De lucratieve lucifer

Een maaltijd serveren met gebruikmaking van de barbecue, pizzaoven of fondue betekent smaak met sfeer combineren. Voor veel hobbykoks mag daar gerust ook stijl bij. De gasaansteker is een in meer dan één opzicht goedkoop ding, dat misstaat bij een fraaie tafelaankleding. De lange lucifer daarentegen past hier perfect bij. Tijd voor meer aandacht voor een accessoire dat zich bij uitstek in tuincentrum en kookwinkel laat verkopen.

We kunnen ons tegenwoordig nauwelijks voorstellen welk een besparing de lucifer bracht in het negentiende-eeuwse huishouden. Vanaf de prehistorie hadden mensen hun best moeten doen ‘een’ vuurtje brandend te houden, want er een maken was een tijdrovende bezigheid. Maar vuur overbrengen via een stuk hout of papier was nooit helemaal zonder gevaar. Vuur vereiste dus ook handigheid. Dat veranderde toen rond 1855 de lucifer op punt stond. Overal in Europa en de VS ontstonden luciferfabrieken en dertig jaar later bedroeg de totale productie al enkele honderden miljoenen stuks per jaar.

Overproductie

Ook in Nederland en België verrezen de luciferfabrieken nog net niet als paddenstoelen uit de grond. De meeste waren echter een kort leven beschoren, omdat overproductie en overname tot sluiting en concentratie dwongen. In Nederland werden Eindhoven en Breda echte ‘Lucifersteden’, in België was die rol weggelegd voor Geraardsbergen en Ninove. Aanvankelijk waren het binnenlandse concurrenten die op het overnamepad gingen, maar gaandeweg begonnen de Denen en vooral de Zweden hun slag te slaan in de lage landen. Dat was niet onlogisch. De Zweden hadden hun eigen productiebossen en bij een relatief eenvoudig artikel als de lucifer draaide alles om kostenreductie en opschaling. Wie daarin het verst kon gaan verstikte zijn concurrenten. Onvermijdelijk leidde dat niet alleen tot de uitschakeling van Nederlandse en Belgische fabrikanten maar uiteindelijk zelfs tot die van de binnenlandse productie überhaupt. De laatste onafhankelijke Belgische luciferfabriek sloot in 1973 de deuren, de laatste Nederlandse productiefaciliteit in 1979.

‘Anyone got a match?

De glorietijd van de lucifer heeft ruim een eeuw geduurd. Twee ontwikkelingen maakten er een eind aan: eerst de opkomst van de wegwerpaansteker en vervolgens de achteruitgang van het roken. Tot die tijd was de lucifer de meest gebruikte accessoire om tabaksproducten aan te steken. Soms leek er daarbij in veel meer dan alleen de sigaret een vuur te ontwaken, zoals blijkt uit de diverse scènes waarin Lauren Bacall haar tegenspeler Humphrey Bogart een vuurtje geeft. De twee leerden elkaar

op de filmset van To have and have not kennen en werden nadien een beroemd acteursechtpaar. De regisseur zag de liefdesvlam ontbranden en maakte er gebruik van voor zijn film. Een ogenschijnlijk banaal klinkend zinnetje als ‘Anyone got a match?’ kon in dat tijdperk dus een grote erotische lading hebben. Lucifersdoosjes hadden in de twintigste eeuw bovendien tal van tekeningen en merken, enigszins vergelijkbaar met de kleurrijke sigarettenmerken van toen. Een lucifersdoosje was een communicatiemiddel, een stukje identiteit. Spionnen krabbelden boodschappen op de achterkant ervan. Als commissaris Maigret de brand in zijn pijp stak wist je als lezer dat er ook licht kwam in de duisternis van een moordzaak. De lucifer was zoveel meer dan een stukje hout en zwavel om vuur te maken, ze was een complexe cultuurdrager.

Een lelijk ding

Is dat allemaal verdwenen door de opkomst van goedkope gasaanstekers? We hebben namelijk de neiging die ook voor andere activiteiten dan roken te gebruiken: een pit van het gasfornuis aansteken, de houtskool van de barbecue, de oliestelletjes van de fondue. Lekker makkelijk met die lange buis, en navulbaar ook nog. Maar het geluid van een klik is niet hetzelfde als dat van een lucifer die wordt afgestreken. Bovendien is de gasaansteker van kunststof. De gasaanstekers van nu hebben veel weg van de wegwerpaanstekers van toen. Je koopt ze in de Action en ze zijn uitgevoerd in dezelfde misplaatste kleuren (knalgeel of oranje). Een dergelijke gasaansteker is nooit een aanwinst op tafel. Je kunt er niets mee communiceren en ze is dus ook met geen enkele emotie geladen. Ze is en blijft een lelijk ding. Daar ligt dan ook de kans voor de lucifer en dus ook voor u als eigenaar van een tuincentrum of kookwinkel.

De Zwaluw

De lucifers van Swedish Match worden in de Benelux verdeeld onder twee merken: De Zwaluw voor Nederland en Union Match voor België. De Zwaluw bestaat al sinds 1895, toen het land nog vele eigen lucifermerken kende en de Zweden slechts één van de aanbieders waren. Uiteindelijk is De Zwaluw als enige overgebleven, met een omzet van ongeveer zes miljoen doosjes per jaar. Hoe bekend het merk én het merkbeeld zijn, blijkt wel uit het feit dat een relatief recente poging van Swedish Match dat laatste te moderniseren niet op prijs werd gesteld door de consument. Men keerde dus snel weer terug naar het vertrouwde merkbeeld uit… 1914. Het leeuwendeel van de verkoop gebeurt via supermarkten, maar, Swedish Match vervaardigt niet enkel kleine doosjes. Een deel van het assortiment bestaat uit lange lucifers in mooie langwerpige dozen. Deze variant is uitermate geschikt voor het aansteken van de open haard, omdat de lange lucifer het makkelijker en tegelijk veiliger maakt onder de houtblokken te raken. Dat maakt deze lucifers natuurlijk evengoed geschikt voor het aansteken van de barbecue of de fondue.

Mismatch

Wie in de kookwinkel of het tuincentrum komt voor een barbecue, pizzaoven of fonduestel houdt niet alleen van lekker eten maar vooral ook van de gezelligheid die daarmee gepaard gaat. Zeker de klant die een wat duurder toestel aanschaft zal die sfeer tegelijk met stijl willen combineren. Geen op elkaar gestapelde kratten bier op het balkon maar een fles champagne in de ijsemmer, geen schreeuwerig Hawaï-shirt met sandalen maar een avondjurk met pumps. De gasaansteker is op zo’n etentje letterlijk en figuurlijk een mismatch. De lange lucifer daarentegen maakt het plaatje van de fraai gedekte tafel compleet. Het is daarom niet meer dan logisch dat wij als kookwinkels en tuincentra lange lucifers van De Zwaluw of Union Match als welkome, ja zelfs noodzakelijke accessoires aanbieden. Geen beter moment om de meerwaarde van lucifers aan te tonen dan dat waarop u het toestel demonstreert aan de potentiële klant. Laat de vonk van het stijlgevoel overspringen en ontsteek de vlam van de kooplust. Zowel tijdens de koop als in de maanden nadien zult u ervaren hoe lucratief de lucifer voor u kan zijn.

De merken De Zwaluw en Union Match worden in de Benelux verdeeld door Brandboxtwenty in Eindhoven. Voor meer informatie, ga naar: www.brandboxtwenty.com