut – niets / le – ba – na / o – gen – ver – we HEKS
Leef jij nog? Hoe kan dat? Ik vroeg de te offeren en je
ritueel
om je
jager organen
aan de varkens
te voeren. ROETZWART Pech! Ik voel me
uitermate
was ik misschien zwak,
Voorheen
maar ik heb
levend.
zodanig
ik nu zelfs een
toernooi
getraind dat tegen een
leeuw win. REUS
HULPJE Lieve niet HEKS
Ach, jij,
Eventuele
aanvallers veegt ze zo van tafel. Schrijf je
testament
al maar, domme heks.
bazin alsnog nietsnut banale
. Waarom zo
negatief
? Zouden we
terug naar huis te keren?
overwegen
! Jij bent niet meer dan een onderdaan
.
Thema 4 - les 5
41
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
Bedenk telkens twee zinnen bij de foto. Gebruik daarbij de gegeven woorden. intellectueel zakenman uitermate
1 Bv. De zakenman is helemaal niet intellectueel. 2 Bv. Hij is uitermate dom en bakt er niets van.
angstaanjagend struikgewas zodanig
1 Bv. Die slang heeft zich in het struikgewas verstopt. 2 Bv. De slang is zodanig angstaanjagend dat ik flauwval.
toernooi apparaat grasmachine
1 Bv. Vlak voor het toernooi wordt het gras gemaaid. 2 Bv. De grasmachine is een zeer stevig apparaat.
42
Thema 4 - les 5
les 10
Werkwoorden De professor zat op de vloer van haar laboratorium. De grond lag bezaaid met werkwoorden. “Til jij die kast even overeind?” Ik deed wat mij gevraagd werd. Werkwoorden – compleet luidde de zin op de bovenste la. “Ik had alles uitgezocht en bij elkaar opgeborgen”, zuchtte de professor. “Sterk bij sterk, zwak bij zwak. Tegenwoordige tijd apart. Verleden tijd in een eigen la. En toen viel de kast om. Al dat werk voor niks.” Ik troostte haar: “Kop op. In zinnen wordt toch ook alles door elkaar geschreven?” “Ja, dat is waar”, zei ze. “Maar nu moet ik alles opnieuw zo opbergen dat het opschrift weer klopt.” “Als dat het probleem is …”, lachte ik. Ik veegde de boel bij elkaar en gooide alles zonder het uit te zoeken terug in de kast. Daarna pakte ik een pen en vulde het opschrift aan. Werkwoorden – compleet door elkaar stond er nu. “Geniaal!” prees de professor. “Die hersentjes van jou hebben wél alles keurig op een rijtje!”
Spellingweter 43
1
Zo schrijf je werkwoorden.
Vul de tabel verder aan. Infinitief
Pv t.t.
1
doen
wij
2
luiden
de klok
3
uitzoeken
hij
zoekt uit
4
troosten
ik
troost
5
worden
het wordt
6 opbergen
doen
berg
luidt
Pv v.t.
Geen pv
wij deden
wij hebben het
gedaan
de klok luidde
de klok heeft
geluid
hij
hij heeft het uitgezocht
zocht uit
ik troostte het
jij
7
lachen
wij
lachen
8
prijzen
Ella
prijst
9
hebben
ik heb
op
jij
werd borg op
ik heb haar
getroost
het is donker
geworden
jij hebt alles opgeborgen
wij lachten
we hebben
Ella prees
Ella heeft haar geprezen
ik
had
ik heb het
gelachen
gehad
Thema 4 - les 10
43
2
a Onderstreep de persoonsvorm. b Duid aan: tegenwoordige of verleden tijd? c Schrijf de infinitief en de stam. Zin
Infinitief
Stam
1 De film Supa Modo werd uitgebracht door JE.F en MOOOV.
t.t.
v.t.
worden
word
2 Jo, het hoofdpersonage, houdt van superhelden en actiefims.
t.t.
v.t.
houden
houd
3 Ze wilde meespelen in zoâ&#x20AC;&#x2122;n film.
t.t.
v.t.
willen
wil
4 Dankzij haar fantasie vergeet ze dat ze doodziek is.
t.t.
v.t.
vergeten
vergeet
5 Het hele dorp hielp mee om haar droom in vervulling te laten gaan.
t.t.
v.t.
meehelpen
help mee
Naar: JE.F
3
a Markeer: het onderwerp. b Kijk naar de infinitief, schrijf de stam en vul de pv in de gevraagde tijd in. Infinitief
Zin
verschijnen
verschijn
t.t.
v.t.
verschijnen In de film No Network spoken voor Kalli en zijn zus.
gaan
ga
t.t.
v.t.
ging Kalli met zijn zus op bezoek bij hun vader in de bergen.
lijken
lijk
t.t.
v.t.
lijkt Die bergstreek Er is geen gsm-ontvangst.
staan
sta
t.t.
v.t.
stonden Plots oog met enge spoken.
houden
houd
t.t.
v.t.
De woeste natuur tegen om weg te lopen.
Naar: JE.F
44
Stam
Thema 4 - les 10
verlaten.
broer en zus oog in
houdt
hen
4
a Markeer in elke zin: het onderwerp.
b Schrijf de pv in de gevraagde tijd.
niet op kamp met
wilde 1 Lea (willen – v.t.) de giechelende meisjes uit haar klas.
verwachtte 2 Ze (verwachten – v.t.) kon doen met de jongensbende van het dorp.
5 Samen (ontdekken – t.t.) geheimen.
5
betekent
ontdekken
Fout. Verbeter.
dat ze mee
mocht
3 Na een moeilijke proef (mogen – v.t.) Lea er toch bij. 4 Dat (betekenen – t.t.) een zomer vol avonturen.
We twijfelen.
het begin van
ze
Maak telkens een zin met het gegeven onderwerp en het werkwoord. Gebruik de gevraagde tijd. Werkwoord 1 plaatsvinden
Onderwerp het drama
Tijd t.t.
Zin Het drama vindt plaats ...
2 eindigen
het toernooi
t.t.
Het toernooi eindigt ...
3 staan
de fout
v.t.
De fout stond ...
4 afsterven
de organen
t.t.
De organen sterven af ...
5 worden
6 klinken
het negatieve gedrag
v.t.
de vertaling
t.t.
Het negatieve gedrag werd ... De vertaling klinkt ...
7 bevinden
het testament
v.t.
Het testament bevond ...
Thema 4 - les 10
45
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
8
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
Vervoeg het werkwoord in de gevraagde tijd en vul het verhaal over Spinder aan. Spinder is een boek van Simon van der Geest. Misschien wordt het binnenkort wel verfilmd. Wil je al weten waar het over gaat? Kies uit: eventuele – relatie – tegenspraak – uitermate – drama Werkwoord Tijd Zin ontdekken
v.t.
Drie jaar geleden
bouwen
v.t.
Hidde
dulden
t.t.
Maar nu
Hidde en Jeppe een kelder.
ontdekten
er zijn insectenlaboratorium.
bouwde
Jeppe geen
duldt
tegenspraak
. Hij wil de kelder inpikken.
aanvaarden
t.t.
Hidde
zijn
dreigen
t.t.
verbanning uit de kelder niet en
aanvaardt
eventuele
het geheim
dreigt
van Jeppe te verklappen, zijn enige wapen in de strijd om de kelder. beloven
v.t.
Hidde
het
beloofde
geheim
drama
te houden. Maar nood breekt wet. Een houden
46
Thema 4 - les 10
uitermate
spannend verhaal over de
t.t. tussen twee broers. Ook als je niet van insecten
relatie houdt
.
les 14
Woorden net als clown, cowboy, ei, ijs en dure
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als clown en cowboy
spellingweter 30
de clown
De
clown
bracht het publiek in het circus aan het lachen.
de cowboy
De
cowboy
stapt van zijn paard en gaat de saloon binnen.
de cacao
In de doos zit geen chocolade, maar poeder van
woorden net als ei en ijs
spellingweter 9
afleiden
Het gewicht kun je
uitgebreid
Beide mannen tonen elkaar
verwijten
Ze worden boos en beginnen elkaar dingen te
doorschijnend
De cacao staat op een
.
cacao
afleiden uitgebreid
doorschijnend
woorden net als dure
met een bijzondere formule. hun kennis. .
verwijten
tafeltje.
spellingweter 42
bruto
Het
de formule
Ze berekenen met een
bruto
gewicht van de cacao kennen de mannen al. formule
het nettogewicht.
Thema 4 - les 14
47
2
3
ei of ij? Vul in en schrijf het woord volledig. Tip: gebruik bij twijfel een woordenboek. 1 de g zelaar
gijzelaar
4 de drukker
drukkerij
2 f telijk
feitelijk
5 de maatschapp
maatschappij
3 over nd
overeind
6 anderz ds
anderzijds
a Kleur: de verenkelde u.
absolute – het argument – culturele – de humor – de musea
de ij of ei.
de heimwee – de aardbeien – de gordijnen – weinig – de vijand
de vreemde (twee)klank. de barbecue – de goal – de nylon – het detail – het interview b Schrijf woorden uit oefening a op de juiste plaats. 1 Ze huilt door 2 een klein
6 het
veranderen
detail
7 een ladder in de
.
8 de
4 Op reis bezoek ik
musea
.
9 een worstje op de
.
10 een
sluiten
gordijnen
interview
barbecue
met die artiest
Bekijk de tv-gids. In sommige woorden zijn letters verborgen. Schrijf die woorden opnieuw. 18:30-20:00
De (1) avont
18:15-19:00
(3) G
18:20-18:50
(6) Uitgebr
18:30-19:00
Light on: (8) barbec
ren van (2) co
l: alle (4) f
b
Roy
ten uit het WK op een (5) r
de (7) verw ten
48
nylon kous
humor
goal
aanbod
culturele
3 Ik hou van droge
5 Brugge maakt de derde
4
.
heimwee
Ik twijfel.
1
avonturen
5
rij
2
cowboy
6
uitgebreide
3
goal
7
verwijten
4
feiten
8
barbecue
Thema 4 - les 14
Fout? Verbeter.
5
Maak een zin. 1
k
z
e
r
p
n
l
i
j
o
v
e
r
o
n
k
(e)
bv. De keizer heeft een pijnlijke wonde aan zijn voet. 2
g
z
e
l
a
a
r
n
d
bv. De gijzelaar geraakt niet overeind. 3
c
a
b
c
r
t
o
bv. Ik ken het brutogewicht van cacao. 4
f
o
r
m
d
o
o
r
s
l
e
c
h
n
l n
e
n
d
bv. De formule op de verpakking van de nylonkous is doorschijnend.
6
Vul het interview aan. Kies uit: uitgebr de – interv w – avont ren – h meur – genlijk – h mor absol te – wed we – det ls – doorsch nende – m seum Leila: Dag Ahmed. Dank je wel dat ik vandaag een Wat is
jouw lievelingsserie op tv?
eigenlijk
Ahmed: Ik krijg een goed
mag afnemen.
interview
als ik naar de
humeur
kijk. Die serie speelt niet meer op tv, maar ik heb een
van Zorro
avonturen uitgebreide
verzameling
van afleveringen. Leila: Zit er veel
in de serie?
humor
Ahmed: Ze is vooral spannend. In een aflevering vermoordde een man in het een jonge kleine
weduwe details
absolute
met een
doorschijnende
museum
vaas. Door
ontmaskerde de rechercheur hem. Dat was een topaflevering.
Thema 4 - les 14
49
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
Schrijf het verhaal voor een aflevering van een misdaadserie. Gebruik minstens vijf van deze woorden: individuele – uitermate – negatief – problematiek – zodanig – drama – voorheen – actueel – publiek – cowboy – goal – cacao – nylon – afleiden – maatschappij – formule – overeind
50
Thema 4 - les 14
les 5
Het aanhalingsteken – Herhaling werkwoorden (1) “De limonade is op”, zegt mama. “Haal jij nieuwe flessen uit de schuur?” vraagt ze. “Dat is goed”, zegt papa en hij schiet snel in zijn schoenen. Met zijn armen vol keert hij terug en op de drempel roept hij: “Hier ben ik a... !” Papa trok de deur dicht, maar vergat dat zijn veters loszaten en zo kwamen ze tussen de deur. “Oempf!” klinkt het. Languit belandt hij op de grond, tussen de flessen. “Zeg, Thijs, wat doe jij nu?” vraagt mama. “Kegelen, en ik speelde voor bal”, bromt papa. “Goed gedaan, lieverd, alle kegels zijn om”, reageert mama lachend.
1
Spellingweter 53
Aanhalingstekens
Spellingweter 43
Zo schrijf je werkwoorden.
a Kleur in elke zin: de beginaanhaling. de eindaanhaling. b Vul de leestekens aan. “ Ik meen het , Jolien ! Die papegaai komt hier niet binnen!” zei mama .
Ik zei:“ Maar je kunt hem toch ook niet bij oma en opa in huis laten .” “ Toch niet moederziel alleen?”vroeg ik . “ Jíj kunt hem eten en drinken geven”, stelde mama voor . “ Op die manier zal hij niets tekor tkomen”, vulde ze aan .
Ik reageerde:“ Juist wel. Liefde. Aandacht. Tederheid .” Naar: Snoot (Guy Didelez)
Thema 5 - les 5
51
2
a Kleur in elke zin: de beginaanhaling. de eindhaling. b Schrijf de zin over en schrijf alle leestekens en hoofdletters.
Ik twijfel.
1 moet je nu eens iets weten vraagt lucien
“Moet je nu eens iets weten?” vraagt Lucien. 2 nee antwoordt marcel rustig
“Nee”, antwoordt Marcel rustig. 3 hij voegt eraan toe ik moet niets weten en ik wil eten
Hij voegt eraan toe: “Ik moet niets weten en ik wil eten.” 4 lucien gaat onverstoorbaar verder hij is vertrokken Lucien gaat onverstoorbaar verder: “Hij is vertrokken.” Naar: Snoot (Guy Didelez)
3
a Kleur in elke zin: de beginaanhaling. de eindhaling. b Maak van de beginaanhalingen eindaanhalingen en omgekeerd. 1 “Pas op!” gilt hij zo luid hij kan. Hij gilt zo luid hij kan: “Pas op!” 2 “Sta maar weer op”, probeert ze hem gerust te stellen. Ze probeert hem gerust te stellen: “Sta maar weer op.” 3 Marcel fluistert: “Er is volk hiernaast .” “Er is volk hiernaast”, fluistert Marcel. 4 “Waar dan wel?” vraagt Lucien onbegrijpend. Lucien vraagt onbegrijpend: “Waar dan wel?” 5 “In de slaapkamer; ik kon ze horen”, luidt het antwoord. Het antwoord luidt: “In de slaapkamer; ik kon ze horen.” 6 Grinnikend antwoordt Marcel: “Niets. Ze kusten.” ”Niets. Ze kusten”, antwoordt Marcel grinnikend. Naar: Snoot (Guy Didelez)
52
Thema 5 - les 5
Fout? Verbeter.
4
Vul de tabel aan. Pv t.t.
5
Pv v.t.
Geen pv
1 hij gilt
de dames
2 ze probeert
die jongens
probeerden
hij had
geprobeerd
3 Nand vraagt
de directeur
vroeg
ze had
gevraagd
4 het antwoord luidt
de vraag
5 de leraar
hij
betrapt
gilden
luidde betrapte
6 het kind wordt
de wetenschap
7 Marcel antwoordt
Ella
werd
antwoordde
ze heeft
gegild
de bel had
geluid
het kind werd betrapt ik ben
geworden
hij heeft
geantwoord
Schrijf de tekst over met alle ontbrekende hoofdletters en aanhalings- en leestekens. dag papegaai, zei de pinguïn
“Dag papegaai”, zei de pinguïn.
dag papegaai, zei de papegaai
“Dag papegaai”, zei de papegaai.
nee, jij moet dag pinguïn zeggen, zei de pinguïn
“Nee, jij moet dag pinguïn zeggen”, zei de pinguïn.
nee, jij moet dag pinguïn zeggen, zei de papegaai
“Nee, jij moet dag pinguïn zeggen”, zei de papegaai.
nee, ik ben een pinguïn, zei de pinguïn
“Nee, ik ben een pinguïn”, zei de pinguïn.
nee, ik ben een pinguïn, zei de papegaai
“Nee, ik ben een pinguïn”, zei de papegaai.
jij bent een papegaai, zei de pinguïn
“Jij bent een papegaai”, zei de pinguïn.
jij bent een papegaai, zei de papegaai
“Jij bent een papegaai”, zei de papegaai.
stomme papegaai, zei de pinguïn
“Stomme papegaai!” zei de pinguïn.
stomme pinguïn, zei de papegaai
“Stomme pinguïn!” zei de papegaai.
Naar: Erik van Os
Thema 5 - les 5
53
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
Bedenk telkens een zin met de gevraagde aanhaling. Gebruik het werkwoord als persoonsvorm in de gegeven tijd. eindaanhaling
vragen
t.t.
De jongen vraagt aan de papegaai: “Hé, papegaai, waarom zeg jij zo weinig?”
eindaanhaling
moeten
v.t.
Bv. De papegaai antwoordt: “Ik moest ... .”
beginaanhaling
beweren
t.t.
Bv. “Beweer jij nu dat .... ?” reageert de jongen verbaasd.
eindaanhaling
vergeten
v.t.
Bv. De papegaai herhaalt: “Soms vergat ik dat ... .”
beginaanhaling
lijken
t.t.
Bv. “Het lijkt erop dat je ... ”, roept de jongen.
eindaanhaling
zeggen
v.t.
Bv. De papegaai werd boos en zei: “Het is al goed ... .”
beginaanhaling
verwachten
t.t.
Bv. “Ik verwacht iets anders van je”, zegt de jongen nog snel.
54
Thema 5 - les 5
les 10
Woorden net als politie, succes, cactus en accordeon
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als politie
spellingweter 18
de portie
Voor mij graag een
de relatie
Ze hebben al even een
de emoties
Verdriet, kwaadheid en jaloezie zijn sterke
frietjes en een potje mayonaise.
portie
en trouwen binnenkort.
relatie
.
emoties
woorden net als succes
spellingweter 33
het succes
Ik wens jullie veel
het accent
In het woord café staat er een
accepteren
Je zult toch moeten
bij het maken van dit proefwerk!
succes
op de e.
accent
dat de vakantie voorbij is.
accepteren
woorden net als cactus
spellingweter 17
het effect
Die nieuwe reclame heeft een enorme verkoop als
de computer
Ik speelde een spelletje op de
.
effect .
computer
woorden net als accordeon
spellingweter 17
de broccoli
Ik hou niet van groenten; zeker niet van
de accu
Dat de wagen niet startte, kwam door een lege
de accordeon
Ik wil in de muziekacademie graag
.
broccoli
accordeon
accu
.
leren spelen.
Thema 5 - les 10
55
2
a Vul in: c of cc. b Schrijf het woord in de juiste kolom. cc es – e c onomie – in c lusief – a cc ordeon – c on c reet – a cc u – su cc ent – a cc epteer – bro cc oli – c a c tus – re c lame a
succes
economie
inclusief
accent
accordeon
concreet
accepteer
accu
broccoli
cactus
reclame
3
Welke letters ontbreken: tie, c of cc? Schrijf het woord.
revolu – o asie – in lusief – on reet – adop – forma – attrac – genera – mi roscoop – democra – administra – produc
56
Ik twijfel.
1
revolutie
7
attractie
2
occasie
8
generatie
3
inclusief
9
microscoop
4
concreet
10
democratie
5
adoptie
11
administratie
6
formatie
12
productie
Thema 5 - les 10
Fout? Verbeter.
4
Ontcijfer het woord. Maak er een zin mee. Tip: de eerste letter staat vetgedrukt. 1 tiepor Bv. Ik heb zin in een portie frietjes. 2 fectef Bv. De vervuiling heeft een effect op het milieu. 3 latiere Bv. Mijn broer heeft een nieuwe relatie.
5
Sommige woorden staan niet op de juiste plaats. Vul ze aan met c, cc of tie en schrijf de zoekertjes opnieuw.
TE KOOP: prijs o.t.k. papegaai voor a tus Hij is mannelijk en heet a ent (omdat hij stekels op zijn kop heeft). Houdt van emo smuziek. Kan praten en benoemt zijn su es. Praat met Frans adop . Haal dit beestje in huis en dis o is verzekerd!
gisteren - 14:47 | Aarschot
TE KOOP: papegaai voor adoptie Hij is mannelijk en heet Cactus (omdat hij stekels op zijn kop heeft). Houdt van discomuziek. Kan praten en benoemt zijn emoties. Praat met Frans accent. Haal dit beestje in huis en succes is verzekerd!
TE KOOP: prijs o.t.k. ode ( omputer) voor analyse van a u Ingebouwde o asie voor foto’s die rechtstreeks naar je inse ten worden gezonden. Oplaadbare amera. Kan beveiligd worden met een mi roscoop.
vandaag - 19:12 | Herselt
TE KOOP: microscoop (occasie) voor analyse van insecten Ingebouwde camera voor foto’s die rechtstreeks naar je computer worden gezonden. Oplaadbare accu. Kan beveiligd worden met een code.
Thema 5 - les 10
57
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
Maak een zoekertje waarin je iets tweedehands probeert te verkopen. Gebruik daarbij uit elke kolom minstens één woord. Tip: de werkwoorden mag je vervoegen. eventueel negatief verwachten eigenlijk
zodanig ontdekken doorschijnend succes
TE KOOP:
apparaat worden barbecue uitgebreide
grasmachine accordeon inclusief microscoop
prijs o.t.k.
58
Thema 5 - les 10
gisteren - 17:05 | Ramsel
les 14
Woorden net als geërfd en beïnvloed – Herhaling werkwoorden (2) Deze zin kwam bij de professor uit de printer gerold: De piraten hebben het schip geen-terd. “Pardon, professor”, had ik voorzichtig opgemerkt. “Deze zin klopt niet, hoor.” “Weet ik”, had ze geantwoord. “De zin is nog niet af.” “Volgens mij is ‘terd’ geen woord”, had ik geopperd. “Het trema ontbreekt nog op de tweede ‘e’ ”, had de professor verduidelijkt. Enteren, geënterd. Dat is altijd zo bij deelwoorden met ‘be-‘ of ‘ge-‘, gevolgd door een ‘e’ of een ‘i’. Schrijf bijvoorbeeld eens: “Ik heb u geïnterviewd.” of “De match werd beëindigd.” “Aha”, had ik geroepen. “Je moet de puntjes op de ‘i’ zetten.”
1
Spellingweter 43
Zo schrijf je werkwoorden.
Spellingweter 49
Woorden met een trema na e
a Vul de tabel aan. b Kleur telkens: de laatste letter voor de -en van de infinitief. de letter met het trema. Infinitief
Stam
Pv in de v.t.
opmerken
merk op
antwoorden
antwoord
opperen
opper
verduidelijken
verduidelijk
enteren
enter
interviewen
interview
ik
beëindigen
beëindig
de leraar
Werkwoord (geen pv)
wij
merkten op
ik had
opgemerkt
jullie
antwoordden
ze had
geantwoord
u
opperde
ik had
geopperd
de prof
verduidelijkte
hij had
verduidelijkt
de piraat
enterde
interviewde beëindigde
het schip werd geënterd ik heb u
geïnterviewd
de les werd
beëindigd
Thema 5 - les 14
59
2
a Markeer in elke zin: het onderwerp. b Onderstreep de persoonsvorm. c Vul het werkwoord in, dat geen pv is. Let op! Soms heb je een trema nodig. Denk goed na over de eindletter.
3
1 arresteren
De politie heeft de inbreker
2 eindigen
Die film is verrassend
3 illustreren
Het boek werd
4 ordenen
Ze heeft haar boeken en schriften per vak
5 openen
Ze heeft het hok van de hond
6 eisen
De meester heeft meermaals stilte
7 internetten
Mijn broer heeft de hele nacht
8 ademen
Ze heeft door haar mond
.
gearresteerd .
geëindigd
door die tekenaar.
geïllustreerd
.
geordend .
geopend
.
geëist .
geïnternet
door haar verkoudheid.
geademd
Vul de werkwoorden aan.
Moet huiswerk (afschaffen) 1 worden? Ik heb alle leerlingen (bevragen) 2 en iedereen heeft het (beamen) 3 : er wordt veel te veel huiswerk (geven) 4 . De leerlingenraad heeft bij de directeur (eisen) 5 dat dit (onderzoeken) 6 zou worden. Er wordt sowieso al keihard (werken) 7 . Het is zelfs al (gebeuren) 8 dat iemand meer dan drie uur aan zijn schooltaken had (besteden) 9 . Het wordt tijd dat er over dat huiswerk wordt (oordelen) 10. Er werd door de leerlingenraad een online bevraging (maken) 11. Vanaf vanavond kan daarover (stemmen) 12 worden.
60
Ik twijfel.
1
afgeschaft
7
gewerkt
2
bevraagd
8
gebeurd
3
beaamd
9
besteed
4
gegeven
10
geoordeeld
5
geëist
11
gemaakt
6
onderzocht
12
gestemd
Thema 5 - les 14
Fout? Verbeter.
4
Laïsa reageert. Vul de brief aan.
Beste meester Zoals u wellicht al (horen, geen pv)
hebt, is er een online
gehoord
bevraging over huiswerk. Ik (hebben, pv, v.t.) over (zeggen, geen pv)
.
gezegd
Ik (vinden, pv, t.t.)
dat er fel (worden, pv, t.t.)
vind
overdreven. Ik denk helemaal niet dat ik te veel huiswerk
wordt
krijg. Integendeel. Ik (genieten, pv, t.t.) (houden, pv, t.t.)
daar graag iets
had
geniet
van huiswerk. U
rekening met elke leerling en geeft huiswerk
houdt
op maat. Ik krijg bijvoorbeeld veel Frans, want dat is moeilijk. U zegt dat er veel moet worden (oefenen, geen pv)
geoefend
als je beter wilt worden in iets. Ik
doe dat ook. Hopelijk bent u niet (kwetsen, geen pv)
gekwetst
reacties. Nog niemand heeft zich (excuseren, geen pv)
door al die stomme geëxcuseerd
.
Wel, ik doe dat in hun plaats. Sorry voor de stomme reacties! Ik hoop dat heel die discussie snel wordt (beëindigen, geen pv) wordt (beoordelen, geen pv)
beoordeeld
beëindigd
en dat u weer juist
!
Veel liefs, Laïsa
Thema 5 - les 14
61
5
Luister goed. Noteer het onderwerp, de pv en het werkwoord dat geen pv is.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
6
Schrijf de reactie van de meester op Laïsa’s brief. Gebruik minstens vier woorden uit deze lijst: succes – relatie – democratie – emoties – effect – computer – concreet – discussie Gebruik ook deze werkwoorden. accepteren – veroordelen – beantwoorden – excuseren
Beste Laïsa Dank je wel voor je brief!
62
Thema 5 - les 14
les 5
Woorden net als politie, cent, aquarium en heerlijk(e) “Het is geen quiz of enquête, hoor, maar wat gebeurt er als je verliefd bent?” vraagt Victor. “Ik ken de definitie niet”, zegt Simon tegen zijn broertje. “Het is een heftige emotie en je krijgt vlinders in je buik.” Dat vindt Victor maar een raar idee. “En waarom kussen verliefden elkaar altijd?” is zijn volgende, redelijke vraag. “Het vonkt, als elektriciteit”, zegt Simon. “Ze krijgen het er gemeenschappelijk warm van.” “Dan word ik later verliefd op een lucifer”, lacht Victor. “Daar steek ik dan de open haard mee aan, en dan krijg ik het ook warm!”
1
Kijk goed. Bedek het woord schrijf het in de zin. woorden net als politie
spellingweter 18
de definitie
Ken jij de
de emotie
Verliefdheid is een
van een ruit en kun je ze tekenen?
definitie emotie
, net zoals verdriet of angst.
woorden net als cent
spellingweter 16
de elektriciteit
Omdat de
de lucifer
We gebruikten een
uitviel, gebruikten we kaarsen.
elektriciteit lucifer
om ze aan te steken.
woorden net als aquarium
spellingweter 35
de quiz
Het is een
quiz
de enquête
Ze hield een
enquête
met erg moeilijke vragen over sport. over verliefdheid bij jongeren.
woorden net als heerlijk(e)
spellingweter 4
redelijke
Ik vind dat je
gemeenschappelijke
Op de camping is er een
redelijke
voorstellen doet. gemeenschappelijke
douche.
Thema 6 - les 5
63
2
Vervolledig en schrijf het woord in de juiste kolom. de o♥eaan – de adverten♥ – feli♥iteren – het medi♥ijn – de demonstra♥ – de informa♥ – het pin♥et – de presta♥ – de lan♥ering – de tradi♥
♥ = tie
♥=c de Atlantische Ik zal de juf
het puntige de
3
64
prestatie
het is
van de raket
lancering
van de sporter
traditie
Vul aan met een afleiding op (e)lijk(e). 1 maatschappij Ze strijdt voor het
4
informatie
de knappe
pincet
in de krant
demonstratie
uitgebreide
tegen pijn
medicijn
advertentie
de luide
.
feliciteren
een
de
Oceaan
belang.
maatschappelijk
2 oorsprong
Zoek de waarheid op in de
3 koning
Hij gaf ongezouten zijn mening bij dat
4 letter
Je moet dat verhaal niet
figuur
5 pijn
Sinds jij erop stond, heb ik nog altijd een
6 gevaar
Op kamp werden
oorspronkelijke
tekst.
koninklijk , maar
letterlijk
opvatten.
figuurlijk
pijnlijke
een
daqu
Ze rijdt met de
ttoquiën
Het
ziqu
Ik doe mee aan een
quteenê
een
adquucat
een Romeins
Thema 6 - les 5
vol vissen
aquarium
.
quad
quotiënt
van 6 : 3 is 2. quiz
enquête aquaduct
over liefde
teen.
activiteiten georganiseerd.
gevaarlijke
Welk woord met een qu zoeken we? Puzzel de letters en schrijf het woord. araiumqu
besluit.
.
5
Vul de enquête aan. Vul de en
1 2 3 4 5 6 7
ête in. Ik vind vriendschap belangrijk, want ...
ik voel me verantwoord voor mijn vrienden. ik doe graag dingen samen, zoals een iz. vriendschap is pre ies zoals een ketting. Elke schakel telt. als ik hevige emo s voel, vangen mijn vrienden me op. je moet in elke situa op mensen kunnen vertrouwen. ik rijd graag samen met mijn beste vriend op de ad. ik vind mezelf een red goede vriend.
6
Ik twijfel.
Fout? Verbeter.
enquête
4
emoties
1
verantwoordelijk
5
situatie
2
quiz
6
quad
3
precies
7
redelijk
Vul de liefdesbriefjes aan met woorden met tie, c, qu of (e)lijk(e). Kies uit: informa
– lu ifer – el – repara – a arel – nam – heer
– re ept
Linah Dag Loïs Ter
Door jou voel ik me als een . Ik
informatie
Het lijkt alsof ik in brand sta. Ik voel me opgesloten in een
netië. Wat
was vorig weekend in Ve
wou ik dat jij bij me was.
Het was
namelijk
er
Kus, Gilles
de
van het slot?
reparatie
Liefste Bram
n schilderachtig, leek wel ee
hou van jou!
als ik je niet zie. Zorg jij voor
cel
Daan
zo romantisch! Het was zo
aquarel
.
lucifer
. Ik
.
heerlijk
Je ruikt
Welk parfum gebruik jij? recept
Wat is het ervan?
x x x Aïscha
Thema 6 - les 5
65
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
Loes is verliefd op een jongen uit haar school. Help haar een vertederende liefdesbrief schrijven. Gebruik uit elke kolom minstens één woord. definitie emotie garantie traditie
66
Thema 6 - les 5
elektriciteit lucifer cel oceaan
quotiënt quad quiz aquarel
betrekkelijk(e) redelijk(e) namelijk koninklijk(e)
les 10
Woorden net als examen, circus en café ma imum
priv
e pert
ommuni eren
lu e
on ert e plosie
ta i on entratie
coup
comit
e peditie É
X
1
C
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als examen
spellingweter 34
de taxi
Ik belde een
de luxe
Ze woont in een chique villa vol
het maximum
Ze behaalde het
de explosie
De
de expeditie
De poolreiziger vetrekt op een nieuwe
de expert
Hij is een
, want ik ben te moe om te rijden.
taxi
.
luxe
van de punten.
maximum
was hoorbaar tot diep in de stad.
explosie
expert
.
expeditie
in zijn vak. Hij weet er alles over.
woorden net als circus
spellingweter 22
hij communiceert
Omdat hij doof is,
de concentratie
In opperste
het concert
Ik heb gisteren een magnifiek
hij met gebarentaal.
communiceert
liep ze over het touw.
concentratie
bijgewoond.
concert
woorden net als café
spellingweter 21
het comité
Dat akkoord wordt door het
comité
privé
Wat in mijn dagboek staat, is
privé
de coupé
Ze zat in de middelste
coupé
goedgekeurd. .
van de trein.
Thema 6 - les 10
67
2
a Kleur in de woorden in het kader de c als je een s hoort. als je een k hoort. b Bedek het woord en schrijf het in de juiste kolom. de actrice – geconcentreerd – het circus – concentreren – het concert – de cyclus – recycleren – circuleren – het circuit – de concentratie – de recyclage – communiceren
Ik hoor eerst s, dan k.
3
Ik hoor eerst k, dan s.
circus
cyclus
actrice
geconcentreerd
recycleren
circuleren
concentreren
circuit
recyclage
communiceren
concert
concentratie
Welke letters ontbreken? Schrijf het woord in de juiste kolom. Let op! Soms moet je een woord in twee kolommen schrijven. de e amens – ok – de a tri e – het ir uit – de sfin – perple
–
het omit – de on entratie – de e port – het ma imum – het on ert – de priv jet – de e uses – e tra – de e emplaren – re ycleren – de oup
met een x erin
68
met een c erin
met een é erin
examens
actrice
oké
sfinx
circuit
comité
perplex
comité
privéjet
export
concentratie
maximum
concert
excuses
excuses
extra
recycleren
exemplaren
coupé
Thema 6 - les 10
coupé
4
Welk letters ontbreken? Schrijf het woord op in de zin. 1 a tri e
2 ok
Mimoens vader vindt hun relatie niet
3 perple
Polleke staat
Liv Stig speelt Polleke.
Actrice
extra Hij scoort het huwelijk te komen.
6 priv
De gedichten van Polleke zijn
.
oké
aan.
excuses
5 e tra
na Mimoens zoen.
perplex
4 e uses Mimoen biedt zijn
5
Ik twijfel. Fout? Verbeter.
punten door naar
.
privé
Vul de tekst aan. Kies uit: ma imum – e tra – ir uleren Als je verliefd bent,
circuleren
Je lichaam maakt
extra
de hormonen door je lijf! veel stoffen zoals dopamine aan.
Jij kunt de hele wereld aan. Je wilt overal het
uit halen!
maximum
e amens – y lus – on entratie – e plosie De stof adrenaline laat je hart sneller slaan en geeft je een
aan energie.
explosie
Beide stoffen zorgen voor vlinders in je buik. Dat komt omdat je hersenen boodschappen doorgeven: een voortdurende
cyclus
tussen je brein en de spieren in je buik. Die spieren
trekken daardoor samen. Alsof er vlinders in je buik fladderen. Maar door die vlinders vermindert je . Dat maakt dat je beter geen
concentratie
hebt in die periode.
examens
priv – perple – e pertiment – ommuni eren Nog niet gevoeld, al dat stofjesgedoe? Probeer dan het volgende privé
Probeer met hem of haar te
-omgeving een jongen of meisje door wie jij communiceren
experiment
: zoek in je
staat.
perplex
, bv. schrijf of mail een romantisch bericht en
wacht af ... Wedden dat je binnen geen tijd de hele mallemolen aan stofjes door je lijf voelt gieren?
Thema 6 - les 10
69
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
In ‘Polleke’ verandert de hechte vriendschap tussen Polleke en Mimoen in verliefdheid. Vriendschap die liefde wordt, wat vind jij daarvan? Geef je mening. Laat je inspireren door deze woorden: redelijk(e) – verantwoordelijk(e) – precies – traditioneel – emotioneel – garantie – situatie – extra – excuses – communiceren – oké
Beste vrienden die een relatie beginnen, dat vind ik ...
70
Thema 6 - les 10
les 14
Woorden net als West-Vlaanderen, Sint-Niklaas, O.L.V.-kerk, oud-leerling, ex-directeur en na-apen Eet je mee? “Oh, help, mijn ex-vriend!”
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. spellingweter 50
woorden net als West-Vlaanderen Zuid-Afrikaanse
Hij houdt van
Noord-Korea
Hij zal een gerecht uit
wijn.
Zuid-Afrikaanse
klaarmaken.
Noord-Korea
spellingweter 50
woorden net als Sint-Niklaas Sint-Niklaas
Het huis van de Sint staat in
Sint-Gillis-Waas
.
Sint-Niklaas
is een gemeente in Oost-Vlaanderen.
Sint-Gillis-Waas
spellingweter 50
woorden net als Onze-Lieve-Vrouwekerk O.L.V.-kerk
We bezoeken de
O.L.Vrouwekerk
Ze zijn in de
vandaag.
O.L.V.-kerk
getrouwd.
O.L.Vrouwekerk
spellingweter 52
woorden net als oud-leerling de oud-directeur
De
oud-directeur
de oud-wielrenner
De
oud-wielrenner
houdt van wielrennen in zijn vrije tijd. traint zijn benen nog elke dag. spellingweter 52
woorden net als ex-directeur de ex-vriend
Ze zag haar
de ex-voetballer
De
ex-vriend
ex-voetballer
na al die jaren terug. dacht met heimwee terug aan zijn sport. spellingweter 51
woorden net als na-apen mee-eten
Hij vraagt of de man vanavond misschien wil
het auto-ongeval
Ze veroorzaakt een
auto-ongeval
.
mee-eten
zonder veel schade.
Thema 6 - les 14
71
2
a Kleur de laatste letter van woord A en de eerste letter van woord B zoals in het voorbeeld: als de twee letters samen voor uitspraakverwarring zorgen. als de twee letters samen niet voor uitspraakverwarring zorgen. b Schrijf de samenstelling. Gebruik een koppelteken bij uitspraakverwarring. A
3
72
B
Samenstelling
A
B
Samenstelling
na
+ apen
=
na-apen
koffie
+ automaat
=
koffieautomaat
sla
+ olie
=
slaolie
astma
+ aanval
=
astma-aanval
auto
+ inbraak
=
auto-inbraak
opera
+ orkest
=
operaorkest
mee
+ eten
=
mee-eten
mango
+ ijs
=
mango-ijs
politie
+ agent
=
politieagent
lente
+ avond
=
lenteavond
zo
+ even
=
zo-even
radio
+ uitzending
= radio-uitzending
Lees het raadsel en schrijf het woord. Tip: het antwoord heeft altijd een koppelteken!
Ik twijfel.
1 provincie met hoofdplaats Gent
Oost-Vlaanderen
2 uit het noorden van Italië
Noord-Italiaans(e)
3 man die vroeger lesgaf
oud-leraar
4 het meisje dat ooit je liefje was
ex-vriendin /ex-lief
5 afkorting van Onze-Lieve-Vrouwekerk
O.L.Vrouwekerk of O.L.V.-kerk
6 een aanval van astma
astma-aanval
7 gemeente met Niklaas en Sint
Sint-Niklaas
8 woonplaats met Andries en Sint
Sint-Andries
9 zeedier dat op een egel lijkt
zee-egel
10 uit het westen van Afrika
West-Afrikaans(e)
11 leerling die niet meer op school zit
oud-leerling
12 vrouw waarvan hij is gescheiden
ex-vrouw
Thema 6 - les 14
Fout? Verbeter.
4
Zet de zinsdelen in de juiste volgorde. Vervang het symbool door een woord uit deze rij: EX + PREMIER – SINT + IDESBALD – OUD + MILITAIR – OOST + VLAAMSE – MIDDEN + AMERIKA – WEST + VLAANDEREN – MILIEU + INSPECTIE Let op! Besteed extra aandacht aan de hoofdletters, leestekens en koppeltekens. in
– een badplaats –
– is
Sint-Idesbald is een badplaats in West-Vlaanderen. 1 is – van Amerika – het centrale deel – Midden-Amerika is het centrale deel van Amerika. 2 een
stad – is – Gent
Gent is een Oost-Vlaamse stad. 3 een
– iemand die vroeger bij het leger werkte – is
Een oud-militair is iemand die vroeger bij het leger werkte. 4 bewondert de nieuwe eerste minister – de De ex-premier bewondert de nieuwe eerste minister. 5 houdt – de inspecteur – een grondige De inspecteur houdt een grondige milieu-inspectie.
5
Ontsleutel de woorden. Voeg hoofdletters en koppeltekens toe. Vul de rijmverhalen aan. SINTTRUIDENOUDDIRECTEURZUIDSPANJE OUDLERAARNAAPER
Er was een
uit
oud-leraar
Sint-Truiden
.
EXVROUWEXMANWESTBENINMEEETENZEEEGEL
Een slimme West-Benin
Hij hield van vakantie in ’t zuiden.
heeft het niet naar zijn zin.
of de Italiaanse teen, hij vloog ernaartoe, en wel meteen.
Zijn geweten,
Maar wie is dat?
wil nog elke dag
Zuid-Spanje
Een
na-aper
uit
ex-man
kruiste zijn pad.
oud-directeur Zijn , met vreselijk humeur, vergezelt hem voortaan, en dat is dat.
ex-vrouw
, zonder
.
mee-eten
Dus moet hij snel een plan bedenken. in thee schenken? Dat zet haar vast op een lopen! Daar kan hij alleen maar op hopen. Zee-egel
Thema 6 - les 14
73
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
a Maak woorden door twee woorddelen te combineren. Let op! Vergeet de hoofdletters en koppeltekens niet! EX – ONGEVAL – SINT – OOST – VRIEND – AUTO – LAUREINS – VLAAMSE ex-vriend – Sint-Laureins – Oost-Vlaamse – auto-ongeval b Schrijf een kort verhaal. Gebruik daarbij woorden uit oefening a en uit deze reeks: emotioneel – lucifer – quad – koninklijke – perplex – geëxcuseerd – camera – cactus – succes Bv. Een emotionele koningin rijdt in de Oost-Vlaamse gemeente Sint-Laureins op een koninklijke quad. Ze heeft een gebroken hart en denkt aan haar ex-vriend die zich niet had geëxcuseerd. Net op dat moment gebeurt een auto-ongeval. De bestuurder slipt op een lucifer en rijdt tegen een cactus. De man is even helemaal perplex. Een toerist filmt met zijn camera het hele tafereel. Hij wenst hem in de toekomst meer succes.
74
Thema 6 - les 14
les 5
Woorden net als materiaal, radio, serieus, kampioen en choco Charles krijgt bizarre invallen als hij onder de douche staat. Hij noemt zichzelf weleens de provinciaal kampioen van de mysterieuze kwesties. Hij legde zijn vraag tijdens de lunch voor aan zijn moeder. “Je kunt huilen van het lachen, maar kun je ook lachen van verdriet?” vroeg hij, terwijl hij de choco pakte. “We zullen zien”, zei zijn moeder met een serieus gezicht. “Ik heb namelijk die machine van jou laten vallen.” “Je bedoelt ... je bedoelt mijn spelconsole?” Charles begon onmiddellijk te snikken. “Ja”, zei zijn moeder met een grimas. “Maar bekijk het van de zonnige kant. Je hebt nu wel meteen het antwoord op je vraag.”
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als materiaal, radio, serieus of kampioen
spellingweter 14
provinciaal
Hij won goud op het
kampioenschap.
familiale
In onze school heerst een zeer
familiale
de kampioen
Hij won goud en is de nieuwe
kampioen
het pensioen
De juf van het vijfde leerjaar ging met
mysterieuze
Die vrouw is in
serieus
Ze doet vaak alsof en wordt dus nooit
het stadion
Die match werd gespeeld in het
de studio
In de
het stadium
Dit is het
provinciaal
sfeer. . .
pensioen
omstandigheden gevallen.
mysterieuze
genomen.
serieus
van mijn club.
stadion
werden de opnames voor de film afgerond.
studio
van de pop; straks wordt hij een vlinder.
stadium
woorden net als choco
spellingweter 36
de douche
Na het sporten neem ik snel een
de machine
Bestond er maar een
de lunch
Wie durft voor de
de choco
Ik hou van boterhammen met
China
Wat een ontzettend groot land is
die mijn huiswerk maakt.
machine lunch
.
douche
insecten eten op een Bugs Bagel? choco China
.
toch!
Thema 7 - les 5
75
2
Vul de letters aan en schrijf het woord in de zin. = ieus –
1 relig 2 het stad 3 de stud
= ium –
4 het stad 5 de sp 6 gen
1 De pastoor is 2 het
= io –
7 harmon 8 de reg 9 spec .
religieus
van de larve
stadium
10 het pod 11 soc 12 de kamp
9 een
13 het pens 14 de cabr
regio
cadeau
speciaal
podium
11 Veel vrienden, dat is
stadion spion
12 de wereldkampioen
6 zeer slim of
geniaal
13 eindelijk op .
harmonieus
14 een dure
. .
sociaal
5 de goede
7 De muziek is
pensioen cabrio
Puzzel de letters en vorm het woord. De eerste letter staat vet. 1 chimaistn
de
2 chfie
een
3 chaueuffr
een gevaarlijke
chauffeur
4 chupatrea
de sprong met
parachute
5 chgruri
de
van de trein
machinist
met info
fiche
opereert
chirurg
Vul in. Pas het woord telkens aan: -iaal of -iale; -ieus of -ieuze. 1 soc
2 famil 3 ser
De man is
sociaal
De truc is
Hij is
7 harmon
Thema 7 - les 5
. Het is een
sociale
man.
familiaal
. Ik heb een
familiale
band.
serieus
. Het is een
serieuze
dame!
Zij is altijd erg
5 mod 6 gen
Mijn band is
4 myster
76
= iaal
10 Ze danst op het
4 voetbal in het
4
= ioen –
8 de droogte in de
3 de opnamestudio
3
= ion –
mysterieus modieus
. Het is een
gekleed. Het is een
mysterieuze modieuze
truc. man.
5
Schrijf het woord. Kies uit: cabr – pod – irurg – inees Ik lach als ...
Ik twijfel.
... ik een ritje in mijn ooms
cabrio
... ik mag dansen op een groot ... droom dat ik later ... we
maak.
.
podium
word.
chirurg
bestellen, mijn lievelingseten!
chinees
Fout? Verbeter.
provin le – ocolade – pens – stad Ik laat een traan als ... ... de witte
Ik twijfel. op is.
chocolade
... we de
... mijn opa nog niet op
mag.
pensioen
... we een match verliezen in het
6
finale verliezen.
provinciale
Fout? Verbeter.
stadion
.
Vul het heksenrecept aan met woorden met ie als i of met woorden met ch. Kies uit: vis – myster – gen – oco – ampagne – ina – spec – stad
Lachsiroop voor verdrietige mensen: (m) (g)
Mysterieus
overgrootmoeder uit (C)
geniale
Doe één liter (ch)
China
.
in een ketel. Voeg er heel precies
champagne
twee speldenkopjes (ch)
recept van mijn
choco
aan toe. Roer krachtig.
Mompel deze toverspreuk: chimpoo, chimpaa, chimpimbistijn. De trieste persoon krijgt een (v) (s)
visioen
stadium
een (s)
speciale
en begint dan te schaterlachen. Het laatste voer je als volgt uit: druppel het betoverde mengsel in heksenfles. Drink tussen 22.18 uur en 22.23 uur voor
optimaal effect!
Thema 7 - les 5
77
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
78
Wat doet jou lachen of huilen? Gebruik zo veel mogelijk woorden als choco en woorden met ie als i. Een lach als ...
Een traan als ...
ik een affiche van een optreden op een
ik zie dat het concert afgelast is.
podium zie.
het zakje chips leeg is.
ik een doos pralines en chocolade vind.
mijn ski in de sneeuw blijft steken.
ik frietjes met ketchup eet.
ik een koude douche moet nemen.
ik de olifant in de zoo bezoek.
de Amerikaanse voetbalploeg met 3-0
verliest van de
Italiaanse ploeg in het
stadion.
Thema 7 - les 5
les 10
Woorden net als giraf, journaal, waarheid en kwaliteit
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als giraf
spellingweter 37
de giraf
Hij kan de
giraf
het horloge
Gaat ze dat
horloge
de bagage
Wat heb jij veel
op twee poten laten lopen! werkelijk inslikken? voor een tripje van twee dagen!
bagage
woorden net als journaal
spellingweter 38
de journalist
De
journalist
schrijft een verslag over de wedstrijd.
de jury
De
jury
wordt afgeleid door de vele artiesten.
jongleren
Hij kan
met acht balletjes.
jongleren
woorden net als waarheid de persoonlijkheid
spellingweter 7
Die artieste heeft een sterke
persoonlijkheid
de nieuwsgierigheid De toeschouwers tonen een enorme de veiligheid
Er is voor de
.
nieuwsgierigheid
.
van de juryleden gezorgd.
veiligheid
woorden net als kwaliteit
spellingweter 6
de publiciteit
De wedstrijd krijgt heel wat
de actualiteit
Die reclame was deel van de
de specialiteit
Is horlogeslikken de
publiciteit actualiteit
specialiteit
. .
van die dame?
Thema 7 - les 10
79
2
Vul de woorden aan met heid of teit. Schrijf ze in de juiste kolom. de gevoelig – de mentali – de mens – de seksuali – de sportivi – de vrolijk – de majes – de droef
teit
3
heid
mentaliteit
seksualiteit
gevoeligheid
mensheid
sportiviteit
majesteit
vrolijkheid
droefheid
Vul de woorden aan met j of g. Schrijf ze in de juiste kolom. het ournaal – het colle e – de etala e – de ournalist – lo eren – de gara e – ongleren – de unior
j
4
80
g
journaal
journalist
college
etalage
jongleren
junior
logeren
garage
Schrijf de woorden.
Ik twijfel. Fout? Verbeter.
veilig
voor de
ournalist
de
iraf
de lange nek van de
kwali
kleding van goede
publici
de
nieuwsgierig
de blik vol
nieuwsgierigheid
ury
De
jury
horlo e
het oude
onhandig
de
onhandigheid
creativi
de
creativiteit
Thema 7 - les 10
van de leerlingen
veiligheid journalist
in de reportage
kwaliteit
publiciteit
horloge
giraf
op tv
beslist.
van opa
van de clown
van de kunstenaar
5
Maak passende zinnen door de vetgedrukte woorden van zin te veranderen. 1 Armstrong landde op de maan; een grote sprong voor de puberteit. Armstrong landde op de maan; een grote sprong voor de mensheid. 2 Die nieuwe fabriek verhoogt de etalage enorm. Die nieuwe fabriek verhoogt de werkgelegenheid enorm. 3 Staat u me toe dat ik uw kroon afzet, werkgelegenheid? Staat u me toe dat ik uw kroon afzet, majesteit? 4 In de jury hing een heel mooi kleedje. In de etalage hing een heel mooi kleedje. 5 Ze krijgt van de majesteit een ticket naar de volgende ronde. Ze krijgt van de jury een ticket naar de volgende ronde. 6 Ze slaat met deuren en heeft liefdesverdriet ... Pff, de mensheid. Ze slaat met deuren en heeft liefdesverdriet ... Pff, de puberteit.
6
Vul de fanbrief aan met passende zinnen. Gebruik de opgegeven woorden. Vul ze eerst aan met teit, heid, g of j.
Liefste Leo,
Wat ben jij een cutie! Elke keer als ik jou zie, met die rode neus van je.
vrolijk
Bv. Je vrolijkheid laat me helemaal stralen. Je staat daar in de piste.
ba a e
Bv. Je draagt een koffer als bagage.
ongleren
Bv. Jongleren is jouw talent.
snel speciali
Je kunt het zelfs op een fiets. Bv. Zelfs tegen hoge snelheid in de piste. Je bent er zo goed in. Bv. Het lijkt wel jouw specialiteit.
Ik zou graag met je afspreken.
Je fan Mimi
Thema 7 - les 10
81
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
Je bent de uitvinder van het ‘altijd-vrolijk-gas’. Beantwoord de vragen en gebruik in elk antwoord minstens drie van deze woorden: machine – affiche – champagne – regio – geniaal – speciaal – mysterieus – visioen – etalage – rage – nieuwsgierigheid – veiligheid – vrolijkheid – chauffeurs – droefheid – publiciteit – kwaliteit – specialiteit – journaal – Chinese 1 Wat zou je met het gas doen? Bv. Ik zou het gas met een machine in een speciale fles champagne bewaren. 2 Voor wie zou je het gebruiken? Bv. Een visioen zal me vertellen dat ik het gas moet gebruiken voor alle mensen die een portie nieuwsgierigheid en vrolijkheid nodig hebben. 3 Hoe zou jij het op de markt brengen? Bv. Ik zou heel wat publiciteit maken voor het gas dat ik in een mysterieuze etalage laat zien.
82
Thema 7 - les 10
les 14
Woorden net als saus, zich, gezicht, hond, alleszins, eigenlijk ch
d noo lot
sz
ch ar eoloog
sz alle ins
au
au gurk
n eige lijk
n gezame lijk
d
cht
cht na egaal
ch aos
1
d hoof stuk
cht toeli ing
au astron t
sz enig ins
n
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als saus
spellingweter 10
de astronaut
De
de augurken
Wie eet graag
gaat met de raket naar de maan.
astronaut
met roomijs?
augurken
woorden net als zich
spellingweter 11
de chaos
Na de aardbeving was er totale
de archeoloog
De
.
chaos
onderzoekt opgegraven vondsten.
archeoloog
woorden net als gezicht
spellingweter 41
de toelichting
Ik begrijp je niet; kun je meer
de nachtegaal
De
toelichting
geven?
vrolijkt de keizer op met zijn prachtig lied.
nachtegaal
woorden net als hond
spellingweter 40
het hoofdstuk
Ik begin net aan het laatste
het noodlot
Na jaren van geluk sloeg ineens het
hoofdstuk
van mijn boek.
noodlot
woorden met een bijzondere uitspraak
spellingweter 12
enigszins
Als het
enigszins
alleszins
Ik heb
alleszins
eigenlijk
gezamenlijk
Er wordt
Eigenlijk
toe.
mogelijk is, kan ik dan uitslapen? keihard gestudeerd voor de toets! vind ik de les spelling wel leuk.
gezamenlijk
beslist om de trip af te gelasten.
Thema 7 - les 14
83
2
Zoek telkens de juiste letters en schrijf het woord dan op de juiste plaats. getr wd – n welijks – de dinos rus – de kab ter – de wenkbr wen
de ar eoloog – de ko el – bui en – de aos – de vleu el
ou of au?
g of ch?
De T-rex is een gelukkig
.
dinosaurus
de
zijn
getrouwd
de
wenkbrauwen
de
kabouter
na de voorstelling
buigen
gestudeerd
nauwelijks
uit het pistool
kogel
de vondst van de
fronsen
de
archeoloog
van de papegaai
vleugel
in het bos
tijdens de oorlog
chaos
de geda e – de e genoot – de li jaren – hij spuu – de verda e
het loo – de har massage – het noo lot – de voe balliefhebber – de gezon heid
gt of cht?
t of d?
mijn man of
ver in de ruimte
lichtjaren
de De lama
met
.
spuugt
de
toedienen
lood
in goede
pleit onschuldig.
verdachte
slaat toe.
noodlot hartmassage
dat ze boos is
gedachte
De
Het
echtgenoot
gezondheid
voetballiefhebber
enig ins – ope lijk – geen ins – gezame lijk – alle ins
sz of n? willen toegeven dat het waar is
geenszins
Ik geef je deels gelijk, ik ga openlijk
in elk geval, dat werk
84
Thema 7 - les 14
enigszins
akkoord.
bekennen dat je de dader bent alleszins
gezamenlijk
opknappen
in de schoenen
in het stadion
3
Ontcijfer het woord en schrijf de zin over. Tip: de eerste letter(greep) staat vetgedrukt. au .
1 De deur opent isch ma to
De deur opent automatisch. 2 Brussel is de stad hoofd van België. Brussel is de hoofdstad van België. 3 We gaan men za
lijk ge naar de juf!
We gaan gezamenlijk naar de juf! 4 Er klonk
j
ch
ui
g
e toen de ploeg scoorde.
Er klonk gejuich toen de ploeg scoorde. f
5 Ik vind heksen en tovenaars
w
e
au
l
l
u
k .
Ik vind heksen en tovenaars flauwekul.
4
Schrijf de woorden uit deze klachtenbrief voluit. Gea e (1) meneer Van den Tuyn Zoals u welli (2) nog weet, ko (3) ik vorige maand een parkiet bij u. Ik vind het wat vervelen (4) u dit beri (5) te sturen. Ik h d (6) namelijk niet van ontere e (7) verda makingen (8). Ik geef wat toeli ing (9): sinds ik de parkiet heb, wil mijn papegaai niets meer zeggen. Ik maak me tomatisch (10) zorgen en frons mijn wenkbr wen (11). Omdat ik het verda (12) vond, kwam een specialist. Ik he (13) belang aan zijn advies. De parkiet is mogelijk behekst. En daarom zwijgt mijn papegaai. Ik hoop op terugbetaling of een nieuwe parkiet. Diervriendelijke groeten Georges Verdrooghe
Ik twijfel.
1
geachte
8
verdachtmakingen
2
wellicht
9
toelichting
3
kocht
10
automatisch
4
vervelend
11
wenkbrauwen
5
bericht
12
verdacht
6
houd
13
hecht
7
onterechte
Fout? Verbeter.
Thema 7 - les 14
85
5
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
6
Los de puzzel op. Horizontaal
6
O
9
P 1
W
E
J
7
N
K
B
R
A
U
W
2
D
O
C
N
8
E
U
10
L
P
R
R
A
IJ
O
K
N
R
K
D
G
A
C
I
E
L
H
3
P
U
B
M
4
M
A
C
L
I
C
I
5
K
A
M
P
E
S
O
G
T
L
E
O
N
O
H
I D
Thema 7 - les 14
T
E
I
N
E
O
E
N
E
86
U
G
H
E
1 Haartjes boven je oog 2 Stortbad 3 Reclame 4 Apparaat 5 De absolute winnaar, de allerbeste Verticaal
I
T
6 Voor iedereen zichtbaar, niet verborgen 7 De kans op werk 8 Waar de acteurs een toneelstuk spelen 9 Hij brengt verslag uit in een krant, in het journaal ... 10 Zoekt naar zaken (voorwerpen, skeletten, ruïnes ...) uit het verleden
les 5
Herhaling werkwoorden (3) “Wat wilde u als kind eigenlijk worden?” vraag ik de professor. “Eerst besliste ik dat ik stewardess zou worden”, vertelt ze. “Maar ja, ik heb vliegangst, dus dat werd niks. Toen dacht ik voor dierenarts te studeren. Dat deed ik toch maar niet, omdat ik bang ben van honden en katten. Iemand raadde mij aan chirurg te worden. Helaas stuitte ik op een probleem: ik kan niet tegen bloed. Ten slotte restte nog de droom balletdanseres te worden. Maar ik durfde niet voor grote groepen mensen te staan, dus dat was het ook niet.” “En zo is het uiteindelijk het bestuderen van werkwoorden geworden”, luidt mijn conclusie. “Ik ben bang ...” , begint de professor. “Alweer?” breng ik verbaasd uit. “Laat me uitpraten”, lacht de professor. “Ik ben bang van wel.”
Spellingweter 43
1
Zo schrijf je werkwoorden.
Vul de tabel verder aan. Infinitief
willen
hebben
worden
Pv in de t.t.
Pv in de v.t.
ik
wil
u wilde
ik
heb
hij
de juf
denken
mijn vader
aanraden
raad
ik heb had
dat werd
wordt
Geen pv gewild
hij heeft
gehad
het is
geworden
denkt
ik
jij
iemand raadde aan
ik heb
aangeraden
ik durfde
je hebt
gedurfd
aan
dacht
we hebben gedacht
durven
hij
luiden
de conclusie luidt
de klokken
luidden
ze hebben
lachen
de professor lacht
haar man
lachte
hij heeft
doen
de mensen
ik deed
zijn
ik ben
jullie
kunnen
ik kan
die man
durft
doen
je hebt waren kon
we zijn er
geluid gelachen gedaan geweest
hij heeft het gekund
Thema 8 - les 5
87
2
Vervoeg het werkwoord in de juiste tijd. Tip: markeer het onderwerp geel en onderstreep de pv. Infinitief
Zin
Ik twijfel. Fout? Verbeter.
gisteren de
t.t.
v.t.
praten
Praatte
2
t.t.
v.t.
roepen
riep Ik longen uit mijn lijf.
3
t.t.
v.t.
stappen
We
4
t.t.
v.t.
volgen
Ik
5
t.t.
v.t.
voeden
De mama baby.
6
t.t.
v.t.
verkleden De meisjes aliens.
7
t.t.
v.t.
brengen
Ze bezoekje.
bracht
haar oma een
8
t.t.
v.t.
betalen
betaalt Hij van 500 euro.
met een biljet
9
t.t.
v.t.
branden
De zon huid.
leven
Je hebt altijd in een wereld vol luxe
10 geen pv
11 geen pv
voeden
volgde
sissen
de
zich in
verkleedden
op mijn
brandt
betalen
Je
14 t.t.
v.t.
blazen
Hij wolkjes.
15 t.t.
v.t.
zuchten
Waarom nog?
?
De slang heeft ‘s nachts
v.t.
!
.
gesist
Thema 8 - les 5
Hebben ze de baby genoeg
13 t.t.
niet langer. voedt
gevoed
12 geen pv
een hele tijd.
stappen
geleefd
88
ze weer te veel?
1
betaalt
te veel. zijn adem in
blies
zucht
jij nu
3
4
Maak telkens een zin met het gegeven onderwerp. Vervoeg het werkwoord in de juiste tijd. 1 Elin
verkleden
t.t.
Elin verkleedt ...
2 Juf
schudden
v.t.
Juf schudde ...
3 Papa
zetten
t.t.
Papa zet ...
4 Kiri
haasten
v.t.
Kiri haastte ...
5 De wezens
vissen
v.t.
De wezens visten ...
6 Hij
vergissen
t.t.
Hij vergist ...
7 Elin
komen
v.t.
Elin kwam ...
Schrijf de vervoegde werkwoorden in de tekst. Vorige zomer (geven – v.t.)
gaf
ik een waterfeest. Het (zijn – v.t.)
was
warm en we (hebben – v.t.)
een zwembadje
hadden
buitengezet. Je weet wel: zo’n ding voor kleuters waar je in (kunnen – t.t.) chillen. Al mijn vrienden (zullen – v.t.)
kunt
er zijn. En Yassine, natuurlijk. Hij is al
zouden
jaren mijn BFF. Maar een week voor het feest (horen – v.t.)
ik dat hij het had
hoorde
aangevraagd met Marieke. Marieke! Dat vervelende kind dat mijn fietsbanden plat (hebben – v.t.) had
gezet, omdat ik haar een duw zou gegeven hebben tijdens de sportles. (Wat
uiteraard niet waar is. Ik (verliezen – v.t.)
mijn evenwicht en viel
verloor
tegen haar aan. Ik zou zoiets nooit met opzet doen. Ik (zijn – t.t.)
ben
de liefste persoon die er bestaat, weet je nog?) Je (begrijpen – t.t.)
dat ik geen zin meer had om met Yassine te feesten.
begrijpt
Maar ik had hem uitgenodigd. Balen! (moeten – v.t.)
Moest
terugvragen? De deur voor zijn neus dichtslaan als hij (opdagen – v.t.)
ik de uitnodiging ?
opdaagde
Of niets doen en hem negeren op het feest? Al zou dat moeilijk worden, met zes gasten in een zwembadje ... Gelukkig (uitmaken – v.t.) uit
maakte
Marieke het al na twee dagen weer
. En nu zijn Yassine en ik weer BFF’s. Maar stel dat het anders was gelopen. Of
dat jij zoiets (meemaken – t.t.)
meemaakt
, al wens ik het je niet toe!
Uit: Feestboek (Tine Mortier)
Thema 8 - les 5
89
5
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
6
Vertel over een feest dat je onlangs meemaakte. Gebruik alle werkwoorden in de verleden tijd. TIP: Geen inspiratie? Misschien kunnen deze werkwoorden je helpen: betalen, opdagen, verkleden, schudden, wensen, missen, haasten, pratenâ&#x20AC;&#x2030;...
90
Thema 8 - les 5
les 10
Woorden net als knieën, oliën, zeeën, België, politie, station en cactus
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als knieën of oliën
spellingweter 46
de epidemieën
In de middeleeuwen stierven velen door
de encyclopedieën
In de kast van de professor staan veel
de poriën
Zweten doe je langs piepkleine
.
encyclopedieën
in je huid.
poriën
woorden net als zeeën
spellingweter 47
de moskeeën
Ze gebruiken het geld om
de reeën
In het safaripark zagen we okapi’s, gnoes en
op te knappen.
moskeeën
spellingweter 48
Een bekende stad in
is Rio de Janeiro.
Brazilië
woorden net als politie de traditie
Het is
de functie
Kun jij de
.
reeën
woorden net als België Brazilië
.
epidemieën
spellingweter 18 dat we op Pasen een uitstapje plannen.
traditie functie
van de nieren uitleggen?
woorden net als station
spellingweter 19
revolutionair
Die uitvinding zal alles veranderen; zo
internationaal
Bel je gratis binnen België of ook
!
revolutionair internationaal
woorden net als cactus
?
spellingweter 17
de concurrent
Omdat ze beter schaakt, is ze mijn gevreesde
de conclusie
Wat is eigenlijk de
conclusie
.
concurrent
van die saaie toespraak?
Thema 8 - les 10
91
2
Schrijf het woord met ieën, iën, ië of eeën. 1 tw
6 de trof
met z’n
tweeën
2 financ le hulp
massa’s
3 de kn
kruipen op je
klassieke
knieën
3
indelen in
de
categorieën
de genezen
patiënt
Ze maakte
kopieën
.
Schrijf het woord met ti of tie.
4 de revolu
een felle
reactie
2 emo oneel erg
een ware
revolutie
5 tradi onele worden
emotioneel
3 de genera
traditionele
feesten
6 de presenta
van de vorige
een
generatie
presentatie
geven
Schrijf het woord met k of c. 1 de omponist
die geniale
5 de ombinatie de
componist
2 het ontra t het
de
tekenen
contract
kwaliteit
oprechte
staat voorop
Las de acteur zijn theater script
Thema 8 - les 10
van kleuren
excuses
7 reatief
4 het s ript
combinatie
6 de ex uses
3 de waliteit
92
springt
skiër
10 kop
1 de reac
4
studiën
9 de sk r
5 de pat nt
ideeën
8 de stud
4 de categor
trofeeën
7 het id
financiële
ze won twee
creatief
van geest
8 de rea ties ?
de
reacties
op die film
5
Vul aan. Kies uit:
interna onale – dis ussi ren – industri le – waliteit – bios oop – ommentaar – rea ties – dr n
Ik twijfel.
1 De (c) (i)
internationale
felle (r)
(i)
6
redacteur lokte
van die
organisatie
industriële
valt te (d)
uit bij de kijkers.
kwaliteit
een film in de (b)
.
discussiëren
3 We keken met zijn (d)
reacties
2 Over de (k)
van die
commentaar
naar
drieën bioscoop
Fout? Verbeter.
.
Vul de getuigenis aan. Bedek het woord en schrijf het op. Kies uit: de poriën – tweeën – de patiënt – de reactie – de oriëntatie – de combinatie
Beste Elin. Buitenaardse wezens vingen u op. U was hun (1)? Van haar. We waren maar met z’n (2): Kiri en ik. Ik was in de grot mijn (3) kwijt. Door een (4) van pech en een foute (5) viel ik. Wat voelde u? Het zweet stond in mijn (6).
emotioneel – de encyclopedieën – revolutionair – het initiatief – concluderen – creatief In (7) staat te lezen dat zo’n pijn op weinig goeds wijst. Ik was erg (8) en dacht dat ik zou sterven.
het contact – materiële – de ideeën – officiële – de trofeeën – de interpretatie
Ik had (13) met een wezen vol (14). Zij gaf mij de (15) middelen om uit de grot te geraken.
Maar u raakte heelhuids en op eigen (9) uit die grot. Velen (10) dat u liegt. Ik lieg niet! Kiri hielp me. Kiri is (11) en (12).
Wel vreemd. Dat was ook uw (16) verklaring aan de onderzoekers? Ik wil geen medailles of (17) krijgen. Dit is echt gebeurd. Wat uw (18) van de feiten ook is. Bedankt en tot ziens!
1
patiënt
7
encyclopedieën
13
contact
2
tweeën
8
emotioneel
14
ideeën
3
oriëntatie
9
initiatief
15
materiële
4
combinatie
10
concluderen
16
officiële
5
reactie
11
creatief
17
trofeeën
6
poriën
12
revolutionair
18
interpretatie
Thema 8 - les 10
93
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
Schrijf een verhaal over vroeger. Gebruik daarbij zo veel mogelijk van deze woorden. Schrijf de zinnen in de verleden tijd. drie n – landen de reac – de organisa
offici le – de func de poli – hebben
de presenta – financi le – de situa – geven het ontra t
de ommentaar de ontrole – de idee n – zijn
bv. 1 De aliens landden met zijn drieën op aarde. Dat gaf heel wat reacties bij onze organisatie. 2 Eén alien had een officiële functie en werkte bij de politie. 3 De buitenaardse wezens gaven een presentatie over hun financiële situatie en
overhandigden een contract.
4 Ze waren niet van plan om meer commentaar te geven en hielden controle over hun
94
ideeën.
Thema 8 - les 10
les 14
Woorden net als opa’s, handdoek, beroemdste en cactus Dries en Pieter kenden elkaar al van toen ze baby’s waren. Later werden ze als ambtenaar zelfs collega’s van elkaar. Ze zochten zo veel mogelijk vreemde hobby’s: bij stoplichten ongevraagd ramen van taxi’s wassen, puppy’s kietelen, de beroemdste verslaggever van het land zijn of de staarten van pony’s vlechten. Maar vooral deelden ze hun liefde voor flauwe grappen. Op een avond ontmoetten ze elkaar in wat vroeger een schoollokaal, maar nu de disco was. “Hoe maak je het?” vroeg Dries, alsof ze al jaren geen contact meer hadden gehad. “Dat zeg ik niet”, zei Pieter. “De risico’s zijn veel te groot dat jij het dan gaat namaken.”
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als opa’s
spellingweter 44
de baby’s
De vroedvrouw helpt bij de geboorte van
de collega’s
Deel jij persoonlijke zaken met je
de hobby’s
Door haar vele
de taxi’s
Voor het station staan zeven
de risico’s
De
.
baby’s ?
collega’s
ziet ze haar ouders bijna nooit.
hobby’s
taxi’s
klaar.
van die medische ingreep waren te groot.
risico’s
woorden net als handdoek
spellingweter 2
het schoollokaal
Ze mogen wekelijks repeteren in een
de verslaggever
De
bekeek de ravage ter plaatse.
verslaggever
woorden met een bijzondere uitspraak de ambtenaar
Al een maand werkt hij als
de beroemdste
Einstein is een van de
.
schoollokaal
spellingweter 12 ambtenaar
in het gemeentehuis. wetenschappers.
beroemdste
woorden net als cactus
spellingweter 17
de disco
Elke vrijdag gaat ze op stevige beats dansen in de
het risico
Ze neemt geen
het contact
Ook na het zesde leerjaar zal ik
risico
.
disco
voor haar gezondheid. contact
met je houden.
Thema 8 - les 14
95
2
3
Geef het meervoud. de puppy
schattige
het drama
vele
de kiwi
twee lekkere
de foto
die mooie
puppy’s drama’s kiwi’s foto’s
de paraplu
meerdere
paraplu’s
de pony
enkele
pony’s
de firma
meerdere
de ski
twee
firma’s ski’s
a Bekijk het woord. Schrijf de twee grondwoorden. b Schrijf de samenstelling. verkoo rijs
fiet leutel
o assen
baske errein
4
5
+
prijs
= de
verkoopprijs
fiets
+
sleutel
= de
fietssleutel
op
+
passen
=
oppassen
basket
+
terrein
= het
basketterrein
verkoop
Schrijf het woord op. 1 voor durend
2 gin s
Zie
3 het on bijt
ontbijt
4 de am tenaar
de
ambtenaar
van de burgerlijke stand
5 beroem ste
de
beroemdste
kunstenaar
6 on dekking
de
ontdekking
van de tekening
voortdurend ginds
Schrijf het woord met c of k. Kies uit:
commentaar hebben komt de stoomboot.
grote
het
een
96
Thema 8 - les 14
contract
= b
ontra t – het atten waad – de risi o’s – de dis o – de ele triciteit – de waliteit
k discomuziek
risico’s
= d
op bed
c dansen op
= t
nemen ondertekenen
kattenkwaad
de
elektriciteit
de
kwaliteit
uithalen is uitgevallen controleren
6
a Vervolledig het woord en vul de zin aan.
Ideeën voor mijn verjaardagsfeest:
Ik twijfel.
1 Midde ll andse
Ik wil zwemmen in de
2 beroem d ste
Ik wil de
3 on
t
dekkingstocht
We gaan op
4 dis
c
omuziek
Een deejay draait
5 stop
c
ontact
ontdekkingstocht
.
wil ik een rookmachine.
stopcontact
Er spelen minstens twee
7 veel camer a’s
Overal hangen
8 risi
Er is geen enkel
o
.
discomuziek
6 twee pian o’s
c
zanger uitnodigen.
beroemdste
In elk
zee.
Middellandse
.
piano’s .
camera’s
op verveling.
risico
b Verbeter indien nodig je fout(en).
7
Vul het gesprek tussen Pinky en Ponky aan. Kies uit: het
ommentaar – de menu
het on
bijt – de taxi
het spor
s – het dis
s – de praline
errein – de dru
Ponky! Vergat je onze (p) feestvarken Pinky
nog bij het (o) (d)
Ik ben je (c) feestzwijn Ponky
(s)
Koos jij de (m) (h)
handdoeken
(p)
pralines
s – de han
pyjama’s
t–
oeken – s
? Ik zei het je
. Mijn roze pyjama met die
!
commentaar
sportterrein
onta
noopjes – de pyjama
ontbijt
drukknoopjes
obad – het
beu! Wat regelde jij voor ons feest op het
? Bestelde jij de (t) menu’s
?
taxi’s
voor de gasten? Voorzag jij de
rond het (d)
discobad
en de
voor bij de koffie? Neen, hè!
Ik ben het beu! Ik verbreek het (c)
contact
! Regel de rest maar!
Thema 8 - les 14
97
8
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
9
Hoe loopt het feestje van Pinky en Ponky af? Verzin een vervolg op het gesprek uit oefening 7. Tip: het stripverhaal zet je daarbij op weg.
Bv. Ik word emotioneel, want ik houd niet van drama’s. Ik wil niet discussiëren, maar jij neemt nooit initiatief. Kun je me vergeven?
Sorry! Het spijt me!
Bv. Zullen we samen de receptie verder organiseren? Wil jij de foto’s maken? En morgenvroeg kunnen we samen een ontbijt maken.
98
Thema 8 - les 14
les 5
Woorden uit het Engels, woorden net als cactus en Nederlands
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden uit het Engels
spellingweter 31
barbecueën
We besloten om die zomeravond te
de bulldozer
Na afloop botsten ze tegen een
het interview
Tijdens het
het team
Ze koos voor het
de jeep
Het autowrak is een
de chips
Ik hou van
de cake
Op mijn verjaardag eten we een stukje
.
barbecueën .
bulldozer
kwam de waarheid aan het licht.
interview
van de bekende zangeres.
team
uit 1995.
jeep
met paprikasmaak.
chips
.
cake
woorden net als cactus
spellingweter 17
de crash
Ook al was de
het respect
Met het grootste
de reactie
De
hevig, er waren geen gewonden.
crash
werd deze zaak opgelost.
respect
was fel overdreven.
reactie
woorden net als Nederlands
spellingweter 55
de West-Vlaming
“Ik ben
Afrikaans
We kijken naar een
het Duits
Ook al is ze Vlaamse, ze zal antwoorden in het
West-Vlaming
in hart en nieren”, zei hij.
Afrikaans
standbeeld. Duits
.
Thema 9 - les 5
99
2
a Bekijk de gedrukte woorden en kleur wat je moeilijk vindt. b Dek af en schrijf het woord. Controleer en verbeter waar nodig.
barbecue de
cornflakes de
barbecue
cowboy
de
clown
cocktail
computer
picknick
de
ketchup
keeper
computer
de
cowboy
ketchup
de
cocktail
picknick
Vul het paspoort aan. e
Bulgaar
Nationaliteit:
ere d n a a l V t s We
M ar co Pi gn at el li Italiaan Italiaans
a
l
Bakatri Koetzee Zuid-Afrikaan
Zuid-Afrikaans
u
id-Af
ka
Nationaliteit: Taal:
ĂŤ
ri
Naam:
i
Z
t
Ita
ĂŤ
I
n
li
Nationaliteit: Taal:
West-Vlaming
laa
West-Vlaams
Taal:
Naam:
i n ck
-V
dere
Bulgaars
n
B u l g a Naarm: Ciy r ijl Dee v l a m Taal:
West
lg
Nationaliteit:
arij
Alexi Petrov
n
Naam:
Bu
3
de
cornflakes
clown
de
de
keeper
Z u i d - A f r i k a 100
Thema 9 - les 5
4
Schrijf het woord met c of k op de juiste plaats. Kies uit:
omité – ee
1 Dat land is een
hoorn –
5
on
.
kolonie
2 vergadering van het 3 een
olonie –
4 een
oncreet –
voorstel
6 een
eekhoorn
van de bakker
concurrent
a Zoek het woord. Tip: de eerste letter van het woord staat vet.
Ik twijfel.
1 Die goochelaar speelt een nieuwe (wsho).
show
collectie
3 Mijn zus heeft veel (srtess) voor haar examen.
stress
4 Mowgli leefde in de (jglnue) bij wolven.
jungle
cool
Frans
2 Ze heeft een grote (collcetie) schoenen.
5 Ik wil graag een nieuw, hip en (lcoo) kapsel. 6 Op kamp in de Ardennen sprak ik (nsFar).
ostuum voor het feest
kostuum
5 noten voor de
comité
concreet
urrent –
Fout? Verbeter.
b Maak van twee van de zinnen een vraag. Speelt die goochelaar een nieuwe show? Heeft ze een grote collectie schoenen? Heeft mijn
zus veel stress voor haar examen? Leefde Mowgli in de jungle bij wolven? Wil jij graag een
nieuw, hip en cool kapsel? Sprak jij op kamp in de Ardennen Frans?
6
Vul de tekst aan. Kies uit: barbe n – ket up – w kend – t m – ostenrijkse – stre – ake – eeper – co tail – ips – ool – eep De
stond onder zware
keeper
tussen een
aan zee met het
weekend
barbecueën
stress
met zijn
zelfgemaakte
ketchup
vrienden.
Oostenrijkse
, een cocktail
chips
, een
met chocolade en enkele flessen
cake
in zijn
of een avond
team
Na lang twijfelen hakte hij de knoop door. Hij laadde enkele zakken fles
. Hij moest kiezen
jeep
Toch dacht hij aan zijn team aan zee. Daar was het wellicht ook erg
en vertrok. cool
...
Thema 9 - les 5
101
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
a Bekijk de tekening. Wie is Sakae en welke keuze moet ze maken? bv. Sakae heeft Japanse roots. Ze is bijna jarig en mag een cadeautje kiezen. Ze heeft keuzestress. Kiest ze voor een nieuwe computer? Wil ze op safari met een jeep? Of kiest ze voor een barbecue met haar vrienden en vriendinnen? b Wat zou jij kiezen?
102
Thema 9 - les 5
les 10
Herhaling werkwoorden (4) Woorden net als dictees, opa’s en ’s Ochtends De professor zit in haar microscoop te turen. Ze wijdt haar aandacht aan haar schema’s. Af en toe schudt ze haar hoofd en mompelt ze. “’k Wilde graag afscheid nemen, professor”, fluister ik. “Huh, ik hoorde je niet, wat zei je?” vraagt ze verstoord. “’k Trachtte gedag te zeggen”, zeg ik. “Ik boog mij over de lidwoorden”, zegt de professor, alsof ze niets hoorde van wat ik zei. “Professor!” Ik val haar in de rede. “’t Eindigt hier!” Onverstoord gaat ze door met haar werk. Ze zal mij niet meer zien. Ik ga volgend jaar naar het middelbaar. Dan zijn zij en ik geen collega’s meer. Maar ongetwijfeld strikt zij dan wel een ander ‘geniaal’ kind.
Spellingweter 43
1
Zo schrijf je werkwoorden.
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden net als dictees, pralines, cafés en opa’s
spellingweter 44
de schema’s
Ze kijkt haar
na.
de collega’s
Ze zijn al jaren
de cafés
In alle
de pralines
Ik ben gek op
de dictees
Op al haar
de paraplu’s
De
de piano’s
De muziekacademie heeft net drie
schema’s collega’s
geldt een rookverbod.
cafés pralines
met mokkavulling. haalde ze het maximum van de punten.
dictees paraplu’s
in hetzelfde bedrijf.
staan te drogen in de gang. piano’s
woorden net als ’s Ochtends
aangekocht. spellingweter 45
‘k Wilde
‘k Wilde
net stoppen met gamen.
‘k Trachtte
’k Trachtte
sorry te zeggen, maar hij luisterde niet.
’t Eindigt
’t Eindigt
altijd veel te snel, zo’n schooljaar.
Thema 9 - les 10
103
2
Vul telkens het werkwoord in. Let daarbij op de tijd! 1 wijden
Morgen
2 horen
wijdt
de professor al haar aandacht aan haar schema’s.
Gisteren
wijdde
ze die aan iets helemaal anders.
Gisteren
hoorde
hij een doffe plof.
Nu 3 schudden
4 trachten
Ze gaan kaarten. Mila
4
schudt
schudde
ze de kaarten niet voor het spel begon.
Gisteren
trachtte
ik mijn huiswerk te maken. ik het nog eens.
tracht
Geef het meervoud op s of ’s. de piranha
drie
de pony
twee
het individu
meerdere
het drama
altijd
de praline
lekkere
pony’s
het café
leuke
individu’s
de pyjama
veel
het risico
te veel
piranha’s
drama’s
pralines cafés pyjama’s risico’s
Luister goed en vul de werkwoorden correct in. 1 Buiten
het. Het
miezerde
nonkel Billy er zelfs in
Hij
Floris
2 De banden
. Ineens
bezaaid
bevindt
achtte
gebruikt
wordt
al
. verteld
. Hoe
het beter dat Floris zijn opa niet meer zag.
Naar: Als een witte olifant (Patrick Lagrou & Veerle Hildebrandt)
Thema 9 - les 10
Floris zich midden in de natuur.
zich in het water van de vaart. Die
spiegelt
3 Tante Elodie had kwaad over haar vader Ze
om een luchtje te scheppen. De
door de sintels waarmee het fietspad is
snerpen
lang niet meer
voorgesteld
het meteen een goed idee.
vond
De zon
was triestig weer te bestellen. Floris en zijn opa
net het restaurant van het crematorium verlaten.
had
jongen
wel alsof de familie van
lijkt
geslaagd
hadden
104
de kaarten.
Gisteren
Straks
3
hij dat geluid weer.
hoort
durfde
ze!
5
Vul de tekst aan.
Adventure Camp
Ik twijfel.
Fout? Verbeter.
Je schrikt niet terug voor de High Ropes en de Death Ride? Je (crossen – t.t.)
er graag op los?
crost
Je (rijden – t.t.)
rijdt
Je (houden – t.t.)
die je om de oren (vliegen – t.t.)
als een pro?
van modder
houdt
?
vliegt
Dan is dit Adventure Camp echt iets voor jou! We beleven heel wat coole activiteiten: klimmen op de pamperpaal, slingeren aan de trapeze, een dodensprong van twintig meter ... Je slaapt in een hostel. Een kok (bereiden – t.t.) de heerlijkste maaltijden en één keer
bereidt
koken we zelf op een kampvuur. Iets voor jou? Schrijf je hier in.
Dag mama en Jean
Ik twijfel.
Fout? Verbeter.
Het kamp valt niet zo goed mee. enk (afkorting van Ik) ’k Denk
dat ik de foute keuze maakte.
Misschien was het programmeerkamp meer iets voor mij. achts
’s Nachts
drie pyjam
pyjama’s
De activiteiten zitten vol risic Aan de meeste (durven – v.t.)
is het hier zo koud dat ik boven elkaar aantrek. risico’s
.
durfde
ik nog niet deelnemen. De kok (komen – v.t.) kwam
We (eten - v.t.)
enkel voor het eigen plezier mee. aten
elke dag choco.
Hopelijk is het snel donderdag. Zoen van Mo X
Thema 9 - les 10
105
6
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
7
Ook Cas maakte de foute keuze. Schrijf de brief die hij naar zijn beste vriend stuurt. Gebruik woorden met een apostrof (vooraan of achteraan in het woord).
bv. Dag Warre Alles goed? Hier gaat het wat minder. Ik koos het verkeerde kamp. Het voetbalkamp is niets voor mij. ‘s Morgens is er training en sta ik in de goal als keeper. Echt fijn vind ik dat niet. ‘s Middags gaan we rijden met de pony’s. Daar heb ik eigenlijk wat schrik van. En ‘s avonds is er disco. Helemaal niets voor mij! Had ik maar voor het computerkamp gekozen. ‘s Morgens ontbijt met chocolade en cornflakes. Heerlijk! ‘s Middags gamen. Echt cool! En ‘s avonds barbecueën. Waar ben jij nu? Tot binnenkort! Cas
106
Thema 9 - les 10
les 14
Woorden uit het Frans. Woorden net als Belgisch(e), rustig(e), thee en politie Als dessert zijn er twee stukken taart: één groot en één klein. Nora is even naar het toilet en Vic pakt gauw het grootste. Nora komt terug, ziet wat Vic gedaan heeft en zegt: “Wat ben jij inhalig, zeg! Volgens de fatsoenlijke traditie hoort het niet dat wie het eerste kiest, het grootste stuk pakt.” “Welk stuk zou jij genomen hebben, als deskundige op het gebied van de theorie van de etiquette?” “Het kleinste, natuurlijk, dat is logisch”, zegt Nora. “Dat is dan democratisch opgelost, want dat kleinste stuk heb je nu”, grinnikt Vic.
1
Kijk goed. Bedek het woord en schrijf het in de zin. woorden uit het Frans
spellingweter 32
het dessert
Mama maakte chocolademousse als
het toilet
Juf, mag ik even naar het
de etiquette
Volgens de
de premier
De
de documentaire
Ik keek naar een
.
dessert ?
toilet
laat je een dame voorgaan.
etiquette
bestuurt het land.
premier
over apen.
documentaire
woorden net als Belgisch(e)
spellingweter 5
logisch
Het is toch
democratisch
Het klasreglement werd
dat ze daardoor verdrietig is?
logisch
democratisch
woorden net als rustig(e) de deskundige
Papa is een
inhalig
Wat
spellingweter 3 deskundige inhalig
op het vlak van hoofdrekenen. van je om al die snoep voor jezelf te houden.
woorden net als thee de theorie
opgesteld.
spellingweter 15 Morgen heb ik examen over de
theorie
woorden net als politie
van autorijden. spellingweter 18
de traditie
Het is
de illustratie
Hij maakte een prachtige
traditie
dat wij elke vakantie op zomerkamp gaan. illustratie
bij die tekst.
Thema 9 - les 14
107
2
Welke letters ontbreken? Schrijf de woorden op de juiste plaats. Kies uit: de combina – med – romant – de apo eker –
= tie = isch
inwend – de biblio eek – de adverten – trop de (m)
medische
een (r)
romantisch
een boek uit de (b) de (a)
3
blunder
een (i)
diner
een sterke (c)
met wachtdienst
apotheker
bloeding
inwendige combinatie
een knappe (a)
bibliotheek
= th = ig
een (t)
advertentie
paradijs
tropisch
a Bekijk de woorden en kleur wat moeilijk is. b Bedek de woorden en schrijf ze op de juiste plek. kathedraal – portefeuille – champagne – trottoir
de champagne
4
de portefeuille
de kathedraal
trottoir
Schrijf in elke zin een woord dat rijmt op wat is onderstreept. Kies uit: de illustra
– de prem
– de document
– wanhop
1 De stagiaire bekijkt de 2 Voorlopig wordt hij nog niet
documentaire
.
.
wanhopig
premier
4 De generaal bezoekt de
.
Thema 9 - les 14
– de ka
Ik twijfel.
3 De zee is de favoriete bestemming van de
5 Er zit heel wat variatie in die
108
het
kathedraal illustratie
.
.
edraal Fout? Verbeter.
5
Maak correcte zinnen. Let op! Vergeet de hoofdletters en leestekens niet. 1 dat niemand antwoordt – is zodanig persoonlijk – die enquête over haar carrière Die enquête over haar carrière is zodanig persoonlijk dat niemand antwoordt. 2 met drie scènes vol actie – naar een theaterstuk – kijken – ik – ging Ik ging kijken naar een theaterstuk met drie scènes vol actie. 3 typisch – dat kleedje met die details – is – iets voor haar Dat kleedje met die details is typisch iets voor haar. 4 zat – de kritische dokter – met een thermometer – te spelen – in de treincoupé De kritische dokter zat in de treincoupé met een thermometer te spelen.
6
Vul het Whatsapp-gesprek aan. Kies uit: typ – carrière – vakan – detail – zelfstand –
= tie = isch
wanhop – informa – eorie
= th = ig
Hey Stieg! Ik ben zo
! Van mijn ouders moet
wanhopig
ik mijn studiekeuze
maken. Pff...
zelfstandig
Da’s toch logisch? ’t Is jouw
informatie
Daar heb ik toch nog de hele In
! Heb je al wat
carrière
vakantie theorie
Ik zou me haasten. Zo Zeg, dat ik het niet weet, dat is toch maar een
over de verschillende richtingen bekeken? voor? hebben veel scholen al een inschrijvingsstop. typisch detail
voor jou, dat uitstellen! ?
Vind je? De rest van je leven hangt ervan af! Kies nu gewoon ...
Thema 9 - les 14
109
7
Luister goed. Schrijf op wat je hoort.
Ik twijfel.
1
2
3
4
5
6
7
Heb je een fout gemaakt? Schrijf het woord opnieuw.
8
Los de rebussen op.
De
keeper
winnende
De
en de
clown
cruise
Franse kaas samen!
Thema 9 - les 14
een
interview
over de
.
goal
op
110
geeft
en .
cowboy
gaan
.
Italiaanse wijn
zijn
lekker
Spellingweters, ei-brieven en spellingliedjes Spellingweter 1
Woorden die je schrijft zoals je ze hoort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Spellingweter 2
Samenstellingen met dubbele medeklinker . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Spellingweter 3
Woorden met ig(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Spellingweter 4
Woorden met (e)lijk(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Spellingweter 5
Woorden met isch(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Spellingweter 6
Woorden met teit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Spellingweter 7
Woorden met heid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Spellingweter 8
Woorden met ueel/uele. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Spellingweter 9
Woorden met ei of ij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Spellingweter 10
Woorden met au of ou . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Spellingweter 11
Woorden met g of ch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Spellingweter 12
Woorden met een bijzondere uitspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Spellingweter 13
Woorden met ie als i geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Spellingweter 14
Woorden met ie als i geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Spellingweter 15
Woorden met th. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Spellingweter 16
Woorden met s als c geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Spellingweter 17
Woorden met k als c of cc geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Spellingweter 18
Woorden met s(ie) als t(ie) geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Spellingweter 19
Woorden met s(ie) als t(i) geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Spellingweter 20
Medeklinkercombinaties in moeilijke woorden . . . . . . . . . . . 120
Spellingweter 21
Woorden met ee als é geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Spellingweter 22
Woorden met s en k als c geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Spellingweter 23
Woorden met ie als y geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Spellingweter 24
Woorden met i als y geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Spellingweter 25
Woorden met ee als er geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Spellingweter 26
Woorden met ee als ai geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Spellingweters
111
112
Spellingweter 27
Woorden met oo als eau geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Spellingweter 28
Woorden met oe als ou geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Spellingweter 29
Woorden met ai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Spellingweter 30
(Twee)klank in vreemde woorden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Spellingweter 31
Woorden uit het Engels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Spellingweter 32
Woorden uit het Frans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Spellingweter 33
Woorden met ks als cc geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Spellingweter 34
Woorden met ks als x geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Spellingweter 35
Woorden met k(w) als qu geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Spellingweter 36
Woorden met sj als ch geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Spellingweter 37
Woorden met zj als g geschreven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Spellingweter 38
Woorden met zj als j geschreven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Spellingweter 39
Vreemde woorden met a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
Spellingweter 40
Woorden die eindigen op d of t, b of p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Spellingweter 41
Woorden met gt of cht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Spellingweter 42
Verdubbelen, verenkelen of gewoon schrijven . . . . . . . . . . . . 127
Spellingweter 43
Zo schrijf je werkwoorden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Spellingweter 44
Apostrof bij eind a, e, i, o, u of y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Spellingweter 45
Apostrof aan het begin van een woord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Spellingweter 46
Woorden met trema bij meervoud na ie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Spellingweter 47
Woorden met trema bij meervoud na ee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Spellingweter 48
Woorden met een trema na i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Spellingweter 49
Woorden met een trema na e. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Spellingweter 50
Woorden met een koppelteken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Spellingweter 51
Samengestelde woorden met een koppelteken . . . . . . . . . . . 130
Spellingweter 52
Koppelteken bij samenstellingen met ex en oud. . . . . . . . . . 130
Spellingweter 53
Aanhalingstekens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Spellingweter 54
Hoofdletter aan het begin van de zin en bij persoonsnamen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Spellingweters
Spellingweter 55
Hoofdletter bij aardrijkskundige namen: straten, steden, landen, talen en nationaliteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Spellingweter 56
Hoofdletter bij namen van feestdagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Spellingweter 57
Hoofdletter bij personen en zaken die als heilig worden beschouwd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Ei-brief 1 Ei-brief 2 Ei-lied
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
133
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Au-lied
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spellied
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Verenkel- en verdubbellied Werkwoordenrap Ei-lijst
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Au-lijst
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mijn moeilijke woorden
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
135 136 137 138 139 142 142 143
Spellingweters
113
Woorden waarbij je schrijft wat je hoort Woorden die je schrijft zoals je ze hoort
Je schrijft wat je hoort. Luister goed, zeker als klanken op elkaar lijken.
Tip Lees en hak het woord in stukjes. Luister goed. Onthoud en herhaal de stukjes. Schrijf ze op. Controleer wat je schreef.
spellingweter 1
Samenstellingen met dubbele medeklinker
Bij lange woorden moet je eerst hakken en dan plakken. >> hand + doek = handdoek >> oor + ring = oorring >> deur + slot = deurslot spellingweter 2
114
Spellingweters
Woorden met ig(e)
In sommige woorden hoor je een doffe e, maar schrijf je ig(e): rustig, bezig, machtige ... Je noemt ze rustig(e) woorden.
Woorden met ig(e) schrijf je net als rustig(e).
rustige woorden
spellingweter 3
Woorden met (e)lijk(e)
In sommige woorden hoor je een doffe e, maar schrijf je (e)lijk(e): heerlijk, moeilijk, duidelijke ... Je noemt ze heerlijk(e) woorden.
Woorden met (e)lijk(e) schrijf je net als heerlijk(e).
heerlijke woorden
spellingweter 4
Woorden met isch(e)
Hoor je in een woord het achtervoegsel isch(e), dan schrijf je isch(e).
Woorden met isch(e) schrijf je net als Belgisch(e). spellingweter 5
Woorden met teit
Hoor je in een woord het achtervoegsel teit, dan schrijf je teit.
Woorden met teit schrijf je net als kwaliteit. spellingweter 6
Spellingweters
115
Woorden met heid
Hoor je in een woord het achtervoegsel heid, dan schrijf je heid.
Woorden met heid schrijf je net als waarheid. spellingweter 7
Woorden met ueel/uele
Hoor je in een woord het achtervoegsel ueel/uele, schrijf dan ueel/uele. In ueel/uele schrijf je geen w.
Woorden met ueel schrijf je net als eventueel. Woorden met uele schrijf je net als eventuele. spellingweter 8
116
Spellingweters
Woorden die je onthoudt Woorden met ei of ij â&#x20AC;&#x192;
Schrijf ik de ei van ei of de ij van rij? Dit moet je onthouden. We onthouden de ei-woorden, de andere woorden schrijf je met een ij. Als je een woord in het ei-lied hoort (of op de ei-plaat/ei-brief ziet), dan schrijf je het met ei. Hoor je het niet of zie je het niet, dan schrijf je het met ij.
Let op! Er zijn nog ei-woorden. Die woorden leer je later.
Woorden met ei schrijf je net als ei. Woorden met ij schrijf je net als ijs.
Luister en zing het ei-lied!
spellingweter 9
Woorden met au of ou
ls een woord in het au-lied of de au-strip komt, dan schrijf je het met een au. A Als je een woord niet in het au-lied hoort of op de au-strip ziet of niet van buiten hebt geleerd, dan schrijf je het met ou.
Let op! Er zijn nog au-woorden. Die woorden leer je later.
Woorden met au schrijf je net als saus. Woorden met ou schrijf je net als kous.
Luister en zing het au-lied! spellingweter 10
Spellingweters
117
Woorden met g of ch
Woorden met ch moet je onthouden.
Tip
Meestal schrijf je g!
Woorden met g schrijf je net als weg. Woorden met ch schrijf je net als zich.
Tip Als je twijfelt, kun je ook verlengen: >> wegen >> lachen
weg lach
Je hoort dan het verschil tussen g en ch. spellingweter 11
Woorden met een bijzondere uitspraak
Sommige woorden spreek je op een bijzondere manier uit (bv. alsjeblieft). Die woorden moet je onthouden.
Het zijn woorden net als lichtje, zachtjes, lyceum, veertig, zakdoek, ontdekken, openlijk ... spellingweter 12
Woorden met ie als i geschreven
In sommige woorden hoor je ie maar schrijf je i. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met ie als i schrijf je net als fabrikant. spellingweter 13
Woorden met ie als i geschreven
Soms hoor je na de ie een j, maar je schrijft een i. Bv. materiaal, radio, serieus en kampioen Die woorden moet je onthouden.
Woorden met ie als i schrijf je net als materiaal. Woorden met ie als i schrijf je net als radio. Woorden met ie als i schrijf je net als serieus. Woorden met ie als i schrijf je net als kampioen. spellingweter 14
118
Spellingweters
Woorden met th
In sommige woorden hoor je t maar schrijf je th. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met t als th schrijf je net als thee. spellingweter 15
Woorden uitgesproken met s geschreven als c
In sommige woorden hoor je s maar schrijf je c. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met s als c schrijf je net als cent.
spellingweter 16
Woorden met k geschreven als c of cc
In sommige woorden hoor je een k, maar schrijf je een c of een cc. Die woorden moet je onthouden.
De k als c schrijf je net als cactus. De k als cc schrijf je net als accordeon. spellingweter 17
Woorden met s(ie) als t(ie) geschreven
In sommige woorden hoor je s(ie), maar schrijf je t(ie). Die woorden noem je politie-woorden. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met sie als tie schrijf je net als politie. spellingweter 18
Spellingweters
119
Woorden met s(ie) als t(i) geschreven
In sommige woorden hoor je s(ie), maar schrijf je t(i). Die woorden moet je onthouden.
Woorden met s(ie) als t(i) schrijf je net als station.
spellingweter 19
Medeklinkercombinaties in moeilijke woorden
Sommige woorden hebben moeilijke medeklinkercombinaties. Die woorden moet je onthouden.
Bv. onmiddellijk, verrassing, de middellijn, misschien, de verrader, het koninkrijk ... spellingweter 20
Woorden met ee als é geschreven
In sommige woorden hoor je ee, maar schrijf je é. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met ee als é schrijf je net als café.
spellingweter 21
Woorden met s en k als c geschreven
In sommige woorden hoor je eerst een s en dan een k. Toch schrijf je die telkens met c. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met s en k als c schrijf je net als circus.
spellingweter 22
120
Spellingweters
Woorden met ie als y geschreven
In sommige woorden hoor je ie, maar schrijf je y. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met ie als y schrijf je net als baby.
spellingweter 23
Woorden met i als y geschreven
In sommige woorden hoor je i, maar schrijf je y. Die woorden met je onthouden.
Woorden met een gedekte i als y schrijf je net als Egypte.
spellingweter 24
Woorden met ee als er geschreven
In sommige woorden hoor je ee, maar schrijf je er. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met ee als er schrijf je net als diner. spellingweter 25
Woorden met ee als ai geschreven
In sommige woorden hoor je ee, maar schrijf je ai. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met ee als ai schrijf je net als trainen. spellingweter 26
Spellingweters
121
Woorden met oo als eau geschreven
In sommige woorden hoor je oo, maar schrijf je eau. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met oo als eau schrijf je net als bureau.
spellingweter 27
Woorden met oe als ou geschreven
In sommige woorden hoor je oe, maar schrijf je ou. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met oe als ou schrijf je net als journalist. spellingweter 28
Woorden met ai
In sommige woorden hoor je ij, maar schrijf je ai. Die woorden moet je onthouden.
De ai schrijf je net als militair. spellingweter 29
(Twee)klank in vreemde woorden
Vreemde woorden als clown, cowboy ... zijn woorden die je moet onthouden.
spellingweter 30
122
Spellingweters
Woorden uit het Engels
De schrijfwijze van woorden uit het Engels moet je onthouden. spellingweter 31
Woorden uit het Frans
De schrijfwijze van woorden uit het Frans moet je onthouden. spellingweter 32
Woorden met ks als cc geschreven
In sommige woorden hoor je ks, maar schrijf je cc. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met ks als cc schrijf je net als succes. spellingweter 33
Woorden met ks als x geschreven
In sommige woorden hoor je ks, maar schrijf je x. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met ks als x schrijf je net als examen. spellingweter 34
Woorden met k(w) als qu geschreven
In sommige woorden hoor je k(w), maar schrijf je qu. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met k(w) als qu schrijf je net als aquarium.
spellingweter 35
Spellingweters
123
Woorden met sj als ch geschreven In sommige woorden hoor je sj, maar schrijf je ch. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met sj als ch schrijf je net als choco.
spellingweter 36
Woorden met zj als g geschreven
In sommige woorden hoor je zj, maar schrijf je g. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met zj als g schrijf je net als giraf.
spellingweter 37
Woorden met zj als j geschreven
In sommige woorden hoor je zj, maar schrijf je j. Die woorden moet je onthouden.
Woorden met zj als j schrijf je net als journaal. spellingweter 38
124
Spellingweters
Vreemde woorden met a
Bij sommige woorden van vreemde oorsprong mag je na de a, die soms kort wordt uitgesproken, de medeklinker niet verdubbelen. Die woorden noem je banaan-woorden. Je moet ze onthouden. Veel van die woorden staan op de banaanplaat.
De korte a in sommige woorden van vreemde oorsprong schrijf je net als banaan. spellingweter 39
Spellingweters
125
Woorden waarbij je een regel gebruikt Woorden die eindigen op d of t, b of p
Verlengen!
Als je twijfelt, moet je verlengen.
Tip Verlengen doe je door aan het einde van een woord e, en of er toe te voegen: >> >> >> >>
hond tent heb pop
窶ドonden 窶フenten 窶ドebben 窶パoppen
Woorden die eindigen op d schrijf je net als hond. Woorden die eindigen op t schrijf je net als tent. Woorden die eindigen op b schrijf je net als heb. Woorden die eindigen op p schrijf je net als pop.
Let op! S oms zitten woorden op d of t in een ander woord verstopt (bv. brandweer). Denk na uit welke woorden de samenstelling bestaat. Verleng om te weten of je d of t moet schrijven. spellingweter 40
Woorden met gt of cht
Tok tok!
Na een korte klank schrijf je altijd cht, behalve in ligt, legt en zegt. ja
cht
Korte klank? nee gt Let op! De kip ligt in het hok, legt een ei en zegt tok tok. Ligt, legt en zegt komen van de werkwoorden liggen, leggen en zeggen. Je schrijft ze dus ook met g. Tip Als je twijfelt, kun je ook verlengen.
Woorden met gt schrijf je net als jaagt. Woorden met cht schrijf je net als gezicht.
Luister en zing het spellied! spellingweter 41
126
Spellingweters
Verdubbelen, verenkelen of gewoon schrijven Zo moet je verdubbelen (bv. vissen)
Hak het woord in klankgroepen. Pas de regel toe op de laatste klank van elke klankgroep. Hoor je op het einde van de klankgroep een korte klank, schrijf dan 1 klinker en 2Â medeklinkers. Ik luister naar het einde van de klankgroep.
Ik hoor een korte klank.
Ik schrijf 1 klinker en 2 medeklinkers.
vette vissen zonnen tussen kwallen
Zo moet je verenkelen (bv. apen)
Hak het woord in klankgroepen. Pas de regel toe op de laatste klank van elke klankgroep. Hoor je op het einde van de klankgroep een lange klank, schrijf dan 1 klinker en 1Â medeklinker. Ik luister naar het einde van de klankgroep.
Ik hoor een lange klank.
Ik schrijf 1 klinker en 1 medeklinker.
apen kopen dure kleren
Zo schrijf je gewoon
Hak het woord in klankgroepen. Pas de regel toe op de laatste klank van elke klankgroep. Hoor je op het einde van de klankgroep een andere klank, dan schrijf je gewoon. Ik luister naar het einde van de klankgroep.
Ik hoor een andere klank.
Ik schrijf gewoon.
jonge dieven worden meestal gepakt en krijgen flinke boetes
Tip Hoor je na de klinker twee verschillende medeklinkers, dan schrijf je ook gewoon.
Luister en zing het verenkel- en verdubbellied!
spellingweter 42
Spellingweters
127
128
Spellingweters
MAAR ... jij/je na pv: STAM
2e persoon enkelvoud jij STAM + t
3e persoon enkelvoud hij / zij / het / ... STAM + t
Tegenwoordige tijd (t.t.) 1e/2e/3e persoon meervoud wij / jullie / zij / ... STAM + en STAM + de(n) STAM + te(n)
Luister en zing de werkwoordenrap!
ik werk
jij speelt speel jij jij werkt werk jij zij werkt
hij speelt jullie werken
wij spelen
zij werkten
ik speelde
Twijfel je? Denk aan het werkwoord spelen of werken. Daar hoor je wat je moet schrijven.
ik speel
Verleden tijd (v.t.)
Let op! Hoor je d/t achteraan? Luister naar de wij-vorm.
Schrijf wat je hoort.
Geen Klankverandering klankverandering
Is het een pv?
Tip Als de stam al op een t eindigt, schrijf je niet nog eens een t. Dat is gewoon zo. bv. Hij eet.
1e persoon enkelvoud ik STAM
ja
Zoek het onderwerp en de pv.
Zo schrijf je werkwoorden
d t
spellingweter 43
Bv. gespeeld, geplaatst
trilt trilt niet
Hoor je d/t achteraan? Verleng. OF Luister naar de laatste klank voor de -en van de infinitief.
Bv. de vergrote foto, de verbrande vinger, gelopen, de uitgeputte jongen ...
Schrijf wat je hoort. Vergeet de spellingweters niet!
nee
Apostrof bij eind a, e, i, o, u of y
Je schrijft 's na een lange klank a, e, i, o, u of y wanneer die enkel geschreven is. Anders schrijf je s achteraan.
Let op! Na lange klanken die niet enkel geschreven worden, na é of na een doffe e schrijf je de s eraan (bv. pralines, cafés ...).
Woorden met ’s schrijf je net als opa’s.
spellingweter 44
Apostrof aan het begin van een woord
Op de plaats waar je letters weglaat, schrijf je een ' (apostrof ).
De ' (apostrof ) bij het begin van een woord of zin schrijf je net als 's Ochtends.
Tip Bij het begin van de zin schrijf je een hoofdletter bij het eerste volledige woord. Bv. 's Ochtends gaat Ali naar de moskee. spellingweter 45
Woorden met trema bij meervoud na ie
Bij woorden die eindigen op ie met een klemtoon, schrijf je in het meervoud ie + ën. Bij woorden zonder klemtoon op ie, schrijf je iën.
Woorden met een trema bij meervoud na ie schrijf je net als knieën of oliën. spellingweter 46
Woorden met trema bij meervoud na ee
Bij woorden met ee op het einde schrijf je in het meervoud ee + ën.
Woorden met een trema bij meervoud na ee schrijf je net als zeeën.
spellingweter 47
Woorden met een trema na i
Voor een juiste uitspraak schrijf je na de i een trema op de e.
Woorden met een trema na i schrijf je net als België.
spellingweter 48
Spellingweters
129
Woorden met een trema na e
Voor een juiste uitspraak schrijf je na ge en be een trema op de e of i (niet bij o of a).
Tip Je schrijft ook een trema op de e van reële.
Woorden met een trema na e schrijf je net als geërfd en beïnvloed. spellingweter 49
Woorden met een koppelteken
Je schrijft een koppelteken bij samengestelde aardrijkskundige namen en hun afleidingen. Je schrijft een koppelteken bij samenstellingen met Sint.
Samengestelde aardrijkskundige namen schrijf je met een koppelteken, net als in West-Vlaanderen. In samenstellingen met Sint schrijf je een koppelteken net als in Sint-Niklaas.
Tip Onze-Lieve-Vrouwekerk schrijf je met twee koppeltekens en kan afgekort worden als O.L.V.-kerk of als O.L.Vrouwekerk, telkens zonder koppeltekens tussen de afgekorte letters. Dat moet je onthouden.
spellingweter 50
Samengestelde woorden met een koppelteken
Je schrijft een koppelteken (en geen trema) tussen delen van samenstellingen om uitspraakverwarring tegen te gaan.
Het koppelteken in samenstellingen om uitspraakverwarring tegen te gaan, schrijf je net als na-apen. spellingweter 51
Koppelteken bij samenstellingen met ex en oud
Je schrijft een koppelteken in samenstellingen met ex en oud.
Het koppelteken in samenstellingen met ex schrijf je net als ex-directeur. Het koppelteken in samenstellingen met oud schrijf je net als oud-leerling. spellingweter 52
130
Spellingweters
Aanhalingstekens Een beginaanhaling >> Je plaatst geen punt op het einde van een beginaanhaling, maar je zet wel een komma na de aanhaling.
Bv. “In juni gaan we op zeeklassen”, zei de meester. >> Een uitroepteken en een vraagteken schrijf je binnen de aanhaling.
Bv. “Zorg maar dat je op tijd bent!“ riep Amina. “Gaat Bas niet mee?“ vroeg Maya.
Een eindaanhaling >> Voor de eindaanhaling plaats je een dubbele punt. >> De eindaanhaling begint met een hoofdletter. >> Alle leestekens (ook de punt) staan binnen de eindaanhaling.
Bv. Samira vroeg: “Gaan we dan ook zwemmen?” spellingweter 53
Hoofdletter aan het begin van de zin en bij persoonsnamen
Je schrijft een hoofdletter aan het begin van een zin. Ook de eerste letter van een persoonsnaam schrijf je met een hoofdletter (bv. Jan, Piet, Karel).
Bv. Gisteren gingen Jan en Piet naar de kermis.
Let op! Alle eigennamen schrijf je met een hoofdletter, uitgezonderd bij: >> >> >> >>
weekdagen (maandag, dinsdag ...) maanden (januari, februari ...) seizoenen (herfst, winter ...) windrichtingen (noordoosten ...) spellingweter 54
Spellingweters
131
Hoofdletter bij aardrijkskundige namen: straten, steden, landen, talen en nationaliteiten
Aardrijkskundige namen (straten, steden, landen ...) schrijf je met een hoofdletter. Ook afleidingen van aardrijkskundige namen (talen, nationaliteiten) schrijf je met een hoofdletter. Je schrijft een hoofdletter bij aardrijkskundige namen net als: >> >> >> >>
Jan woont in de Zeeweg in Rotterdam. Rotterdam is een grote stad in Nederland. Jan heeft de Nederlandse nationaliteit. Hij spreekt Nederlands. spellingweter 55
Hoofdletter bij namen van feestdagen
Feestdagen schrijf je met een hoofdletter.
Feestdagen schrijf je met een hoofdletter net als Kerstmis, Pasen, Suikerfeest, Moederdag ... spellingweter 56
Hoofdletter bij personen en zaken die als heilig worden beschouwd
132
Personen en zaken die als heilig worden beschouwd, schrijf je met een hoofdletter.
Personen of zaken die als heilig worden beschouwd, schrijf je met een hoofdletter net als God, Jahwe, Allah ... spellingweter 57
Spellingweters
Ei-brief 1
Hoi lieve oma en opa, Ik ben er, hoor! En papa en mama ook. Op dit eiland vieren we vakantie. We hebben twee dagen moeten reizen. Papa en mama waren allebei moe toen we aankwamen. Nou, ik niet! Ik ben naar het zwembad gegaan. Daar kwam ik een aardig meisje tegen. “Hoi!” zei ze. “Ik ben de keizer van dit eiland.” Dat vond ik gek, maar toen begon ze te lachen. “Zo heet ik: Lieke de Keizer”, legde ze uit. Ze is iets ouder dan ik, maar wel de kleinste van ons twee. Je kunt heel erg met haar lachen. Ik ben nu haar vriendin. Ze praten hier ook in een vreemde taal. Daarnet moest ik prei en eieren gaan kopen. In de winkel lagen allerlei dingen, maar geen eieren. De eigenaar van de winkel begreep niet wat ik moest hebben. Toen deed ik een kip na. Ik deed net of ik een ei legde. De meneer moest keihard lachen, maar snapte me wel. Nu neem ik afscheid van jullie. Volgende maand ben ik weer thuis. Tsjie-aa-oo (zoiets zeggen ze hier), Drie dikke XXX
133
Ei-brief 2
Lieve kleindochter, Goed dat jullie eindelijk veilig zijn aangekomen! Het zijn mooie eilanden, maar moeilijk te bereiken. Ik ken ze. Oma en ik zijn er beiden vroeger ook geweest. Ik had me heilig voorgenomen er ooit terug naartoe te gaan. Daar is tot nu toe weinig van gekomen. Eigenlijk ben ik heel jaloers op je. Zullen we naar je toe komen? Ik kan je leiding geven als je het eiland wilt verkennen. Of scheidsrechter spelen als jij en oma niet weten waarheen eerst. Ik zie mezelf wel als de opa-leider. Ik wil niet geheimzinnig doen, maar er schijnt ergens op het eiland een kostbare schat te liggen ... Ik maak maar een grapje, hoor. Ik wil wel graag met oma komen. Anders zou ik voor een paar weken van je oma moeten scheiden. Dat nooit! Ik moet nu eindigen. Doe je papa en mama de groeten. Liefs, Opa
134
Ei-lied Refrein ’t Was op een dag in mei, dat het zielig kipje zei: “M’n ei, m’n ei, m’n ei! Waar is toch m’n ei? Ik had het nog maar net gelegd en nu is het dan zomaar weg. M’n ei, m’n ei, m’n ei! Waar is toch m’n ei?” Midden op de hei stond een geit op een grote kei. Kip vroeg: “Heb je misschien m’n schitterende ei gezien?” Geit heeft toen verklikt: “Jouw ei, dat is gepikt!” Refrein In de wei daar stond een koe. De kip liep naar haar toe. De koe zei: “Kipje lief, ’t is gestolen door een dief! Die bleef hier niet lang staan. Hij is op reis gegaan.” Refrein Het kipje ging toen vlug heel sip naar huis terug. Onder zeil stond kipjes hok. Daar zat iets op haar stok. Kip zag wie het had gedaan. De dief, dat was de ... haan! Refrein Van een klein stukje klei kneedde de kip een ei. Ze wierp het tegen de haan zijn oor, die ging er met de trein vandoor. ‘t Einde was niet top. De boer at ‘t eitje op! ’t Was op een dag in mei, dat het zielig kipje zei: “M’n ei, m’n ei, m’n ei! Waar is toch m’n ei? Ik had het nog maar net gelegd en nu is het zomaar weg. M’n ei, m’n ei, m’n ei! Dat was dus m’n ei!”
135
Au-lied Refrein Ik ben de au, de au van flauw. Ik zit in saus en ook in paus. Maar minder fijn: ik hoor bij pijn ... Au! Au! Au! Au! In het woordje auto zit ik ook. Ik kringel weg in blauwe rook. Ik sta graag op voor dag en dauw en eet mijn soep het liefste lauw. Refrein De otjes-ou dat is mijn broer. Als ik hem plaag, zegt hij heel stoer: “Stop daar nu mee, doe niet zo flauw, of ik mep je bont en blauw!” Refrein Ben jij gauw moe, omdat ’t snel gaat? Haal kauwgom uit een automaat. Kauw kalmpjes en naar hartenlust, tot je voelt: wauw! – ik ben uitgerust. Refrein Ik zit in woorden zoals pauw, augustus en een beer zijn klauw. Hoor je me snauwen en op deuren bonzen, dan mag je gerust je wenkbrauw fronsen.
136
Spellied Refrein Ik zal je vertellen, ik ben dol op spellen. p of een b? Hond met een d. Of moet dat met t? Ik zit er niet mee. Dat zijn geen zaken die mij kwellen, want ik ben dol ... op spellen. Simpele regels helpen mee, zoals bij aai en oei en ooi. Je schrijft een i, en dus geen j. Nooit meer een fout, is dat niet mooi? Refrein Met ieuw en eeuw zijn er woorden die last zouden kunnen geven. Schrijf uw waar je die hoorde, maar die worden steeds geschreven. Refrein Let goed op bij wat ik nu zing, je hoort en schrijft n en een g. In het geval van het woord ring maar in bank doet de g niet mee. Refrein Wil je deze puzzel kraken: schrijf je ng of toch nk? Dat hoor je bij het langer maken, mengen, denken, dus ga maar na. Refrein Nog een probleem waar ik aan dacht, is cht of g met t? Bij zucht en recht en dicht en lacht, is de klank kort dus ... cht. Refrein Het woord zegt komt van zeggen, vandaar dus de g, die je ziet. Zo ook met liggen en leggen. Hier gebruik je cht dus niet.
137
Verenkel- en verdubbellied Refrein Je ziet niet altijd wat je hoort. Je hoort niet altijd wat je ziet. Bij de juiste spelling van een woord, helpt misschien dit klankenlied. Zing maar mee en met z’n allen: vette vissen zonnen tussen kwallen. Maar hoe schrijf je die woorden goed? Deze regel vertelt je hoe het moet: klinkt het einde van de klankgroep kort, weet je vanzelf hoe het geschreven wordt. Onthoud dit en schrijf maar mee: van klinkers één, van medeklinkers twee. Refrein Zal ik eens iets geks beweren? Rare apen kopen dure kleren. Maar hoe schrijf je die woorden goed? Deze regel vertelt je hoe het moet: klinkt het einde van een klankgroep lang, ga bij het schrijven niet zomaar je gang. Onthoud dit en schrijf meteen: van de klinker en de medeklinker één. Refrein Nog een zin aan elkaar geplakt: jonge dieven worden meestal gepakt. Maar hoe schrijf je die woorden goed? Deze regel vertelt je hoe het moet: klinkt het einde niet lang of kort, weet je vanzelf hoe het geschreven wordt. Onthoud dan: bij dit soort van woord schrijf je gewoon de klank op die je hoort. Refrein
138
Werkwoordenrap Een werkwoord, ’t is ongehoord wat je daarmee kunt. Niet verkeerd dat deze rap jou de regels leert. De eerste stap die gaat rap: zoek het onderwerp. Zoek dan ook de pee vee, aan de slag ermee. Geen pee vee? Niks: “O, jee!” Schrijf op wat je hoort en bedenk: je hebt toch spellingweters nog. Dus het touw dat je knoopt: het geknoopte touw. En de vrouw die zich kleedt: de geklede vrouw. Gemaakt met dee, of met tee? Maak er gemaakte van. En de man die jij plaagt, is een geplaagde man. Wel pee vee? In tee tee? Ik gebruik de stam. Stam plus tee, plus ee - en: regels die ik ken.
139
vervolg Werkwoordenrap Speelt hij? Spelen wij? Ja, straks na de bel. Werkt hij? Werken wij? Nou, dat dacht ik wel! Maar let op, want met je is het stam plus tee. Maar staat je na peevee: doet die tee niet mee. Ik rap rap een rappe rap met alle regels die ik heb. Werkwoorden moeilijk? Neen toch, dat is niet zo. Laat ze maar komen, ik zeg: “Yo!” Laat ze maar komen en ik zeg: “Yo!” Wel peevee? In vee tee? Met een klank die blijft? de of te, den of ten is dan wat je schrijft. Speelde ik? Speelden wij? Ja, straks na de bel. Werkte ik? Werkten wij? Nou, dat dacht ik wel!
140
vervolg Werkwoordenrap Wel peevee? In vee tee? Met een andere klank? Werk voort. Ongestoord. Schrijf op wat je hoort. Dus: ik zoek, wordt: ik zocht, want dat hoor je dus. En ik zeg, wordt: ik zei. ’t Is geen zware klus. Sneed met dee, of met tee? Zet dan wij ervoor. Zo hoor je ‘t wordt: sneden. Ja, ik heb het door! Ik rap rap een rappe rap met alle regels die ik heb. Werkwoorden moeilijk? Neen toch, dat is niet zo. Laat ze maar komen, ik zeg: “Yo!” Laat ze maar komen en ik zeg: “Yo!”
141
Ei-lijst
142
Au-lijst
Mijn moeilijke woorden
143
144