Spiegel december 2022

UilenSpiegel viert

haar 25-jarig bestaan

Colofon

Hoofdredactie: Maarten Robberechts

Eindredactie: Filip Van Dorpe, Karen Callaert, Sil Popelier en Tom Van den Abeele

Redactie: Ann Buekenhoudt, Ann Van de Vloet, Bert, Els Ceyssens, Christel G., Els Lambrecht, Eva De Block, Filip Van Dorpe, Karen Callaert, Lindsay Hacke, Lynn De Pelsmaeker, Rebecca, Sil Popelier en Tom Van den Abeele.

Werkten ook mee aan dit nummer: Thomas Roose

Illustratie cover: Eva De Block – evedesign.be

Vormgeving: Erik – Bijdruk vzw

Drukwerk: Drukkerij Gazelle

De verantwoordelijkheid voor de gepubliceerde teksten berust bij de auteurs. Niets uit dit blad mag worden overgenomen zonder de toestemming van de redactie en/of de auteurs. Op verzoek van sommige auteurs werd hun naam vervangen door een pseudoniem. Naam en adres zijn steeds bekend bij de redactie. De redactie kan teksten weigeren, inkorten of redigeren.

Verantwoordelijke uitgever: Matthias Soenen, Cichoreistraat 33 bus 22, 8800 Roeselare Spiegel verschijnt 4 x per jaar.

Doe mee

Heb je een tekst geschreven die bruikbaar is voor de Spiegel? Heb je een schilderij, tekening of cartoon gemaakt die niet zou misstaan in ons tijdschrift?

Wil je graag (bij voorkeur niet anoniem) je verhaal vertellen of een getuigenis brengen? Onze redactie kan een interview met je afnemen.

Contacteer de redactie: spiegel@uilenspiegel.net

UilenSpiegel vzw

Spiegel Redactie

Hovenierstraat 45, 1080 Brussel

Contact: UilenSpiegel vzw Hovenierstraat 45 1080 Brussel

UilenSpiegel vzw is een pluralistische vereniging van en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Sterk in patiëntenvertegenwoordiging, vorming, herstel, ervaringsdeskundigheid, lotgenotencontact, informeren en beeldvorming.

Tel.: 02 410 19 99 info@uilenspiegel.net www.uilenspiegel.net

Word lid

Ondernemingsnr.: 0461.760.283 RPR Brussel

van UilenSpiegel voor 5 euro per kalenderjaar en ontvang ons driemaandelijks magazine Spiegel.

Opgelet! Woon je in het buitenland, dan krijg je de Spiegel enkel digitaal.

Lid worden kan:

• Via onze website www.uilenspiegel.net waar je meteen ook je betaling kan doen;

• Via betaling op BE34 0015 1222 9390 van vzw UilenSpiegel met vermelding “lidmaatschap + naam”. Je stuurt dan best ook een mailtje naar info@uilenspiegel.net met je contactgegevens (adres, mailadres en telefoonnummer).

Abonnementen op Spiegel voor organisaties en professionals (enkel België): 20 euro per abonnement (op factuur)

Doe een gift!

Giften zijn fiscaal aftrekbaar en heel erg welkom!

Doneren kan:

• Via onze website www.uilenspiegel.net;

• Door overschrijving op BE34 0015 1222 9390 (UilenSpiegel vzw) met vermelding “gift”.

Aanbod tijdschrift Psyche - kalenderjaar 2023

Leden van UilenSpiegel (enkel individuele leden, geen organisaties) kunnen een abonnement aan gereduceerd tarief nemen op “Psyche”, het driemaandelijks tijdschrift van de vzw Psyche. Voor kalenderjaar 2023 bedraagt het tarief 10 euro. Ben je geïnteresseerd of wil je je abonnement verlengen, schrijf dan 10 euro over op BE34 0015 1222 9390 (UilenSpiegel vzw) met vermelding “abonnement Psyche”.

Met steun van

Beste lezer,

“Van harte welkom op ons jubileumsymposium,” zo klonk het op 22 oktober 2022 in het Provinciehuis te Leuven. De aanleiding was uiteraard ons vijfentwintigjarig bestaan. Een jubileum, dus, dat we fier gevierd hebben. In deze Spiegel vind je uitgebreid verslag in woord en beeld van de boeiende dag.

In de vijfentwintig afgelopen jaren doorzwommen we heel wat watertjes. Onze rode draad bleef echter steeds: stenen en steentjes verleggen in de brede rivier van de geestelijke gezondheidszorg, samenleving en politiek. Tijdens het symposium vertelden we hoe we dat deden, doen en hopelijk zullen blijven doen. Onze algemeen directeur Vanessa Matthyssen en enkele van onze waardevolle vrijwilligers kregen daarover het woord. Misschien vroeg je je al af: waar komt de naam van onze vzw vandaan en waarom staan we erop dat er twee hoofdletters in zitten? Ook dat werd wat duidelijker.

Geen UilenSpiegel zonder een steeds veranderende geestelijke gezondheidszorg en maatschappij. Werk maakt daar bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel van uit. In een heftig debat spitsten we ons toe op oh zo noodzakelijk werkbaar werk. Dat het werkbaar is, is immers een voorwaarde om gezond te blijven. Starten deden we met een lezing over netwerkpsychiatrie, een relatief nieuw begrip in de geestelijke gezondheidszorg.

Het boekje Goed gek?! Anders spreken over geestelijke gezondheid van de Koning Boudewijnstichting toont hoe wij als samenleving communiceren over mensen met psychische aandoeningen. Welke mechanismen werken daarbij en hoe kan je ze omdraaien? Het artikel op p. 20 baseert zich op deze publicatie.

Ondertussen zitten we bij UilenSpiegel uiteraard niet stil. De Hoge Gezondheidsraad vroeg ervaringsdeskundigen om mee na te denken over het betrekken van (ex-)patiënten bij zijn onderzoek. Het werd een uitwisseling met veel ervaringsdeskundige input (zie p. 22)! Een opsteker voor UilenSpiegel is de goedkeuring met prioriteit 1 van ons onderzoeksvoorstel over de meerwaarde van lotgenotencontact in een herstelproces. We merken dat daar amper Belgische gegevens over bestaan, terwijl verenigingen dagdagelijks vaststellen hoe zinvol lotgenotencontact kan zijn.

In deze Spiegel proberen we iets nieuws uit. Het rijke interview met dr. Belo Mussche over spirituele psychiatrie was te lang voor publicatie in dit blad. Van dit relevante artikel publiceren we op p. 23 een aanlokkelijk proevertje dat uitnodigt om verder te lezen op onze vernieuwde website.

Ook dit had je nog tegoed: herinner je je dat we in maart 2022 een bevraging organiseerden rond het inzetten van medicatie en andere behandelingsmethoden in de geestelijke gezondheidszorg? Op p. 18 vind je een artikel over de resultaten.

Ik nodig je graag uit om ook na vandaag mee met UilenSpiegel een steen te verleggen in de brede rivier van de geestelijke gezondheidszorg, samenleving en politiek. Samen gaan we ervoor! Soms staan we op eenzame hoogte, maar altijd beïnvloeden we op onze manier mee hoe de wereld draait.

Veel leesplezier!

Ann Van de Vloet Secretaris

Voorzitterswissel

Velen onder jullie kennen Ingrid Jongeneelen. Haar geschiedenis bij UilenSpiegel is indrukwekkend te noemen.

Ze is al vele jaren bestuurder en sinds 28 augustus 2017 de voorzitter van onze vzw. Haar gezondheid laat het echter niet meer toe om die taak op te nemen. Ingrid kondigde haar ontslag als bestuurder aan en ons bestuursorgaan stelde op 7 november ll. bestuurder Matthias Soenen aan als nieuwe voorzitter.

We danken Ingrid hartelijk voor haar jarenlange inzet en wensen Matthias veel geluk met zijn nieuwe taak.

Medicijngebruik: Heel wat lotgenoten nemen een combinatie van twee tot drie types psychofarmaca samen in.

Resultaten van onze bevraging naar behandelmethoden

Voorzitterswissel: We danken Ingrid Jongeneelen hartelijk voor haar jarenlange inzet en wensen Matthias Soenen veel geluk in zijn nieuwe functie als voorzitter.

25 jaar UilenSpiegel. Verslag van het jubileumsymposium van 22 oktober 2022

03-15

Zes vrijwilligers bij UilenSpiegel vertellen over hun engagement

Ons vroegere logo

Welke link hebben we met Tijl Uilenspiegel?

Muzikale optredens van onder meer Guy Swinnen

Voor Irene van de Giessen is het ontbreken van een veilig netwerk bepalend geweest voor problemen die ze ervaren heeft.

Dossier: 25 jaar UilenSpiegel

06 Inleiding

06 De 25 zilveren jaren van UilenSpiegel

De geschiedenis van UilenSpiegel en het pad dat we nu bewandelen

10 Netwerk of spinnenweb?

Hoe kijkt een ervaringsdeskundige naar netwerkpsychiatrie?

11 Wie houdt wie voor de gek?

Tijl Uilenspiegel en stigma

12 Zinvol en werkbaar werk

Uitdagingen voor politiek en samenleving

14 Vrijwilliger zijn bij UilenSpiegel

Dr. Erik Thys: “UilenSpiegel is een essentiële speler in de geestelijke gezondheidszorg, die hopelijk nog veel aan structurele invloed, inspraak en bevoegdheid gaat winnen.”

Zes vrijwilligers over wat hun inzet voor hen betekent

16 Onze vormingen rond ervaringsdeskundigheid

Een overzicht en een studente aan het woord

18 Klassieke of alternatieve behandelmethoden?

Resultaten van onze bevraging

Dr. Belo Mussche bekijkt de mens op holistische wijze.

20 Goed gek

Hoe we spreken over geestelijke gezondheid

22 De kenniskloof overbruggen

Belgen weten te weinig over mentale gezondheid

23 Spirituele psychiatrie, een vernieuwende visie

Interview met dr. Belo Mussche op onze website

24 Overzicht activiteiten

Dossier: 25 jaar UilenSpiegel

Inleiding

Tekst: Ann Van de Vloet

13 september 1997… De oprichting van onze vzw is een feit. 2022, vijfentwintig jaar later… Ons zilveren jubileum: als dat geen gelegenheid is om mensen samen te brengen! We reserveerden het Provinciehuis in Leuven en stelden een veelzijdig programma samen voor ons jubileumsymposium op zaterdag 22 oktober. Lezingen, panelgesprekken, muziek, gedichten en – uiteraard – ontmoeting namen allemaal een plaatsje in.

Een warm onthaalteam wachtte iedereen op. Om 10 uur leidde een enthousiaste moderator, Véronique Hoex, bestuurder Ann in voor het welkomstwoord. Dat sloot ze af met het krachtig lied Legends never die (feat. Against the Current, te vinden op YouTube). Allemaal, een voor een en ieder op zijn of haar manier, zijn we de helden van ons eigen verhaal.

Het was een goed gevuld programma. In dit themadossier vind je wat er zoal aan bod kwam. De tijdbewaking gebeurde nauwgezet. De besproken thema’s bleken uiteraard voer voor véél meer discussie en uitwisseling, maar we wilden echt vermijden dat de dag zou uitlopen. Veel van de sprekers waren overigens tijdens de pauzes nog aanwezig en aanspreekbaar.

Er was de tentoonstelling, Vergeten Vrouwen, die het verhaal brengt over artistieke passie, psychische kwetsbaarheid, stigma en vrouw-zijn. Jammer genoeg viel de vertoning van de gelijknamige documentaire door geluidsproblemen in het water. Wat door Kaarin Poppe van ArtEco trouwens steengoed werd opgevangen! Zij viel last minute in en vertelde over wat beeldende kunst kan betekenen voor een herstelproces.

Anderen zijn dan weer een kei in taal. Tijdens het symposium werden de winnende gedichten van al onze Kronkelprijsedities tentoongesteld.

De afwisseling in het programma tussen sprekers en muziek werd gesmaakt. Philippe La Grappe in de voormiddag en Guy Swinnen (The Scabs) en Naomi Sijmons in de namiddag hielden de sfeer op peil met hun liedjes. Te Gek!? leverde hiermee een mooie bijdrage.

In haar slotwoord bedankte Vanessa Matthyssen (onze algemeen directeur) nog expliciet Ingrid Jongeneelen (onze vorige voorzitter), die initiatiefnemer was voor dit symposium. Haar gezondheid speelde haar parten, waardoor ze zelf niet aanwezig kon zijn. Erg jammer, want ze is al tweeëntwintig jaar actief in onze vereniging.

Het symposium sloten we in stijl af met een feestelijke receptie. De maandag nadien openden we de feedbackdoos. Bij het lezen van de reacties kregen we een warm gevoel vanbinnen. Verbeterpunten zijn er natuurlijk altijd, maar die doen niks af aan de prachtige jubileumdag!

De 25 zilveren jaren

Het is enorm leerrijk om een blik te werpen op de reis die UilenSpiegel de afgelopen vijfentwintig jaar maakte. Hoe is UilenSpiegel ontstaan en welk pad bewandelt de vzw?

Ik noem hier geen namen, want het zou niet eerlijk zijn om enkele personen te noemen en een heleboel anderen te vergeten. Onze vzw die vijfentwintig jaar bestaat, dat is een huzarenstuk, gedragen door vele vrijwillige handen. Door vele mensen met een psychische kwetsbaarheid die naar eigen vermogen een stukje bijdragen. Elk van hen vanuit de intrinsieke motivatie dat hun eigen ervaring, hoe moeilijk deze ook was of is, kan omgezet worden in iets waardevols: de stem van de patiënt die op de juiste plek klinkt, een groep van lotgenoten die steun vindt bij mekaar, het spreken over stigma,… Dat is de ware betekenis van de vijfentwintig zilveren jaren van UilenSpiegel. Al deze mensen zijn alchemisten, die van de modder die het leven hen toebedeelt iets moois en glanzends kunnen maken: zilver!

Dus, neen, het gaat niet over het vieren van een zilveren bruiloft, waarbij god weet wie dan de bruidegom van onze vzw zou moeten zijn (ik laat deze verbeelding aan jullie over). Neen, het gaat over het uitreiken van zilveren medailles aan al diegenen die veel of weinig, elkeen naar eigen draagkracht, bijdroeg en bijdraagt aan de realisatie van de vzw UilenSpiegel.

Het ontstaan van UilenSpiegel

Hoewel UilenSpiegel pas in 1997 wordt opgericht, kan je de oprichting in de breedste zin kaderen in de tijdsgeest van de anti-psychiatriebeweging van de jaren ‘70 en ‘80. Tegenwoordig heeft de antipsychiatriebeweging een ietwat negatieve bijklank, als zou ze enkel boos en wild om zich heen schoppen of te kritisch zijn en het kind met het badwater weggooien. Toch is de anti-psychiatrie in de kern een beweging geweest die wilde stilstaan bij een meer humane, patiëntgerichte aanpak in de geestelijke gezondheidszorg.

van UilenSpiegel

Tekst: Vanessa Matthyssen – Afbeeldingen: archief

UilenSpiegel wordt in de startblokken gezet en gecoacht vanuit de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid, één van de voorlopers van de huidige fusievereniging Psyche vzw. De vereniging werkt in de jaren ‘90 rond patiëntenrechten en -participatie. In de eigen werking neemt deze vereniging patiëntenvertegenwoordigers mee. De overtuiging leeft er dat het waardevol is om de mensen met een psychische kwetsbaarheid zelf af te vaardigen om hun stem te laten klinken. Natuurlijk is de voorwaarde dat ze dit doen vanuit een achterban, zodat ze spreken voor een brede groep en niet enkel vanuit hun persoonlijk verhaal. Vanuit die gedachte is het oprichten van een patiëntenvereniging zo gek nog niet. In dezelfde periode wordt trouwens ook Ups & Downs opgericht, een vereniging die we nog steeds als partner beschouwen.

‘UilenSpiegel’

Wat een fantastische naam bedenken de oprichters voor de nieuwe patiëntenvereniging! UilenSpiegel krijgt z’n naam van de beruchte volksschelm Tijl Uilenspiegel, die in Vlaanderen vooral bekend wordt door het boek van Charles De Coster. Deze Franstalige schrijver is in zijn tijd gecharmeerd door de Vlaamse volksaard en schrijft het boek op basis van volksverhalen over Tijl

UilenSpiegel

Uilenspiegel als een vrije vogel, kwajongen en grappenmaker. De voorvallen van Tijl Uilenspiegel lezen als dolkomische grappen. Tegelijkertijd zorgen zijn rebelse acties voor een kritische noot ten aanzien van zijn tijdgenoten en de Spaanse overheersing in de zestiende eeuw.

Dat je UilenSpiegel met een extra hoofdletter S bij het woord Spiegel schrijft, is om des te meer te benadrukken dat de vzw een spiegel wil voorhouden aan de maatschappij, vooral in de manier waarop deze omgaat met psychische kwetsbaarheid.

UilenSpiegel kan je dus zien als ondeugend, als kritische stem, een confronterende spiegel voorhoudend en als vrije vogel, onafhankelijk en zonder banden met de farmaceutische sector. In de beginjaren ziet UilenSpiegel zichzelf als een luis in de pels van de geestelijke gezondheidszorg en wil ze de bestaande instituten doen krabben en krassen, zodat ze stilstaan bij zichzelf en hoe ze bezig zijn. Maar zoals iedereen weet, wordt een luis bestreden met agressieve chemische producten. Gelukkig verandert de vzw in haar levensloop langzaamaan van koers en kiest ze voor een meer kritisch-constructieve houding, waarbij er vooral bruggen worden gebouwd.

Het eerste jaar

Een onderzoek van de eerste jaargang van Spiegel (1998) brengt ons op het spoor van een aantal boeiende feiten uit het oprichtingsjaar van de vzw. In een kort jaarverslag wordt vermeld dat er in de loop van 1997 zeventig vergaderingen worden gehouden waaraan een vijftigtal mensen deelneemt. Vooral de oprichting van de vzw wordt ter harte genomen. Er worden werkgroepen opgericht over vrijwillige inzet, schizofrenie, patiëntenrechten en misbruik, maar ook over het tijdschrift, de administratie en financiën van de vzw. Nauwkeurig wordt de tel bijgehouden aangaande de inzet van de bestuurders: ze plegen 800 telefoontjes en leggen 35 bezoeken af o.m. om door te verwijzen, om isolement te doorbreken. Publieke infovergaderingen gaan over psychofarmaca, patiëntenrechten en het overheidsbeleid in de geestelijke gezondheidszorg.

Van bij het begin wordt er serieus werk gemaakt van vertegenwoordiging in diverse geestelijke gezondheidsinstanties. Dat kan men terugvinden in de verslagen die je in het tijdschrift leest. Vrijwilligers wonen colloquia en studiedagen bij en brengen verslag uit.

Werking

De beginjaren zijn financieel niet gemakkelijk; structurele subsidies zijn immers niet ter beschikking. Door de vele vrijwillige handen is de vzw echter al meteen een belangrijke waarde in het veld van de geestelijke gezondheidszorg. De grootste motor voor het oprichten van de vzw is het ontbreken van patiëntenrechten. Men kon enkel terugval-

UilenSpiegel is een vzw vol ideeën en projecten, die er graag nog minstens vijfentwintig jaar wil bijdoen.

Vanessa Matthyssen, onze algemeen directeur

Ons tijdschrift Spiegel, van vroeger tot nu

len op de wet op de gedwongen opname waar een aantal belangrijke rechten in opgenomen staan. Opnames duurden vaak te lang en er was te weinig inspraak in het eigen hersteltraject. In 1998 is er al een schare van UilenSpiegel-vrijwilligers bezig om de voorontwerpen van de nieuwe wet op patiëntenrechten kritisch onder de loep te nemen. Pas jaren later wordt de wet op de patiëntenrechten gestemd: in 2002.

Een hele tijd lang werkt UilenSpiegel met een jaarslogan. In 2000 kiest men voor ‘Zorg neemt zorgen weg’. Naar aanleiding van het tienjarig bestaan van de vzw ijvert ze voor: ‘Na 10 jaar vechten, geef ons onze rechten’. Een greep uit de andere jaarslogans: Dwarsliggers houden de sporen recht (2002), Zonder woorden, geen commentaar (2009), het eerder cryptische ‘De uil ontmoet de draak’ (2012) en het overduidelijke ‘Niet morren tussen muren, maar liever koffie drinken bij de buren’ (2013).

Belangenbehartiging en sensibilisering zijn altijd belangrijk geweest voor UilenSpiegel. Op 6 oktober 2007 organiseert ze de eerste Belgische Mad Pride. Ter ere van haar tienjarige bestaan sluit ze zich hiervoor aan bij deze internationale manifestatie. Een driehonderdtal leden en sympathisanten neemt deel aan de optocht om meer aandacht te vragen voor stigma, ethiek, armoede, rechten van en liefde voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. De actie wordt omkaderd door toespraken en een talkshow en krijgt voldoende echo in de pers. Een tweede editie van de Mad Pride volgt in 2011.

In 2008 is UilenSpiegel betrokken bij het ‘Transversaal overleg-therapeutische projecten’. Door de steun van de FOD Volksgezondheid primeert het vertegenwoordigerswerk in die jaren. Door de groei en de ervaringen die UilenSpiegel

opbouwt, merkt ze een nood aan een bredere omkadering. Nieuwe medewerkers kunnen worden aangeworven. Hun taken bestaan erin om patiëntenvertegenwoordigers op te leiden en te ondersteunen én om in te zetten op de uitbouw van onze lotgenotenwerking. Onze basiswerking krijgt een kwalitatieve boost.

Herstelvisie

UilenSpiegelaars laten zich niet kisten en richten hun aandacht op constructieve zaken. UilenSpiegel is al van meet af aan gewonnen voor de nieuwe herstelvisie die uit het buitenland komt overwaaien. De HEE-methodiek wordt het genoemd: herstel, ervaringsdeskundigheid en empowerment. Eerder werd er in de psychiatrie nadruk gelegd op wat er allemaal niet kan. De nieuwe herstelvisie is een visie gericht op hoop en empowerment van de patiënt. Men legt de nadruk op krachten en talenten van de persoon met een psychische kwetsbaarheid. De patiënt wordt weer een mens met talenten en mogelijkheden. De nieuwe herstelvisie is gericht op het leiden van een zinvol leven in de samenleving, vertrekkende vanuit de verlangens en wensen van de mens zelf.

Vormingen

Mooie en dure woorden als participatie, herstel en empowerment zijn nu meer ingeburgerd, maar UilenSpiegel is er steeds alert op geweest dat deze woorden geen lege dozen blijven. Patiënten kunnen ervaringskennis hebben en binnenbrengen, maar zij hebben ook nood aan vorming en ondersteuning om als ervaringsdeskundige aan de slag te gaan.

In 2010 wordt er gestart met een laagdrempelige cursus ervaringsdeskundigheid. De cursussen die UilenSpiegel daarna aanbiedt, vormen een stevige basis voor velen en blijken een voorloper en inspiratiebron voor later opgestarte en broodnodige hogeschoolvomingen ervaringsdeskundigheid.

Sociaal-culturele volwassenorganisatie

Een grote gift uit het bedrijfsleven zorgt dan weer voor de aanwerving van een derde

medewerker, die het project PlusVriend trekt. Het gaat hier om een duo-werking waarin gelijkwaardigheid tussen psychosegevoelige PlusVrienden centraal staat.

Nu lijkt de vzw voorgoed vertrokken te zijn. Via de Koning Boudewijnstichting kan consultancy ingekocht worden en wordt er werk gemaakt van een dossier voor de Vlaamse overheid om een erkenning te krijgen als sociaal-culturele volwassenenorganisatie. Het dossier wordt met succes ingediend en verdedigd. Een plan voor de lange termijn kan worden uitgerold.

Geestelijke gezondheid blijft uiteraard de kern van UilenSpiegel. Echter, we richten onze pijlen niet langer alleen op de sector van de geestelijke gezondheidszorg. We verruimen de blik naar het brede landschap van sociale en culturele verenigingen en willen gericht zoeken naar samenwerkingsverbanden, zodat het stigma van mensen met een psychische kwetsbaarheid in de samenleving wordt aangepakt.

Eventjes paniek wel, we krijgen deze nieuwe erkenning eind 2020 en starten in 2021, dus in coronatijd. Ook UilenSpiegel draagt de gevolgen van de beperkingen die de coronamaatregelen opleggen. Sollicitaties voor de uitbreiding van ons medewerkersteam gebeuren online, onze lotgenotengroepen, vergaderingen en vormingen gaan eveneens online door. Het is allemaal niet ideaal, maar online ontmoeten is beter dan niets.

Ook de financiële steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) voor een bijkomende medewerker om onze Brusselwerking een extra impuls te geven, komt er in volle coronatijd.

Onze vele vrijwilligers voldoende omkaderen en begeleiden, is en blijft de uitdaging voor ons medewerkersteam. Maar… met onze vrijwilligers en ons nieuwe team komen we uit op een werking die UilenSpiegel tot een veelzijdige, creatieve en slagkrachtige organisatie maakt, die meer en meer mensen kan bereiken.

Heden

Patiëntenvertegenwoorders krijgen nog steeds ondersteuning bij ons. Maandelijks

De Mad Pride in 2007

komen ze bij elkaar om actief mee te bouwen aan de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg door vorming en standpuntbepaling rond relevante inhoudelijke thema’s. Ook voorzien we in vormingen patiëntenvertegenwoordiging, ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid.

We blijven overtuigd van het belang van lotgenotengroepen, dus we blijven er actief op inzetten. Er bestaan amper studies over de meerwaarde van lotgenotencontact in het herstelproces van de psychisch kwetsbare mens. Als patiëntenvereniging kennen we die vanuit onze dagdagelijkse ervaringen. Lotgenotencontact heeft een grote impact

Een mooie term is en blijft het woord hoopverlener. Niet alle ervaringsdeskundigen zijn hulpverleners, maar door hun tussenkomst kan iemand ongetwijfeld hoop krijgen op het positieve verloop van zijn hersteltraject. Het is een mooie titel voor alle ervaringsdeskundigen: hoopverleners.

Ondertussen groeien ook onze andere initiatieven op een organische manier. PlusVriend wordt opengegooid naar alle mensen met een psychische kwetsbaarheid die in isolement zijn terechtgekomen. Via regionale PlusVriend-cirkels wil UilenSpiegel hen aanmoedigen om samen met een lotgenoot over muurtjes te gaan kijken: welk laagdrempelig en toegankelijk aanbod is er in mijn regio te vinden.

Ons project NatuurGenoten is nét iets anders dan een doorsnee gegidste natuurwandeling. Samen met lotgenoten ga je op ontdekking in een regionaal natuurgebied onder begeleiding van een natuurgids en een lotgenotenbegeleider. Die zetten specifiek in op ‘verbinden’ met de natuur. We combineren hier wat heilzaam is voor je psychisch welbevinden, met name natuur en beweging, met het waardevolle van lotgenotencontact. Een uniek project dat wordt uitgerold met plaatselijke natuurverenigingen en herstelacademies als partners.

UilenSpiegel op papier

komt de redactieraad samen om vier edities per jaar te kunnen uitbrengen. Sinds enkele jaren zet de redactieraad in op het creëren van themadossiers met als doel meer aandacht te vragen voor specifieke problematieken in het leven van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Het is en blijft een tijdschrift dat een platform biedt aan creatieve mensen met schrijfkriebels en fantastische illustratoren, die hun eigen kritische blik op de wereld uitspreken.

Medailles

op het individuele herstel en op de deelname aan activiteiten in de samenleving. Leden van lotgenotengroepen leren elkaar hoe ze hun levenskwaliteit kunnen verbeteren ondanks hun problemen.

Het unieke project Luistergenoten wordt in coronatijd uit noodzaak geboren. Omdat door de overheidsmaatregelen alle contacten in die periode worden afgemeten aan een anderhalve-meter-afstandsregel, maar er toch noodkreten van onze leden binnenlopen, wordt er werk gemaakt van een luisterlijn en chatplatform. Luistergenoten zijn mensen met een psychische kwetsbaarheid die vrijwillig een luisterend oor aanbieden aan wie nood heeft aan een gesprek. Ze hebben ervaringskennis, weten hoe heftig het leven kan zijn en kunnen empathisch luisteren.

Het rapport ‘Zorgverlener, neem jij mij serieus?’ over somatische zorg is dan weer ontstaan vanuit de verontwaardiging dat mensen met een psychische kwetsbaarheid een kortere levensverwachting hebben van wel vijf tot tien jaar. Psychofarmaca en hun bijwerkingen spelen hier een rol in, maar zeker ook de onderbehandeling van lichamelijke klachten bij deze groep patiënten. Een onrecht waar we als patiëntenvereniging niet aan voorbij kunnen gaan. We wijzen beleidsmakers en andere spelers binnen de geestelijke gezondheidszorg op deze problematiek en dringen aan op een concreet actieplan.

Ons tijdschrift Spiegel is still going strong! Het is een gevestigde waarde binnen UilenSpiegel én een uithangbord. Elke maand

Als uitsmijter wil ik nog iets zeggen over het uitreiken van zilveren medailles: dat was natuurlijk een grap. Ik vind immers oprecht dat er niet minder dan gouden medailles moeten uitgereikt worden aan al die mensen die de afgelopen vijfentwintig jaar hebben bijgedragen aan wat UilenSpiegel vandaag is geworden: een organisatie met een mooie toekomst. Een vzw vol ideeën en projecten, die er graag nog eens minstens vijfentwintig jaar wil bijdoen en voor gouden jaren wil gaan. Steun ons als lid, vrijwilliger of sympathisant, kruip in je pen en schrijf ons een gouden toekomstwens.

Een oprechte dankjewel aan alle gouden vrijwilligers en medewerkers, leden, projecten en partners, die UilenSpiegel al langere of kortere tijd steunen!

Dossier Somatische zorg

Netwerk of spinnenweb?

Hoe kijkt een ervaringsdeskundige naar netwerkpsychiatrie?

Tekst: Ann Van de Vloet – Foto: Maarten Robberechts Portretfoto Irene: LinkedIn

De samenwerking met én rond de cliënt binnen een zorg- en een sociaal netwerk kan je gerust een vrij jonge ontwikkeling noemen binnen de geestelijke gezondheidszorg. Momenteel is netwerkpsychiatrie zelfs een hot topic. Netwerkpsychiatrie, … het lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. We nodigden de Nederlandse Irene van de Giessen uit op ons symposium om erover te vertellen vanuit ervaringsdeskundig perspectief.

Irene start met het verhaal van Annemiek. Zij leed zwaar door haar psychische kwetsbaarheid en had Irene aangesteld als eerste contactpersoon. Het is een pijnlijk verhaal over hoe het niet moet, over hoe er geen samenhangend netwerk was, over zeer veel persoonlijke twijfels bij Irenes zware en eenzame rol. Had netwerkpsychiatrie hier het verschil kunnen maken? Het antwoord lijkt ‘ja’ te zijn.

Netwerk of spinnenweb?

Is het inzetten van netwerkpsychiatrie effectief of word je er langzaamaan in vastgezet zoals in een spinnenweb? Enkele kritische bedenkingen van Irene:

• Het is een model voor samenwerking tussen hulpverleners, zowel voor somatische als voor psychische zorg. Bedoeling is om snel (meer) noodzakelijke hulp te krijgen. Het persoonlijke netwerk echter van familie en vrienden lijkt in dit model geen plaats te hebben;

• Je allereerste netwerk bestaat uit de mensen rondom jou. Wat als je familie van herkomst (de oervorm van het net-

werk) onveilig en onbetrouwbaar is? Je leert dan de nodige vaardigheden niet om deel te nemen aan een netwerk;

• Stigma en zelfstigma kunnen veel invloed hebben op de mate waarin iemand zich in staat voelt om gelijkwaardig deel te nemen. De kans is zelfs groot dat het eigen netwerk door (zelf) stigma er onbedoeld voor zorgt dat je vastgezet wordt in je psychische problemen en je je in toenemende mate vereenzelvigt met de identiteit van psychiatrisch patiënt;

• Waar gaat begeleiding door je netwerk over in bemoeizucht of – erger nog – in een grove aantasting van je mensenrechten (bijvoorbeeld het recht op een dak boven je hoofd)? Waar blijft je eigen inspraak en invloed nog, als er steeds meer mensen in je netwerk betrokken raken en informatie over je hebben?;

• Er moet aandacht zijn voor de verschillende rollen die de mensen in een netwerk kunnen opnemen, en de daardoor mogelijke consequenties en ongelijkwaardigheid.

Besluit? Het risico op een spinnenweb in plaats van op een goed werkend netwerk is zo reëel, dat verdergaan met netwerkpsychiatrie geen slimme keuze lijkt. In haar betoog pleit Irene wel degelijk voor aandacht voor het formeel en informeel netwerk om discontinuïteit in de zorg en een stagnerend herstelproces te voorkomen.

Irene en haar netwerk

Voor Irene van de Giessen zelf is het ontbreken van een veilig netwerk bepalend geweest voor problemen die ze ervaren heeft. Het ultieme belang van een netwerk toont ze aan door te vertellen hoe ze haar identiteit opsplitste in meerdere deelidentiteiten die samen een hoogstpersoonlijk, uniek netwerk binnen haarzelf vormden. Voor haarzelf was dat nodig om te overleven, maar voor de buitenwereld was dat tegelijk knettergek.

Het was haar pleegvader die haar met veel geduld en respect op weg zette en die bereid was zijn eigen denkbeelden en functioneren voortdurend in vraag te stellen. Boven alles leerde ze dat ze mocht zijn wie ze was, of ze nu meer of minder leed onder haar aandoening. “Het was van beide zijden heel hard werken om het spinnenweb op afstand te houden.”, vertelt Irene. Aanvankelijk weigerde de reguliere psychiatrie om aan te sluiten op het mini-netwerkje.

Irene werkt nu bij Hersteltalent (hersteltalent.nl), een bedrijf van en met ervaringsdeskundigen, dat de netwerkgedachte uitdraagt. Hun uitgangspunt is gelijkwaardigheid. Toch blijft die gelijkwaardigheid goed vormgeven lastig, ook voor ervaringsdeskundigen. Want, … voor je het weet zit je zomaar klem in een spinnenweb.

Irene Van de Giessen werkt bij Hersteltalent, een Nederlands bedrijf van en met ervaringsdeskundigen

Wie houdt wie voor de gek?

Tijl

Uilenspiegel en stigma

Verslag: Nadia Mahjoub - Afbeelding: Archief UilenSpiegel - Foto: PsychoseNet

De naam van onze vereniging komt van de middeleeuwse figuur Tijl Uilenspiegel. Maar wie was deze figuur? Dokter Erik Thys, psychiater verbonden aan het

UPC KU Leuven en PSC St.-Alexius Elsene en actief in de psychosezorg, brengt tijdens ons symposium wat verheldering. Hij legt ook de link met het stigma dat nog steeds hardnekkig heerst rond psychische kwetsbaarheid.

De figuur Tijl Uilenspiegel raakte internationaal bekend door de roman die de Brusselse schrijver Charles De Coster in de 19de eeuw over hem schreef. Daarin werd Tijl Uilenspiegel als een Vlaamse volksheld voorgesteld, een vrijheidsstrijder die tegen de Spaanse overheersing vecht en als antiklerikaal letterlijk tegen heilige huisjes schopt. Maar de oorspronkelijke, middeleeuwse Tijl Uilenspiegel was een heel ander, misschien zelfs interessanter personage. In de originele verhalen was hij geen Vlaamse, maar een Duitse figuur die door Duitsland en de Lage Landen trok. Hij was een echte schelm, een schavuit die mensen voor de gek hield. Hij lokte zijn medeburgers in de val van hun eigen dwaasheden en ondeugden: hun ijdelheid, machtswellust, egoïsme, schijnheiligheid en hun vooroordelen. Hij hield de maatschappij een spiegel voor, en wat men in de spiegel zag was een uilskuiken. Het woord ‘uil’ in Uilenspiegel verwijst dus naar de dwazen, de domkoppen, naar mensen die niet nadenken. Tijl Uilenspiegel was geen nationalistische vrijheidsstrijder maar een authentieke ambetanterik, een spottende, tergende, enigszins nihilistische maatschappijcriticus, een anarchist die grappen uithaalde vol onderbroekenlol.

Een hedendaagse figuur die de stijl van Tijl Uilenspiegel ietwat benadert is volgens Thys de controversiële Amerikaanse komiek Sacha Baron Cohen, bekend als onder meer Borat en Brüno. In zijn films, maar zeker ook in zijn tv-programma’s, slaagt hij er wonderwel in om allerlei publieke figuren om de tuin te leiden en hen dingen te laten zeggen of doen die hun ware aard laten zien, waarbij de maskers afvallen. Zo ontlokt hij bij politici met twee gezichten allerlei uitspraken die hun domheid en vooroordelen laten zien en die hen ontmaskeren als racisten, ‘gay bashers’ en hypocriete moraalridders.

Onze maatschappij heeft zulke Uilenspiegels nodig, Sacha Baron Cohens en Kamagurka’s, dwarsliggers die de sporen recht houden, onafhankelijke ambetanteriken die de vinger op de wonde leggen, die vooroordelen blootleggen en aanklagen. En misschien wel in de eerste plaats de vooroordelen ten opzichte van personen met een psychische kwetsbaarheid. Het stigma ten opzichte van deze mensen is immers vaak schrijnender en hardnekkiger dan vele andere vormen van stigma. Probeer maar eens een job te vinden, een partner, een lening, een verzekering, zelfs een goede medische behandeling als je je eerst geout hebt als psychisch kwetsbare persoon.

In onderzoek door dr. Thys is aangetoond dat de stigmatisering van personen met een ern-

stige psychische aandoening in de Vlaamse kranten bijzonder problematisch is en niet afneemt, ondanks de vele initiatieven zoals Te Gek!? en Rode Neuzen Dag. Volgens Thys moeten we met z’n allen blijven reageren tegen het stigma in de media, maar dat volstaat niet. Er kan maar een omslag komen als er meer belangenbehartiging komt, meer structurele patiëntenvertegenwoordiging in alles wat patiënten aangaat, als er meer kritische massa komt zodat de stem tegen stigma sterker wordt. Anders gezegd: ook rond psychische kwetsbaarheid is er vandaag nood aan dekolonisatie. ‘Nothing about us, without us’ (niets over ons, zonder ons).

Recent verscheen in het medische toptijdschrift The Lancet een rapport rond stigma en discriminatie op het vlak geestelijke gezondheid, met onder meer volgende bevindingen: • Interventies tegen stigma en discriminatie werken het best als ervaringsdeskundigen betrokken worden bij alle aspecten van de vorm en de inhoud van die programma’s. Ervaringsdeskundigen zijn dus sleutelfiguren in de strijd tegen stigma. Deze programma’s moeten op lange termijn worden volgehouden;

• De media spelen een krachtige rol bij het vergroten van het stigma wanneer ze de stereotypen rond psychische aandoeningen versterken, én ook bij het verminderen van het stigma wanneer ze de richtlijnen voor verantwoorde berichtgeving opvolgen.

Dr. Thys vindt het fantastisch en zeer noodzakelijk dat UilenSpiegel bestaat. Onze vzw is volgens hem een essentiële speler in de geestelijke gezondheidszorg, die hopelijk nog veel aan structurele invloed, inspraak en bevoegdheid gaat winnen.

Onze maatschappij heeft Uilenspiegels nodig, die de vinger op de wonde leggen, die vooroordelen blootleggen en aanklagen.

Dossier: 25 jaar UilenSpiegel

Zinvol en werkbaar werk voor mensen

met een psychische kwetsbaarheid

De aanwezigen in de zaal konden stemmen of ze het eens of oneens waren met de verschillende stellingen. De overgrote meerderheid stemde met elke stelling in.

In de voormiddag van het jubileumsymposium vond het panelgesprek “Zinvol en werkbaar werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid: uitdagingen voor politiek en samenleving” plaats, met Fons Leroy (voorzitter GTB en gewezen gedelegeerd bestuurder VDAB), Ulrike Pypops (Stafmedewerker Arbeidsongeschiktheid Solidaris Limburg), dr. Kirsten Catthoor (psychiater Ziekenhuis Netwerk Antwerpen en voorzitter Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie), Mattias Nolmans (ervaringsdeskundige en familie-ervaringsdeskundige) en Wendy Ranschaert (Adviseur beleidscel Sociale Zaken bij het kabinet van Minister Vandenbroucke). Moderator Lynn Formesyn (ervaringsdeskundige en auteur van het boek Zinvol ziek) leidde het gesprek in goede banen.

Wat werk kan betekenen

Ervaringsdeskundige Lin V. bracht een inspirerende inleidende getuigenis. Ze heeft een psychosegevoeligheid en is stressgevoelig. Het nieuws volgt ze enkel via de radio omdat televisiebeelden haar snel overprikkelen. Ze wordt begeleid door GTB (Gespecialiseerd Team Bemiddeling), een deelwerking van VDAB die mensen met een beperking of gezondheidsprobleem helpt werk te vinden. Lin is geregeld deeltijds betaald aan het werk als zelfstandige in bijberoep, aanvullend op haar invaliditeitsuitkering. Daarnaast zet ze zich in als vrijwilliger, onder meer bij UilenSpiegel waar ze een lotgenotengroep

voor mensen met psychosegevoeligheid begeleidt. Ze vertelt dat werk voor haar veel betekent: het geeft haar dag- en weekstructuur, het gevoel nuttig te zijn en fier te kunnen zijn op wat ze verwezenlijkt, ze krijgt waardering en het extra inkomen van een betaalde job zorgt ervoor dat ze niet in de armoede geraakt.

Het daaropvolgende panelgesprek ontvouwde zich rond vier stellingen. Deze stellingen zijn ontstaan vanuit bezorgdheden en onzekerheden die UilenSpiegel bij haar leden en vrijwilligers opving. De aanwezigen in de zaal konden stemmen of ze het eens of oneens waren met de verschillende stellingen. De overgrote meerderheid stemde met elke stelling in.

• Stelling 1: Als je ervoor kiest om weer aan de slag te gaan na een periode van inactiviteit, riskeer je uiteindelijk financieel minder over te houden.

Mattias Nolmans vertelt dat hij ooit eens drie maand heeft moeten overbruggen voor hij zijn uitkering kreeg nadat hij betaald werk hervatte. Wendy Ranschaert reageert dat mensen er altijd financieel op vooruit gaan als ze terug betaald aan de slag gaan, maar geeft toe dat het administratief niet altijd makkelijk is. Soms duurt het inderdaad te lang voor iemand zijn uitkering van het ziekenfonds ontvangt. De federale overheid werkt samen met de ziekenfondsen aan een oplossing hiervoor. Ook komt er binnenkort een rekeninstrument waar je kunt berekenen hoeveel je overhoudt als je weer betaald aan de slag gaat, rekening houdend met je loon, het aantal uren dat je werkt, je gezinssituatie, je uitkering en ook de fiscale implicaties. Vaak worden er immers te weinig belastingen afgehouden en dat zorgt dan voor een koude douche achteraf.

Lynn Formesyn stelt de vraag of deze rekentool ook rekening houdt met andere sociale voordelen, zoals bijvoorbeeld een integratietegemoetkoming. Mensen zijn vaak terecht bezorgd dat ze netto minder overhouden. Het blijkt echter volgens Ranschaert niet haalbaar om alle variabelen te integreren in de rekentool.

Tekst: Nadia Mahjoub – Foto: Maarten Robberechts

Ulrike Pypops merkt op dat de ziekenfondsen echt wel hun best doen om uitkeringen zo snel mogelijk over te schrijven, maar het hangt af van hoe snel de werkgever iedere maand de nodige informatie verschaft. Een oplossing zou kunnen zijn om termijnen op te leggen aan de werkgevers.

Fons Leroy geeft aan dat het belangrijk is dat mensen een lonende en veilige stap naar werk kunnen zetten maar evengoed dat mensen een veilige stap terug moeten kunnen zetten als het om de een of andere reden niet lukt, zonder dat daar te veel administratieve rompslomp mee gepaard gaat. Daar zijn vandaag nog hiaten.

• Stelling 2: Er is nood aan meer flexibiliteit op de arbeidsmarkt. Anders kies je noodgedwongen voor flexibel vrijwilligerswerk.

We moeten volgens Leroy opletten met de term ‘flexibiliteit’. We zouden beter spreken van werk op maat en werkbaar werk. Mensen mogen immers niet de speelbal worden van een economie die alsmaar flexibeler wordt georganiseerd. Daarnaast verwijst hij naar een grote enquête die in Vlaanderen in 2019 werd gehouden rond de werkbaarheid van werk. Daaruit blijkt dat één op de twee jobs een structureel probleem heeft van onwerkbaarheid, doordat mensen bv. te veel stress ondervinden, werk en privé niet kunnen combineren, te weinig opleidingsmogelijkheden krijgen en te weinig autonomie hebben om hun werk te organiseren. De werkbaarheid gaat het meest achteruit in de gezondheids- en welzijnssectoren, het onderwijs, de transport, logistiek en dienstverlening. Dit zijn allemaal sectoren die tijdens de coronacrisis hebben moeten doordraaien en waar men nog steeds met grote tekorten zit. Werkbaar werk moet echt centraal komen te staan, anders wacht ons een grimmige toekomst.

Ranschaert bevestigt dat dit een van de prioriteiten is op federaal niveau: er worden acties uitgerold rond mentaal welzijn op het werk. Het is van belang dat iedereen een goede versie van zichzelf kan zijn en dat betekent dus sowieso werk op maat. Ze vertelt dat er ook gewerkt wordt aan een mogelijkheid om op voorschrift van een behandelend arts de werktijd te verminderen, zonder dat de persoon eerst volledig moet uitvallen. De arbeidsparticipatietoeslag is een instrument dat dit mogelijk moet maken.

Nolmans getuigt van een familielid die liever thuis blijft dan terug te keren naar een job waar het arbeidsklimaat bijzonder toxisch is omwille van de relatie tussen werknemers en leidinggevende. Volgens hem vormen de mensen met een psychische kwetsbaarheid die uitvallen op de werkvloer een spiegel voor wat er globaal zoal fout loopt.

Catthoor merkt op dat de eisen vaak te hoog liggen voor werknemers. Zelfs op beschutte werkplaatsen ligt de druk zodanig hoog dat mensen met een ernstige psychiatrische aandoening, waarvoor deze werkplaatsen eigenlijk bestemd zijn, er niet terechtkunnen.

• Stelling 3: Vrijwilligerswerk moet een recht zijn en geen gunst. Toestemming vragen voor vrijwilligerswerk aan de mutualiteit en RVA is een controlemechanisme dat mensen afschrikt.

Formesyn licht toe dat mensen nu vaak afhankelijk zijn van de goodwill van de adviserend arts en dat ze angst hebben dat de arts zal vinden dat, als ze vrijwilligerswerk aankunnen, ze dan ook gerust betaald werk kunnen doen.

Zowel Pypops als Ranschaert zeggen dat het een misvatting is dat je toestemming moet vragen voor vrijwilligerswerk aan de adviserend arts. Het staat anders in de wet. Je moet het gewoon melden en de adviserend arts zal dan nagaan of het vrijwilligerswerk compatibel is met je gezondheidstoestand. Aan de reacties uit de zaal was te merken dat dit in de praktijk niet klopt. Je moet wel degelijk toestemming vragen voor vrijwilligerswerk.

Catthoor vindt het absurd dat de adviserend arts daarmee moet instemmen. Het zijn bij uitstek de psycholoog, huisarts of psychiater die de patiënt goed kennen die kunnen weten of bepaald vrijwilligerswerk haalbaar is. Het zou voldoende moeten zijn dat de behandelend arts dit in het dossier opneemt. Vrijwilligerswerk is belangrijk voor iemands zelfvertrouwen en zelfontwikkeling. Daarnaast merkt ze op dat adviserend artsen vaak weinig kaas gegeten hebben van psychiatrische aandoeningen. Ze moeten beter worden opgeleid.

• Stelling 4: De regelgeving in ons land omtrent werk is zo complex en intransparant, dat niemand door het bos de bomen nog ziet.

Pypops bevestigt dat er heel veel wetgeving is die raakt aan het thema en dat die zeer complex is: het gaat om wetgeving rond fiscaliteit, uitkeringen en arbeid. Het lijkt inderdaad soms een onontwarbare knoop.

Ook Leroy bevestigt deze complexiteit, die haar oorzaak vindt in het feit dat de fundamenten van onze wetgeving en het sociaal recht in de vorige eeuw liggen. Daardoor maken we nog steeds onderscheid tussen werkenden, werkzoekenden en uitkeringsgerechtigden. Naargelang je tot een van deze categorieën behoort, kan je al dan niet beroep doen op bepaalde diensten. Werkzoekenden kunnen bijvoorbeeld geen loopbaanbegeleiding krijgen. Werkenden van wie het bedrijf binnenkort overkop gaat kunnen geen beroepsopleiding volgen die hen klaarstoomt voor een andere sector, omdat ze nog niet onder het statuut werkzoekende vallen. Dat is zeer jammer. We moeten volgens Leroy naar een nieuw paradigma waarbij we uitgaan van de vraag hoe we voor mensen een duurzame loopbaan kunnen uitbouwen, ongeacht het statuut waarin ze zich bevinden. Alle bestaande helpende maatregelen moeten opengesteld worden voor iedereen. Enkel zo komen we tot een beter functionerende arbeidsmarkt met veel meer werkbaar werk op maat.

De wetgeving omtrent werk lijkt soms een onontwarbare knoop

Wat het betekent om vrijwilliger bij UilenSpiegel te zijn.

Zes vrijwilligers aan het woord

Tekst: Sil Popelier en Nadia Mahjoub

Wie ben je en wat doe je precies voor UilenSpiegel?

Onze vereniging zou niet kunnen functioneren zonder de waardevolle inzet van haar vele vrijwilligers. Daarom lieten we hen op het symposium graag aan het woord.

Nicolas De Keyser, Els Lambrecht, Filip De Keersmaecker, Philip Keuleers, Andrea Pardon en Sven Roovers zijn als vrijwilliger in verschillende functies aan de slag bij onze vzw. Ze kregen enkele vragen voorgeschoteld.

Nicolas: Ik ben lid van de vzw sinds 2018. Ik heb een aantal psychoses doorgemaakt, de laatste in 2018. Ik ben handelsingenieur van opleiding en studeerde Strategie en Organisatie. Ik kom uit de economische sector, een heel andere wereld dan die van de geestelijke gezondheidszorg. Die wereld was nieuw voor mij. Ik wilde er graag meer over te weten komen. Zijn er nog mensen die dergelijke ervaringen hebben gehad? Hoe gaat het met hen? Na het lezen van het boek Kortsluiting in mijn hoofd van Brenda Froyen, waarin zij expliciet naar UilenSpiegel verwees, ben ik de organisatie op het spoor gekomen. Wat later ben ik evenementen beginnen bijwonen en heb ik het lotgenotencontact ontdekt. Eind 2019 sloot ik op uitnodiging van penningmeester Geert Van Isterdael aan bij de Werkgroep Financiën binnen UilenSpiegel en vervolgens bij het bestuur.

Els: Ik heb een verkeersongeluk gehad waardoor ik niet meer als psychiatrisch verpleegkundige kon werken. Een kennis van mij raadde me aan mijn herstelverhaal te publiceren in het tijdschrift Spiegel. Ik nam contact op met Nadia Mahjoub van de redactie en zij heeft me met open armen ontvangen. In 2016 startte ik als vrijwilliger bij de redactie van Spiegel. Ik heb daarna ook nog andere taken opgenomen: zo werd ik onder meer beheerder van de Facebook-pagina van UilenSpiegel.

Philip K.: Ruim twee jaar geleden sloot ik me aan bij de lotgenotengroep (Her-)leven Mechelen, voor mensen die ervaring hebben met depressie. Na te hebben deelgenomen aan een paar sessies vroegen de begeleiders me of ik mee de begeleiding kon opnemen. Ondertussen doe ik dit al twee jaar met veel plezier en voldoening. Een jaar geleden startte ik ook bij Luistergenoten1, waar ik een avond per week de chatlijn beman. Ten slotte heb ik me geëngageerd bij NatuurGenoten2 , dat begin 2022 opgestart werd in de regio’s Leuven en Mechelen. In Mechelen hebben we ondertussen al drie wandelingen gemaakt.

Filip DK.: Ik ben papa van drie jonge tieners en woon in Tienen. Ik werk er als ervaringsdeskundige in een ziekenhuis en ben ook gestart als patiëntenvertegenwoordiger, eerst bij RAP3, maar nu bij UilenSpiegel. Ik neem deel aan de maandelijkse intervisies die UilenSpiegel voor de vertegenwoordigers organiseert. Ik heb voor UilenSpiegel ook deelgenomen aan een aantal internationale ggz-conferenties. Ik ben eigenlijk iemand met extreme faalangst. Dat heeft voor mij in het verleden veel kapot gemaakt. Maar nu denk ik steeds vaker dat ik niet veel meer te verliezen heb – ik ben dan ook bijna vijftig jaar – en ga ik ervoor. En tot nu toe is dat vrij goed meegevallen.

burn-out. Ik heb een bipolaire kwetsbaarheid, waar ik na mijn bevalling veel last van kreeg. Ik probeerde de draad van het werk terug op te nemen, maar dat lukte niet. Ik heb ongeveer vijftien jaar gesukkeld. Uiteindelijk ben ik bij UilenSpiegel terechtgekomen, waar ik de vzw enorm dankbaar voor ben. Ik volgde vijf jaar geleden de cursus ervaringsdeskundigheid bij UilenSpiegel in Duffel. Ik heb ook de cursus patiëntenvertegenwoordiger gevolgd in Leuven. Ik ben toen als patiëntenvertegenwoordiger aan de slag kunnen gaan bij het netwerk Emergo in Duffel en werkte ook bij de mobiele teams. Toen corona losbarstte heb ik me geëngageerd bij het Luistergenoten-project van UilenSpiegel. Ik maak deel uit van het coördinatieteam, samen met Annemie en Bart. We moeten onder meer uurroosters inplannen en de dispatching verzorgen. Ik beman ook de chat en de telefoonlijn en sta in voor het wekelijks OorCafé, de online ontmoetingsplaats voor de Luistergenotenvrijwilligers.

Andrea: Ik ben afgestudeerd als informaticus en heb tien jaar in de informaticasector gewerkt. Ik had krappe deadlines en kreeg een

Sven: Mijn verhaal bij UilenSpiegel begint in 2007. Ik had toen een tweede psychose gehad en ik had het gevoel vast te zitten. Ik wist niet hoe mijn toekomst er zou uitzien en of ik überhaupt nog een toekomst had. Ik ben toen op het internet op zoek gegaan naar een zelfhulpgroep en vond een praatgroep voor mensen met een psychosegevoeligheid van UilenSpiegel in

Nicolas De Keyser

Andrea Pardon

Sven Roovers

Els: Mijn werk bij UilenSpiegel heeft me

Leuven. Ik woonde die groep regelmatig bij, maar in 2009 zou de groep stoppen. Ik vond die echter zo waardevol dat ik hem mee verder heb gezet. Ook in Antwerpen heb ik een algemene lotgenotengroep opgestart. Op een bepaald moment werd me dat wat te veel en heb ik de psychosegroep in Leuven uit handen gegeven. Ik ben vandaag geen trekker meer van de Antwerpse lotgenotengroep, maar blijf die wel coachen op de achtergrond.

Wat betekent het werk als vrijwilliger voor jou en wat hoop je voor de toekomst van UilenSpiegel?

Nicolas: Mijn job als financieel inspecteur is een vrij eenzame job. In mijn vrijwilligerswerk voor UilenSpiegel kan ik in team en projectmatig werken, hetgeen ik wat miste in mijn baan. Het is een zeer zinvol engagement: we werken aan een betere samenleving en bieden ondersteuning aan mensen met een kwetsbaarheid. Ik weet uit ervaring hoe belangrijk steun kan zijn om terug op je pootjes terecht te komen. Ik hoop dat UilenSpiegel nog veel werk kan verzetten om het bijzondere belang van ervaringsdeskundigheid op de agenda te blijven zetten.

ligerswerk heeft me enorm geholpen. Je put daar een stuk zelfvertrouwen en waardering uit. Het doet ook veel deugd om te merken dat je voor andere mensen iets kan betekenen. Ik wil graag een rol spelen in de verdere uitbouw van het waardevolle project NatuurGenoten.

warm nest waar iedereen elkaar aanvaardt zoals die is. Misschien kan de vereniging, naast praatgroepen, in de toekomst ook lotgenotencontact organiseren waar creativiteit centraal staat.

Filip De Keersmaecker

Sven: Het is fijn dat ik iets positiefs kan doen met de tegenslagen die ik zelf meemaakte, dat ik die kan omzetten naar iets positiefs voor lotgenoten. Dat ik een vorm van hoop kan bieden. Het is mooi dat UilenSpiegel mensen in beweging zet en ik hoop dat ze dat zal blijven doen, zolang ze maar geen instituut wordt, want daar hou ik niet zo van.

Philip Keuleers

Philip K.: In 2018 kwam ik uit een heel donkere periode van depressie en ben ik bewust vrijwilligerswerk gaan doen. Enerzijds om iets om handen te hebben, anderzijds om opnieuw een sociaal netwerk uit te bouwen, dat ik helemaal kwijtgespeeld was. Het vrijwil-

Filip DK.: Het vrijwilligerswerk is zeer zinvol, inderdaad. Het geeft me de kans om andere mensen te helpen en daar zelf ook een positief gevoel bij te krijgen. Het heeft me ook doen groeien: ik heb mijn grenzen beetje bij beetje verlegd. Het heeft ertoe bijgedragen dat ik wat zelfvertrouwen kreeg. Ik heb gewoon graag mensen rondom mij en ben graag met mensen bezig en dat is ook iets wat mijn werk als ervaringsdeskundige en patiëntenvertegenwoordiger me biedt. Ik zou enerzijds willen dat UilenSpiegel ophoudt te bestaan, dat ze niet meer nodig zou zijn. Maar ik ben uiteraard heel dankbaar voor haar bestaan. Ik wens UilenSpiegel meer leden toe, meer bekendheid en meer vrijwilligers.

Els: Mijn werk bij UilenSpiegel heeft me een vorm van zingeving geboden. Ik was immers door tal van tegenslagen die zingeving helemaal kwijt. Ik voelde me als vrijwilliger gewaardeerd voor mijn inzet. Het zelfstigma en de faalangst die ik had zijn grotendeels verdwenen en dat komt voor een groot stuk door alles wat ik voor UilenSpiegel heb gerealiseerd. Ik ben sinds kort betaald aan de slag en ik ben er zeker van dat mijn ervaring bij UilenSpiegel ertoe heeft bijgedragen dat ik geselecteerd ben voor deze baan. UilenSpiegel is als een

Andrea: Het vrijwilligerswerk gaf me, na zovele jaren zoeken, het gevoel dat ik toch wel iets kon en geeft me zingeving. Ik kies expliciet voor onbetaald vrijwilligerswerk omdat het mij, vergeleken met sommige betaalde jobs, veel minder stress geeft. Ik kan mijn werk bij Luistergenoten ook inplannen op momenten wanneer ik er de energie voor heb, want dat kan nogal wisselend zijn. De coördinatie gebeurt online, dus dat kan ik

Els Lambrecht

van thuis uit doen, wat veel voordelen biedt. Ik hoop dat UilenSpiegel mag blijven groeien en bekender worden, want de vereniging is van grote betekenis voor mensen met een psychische kwetsbaarheid.

1 Luistergenoten is de telefoon- en chatlijn van UilenSpiegel, bemand door ervaringsdeskundigen met een psychische kwetsbaarheid.

2 Natuurgenoten gaan samen met lotgenoten op ontdekking in een regionaal natuurgebied onder begeleiding van een natuurgids en een lotgenotenbegeleider van UilenSpiegel.

3 RAP is de Regionale Adviesraad voor Participatie in de ggz Zuid-Hageland Tienen.

een vorm van zingeving geboden.

Vormingen van UilenSpiegel over ervaringsdeskundigheid

Tekst: Tom Van den Abeele

Wat betreft ervaringsdeskundigheid en vorming is UilenSpiegel in Vlaanderen de koploper. Al sinds 2010 zetten wij als onafhankelijke patiëntenorganisatie in op ervaringsdeskundigheid en vorming. We organiseren jaarlijks de ‘basiscursus ervaringsdeskundigheid’ en de cursus ‘patiëntenvertegenwoordiging’.

UilenSpiegel is een onafhankelijke patiëntenorganisatie die geleid wordt door (ex-)cliënten/ervaringsdeskundigen. Om ervaringsdeskundigheid ingang te doen vinden in de schoot van de organisatie en bij uitbreiding in de gehele ggz, hebben wij twee cursuscycli uitgewerkt. Deze cursussen brengen je heel wat kennis bij, die je helpt een vliegende start te maken als vrijwilliger of betaalde kracht. Daarnaast leer je veel fijne, gemotiveerde mensen kennen en zal het soms onoverzichtelijke landschap van de ggz veel duidelijker worden. De vormingen worden enkel aan (ex-)cliënten uit de ggz gegeven. De docenten zijn op hun beurt een gezonde mix van professionele docenten en ervaringsdeskundige docenten. De twee cursussen die we aanbieden zijn: de ‘basiscursus ervaringsdeskundigheid’ en de cursus ‘patiëntenvertegenwoordiging’.

De ‘basiscursus ervaringsdeskundigheid’

Dit is met twaalf dagdelen de meest uitgebreide cursus van de twee. Het is een cursus die zowel theoretische kennis als het verwerven van ervaringskennis combineert. De cursus behelst de meest relevante onderwerpen die een ervaringsdeskundige onder de knie moet hebben om aan de slag te kunnen. Zo komen ervaringsdeskundigheid, de herstelvisie, patiëntenrechten, het landschap van de ggz en de hervorming, het levensverhaal en meerdere andere theoretische concepten aan bod. Daarnaast worden er in enkele interactievere sessies ervaringen gedeeld over het omgaan met familie, medicatie, psychiater… Zo combineert deze cursus de theoretische kennis met een breder inzicht in je ervaring als cliënt, wat broodnodig is om goed te werken als ervaringsdeskundige.

Voor wie?

Voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Hieronder verstaan we mensen die zelf met een psychiatrische problematiek in aanraking zijn gekomen. Het is geen voorwaarde om zelf opgenomen te zijn geweest, het belangrijkste is dat je zelf ervaring hebt met psychisch lijden.

Waarom?

Omdat we onze ervaringen rond psychische kwetsbaarheid en de geestelijke gezondheid in het algemeen willen inzetten om er onszelf en anderen mee te helpen. Mensen met een psychische kwetsbaarheid die al een traject hebben doorlopen beschikken over unieke, doorleefde kennis die verschilt van de kennis die hulpverleners inzetten. We bieden een extra dimensie aan in de hulpverlening. Je kan tijdens deze vorming direct aan de slag als ervaringsdeskundige vrijwilliger!

Uniek

Deze vorming is uniek omdat ze werd uitgewerkt door ervaringsdeskundigen in samenwerking met de coördinator van het project participatie van UilenSpiegel. De meeste onderdelen worden gegeven door ervaringsdeskundigen en gastdocenten die werken in ggz-organisaties en expertise hebben over de onderwerpen.

Wat we willen bereiken

Misschien nog belangrijker dan wat de leerstof de cursisten bijbrengt, is dat je een 25-tal andere geëngageerde, herstelde

De cursus ‘patiënten-vertegenwoordiging’

Om goed te kunnen optreden als patiëntenvertegenwoordiger, dien je over specifieke kennis en een aantal vergadertechnische en sociale vaardigheden te beschikken. Deze hebben we zo goed mogelijk ingepland in

een 7-daagse, goed gevulde vorming. Ervaringsdeskundigheid, herstelvisie, de hervorming van de ggz (algemeen politiek kader, uitgebreide informatie over hoe de netwerken in elkaar zitten en enkele internationale

mensen leert kennen. Zo leer je vrijwilligers kennen die met verschillende projecten bezig zijn en die je kunnen inspireren om zelf aan de slag te gaan. Verder leer je je medecursisten ook als mens kennen waardoor je een bredere kijk op herstel krijgt en met een beetje geluk er ook nog een aantal vrienden/contacten aan overhoudt. Daarnaast leer je ook de werking van vele organisaties kennen die met ervaringsdeskundigheid en herstel bezig zijn, zodat je al snel een beeld hebt van wat je allemaal kan doen als ervaringsdeskundige.

Voorwaarden / praktisch

• Maximaal 25 deelnemers

• Deelname kost €60 + lidmaatschap UilenSpiegel (€5)

• Vervoersonkosten worden niet terugbetaald

• Locatie: in een Vlaamse stad, dichtbij een treinstation

• 12 lesdagen verspreid over een jaar

• Getuigschrift (niet officieel erkend) indien regelmatige aanwezigheid

• Verkennend gesprek, voorafgaand aan de vorming (om te zien of de vorming iets voor jou is)

tendensen), de sociale kaart, de vakterminologie en dan een heel belangrijk luik: vergadertechnieken, groepscommunicatie en assertiviteit, komen aan bod. Onze lesgevers zijn mensen met veel expertise, van Trefpunt

Zelfhulp, een netwerkcoördinator, een coördinator van een provinciaal overlegplatform en enkele door de wol geverfde patiëntenvertegenwoordigers. We organiseren deze cursus niet op regelmatige tijdstippen, maar wanneer er zich genoeg kandidaten aanmelden. Doorgaans wordt de vorming eenmaal per jaar georganiseerd. Deze cursus gaat steeds in een andere stad in Vlaanderen door.

Inhoud

We staan stil bij de structuur en werking van de geestelijke gezondheidszorg en bij de recente hervormingen. Ook krijg je een beeld van de financiering van deze sector. We laten een ervaren patiëntenvertegenwoordiger aan het woord en een netwerkcoördinator. Tot slot wordt ook aandacht gegeven aan vergadertechnieken, assertiviteit en groepscommunicatie.

Wat we willen bereiken

Misschien nog belangrijker dan wat de leerstof je bijbrengt, is dat je een 15-tal andere geëngageerde, herstelde mensen ontmoet. Misschien houd je hier wel enkele vrienden/ contacten aan over. Daarnaast leer je ook de werking van verschillende organisaties kennen die met patiëntenvertegenwoordiging bezig zijn zodat je al een beetje een beeld krijgt van wat je kan doen als patiëntenvertegenwoordiger.

Voorwaarden / praktisch

• Maximaal 15 deelnemers

• Deelname kost €35 + lidmaatschap

UilenSpiegel (€5), vervoersonkosten worden niet terug betaald

• 7 lesdagen

• Getuigschrift (niet officieel erkend) indien regelmatige aanwezigheid

• Verkennend gesprek voorafgaand aan

de vorming (om te bekijken of de vorming iets voor jou is)

Lien Aerssens volgde zowel de ‘basiscursus ervaringsdeskundigheid’ als de cursus ‘patientenvertegenwoordiging’ en ik mocht haar wat vraagjes stellen.

Hoe ben je in aanraking gekomen met ervaringsdeskundigheid?

Ik zat al een tijdje “vast” in mijn vorige carrière als hulpboekhoudster toen ik hoorde over ervaringsdeskundigheid. Ik heb zelf al een heel traject afgelegd binnen de ggz, en sta als het ware al wat boven mijn eigen verhaal, wel een voorwaarde om als ervaringsdeskundige aan de slag te gaan, vind ik. Ook via de WEP (Werkgroep Ervaringsinzet en Participatie) van ons psychiatrisch centrum Sint-Hiëronymus bij ons te Sint-Niklaas kwam ik hiermee in aanraking.

Waar haalde je de info dat er door UilenSpiegel opleidingen over ervaringsdeskundigheid en patiëntenvertegenwoordiging werden gegeven?

Uit het magazine Spiegel, waarop ik geabonneerd ben door deel te nemen aan een lotgenotengroep. Ook op de website van Trefpunt Zelfhulp* vind je een handig overzicht van waar er overal opleidingen zijn. UilenSpiegel staat hier ook tussen.

Wat is volgens jou de meerwaarde van de ‘basiscursus ervaringsdeskundigheid?

Je staat sterker in je zoektocht naar een (betaalde) job als ervaringsdeskundige. Je leert er onmisbare tools, krijgt meer inzichten en theorie wat een houvast biedt. Ook de combinatie van leervormen (klassikaal, interactie, groepswerk, ...) is zeker een meerwaarde!

Wat is volgens jou de meerwaarde van de cursus patiëntenvertegenwoordiging?

Je leert er hoe de ggz gestructureerd is en ook communicatietools om écht aan de slag te gaan als patiëntenvertegenwoordiger. Ook hier biedt de combinatie van leervormen zeker mogelijkheden tot exploratie van het werkveld van de patiëntenvertegenwoordiging.

Hoe gebruik je wat je leerde bij het volgen van deze cursussen nu concreet?

Goh, niet zo’n makkelijke vraag. Ik weet nu veel beter waarover men spreekt, bv. Artikel 107, de netwerken binnen de ggz, enz... Hetgeen ik hoor op vergaderingen klinkt niet meer zo Chinees als voorheen.

Zou je deze cursussen aanraden en waarom?

Zeker. Er zijn ook langdurige opleidingen maar als je specifiek op zoek bent naar kortdurende basisopleidingen, ben je bij UilenSpiegel zéker aan het juiste adres. Het heeft me er zelfs toe aangezet om verder te gaan hierin, volgend jaar neem ik misschien wel deel aan de opleiding aan Thomas More (ik ga alvast naar de info-avond).

Lien is nu aan de slag als patiëntenvertegenwoordiger in de centrale cliëntenraad van het PC Sint-Hiëronymus te Sint-Niklaas en binnen het netwerk ADS. Vanaf volgend jaar gaat Lien als ervaringsdeskundige ook een cursus geven binnen de HerstelAcademie. Daarnaast is Lien op zoek naar een betaalde job als ervaringsdeskundige.

Ik wil nog even meegeven dat ik in 2014 zelf de cursus ‘Ervaringskennis’ gevolgd heb en dat deze cursus een grote rol heeft gespeeld in mijn leven. Door het volgen van de cursus besefte ik dat ervaringswerk echt iets voor mij zou zijn. Het certificaat hielp om aangenomen te worden bij mijn eerste job. En nu zoveel jaar later verwijs ik zelf ook mensen door naar de vormingen van UilenSpiegel, waardoor de cirkel rond is. Dus, als je interesse hebt om je te bekwamen om als ervaringsdeskundige aan de slag te gaan, dan ben je bij de vormingen van UilenSpiegel aan het juiste adres!

Wens je meer informatie over deze vormingen dan kan je contact opnemen met Katlijn Vander Meeren via vorming@uilenspiegel. net.

* www.zelfhulp.be/actueel/waar-vind-je-een-opleidingtot-ervaringsdeskundige

Een studente aan het woord:

Lien Aerssens:

“Als je op zoek bent naar kortdurende basisopleidingen, ben je bij UilenSpiegel aan het juiste adres.”

Klassieke of alternatieve behandelmethoden?

Resultaten van onze bevraging

Tekst: Anneke Krols – Afbeelding: Unsplash

In maart 2022 riepen we jullie op om ervaringen met ons te delen rond behandelingsmethoden en medicatiegebruik bij psychische problemen. We boden hiertoe een online vragenlijst aan. In dit artikel lezen jullie over de resultaten van de bevraging.

De aanleiding tot de oproep was het contact dat UilenSpiegel had met Neos vzw rond de lancering van de ‘Verenigingspil’. Met die ‘Verenigingspil’ wensen zij een alternatief te introduceren om een tegenwicht te bieden aan het toenemend gebruik van antidepressiva. Lid zijn van een vereniging als pil om andere medicatie te vermijden of te verminderen, dat is de achterliggende idee.

Wij zijn geboeid door het inzetten van deze alternatieve behandelingswijze en vroegen ons in het voorjaar af: hoe zit dat eigenlijk met het gebruik van medicatie en andere behandelingsmethodes in de geestelijke gezondheidszorg? We gingen graag te rade bij jullie. 153 lotgenoten deelden hun ervaringen. Het was fijn om op basis van het opgegeven geboortejaar te kunnen vaststellen dat er reacties uit verschillende leeftijdsgroepen kwamen.

Eerste confrontatie met psychische klachten en behandelmethoden

Voor de overgrote meerderheid van de respondenten (80%) dateert het eerste contact met een hulpverlener al van minstens 10 jaar geleden. Voor 54% van deze zelfde groep,

is dit eerste contact al meer dan 20 jaar geleden. We kregen slechts een klein aantal reacties (2%) van respondenten die minder dan 2 jaar geleden voor het eerst contact zochten met een hulpverlener en zo dus ook voor het eerst kennismaakten met behandelingsmethodes.

Bijna 50% van de respondenten kwam voor een eerste gesprek over ‘psychische problemen’ bij de huisarts terecht. 1 op 5 respondenten ging voor dit eerste gesprek naar een psycholoog, en ongeveer 1 op 8 kwam bij een psychiater terecht.

Wanneer we beide vragen samen nemen, de tijd sinds het eerste contact met een hulpverlener en het type hulpverlener, kunnen we vaststellen dat de meeste respondenten vooral eerst bij hun huisarts terechtkwamen. Opvallend, bij respondenten die minder dan 5 jaar geleden voor het eerst contact hadden met een hulpverlener, werd zelfs enkel de hulpverlenerscategorie ‘huisarts’ aangeduid. Heeft dit te maken met ontoegankelijkheid van psychologen/psychiaters? Met wachtlijsten?

Een analyse van de door respondenten gerapporteerde psychische klachten (waarmee zij voor de allereerste keer op zoek gingen

naar hulp) brengt ons tot volgende vaststellingen: In 50% van de omschreven situaties betreffen het ‘stemmingsklachten’. Dit blijken bijna hoofdzakelijk depressie en depressieve episodes. Zij vormen de vaakst gerapporteerde (87%) van alle omschreven stemmingsklachten. Veel minder vaak wordt hypomanie, manie of bipolariteit omschreven.

23% van alle verder omschreven klachten kunnen we interpreteren als ‘angsten’. Angstklachten worden bovendien vaak in combinatie met depressie gerapporteerd (in 54% van de omschreven situaties).

In 14% van de omschreven situaties worden klachten gerapporteerd die we zouden kunnen omschrijven als ‘psychotische klachten’. Andere gerapporteerde klachten waren: (C) PTSS, suïcidegedachten, eetstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, relationele problemen en partnergeweld, misbruik, slaapproblemen, verslavingsproblematiek, psychosomatische klachten.

We vroegen ons af welke behandelmethoden er in eerste instantie door hulpverleners worden aangeboden bij psychische klachten. De gerapporteerde antwoorden liggen vooral in de lijn van de klassieke drievuldigheid: medicatie, gesprekstherapie en opname.

Bij 90% van de respondenten werd medicatie aangeboden als behandeling. Meer dan de helft van de respondenten (55%) geeft aan dat medicatie hen als de eerste behandelingsoptie werd aangeboden. Dit is een interessante vaststelling. Vooral indien we deze vergelijken met de voorgaande conclusie dat de meerderheid van de gerapporteerde psychische klachten vooral stemmingsklachten van depressieve aard betreffen.

86% van de lotgenoten kreeg gesprekstherapie aangeboden. Bij 39% van de respondenten die gesprekstherapie werd aangeboden, werd dit als de eerste behandelingsoptie gesuggereerd.

Opname in een psychiatrisch centrum werd bij 68% van de respondenten als behandeling voorgesteld. En 15% van de lotgenoten geeft aan dat een opname hen als allereerste behandelingsoptie werd aangeboden.

Welke alternatieven worden het vaakst gesuggereerd: creatieve therapie (28%), meer beweging of sport (19%), ondersteuning via een mobiel team (20%). Uit de antwoorden van de respondenten blijkt, dat deze echter nooit als eerste optie worden voorgesteld, maar enkel als aanvulling op de andere behandelingsmethoden.

Ervaringen met medicatiegebruik.

Welke medicatie wordt er aangeboden bij psychische problemen?

Alle soorten psychofarmaca die de respondenten in de bevraging met ons deelden, kunnen we opdelen in drie grote groepen:

- Verschillende types van antipsychotica: goed voor 65% van de gerapporteerde medicatie. Enkele voorbeelden

van de meest opgegeven soorten: Seroquel of Quetiapine, Abilify, Zyprexa, Risperidon of Risperdal, …

Verschillende types van antidepressiva: goed voor 63% van de gerapporteerde medicatie. Enkele voorbeelden van de meest opgegeven soorten: Efexor of Venlafaxine, Cymbalta of Duloxetine, Sertraline, Mirtazapine of Remergon, Seroxat of Paroxetine, Sipralexa, …

- Verschillende types van Benzodiazepinen (angst-, slaap- en kalmeermiddelen): goed voor 50% van de gerapporteerde medicatie. Enkele voorbeelden

van de meest opgegeven soorten: Trazodon, Wellbutrin, Temesta of Lorazepam, Xanax of Alprazolam, …

Uit de getuigenissen die de respondenten met ons deelden, kunnen we ook concluderen dat heel wat lotgenoten een combinatie van twee tot drie types van deze psychofarmaca samen innemen.

Psychofarmaca: een muntstuk met twee zijden

Bij de inname van psychofarmaca word je met positieve en negatieve effecten (bijwerkingen) geconfronteerd. Iedere lotgenoot legt er zijn eigen weg in af. Vaak een weg met heel wat bochten, hindernissen, drempels, versperringen, vlotte stukken en hobbels. Enkele respondenten gaven aan geen enkel positief effect van psychofarmaca te hebben ervaren. Sommigen ondervonden helemaal geen effect of alleen maar bijwerkingen. Anderen getuigden over een lange zoektocht langs heel wat verschillende medicijnen, maar niets bleek tot hiertoe al echt een effect te hebben gehad.

Op basis van de getuigenissen uit deze bevraging kunnen we volgende positieve effecten van psychofarmaca vaststellen:

- meer rust, stabiliteit en balans;

- sterke vermindering van angsten en prikkels;

- veel minder diepe negatieve gevoelens en meer relativeringsvermogen;

- meer zelfvertrouwen en zekerheid om dingen aan te kunnen;

- vermindering van intensiteit van gevoelens, meer filtering van prikkels;

- betere focus en zelfbeheersing;

- meer energie en meer motivatie;

- kunnen functioneren en niet de ganse tijd verdwalen in ‘psychose’;

- betere nachtrust.

De getuigenissen bieden ons ook een blik op heel wat bijwerkingen van psychofarmaca. De respondenten uit deze bevraging beschreven o.a. volgende negatieve effecten:

- gewichtstoename, verhoogde eetdrang en drang naar zoetigheid;

- rusteloosheid, hartkloppingen, agitatie, bewegingsdrang, opwinding;

- darmklachten en problemen met stoelgang, plasproblemen;

- huiduitslag;

- dissociatie;

- hoofdpijnen, druk op het hoofd;

- verminderd libido en seksuele problemen, impotentie;

- droge mond;

- oorsuizingen;

- veel blauwe plekken, neusbloedingen;

- afvlakken, blokkade van emoties, verdoofd gevoel;

- geheugenverlies, concentratieproblemen, verlaagde alertheid;

- overmatig dromen, nachtmerries;

- sufheid, vermoeidheid, duizeligheid, geen motivatie;

- extrapiramidale verschijnselen: tremor, trillende handen, vertraagde bewegingen, bewegingsstoornissen;

- veel zweten, nachtzweten.

Aanvullende medicatie en/of voedingssupplementen om de bijwerkingen van psychofarmaca te counteren

Een groot aantal deelnemers uit deze bevraging beschrijft bovendien dat ze aanvullende medicatie en/of voedingssupplementen nemen. Dit gegeven blijkt deel uit te maken van de zoektocht naar een leven met of zonder psychofarmaca.

Om fysieke bijwerkingen en klachten op te vangen, werden vooral volgende aanvullende medicijnen gerapporteerd:

- spierontspanners;

- maagbeschermers;

- laxeermiddelen;

- middel tegen zenuwpijnen;

- medicatie die de bloedvaten verwijdt, medicatie die de bloeddoorstroming verbetert, bloeddrukmedicatie, bètablokkers, trombocytenaggregatieremmers en antithrombotica;

- medicatie voor ondersteuning van werking schildklier;

- melatonine;

- medicatie voor de behandeling van diabetes;

- vochtafdrijvers.

Voedingssupplementen die vaak worden ingenomen aanvullend bij psychofarmaca, of soms ook als alternatief voor psychofarmaca:

- Magnesium, Metarelax;

- Vitamine D;

- Sedistress, Sediplus;

- Melatonine, Valeriaan/passiebloem extracten … (ontspannen, slapen);

- Vitamine B12;

- Ijzer;

- UnoCardio, Omega 3;

- Niacin Vitamine B3;

- Kurkuma;

- DHEA;

- Alflorex (prikkelbare darmen);

- Probiotica (darmflora);

- Maagzout (omwille van maagklachten).

(vervolg p.19)

Quotes van leden

Tenslotte wens ik vooral de lotgenoten zelf nog even aan het woord te laten en dit artikel af te sluiten met een aantal getuigenissen van deelnemers:

“Jammer genoeg wordt er volgens mij snel medicatie voorgeschreven door psychiaters bij patiënten in opname. Medicatie biedt zeker en vast een goeie ondersteuning bij mij, maar soms wordt er te vaak geëxperimenteerd door de arts en heeft dit nefaste gevolgen voor de patiënt.”

“Medicatie zorgt ervoor dat ik kan blijven functioneren in de maatschappij; zonder medicatie zou ik niet kunnen gaan werken.”

“Heb slechte ervaringen gehad met een huisarts die psychofarmaca voorschreef. Nu bij een andere huisarts die me doorverwijst naar de psychiater of er zelf mee in overleg gaat.”

“Voor mij is medicatie een waardevol onderdeel van mijn behandeltraject en ik zie het als ondersteunend aan het - voor mij - veel belangrijkere stuk van therapie, zelfontplooiing, psycho-educatie, enz. Daarnaast weet ik nu, na zoveel jaar, welke medicatie voor mij werkt en dat wanneer ik het nodig heb, ik er nog steeds naar kan teruggrijpen.”

“Ik had graag nog iets kunnen uitleggen over de emotionele kant van dit proces, zoals hoeveel psychologen ik moest doorlopen voor ik iemand had die goed was en wat dit met je doet. En commentaar van de huisartsen die proberen te manipuleren om medicatie aan te smeren en niet opvolgen.”

“Medicatie bij psychische problemen wordt door huisartsen veel te snel en gemakkelijk voorgesteld (mijn ervaring), alsof het een gemakkelijkheidsoplossing is.”

“Ongeveer zes jaar geleden nam ik nog veel medicatie toen ik in opname was: allerlei soorten antidepressiva en stemmingsstabilisatoren. Ik heb dit in samenspraak met het behandelend team afgebouwd over een periode van zes maanden. Na die zes maanden heb ik veel nieuwe emoties leren kennen. Ik vond dit behoorlijk heftig. Maar ik was wel trots dat ik het zonder kon. Mijn plusmama heeft toen gezegd tegen mij dat ze mij nog nooit zo helder had gezien.”

Goed gek. Hoe we spreken over geestelijke gezondheid

Tekst: Els Lambrecht

Wat de media over mentale gezondheid schrijven, kan een grote impact hebben. Het beïnvloedt het leven van mensen met psychische problemen maar ook de kwaliteit van ons samenleven. Het gaat m.a.w. iedereen aan en we hebben grotendeels zelf in handen hoe we erover communiceren.

Sociale constructie

Psychische problemen zijn reëel. Hoe we over die psychische problemen praten, is een keuze met grote gevolgen. Ze beinvloedt ons idee over het ontstaan, het leven met psychische problemen, het herstel en de beleving ervan. Binnen een samenleving leven verschillende opvattingen. De sociale constructie omvat deze – onuitgesproken – denkbeelden en het gedrag dat eruit voortkomt. Dit kan leiden tot stigma, taboe, discriminatie, kan herstel belemmeren en ervoor zorgen dat stigma in zelfstigma wordt omgezet. Stel: je bent werkgever. Je leeft met het idee dat mensen met psychische problemen niet kunnen werken. Dat zal bepalen hoe je een werknemer benadert als je te weten komt dat hij of zij naar een psychiater gaat. Maar stel nu: je bent diezelfde werkgever en plots besef je dat iedereen het moeilijk kan hebben en dat dit niets zegt over iemands capaciteiten. In dit geval zal je een werknemer van wie je weet dat hij of zij naar een psychiater gaat, helemaal anders benaderen, toch?

Framing

Er wordt op verschillende manieren gedacht en gesproken over psychische problemen. Dit gebeurt m.a.w. vanuit verschillende kaders of frames. Zo’n frame omvat een bepaalde invalshoek. Je belicht daarbij bepaalde facetten meer dan andere en sommige facetten laat je zelfs volledig uit beeld. Iedereen doet het. Van zodra we communiceren, kiezen we een bepaalde invalshoek. Dat gebeurt bewust én onbewust. Binnen een samenleving bestaan dus verschillende frames en elk frame bevat een kern van waarheid, maar geeft slechts een deel van de werkelijkheid weer. Bovendien zijn ze vaak gebaseerd op een subjectief aanvoelen. Willen we genuanceerd

praten over psychische problemen, is het juist belangrijk dat we de verschillende invalshoeken kunnen zien en combineren. Er bestaan vijf problematiserende frames en zeven counterframes.

Problematiserende frames

Problematiserende frames stellen het gegeven ‘mensen met een psychische aandoening’ als een probleem voor. Op zichzelf is dat niet slecht of goed. Door te problematiseren kun je een bepaalde thematiek op de agenda trachten te krijgen. Een nadeel kan zijn dat je hierdoor stigmatiseert.

1. Angst voor het onbekende

Mensen met een psychische problemen zijn niet te vertrouwen, onberekenbaar en gevaarlijk. Hen veilig wegstoppen is de boodschap. Dit frame spreekt de angst van mensen aan voor wat ze niet kennen, voor wat schijnbaar niet te controleren valt en onvoorspelbaar is.

2. Zelfcontrole

Mensen doen het zichzelf aan. Ze hebben weinig wilskracht. Ze moeten dus sterker worden en hun probleem zelf oplossen. Wie een probleem heeft is daar zelf verantwoordelijk voor en beheerst de eigen impulsen of gedachten niet voldoende.

3. Monster

Psychische aandoeningen zijn een duistere, vijandige kracht die mensen terroriseert en hun leven inpalmt. Mensen zijn hierbij eerder slachtoffer en dus niet zelf de oorzaak. In dit kader hoor je vaak spreken over ‘demonen’ en ‘monsters’ waartegen gestreden moet worden.

4. De zwakste schakel

Mensen zijn probleemgevallen, kunnen niet mee en voldoen niet aan wat onze samen-

Hoe overbruggen we de kenniskloof op vlak van mentale gezondheid in België?

Tekst: Geert Van Isterdael - Logo: Hoge Gezondheidsraad

Op 7 november vond een gesprek plaats tussen twee onderzoekers van de UGent en UAntwerpen die werken voor de Hoge GezondheidsRaad (HGR) en een delegatie van familie- en patiëntenvertegenwoordigers. Het werd een zeer aangename dialoog met een ruim aandeel voor UilenSpiegel vzw. Onderwerp van de bijeenkomst was de kenniskloof op vlak van mentale gezondheid en hoe die te overbruggen. Veel van wat in dit artikel is neergeschreven is rechtstreeks gehaald uit het uitstekende verslag van deze vergadering.

Wat is de Hoge Gezondheidsraad precies en wat doet hij?

Met het oog op de bescherming en de verbetering van de volksgezondheid, brengt de Raad wetenschappelijke adviezen uit als leidraad voor beleidsmakers en gezondheidswerkers. Dankzij zijn netwerk van experts en interne medewerkers, baseert de Raad deze onpartijdige en onafhankelijke adviezen op een multidisciplinaire evaluatie van de huidige stand van de wetenschap. De Raad verstrekt zijn adviezen op verzoek of op eigen initiatief en maakt ze openbaar.

Deze keer stonden volgende punten op de agenda:

• Is kennis over geestelijke gezondheidszorg (ggz) voldoende gekend? Welke wel, welke niet?

• Zijn patiënten en ervaringsdeskundigen voldoende betrokken bij onderzoek? Wat kan beter?

• Worden de juiste onderwerpen onderzocht? Wat ontbreekt op de onderzoeksagenda?

• Hoe kunnen patiënten in de toekomst meer inspraak krijgen in onderzoeksdomeinen?

Kennis ggz

Er is een nijpend gebrek aan algemene kennis in de maatschappij over geestelijke gezondheid. Zo kennen velen bijvoorbeeld

niet het onderscheid tussen een psycholoog en psychiater en weten ze niet waar naartoe wanneer ze een psychische nood ervaren. Ook in de eerste lijn (bij huisartsen, apothekers,…) is het ggz-aanbod onvoldoende gekend. Een manier om een sociale kaart voor de ggz efficiënt aan te bieden is er vooralsnog niet.

In de media wordt door journalisten vaak een onvolledig of eenzijdig beeld opgehangen van de psychiatrie en ook van preventieve behandelmethoden van mentale klachten.

Betrokkenheid van ervaringsdeskundigen bij onderzoek

Dat er een gebrekkige betrokkenheid is van patiënten en ervaringsdeskundigen

bij het wetenschappelijk onderzoek is een feit. Dit betekent ook dat de wetenschappelijke teksten veel te weinig toegankelijk en begrijpelijk zijn voor onze vertegenwoordigers. De laatste jaren heeft hier een positieve kentering plaatsgevonden en worden ervaringsdeskundigen steeds meer als belangrijkste stakeholder gezien, ook in het onderzoek. In de praktijk is het echter nog al te vaak zo dat men een focusgroep organiseert met patiënten en vervolgens aanvinkt dat alles hiermee geregeld zou zijn, zonder werkelijk een voldoende waarde en kracht toe te kennen aan onze expertise en ervaringskennis.

Suggesties voor thema’s

Tal van onderzoeksthema’s werden naar voor geschoven als interessante toekomstige onderzoeksdomeinen :

• Wat is de effectiviteit van lotgenotencontacten?

• Hoe kan je medicatie op een goede manier afbouwen?

• Wat zijn evidence-based alternatieven voor residentiële ggz (bv. Soteria)?

• Wat is de impact van psychisch lijden op socio-economische status (bv. in armoede belanden)?

• Zijn er alternatieven voor de vaak gehanteerde gestandaardiseerde behandelmethodes (die niet voor iedereen even zinvol of effectief zijn)?

• Hoe kan de somatische zorg beter geïntegreerd worden binnen de ggz/ psychiatrie?

• Wat zijn de noden van transgenders?

• Wat is de impact op mantelzorgers, zij die zorgdragen voor iemand met een psychische nood?

We kunnen hier met fierheid aan toevoegen dat op voorstel van UilenSpiegel de Hoge Gezondheidsraad nu al heeft beslist om het belang van lotgenotencontact de hoogste prioriteit te geven als te onderzoeken

De Hoge Gezondheidsraad geeft het belang van lotgenotencontact de hoogste prioriteit als te onderzoeken thema

thema. Dit betekent dat er zal onderzocht worden hoe praatgroepen en dergelijke een bijdrage leveren aan het welzijn van mensen en als preventief middel (kunnen) werken tegen een (her)opname in de psychiatrie.

Toekomst

We kunnen nog een lange lijst van nuttige onderzoeksthema’s bedenken. De vraag is vooral in welke mate deze ook uitgevoerd kunnen worden. Er is nood aan een meer continue bevraging van mogelijke thema’s bij stakeholders om op die manier de onderzoeksagenda mee vorm te geven. Mogelijkheden zijn er wel via masterproeven en wetenschapswinkels maar voor inclusie in grootschalig onderzoek is een structurele aanpak nodig.

In het kader van de laatste opmerking zou het zinvol kunnen zijn om een onderzoeksadviesraad op te richten met vertegenwoordigers van verenigingen, lotgenoten en ervaringsdeskundigen. Zo kunnen we de uitwisseling van expertise meer structureel verankeren.

Het is belangrijk dat we ons bewust zijn van machtsmechanismen. Denk aan de farmacie, psychiatrische instellingen, onderzoekers … die bijvoorbeeld hun eigen (politieke) agenda kunnen hebben. De stem van lotgenoten, ervaringsdeskundigen en vertegenwoordigers van familie- en patiëntenorganisaties weegt niet altijd voldoende door. Participatie is soms schijnparticipatie: onderzoekers plannen een overleg met stakeholders en doen daarna gewoon hun eigen ding. Er is ook soms onvoldoende transparantie: wat gebeurt er precies met een bepaalde aanbeveling van ervaringsdeskundigen?

Wordt dus zeker vervolgd, we houden jullie op de hoogte!

Spirituele psychiatrie, een vernieuwende visie.

Lees het interview met dr. Belo Mussche op onze website

Tekst: Filip Van Dorpe – Foto: dr. Belo Mussche

De polarisatie tussen hulpverleners en cliënten leeft nog te sterk. Een wij-zij kloof die er niet hoeft te zijn. Deze kloof is ontstaan vanuit een oud idee dat professionaliteit een bepaalde afstand vereist, dat enkel dan het werk werkbaar en veilig blijft. Patiënten en cliënten voelen al langer aan dat het bloeien van herstel net belemmerd wordt door die polarisatie en afstand. Als herstel het verlangen is van zowel cliënt als hulpverlener, gaan ze daarvoor best samen op weg. De patiënt als volledige mens ontmoeten, niet enkel diens stoornis en ziektebeeld is dan de boodschap.

Op 10 oktober, toevallig de internationale dag van de geestelijke gezondheid, mocht ik dokter Belo Mussche interviewen. Het was een bijzonder gesprek met een bijzondere vrouw. Haar visie en manier van werken zijn een frisse wind binnen de psychiatrie. Ze bekijkt de mens holistisch. Samen met de hulpvrager gaat ze op weg om te ontdekken wat voor die persoon helpend zou kunnen zijn. Door samen lang genoeg de tijd te nemen om de cliënt goed te leren kennen en om de bewustwording van een universum, in elk van ons, te begeleiden. Een universum waar de diamant zich in elk van ons bevindt. De diamant die niet kapot kan. De hulpverlener is de ervaren gids, die mee wandelt op het spirituele pad naar binnen; de lagen ontdekkend en benoemend die het universum verdonkeren en versluieren. Bloed-, urine- en speekselonderzoek worden mee geïntegreerd in de methodiek. Medicatie wordt enkel voorgeschreven als dat nodig blijkt te zijn.

Het twee uur durende interview met dokter Belo was rijk en het is onmogelijk om dit in een kort artikel te vatten. Vandaar dat je het terugvindt op onze website. Het is een bijzonder verhaal van een vernieuwende visie. Door een holistische openheid te bewaren, slaagt Belo erin om op een helende manier aan hulpverlening te doen. Dankzij haar eigen weg weet ook zij heel goed wat het is om te lijden. Ze leeft met een aangeboren kwetsbaarheid van haar immuunsysteem en leed hierdoor zowel fysiek als psychisch. Haar weg naar herstel bracht haar inzichten en kennis uit verschillende bronnen, fysiek, psychisch en spiritueel. Ze alchemiseerde deze tot een nieuwe visie.

Lees het interview met dokter Belo op onze website: www.uilenspiegel.net/nieuws/artikels

Kronkelprijs in 2023?

In 2023 komt er geen nieuwe poëziewedstrijd. De redenen zijn divers:

• Er worden vragen gesteld bij de wedstrijdformule. Moeten we minder getalenteerde of minder geschoolde, maar toch met hart en ziel dichtende dichters niet meer kansen geven? Moeten het altijd de besten zijn die in de prijzen vallen?

• Ook is er de vraag waarom we ons enkel richten op gedichten. Daarnaast bestaan er immers nog vele andere kunst- of expressievormen. Moeten we daar eens niet wat aandacht aan besteden?

• Momenteel hebben we vele 'katten te geselen' en slagen we er niet in om tijd te maken om het poëziegebeuren te herdenken:

o We moeten voor de eerste keer een voortgangsrapport schrijven in het kader van onze erkenning als sociaal-culturele volwassenenorganisatie sedert 2021;

o In 2023 wordt onze opdracht vanwege FOD Volksgezondheid omgevormd én uitgebreid.

Mocht jij inspiratie hebben, dan lezen we die zeer graag. Ideeën voor alternatieven of argumenten om toch voor een wedstrijd te blijven gaan, zijn welkom! Hou er liefst wel rekening mee dat het haalbaar moet zijn voor ons kleine, druk bevraagde team om je idee eventueel uit te voeren.

Activiteitenkalender

Hou de website, nieuwsbrief en Facebookpagina in het oog voor eventuele nieuwe activiteiten of wijzigingen! Inschrijven is verplicht, tenzij anders vermeld.

Vzw UilenSpiegel is een vrijwilligersvereniging. Het grootste deel van de werking wordt gedragen door lokale vrijwilligers, actief in elke provincie van Vlaanderen.

Hieronder vind je een overzicht van de lotgenotengroepen begeleid door ervaringsdeskundige vrijwilligers die momenteel actief zijn. Een overzicht van hun activiteiten vind je op https:// www.uilenspiegel.net/activiteiten of kan je aanvragen via de onderstaande contactgegevens.

GROEPEN ROND SPECIFIEKE KWETSBAARHEDEN

LOTGENOTENGROEP

SEKSUEEL MISBRUIK HASSELT

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundige Sylvia.

Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Inschrijven en meer info: semi.hasselt@uilenspiegel.net of 0473 28 76 77 (Sylvia)

Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag (tenzij anders vermeld).

Data: Volgende reeks op vrijdagen 3 februari, 3 maart, 14 april, 5 mei, 2 juni 2023

Tijdstip: 18:30-20:30

Locatie: Jeugdherberg Hasselt, Spoorwegstraat 80, 3500 Hasselt (achterkant station Hasselt nieuwbouw)

LOTGENOTENGROEP PSYCHOSE LEUVEN

Praatgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose begeleid door ervaringsdeskundigen Lin en Nadia.

Inschrijven en meer info: psychose.leuven@uilenspiegel.net

Data: zaterdagen 18 maart, zaterdag 13 mei 2023

Tijdstip: 14:30-16:30 (onthaal vanaf 14:15)

Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Grote Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

LOTGENOTENGROEP PSYCHOSE ONLINE

Praatgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose begeleid door ervaringsdeskundigen Laurence en Nadia.

Inschrijven en meer info: psychose.online@uilenspiegel.net of 0475 96 03 97 (Nadia)

Data: Zaterdagen 11 februari, 29 april, 10 juni 2023

Tijdstip: 14:30-16:00

LOTGENOTENGROEP BORDERLINE LEUVEN

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundige Walter.

Inschrijven en meer info: borderline.leuven@uilenspiegel.net of 0499 73 36 86 (Walter).

Data (maandelijks): Zaterdagen 11 februari, 11 maart, 8 april, 13 mei, 10 juni 2023

Tijdstip: 14:00-16:00 (onthaal vanaf 13:45)

Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Grote Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

LOTGENOTENGROEP ANGST EN DWANG LEUVEN

Ervaringsdeskundigen Jef en Bram begeleiden deze maandelijkse praatgroep voor lotgenoten rond angst en dwang in Leuven. Heb jij langdurige of buitensporige angsten of pieker je vaak? Heb je steeds terugkerende dwanggedachten of -handelingen? Wil je graag kennismaken met andere lotgenoten met een soortgelijke kwetsbaarheid?

Kom dan eens vrijblijvend een kijkje nemen bij onze praatgroep ‘Angst & Dwang Leuven’.

Inschrijven en meer info: dwang.leuven@uilenspiegel.net of 0494 15 19 90 (Bram) of 0497 17 66 11 (Jef)

Data (1x/maand): Dinsdagen

17 januari, 21 februari, 21 maart, 18 april, 23 mei 2023

Tijdstip: 19:00-21:30

Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Kleine Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

LOTGENOTENGROEP

ANGST EN DWANG ONLINE

Ervaringsdeskundigen Sarina, Jef en Bram begeleiden deze maandelijkse, online praatgroep voor lotgenoten rond angst en dwang. Heb jij langdurige of buitensporige angsten of pieker je vaak? Heb je steeds terugkerende dwanggedachten of -handelingen? Wil je graag kennismaken met andere lotgenoten met een soortgelijke kwetsbaarheid? Neem dan eens vrijblijvend deel aan onze praatgroep op Zoom ‘Angst & Dwang Online’. Je krijgt de zoomlink als je je inschrijft via dwang.leuven@ uilenspiegel.net of 0494 15 19 90 (Bram)

Data: Woensdag 1 maart 2023

Tijdstip: 19:00-21:00

PRAATGROEP ANGST MET ZIJN VELE GEZICHTEN MERELBEKE

Vind steun en herkenning bij lotgenoten door ervaringen uit te wisselen en leer beter omgaan met je angst. Deze praatgroep biedt een veilige omgeving voor iedereen die met angst te maken heeft. Begeleid door ervaringsdeskundigen Lien & Filip.

Inschrijven en meer info: angstmetzijnvelegezichten@gmail. com of 0497 65 56 20 (maandag 19:00-20:00).

Data (elke eerste dinsdag van de maand): Dinsdagen 7 februari, 7 maart, 4 april, 2 mei, 6 juni, 4 juli, 1 augustus, 5 september, 3 oktober, 7 november, 5 december 2023

Tijdstip: 19:00-21:00

Locatie: LDC De Merelaar, Poelstraat 37, 9820 Merelbeke

LOTGENOTENGROEP DWANG GENT

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundige Annelies. Heb je last van dwanggedachten en/of dwanghandelingen en zou je daar graag over praten met mensen die hetzelfde mee-

I NSCHRIJVEN IS STEEDS VERPLICHT, TENZIJ ANDERS VERMELD

maken? Dan is onze praatgroep te Gent misschien iets voor jou? Maandelijks wordt een thema rond dwang besproken. (deze groep is even in pauze, maar komt binnenkort terug bijeen)

Meer info: dwang.gent@uilenspiegel.net

LOTGENOTENGROEP DEPRESSIE ALTIS DENDERMONDE

Praatgroep voor lotgenoten rond depressie met een lange traditie in regio Dendermonde.

Ben je angstig of depressief en voel je de nood om je verhaal te vertellen of te luisteren naar andere lotgenoten, dan ben je bij Altis heel welkom. Bij Altis maken we geen onderscheid op basis van leeftijd, afkomst of politieke overtuiging. Altis is er voor iedereen!

Inschrijven en meer info: info@altis-depressie.be of 0487 84 11 84

Website: www.altis-depressie.be/

Data (elke tweede maandag van de maand): Maandag 13 februari 2023: Depressie in een relatie Tijdstip: 19:30-21:30 (ontvangst vanaf 19:15)

Locatie: CM-Ontmoetingscentrum “De Boomgaard”, Bogaerdstraat 33 (ingang Papiermolenstraat), 9200 Dendermonde.

LOTGENOTENGROEP ANGST EN DEPRESSIE LEUVEN

Ervaringsdeskundigen Gert en Didier begeleiden deze lotgenotengroep. Iedereen is welkom om in een gemoedelijke sfeer te praten over depressie. Je vertelt vrijblijvend je verhaal of je luistert naar het verhaal van anderen. We kiezen maandelijks een ander thema.

Inschrijving en meer info: depressie.leuven@uilenspiegel. net of 0474 62 66 08 (Gert Coeckelbergh) of 0495 26 17 64 (Didier Willaert)

Data: Zaterdagen 21 januari, 18 februari, 18 maart, 15 april, 20 mei, 17 juni 2023

Tijdstip: 14:00-16:00 (onthaal vanaf 13:45)

Locatie: Jeugdherberg De Blauwput (Kleine Zaal), Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

LOTGENOTENGROEP DEPRESSIE MECHELEN (HER-)LEVEN

Een depressie is geen geschenk. Bovendien is het niet altijd eenvoudig om uit te leggen wat het met een mens doet, vooral aan diegenen die het nooit meemaakten (Gelukkig voor hen!). Tijdens de praatgroep “(her-)Leven” zorgen we, Kristin en Philip, ervoor een veilige plek te creëren waarbinnen we onder lotgenoten ervaringen kunnen uitwisselen in vertrouwen. Het hoeft daarbij niet altijd over zware onderwerpen te gaan; graag wisselen we af met luchtigere gespreksonderwerpen. Delen en uitwisselen van eigen ervaringen met mensen die in hetzelfde schuitje zitten of zaten en zo steun vinden bij elkaar, is waar we op mikken.

Inschrijving en meer info: depressie.mechelen@uilenspiegel. net

Data (2x/maand): Dinsdagen

17 januari, 31 januari 2023. Tijdstip: 19:00-21:00

Locatie: BlinkHuis Mechelen, Tichelrij 7, 2800 Mechelen

LOTGENOTENGROEP HULPVERLENERS MET CLIëNTERVARING

Het is een merkwaardige vaststelling dat hulpverleners met een psychische kwetsbaarheid hun ervaringskennis niet (mogen/kunnen) gebruiken, niet (standaard) uitgenodigd worden door collega’s om deze te delen. Meer nog, er leeft in instellingen een cultuur waarin weinig ‘vrije ruimte’ is, noch ‘vrijplaatsen’ zijn, om hierover in dialoog te gaan.

Stefanie Devos en Luk Bevernage, beide hulpverleners met ervaringskennis, begeleiden deze praatgroep. Ben jij een psychisch kwetsbare hulpverlener en wens je mensen te ontmoeten die in dezelfde situatie zitten, dan is deze groep zeker iets voor jou.

Inschrijving en meer info: hulpverleners.leuven@uilenspiegel.net

Data (1x/maand): Zaterdagen

28 januari, 18 februari, 18 maart

2023

Tijdstip: 10:00-12:00

Locatie: Jeugdherberg De Blauwput, Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

GROEPEN LOS VAN DIAGNOSES

ANTWERPEN

Afdeling Mortsel

Samen Groeien Mortsel

Bij deze lokale afdeling in de regio Antwerpen staat lotgenotencontact centraal: iedereen met een psychische kwetsbaarheid komt tijdens al onze activiteiten en gespreksnamiddagen uitgebreid aan bod in een besloten én veilige kring. (deze groep is even in pauze, maar komt binnenkort terug bijeen)

Meer info: praatgroep.antwerpen@uilenspiegel.net

ANTWERPEN

Afdeling Geel

Ontmoetend herstellen (open groep)

‘Ontmoetend herstellen’ is een initiatief van twee ervaringsdeskundigen in de Kempen.

Tijdens de maandelijkse bijeenkomsten kan je anderen ontmoeten, praten over wat je zoal tegenkomt, over bepaalde thema’s, samen iets doen,… Zo kan je op een laagdrempelige manier stappen zetten in je herstel. We bepalen het programma in samenspraak met de aanwezigen. Het is een open groep voor zij die ontmoetend willen herstellen.

Inschrijven en meer info: ontmoetendherstellen@gmail.com of 0492 23 84 78 (Bart)

Data (elke laatste dinsdag van de maand): Dinsdagen 24 januari, 28 februari, 28 maart 2023

Tijdstip: 18:30-21:00

Locatie: ’t Vooruitzicht, Stelenseweg 19, 2440 Geel

1. Flippo

Wil je gehoord worden en een samenhorigheidsgevoel creëren? Heb je het mentaal even lastig? Kom dan zeker naar onze groep, begeleid door 3 enthousiaste jongeren.

Voor jongeren vanaf 16 tot en met 25 jaar.

Inschrijven en meer info: flippojongerengroep@hotmail.com of 0476 06 94 34 (Anke)

Data (elke eerste woensdag van de maand): Woensdagen 1 februari, 1 maart 2023

Tijd: 19:00-21:00

Locatie: Jac Geel Diestseweg 135 2440 Geel

2. Herstelgroep UilenSpiegel Kempen

Deze herstelgroep is een gesloten werkgroep waarin de deelnemers werken aan hun maatschappelijk en persoonlijk herstel, en dit op eigen tempo. We leren van elkaar door het delen van ervaringen, al dan niet gekaderd binnen een thema. De thema’s worden in samenspraak met de groep gekozen. Deze groep wordt begeleid door enkele ervaringsdeskundigen en bestaat uit maximum 8 deelnemers, elk in een verschillend stadium van hun herstel. We werken in gelijkwaardigheid, zelfrespect en respect voor onze medemens.

Inschrijven en meer info: herstelgroepuilenspiegelkempen@ gmail.com of 0484 81 44 08 (Thomas, maa, din, don)

Data (tweewekelijks): Een nieuwe achtdelige reeks start 2 keer per jaar (in september en in februari)

Tijd: 09:30-11:00

Locatie: ’t Vooruitzicht, Campus OPZ Stelenseweg 19, 2440 Geel

ANTWERPEN

Afdeling Turnhout

Praatgroep Turnhout

Omring jezelf met mensen die jou energie geven!

Praatgroep Turnhout wordt begeleid door 3 mensen die zelf ervaring hebben met een psychische kwetsbaarheid. Deze warme groep biedt je een veilige plaats waar je jouw verhaal kwijt kan en een deugddoend luisterend oor kan vinden.

We kiezen samen met de deelnemers de thema’s. Door hierover in gesprek te gaan leren we van en met elkaar.

Inschrijven en meer info: praatgroepturnhout@outlook.com of 0476 06 94 34 (Anke)

Data (elke derde donderdag van de maand): Donderdagen 19 januari, 16 februari, 16 maart 2023 Tijdstip: 19:00–21:00

Locatie: Lokaal van T’ANtWOORD vzw, Otterstraat 114, 2300 Turnhout

BRUSSEL

Leesgroep Nachtuil

Deze leesgroep richt zich tot psychisch kwetsbare mensen die op een aangename en toegankelijke manier literatuur willen ontdekken. We doen dat door het lezen en bespreken van (vooral) teksten uit romans, maar ook gedichten, uitspraken, beschouwingen en meer. Je hoef geen boekenwurm te zijn en voorbereidingen zijn niet nodig. De leesgroep wordt begeleid door Eliane Manquoi en Jolanda Siuzdak.

Inschrijven en meer info: nachtuil@uilenspiegel.net of 0495 30 87 52 (Eliane - bellen tussen 18u en 21u)

Data (1x/maand op zaterdag): 4 februari: thema liefde, 4 maart: thema angst, 1 april: thema seizoenen, 6 mei: thema overlijden, 3 juni: thema identiteit, 1 juli: thema de kust, 2 september: thema collaboratie

Tijd: 10:00-12:00

Locatie: Circuit, Circusstraat 7B, 1000 Brussel

LIMBURG

Afdeling West-Limburg

Praatgroep West-Limburg

Voor mensen met (psychische) problemen, met nood aan sociaal contact, getroffen door eenzaamheid of hooggevoeligheid. Mensen die leven in kwetsbare of probleemsituaties zijn welkom, zonder het stigmawoord lotgenoot te gebruiken. We passen inclusie toe via degelijke begeleiding door Jef, Alain, Gerda en andere ervaringswerkers, allen vertrekkend vanuit de leefsituaties en bekommernissen van de aanwezigen.

Inschrijven en meer info: houbrechts.jozef@gmail.com of 0479 33 48 22 (Jef)

1. Kooksessies:

Data (elke derde dinsdag van de maand): Dinsdagen 17 januari, 21 februari, 21 maart 2023

Tijdstip: 9:00-13:00

Locatie: Ontmoetingscentrum De Buiting, Tessenderlosesteenweg 18, Paal

2. Ontmoetingsavonden: Zonder vooropgesteld thema, vanuit vrije inbreng en met begeleiding.

Data: Vrijdagen 20 januari, 3 februari, 17 februari, 3 maart, 17 maart 2023

Tijdstip: 19:00-21:30

Locatie: Ontmoetingscentrum De Buiting, Tessenderlosesteenweg 18, Paal

LIMBURG

Afdeling Sint-Truiden

Praatgroep UilenSpiegel SintTruiden

Deze praatgroep is er voor mensen met eender welke psychische kwetsbaarheid.

We zijn allen mensen die weten wat het is om psychisch kwetsbaar te zijn en we willen dit delen met elkaar, samen met de gespreksgroepbegeleiders Walter en Dominic. We wisselen ervaringen uit en praten over thema’s die ons bezighouden. De thema’s worden in overleg met de groep bepaald.

Inschrijven en meer info: praatgroep.sint-truiden@uilenspiegel. net of 0499 733 686 (Walter)

Data: Donderdagen 2 februari, 2 maart, 6 april, 4 mei, 1 juni 2023 Tijdstip: 19:00-21:00

Locatie: W.D.C. Het Binnenhof, Binnenhof 10/1, 3800 SintTruiden (het makkelijkst bereikbaar via de Jan-Frans Willemstraat).

LIMBURG

Afdeling Halen

Praatgroep Halen

Hier worden levenservaringen rond herstel en bewustwording gedeeld. De thema’s worden in overleg met de groep bepaald.

Inschrijven en meer info: dienstencentrum@halen.be of 013 46 03 78 (Jan Vanwingh)

Data: Vrijdagen 10 februari, 10 maart, 14 april, 12 mei, 09 juni, 14 juli, 11 augustus 2023 Tijdstip: 9:30-12:00

Locatie: LDC De Klapstoel, Diestersteenweg 42 te Halen

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Brugge

Praatgroep Wistermee

Heb jij nood aan een plek waar er wordt gevraagd hoe het met je gaat en waar je mee bezig bent, waar je je hart kunt luchten en ongedwongen jezelf kunt zijn?

Dan ben jij helemaal welkom in de praatgroep te Brugge: Wistermee!

Inschrijven en meer info: praatgroep.brugge@uilenspiegel.net of 0484 81 44 08 (Thomas, maa, din, don)

Data (1x/maand op woensdag): Woensdagen 18 Januari, 15 februari, 15 maart, 19 april, 17 mei, 21 juni 2023 Tijdstip: 17:00–18:30

Locatie: Huis met Vele Kamers, Oostmeers 105, 8000 Brugge (op enkele stappen van treinstation Brugge)

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Roeselare/Izegem

Praatgroep Roeselare/Izegem

Annelies en Koen organiseren een praatgroep voor psychisch kwetsbare mensen uit de ruime regio Roeselare en Izegem. Gezellig samenzijn en vrijblijvend lotgenotencontact. De bijeenkomsten gaan afwisselend door in Roeselare en Izegem. Thema’s voor de praatgroep worden in overleg met de groep bepaald.

Inschrijven en meer info: crosbabe@hotmail.com (Annelies) of 0471 02 68 76 (Annelies)

Data: elke eerste zaterdag van de maand

Tijdstip: 14:00-17:00

Locatie:

Te Izegem: Den Omgang, Ommegangstraat 17, 8870 Izegem

Te Roeselare: De Bieweg, Wallenstraat 46-48, 8800 Roeselare

WEST-VLAANDEREN

Afdeling Kortrijk

Praatgroep UilenSpiegel Kortrijk

Welkom bij de gezellige praatgroep UilenSpiegel Kortrijk, begeleid door ervaringsdeskundigen Jérôme & Achille.

Inschrijven en meer info: jerduc@gmail.com (Jérôme) of 0494 83 30 83 (Achille)

Data: Vrijdagen 20 januari, 17 februari, 17 maart, 21 april, 19 mei, 16 juni 2023

Tijdstip: 10:00-13:00

Locatie: Ak’zie, Veemarkt 56, 8500 Kortrijk

Lotgenotenbegeleidster en natuurliefhebster Rita Vandingenen neemt jullie graag mee op pad voor een maandelijkse wandeling samen met Jan Loenders. Jan, zelf lotgenoot, is in het Leuvense ook bekend als “Jantje Wandelaar”. Reeds jaren biedt hij een prachtig aanbod aan natuurwandelingen in heel wat organisaties. De populariteit van zijn wandelingen onder lotgenoten blijkt zo groot dat hij er zelfs twee wandelboekjes voor uitwerkte. Let op: de plaatsen zijn beperkt.

Inschrijven en meer informatie: natuurgenoten.leuven@uilenspiegel.net

NATUURGENOTEN

1. NatuurGenoten Leuven

Natuurgids Wim Lefebvre (Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud vzw) heeft beslist om ook in 2023 enkele mooie wandelingen voor ons te gidsen. Hij en lotgenotenbegeleidster Rita Vandingenen gidsen jullie graag door de seizoenen van de Leuvense natuur, met het aanbod ‘Seizoenswandelingen’.

Inschrijven en meer informatie: natuurgenoten.leuven@uilenspiegel.net

Data: lentewandeling op 20 maart 2023

Tijdstip: 14u

Locatie: verzamelen aan treinstation Sint-Joris-Weert (een “Groene Halte”)

2. Maandelijkse verrassingswandeling

i.s.m. Herstelacademie Diletti Leuven.

Data: donderdagen 26 januari, 23 februari, 30 maart 2023 Tijdstip & locatie: te bevragen via natuurgenoten.leuven@uilenspiegel.net

3. NatuurGenoten Mechelen

Natuurcoach Marleen Van Puyvelde (Natuurgewijs – Natuurpunt Oude Spoorweg Duffel) en Philip Keuleers (Lotgenotengroepbegeleider UilenSpiegel vzw) nemen jullie ook in 2023 mee op weg in de Mechelse natuur. Net zoals in Leuven zal je ook in Mechelen kunnen genieten van ‘Seizoenswandelingen’. Het eerstvolgende seizoen in aantocht is de lente. Ga mee op reis door het nieuw ontluikende groen, de start van een nieuwe levenscirkel. Let op: de plaatsen zijn beperkt.

Inschrijven en meer informatie: natuurgenoten.mechelen@uilenspiegel.net

Data: lentewandeling op dinsdag 21 maart 2023

Tijdstip & locatie: hou onze digitale activiteitenkalender in de gaten op www.uilenspiegel.net

Vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid

Word lid voor slechts 5 euro per jaar!

En ontvang het tijdschrift Spiegel vier keer in je brievenbus Stort 5 euro op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding 'lidmaatschap'

HERSTELACADEMIE

Een HerstelAcademie voorziet een open cursusaanbod rond diverse thema’s die te maken hebben met mentaal welzijn. Ontdek het aanbod in jouw regio op www.herstelacademie.be

Save the Date – UilenSpiegel-weekend

Het weekend van UilenSpiegel staat ingepland van 16 tot 18 juni 2023. We verblijven te Sport Vlaanderen Blankenberge. We kijken er nu al naar uit jullie te verwelkomen aan zee!

Psychosenet.be

is dé website voor psychose, stemming en herstel

Objectieve informatie, online hulp via e-mailspreekuur, filmpjes met heldere uiteenzettingen, getuigenissen en de laatste ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg.

Heb jij vragen of klachten over jouw patiëntenrechten ?

Chat met een ombudspersoon

Gratis, vertrouwelijk én anoniem Elke weekdag van 16 tot 18u

Surf naar: overlegplatformgg.sittool.net/chat of gebruik de QR-code

Steun UilenSpiegel met een gift

Wil je UilenSpiegel steunen met een gift, dan krijg je van de belastingen een vermindering* van 45% op het gestorte bedrag. Dit kan voor giften vanaf 40 euro op kalenderjaarbasis op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390, met vermelding ‘gift’. Zo kost een gift van 40 euro je slechts 22 euro, want je krijgt 18 euro terug. Je kan je gift ook spreiden met een maandelijkse permanente opdracht bij je bank.

We zijn je van harte dankbaar!

* Opgelet, als je geen belastingen moet betalen, omdat je weinig of geen inkomsten hebt, heb je geen recht op deze belastingvermindering.