Leerboek voetverzorging/pedicure Doen
© 2019 Uitgeverij Container BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN: 978-90-70502-36-2 Tweede druk 2019 Vormgeving: Uitgeverij Container Eindredactie: Uitgeverij Container
Dijkhuizen 13 7961 AE Ruinerwold Tel. 088-3745440 info@uitgeverijcontainer.nl | www.uitgeverijcontainer.nl
Leerboek voetverzorging/pedicure Doen Leerstof voor de competentiegerichte opleiding tot pedicure
INHOUDSOPGAVE
Het beroep pedicure 9 Toen en nu 11
Deel 1
Voorbereiden
21
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Werkruimte Apparatuur Materialen Ambulant werken Gezond werken
23 30 34 36 37
Deel 2
Behandelen
61
2.1 2.2 2.3
Anamnese Voetonderzoek Behandelplan
63 67 89
Deel 3
Behandelmethoden
91
Besmetting voorkomen Basisbehandeling uitvoeren Bijzondere behandelingen
93 94 98
3.1 3.2 3.3
Deel 4
Advies en verkoop
105
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
De kunst van het communiceren Producten voor de voetverzorging Huidbeschermende middelen Schoenen Zolen
107 114 125 138 157
Deel 5
Arbo
165
Principe en doel van de Arbowet
167
Woordenlijst
175
5.1
7
Toen... Al in het oude Egypte van ongeveer 1500 jaar voor Christus waren er mensen die zich hadden gespecialiseerd in het verzorgen en behandelen van voeten. In een papyrusrol uit die tijd, de ‘Papyrus Ebers’, vinden we zelfs enkele therapieën voor het behandelen van ‘eksterogen’ (zo werd het in de originele teksten genoemd). Dit zou kunnen door het opleggen van jeneverbessen of andere soorten bessen. Ook een pakking van gekookt koeienvet zou goede resultaten bieden, mits de voet vier dagen ingepakt zou blijven... De Chinezen, de Babyloniërs en andere prehistorische volkeren hielden zich bezig met behandeling van de voet. Voetproblemen zijn dus van alle tijden. In het oude Griekenland werd hygiëne belangrijker gevonden dan decoratie. In deze tijd ontstond ook een scheiding tussen cosmetische (verzorgende) en medische (behandelende) kennis en handelen. De arts Hippocrates, die op het eiland Kos een gezondheidscentrum Aesklepios beheerde, legde strenge regels vast voor wat als een uitgesproken ziekte werd beschouwd en wat diende tot behoud van gezondheid en uiterlijk schoon. Hij beschreef eksterogen als een kwaal voor de mensheid. Over eeltvorming zegt deze vader van de geneeskunde: ‘wanneer de huid dik en hard is, moet deze voorzichtig worden weggesneden, doch zonder te verwonden’. De Romeinen namen veel gebruiken over van de door hen overwonnen volkeren. Hierdoor ontstonden de openbare badhuizen, de thermen, waarvan iedereen gebruik maakte. Men kon hier verschillende behandelingen ondergaan, waaronder behandelen van de voeten. Caius Plinius Secundus (rond 25 na Christus) schreef de volgende kuur voor tegen wratten en eksterogen: ‘men gaat met de rug liggen langs een grenslijn en wel op de twintigste dag van de maandstand en strekke de handen boven het hoofd. Dan pakke men een willekeurig ding dat binnen handbereik is en wrijve daarmee over de wratten. Zij zullen snel verdwijnen.’ Tegen de eksterogen gaf hij de volgende remedie: ‘Ziet men een vallende ster, giet dan snel wat azijn over de scharnieren van een deur en men kan er zeker van zijn dat de clavus verdwijnen’. Ongeveer een eeuw later meent Celsus dat eksterogen niet alleen aan de voeten kunnen zitten, maar ook op andere plaatsen. Hij adviseert het eksteroog met wortel en al uit te snijden. ‘Indien de wortel blijft zitten, komt de likdoorn weer terug’, zo meende hij. Ook kan men, volgens 11
Celsus, de wortel weg krijgen door op de weggesneden likdoorn een soort hars aan te brengen vermengd met gemalen molensteen en stof. De huid rondom de likdoorn diende met bladeren te worden afgedekt, opdat de gezonde huid gespaard zou blijven. Weer drie eeuwen later gaf Marcellus Empiricus het volgende advies: het beste middel om eksterogen, die door wrijving met schoeisel zijn ontstaan, te bestrijden, is de schoenen te verbranden en de as van deze schoenen te vermengen met olie en dit op de eksterogen te leggen. In het Europa van voor de Middeleeuwen behandelde men het ‘eksteroog’ chirurgisch. Paulus van Aeginia (7e eeuw na Christus) schreef daarover het volgende: ‘We snijden het eksteroog rondom in, pakken hem met een pincet en snijden hem met een ravensnavelmes of een aderlaatlancet met wortel en al uit. Sommigen gebruiken hierna, om herhaling te voorkomen, het brandijzer! Ik weet trouwens dat veel artsen al deze genoemde uitwassen met het zogenaamde koude etsmiddel kunnen laten verdwijnen…’ In het Europa van na de Middeleeuwen, honderden jaren later werd het zonderlinge middel van Mercellus Empericus weer in alle ernst aanbevolen, doch nu vermengd met loodoxide! En wel door een zekere Johann Gottfried Essing (1744-1806). Hij schrijft: ‘neem een oude schoen, verbrand die en vermaal de rest tot poeder. Neem van dit poeder een loot (10 gram) en evenveel loodoxide. Wrijf alles in een loden mortier goed door elkaar. Meng er dan zoveel rozenolie door, tot alles de consistentie heeft van pommade en leg dit op de plek.’ Toen is ook de ‘viltring’ uitgevonden, die we nu nog gebruiken om een likdoorn drukvrij te leggen. Ongeveer in 1855 paste Sigmund Wolffsohn een Oostenrijks patent toe, waarbij likdoornringen worden genoemd. Hij maakte deze uit vuurzwam, bestreek ze met ‘gummi’ en plakte er zijde op. Een geliefd volksmiddel tegen likdoorns, wat men geregeld tegenkomt in de literatuur uit die tijd is: ‘spek van een versgeslacht varken. Het rauwe varkensvet, of reuzel, is hiervoor ook bruikbaar. Dit spek of vet moet men warm, dagelijks minstens één- of tweemaal op de likdoorn leggen’, dit volgens Juncker, 1722. Als weekmakend middel werden ook ‘gekookte pruimen, rozijnen en de vethuid die boven reuzel zit’ aanbevolen. Heinrich Ettmüller (1644-1685) adviseert een bijzonder luguber middel om op likdoorns te leggen: ‘neem het groene mos dat groeit op de schedel van een persoon die een gewelddadige dood is gestorven en wiens lichaam lange tijd aan de lucht is blootgesteld geweest. Leg dit groene mos op de likdoorn en deze zal snel verdwijnen.’ 12