'Energietransitie niet iets vrijblijvends' - 02/2019

nummer 2 juni 2019

eHighway geeft extra dimensie aan klimaatpuzzel Deltaplan voor mobiliteit Topsector Logistiek: van woorden daden maken Allard Castelein (Havenbedrijf Rotterdam):

‘Energietransitie niet iets vrijblijvends’

2

Nederland Logistiek

Koningspaar bezoekt Vonk en Co Onlangs kwamen Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima op bezoek bij transportbedrijf Vonk en Co op bedrijvenpark Medel in Tiel.

De Koning en Koningin kregen een rondleiding door het transportbedrijf, dat zich heeft ontwikkeld tot specialist in het vervoer en de op- en overslag van witgoedproducten in Europa. Het Koningspaar sprak tijdens de rondleiding met ondernemers, medewerkers, leerlingen en vertegenwoordigers van de logistieke hotspot Rivierenland, bedrijvenpark Medel en opleidingsinstituut ROC Rivor. Deze gesprekken gingen onder meer over maatregelen om de CO2-uitstoot van het vrachtvervoer te verlagen, de opkomst van informatietechnologie, automatisering en robotisering in de transport- en logistieke sector en de opleidingen die hier specifiek op in moeten spelen.

Bijzonder moment Stephan Vonk, directeur van Vonk en Co, kijkt met een goed gevoel terug op het koninklijke bezoek. Hij vertelt: ‘Tijdens de rondleiding door

ons warehouse hebben we het crossdock en recyclingproces laten zien. Ook hebben we een korte toelichting gegeven op hoe wij zo duurzaam mogelijk trachten te opereren, door bijvoorbeeld op jaarbasis 14 miljoen kilo afgedankte huishoudelijke apparaten te demonteren en 85 procent van de gesorteerde onderdelen opnieuw te gebruiken als grondstof voor nieuwe producten.’

Tevens demonstreerde een medewerker van Vonk en Co het veilig rijden met een heftruck.

Vonk: ‘Hij liet onder meer het voordeel zien van onze heftrucks die zijn uitgerust met een klem in plaats van een vork.’ Vonk vond het een eer om de Koning en Koningin te mogen begeleiden door zijn bedrijf. Enthousiast: ‘We zijn er in geslaagd een goede indruk te geven van hoe mooi ons bedrijf en onze sector zijn.’

Logistieke hotspot Ook burgemeester Hans Beenakker van de gemeente Tiel spreekt van een geslaagd bezoek: ‘Bij Vonk en Co toonden we het koninklijk paar waarom onze regio, Fruitdelta Rivierenland, hoort bij de top-5 van logistieke hotspots in ons land. Door de ligging in het midden van het land, de bereikbaarheid over weg en water en goede vestigingsmogelijkheden bieden we logistieke bedrijven legio kansen om zich hier te vestigen én te ontwikkelen.’

BEELD Design&Zo, Lienden

IN HE T NIE U WS

3

4

VO O RWO O RD

Durf en gevoel voor ondernemerschap Kan een land op ruim 7.000 kilometer van onze thuis­ markt relevant zijn voor onze logistieke sector? Jazeker!

Want ik doel hier op China – dat vermoedde u wellicht al – en feit is dat dit Aziatische land in de laatste decennia is uitgegroeid tot een logistieke speler van wereld­ formaat. En dus is het alleen maar logisch dat we ook in Nederland steeds vaker met dit land van doen hebben.

Begrijp me niet verkeerd. Met die laatste opmerking wil ik zeker geen negatieve toon aanslaan. Ik ben namelijk van de school die China niet ziet als bedreiging maar vooral als kans. En gelukkig sta ik daarin niet alleen.

Steeds meer logistiek dienstverleners in Nederland stemmen hun business model af op de Chinese markt om zo optimaal te kunnen profiteren van het potentieel dat deze markt ontegenzeggelijk biedt. Ik noem enkele aansprekende voorbeelden ter illustratie.

Wuhan Asia Europe Logistics, Nunner Logistics, Samskip, TMA Logistics en Port of Amsterdam gaan een directe spoorverbinding opzetten tussen de Chinese stad Wuhan en Amsterdam. Wuhan ligt centraal in China en vormt een ideale uitvalsbasis voor trans­ porten naar de overige delen van China, maar bijvoorbeeld ook naar buurland Vietnam.

Graaco kiest voor railvervoer op China om zijn goede­ ren veel eerder op hun bestemming in China te krijgen.

Vervoer per trein verloopt namelijk circa 20 dagen sneller dan vervoer over zee. CEVA Logistics kiest juist voor een dienst naar China over de weg, na daarmee al eerder succesvol te hebben geëxperimenteerd vanuit Spanje en Polen. En Dachser en GVT hebben inmiddels al flink wat ervaring opgedaan met rechtstreekse spoorverbindingen tussen China en Europa.

Dit zijn weliswaar slechts enkele voorbeelden, maar ze laten mijns inziens duidelijk zien dat bedrijven in onze logistieke sector China serieus nemen – niet op een naïeve manier, maar met durf en gevoel voor onder­ nemerschap. En het mooie is: ook voor Nederlandse vervoerders biedt China kansen, bijvoorbeeld in het voor- en natransport. Precies zoals ik het graag zie!

Elisabeth Post Voorzitter TLN

24 Innoveren kun je leren

5

INH O U D

10 ‘Energietransitie niet iets vrijblijvends’ De Rotterdamse haven streeft naar ‘een industrielandschap dat netto geen negatieve gevolgen heeft voor het klimaat’. Uiterlijk in 2050 moet het zover zijn en een energietransitie moet hiervoor gaan zorgen. Zowaar geen geringe opgave, weet ook Allard Castelein, president-directeur van het Rotterdamse havenbedrijf.

14

18

Deltaplan voor mobiliteit

eHighway geeft extra dimensie aan klimaatpuzzel

20

Topsector Logistiek: van woorden daden maken

VERDER IN DIT NUMMER 2 In het nieuws

16 In beeld

27 Vervoerdersplatform voor logistiek

6 Berichten

23 Transport steeds meer ‘connected’

3O Aan het woord

31 Service-info

6

Nederland Logistiek

Medische stalen beleverd via drones UPS gaat medische stalen vervoeren via onbemande drones. Hiervoor is de Amerikaanse pakketdienst een samenwerking aange­ gaan met Matternet, speci­ alist op het gebied van au­ tonome dronetechnologie.

Het innovatieve project gaat van start bij WakeMed, een ziekenhuis in de Ameri­ kaanse stad Raleigh, en staat onder toezicht van het bureau van de Ameri­ kaanse luchtvaartautoritei­ ten (FAA) en het North-Ca­ rolina Department of Transportation. Momenteel wordt het merendeel van de medische stalen van WakeMed nog vervoerd per koerier. De uitbreiding met dronetransport gaat UPS de mogelijkheid bieden om medische stalen op aan­ vraag en op dezelfde dag te leveren.

CIJFER

1.300 ton CO2 bespaart de Provincie Zuid-Holland door verkeers­ lichten op logistieke routes slim in te stellen voor vrachtwagens die in konvooi rijden

Cross-border bestedingen 2018

Bestedingen Nederland

Online aankopen via anderstalige websites

37% Totale cross-border bestedingen

KOOP

880

van de NLse bevolking kocht cross-border

miljoen

+32% t.o.v. 2017

Populairste bestemmingen NLse cross-border kopers

9%

15%

5,0 miljoen

17%

Aantal cross-border kopers

31% (% (% van van totale totale cross-border cross-border bestedingen) bestedingen)

1: China (31%) 2: Duitsland (17%)

3: Groot-Brittannië (15%) 4: Verenigde Staten (9%)

= 100.000 kopers

Nederland shopt over de grens In 2018 kochten 5 miljoen Nederlandse consumenten online producten en diensten in het buitenland, een stijging van 32 procent ten opzichte van 2017. Samen gaven zij 880 miljoen euro uit bij buitenlandse webshops, 15 procent meer dan een jaar eerder.

‘Nederlandse consumenten besteden elk jaar meer bij buitenlandse webshops, maar het gaat hierbij nog steeds om een klein percentage van de totale online bestedingen. Van de 23,7 mil­ jard euro aan online bestedingen in Nederland verloopt slechts 3,7 procent via een anderstali­ ge website’, vertelt Wijnand Jongen, directeur van Thuiswinkel.org, dat elk jaar onderzoek doet naar de online consumentenbestedingen

in Nederland. ‘In andere landen ligt het aan­ deel van cross-border bestedingen veel hoger, soms wel in de tientallen procenten. Neder­ landse consumenten hebben nog steeds een sterke voorkeur voor webwinkels in eigen land.

En dat is logisch, want in Nederland beschikken we over een sterke, gezonde e-commercesec­ tor die haar klanten met een groot aanbod en een goede en snelle service over het algemeen op hun wenken bedient.’ Net als in voorgaande jaren blijft China de populairste bestemming van Nederlandse consumenten die online over de grens shoppen. Van alle cross-border uitga­ ven gaat 31 procent naar een Chinese webshop, terwijl dit voor Duitsland 17 procent en voor Groot-Brittannië 15 procent is.

ECT biedt via app inzicht in drukte Containerterminal ECT breidt de eigen app uit met meer realtime informatie over de afhandeling van het wegver­ voer. Chauffeurs en planners kunnen sinds kort via de app informatie opvragen over de drukte op de terminal. Op die

manier kan een bezoek aan ECT efficiënter worden gepland. De informatie die beschikbaar komt, geeft de drukte en dus de doorlooptijd op de ECT-terminals aan, per locatie en per blokkengroep.

Tevens komt een zogenoemde

doseermonitor beschikbaar die chauffeurs informeert over wanneer zij de terminal kunnen oprijden. Om deze informatie te verkrijgen, dient de gebruiker zich eenmalig te registreren via de app van ECT.

7

B E RI C H T E N

Logistiek op zoek naar nieuwe locaties Van de grote logistieke bedrijven in Nederland wil 40 procent uitbreiden, groeien of zich verplaatsen. Vier op de tien logistieke bedrijven zijn dus potentieel op zoek naar nieuwe locaties.

De belangrijkste redenen voor deze dynamiek zijn de groei van de onder­ neming, als geheel of van de klantpor­

tefeuille, en de gewenste modernise­ ring van het vastgoed. In hun keuze voor een nieuwe locatie worden be­ drijven met name gedreven door de kosten en beschikbaarheid van perso­ neel en de bereikbaarheid via de weg.

Het belang van arbeid bij de afweging van regio’s en locaties is nog groter ten opzichte van de vorige meting in 2015.

Bol.com schrapt blauwwitte doos Dit jaar nog gaat web­ winkel Bol.com circa 3,5 miljoen artikelen zonder de herkenbare blauwwitte verpak­ kingsdoos versturen. Is de kartonnen doos toch noodzakelijk voor de bescherming van het artikel, dan verpakt de webwinkel het op een zo verantwoord mogelijke manier. In dat kader introduceert Bol.com een verzend­

zak van gerecycled plastic en wordt het gebruik van karton en opvulmateriaal be­ perkt. Dit laatste zorgt voor minder loze lucht in pakketjes, waardoor er minder transport­ bewegingen nodig zijn.

De duurzame verpak­ kingsmaatregelen ma­ ken onderdeel uit van de ambitie van Bol. com om de CO2-uit­ stoot per pakket terug

Dit alles concludeert de Stec Groep op basis van grootschalig onderzoek onder 450 grote verladers, retailers en logistiek dienstverleners. Het onder­ zoek is opgesteld en uitgevoerd samen met Greenport Venlo, Port of Zwolle, A12-Zone en de gemeenten Deventer, Lelystad, Nieuwegein, Waalwijk en Weert.

Arbeidsmarktkrapte houdt aan te brengen naar 0 gram in 2025. Verpakkingen maken ongeveer 20 procent uit van de to­ tale CO2-uitstoot van de webwinkel. Omdat dit een substantieel aandeel is, kan Bol. com met duurzame verpakkingsmaatrege­ len een aanzienlijke impact maken op het verkleinen van de directe ecologische voetafdruk.

De arbeidsmarkt in transport en logistiek blijft (zeer) krap, ondanks het feit dat het aantal openstaande vacatures voor een vrachtwagenchauffeur iets af­ neemt. Dit blijkt uit de sectormonitor van het Secto­ rinstituut Transport en Logistiek. De sector groeit en telt inmiddels ruim 150.000 werknemers. Het aantal openstaande vacatures blijft op een hoog niveau, terwijl de arbeidsmarkt dus krap is. Veel onder­ne­ mers hebben last van het tekort aan personeel. De sector werft daarom via de campagne ‘Ikwordvracht­ wagenchauffeur.nl’ veel extra chauffeurs voor de sector. Daarnaast bestaan er ook veel vacatures voor andere beroepen in de transport- en logistieksector.

De sectormonitor laat tevens zien dat de gemiddelde leeftijd van de chauffeurs in de transport- en logis­ tieke sector uitkomt op 44,8 jaar en de gemiddelde leeftijd van de andere beroepen in deze sector op 43,4 jaar.

8

Nederland Logistiek

DHL neemt elektrische Goupil in gebruik Onlangs breidde DHL Parcel zijn duurzame wagenpark verder uit met de Goupil, een elektrische auto van Franse makelij, speci­ aal bedoeld voor binnenstedelijke distribu­ tie. Het voertuig is 217 centimeter lang, 126 centimeter breed en 113 centimeter hoog.

De achterbak opent aan drie kanten; de zij­ deuren schuiven open en de achterkant rolt op. Pakjes zijn makkelijk af te pakken op heuphoogte en met drie kuub passen er al snel ruim honderd in. Het bereik is vol­ doende voor een hele bezorgdag en de maximumsnelheid bedraagt 50 kilometer per uur. In beginsel zal DHL Parcel de Gou­ pil inzetten in het centrum van Rotterdam en Utrecht.

Tilburg-Waalwijk dé logistieke hotspot De Brabantse regio Tilburg-Waalwijk is uitgeroepen tot logistieke hotspot van het jaar. Op plaats twee eindigde Venlo-Venray, gevolgd door WestBrabant en runner-up AlmereLelystad-Zeewolde.

CIJFER

123,9 miljoen ton sloeg de Rotterdamse haven over in 2018, een stijging van 5,1 procent ten op­ zichte van 2017

Tilburg-Waalwijk dankt de titel aan het feit dat het logistieke panel de regio de hoogste waardering toekende op de cri­ teria ‘beschikbaarheid voldoende perso­ neel’ en ‘medewerking overheid/ge­ meente bij facilitering nieuwe logistieke bedrijvigheid’. Met name voor laatstge­ noemd criterium oogstte Tilburg-Waal­ wijk lof. Op het criterium ‘beschikbaar­ heid van bouwgrond en panden’ moet Tilburg-Waalwijk echter een snaar laten.

Almere-Lelystad-Zeewolde, West-Bra­ bant en Venlo-Venray doen het op dit ge­ bied beter dan de Midden-Brabantse re­ gio. Wil Versteijnen, CEO van GVT Group of Logistics, in een reactie: ‘Het is mooi om te zien hoe een samenwerking uit kan groeien tot een topregio. We hebben als GVT samen met overheden en de ge­ meente Tilburg de afgelopen jaren diver­ se mijlpalen gerealiseerd, zoals de eerste bargeterminal in 1998, de railterminal in 2010 en de opzet van het Huis van de Lo­ gistiek. En per spoor hebben wij sinds

kort unieke verbindingen met China en Polen. Deze positie leidt ertoe dat 90 procent van de containers die aan- en af­ gevoerd worden per spoor of binnen­ vaart direct in onze regio worden gelost of geladen. Dat trekt dan weer Europese distributiecentra aan die zich vestigen in de regio Tilburg-Waalwijk.’

De volledige top-10 van logistieke hotspots: 1. Tilburg-Waalwijk 2. Venlo-Venray 3. West-Brabant 4. Almere-Lelystad-Zeewolde 5. Rivierenland (Tiel-GeldermalsenZaltbommel) 6. Oss-Veghel-’s-Hertogenbosch 7. A12 Corridor (LansingerlandZoetermeer-ZuidplasWaddinxveen) 8. Twente (Almelo-Hengelo-Enschede) 9. Utrecht (Lage Weide)Nieuwegein-Vianen 10. Arnhem-Nijmegen

9

B E RI C H T E N

Website voor Limburgse logistiek Onlangs heeft Logistiek Limburg de website Limburglogistics.com gelanceerd. Hierop staat actuele informatie over Limburg als dé Europese logistieke hotspot. Ook wordt er een animatie getoond met actuele cijfers over de logistieke regio. De website en ani­ matie zijn ontwikkeld rondom de deelname van achttien Limburgse be­ drijven aan de internatio­ nale Transport Logis­ tic-beurs in München die plaatsvond van 4 tot en met 7 juni. Met de geza­ menlijke deelname wil Limburg haar leidende rol als Europese logistieke hotspot onderstrepen.

Nieuwe treinverbinding voor versproducten In mei is CoolRail, een directe treinverbinding voor verspro­ ducten tussen Rotterdam en Valencia, van start gegaan.

CoolRail is een initiatief van Euro Pool System, aanbieder van logistieke services en her­ bruikbare verpakkingen voor de versketen. CoolRail levert een significante CO2-besparing op; door het vervoer per trein

wordt het aantal vrachtwagen­ transporten jaarlijks met 12.096 verminderd en worden 22 mil­ joen wegkilometers bespaard.

Daardoor wordt jaarlijks circa 15.000 ton CO2 minder uitge­ stoten. Vanaf de start gaan er 42 containers per trein heen en terug, drie keer per week en 48 weken per jaar. CoolRail kent partners uit de retail,

logistiek en groente- en fruit­ branche, waaronder Bakker Baren­drecht, Albert Heijn, Visbeen, Kloosterboer, DailyFresh, EasyFresh en Samskip. Het is de bedoeling om door te groeien en op ter­ mijn CoolRail-treinverbindin­ gen in te zetten naar Duitsland, Scandinavië en GrootBrittannië.

Duurzame stadslogistiek bij PostNL PostNL heeft de ambitie om in 2025 in 25 binnensteden uitstootvrij te bezorgen.

Mede dankzij de samenwer­ king met SimplyMile bezorgt PostNL al sinds 2017 zakelijke goederen uitstootvrij in de binnenstad van Amsterdam.

Beide partijen hebben een gezamenlijke doelstelling: een bijdrage leveren aan een duurzame stad. SimplyMile doet dat door samen met lo­ kale partners in grote steden hubs te openen. PostNL ver­ zorgt de uitstootvrije zakelij­

ke distributie in de steden.

Samen met SimplyMile breidt PostNL die uitstootvrije goe­ derenbezorging in binnen­ steden nu verder uit. Dit jaar nog worden stadshubs in Groningen, Den Haag, Maas­ tricht, Utrecht en Nijmegen in gebruik genomen. Naar verwachting worden daar in 2020 minimaal tien steden aan toegevoegd. Dat bete­ kent een flinke uitbreiding van het aantal uitstootvrij be­ zorgde zakelijke goederen in Nederlandse binnensteden.

10

Nederland Logistiek

Allard Castelein (president-directeur Havenbedrijf Rotterdam):

‘ Energietransitie niet iets vrijblijvends’

11

IN T E RV IE W

De Rotterdamse haven streeft naar ‘een industrielandschap dat netto geen negatieve gevolgen heeft voor het klimaat’. Uiterlijk in 2050 moet het zover zijn en een energietransitie moet hiervoor gaan zorgen. Zowaar geen geringe opgave, weet ook Allard Castelein, presidentdirecteur van het Rotterdamse havenbedrijf.

DOOR Twan van der Heijden BEELD Ton Zonneveld

wilt de haven van Rotterdam in lijn brengen met de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs.

Daarvoor is volgens u een energietransitie nodig. Wat precies verstaat u daar onder?

‘Samen met onze stakeholders, en bij­ voorbeeld ook met niet-gouvernemen­ tele organisaties en academici, werken we toe naar een CO2-neutrale haven in 2050. Om dit doel te bereiken, is radi­ cale vernieuwing – een energietransitie – absoluut noodzakelijk. Zoiets drastisch ontstaat echter niet van vandaag op mor­ gen. Daarom nemen we in aanloop naar 2030, het jaar waarin Nederland haar CO2-uitstoot volgens het Klimaatakkoord moet hebben gehalveerd, alvast maatre­ gelen om zoveel mogelijk uitstoot te ver­ mijden. Om daarop aansluitend, aan de hand van in de tussentijd nieuw ontwik­ kelde technologieën, de finale stappen te zetten naar een CO2-neutrale haven.’

Hoe gaat het op gang van brengen van zo’n energietransitie in z’n werk?

‘Je moet allereerst een duidelijk onder­ scheid aanbrengen tussen doel en mid­ del. Het doel moet je zo duidelijk mogelijk

definiëren, de weg daarnaartoe juist niet.

Je moet geloven in de kracht van innova­ tie, in de creativiteit van de markt, om uit­ eindelijk het doel te kunnen realiseren.

Het werkt niet om aan de voorkant, heel rigide, een wijze te bepalen waarop het doel moet worden bereikt. Het gaat er veel meer om, om innovatie te stimuleren en nieuwe activiteiten te ontplooien.

Daarom werken wij ook met scenario’s, gebaseerd op diepgaande analyses van de verschillende processen. En kiezen wij niet voor specifiek uitgestippelde plan­ nen, want dat slaat de creativiteit neer.’

Wat heeft u ertoe gezet om de energietransitie in de Rotterdamse haven te initiëren?

‘Duidelijk is dat de tijd van fossiele brand­ stoffen uiteindelijk eindig is. Wij zien dat niet als een bedreiging voor de Rotter­ damse haven, maar als een kans waar­ bij we het bestaande faciliteren om te vernieuwen en tegelijkertijd het nieuwe omarmen. Zo behouden we onze con­ currentiepositie en blijven we ook in de toekomst van toegevoegde waarde voor de BV Nederland. De Rotterdamse haven is op dit moment goed voor 385.000

12

Nederland Logistiek

banen en 6,2 procent van het bruto nationaal product. Dat alles wil je niet onnodig in gevaar brengen door te blijven hangen in het oude en vertrouwde.’

Ziet u het Havenbedrijf daarmee als de trekker van het proces om tot die noodzakelijke energietransitie in de haven te komen?

‘Deels, in principe enkel daar waar gewenst. Eerder zie ik het Haven­ bedrijf als partij die andere havenpartijen ondersteunt bij hun transitie. Wij stellen hen continu de vraag waar wij kunnen helpen, bijvoorbeeld door de juiste condities te smeden of bepaalde par­ tijen te verbinden. Ook helpen we hen waar nodig door voorinves­ teringen te plegen, om de innovatie op gang te brengen waar dat anders wellicht moeilijk lukt.’

Hoe makkelijk of moeilijk geeft het Havenbedrijf invulling aan die verbindende rol?

‘Ik constateer al langer een enorme verandering van acceptatie.

Sterker, ik zie bedrijven in de haven steeds vaker proactief zoeken naar manieren om hun operatie efficiënter en daarmee duurzamer in te richten. Die veranderde grondhouding is essentieel voor het draagvlak dat nodig is om de energietransitie in de haven tot stand te brengen. Het maakt het ook voor ons eenvoudiger om daar mede vorm aan te geven. Wij vormen vaak een natuurlijke partner en bedrijven geven ons mede daarom mandaat om hen te ontzorgen.’

En de bedrijven die niet geloven in de onvermijdelijkheid van een energietransitie in de Rotterdamse haven?

‘Ik vind dat voor die bedrijven een niet houdbare propositie. Daar proberen we die bedrijven ook van te doordringen. En als ze uitein­ delijk toch niet mee willen doen, dan zijn ze wat mij betreft op ter­ mijn niet meer welkom in het Rotterdamse havengebied.’

Wat kan helpen om bedrijven die het nut en de noodzaak van de energietransitie nog niet volledig zien uiteindelijk toch mee te krijgen?

‘Van groot belang is dat bedrijven in voldoende mate weten waar ze aan toe zijn. De noodzakelijke investeringen om te verduurzamen moeten immers wel in de toekomst geborgd zijn. De energietransitie is namelijk geen verhaal van de korte termijn en de kosten gaan veel­ al voor de baten uit. Tevens moet er sprake zijn van een gelijk speel­ veld, iets waarover ik op dit moment toch wel bezorgd ben. En het besef moet daar zijn dat deze energietransitie niet iets vrijblijvends is. Het klimaat is ieders verantwoordelijkheid. Anderen gaan het pro­ bleem niet voor jou oplossen. Ieder bedrijf moet haar inefficiënties uit de keten willen halen, om zodoende de totale voetafdruk van de haven te minimaliseren.’

Het momentum is nu daar om werk te maken van de klimaatambities. Het lijkt mij dat dat helpt bij het realiseren van de energietransitie in de haven. Maar hoe moeilijk is het om dat momentum vast te houden? Het einddoel ligt immers in 2050, nog ruim 30 jaar van ons verwijderd.

‘Ik ben het met je eens dat de lange termijn waarover we het heb­ ben een mogelijke valkuil impliceert. Het gevoel van urgentie kan

daardoor bij sommigen toch ontbreken of weer verdwijnen. Daarom benadruk ik altijd dat deze energietransitie bestaat uit een groot aantal kleine stappen. Beetje bij beetje komen we, met elkaar, steeds verder. Ik spiegel dit graag aan de realisatie van de Deltawer­ ken. Ook die opdracht was gigantisch, urgent en uitdagend. Maar we kregen het wel voor elkaar, door een gezamenlijk gevoel van bereidheid. En daarbij: ik vind ook dat Nederland schatplichtig is.

We beschikken in ons land over voldoende mensen, middelen en bedrijven om op een significante wijze bij te dragen aan de mondiale klimaatdoelstellingen. Dat mogen we niet negeren.’

Laten we proberen de energietransitie in de Rotterdamse haven wat concreter te maken. Is er bijvoorbeeld sprake van laaghangend fruit?

‘Vrijwel niet, eerlijk gezegd. We hebben het hier toch wel snel over de langere termijn. Wel zie ik enkele technische oplossingen die ons op de kortere termijn verder kunnen helpen. Ik denk dan bijvoor­ beeld aan het opwekken van elektriciteit door middel van wind, het vervangen van gas door industriële restwarmte en het afvangen van CO2, om deze vervolgens op te slaan in onze lege gasvelden.’

‘Het klimaat is ieders verantwoordelijkheid.

Anderen gaan het probleem niet voor jou oplossen’

IN T E RV IE W

13

‘Het is van belang een wenkend perspectief te blijven schetsen, om iedereen blijvend mee te krijgen in de ambitie’ een halfjaar lijkt te gaan duren. En vervolgens duurt het waarschijnlijk nog zeker 2 jaar voordat alles in wet- en regelgeving is gegoten. Ter­ wijl we die tijd dus eigenlijk niet hebben…’

Wat moeten bedrijven, ook in de transport- en logistieke sector, niet doen in de context van de energietransitie?

‘In de eerste plaats moeten ze niet denken dat dit overwaait. En ga niet in het defensief, want dat helpt de haven, maar ook jezelf niet verder.’

En wat moeten ze juist wel doen?

‘Aan bedrijven zou ik willen vragen om elkaar meer op te zoeken, om waardeketens met elkaar te laten versmelten. En begin daarbij klein, want dat maakt het eenvoudiger om in de praktijk te laten zien dat het werkt en twijfelaars te overtuigen van de duurzame mogelijkhe­ den die er altijd liggen.’

Genoemde voorbeelden zijn best complex van aard en dus niet zomaar te realiseren...

‘Ja, daar ben ik mij terdege van bewust. Maar het is nu eenmaal niet anders. Daarom hebben we het ook over een transitie, over een structurele en radicale verandering. Daar moet je voldoende tijd voor uittrekken. En daarom is het ook van belang om een wenkend perspectief te blijven schetsen, om iedereen blijvend mee te krijgen in de ambitie.’

Hoe doet de transport- en logistieke sector het op dit vlak, bijvoorbeeld met het oog op het achterlandtransport vanuit de Rotterdamse haven?

‘Ik zie veel hoopvolle initiatieven, maar ook hier is geen enkele oplossing echt makkelijk.’

Zit de sector daarmee in de juiste versnelling?

‘Toch niet helemaal, als je het mij vraagt. Er mag best nog wel een tandje bij. De sector moet morgen het verschil willen maken en vooral niet te afwachtend zijn. In die zin zijn de verschillende kli­ maattafels een goed initiatief. Daar wordt hard gewerkt aan een duurzame toekomst, met de ambitie het vliegwieleffect zo groot mogelijk te laten zijn.’

En hoe doen andere sectoren het?

‘Helder is dat we allemaal harder moeten lopen om de klimaatdoe­ len te behalen. Daarom vind ik het van de ene kant jammer dat de dialoog rondom de klimaattafels nog niet is afgerond en nog zeker

Heeft u ook nog een boodschap aan de politiek?

‘Jazeker. De politiek is wat mij betreft aan zet als het gaat om het schetsen van de benodigde kaders. Wat kunnen we nu precies ver­ wachten, bijvoorbeeld als het gaat om rekeningrijden? De politiek moet op korte termijn duidelijkheid scheppen, bijvoorbeeld met het eigen klimaatakkoord, om vervolgens beleid te maken en het beno­ digde instrumentarium in te richten.’

Waar denkt u in 2050 te staan met de Rotterdamse haven?

‘Ik ben ervan overtuigd dat er ook dan nog behoefte is aan vervoer van A naar B. Logistiek blijft daarmee bestaan, net zoals vervoer. Wel zal er sprake zijn van nieuwe implicaties en van andere bedrijvigheid.

Havens zullen hun rol daarin blijven pakken, ook in 2050, en blijven dus relevant. En dat geldt zeker voor de Rotterdamse haven. Die is ook over ruim 30 jaar nog van enorme waarde voor Noordwest-Eu­ ropa – helemaal als we de energietransitie tot een goed eind weten te brengen.’

Met elkaar het verschil maken Allard Castelein nodigt transport- en logistieke bedrijven, actief in of betrokken bij de Rotterdamse haven, uit om ‘met elkaar het verschil te maken’. Bedrijven met goede ideeën, bedrijven die op zoek zijn naar partners of bedrijven die een innovatie willen implementeren, kunnen dit laten weten aan het Havenbedrijf. ‘We zetten maar al te graag pro­ jecten met andere partijen op, om zodoende te komen tot coalities en het opschalen van CO2-reducties in onze haven’, aldus Castelein.

14

Nederland Logistiek

Deltaplan voor mobiliteit Om te voorkomen dat Nederland de komende jaren vastloopt, moet de mobiliteit anders worden ingericht. Onlangs deed de Mobiliteitsalliantie hiervoor concrete voorstellen, met de overhandiging van het Deltaplan Mobiliteit 2030 aan de minister en staatssecretaris van IenW.

et Nederlandse mobiliteitssysteem behoort tot de beste ter wereld. Dat is een van de redenen waarom ons land steevast hoog scoort op internationale ranglijsten over concurrentiekracht of logistieke prestaties. Niettemin staat het systeem onder druk. De files op de wegen, maar ook de drukte in treinen, bussen, trams en zelfs op de fietspaden neemt toe. Het vervoer van mensen en goederen zit elkaar ook regelmatig in de weg. Weliswaar staan er nog flinke investeringen in onze infra­ structuur op de rol, maar we zien ook dat de mobiliteitsbehoefte blijft toenemen. Tot 2030 groeit het personenvervoer naar ver­ wachting met zo’n 13 tot 20 procent en het goederenvervoer met zo’n 4 tot 19 procent. Als wordt vastgehouden aan het huidige mobi­ liteitsbeleid loopt Nederland vast, stijgt het aantal zwaargewonde verkeersslachtoffers tot 2030 met meer dan 45 procent en worden de klimaat- en milieudoelstellingen niet gehaald.

Gezamenlijk pleidooi Normaal gesproken zouden in deze situatie organisaties uit de mobi­ liteitswereld zelf naar de overheid stappen om voor hun eigen sec­ tor extra middelen te bepleiten. Maar zo’n 3 jaar geleden staken de voorzitters en directeuren van RAI Vereniging, de NS, TLN en de ANWB de koppen bij elkaar. Ze stelden vast dat het tijd werd voor een gezamenlijk pleidooi voor substantieel meer geld en een nieu­ we, integrale aanpak van de hiervoor geschetste problemen. Inmid­ dels verenigt de Mobiliteitsalliantie zo’n vijfentwintig organisaties uit

RE P O RTAG E

In totaal denkt de Mobiliteitsalliantie dat er tot 2040 zo’n 56 miljard euro nodig is voor de uitvoering van het hele Deltaplan

alle hoeken van de mobiliteit: van de trein tot de auto en van de fiets tot de vrachtwa­ gen. De laatste maanden is er hard gewerkt om de brede visie die partijen in het begin hadden uit te bouwen tot een goed onder­ bouwd plan: het Deltaplan Mobiliteit 2030.

Flexibel reizen Dit Deltaplan stelt dat we allereerst flexibe­ ler moeten kunnen zijn in ons reis- en ver­ voersgedrag, waardoor er meer ruimte ontstaat en er makkelijker kan worden ge­ reisd en vervoerd. Richting 2030 willen rei­ zigers flexibel kunnen reizen en gemakkelijk keuzes kunnen maken door steeds slimmer gebruik van data en heldere inzichten in de verschillende reisopties, inclusief de kosten per rit. Afhankelijk van de bestemming, route en persoonlijke voorkeuren kiezen reizigers en gebruikers voor openbaar ver­ voer, auto, fiets of een combinatie daarvan.

Slimme diensten geven op de smartphone realtime advies over de reis, zodat files of onverwachte vertragingen slim zijn te ont­ wijken. Met deze ‘mobility as a ser­ vice’-diensten kunnen ook deelfietsen of deelauto’s worden gereserveerd. Tevens kunnen ze voor de betaling van de hele reis fungeren als één loket. Door dit gemak wordt het gebruik van een vervoersmiddel voor sommigen belangrijker dan het bezit.

Het is dan natuurlijk wel zaak dat er altijd voldoende vervoersmiddelen beschikbaar zijn, als alternatief voor eigen vervoer of aanvullend op eigen vervoer.

Van vast naar variabel Om al die combinaties van vervoersmidde­ len en -diensten te kunnen maken, is het ook nodig dat er meer mogelijkheden ko­ men voor overstappen of overslag. Naar­ mate de grotere steden ervoor kiezen om minder ruimte te bieden aan de particulie­ re auto, zijn er meer hubs nodig waar men­ sen de auto kunnen parkeren en kunnen overstappen naar bijvoorbeeld openbaar vervoer of deelfiets. Dat geldt ook voor de stedelijke logistiek, waar zero emission zo­ nes ertoe zullen nopen dat er aan de rand van de stad in een logistieke hub overslag

plaatsvindt van grote voertuigen naar (klei­ nere) zero emission voertuigen. Daarvoor is ruimte nodig en investeringen in voorzie­ ningen. Om gebruikers een bewustere af­ weging in het kiezen van de reis te kunnen laten maken, is tevens een transitie nood­ zakelijk van vaste kosten naar variabele kos­ ten. Dus een verandering van de (vele) vaste belastingen naar een variabel systeem met een vlakke kilometerprijs op de weg. Voor het vrachtverkeer komt zo’n heffing er al, maar voor het personenverkeer is dat poli­ tiek nu nog lastig. Daarom stelt de Mobili­ teitsalliantie voor om te experimenteren met innovatieve (lokale) spitsoplossingen om zo te komen tot een betere spreiding van de mobiliteitsvraag.

Efficiënter en duurzamer Het Deltaplan gaat in belangrijke mate over personenmobiliteit. Het goederenvervoer maakt echter ook uitdrukkelijk onderdeel uit van het plan. Behalve in de al genoemde goederenhubs, voorziet het plan ook in verschillende maatregelen om de logistiek efficiënter en duurzamer te maken. Bij­ voorbeeld door een grotere internationale inzet van LZV’s en de binnenlandse inzet van zogenoemde super ecocombi’s. Maar ook door de aanleg van snelle communica­

15 tiesystemen langs de wegkanten om ‘con­ nected’ vervoer mogelijk te maken. Of ver­ dere uitbreiding van het systeem en het netwerk van intelligente stoplichten, die langer groen geven als er een vrachtauto naderbij komt.

Flink investeren Naast alle genoemde maatregelen is het ook nodig de komende decennia flink te in­ vesteren in het infrastructuurnetwerk. De Mobiliteitsalliantie concludeert dat er be­ hoefte is aan capaciteitsuitbreiding op tal van spoor-, tram-, metro- en wegtrajecten.

Daarvoor alleen al is tot 2040 zo’n 20 mil­ jard euro extra nodig, bovenop de gelden die nu al in het Infrastructuurfonds be­ schikbaar zijn. Veel van de nu al gereser­ veerde gelden zullen de komende jaren no­ dig zijn om alleen al het huidige netwerk in stand te houden en talloze bruggen, tunnels en viaducten te vervangen of te renoveren.

In totaal denkt de Mobiliteitsalliantie dat er tot 2040 zo’n 56 miljard euro nodig is voor de uitvoering van het hele Deltaplan; onge­ veer 3 miljard euro extra per jaar. Tegenover deze uitgaven staan ook enorme maat­ schappelijke baten, in de vorm van een be­ tere doorstroming, minder verkeersslacht­ offers en minder CO2-uitstoot. Bij elkaar opgeteld kunnen deze baten oplopen tot zo’n 18 miljard euro op jaarbasis. Voldoende reden voor de minister en staatssecretaris om het Deltaplan aandachtig te bestuderen en met de Mobiliteitsalliantie aan de slag te gaan om de daarin gedane voorstellen te gaan realiseren.

16

Nederland Logistiek

Logistiek Noord-Brabant meest Buck Consultants International heeft de kracht en veelzijdigheid van regionale logistieke ecosystemen in Nederland, België en Luxemburg onderzocht. Noord-Brabant komt als beste uit de bus, gevolgd door Antwerpen en Zuid-Holland.

4. De mate van innovatie en duurzaamheid in logistieke operaties De regio’s Noord-Brabant en Antwerpen komen als beste uit de bus. Daarbij excelleert Noord-Brabant in de fysieke bedrijfsom­ geving, innovatie en duurzaamheid, terwijl Antwerpen sterk is in busi­ ness development en de arbeidsmarkt voor distri­ butiecentra. Beide regio’s combineren Europese dis­ tributieactiviteiten en regi­ onale/stedelijke distributie op grote schaal. Antwerpen heeft daar bovenop ook de tweede haven van Europa binnen de provinciegren­ zen, hetgeen sterk bij­ draagt aan de hoge score.

Bij het onderzoek is geke­ ken naar logistieke ecosys­ temen en dan zowel naar de huidige stand van zaken alsook de toekomstige potentiële kracht van de logistieke regio’s. Speciale aandacht ging daarbij uit naar vier criteria: 1. De marktomvang en kan­ sen voor business deve­ lopment voor logistieke operaties 2. De aantrekkelijkheid van de fysieke bedrijfsom­ geving voor logistieke faciliteiten 3. De ontwikkeling van de arbeidsmarkt voor distributiecentra

meratie in Nederland, met een bijbehorende behoef­ te aan stadslogistiek. De regio Rotterdam-Rijnmond zal vanwege de aanwezige zeehaven ook op langere termijn aantrekkelijk blijken voor specifieke warehou­ ses, zo voorspelt Buck Consultants International.

De vierde en vijfde plaats zijn voor de Nederlandse provincies Limburg en Gelderland. Limburg is vanwege de nabijheid van Duitsland en de goede fysieke mogelijkheden in trek als locatie voor Euro­ pese distributiecentra.

Gelderland ligt centraal in Nederland, en aan de transportcorridors A15/ Waal/Betuweroute en A2, en zet sterk in op de ontwikkeling van de logis­ tieke potentie, onder meer door veel werk te maken van innovatie en duurzaamheid.

Zuid-Holland is de num­ mer 3 op de ranglijst en beschikt met Rotterdam over de grootste haven van Europa. Bovendien is Rotterdam de op één-nagrootste stedelijke agglo­

Bron: Buck Consultants International

Top-10 logistieke ecosystemen Benelux Noord-Brabant (77,0) Antwerpen (76,6) Zuid-Holland (72,5) Limburg (NL) (70,4) Gelderland (66,8) Limburg (B) (63,2) Oost-Vlaanderen (62,6) Noord-Holland (60,7) Luik (60,2) Luxemburg (60,1)

22,5

22,9

26,2 21,7

20,6 21,1

23,5

16,5

11,9

18,9

15,0 16,6

12,3

17,5 21,3

20,7

16,0

11,4

20,3 12,4

15,7

13,4

19,4

20,6

18,6

14,5

21,4

20,2 19,4

13,0

20,2

11,9 13,2

10,0 12,6 14,0

12,8 11,7

9,6 8,8

0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 Markt & business development

Fysieke bedrijfsomgeving

Arbeidsmarkt

Innovatie & duurzaamheid

DPD opent mega-dc in Oirschot Dat Noord-Brabant logistiek gezien aan de weg timmert, blijkt

17

IN B E E LD

toekomstbestendig

onder meer uit de keuze van DPD voor deze provincie. Onlangs opende de pakket­ dienst op bedrijven­ terrein Westfields in Oirschot het grootste

internationale sorteeren distributiecentrum voor pakketten in Europa. De nieuwe DPD-locatie heeft een grondoppervlak van 88.000 vierkante

meter en een sortee­ rinstallatie van ruim 2,1 kilometer. In fase twee zal DPD het terrein met nog eens 36.000 vier­ kante meter uitbreiden.

Met meer dan 75.000

bezorgers en een net­ werk van meer dan 42.000 pick-up punten laat DPDgroup dagelijks 5,2 miljoen pakketten bezorgen. Daarmee is DPDgroup de op één na

grootste internationale pakketdienst in Europa, in 2018 goed voor een omzet van 7,3 miljard euro.

Nederland Logistiek

BEELD siemens.com/press

18

Extra dimensie aan klimaatpuzzel De eHighway, waarbij een elektrisch geladen bovenleiding de vrachtwagen via een pantograaf aandrijft, is veel meer dan een variant op de bekende trolleybus, stelt Erik Koopman van Siemens, dat participeert in de internationale uitrol van deze innovatieve manier van goederentransport.

IN T E RV IE W

aarom is de eHighway een goed idee?

‘De transport- en logistieke sector staat, na het Klimaatakkoord van Parijs, voor de uitdaging om verregaand te verduurzamen. Daarvoor zijn meerdere oplossingen voor meerdere transportvormen noodza­ kelijk. Mijns inziens is de eHighway er daar één van.’

Wat maakt de introductie en uitrol van de eHighway complex?

‘Bij zo’n innovatie streef je enerzijds naar voldoende rendement voor de ondernemer. Anderzijds moet er sprake zijn van een goe­ de investering vanuit overheidsperspectief. Beide heb je namelijk nodig om tot voldoende schaalgrootte te komen en van de eHigh­ way een succes te maken.’

Er is gesproken met het Rotterdamse Havenbedrijf over de eHighway. Wat is hun belang?

‘Het concept van de eHighway is vooral interessant voor goede­ rencorridors met veel vrachtverkeer en in het bijzonder voor con­ tainervervoer, een vorm van transport die vanwege het karakter van een shuttledienst bij uitstek aansluit bij het concept van de eHighway. In Nederland denk je dan al snel aan Rotterdam en meer specifiek aan de A15 tussen Rotterdam en de Maasvlakte.’

Is er inmiddels sprake van bewezen techniek?

‘De experimenten met een bovenleiding die de vrachtwagen via een pantograaf aandrijft, gaan terug tot 2010. Er is toen in eerste instan­ tie vooral gekeken naar de techniek. Wat werkt en wat werkt niet?

Vervolgens is er stap-voor-stap opgeschaald, met experimenten in onder meer de Verenigde Staten, bij de haven van Los Angeles, en Zweden. Ook in Duitsland is sinds enige tijd een eHighway traject operationeel, met een lengte van twee keer 5 kilometer. Overal zijn de ervaringen positief en blijkt een bovenleiding via een pantograaf prima de elektromotor van een vrachtwagen te kunnen voeden en parallel daaraan de batterij van diezelfde truck te kunnen opladen.’

En welke knelpunten legden deze praktijkproeven aan de dag?

‘Nog altijd wordt het concept van de eHighway geassocieerd met trolleybussen, zoals die bijvoorbeeld in Arnhem rondrijden. Dat is onterecht. Een trolleybus is echt aan specifieke infrastructuur gebonden en kan daardoor niet van zijn route afwijken. Vrachtwa­ gens die gebruikmaken van de eHighway hebben op elk gewenst moment de mogelijkheid de inklapbare pantograaf los te koppelen van de bovenleiding en zelfstandig verder te rijden. Daarmee zijn ze dus veel flexibeler.’

19

Werkt die flexibiliteit niet nadelig uit op het contact van de pantograaf met de bovenleiding?

‘Nee, de praktijkproeven laten zien dat dat prima is te doen; er is continu sprake van voldoende druk om de verbinding tussen de pantograaf en de bovenleiding te borgen.’

Eerder ging het over het noodzakelijke rendement om van de eHighway een succes te kunnen maken. Waar hebben we het dan meer precies over?

‘In Duitsland is onlangs een praktijkproef gestart met een duur van drieënhalf jaar. Hoe de eHighway rendabel te maken, is een van de vragen die in die periode met prioriteit moeten worden beant­ woord. De techniek is inmiddels duidelijk en voldoende gerijpt.

Juist het gebruik staat nu centraal en gaat worden onderzocht.

Voorlopige prognoses stellen dat het Duitse vervoer per vrachtwa­ gen bij een uitrol van 4.000 kilometer eHighway circa 80 procent minder uitstoot realiseert. Bij 8.000 kilometer loopt de gemiddel­ de besparing naar verwachting op naar zo’n 95 procent.’

Wat staat een grootschalige uitrol van de eHighway op dit moment vooral in de weg?

‘Wat mij betreft, kunnen we morgen beginnen met experimente­ ren. Weliswaar kleinschalig, maar dat is niet bezwaarlijk. Sterker, ik denk dat dat dé manier is om uiteindelijk verder te komen. Realis­ tische groei, dat is wat ik voorsta. Want let wel, zelfs bij voldoende schaalgrootte vraagt de eHighway een investering in de infrastruc­ tuur van circa 1 miljoen euro per strekkende kilometer. Geen gering bedrag natuurlijk, maar volgens onderzoek van BDI wel in relatieve zin de meest rendabele investering om de CO2-besparing in het transport te bewerkstelligen.’

En wat als de eHighway geen grond vat?

‘Zoals gezegd, staat de transport- en logistieke sector voor de uitdaging om drastisch te verduurzamen. Daarvoor is de aanleg van eHighways echt mede noodzakelijk, als deel van de puzzel om uiteindelijk de gestelde klimaatdoelen te kunnen waarmaken. En de praktijkproeven in het buitenland laten zien dat de eHighway wat dat aangaat werkt. BGL, de Duitse zusterorganisatie van TLN, is voorstander van het concept en vijf vervoerders in Duitsland heb­ ben inmiddels hun interesse getoond. Hetzelfde gebeurt in landen als Frankrijk, Oostenrijk, Italië en Hongarije. Hopelijk volgt Neder­ land op niet al te lange termijn ook.’

20

Nederland Logistiek

‘Van woorden daden maken’

De logistieke sector staat er weliswaar goed op, maar tegelijkertijd is alertheid geboden. Blijf vernieuwen, is dan ook de centrale boodschap van boegbeeld Aad Veenman op het recente jaarcongres van de Topsector Logistiek in de Rotterdamse Kuip.

inister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat trapt het plenaire deel van het jaarcongres van de Topsector Logistiek af met lovende woorden: ‘Logistiek is overal; het zit in de haarvaten van het dagelijks leven. Logistiek is een voorname banengene­ rator en voor de internationale positie van Nederland van enorme waarde. Het belang van de logistiek is al met al nauwelijks te over­ schatten.’ Maar direct daarna plaats ze ook een kanttekening: ‘Tegelijkertijd zie ik dat de logistiek onder druk staat. De oprukkende ver­ stedelijking, de bevolkingsgroei, het klimaat, de Brexit… Het zijn maar enkele voorbeelden van de complexe vraagstukken die de sector voor een stevige opgave zetten.’

Opereren in teams Volgens de minister is het helder dat genoemde vraagstukken een gezamenlij­

ke verantwoordelijkheid impliceren. ‘We moeten opereren in teams waarbinnen iedereen zich eigenaar van het probleem voelt. We doen dat van nature al goed. Neem bijvoorbeeld de triple helix aanpak, waar­ bij overheid, ondernemers en onderwijs zoveel mogelijk de krachten bundelen. Op die manier komen we tot de best passende oplossingen om onze ijzersterke economi­ sche positie te kunnen vasthouden en wel­ licht zelfs te kunnen versterken. We moeten van woorden daden maken.’

Beproefde aanpak Ook Albert Veenstra, directeur van het logistiek-wetenschappelijke instituut Dina­ log, ziet dat de ambitie van de logistieke sector enerzijds ver rijkt maar anderzijds niet zomaar is waar te maken. ‘We willen excelleren in de afwikkeling van goederen­ stromen en als ketenregisseur van logistieke

A N A LYS E

activiteiten in Nederland en over de grens.

Tevens streven we naar een optimaal innova­ tie- en vestigingsklimaat voor het verladende en logistieke bedrijfsleven. Daar zullen we in slagen door bestaande en nieuwe technolo­ gie optimaal toe te passen in de logistiek. Of het nu 3d-printing, drones, robotica of pla­ tooning betreft, door technologie vooral als kans te zien, zullen we een vooraanstaande positie blijven bekleden in bijvoorbeeld syn­ chromodaal vervoer, stads- en servicelogis­ tiek. De kunst is om deze beproefde aanpak effectief door te trekken naar de toekomst, door uitdagingen op het gebied van klimaat, technologie en gedrag te vertalen naar inte­ ressante businessmodellen waarmee we ook de komende decennia vooruit kunnen.’

Verregaande digitalisering Na het plenaire deel begeven de ruim 900 congresbezoekers zich naar de diverse

break-out sessies. Een van die sessies staat in het teken van de logistieke toekomst, gezien vanuit de modaliteiten weg, water en lucht.

Hans Nagtegaal van Havenbedrijf Rotterdam spreekt over de sterke positie die de Rot­ terdamse haven in de wereld inneemt. ‘We groeien nog altijd, mede dankzij onze strate­ gische ligging en het feit dat wij dankzij onze diepgang in staat zijn om alle schepen, ook de hele grote, af te handelen. Maar uitdagingen zijn er ook. Zo groeien diezelfde schepen alsmaar in omvang, tot wel 22.000 TEU, wat tot steeds meer piekmomenten leidt in onze containerafhandeling. Dat vraagt om slim­ me oplossingen, aangezien extra laad- en loscapaciteit niet zomaar is te realiseren.’

Nagtegaal denkt dan bijvoorbeeld aan ver­ regaande digitalisering in de haven, over de verschillende ketenschakels heen. ‘Als smart port kunnen we het verschil blijven maken, nu én in de toekomst.’

21

Nu schakelen Maaike van der Windt van Schiphol Cargo brengt een soortgelijk verhaal als dat van Nagtegaal. ‘Luchthaven Schiphol doet het op dit moment goed, maar staat tegelijkertijd onder druk. De verwachting is dat de lucht­ vracht in 2050 is verdriedubbeld. Die goede­ renstroom kunnen afhandelen, betekent dat we nu moeten schakelen. Bijvoorbeeld door meer platformen te realiseren, veel meer informatie te ontsluiten en nog scherper te plannen. Maar Schiphol zit op slot, in ieder geval tot 2020. En het aantal full freighter bewegingen, waarbij de vliegtuigen louter goederen bevatten, neemt al langere tijd af.

Dat maakt het er allemaal niet eenvoudiger op, ook omdat Nederland van nature geen grote thuismarkt kent.’ Wat volgens Van der Windt nodig is om het tij te keren, is een groeiend aantal full freighters, een vergroting van de schaal waarop Schiphol opereert en

22

een transitie naar een slimme luchthaven voor vracht. ‘Krijgen we dat niet voor elkaar, dan wordt Schiphol mondiaal gezien minder aantrekkelijk. En besef dat de concurrentie op het vinkentouw zit; zij nemen onze vracht­ vluchten maar al te graag over.’

Discussie aangaan Hoe lastig het is om een sterke positie te behouden en wellicht uit te breiden, blijkt ook uit de woorden van Jan Boeve, directeur van Transport en Logistiek Nederland. ‘2018 is een topjaar gebleken voor wat betreft het aantal orderopdrachten, maar tegelijkertijd constateren we dat de transport- en logistie­ ke sector er maar mondjesmaat in is geslaagd om vervolgens mooie winsten te boeken.

Waardoor de noodzakelijke investeringen in innovaties nauwelijks plaatsvinden.’ Een verklaring voor genoemde tegenstelling heeft Boeve wel. ‘Er heerst al langer een tekort aan personeel, er is meer dan voorheen sprake van protectionisme en ontwikkelingen als

Overhandiging Resultatenboek en Uitvoeringsagenda Tijdens het jaarcongres van de Topsector Logistiek nam minister Cora van Nieuwen­ huizen van Infrastructuur en Waterstaat uit handen van Aad Veenman, boegbeeld van de Topsector Logistiek, het Resultatenboek in ontvangst. Dit is een verzameling visuele portretten die laten zien wat er allemaal gebeurt in de Topsector Logistiek. Tevens kreeg de minister de Uitvoeringsagenda van de Topsector Logistiek overhandigd. Hierin staat concreet beschreven op welke wijze de Topsector Logistiek invulling geeft aan haar ambities.

ANALYSE

de Brexit zorgen voor veel onzekerheid in de sector.’ Toch zit Boeve niet bij de pakken neer. ‘We kunnen als sector nog best een aantal stappen zetten om het beter en vooral ook slimmer te doen. We moeten bijvoor­ beeld toegroeien naar meer datagedreven organisaties, zodat we de operatie nog effi­ ciënter kunnen inrichten. En we moeten de discussie aangaan over de prijs-kwaliteit ver­ houding. Er dient meer – financiële – waar­ dering te komen voor de uitvoering van het wegtransport, waar die waardering nu nog vooral uitgaat naar de organisatie ervan.’

Interessante oplossing In een andere break-out sessie wordt ingegaan op de opkomst van de stadshub.

Anne-Marie Nelck, expert bij Transport en Logistiek Nederland op dit onderwerp, ver­ telt samen met Willem Boverhof van Fiets­ koeriers.nl wat dit logistieke concept kan betekenen voor de logistieke sector. ‘Het aantal zendingen neemt al langer toe, terwijl de gemiddelde zendinggrootte alleen maar afneemt. Consolidatie van goederenstromen aan de rand van de stad is dan een interes­ sante oplossing, bijvoorbeeld met het oog op de zero emission eis in veel binnensteden per 2025.’ Nelck en Boverhof benoemen vervol­ gens de voornaamste criteria waaraan een stadshub moet voldoen. ‘Een centrale locatie, voldoende faciliteiten, efficiënte processen en een hoge mate van standaardisatie staan voor een belangrijk deel borg voor succes.

Waarbij vertrouwen en samenwerking onder­ liggend van cruciaal belang zijn.’

Concreet maken Dat het concept van de stadshub aanslaat, blijkt aan het eind van de break-out sessie, als bekend wordt gemaakt dat regio- en stadsdistributienetwerk Teamtrans en Fietskoeriers.nl hun logistieke netwerken na een succesvolle pilot definitief hebben gekoppeld. Relatief dure stops voor kleine colli-zendingen in stedelijke gebieden wor­ den geconsolideerd en daarna opgenomen in de routes van de fietskoeriers. Zodoende zorgt de samenwerking voor efficiëntere en duurzamere routes in de binnenstad, en wordt tevens werk gemaakt van een schone leefomgeving. Waarmee de woorden van Veenman, Van Nieuwenhuizen en Veenstra nog tijdens het jaarcongres van de Topsector Logistiek concreet worden gemaakt.

Organisaties omarmen iSHARE Op het jaarcongres van de Topsector Logistiek werkten logistieke developers van verschillende logistieke organisaties tijdens de zogenoemde Tech-celerator aan de implementatie van iSHARE in hun software. iSHARE is het afsprakenstelsel waarmee logistieke data op uniforme, eenvoudige en gecontroleerde wijze is te delen. Met iSHARE verkrijgen organisaties zekerheid over de identiteit van een vervoerder en de rechten die hij heeft om (data over) een vracht op te halen. Tevens stelt iSHARE organisaties in staat om inlogmiddelen in verschillende systemen te hergebruiken en veilig, snel en herbruikbaar te registreren wie wat mag doen met welke data. Ten slot­ te zorgt iSHARE ervoor dat klantspecifieke koppelingen tot het verleden behoren, door de identificatie, authenticatie en autorisatie te standaardiseren.

Enkele aan de Tech-celerator deelnemende organisaties – waaronder containerter­ minaloperator Hutchison Ports ECT Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam, de community platforms Cargonaut en Portba­ se, Secure Logistics, Rijkswaterstaat en de Douane – ondertekenden op de congresdag het convenant ‘Samen voor drempelloos data delen in de logistiek’. Daarmee erken­ nen genoemde partijen het belang van zelfbeschikking over de eigen (logistieke) data en nemen zij zich voor om iSHARE te implementeren in de eigen processen of te ondersteunen.

RE P O RTAG E

Steeds een beetje slimmer Logistieke ketens intelligenter maken door data meer en beter uit te wisselen. Dat is in het kort de gedachte achter het Talking Logisticsprogramma van de Topsector Logistiek. Vervoerders en wegbeheerders profiteren direct, zo laat de praktijk zien. nderdeel van het Talking Logis­ tics-programma is Connected Transport Corridors (CTC), een landelijk initiatief dat veiliger, schoner en efficiënter transport voorstaat door praktisch gebruik te maken van data.

Programmamanager Paul Swaak licht toe: ‘Onze ambitie is dat gemeenten data – bij­ voorbeeld over beperkingen, milieuzones en maximumsnelheden – beschikbaar gaan maken voor de integratie in transportma­ nagementsystemen, zodat vervoerders hier eenvoudig gebruik van kunnen maken.

Andersom dienen vervoerders data te delen over bijvoorbeeld hun voertuigen, routes en vertrektijden. Met al deze data tezamen is het onder meer mogelijk om efficiëntere logistiek te bewerkstelligen door bijvoor­ beeld een strakker slotmanagement toe te passen.’

Logistiek ecosysteem Het CTC-concept wordt inmiddels op meerdere plaatsen in Nederland in praktijk gebracht. Bijvoorbeeld op het traject tussen Aalsmeer en Naaldwijk – met intelligente verkeersregelinstallaties en vergevorder­ de voorbereidingen op konvooi rijdende trucks – en in de omgeving van Schiphol, waar slimme data-uitwisseling het trans­ portproces verder moet optimaliseren zodat bijvoorbeeld de aankomsttijden van vrachtwagens beter zijn te voorspellen. En

ook de regio Rotterdam bereidt zich met CTC voor op konvooi rijdende vrachtwagens, tot naar verwachting wel 500 ritten per dag, in combinatie met de inzet van intelligentie verkeersregelinstallaties. ‘Het gaat hier om een tiental trajecten, onder meer van het Westland naar de Rotterdamse haven, die we samen met zes wegbeheerders inrich­ ten en waarbij we ons in eerste instantie vooral richten op de agrologistiek’, vertelt Swaak. In Zuid-Nederland dient toepas­ sing van het CTC-concept niet alleen te resulteren in de installatie van intelligente verkeersregelinstallaties, maar ook in real­ time terugkoppelingen van de bandendruk, efficiëntere planningen en vermijding van verkeersknelpunten, naast het slim laten invoegen van vrachtverkeer en meer inzicht in verkeerspatronen als basis voor beter verkeersmanagement. Swaak: ‘We willen ook hier waar mogelijk verbinding aanbrengen, om daarmee te komen tot een evenwichtig logistiek ecosysteem dat uitgaat van een brede uitwisseling van data.’

Minder files Dat het concept aanslaat, blijkt uit de reactie van Rietveld, leverancier van onder

23

meer fleetmanagementsystemen. Rietveld participeert al langere tijd in de CTC-pilot bij Schiphol. ‘Het is mooi om te zien dat de koppeling tussen onze systemen en slimme verkeersregelinstallaties leidt tot minder files en daarmee een efficiëntere operatie bij de deelnemende transportbedrijven. Een slim verkeerslicht registreert nu bijvoor­ beeld wanneer een vrachtauto eraan komt en regelt dat het verkeerslicht langer op groen kan blijven staan, zodat de chauffeur niet onnodig hoeft te stoppen. Ook houdt het rekening met naderende hulpdiensten, die natuurlijk altijd voorrang krijgen’, vertelt Anne Vervoorn, werkzaam bij Rietveld. De pilot bij Schiphol is zelfs zo succesvol dat de Provincie Noord-Holland overweegt de komende jaren miljoenen te investeren in de installatie van nog eens honderden slim­ me verkeersregelinstallaties. Ook de pro­ vincies Noord-Brabant en Utrecht zijn erg geïnteresseerd in het CTC-concept, aldus Vervoorn. ‘Goed nieuws voor de mobiliteit in Nederland’, stelt ze enthousiast vast.

24

Nederland Logistiek

Innoveren kun je leren Wel willen innoveren, maar niet weten hoe of waar te starten. Zie daar in een notendop de worsteling van een groot aantal ondernemers in de logistieke sector. Nicolien Hendrickx van TNO geeft desgevraagd advies over hoe deze impasse te doorbreken.

oms kan het duizelen als je slimmer en duurzamer wilt gaan opereren.

Want waar te beginnen? Je wilt meebewegen, je wilt toekomstbe­ stendig zijn, maar hoe pak je dat nu het beste aan? Door CO2 te besparen, of alles met alles te verbinden? Slim en duurzaam opereren is toch meer dan dat alleen? Een groot aantal ondernemers, uiteraard ook in logistieke sec­ tor, ervaart deze worsteling. De wil om te inno­ veren is er wel, maar de manier waarop dit het beste kan gebeuren, met in ieder geval een slimme inzet van mensen en middelen, is nog te weinig duidelijk.

Stevige basis Volgens Nicolien Hendrickx, senior business development manager logistics bij TNO, die­

Nicolien Hendrickx: ‘Alleen verandering stelt je in staat om op termijn jezelf te blijven.’

nen ondernemers met een innovatiewens allereerst een routekaart te schetsen, om vervolgens daarmee tot een visie op innova­ tie te kunnen komen. ‘Het is bij visiebepaling belangrijk een beeld te vormen van waar jij en jouw omgeving naartoe bewegen. Waar wil je over bijvoorbeeld 3 jaar staan met jouw orga­ nisatie? En welke (toekomstige) ontwikkelingen spelen daarbij een belangrijke rol? Je kunt bij dit laatste dan bijvoorbeeld denken aan de veranderende verhouding tussen bezit en gebruik en het internet of things. Maar bijvoor­ beeld ook aan veranderende wet- en regel­ geving, of nieuwe technologieën als artificial intelligence. Het is kortom van belang om voor jezelf eerst een aantal hoofdonderwerpen concreet te verkennen alvorens je af te vragen wat te gaan doen op het gebied van innovatie.

IN T E RV IE W

Want alleen vanuit een stevige basis kun je een idee verder brengen en daadwerkelijk tot innovatie komen. Waarbij het ook helpt om het innovatieproces in mootjes te hakken en in de tijd te zetten. Wat wil ik op de korte termijn bereiken, wat op de middellange termijn en wat daarna?’

Partners betrekken Hendrickx noemt als concreet voorbeeld de (toekomstige) inzet van super ecocombi’s. ‘Door voor jezelf stappen te definiëren, geba­ seerd op een duidelijk omschreven toekomstbeeld, maak je zo’n abstract vervoersconcept concreet, behapbaar en daarmee (op termijn) toepasbaar. Het stelt je in staat om vandaag bezig te gaan met de dag van morgen.’ Het is ook raadzaam, aldus Hendrickx, om daarbij partners te betrekken. ‘Niemand heeft alle kennis in huis. Het is ook niet nodig dat iedereen voor zich het wiel uitvindt. Het is veel beter om een bepaald onderwerp met elkaar op te pakken en verder te brengen.’ Hendrickx noemt in dat kader de living labs, volgens haar een krachtig instrument om tot samenwerking en relevante vervolg­

25

stappen te komen. ‘Samen ben je veel beter in staat om door te den­ ken, omdat je elkaar in positieve zin prikkelt. En enkel bij innovatie door de keten heen komt slimme en duurzame logistiek echt van de grond. Waarbij het uiteraard ook erg belangrijk is om de eigen onder­ nemersgeest te koesteren. Na het vraagstuk in een living lab met een brede groep ketenpartijen te hebben afgepeld, is er altijd nog ruimte om voor jezelf tot voldoende onderscheidend vermogen te komen.’

Waan van de dag doorbreken Tot haar spijt komt Hendrickx nog te vaak ondernemers tegen waarbij de dagdagelijkse operatie alle tijd in beslag neemt en de ruimte om serieus te innoveren dus ontbreekt. ‘Jammer, want ondernemers moeten in de eerste plaats ondernemen. En dus bezig zijn met hun toekomst, door na te denken over de vraag waar hun onderneming naartoe beweegt. Immers, alleen verandering stelt je in staat om op termijn jezelf te blijven.’ De waan van de dag doorbreken, lukt volgens Hendrickx ook door deel te nemen aan pilots, ofwel proefprojecten.

‘Je kunt je hierdoor laten inspireren en het brengt je in contact met

26

IN T E RV IE W

andere ondernemers waarvan je kunt leren. Deelname aan een pilot is een relatief eenvoudige manier om jezelf als ondernemer de ruim­ te te gunnen om verder te kijken. En niet onbelangrijk: het geeft je energie om dingen anders, beter te doen.’

Enige spanning Natuurlijk is de praktijk weerbarstig, weet ook Hendrickx. En uiteraard bestaan er ook bij innovatie valkuilen. ‘Innovatie levert wellicht enige spanning op, maar dat mag de drang om te willen innoveren niet in de weg staan.’ Als mogelijke drempel voor ondernemers om te inno­ veren, noemt Hendrickx de investering die gepaard kan gaan met vernieuwing. ‘Bij innovatie gaan de kosten vaak voor de baten uit. Een return-on-investment mag je daarom niet te snel verwachten. Het duurt nu eenmaal een tijd alvorens een wild idee kan uitgroeien tot een volwassen commercieel product. Echter, winst maken mag nooit het enige doel van innovatie zijn. Innovatie is namelijk veel meer; het stelt je in staat om het bedrijf gezond, toekomstbestendig, duurzaam en klantgericht de toekomst in te loodsen.’

Hevig verlangen Op de vraag of de logistieke sector over voldoende innovatief ver­ mogen beschikt, antwoordt Hendrickx dat Nederland het in ver­ gelijking met de ons omringende landen zeker niet slecht doet.

‘Sterker, vernieuwing is alom aanwezig, met name binnen de eigen organisatie van bedrijven en over logistieke ketens heen. Tegelijker­ tijd blijken individuele bedrijven lastig tot innovatie te komen waar het gaat over ketenprocessen en samenwerking.’ Hendrickx pleit dan ook voor een zogenoemd transitiepad, waarbij niet alleen het doel, maar ook de weg hiernaartoe duidelijk wordt gedefinieerd. ‘De druk op een ondernemer om te innoveren mag door hem of haar

niet worden ervaren als pesterij of als lastig. Het is juist andersom, die druk moet dienen als stimulans.’ Dat positieve gevoel creëer je volgens Hendrickx met voldoende context en een veilige omgeving.

‘Het moet helder zijn waarom vernieuwing nodig is en waartoe dat leidt. Mensen moeten worden meegenomen en in gezamenlijkheid alternatieven schetsen om uiteindelijk tot daadwerkelijke verandering te kunnen komen. En ik realiseer mij dat dat in de praktijk niet altijd even eenvoudig is, in een kostengedreven sector waarbij de onder­ linge concurrentie sterk is. Toch moeten we ons daardoor niet laten tegenhouden en blijven innoveren. Niet uit bittere noodzaak, maar uit een hevig verlangen om het simpelweg beter te doen.’

Over TNO TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te creëren die de concurrentiekracht van bedrijven en het welzijn van de samenleving duurzaam versterken. Zo ook in de transport- en logistieke sector, waar TNO werkt aan het versnellen van innovaties op het gebied van slimme en duurzame logistiek. TNO is bijvoorbeeld samen met Smartport een van de verbindende partijen bij het slimmer maken van de Rotterdamse haven. Tevens maakt TNO, net zoals TLN, deel uit van het consortium dat met een scan de kwetsbaarheden binnen de logistieke keten in kaart brengt, met het doel de cybersecurity van deze keten verder te verbeteren. TNO is ten slotte ook zeer actief in het helpen verduurzamen van de sector, zowel voor het langeaf­ standsvervoer, over de verschillende modaliteiten heen, als in stede­ lijke distributie.

27

RE P O RTAG E

‘We willen laten zien dat het werkt’ Na de ontwikkeling van een landelijk vervoerdersplatform om koeriersdiensten en bijzondere logistieke opdrachten veel efficiënter uit te kunnen voeren, zet I&L Logistiek nu samen met TLN de volgende stap: een landelijk vervoerdersplatform voor álle logistieke diensten. en moderne vorm van logistie­ ke samenwerking’, zo omschrijft Etiënne Luijten, directeur van I&L Logistiek in Tilburg, het nieuwe vervoerdersplatform in een notendop. ‘Opgezet met het doel de kosten en het aantal voertuigbewegin­ gen te drukken, het aantal benodigde chauffeurs terug te brengen, de CO2-uit­ stoot te reduceren en de marge van de vervoerder bij gelijke inzet te vergroten.

Waarmee we op positieve wijze bijdragen aan het koelen van een paar toch wel zeer hete hangijzers in onze sector.’

Terug naar de basis Er wordt bij de start van het nieuwe ver­ voerdersplatform bewust gekozen voor een bescheiden opzet, zo vertelt Luijten, met in eerste instantie een kleine groep enthousiaste vervoerders. ‘We gaan eerst terug naar de basis, door mensen bij elkaar te brengen en te laten samenwer­ ken. Daarmee willen we laten zien dat het werkt. Dat is immers dé manier om ande­ re vervoerders te interesseren in ons ini­ tiatief.’ Het partnerschap met TLN moet

het vervoerdersplatform ook gaan helpen, is de gedachte van Luijten. ‘Zij zijn in dit geval de ‘trusted third party’ en staan symbool voor de transparante en eerlijke aanpak van het vervoerdersplatform.’

Waarde genereren TLN-directeur Jan Boeve knikt instemmend bij het verhaal van Luijten: ‘Wij zien in dit ver­ voerdersplatform een mooie gelegenheid om te zorgen voor meer efficiëntie en marge in de sector, door leegrijden zoveel mogelijk te voorkomen. Daarbij hebben we overigens wel

Etiënne Luijten: ‘Wij kiezen er bewust voor om geen verladers te betrekken, want dat houdt veel vervoerders toch tegen.’

heel goed rekenschap genomen van een van de belangrijkste conclusies uit het sec­ toronderzoek dat we eerder samen met ING en TVM hebben uitgevoerd. Namelijk dat verregaande optimalisatie van de logis­ tiek zonder innovatie van de betrokken businessmodellen alleen maar leidt tot meer verschraling van de marge. Daar moeten we ons dus van bewust zijn. We willen ons dan ook dwingen om rondom dit platform zoveel waarde te genereren zodat ook verladers en opdrachtgevers dit mer­ ken – overigens zonder dat ze zelf onder­ deel van het platform worden. Dat lukt bijvoorbeeld door aantoonbaar uitstoot te reduceren, de leveringssnelheid te bevor­ deren en de continuïteit te garanderen.

Met als ultiem doel onze tarieven beter op niveau te krijgen.’

Logisch en veilig Bovendien bestaat er volgens Boeve nog een probleem: ‘In de sector is van oudsher weinig sprake van onderling vertrouwen, waardoor er verhoudingsge­ wijs weinig wordt samengewerkt.

Vervoerders leveren niet graag hun

28

Nederland Logistiek

autonomie in en zijn maar al te bang dat hun collega-vervoerder er uiteindelijk met de klant vandoor gaat. Of dat de col­ lega slecht presteert en daarmee de klan­ trelatie onder druk zet. Tussen deze twee uiterste situaties ligt maar een klein mid­ dengebied waarop samenwerking logisch en veilig voelt. Technisch is bijna alles mogelijk, maar om succesvol te kunnen samenwerken vormt juist die veiligheid en het vertrouwen de sleutel tot succes.

Dit verklaart waarom – ondanks het feit dat een platform technisch gezien het meest interessante middel voor samen­ werking is – de meeste platformen alleen voor de commercieel minder belangrijke opdrachten worden gebruikt. En daar­ door, wegens een gebrek aan volume op de platformen, weinig succesvol blijken.’

Veilige omgeving Het vervoerdersplatform van I&L Logistiek en TLN is niet het eerste vervoerders­ platform in de sector. Vele zijn gekomen en weer gegaan. De meest actuele ont­ wikkeling wat dat aangaat, is natuurlijk de aangekondigde komst van Uber Freight naar Nederland. Luijten hierover: ‘Feit is dat een vervoerdersplatform tal van voordelen biedt. Zo’n platform kun je echter op verschillende manier inrichten.

Kies je er bijvoorbeeld voor om ook ver­ laders toe te laten tot het platform? Laat je de techniek en de algoritmen leidend zijn? En niet onbelangrijk: waar ‘valt’ de effectiviteitswinst; bij de opdrachtgever, de facilitator of bij de uitvoerder? Bij Uber Freight is duidelijk dat dit voordeel ‘valt’ bij de opdrachtgever en Uber zelf en zeker niet bij de vervoerder. Die zal waarschijnlijk voor een nog lagere prijs de opdrachten moeten uitvoeren.’ Luij­ ten vervolgt: ‘Voor ons als vervoerders is het dus heel belangrijk dat we ons eigen platform hebben waarvan de vervoerder kan profiteren. Wij kiezen er bewust voor om geen verladers te betrekken, want dat houdt veel vervoerders toch tegen. En natuurlijk zijn algoritmen belangrijk voor een vervoerdersplatform, maar die

Jan Boeve: ‘Wij zien in dit vervoerders­plat­form een mooie gelegenheid om te zorgen voor meer efficiëntie en marge in de sector.’

moeten niet allesbepalend zijn.’ Boeve: ‘Door en voor vervoerders; dat is ons uit­ gangspunt. En door alleen TLN-leden toe te laten, creëer je een veilige en vertrouwde omgeving – zoals gezegd een belangrijke voorwaarde om succesvol te kunnen zijn.’

Gewoon beginnen Omdat wordt ingestoken vanuit vertrouwen en de menselijke wil tot samenwerking, kan het vervoerdersplatform snel en zonder grote investeringen op voorhand worden uitgerold, zo verwachten Luijten en Boeve.

Beiden kunnen dan ook niet wachten op

29

RE P O RTAG E

Van wie is de data?

Het is een vraag die eigenlijk altijd terugkomt bij vormen van samenwerking waarbij onderling informatie wordt uitgewisseld: van wie is de data? Luijten en Boe­ ve benadrukken dat hun vervoerdersplatform het principe heiligt dat de data altijd van de deelnemende vervoerders blijft. ‘We zul­ len de data nooit inzetten voor acties waarmee we bijvoorbeeld prijserosie in de hand werken.’ Wel zijn er andere, hogere doelen denkbaar, stelt Boeve.

‘Eventueel kunnen we de data, uiteraard na toestem­ ming van de eigenaren, inzetten om de mobiliteit in Nederland te bevorderen.

Dat ontstaat een dubbele winst, met minder files en nog grotere marges in de sector.’

Geïnteresseerd?

Luijten en Boeve geven desgevraagd aan voor hun vervoerdersplatform vooral op zoek te zijn naar onder­ nemers die respect naar

de aftrap. ‘De techniek vormt al langer het probleem niet, het gaat zoals gezegd om vertrouwen.’ Waar denken Luijten en Boeve over een jaar te staan met het vervoer­ dersplatform? Luijten: ‘Het neerzetten van een succesvol vervoerdersplatform is een kwestie van lange adem, dat bewijzen ande­ re platformen wel. Op dit moment is het vooral belangrijk om gewoon te beginnen en gaandeweg van de praktijk te leren en op basis daarvan bij te sturen.’ Boeve: ‘Ik vind dat ons platform over 2 jaar zo’n honderd leden moet tellen. Is dat niet het geval, dan hebben we iets niet goed gedaan. Want die

de collega-ondernemers en kernwaarden als integri­ teit en vertrouwen hoog in het vaandel hebben staan.

‘Ondernemers ook die zich realiseren dat alleen in samenwerking met colle­ ga’s grote stappen kunnen worden gezet op het pad naar een steeds socialere, duurzamere en vooral ren­ dabelere logistieke sector.’

Bent u zo’n ondernemer of voelt u zich aangesproken?

Meld u dan bij TLN via info@ tln.nl. Indien u door de eer­ ste selectie heen komt, is het vervolg een interactieve sessie met interessante en gelijkgestemde collega’s. De eerste stap naar verdere optimalisatie is dan gezet!

Ontstaans­ geschiedenis TLN irriteert zich al langer aan het gebrek aan ver­ trouwen en de subopti­ male inzet van mensen en middelen in de logistiek, maar zag tot nu toe niet de ruimte of mogelijkheid daarover met de leden goed in gesprek te raken.

Toch begint de urgentie

aantallen heb je simpelweg nodig om als vervoerdersplatform succesvol te kunnen zijn en blijven.’ Luijten: ‘Maar tegelijkertijd willen we groeibestendig zijn. We willen grip houden op de situatie en waar nodig kunnen sleutelen aan het concept. Dat lukt beter als je gestaag groeit en schaal­ baar bent. Te onstuimig van start gaan is ook niet goed.’

Ontzettend kansrijk Leerzaam wordt het sowieso, zo besluit Luijten. ‘Het begin is gemaakt, de juiste mensen hebben elkaar gevonden. Nu is

steeds meer te ontstaan, nu externe platformen zich in toenemende mate in Nederland beginnen te melden, het chauffeur­ stekort niet afneemt en uitstootbeperkingen steeds strenger worden.

Parallel aan al deze ontwik­ kelingen deed I&L Logistiek al veel ervaring op met het Landelijk CoördinatieCen­ trum Koeriersdiensten (LCCK), en dus met het platformprincipe, en ver­ baasde zich in toenemende mate over het feit dat de binnen hun bedrijfsvoering succesvol toegepaste werk­ methodiek branchebreed maar niet van de grond komt.

TLN en I&L Logistiek von­ den elkaar en richtten een nieuw vervoerdersplatform op waarbinnen alle geleer­ de lessen voor wat betreft vervoerdersplatformen zijn toegepast. Bijvoorbeeld door in eerste instantie geen overmatige focus te hebben op de techniek maar te beginnen bij de meest essentiële onderlig­ gende menselijke gedragin­ gen en basisprincipes.

het vooral een kwestie van doen, om vol­ doende redenen te bieden aan geïnteres­ seerde vervoerders om zich vooral aan te sluiten.’ Boeve: ‘We gaan iets doen wat in deze vorm nog niet bestaat. Dat is inder­ daad leerzaam, maar zeker ook ontzet­ tend kansrijk. We vragen de vervoerders die interesse hebben om zich bij ons te melden. Wij gaan daarna graag met ze in gesprek.’

30

A A N HE T WO O RD

In de logistieke sector gebeurt enorm veel. Twitter is daarvoor een goede graadmeter. Op deze pagina een selectie van de meest opvallende tweets op de tijdlijn van Transport en Logistiek Nederland.

3 april

26 april

9 mei

16 mei

20 mei

3 juni

Continu op de hoogte van het laatste nieuws uit de sector? Bezoek daarvoor de website van Transport en Logistiek Nederland (www.tln.nl) en de sociale kanalen van TLN: twitter.com/tlnnieuws nl.linkedin.com/company/transport-en-logistiek-nederland nl-nl.facebook.com/ktotln

31

S E RV I C E- INFO

Meer informatie

Interessant artikel? Lees er meer over op de website van TLN 10

Nederland Logistiek

11

IN T E RV IE W

‘Energietransitie niet iets vrijblijvends’ www.tln.nl > Onderwerpen > Zeehavenlogistiek

De Rotterdamse haven streeft naar ‘een industrielandschap dat netto geen negatieve gevolgen heeft voor het klimaat’. Uiterlijk in 2050 moet het zover zijn en een energietransitie moet hiervoor gaan zorgen. Zowaar geen geringe opgave, weet ook Allard Castelein, presidentdirecteur van het Rotterdamse havenbedrijf.

Allard Castelein (president-directeur Havenbedrijf Rotterdam):

DOOR Twan van der Heijden BEELD Ton Zonneveld

wilt de haven van Rotterdam in lijn brengen met de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs.

Daarvoor is volgens u een energietransitie nodig. Wat precies verstaat u daar onder?

‘Samen met onze stakeholders, en bijvoorbeeld ook met niet-gouvernementele organisaties en academici, werken we toe naar een CO2-neutrale haven in 2050. Om dit doel te bereiken, is radicale vernieuwing – een energietransitie – absoluut noodzakelijk. Zoiets drastisch ontstaat echter niet van vandaag op morgen. Daarom nemen we in aanloop naar 2030, het jaar waarin Nederland haar CO2-uitstoot volgens het Klimaatakkoord moet hebben gehalveerd, alvast maatregelen om zoveel mogelijk uitstoot te vermijden. Om daarop aansluitend, aan de hand van in de tussentijd nieuw ontwikkelde technologieën, de finale stappen te zetten naar een CO2-neutrale haven.’

‘Energietransitie niet iets vrijblijvends’

Hoe gaat het op gang van brengen van zo’n energietransitie in z’n werk?

‘Je moet allereerst een duidelijk onderscheid aanbrengen tussen doel en middel. Het doel moet je zo duidelijk mogelijk

14

Nederland Logistiek

definiëren, de weg daarnaartoe juist niet.

Je moet geloven in de kracht van innovatie, in de creativiteit van de markt, om uiteindelijk het doel te kunnen realiseren.

Het werkt niet om aan de voorkant, heel rigide, een wijze te bepalen waarop het doel moet worden bereikt. Het gaat er veel meer om, om innovatie te stimuleren en nieuwe activiteiten te ontplooien.

Daarom werken wij ook met scenario’s, gebaseerd op diepgaande analyses van de verschillende processen. En kiezen wij niet voor specifiek uitgestippelde plannen, want dat slaat de creativiteit neer.’

Wat heeft u ertoe gezet om de energietransitie in de Rotterdamse haven te initiëren?

‘Duidelijk is dat de tijd van fossiele brandstoffen uiteindelijk eindig is. Wij zien dat niet als een bedreiging voor de Rotterdamse haven, maar als een kans waarbij we het bestaande faciliteren om te vernieuwen en tegelijkertijd het nieuwe omarmen. Zo behouden we onze concurrentiepositie en blijven we ook in de toekomst van toegevoegde waarde voor de BV Nederland. De Rotterdamse haven is op dit moment goed voor 385.000

Deltaplan voor mobiliteit Om te voorkomen dat Nederland de komende jaren vastloopt, moet de mobiliteit anders worden ingericht. Onlangs deed de Mobiliteitsalliantie hiervoor concrete voorstellen, met de overhandiging van het Deltaplan Mobiliteit 2030 aan de minister en staatssecretaris van IenW.

18

Flexibel reizen Dit Deltaplan stelt dat we allereerst flexibeler moeten kunnen zijn in ons reis- en vervoersgedrag, waardoor er meer ruimte ontstaat en er makkelijker kan worden gereisd en vervoerd. Richting 2030 willen reizigers flexibel kunnen reizen en gemakkelijk keuzes kunnen maken door steeds slimmer gebruik van data en heldere inzichten in de verschillende reisopties, inclusief de kosten per rit. Afhankelijk van de bestemming, route en persoonlijke voorkeuren kiezen reizigers en gebruikers voor openbaar vervoer, auto, fiets of een combinatie daarvan.

Slimme diensten geven op de smartphone realtime advies over de reis, zodat files of onverwachte vertragingen slim zijn te ontwijken. Met deze ‘mobility as a service’-diensten kunnen ook deelfietsen of deelauto’s worden gereserveerd. Tevens kunnen ze voor de betaling van de hele reis fungeren als één loket. Door dit gemak wordt het gebruik van een vervoersmiddel voor sommigen belangrijker dan het bezit.

Het is dan natuurlijk wel zaak dat er altijd voldoende vervoersmiddelen beschikbaar zijn, als alternatief voor eigen vervoer of aanvullend op eigen vervoer.

et Nederlandse mobiliteitssysteem behoort tot de beste ter wereld. Dat is een van de redenen waarom ons land steevast hoog scoort op internationale ranglijsten over concurrentiekracht of logistieke prestaties. Niettemin staat het systeem onder druk. De files op de wegen, maar ook de drukte in treinen, bussen, trams en zelfs op de fietspaden neemt toe. Het vervoer van mensen en goederen zit elkaar ook regelmatig in de weg. Weliswaar staan er nog flinke investeringen in onze infrastructuur op de rol, maar we zien ook dat de mobiliteitsbehoefte blijft toenemen. Tot 2030 groeit het personenvervoer naar verwachting met zo’n 13 tot 20 procent en het goederenvervoer met zo’n 4 tot 19 procent. Als wordt vastgehouden aan het huidige mobiliteitsbeleid loopt Nederland vast, stijgt het aantal zwaargewonde verkeersslachtoffers tot 2030 met meer dan 45 procent en worden de klimaat- en milieudoelstellingen niet gehaald.

plaatsvindt van grote voertuigen naar (kleinere) zero emission voertuigen. Daarvoor is ruimte nodig en investeringen in voorzieningen. Om gebruikers een bewustere afweging in het kiezen van de reis te kunnen laten maken, is tevens een transitie noodzakelijk van vaste kosten naar variabele kosten. Dus een verandering van de (vele) vaste belastingen naar een variabel systeem met een vlakke kilometerprijs op de weg. Voor het vrachtverkeer komt zo’n heffing er al, maar voor het personenverkeer is dat politiek nu nog lastig. Daarom stelt de Mobiliteitsalliantie voor om te experimenteren met innovatieve (lokale) spitsoplossingen om zo te komen tot een betere spreiding van de mobiliteitsvraag.

Efficiënter en duurzamer Het Deltaplan gaat in belangrijke mate over personenmobiliteit. Het goederenvervoer maakt echter ook uitdrukkelijk onderdeel uit van het plan. Behalve in de al genoemde goederenhubs, voorziet het plan ook in verschillende maatregelen om de logistiek efficiënter en duurzamer te maken. Bijvoorbeeld door een grotere internationale inzet van LZV’s en de binnenlandse inzet van zogenoemde super ecocombi’s. Maar ook door de aanleg van snelle communica-

tiesystemen langs de wegkanten om ‘connected’ vervoer mogelijk te maken. Of verdere uitbreiding van het systeem en het netwerk van intelligente stoplichten, die langer groen geven als er een vrachtauto naderbij komt.

Flink investeren Naast alle genoemde maatregelen is het ook nodig de komende decennia flink te investeren in het infrastructuurnetwerk. De Mobiliteitsalliantie concludeert dat er behoefte is aan capaciteitsuitbreiding op tal van spoor-, tram-, metro- en wegtrajecten.

Daarvoor alleen al is tot 2040 zo’n 20 miljard euro extra nodig, bovenop de gelden die nu al in het Infrastructuurfonds beschikbaar zijn. Veel van de nu al gereserveerde gelden zullen de komende jaren nodig zijn om alleen al het huidige netwerk in stand te houden en talloze bruggen, tunnels en viaducten te vervangen of te renoveren.

In totaal denkt de Mobiliteitsalliantie dat er tot 2040 zo’n 56 miljard euro nodig is voor de uitvoering van het hele Deltaplan; ongeveer 3 miljard euro extra per jaar. Tegenover deze uitgaven staan ook enorme maatschappelijke baten, in de vorm van een betere doorstroming, minder verkeersslachtoffers en minder CO2-uitstoot. Bij elkaar opgeteld kunnen deze baten oplopen tot zo’n 18 miljard euro op jaarbasis. Voldoende reden voor de minister en staatssecretaris om het Deltaplan aandachtig te bestuderen en met de Mobiliteitsalliantie aan de slag te gaan om de daarin gedane voorstellen te gaan realiseren.

19

IN T E RV IE W

aarom is de eHighway een goed idee?

‘De transport- en logistieke sector staat, na het Klimaatakkoord van Parijs, voor de uitdaging om verregaand te verduurzamen. Daarvoor zijn meerdere oplossingen voor meerdere transportvormen noodzakelijk. Mijns inziens is de eHighway er daar één van.’

BEELD siemens.com/press

Wat maakt de introductie en uitrol van de eHighway complex?

‘Bij zo’n innovatie streef je enerzijds naar voldoende rendement voor de ondernemer. Anderzijds moet er sprake zijn van een goede investering vanuit overheidsperspectief. Beide heb je namelijk nodig om tot voldoende schaalgrootte te komen en van de eHighway een succes te maken.’

Extra dimensie aan klimaatpuzzel De eHighway, waarbij een elektrisch geladen bovenleiding de vrachtwagen via een pantograaf aandrijft, is veel meer dan een variant op de bekende trolleybus, stelt Erik Koopman van Siemens, dat participeert in de internationale uitrol van deze innovatieve manier van goederentransport.

Er is gesproken met het Rotterdamse Havenbedrijf over de eHighway. Wat is hun belang?

‘Het concept van de eHighway is vooral interessant voor goederencorridors met veel vrachtverkeer en in het bijzonder voor containervervoer, een vorm van transport die vanwege het karakter van een shuttledienst bij uitstek aansluit bij het concept van de eHighway. In Nederland denk je dan al snel aan Rotterdam en meer specifiek aan de A15 tussen Rotterdam en de Maasvlakte.’

Is er inmiddels sprake van bewezen techniek?

‘De experimenten met een bovenleiding die de vrachtwagen via een pantograaf aandrijft, gaan terug tot 2010. Er is toen in eerste instantie vooral gekeken naar de techniek. Wat werkt en wat werkt niet?

Vervolgens is er stap-voor-stap opgeschaald, met experimenten in onder meer de Verenigde Staten, bij de haven van Los Angeles, en Zweden. Ook in Duitsland is sinds enige tijd een eHighway traject operationeel, met een lengte van twee keer 5 kilometer. Overal zijn de ervaringen positief en blijkt een bovenleiding via een pantograaf prima de elektromotor van een vrachtwagen te kunnen voeden en parallel daaraan de batterij van diezelfde truck te kunnen opladen.’

En welke knelpunten legden deze praktijkproeven aan de dag?

‘Nog altijd wordt het concept van de eHighway geassocieerd met trolleybussen, zoals die bijvoorbeeld in Arnhem rondrijden. Dat is onterecht. Een trolleybus is echt aan specifieke infrastructuur gebonden en kan daardoor niet van zijn route afwijken. Vrachtwagens die gebruikmaken van de eHighway hebben op elk gewenst moment de mogelijkheid de inklapbare pantograaf los te koppelen van de bovenleiding en zelfstandig verder te rijden. Daarmee zijn ze dus veel flexibeler.’

Nederland Logistiek

Werkt die flexibiliteit niet nadelig uit op het contact van de pantograaf met de bovenleiding?

‘Nee, de praktijkproeven laten zien dat dat prima is te doen; er is continu sprake van voldoende druk om de verbinding tussen de pantograaf en de bovenleiding te borgen.’

Eerder ging het over het noodzakelijke rendement om van de eHighway een succes te kunnen maken. Waar hebben we het dan meer precies over?

‘In Duitsland is onlangs een praktijkproef gestart met een duur van drieënhalf jaar. Hoe de eHighway rendabel te maken, is een van de vragen die in die periode met prioriteit moeten worden beantwoord. De techniek is inmiddels duidelijk en voldoende gerijpt.

Juist het gebruik staat nu centraal en gaat worden onderzocht.

Voorlopige prognoses stellen dat het Duitse vervoer per vrachtwagen bij een uitrol van 4.000 kilometer eHighway circa 80 procent minder uitstoot realiseert. Bij 8.000 kilometer loopt de gemiddelde besparing naar verwachting op naar zo’n 95 procent.’

24

inister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat trapt het plenaire deel van het jaarcongres van de Topsector Logistiek af met lovende woorden: ‘Logistiek is overal; het zit in de haarvaten van het dagelijks leven. Logistiek is een voorname banengenerator en voor de internationale positie van Nederland van enorme waarde. Het belang van de logistiek is al met al nauwelijks te overschatten.’ Maar direct daarna plaats ze ook een kanttekening: ‘Tegelijkertijd zie ik dat de logistiek onder druk staat. De oprukkende verstedelijking, de bevolkingsgroei, het klimaat, de Brexit… Het zijn maar enkele voorbeelden van de complexe vraagstukken die de sector voor een stevige opgave zetten.’

En wat als de eHighway geen grond vat?

‘Zoals gezegd, staat de transport- en logistieke sector voor de uitdaging om drastisch te verduurzamen. Daarvoor is de aanleg van eHighways echt mede noodzakelijk, als deel van de puzzel om uiteindelijk de gestelde klimaatdoelen te kunnen waarmaken. En de praktijkproeven in het buitenland laten zien dat de eHighway wat dat aangaat werkt. BGL, de Duitse zusterorganisatie van TLN, is voorstander van het concept en vijf vervoerders in Duitsland hebben inmiddels hun interesse getoond. Hetzelfde gebeurt in landen als Frankrijk, Oostenrijk, Italië en Hongarije. Hopelijk volgt Nederland op niet al te lange termijn ook.’

21

A N A LYS E

Opereren in teams Volgens de minister is het helder dat genoemde vraagstukken een gezamenlij-

ke verantwoordelijkheid impliceren. ‘We moeten opereren in teams waarbinnen iedereen zich eigenaar van het probleem voelt. We doen dat van nature al goed. Neem bijvoorbeeld de triple helix aanpak, waarbij overheid, ondernemers en onderwijs zoveel mogelijk de krachten bundelen. Op die manier komen we tot de best passende oplossingen om onze ijzersterke economische positie te kunnen vasthouden en wellicht zelfs te kunnen versterken. We moeten van woorden daden maken.’

Beproefde aanpak Ook Albert Veenstra, directeur van het logistiek-wetenschappelijke instituut Dinalog, ziet dat de ambitie van de logistieke sector enerzijds ver rijkt maar anderzijds niet zomaar is waar te maken. ‘We willen excelleren in de afwikkeling van goederenstromen en als ketenregisseur van logistieke

‘Van woorden daden maken’ www.tln.nl > Onderwerpen > Logistiek en supply chain activiteiten in Nederland en over de grens.

Tevens streven we naar een optimaal innovatie- en vestigingsklimaat voor het verladende en logistieke bedrijfsleven. Daar zullen we in slagen door bestaande en nieuwe technologie optimaal toe te passen in de logistiek. Of het nu 3d-printing, drones, robotica of platooning betreft, door technologie vooral als kans te zien, zullen we een vooraanstaande positie blijven bekleden in bijvoorbeeld synchromodaal vervoer, stads- en servicelogistiek. De kunst is om deze beproefde aanpak effectief door te trekken naar de toekomst, door uitdagingen op het gebied van klimaat, technologie en gedrag te vertalen naar interessante businessmodellen waarmee we ook de komende decennia vooruit kunnen.’

Verregaande digitalisering Na het plenaire deel begeven de ruim 900 congresbezoekers zich naar de diverse

Nederland Logistiek

break-out sessies. Een van die sessies staat in het teken van de logistieke toekomst, gezien vanuit de modaliteiten weg, water en lucht.

Hans Nagtegaal van Havenbedrijf Rotterdam spreekt over de sterke positie die de Rotterdamse haven in de wereld inneemt. ‘We groeien nog altijd, mede dankzij onze strategische ligging en het feit dat wij dankzij onze diepgang in staat zijn om alle schepen, ook de hele grote, af te handelen. Maar uitdagingen zijn er ook. Zo groeien diezelfde schepen alsmaar in omvang, tot wel 22.000 TEU, wat tot steeds meer piekmomenten leidt in onze containerafhandeling. Dat vraagt om slimme oplossingen, aangezien extra laad- en loscapaciteit niet zomaar is te realiseren.’

Nagtegaal denkt dan bijvoorbeeld aan verregaande digitalisering in de haven, over de verschillende ketenschakels heen. ‘Als smart port kunnen we het verschil blijven maken, nu én in de toekomst.’

Nu schakelen Maaike van der Windt van Schiphol Cargo brengt een soortgelijk verhaal als dat van Nagtegaal. ‘Luchthaven Schiphol doet het op dit moment goed, maar staat tegelijkertijd onder druk. De verwachting is dat de luchtvracht in 2050 is verdriedubbeld. Die goederenstroom kunnen afhandelen, betekent dat we nu moeten schakelen. Bijvoorbeeld door meer platformen te realiseren, veel meer informatie te ontsluiten en nog scherper te plannen. Maar Schiphol zit op slot, in ieder geval tot 2020. En het aantal full freighter bewegingen, waarbij de vliegtuigen louter goederen bevatten, neemt al langere tijd af.

Dat maakt het er allemaal niet eenvoudiger op, ook omdat Nederland van nature geen grote thuismarkt kent.’ Wat volgens Van der Windt nodig is om het tij te keren, is een groeiend aantal full freighters, een vergroting van de schaal waarop Schiphol opereert en

25

IN T E RV IE W

Innoveren kun je leren www.tln.nl > Onderwerpen > Duurzaamheid

Innoveren kun je leren Wel willen innoveren, maar niet weten hoe of waar te starten. Zie daar in een notendop de worsteling van een groot aantal ondernemers in de logistieke sector. Nicolien Hendrickx van TNO geeft desgevraagd advies over hoe deze impasse te doorbreken.

oms kan het duizelen als je slimmer en duurzamer wilt gaan opereren.

Want waar te beginnen? Je wilt meebewegen, je wilt toekomstbestendig zijn, maar hoe pak je dat nu het beste aan? Door CO2 te besparen, of alles met alles te verbinden? Slim en duurzaam opereren is toch meer dan dat alleen? Een groot aantal ondernemers, uiteraard ook in logistieke sector, ervaart deze worsteling. De wil om te innoveren is er wel, maar de manier waarop dit het beste kan gebeuren, met in ieder geval een slimme inzet van mensen en middelen, is nog te weinig duidelijk.

Stevige basis Volgens Nicolien Hendrickx, senior business development manager logistics bij TNO, die-

26

Nicolien Hendrickx: ‘Alleen verandering stelt je in staat om op termijn jezelf te blijven.’

nen ondernemers met een innovatiewens allereerst een routekaart te schetsen, om vervolgens daarmee tot een visie op innovatie te kunnen komen. ‘Het is bij visiebepaling belangrijk een beeld te vormen van waar jij en jouw omgeving naartoe bewegen. Waar wil je over bijvoorbeeld 3 jaar staan met jouw organisatie? En welke (toekomstige) ontwikkelingen spelen daarbij een belangrijke rol? Je kunt bij dit laatste dan bijvoorbeeld denken aan de veranderende verhouding tussen bezit en gebruik en het internet of things. Maar bijvoorbeeld ook aan veranderende wet- en regelgeving, of nieuwe technologieën als artificial intelligence. Het is kortom van belang om voor jezelf eerst een aantal hoofdonderwerpen concreet te verkennen alvorens je af te vragen wat te gaan doen op het gebied van innovatie.

Want alleen vanuit een stevige basis kun je een idee verder brengen en daadwerkelijk tot innovatie komen. Waarbij het ook helpt om het innovatieproces in mootjes te hakken en in de tijd te zetten. Wat wil ik op de korte termijn bereiken, wat op de middellange termijn en wat daarna?’

Partners betrekken Hendrickx noemt als concreet voorbeeld de (toekomstige) inzet van super ecocombi’s. ‘Door voor jezelf stappen te definiëren, gebaseerd op een duidelijk omschreven toekomstbeeld, maak je zo’n abstract vervoersconcept concreet, behapbaar en daarmee (op termijn) toepasbaar. Het stelt je in staat om vandaag bezig te gaan met de dag van morgen.’ Het is ook raadzaam, aldus Hendrickx, om daarbij partners te betrekken. ‘Niemand heeft alle kennis in huis. Het is ook niet nodig dat iedereen voor zich het wiel uitvindt. Het is veel beter om een bepaald onderwerp met elkaar op te pakken en verder te brengen.’ Hendrickx noemt in dat kader de living labs, volgens haar een krachtig instrument om tot samenwerking en relevante vervolg-

IN T E RV IE W

stappen te komen. ‘Samen ben je veel beter in staat om door te denken, omdat je elkaar in positieve zin prikkelt. En enkel bij innovatie door de keten heen komt slimme en duurzame logistiek echt van de grond. Waarbij het uiteraard ook erg belangrijk is om de eigen ondernemersgeest te koesteren. Na het vraagstuk in een living lab met een brede groep ketenpartijen te hebben afgepeld, is er altijd nog ruimte om voor jezelf tot voldoende onderscheidend vermogen te komen.’

Waan van de dag doorbreken Tot haar spijt komt Hendrickx nog te vaak ondernemers tegen waarbij de dagdagelijkse operatie alle tijd in beslag neemt en de ruimte om serieus te innoveren dus ontbreekt. ‘Jammer, want ondernemers moeten in de eerste plaats ondernemen. En dus bezig zijn met hun toekomst, door na te denken over de vraag waar hun onderneming naartoe beweegt. Immers, alleen verandering stelt je in staat om op termijn jezelf te blijven.’ De waan van de dag doorbreken, lukt volgens Hendrickx ook door deel te nemen aan pilots, ofwel proefprojecten.

‘Je kunt je hierdoor laten inspireren en het brengt je in contact met

27

RE P O RTAG E

‘We willen laten zien dat het werkt’ Na de ontwikkeling van een landelijk vervoerdersplatform om koeriersdiensten en bijzondere logistieke opdrachten veel efficiënter uit te kunnen voeren, zet I&L Logistiek nu samen met TLN de volgende stap: een landelijk vervoerdersplatform voor álle logistieke diensten. andere ondernemers waarvan je kunt leren. Deelname aan een pilot is een relatief eenvoudige manier om jezelf als ondernemer de ruimte te gunnen om verder te kijken. En niet onbelangrijk: het geeft je energie om dingen anders, beter te doen.’

Enige spanning Natuurlijk is de praktijk weerbarstig, weet ook Hendrickx. En uiteraard bestaan er ook bij innovatie valkuilen. ‘Innovatie levert wellicht enige spanning op, maar dat mag de drang om te willen innoveren niet in de weg staan.’ Als mogelijke drempel voor ondernemers om te innoveren, noemt Hendrickx de investering die gepaard kan gaan met vernieuwing. ‘Bij innovatie gaan de kosten vaak voor de baten uit. Een return-on-investment mag je daarom niet te snel verwachten. Het duurt nu eenmaal een tijd alvorens een wild idee kan uitgroeien tot een volwassen commercieel product. Echter, winst maken mag nooit het enige doel van innovatie zijn. Innovatie is namelijk veel meer; het stelt je in staat om het bedrijf gezond, toekomstbestendig, duurzaam en klantgericht de toekomst in te loodsen.’

Hevig verlangen Op de vraag of de logistieke sector over voldoende innovatief vermogen beschikt, antwoordt Hendrickx dat Nederland het in vergelijking met de ons omringende landen zeker niet slecht doet.

‘Sterker, vernieuwing is alom aanwezig, met name binnen de eigen organisatie van bedrijven en over logistieke ketens heen. Tegelijkertijd blijken individuele bedrijven lastig tot innovatie te komen waar het gaat over ketenprocessen en samenwerking.’ Hendrickx pleit dan ook voor een zogenoemd transitiepad, waarbij niet alleen het doel, maar ook de weg hiernaartoe duidelijk wordt gedefinieerd. ‘De druk op een ondernemer om te innoveren mag door hem of haar

niet worden ervaren als pesterij of als lastig. Het is juist andersom, die druk moet dienen als stimulans.’ Dat positieve gevoel creëer je volgens Hendrickx met voldoende context en een veilige omgeving.

‘Het moet helder zijn waarom vernieuwing nodig is en waartoe dat leidt. Mensen moeten worden meegenomen en in gezamenlijkheid alternatieven schetsen om uiteindelijk tot daadwerkelijke verandering te kunnen komen. En ik realiseer mij dat dat in de praktijk niet altijd even eenvoudig is, in een kostengedreven sector waarbij de onderlinge concurrentie sterk is. Toch moeten we ons daardoor niet laten tegenhouden en blijven innoveren. Niet uit bittere noodzaak, maar uit een hevig verlangen om het simpelweg beter te doen.’

Extra dimensie aan klimaatpuzzel www.tln.nl > Onderwerpen > Duurzaamheid

Wat staat een grootschalige uitrol van de eHighway op dit moment vooral in de weg?

‘Wat mij betreft, kunnen we morgen beginnen met experimenteren. Weliswaar kleinschalig, maar dat is niet bezwaarlijk. Sterker, ik denk dat dat dé manier is om uiteindelijk verder te komen. Realistische groei, dat is wat ik voorsta. Want let wel, zelfs bij voldoende schaalgrootte vraagt de eHighway een investering in de infrastructuur van circa 1 miljoen euro per strekkende kilometer. Geen gering bedrag natuurlijk, maar volgens onderzoek van BDI wel in relatieve zin de meest rendabele investering om de CO2-besparing in het transport te bewerkstelligen.’

‘Van woorden daden maken’

De logistieke sector staat er weliswaar goed op, maar tegelijkertijd is alertheid geboden. Blijf vernieuwen, is dan ook de centrale boodschap van boegbeeld Aad Veenman op het recente jaarcongres van de Topsector Logistiek in de Rotterdamse Kuip.

Deltaplan voor mobiliteit www.tln.nl > Onderwerpen > Infrastructuur

Van vast naar variabel Om al die combinaties van vervoersmiddelen en -diensten te kunnen maken, is het ook nodig dat er meer mogelijkheden komen voor overstappen of overslag. Naarmate de grotere steden ervoor kiezen om minder ruimte te bieden aan de particuliere auto, zijn er meer hubs nodig waar mensen de auto kunnen parkeren en kunnen overstappen naar bijvoorbeeld openbaar vervoer of deelfiets. Dat geldt ook voor de stedelijke logistiek, waar zero emission zones ertoe zullen nopen dat er aan de rand van de stad in een logistieke hub overslag

Gezamenlijk pleidooi Normaal gesproken zouden in deze situatie organisaties uit de mobiliteitswereld zelf naar de overheid stappen om voor hun eigen sector extra middelen te bepleiten. Maar zo’n 3 jaar geleden staken de voorzitters en directeuren van RAI Vereniging, de NS, TLN en de ANWB de koppen bij elkaar. Ze stelden vast dat het tijd werd voor een gezamenlijk pleidooi voor substantieel meer geld en een nieuwe, integrale aanpak van de hiervoor geschetste problemen. Inmiddels verenigt de Mobiliteitsalliantie zo’n vijfentwintig organisaties uit

Nederland Logistiek

20

15

RE P O RTAG E

In totaal denkt de Mobiliteitsalliantie dat er tot 2040 zo’n 56 miljard euro nodig is voor de uitvoering van het hele Deltaplan

alle hoeken van de mobiliteit: van de trein tot de auto en van de fiets tot de vrachtwagen. De laatste maanden is er hard gewerkt om de brede visie die partijen in het begin hadden uit te bouwen tot een goed onderbouwd plan: het Deltaplan Mobiliteit 2030.

Over TNO

en moderne vorm van logistieke samenwerking’, zo omschrijft Etiënne Luijten, directeur van I&L Logistiek in Tilburg, het nieuwe vervoerdersplatform in een notendop. ‘Opgezet met het doel de kosten en het aantal voertuigbewegingen te drukken, het aantal benodigde chauffeurs terug te brengen, de CO2-uitstoot te reduceren en de marge van de vervoerder bij gelijke inzet te vergroten.

Waarmee we op positieve wijze bijdragen aan het koelen van een paar toch wel zeer hete hangijzers in onze sector.’

TNO verbindt mensen en kennis om innovaties te creëren die de concurrentiekracht van bedrijven en het welzijn van de samenleving duurzaam versterken. Zo ook in de transport- en logistieke sector, waar TNO werkt aan het versnellen van innovaties op het gebied van slimme en duurzame logistiek. TNO is bijvoorbeeld samen met Smartport een van de verbindende partijen bij het slimmer maken van de Rotterdamse haven. Tevens maakt TNO, net zoals TLN, deel uit van het consortium dat met een scan de kwetsbaarheden binnen de logistieke keten in kaart brengt, met het doel de cybersecurity van deze keten verder te verbeteren. TNO is ten slotte ook zeer actief in het helpen verduurzamen van de sector, zowel voor het langeafstandsvervoer, over de verschillende modaliteiten heen, als in stedelijke distributie.

Terug naar de basis Er wordt bij de start van het nieuwe vervoerdersplatform bewust gekozen voor een bescheiden opzet, zo vertelt Luijten, met in eerste instantie een kleine groep enthousiaste vervoerders. ‘We gaan eerst terug naar de basis, door mensen bij elkaar te brengen en te laten samenwerken. Daarmee willen we laten zien dat het werkt. Dat is immers dé manier om andere vervoerders te interesseren in ons initiatief.’ Het partnerschap met TLN moet

het vervoerdersplatform ook gaan helpen, is de gedachte van Luijten. ‘Zij zijn in dit geval de ‘trusted third party’ en staan symbool voor de transparante en eerlijke aanpak van het vervoerdersplatform.’

Waarde genereren TLN-directeur Jan Boeve knikt instemmend bij het verhaal van Luijten: ‘Wij zien in dit vervoerdersplatform een mooie gelegenheid om te zorgen voor meer efficiëntie en marge in de sector, door leegrijden zoveel mogelijk te voorkomen. Daarbij hebben we overigens wel

Etiënne Luijten: ‘Wij kiezen er bewust voor om geen verladers te betrekken, want dat houdt veel vervoerders toch tegen.’

‘We willen laten zien dat het werkt’ www.tln.nl > Onderwerpen > Bedrijfsautomatisering

heel goed rekenschap genomen van een van de belangrijkste conclusies uit het sectoronderzoek dat we eerder samen met ING en TVM hebben uitgevoerd. Namelijk dat verregaande optimalisatie van de logistiek zonder innovatie van de betrokken businessmodellen alleen maar leidt tot meer verschraling van de marge. Daar moeten we ons dus van bewust zijn. We willen ons dan ook dwingen om rondom dit platform zoveel waarde te genereren zodat ook verladers en opdrachtgevers dit merken – overigens zonder dat ze zelf onderdeel van het platform worden. Dat lukt bijvoorbeeld door aantoonbaar uitstoot te reduceren, de leveringssnelheid te bevorderen en de continuïteit te garanderen.

Met als ultiem doel onze tarieven beter op niveau te krijgen.’

Over TLN

Wat kan TLN voor u betekenen?

D oor haar leden te verbinden en een netwerk te bieden waarin kennis en ervaring wordt uitgewisseld door ondernemers

oor de belangen van haar leden te vertegenwoordi­ D gen, zowel lokaal en regionaal als nationaal en Europees

D oor de grootste werkgeversorganisatie van transpor­ terend Nederland te zijn en binnen de cao-onderhan­ delingen te zorgen voor een verantwoorde cao voor haar leden

D oor specialistische kennis en expertise op het gebied van transport en logistiek grotendeels gratis beschik­ baar te stellen voor de ondernemers die lid zijn van TLN

D oor inkoopvoordeel en speciale voorwaarden te bieden aan leden, dankzij collectieve afspraken met leveranciers en partners

D oor het aanspreekpunt te zijn voor en over de sector

‘Nederland Logistiek’ is het relatiemagazine van Transport en Logistiek Nederland en verschijnt vier keer per jaar.

Nummer 2 Juni 2019 Uitgever en redactie Transport en Logistiek Nederland Boris Pasternaklaan 22 2719 DA Zoetermeer T 088 4567111 E nederlandlogistiek@ tln.nl I www.tln.nl Hoofdredactie Twan van der Heijden Bijdrage Paul Poppink Fotografie Ton Zonneveld Ontwerp en opmaak Maters & Hermsen, Leiden Druk Vellendrukkerij BDU, Barneveld © Transport en Logis­ tiek Nederland, 2019

Logisch en veilig Bovendien bestaat er volgens Boeve nog een probleem: ‘In de sector is van oudsher weinig sprake van onderling vertrouwen, waardoor er verhoudingsgewijs weinig wordt samengewerkt.

Vervoerders leveren niet graag hun

Transport en Logistiek Nederland (TLN) is dé onder­ nemersorganisatie voor wegtransportbedrijven en logistiek dienstverleners. TLN werkt continu aan een gunstig ondernemersklimaat in Nederland en Europa en doet dat op meerdere manieren:

Colofon

Niets uit deze uitgave mag worden overgeno­ men en/of gereprodu­ ceerd zonder schrifte­ lijke toestemming van de uitgever en/of zijn partners.

Alle advertentie­ contracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Ad­ vertentiewezen, zoals gedeponeerd bij de arrondissementsrecht­ banken in Nederland.

Een exemplaar van de Regelen voor het Advertentiewezen is op aanvraag kosteloos verkrijgbaar.

Geïnteresseerd in een (extra) exemplaar van ‘Nederland Logistiek’?

Neem dan contact op met de redactie via nederlandlogistiek@ tln.nl.

Beste Jan, Op zoek naar een vrachtwagenchauffeur?

Grote kans dat die al bij je werkt.

Willem

Zeg eens eerlijk. Ben je op zoek naar vrachtwagenchauffeurs, maar is het lastig om deze te vinden? Grote kans dat hij of zij gewoon bij je werkt. Als logistiek medewerker, heftruckchauffeur of op kantoor en klaar voor een nieuwe uitdaging!

Ken je mensen die misschien nog niet bij je werken, maar die wel geschikt zijn? Ook dan kun je ze aanmelden en met subsidie opleiden tot gemotiveerde chauffeurs die na de opleiding direct bij jou aan de slag kunnen.

Je kunt je medewerkers nu met een aantrekkelijke subsidie van 65% laten doorstromen als vrachtwagenchauffeur.

Ga voor meer informatie naar: stlwerkt.nl/ikzoekvrachtwagenchauffeurs

stlwerkt.nl/ikzoekvrachtwagenchauffeurs