Noordermarkt - 400 jaar/year streetwise Amsterdam

Page 1


‘De Noordermarkt is het kloppend hart, de ziel van Amsterdam waar iedereen welkom is en zich welkom voelt. Een authentieke plek. Dat begint zeldzaam te worden in deze tijden.’

– Annemarie (klant)

‘The Noordermarkt is the beating heart, the soul of Amsterdam, where everyone is welcome and feels welcome. An authentic place. That is becoming rare in these times.’

– Annemarie (customer)

Inhoud Content

Voorwoord

Foreword

Voorwoord

Foreword

De Noordermarkt is een onderdeel van mijn leven zolang ik me kan herinneren. Ik was pas acht jaar oud toen mijn tante me voor het eerst meenam naar de markt met een eenvoudige taak: zoek acht identieke knopen. Ik zocht met mijn kleine vingers, tastend door de ontelbare schatten voor me. Dat was het moment waarop mijn liefde voor de markt en de vreugde van het zoeken naar verborgen pareltjes werd geboren. Decennia later bestaat diezelfde kraam nog steeds waar knopen en kant worden verkocht en ik voel me nog steeds aangetrokken door de magie van het zoeken. Ik ben inmiddels bijna vijftig jaar kunstschilder waarbij ik mijn emoties als inspiratiebron gebruik. In de vroege jaren, als pas gescheiden alleenstaande moeder, moest ik een manier vinden om te overleven. Ik begon mijn schilderijen op markten te verkopen, waarbij ik mijn kwetsbaarheid verwerkte in mijn werk. Het was een moeilijke tijd maar die heeft me gevormd. Die kwetsbaarheid is altijd een centraal thema in mijn kunst gebleven. In veel opzichten is de Noordermarkt een verlengstuk van die reis geweest. Een plek van authenticiteit, verbinding en stille kracht.

The Noordermarkt has been a part of my life for as long as I can remember. I was just eight years old when my aunt first took me there, giving me a simple task: find eight identical buttons. I searched with my little fingers, sifting through the countless treasures before me. That was when my love for the market and the joy of seeking hidden gems was born. Decades later, that very same stall still exists, selling buttons and lace, and I continue to find myself drawn to the magic of the search.

I have been a painter for nearly fifty years, using my emotions as inspiration. In the early days, as a newly divorced single mother, I had to find a way to survive. I began selling my paintings at fairs, channelling my vulnerability into my work. It was a difficult time, but it shaped me. That vulnerability has remained a central theme in my art. In many ways, the Noordermarkt has been an extension of that journey – a place of authenticity, connection, and quiet strength.

I have always been somewhat of a recluse, but the market has served as my connection to the world. Every Saturday and Monday, I am there among my people. Market people are special – genuine, warm, and unwavering in their dedication. When I was battling cancer, feeling weak and uncertain, the market became a source of comfort.

The vendors and visitors never failed to ask how I was doing, offering kindness and support. Their simple gestures reminded me that I was not alone but part of something bigger –a community.

‘Ik wil dat de nieuwe generatie deze plek omarmt en de waarde ervan begrijpt.’

Ik ben altijd wat teruggetrokken geweest, maar de markt diende voor mij altijd als verbinding met de wereld. Iedere zaterdag en maandag ben ik daar, tussen mijn mensen. Marktmensen zijn bijzonder – oprecht, warm en standvastig in hun toewijding. Toen ik ziek was, worstelend met kanker, me zwak en onzeker voelend, werd de markt een bron van comfort. De standhouders en bezoekers vroegen altijd hoe het met me ging, boden vriendelijkheid en steun. Hun eenvoudige gebaren herinnerden me eraan dat ik niet alleen was, maar deel uitmaakte van iets groters. Van een gemeenschap.

Misschien vinden sommige kunstenaars hun rust in cafés, maar voor mij is het altijd de Noordermarkt geweest. Hier zie ik een stille toewijding: mannen en vrouwen die bij dageraad opstaan, de wind en regen trotserend om hun marktkramen met trots op te zetten. Ik bewonder ze diep. Ik koester ze. De markt is niet alleen een plek van koop en verkoop: het is een levend ademend geheel, een ontmoetingsplek van verleden en heden, jong en oud. Een plek waar mensen elkaar begroeten, waar gesprekken vanzelf ontstaan en waar de tijd vertraagt midden in de hectiek van het moderne leven.

De markt biedt een zeldzame ruimte waar mensen even kunnen ontsnappen aan het ritme van de moderne tijd en zich weer kunnen verbinden met iets diepers. Door dit boek te lezen zien we de schoonheid en het belang van de markt.

De geest van de Noordermarkt omvat niet alleen de goederen die te koop zijn, maar ook de uitwisselingen tussen vreemden, de verhalen die boven een kop koffie worden gedeeld en het gevoel van continuïteit van generaties die door de markt trekken.

Dit boek over de Noordermarkt is van onschatbare waarde. Het is niet slechts een verzameling herinneringen of foto’s, het is de bewaard gebleven ziel van de Noordermarkt. Het vangt de gezichten, de texturen en de verhalen – de essentie van wat deze markt zo kenmerkt. In een wereld die voortdurend verandert, waar zulke plekken makkelijk verloren kunnen gaan door ontwikkeling of verwaarlozing, is dit boek een getuigenis van het belang van zulke plekken. Het herinnert ons eraan wat er gebeurt wanneer mensen samenkomen in een gedeelde ruimte.

Ik zie jonge vrouwen bij dageraad aankomen op zoek naar vintageschatten, net zoals ik dat jaren geleden deed. Het geeft me hoop. Ik wil dat de nieuwe generatie deze plek omarmt en de waarde ervan begrijpt. Als de markt ooit zou verdwijnen, waar zouden we dan heen gaan? Wat zouden we verliezen? Dit boek maakt de Noordermarkt onsterfelijk, zodat de erfenis niet alleen herinnerd wordt, maar ook begrepen en gewaardeerd. Het is zowel een eerbetoon als een oproep tot actie. Om de geest van gemeenschap en verbinding die de Noordermarkt vertegenwoordigt, te beschermen.

Mogen we altijd zulke plekken hebben waar mensen samenkomen, waar het leven vertraagt en waar de zoektocht naar kleine schatten – zowel tastbare als ontastbare – nooit echt eindigt. Door de Noordermarkt te bewaren, bewaren we de essentie van wat het betekent om mens te zijn. ◆

ANS MARKUS, KUNSTENAAR

‘I want the new generation to embrace this place and understand its value.’

Perhaps some artists find solace in cafés, but for me, it has always been the Noordermarkt. Here, I witness a quiet devotion: men and women rising at dawn, braving wind and rain, and setting up their stalls with pride. I admire them deeply. I cherish them. The market is not just a place to buy and sell; it is a living, breathing entity, a meeting ground for past and present, young and old. It is a place where people greet each other, where conversations spark naturally, and time slows down amidst the fast pace of modern life.

The market offers a rare space where people can step off the treadmill of modernity and reconnect with something deeper. Through this book, we witness the beauty and importance of the market. Its spirit encompasses not just the items for sale but the exchanges between strangers, the stories shared over a coffee, and the sense of continuity from generations of people passing through.

The Noordermarkt book is incredibly important. It is not just a collection of memories or photographs; it is a preservation of the soul of the Noordermarkt. It captures the faces, the textures and the stories – the very essence of what makes it irreplaceable. In a constantly changing world, where spaces like these can easily be lost to development or neglect, this book serves as a testament to the significance of such places. It is a reminder of what happens when people come together in a shared space.

I see young women arriving at dawn, searching for vintage treasures, just as I did many years ago. It gives me hope. I want the new generation to embrace this place and understand its value. If the market were ever to disappear, where would we go? What would we lose? This book immortalises the Noordermarkt, ensuring its legacy is not only remembered but also understood and appreciated. It is both a tribute and a call to action – to protect the spirit of community and connection that the Noordermarkt represents.

May we always have places like this – where people come together, where life slows down, and where the search for little treasures, both tangible and intangible, never truly ends. In preserving the Noordermarkt, we preserve the very essence of what it means to be human. ◆

Introductie Introduction

In de vroege ochtend is het leeg en stil op de Noordermarkt, het plein in de Amsterdamse Jordaanbuurt tussen Noorderkerk en Prinsengracht. Maar dit duurt niet lang. Als een windvlaag is er opeens beweging en geluid. Ronkende wagens trekken opleggers geladen met marktkramen het plein op, er schalt gelach en geroep in onvervalst Amsterdams en Indiaas. Even later klinken er snerpende geluiden door het geschuif met metalen kraamframes en harde klappen van brede zware planken. De ene na de andere kraam verrijst en in geen tijd staat de markt van de Noordermarkt in een omarming met de Noorderkerk. Handelaren arriveren met overvolle bestelwagens of met volgeladen fietsen en karretjes. Gesprekken van weerzien klinken alom en even later drommen marktlui om de marktmeester in de hoop op een kraam voor die dag. Gevolgd door druk gedoe van bestelwagens die zich tussen de stallen doorwurmen op weg naar de toegewezen plek. Het inrichten van de stallen gebeurt met touwen, zeilen, klemmen, doeken en rekken en verloopt indrukwekkend geroutineerd. In een oogwenk hebben de marktlieden de kale marktkramen omgetoverd tot kleurrijke paleisjes met allerhande handelswaar – dat alles gebeurt onverstoorbaar onder welke weersomstandigheid dan ook.

At dawn, in the heart of Amsterdam’s Jordaan neighbourhood, the Noordermarkt is an empty canvas of quietude. Nestled between the Noorderkerk and Prinsengracht, the square lies still and untouched. However, this tranquillity is fleeting as a bustling transformation is soon to occur.

Suddenly, like a gust of wind, the air comes alive. The rumble and roar of trucks stacked with clanking metal rods, ready to be assembled, echo through the streets. The sounds of metal frames screeching as they slide into place and the thud of heavy planks reverberate through the morning air. The sun slowly rises, and one by one, the stalls emerge from the ground, the market unfurling like a colourful blanket across the space, weaving itself around the historic church (Noorderkerk).

The clatter of vans, trailers, bicycles, and carts, weighed down and bursting with merchandise, slowly trickles into the square. Laughter and shouting ring out in a medley of excited voices as the reunited vendors gather around the market master, eager to claim their spots for the day. The buzz intensifies as they fan out to set up their stalls with tarps, racks, clamps, and ropes, each expertly arranged with almost ritualistic precision, ready for any weather condition. In the blink of an eye, the empty square is transformed by the hands of the vendors into a vivid tapestry - an enduring symbol of Amsterdam’s spirit, resilient to the forces of weather, time and change.

De eerste klanten melden zich. In deze stad, ook wel ‘Venetië van het Noorden’ genoemd, is er op de Noordermarkt elke marktdag steevast het gegons van Amsterdammers, dagjesmensen en buitenlandse toeristen uit alle windstreken die schouder aan schouder over de markt schuifelen. Aangenaam is het contact met de marktlui die tijd hebben voor een luisterend oor, een opbeurend gesprek, een grap, een grol. Verrassend is het gevarieerde aanbod van gebruikt en nieuw textiel, antiek, brocante, biologische producten en allerhande artikelen die in geen winkel zijn aan te treffen. Historisch is de ambiance tegen de achtergrond van de Amsterdamse grachtengordel. Gemoedelijk is de sfeer, want iedereen is hier welkom ongeacht verschillen in leeftijd, geslacht, nationaliteit of religie.

In de namiddag dooft de marktdag geleidelijk uit met afbouwen, opstapelen, inpakken, napraten. En dan, als een windvlaag die alles uitwist, is het plein opeens weer leeg en stil. ‘Het is als eb en vloed’, zegt een marktondernemer. ‘Uit het niets ontstaat opeens een golf van activiteit en het verdwijnt ook zo weer.’

Zo gaat het al meer dan 400 jaar op de Noordermarkt en nog steeds, elke zaterdag en elke maandag. Dat mag bijzonder heten in een tijd dat markten te lijden hebben van internetverkoop en goedkoop aanbod van winkelketens.

Dit boek laat zien dat de Noordermarkt gedragen wordt door bijzondere marktlui, ondernemers pur sang. En dat het meer dan een plek is om spullen te kopen. Omdat deze markt een monument is van sociale binding voor duizenden Amsterdammers. De prachtige foto’s onthullen de unieke gezichten, de plekken en de verhalen die staan voor deze markt. Dit boek is een eerbetoon aan een gemeenschapsgevoel, aan een stedelijke oase midden in het drukke moderne leven. Laat dat behouden blijven…

‘Op de Noordermarkt komt alles samen! En mag iedereen zichzelf zijn. Een gouden plek die hopelijk nog 400 jaar bestaat.’ – Laura (klant)

In this dense city, known as the Venice of the North, people venture out every Monday and Saturday, rain or shine, to discover that special something. The air is thick with the hum of locals, curious visitors, and tourists shuffling through the market shoulder to shoulder, alive with the same excitement our ancestors felt in the old days of barter and trade as they searched for that pearl amidst all the clutter.

Imagine two of the Netherlands’ most renowned painters weaving through its stalls. In the 1600s, Rembrandt lived just a stone’s throw away, gathering inspiration and supplies that he would later use to create his masterpieces. In the 19th century, Vincent van Gogh visited the Noordermarkt during his brief stay in Amsterdam. They lived in different eras and led different lives, yet both found something timeless in the city’s heart that would echo in their art.

The market was and continues to be a social hub where casual conversations flow effortlessly between vendors and their customers. Humour and camaraderie are as much a part of the experience as the wares being sold. The range of goods on offer is nothing short of surprising – an eclectic mix of textiles, antiques, fresh organic produce, bric-a-brac, and treasures waiting to be discovered.

Amsterdam is a melting pot, full of rich history, culture, and originality, which is reflected in the market. Everyone is welcome – there are no distinctions of age, gender, nationality or religion. Diversity is not just celebrated; it is the heartbeat of the market, where connection thrives in all its forms.

As the day draws to a close, the energy begins to dwindle. The clang of stalls being dismantled, goods packed away, and the last vendors saying their goodbyes is reminiscent of a Tibetan sand mandala, carefully and artfully created, then brushed away as if it had never existed. One vendor describes it as the ebb and flow of the ocean: ‘A wave of activity surges up from nowhere and dissipates just as quickly.’

This is how the Noordermarkt has been for nearly 400 years. In an age where technology, online shopping, chain stores and instant gratification permeate our culture and threaten the existence of markets, the Noordermarkt continues to thrive.

With this book, we aim to show you that the Noordermarkt is more than just a place to buy goods; it is also a place to meet people and celebrate the rich fusion of life. Through captivating photography, this book reveals the unique faces, places, and stories that represent the ever-evolving market, inviting readers to experience the timelessness that unites us all.

This book is a tribute to the magic of human connection and the enduring spirit of community, emphasising the importance of preserving this urban haven amidst the hustle and bustle of modern life.

‘Everything comes together at the Noordermarkt! And everyone can be themselves. A golden place that will hopefully continue to exist for another 400 years.’

– Laura (customer)

Noordermarkt, ca. 1915 en / and 2025

Een markt met diepe wortels

Amsterdam telt ongeveer dertig markten, meer dan enige andere stad in Europa. De Noordermarkt, één van de best lopende, is met zijn ruim 400 jaar na de Nieuwmarkt de oudste markt van Amsterdam. Het geheim van vitaliteit op hoge leeftijd? Dat schuilt deels in het karakter van een speciale markt en in een diepgewortelde verbondenheid met het verleden. In de 15e, 16e en 17e eeuw toen Amsterdam supermarkten nog warenhuizen had en nauwelijks winkels telde, vormden markten de basis van de stadseconomie.

De burger sjouwde voor de dagelijkse benodigdheden van markt naar markt. Letterlijk, want er was voor bijna elk product een aparte markt: voor varkens, voor schapen, kalveren, ossen, vis, pluimvee, groente, zuivel, graan, brood en beschuit, fruit, bier, zout, turf, hout, brandhout, steen en kalk, stro, hennepvezels, bomen, linnen- en garen, bloemen en geneeskrachtige kruiden.

Het aantal markten bleef in de loop der tijd toenemen, gelijke tred houdend met de stelselmatige uitbreidingen van de stad. Al die markten, al die marktlui, klanten, karren en schepen – het was dagelijks een drukte van belang in Amsterdam. Ook tussen de marktlui zelf. Want in de strijd om het bestaan had de ‘grootste bek de beste plek’, zoals marktlui zeggen. De overlevering rept van ‘veelvuldige, luidruchtige twistgesprekken, veel rumoer, ruzieachtig smijten met spullen en riskant gevecht’. Het werd de marktondernemers verboden elkaar ‘te verwonden, aan de haren te trekken of met de vuisten te bewerken’. Het stadsbestuur constateerde dat ‘het marktvolkje vrijgevochten is en weinig ontzag heeft.’ Bestuurders, gilden, marktmeesters en keurmeesters hadden dan ook de handen vol aan het handhaven van de orde en aan het toezien op het naleven van belastingplicht en de officiële regels voor gewicht, versheid en originaliteit.

A Market Steeped in History

The Noordermarkt is situated in Amsterdam’s picturesque Jordaan neighbourhood. Every cobblestone in this vibrant and historic area holds countless stories, enhancing the market’s timeless charm and rich legacy. The city is home to around thirty markets, more than any other in Europe. The Noordermarkt, one of the most popular, has stood as a testament to the endurance of commerce and community for approximately 400 years. What is the secret to its survival when so many other markets have faded away?

The answer can be traced back centuries – to a time when Amsterdam didn’t have department stores, supermarkets, or shops of any kind. Instead, markets were the beating heart of the city’s economy, providing everything from livestock and fresh produce to textiles, firewood, hemp fibres, trees, flowers, medicinal herbs, and even beer. These markets laid the foundation for the thriving culture that would later give rise to the Noordermarkt.

From the very beginning, the Noordermarkt was full of energy and life. Traders set up makeshift stalls, hawking their goods with loud calls and friendly banter. It wasn’t all harmonious –arguments over prime spots and prices were common. One story tells of a cheesemonger in the 1700s who became so frustrated with her competitor undercutting her prices that she hurled a wheel of Gouda straight at him. Despite the occasional chaos, the market quickly evolved into a community hub. Farmers arrived at dawn with carts piled high with produce, and locals strolled through the square, haggling over eggs and catching up on the latest gossip.

Noordermarkt 1894, gezien vanaf de Prinsengracht / Noordermarkt 1894, as seen from the Prinsengracht

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.
Noordermarkt - 400 jaar/year streetwise Amsterdam by uitgeverijdekunst - Issuu