• A PÉ DE PISTA: CONCURSO DE GANDO FRISÓN DA MOEXMU, CAMPLLONG E REXIONAL DE CATALUÑA
• NA GRANXA: GANADERÍA BOURIO (ASTURIAS)
• VACA PINTA ORGANIZOU, XUNTO CON FERIA DE ZARAGOZA, O PRIMEIRO FORO LÁCTEO EN FIGAN 2025
• ENTREVISTAS: BELÉN POMBO E JOSÉ PÉREZ “PEPE TAPIA”
• ESPECIAIS: MAMITE E ESTRÉS POR CALOR
DIRECTOR EXECUTIVO
José Manuel Gegúndez
DIRECTOR DE ARTE
Marcos Sánchez
DESEÑO E MAQUETACIÓN
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez
DIRECTOR EXECUTIVO
José Manuel Gegúndez
EDICIÓN E REDACCIÓN
DESEÑO E MAQUETACIÓN
DIRECTOR EXECUTIVO
DIRECTOR EXECUTIVO
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
José Manuel Gegúndez
José Manuel Gegúndez
Nerea Castiñeira, Silvia Gayoso EDICIÓN E REDACCIÓN
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
DIRECTOR DE ARTE
DIRECTOR DE ARTE
Marcos Sánchez
Raquel Anido, Eva Sarmiento
Marcos Sánchez
Alexandra Cabaleiro, Iván Calaza, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
COLABORAN NESTE NÚMERO
DESEÑO E MAQUETACIÓN
DESEÑO E MAQUETACIÓN
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez
Nerea Castiñeira, Sabela Díaz, Silvia Gayoso, Marcos Sánchez, Martín Sánchez
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
EDICIÓN E REDACCIÓN
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido, Karenna Ramírez, Eva Sarmiento COLABORAN NESTE NÚMERO
EDICIÓN E REDACCIÓN
Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV
Raquel Anido, Eva Sarmiento
Raquel Anido, Eva Sarmiento
COLABORAN NESTE NÚMERO
COLABORAN NESTE NÚMERO
ENDEREZO
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Antón Camarero, Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Manuel Gómez Barrera, Noelia Mourazos García, Marcos Inácio Marcondes, Marcello Guadagnini, Guillermo Lorenzo, Elena Niceas Martínez Díez, Cristina Castillo Rodríguez, Rodrigo Muiño Otero, Pedro García Herradón, Alberte Rico Fernández, José Luis Benedito Castellote, Joaquín Hernández Bermúdez, I. Flamenbaum, M. Malekkhahi, A. de Vries, Christian Gortázar, Gregorio Salcedo, Daniel Salcedo-Rodríguez, Athanasia Varsaki ENDEREZO
OPINIÓN
SAÚDE PODAL
Web: www.transmedia.es
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Depósito Legal: LU 28-2018
ENDEREZO
ISSN: 2603-8080
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISBN: 978-84-09-57553-4
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com Web: www.transmedia.es
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893
Ronda das Fontiñas, 272, A. 27002 LUGO +34 982 221 278, +34 636 952 893
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
e-mail: transmedia@ctransmedia.com
e-mail: transmedia@ctransmedia.com
Web: www.transmedia.es
Depósito Legal: LU 28-2018
Web: www.transmedia.es
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
ISSN: 2603-8080
Depósito Legal: LU 28-2018
Depósito Legal: LU 28-2018
ISSN: 2603-8080
ISSN: 2603-8080
ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-72974-6
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISBN: 978-84-09-57553-4
ISBN: 978-84-09-57553-4
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
Transmedia pertence a:
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza contido dos asinados
Tiraxe do número actual:15.500 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
Transmedia pertence a:
Transmedia pertence a:
Auditada por:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
papel utilizado nesta foi elaborado de maneira sostible:
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Auditada por:
Auditada por:
Auditada por:
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
www.vacapinta.com
Distribución media durante o ano 2024: 15.507 exemplares/número
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
www.vacapinta.com
www.vacapinta.com
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................
publicitaria de Central Lechera Asturiana
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera Asturiana
O LEITE
Análise do RD 666/2023, o cal suscita tanto receo por parte do noso colectivo José Antonio Fernández García e M.ª del Camino Ferrero Otero ...................................
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10 O LEITE
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10 O LEITE
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
NA GRANXA
entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
Ganadería Bourio. Castropol (Asturias) ............ 68
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22 CRÓNICAS VAQUEIRAS
SAÚDE PODAL
SAÚDE PODAL
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas .........................
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Secuelas da enfermidade hemorráxica dous casos ............................ 90
A mellora xenética nas ganderías ...................
Un cóctel de inmunidade (II): o caso das xatas peladas .............................................. 80
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
SAÚDE PODAL
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ...
Dermatite: control e prevención ........................ 84
ENTREVISTA
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
SAÚDE ANIMAL
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Touros 2.ª Campaña de Seme Galicia 2025 ...... 16 ACTUALIDADE
CRÓNICAS VAQUEIRAS
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
ESPECIAL: MAMITE
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
Viaxe ao interior vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
ENTREVISTA
ENTREVISTA
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
A valorización do leite e a e ciencia produtiva, eixes do primeiro Foro Lácteo de Figan ........................................................... 18 O Premio Syva consolida o seu prestixio cunha edición de récord e coa exposición de estudos de alto impacto ................................ 26
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
ACTUALIDADE
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40 Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
Ramaderia Anibal, Can Thió de Baix e Can Barrina, no podio das 20 mellores ganderías de Cataluña ...................................... 28
Diego veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40 Mónica Martínez, economista e asesora scal en Asesores y Abogados ............... 44
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40 Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
O LEITE
ACTUALIDADE
ACTUALIDADE
Francisco Javier Fontecha Alonso, Instituto de Investigación en Ciencias da Alimentación (CIAL)-CSIC ................................ 32
A PÉ DE PISTA
ENTREVISTA
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Belén Pombo, Ligal ............................................. 38 José Pérez, veterinario ..................................... 44
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Saúde do ubre: das células á condutividade .................................................... 92
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
CALIDADE DO LEITE
Entendendo a mamite nas vacas leiteiras e o seu impacto na produción de leite ............. 108
SAÚDE ANIMAL
SAÚDE ANIMAL
MANEXO
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ......................
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Vacas máis fortes no posparto: bene cios da suplementación mineral inxectable .............. 116
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
CALIDADE DO LEITE
CALIDADE DO LEITE
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50
ESPECIAL: ESTRÉS POR CALOR
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
Cada un recolle o que sementa: saúde ubre do ao posparto ...................... 134
Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
O impacto do estrés por calor no gando de leite en Galicia: adaptándonos ao cambio climático ............................................ 122
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación fertilización con xurros ........ 140
O bene cio económico da refrixeración intensiva das vacas en explotacións leiteiras de alto rendemento ............................... 130
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
MANEXO
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
SAÚDE ANIMAL
Tres razóns para analizar o xurro forma práctica
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
A PÉ DE PISTA
A PÉ DE PISTA
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
A PÉ DE PISTA
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
MANEXO
MANEXO
Epidemioloxía e control da enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE) …….……..........
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ...............................
INVESTIGACIÓN
138
NA GRANXA
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Concurso de Gando Frisón da Moexmu ............ 52 Poxa de Gando de Raza Frisona. Sarria (Lugo) .................................................... 62
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
A Federación Internacional para o (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do a mitigar o estrés por calor
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
NA GRANXA
Concurso Morfolóxico Intercomarcal de Raza Frisona. Campllong (Girona) .................... 62
Intensi cación sostible de explotacións leiteiras en clima atlántico temperado; efectos sobre aspectos produtivos, nutricionais e medioambientais ..................... 144
Concurso Rexional de Cataluña ......................... 64
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
NA GRANXA La Peruyeira. 76
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de: +34 675 974 194
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con a través de: 675 974 194
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv
675 974 194
transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta
transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Vaca Pinta
Revista Vaca Pinta
@revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Vaca Pinta
@VacaPinta_ @transmedia.vacatv
Durán Maquinaria amplía su catálogo de maquinaria de la mano de la marca Euromilk con la llegada de Falcon, su nuevo carro mezclador autónomo, autocargador y eléctrico.
La empresa polaca, especialista en equipos para ganadería, ha hecho una apuesta importante e innovadora para cubrir esta necesidad del mercado y Durán Maquinaria, importador de sus equipos en exclusiva para España y Portugal, ofrece esta nueva posibilidad para todos sus clientes. Tras un primer año de pruebas y primeras instalaciones en Polonia, llegará al mercado español para su venta en la segunda mitad de este año.
Falcon es un carro mezclador totalmente autónomo, funciona con la misma tecnología de bucle de inducción, probada y confiable, que el robot arrimador Lizard. Tiene la capacidad de trabajar al aire libre y un sistema de seguridad triple con sensores ultrasónicos, parachoques de seguridad y paradas de emergencia.
Con 3,5 m de largo y 1,5 m de ancho, el robot Falcon tiene una tolva de alimentación con una impresionante capacidad de 4 m3. En la parte frontal del dispositivo, la fresa se mueve directamente en el borde de la tolva y permite el autocargado de todo tipo de comida, desde pacas redondas con fibras largas de 30 cm y bloques de silo hasta materiales sueltos.
Además, el nuevo Falcon, de Euromilk, es totalmente eléctrico, gracias a la electrónica propia creada por el equipo de ingenieros de la marca, y puede presumir de contar con un dispositivo único en el mercado, la tecnología FiberCut, la primera de su tipo en el mundo y para la cual hay varias patentes.
Seis brazos en forma de L
Proceso de mezclado muy eficiente y homogéneo
La tecnología FiberCut se caracteriza por tener seis brazos en forma de L, un innovador sistema de seis palas que ponen en movimiento el alimento, haciéndolo más esponjoso y aireado. Esta disposición también permite mezclar un mínimo de 50 kg de pienso sin afectar negativamente a la calidad de la ración total, lo que no era posible con los carros de sinfín verticales. El proceso de mezclado es muy eficiente, ya que los brazos hacen girar el alimento de un lado al otro de la tolva para que quede bien mezclado y la mezcla final sea homogénea.
FiberCut no es solo un sistema de mezcla único, sino también una tecnología de corte de precisión. Sus ocho cuchillas en forma de V ofrecen un picado eficiente y uniforme del forraje. Las palas guían el forraje, que no se amasa ni se daña, y su estructura se conserva inalterada y natural.
PREPARACIÓN Y DISTRIBUCIÓN DEL ALIMENTO
Falcon funciona con alimentación por batería. Después del proceso de recolección de alimento, se conecta a una estación de acoplamiento, donde se recargan las baterías y se mezclan los alimentos.
Ocho cuchillas en forma de V para un picado eficaz y uniforme
Corte del alimento a la longitud especificada
Con la tecnología de preparación más avanzada del mundo
Una vez preparado el alimento, el robot se desplaza al establo para suministrarlo a los animales. La distribución de la ración es posible tanto a la izquierda como a la derecha gracias a una cinta transversal instalada a una altura de 90 cm, lo que permite dosificar incluso grandes cantidades de alimento.
Con el sistema FiberCut, el tiempo de mezcla es muy corto, especialmente si los ingredientes del alimento están precortados mediante un remolque de forraje o una picadora de forraje.
A mayores de su autonomía, el trabajo de Falcon podrá estar controlado completamente por el ganadero en remoto a través de una aplicación intuitiva y descargable para teléfono y ordenadores.
Cando se fala da transformación do sector, é inevitable percibir que hai unha serie de conceptos que xorden habitualmente. Alúdese á modernización, á e ciencia, á sostibilidade, á remuda xeracional... Tantas veces se repiten que corren o risco de converterse en palabras baleiras, pero agardamos que sempre cobren sentido no contexto das historias que vos contamos.
Nesta ocasión, visitamos en Castropol a Ganadería Bourio. Alí coñecemos un gandeiro novo que decidiu quedar na granxa familiar e fíxoo incorporando tecnoloxías de muxido robotizado e novas ferramentas de xestión, así como achegando unha visión moi clara sobre o benestar animal e a calidade alimentaria.
Sabemos que, para acadar o nivel de tecni cación do que goza o lácteo hoxe en día, foron imprescindibles aquelas persoas que foron abrindo camiño. Por iso, dedicamos nesta edición un espazo destacado a José Pérez, máis coñecido no sector como “Pepe Tapia”, quen repasa nunha entrevista aberta e honesta a súa traxectoria como veterinario de campo e defensor dun xeito de traballar que, empurrado por circunstancias persoais adversas, o levou a repensar a súa vida e o seu xeito de entender a profesión.
Precisamente en relación coa veterinaria, abrimos este número coa re exión crítica de José Antonio Fernández e M.ª do Camiño Ferrero sobre o polémico RD 666/2023, polo que se regula a distribución, prescrición, dispensación e uso de medicamentos veterinarios. Cando o sector dubida, convén cando menos escoitalo…
Nesta Vaca Pinta conversamos, ademais, con Belén Pombo, do Ligal, sobre o papel que desempeña esta entidade nos controis de leite e na certi cación dos produtos lácteos. Por outra banda, na sección de “O leite” falamos con Javier Fontecha, investigador do CSIC, sobre a graxa láctea, o seu valor nutricional e os falsos mitos que aínda arrastra. Fronte a quen segue asociándoa co risco cardiovascular ou o aumento de peso, a evidencia cientí ca apunta a que o leite e os seus derivados poden resultar bene ciosos, especialmente se se consomen no canto de produtos ultraprocesados.
Noutra orde de cousas, cómpre sinalar que o recoñecemento ao traballo ben feito estivo moi presente nas últimas semanas. Dende os galardóns Vaca d’Or, que celebran dúas décadas destacando as mellores ganderías catalás pola súa xenética e produción, ata os Premios Syva, que continúan poñendo en valor o papel da investigación veterinaria.
Nesa mesma liña enmárcase o Foro Lácteo celebrado en Figan, que describimos no apartado de “Actualidade” e onde se puxo o foco en dous retos clave para o sector: a valorización real do leite e a mellora da e ciencia produtiva. Mentres tanto, o calendario gandeiro seguiu marcando o pulso do sector con poxas e concursos que, como os celebrados en Lugo, Xirona ou Lleida, demostran que a raza frisona mantén intacto o seu peso especí co dentro do ámbito gandeiro.
Por suposto, o bloque técnico volve ofrecer unha panorámica completa dos retos e avances que marcan o día a día das ganderías. Este número inclúe dous especiais monográ cos: o primeiro, dedicado á mamite, percorre dende os indicadores celulares ata as implicacións directas na produción; o segundo, centrado no estrés por calor, analiza os seus efectos en Galicia e explora os bene cios do arrefriamento intensivo en vacas de alto rendemento.
Ademais, seguimos afondando na inmunidade das xatas, abordamos novas estratexias de control e prevención da dermatite podal, falamos do reforzo posparto a través da suplementación mineral inxectable, analizamos a evolución e o control da EHE e enunciamos as posibilidades dunha intensi cación sustentable en zonas atlánticas.
Con cada Vaca Pinta, agardamos deixar de manifesto que o sector lácteo está á altura dos retos que se lle presentan, que non son poucos. E se o está é grazas ao traballo de quen hoxe aposta por innovar, mellorar e avanzar dende as granxas, os laboratorios, as universidades ou as asociacións, pero tamén porque antes houbo quen abriu camiño, marcou o xeito de facer ben as cousas e asentou as bases sobre as que agora se constrúe. Aquí recoñecémosvos a todas e todos: os que sementastes no seu día e os que seguides aquí para recoller os froitos e continuar avanzando.
José Antonio Fernández García1, M.ª del Camino Ferrero Otero2
1Doutor en Veterinaria e vogal do Ilustre Colexio Oficial de Veterinarios de Lugo
2Veterinaria e vicepresidenta do Ilustre Colexio Oficial de Veterinarios de Lugo
CÓMPRE UNHA CERTA FLEXIBILIZACIÓN NO EMPREGO DOS ANTIMICROBIANOS, RESPECTANDO A CATEGORIZACIÓN ESTABLECIDA NO POSIBLE, PERO SEMPRE PRIORIZANDO A EXPERIENCIA E O CRITERIO CLÍNICO DO PROFESIONAL
Imos analizar algúns artigos do Real Decreto 666/2023, polo que se regulan a distribución, prescrición, dispensación e uso de medicamentos veterinarios na actividade veterinaria, que están a crear controversia ou, polo menos, disparidade de opinións entre os profesionais veterinarios:
• Artigo 5, apartado 2: “A prescrición, dispensación e o uso de antimicrobianos estarán restrinxidos, en función do risco que supón para a saúde pública en relación coa aparición de resistencias antimicrobianas relacionadas co seu uso en animais e, sen prexuízo das limitacións establecidas na autorización de comercialización destes, conforme ás condicións de prescrición, dispensación e uso que prevén para categoría no anexo I. Estas restricións non se traducen nunha guía de tratamento, polo que se deberá acoller á información recollida na ficha técnica do produto”.
• Artigo 32, apartado 4: “Os medicamentos prescribiranse e utilizarán segundo os termos da autorización de comercialización e rexistro”.
É certo que a categorización na prescrición dos antibióticos se fixo coa intención de minimizar a presenza de multirresistencias bacterianas, así como para preservar os antibióticos das categorías A e B para o ser humano debido a que, nun futuro, corremos o risco de non dispor de antibióticos eficaces para combater enfermidades desta etioloxía. Pero, aínda así, temos que remarcar que moitas fichas técnicas dos medicamentos autorizados non están actualizadas e, en moitos casos, non
permiten o seu emprego en patoloxías que non veñen indicadas nelas; é máis, mesmo a dosificación non está adaptada aos tratamentos que precisan determinadas enfermidades, determinadas situacións patolóxicas, así coma o reto do amplo grupo de especies que tratamos, con pesos que poden oscilar desde apenas uns gramos ata centos de quilogramos. Por iso cómpre unha certa flexibilización no emprego dos antimicrobianos, respectando a categorización establecida no posible, pero sempre priorizando a experiencia e o criterio clínico do profesional.
O veterinario, coma profesional sanitario que é, traballa tendo en conta o seu código ético, respectando o seu código deontolóxico de boa praxe, así como os seus coñecementos científicos, o cal lle proporciona a capacidade de aplicar os tratamentos máis adecuados para os seus pacientes coa seguridade xurídica necesaria e sempre dándolles prioridade aos criterios clínicos, científicos e de benestar animal.
Os veterinarios posúen a formación necesaria para utilizar os medicamentos que hai dispoñibles no mercado axustándoos e adaptándoos ás necesidades particulares dos seus pacientes.
Deberíase autorizar a prescrición off-label use (uso fóra de etiqueta). O uso da prescrición excepcional por baleiro terapéutico segundo o RD 666/2023 creoulle problemas á profesión veterinaria para o tratamento de enfermidades infecciosas nalgunhas especies animais cando se prescriben antibióticos seguindo a categorización A, B, C, D, debido a que non hai suficiente abano de fármacos da categoría D no mercado para evitar o uso dos das categorías C ou B.
Un dos obxectivos deste RD é reducir, no posible, o problema de resistencia aos antibióticos, establecendo novos requisitos tanto na distribución como na prescrición e dispensación. A súa aplicación tivo diferente impacto nas explotacións gandeiras que nas clínicas de pequenos animais
As ganderías arrastran unha infinidade de regulacións no seu uso, co cal esta normativa se adapta mellor ás prácticas existentes, o que facilita a súa implementación. A iso podemos engadir que o tratamento de colectividades fai máis fácil a adaptación, e, ademais, o uso cada vez maior, de plataformas de receita electrónica, fai máis factible a nivel burocrático a notificación electrónica á autoridade competente dos tratamentos. Nas clínicas de pequenos animais sucede o contrario, xa que non tiveron regulacións no uso de antibióticos, tratan casos individuais e non está estendido o uso de sistemas de receita electrónica. Podemos afirmar que o modelo de receita electrónica está mellor adaptado ás ganderías que ás clínicas de pequenos animais, co cal precisan máis tempo para a súa implantación.
• Artigo 39: “Notificación electrónica de prescricións de antimicrobianos por veterinarios: os veterinarios teñen a obriga de comunicarlle os medicamentos que teñan antibióticos á base de datos establecida pola autoridade competente, cunha periodicidade polo menos, quincenal, sexa a prescrición ordinaria ou excepcional. Para iso créase a base de datos de prescricións de medicamentos veterinarios e pensos medicamentosos que inclúan antibióticos, destinados a animais de produción e de compañía, coa denominación de PRESVET, xestionada pola Dirección Xeral de Sanidade da Produción Agraria do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación”.
A implantación de PRESVET debería proporcionar unha marxe de tempo prudencial para aqueles sectores da profesión veterinaria, que, polas súas características peculiares como comentamos anteriormente así o precisen, ao tempo que fomentar a creación de novas
plataformas de receita electrónica mellor adaptadas aos diferentes sectores e cuxa competitividade abarate os custos.
Réxime sancionador
No artigo 44 del RD 666/2023 establécese que o incumprimento do disposto neste RD será de aplicación o réxime de infraccións e sancións previsto na Lei 8/2003 de Sanidade animal e na Lei 33/2011 Xeral de Saúde Pública.
Na Lei 8/2003 e, máis concretamente, nos artigos 83, 84 e 85 , cualifícanse as infraccións en leves, graves e moi graves, establecéndose no artigo 88 as sancións que poden aplicarse polas infraccións anteriores:
• Infraccións leves de 600 a 3.000 euros ou apercibimento
• Infraccións graves de 3.001 a 60.000 euros
• Infraccións moi graves de 60.001 a 1.200.000 euros
Con respecto das implicacións que teñen estas infraccións no ámbito de PRESVET, temos o seguinte na Lei 8/2003 e coas modificacións establecidas segundo o proxecto de lei con data do 13 de xaneiro de 2025 do Boletín Oficial das Cortes Xerais:
• Infraccións leves:
Artigo 83, apartado 15: a falta de notificación, sen causa xustificada, de prescricións veterinarias á base de datos PRESVET nos prazos establecidos na normativa, por parte do veterinario prescriptor ou a comunicación de datos erróneos a tales bases de datos por parte do veterinario prescriptor.
• Infraccións graves: Artigo 84, apartado 28: a segunda ou ulterior infracción leve que supoña reincidencia con outra infracción leve cometida no prazo de 2 anos, contados desde a sanción por resolución firme en vía administrativa da primeira delas.
• Infraccións moi graves: Artigo 85, apartado 17: a segunda ou ulterior infracción grave que supoña reincidencia con outra infracción grave cometida no prazo de 2 anos, contados desde a sanción por resolución firme en vía administrativa da primeira delas.
EN TODO O CONCERNENTE ÁS NOTIFICACIÓNS PRESVET, CONSIDERAMOS QUE AS SANCIÓNS DEBERÍAN CIRCUNSCRIBIRSE AO APARTADO DE INFRACCIÓNS LEVES E, NO CASO DE REINCIDENCIAS […], AS SANCIÓNS PODERÍAN TER UNHA MARXE DE ESCALADA DESDE OS 600 ATA OS 3.000 EUROS
Consideramos en todo o concernente ás notificacións PRESVET que as sancións deberían circunscribirse ao apartado de infraccións leves e, no caso de reincidencias, que na maioría dos casos serían involuntarias e debidas máis a esquecementos ou a erros que a actuacións de mala fe, as sancións poderían ter unha marxe de escalada desde os 600 ata os 3.000 euros, o cal é máis que suficiente como medida disuasoria para corrixir esa situación, sen chegar ao extremo de desequilibrar gravemente unha economía familiar con sancións tan altas aplicadas ás infraccións graves ou moi graves, e máis aínda tendo en conta que, nestes casos, non se pon en grave risco a saúde pública.
NIVELADORA AVÍCOLA
RODILLO COMPACTADOR DE SILO
RODILLO MECANICO CON RUEDAS
NIVELADORA AVÍCOLA
CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL
EXTENDEDOR DE SILO
CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL
RODILLO MODELO RTA DE 3 CUERPOS
Tubo de 711mmx14mm en 7m e 8m y peso 5500kg - Vendido a: PABLO
ONEGA CASTRO (Pastoriza) I SERV. AGRICOLAS RENDA (Cospeito) I SAT A REVOLTA (Villalba) I O CHUCO S.C. (A baña) I GANADERÍA LA LLERA S.C. (Salas) · Tubo de 820mmx18mm en 8m y peso 6500kg - Vendido a: FINCA BERMUI S.C. (Mesia) I AGROBARREAL (Sarria) I SERVIAGRO MERCURIN (Ordes)
GRADILLAS DE CAMAS DE PÚAS
RODILLO MODELO DAKOTA DE 2 CUERPOS
Tubo 660mmx12mm en 5 m y peso 2850 kg - Vendido a: MIGUEL HUERTA
RODIL (Castroverde) I GANADERIA LAS LLAMAS (Tineo)
RODILLO LINEAL
Tubo de 711mm x14mm en 3.5m y 4.5 m y peso 2200kg - Vendido a: OSCAR
FRANCO FERNANDEZ (Salas) I CASA JULIAN DE CABARCOS (Barreiros)
Tubo de 813mm x18mm en 2.7m y peso 1500kg - Vendido a: GANADERIA VENTURA (Coaña) I GANADERIA SAN MARTIN DE COUCIEIRO S.L. (Val do Dubra)
RODILLO MODELO XTRA-LONG DE 3 CUERPOS
NIVELADORAAGRÍCOLA
Tubo de 820mmx18 mm en 9 m y peso 7500 kg - Vendido a: SAT AS PANDAS (Villalba) I XAN NOVO VILELA (Outeiro de rei) I BLANCO SANFOGA S.L. (Mazaricos) I GRANXAMOR INTEGRACION S.C.G. (Trazo) I ALBERTO GONZÁLEZ CHENTO(Bama-Touro) · Tubo de 820mmx18mm en 10 m y peso 8200kg - Vendido a: SAT BUSTO CORZON (Mazaricos)
PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES
ENCONTRARÁS CUALQUIER TIPO DE RECAMBIO AGRÍCOLA ENCAMADORA DE CUBÍCULOS
MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.
Zaragoza converteuse do 25 ao 29 de marzo no epicentro da gandería estatal coa celebración de Figan 2025, e Vaca TV non faltou á cita. Nesta edición, o canal especializado no sector agrogandeiro apostou por unha cobertura en profundidade, coa preparación dun programa especial que reuniu entrevistas a unha vintena de expositores e xo un repaso polas principais tendencias do certame.
A emisión, gravada integramente no recinto feiral de Zaragoza, ofreceulles aos espectadores unha panorámica completa do evento. O programa arrincou coas declaracións de Fernando Cidraque, director de Figan, quen subliñou a importancia da feira como punto de encontro para profesionais, escaparate de innovación e foro de intercambio internacional. De feito,
a presenza de feiras estranxeiras como Space (Francia) reforzou o carácter global da cita.
Ao longo do programa, percorréronse os pavillóns para amosar as principais novidades tecnolóxicas. No apartado de robotización do muxido, interviñeron os portavoces de Lely e, no da maquinaria de precisión, recolléronse declaracións de membros de Schaffer Ibérica, Etxe
CON ESTA APOSTA INFORMATIVA, VACA TV VOLVEU
DEMOSTRAR O SEU COMPROMISO COA DIVULGACIÓN DO SECTOR GANDEIRO
Holz e Kuhn, esta última premiada en Figan polo seu novo sistema de empacado automatizado. Outro bloque importante estivo dedicado á recría, fase clave na vida dos animais. Comercial Boimil, Serval e Holm & Laue (tamén galardoada) ofreceron a súa visión sobre o papel da tecni cación na recría de xatas. A sostibilidade foi outro eixe do percorrido, con en-
trevistas a Nanta, Trow Nutrition e Phileo, que compartiron as súas estratexias para reducir a pegada ambiental sen comprometer a eciencia produtiva.
Falouse de nutrición e prevención con rmas como Barentz, Norel, CTH e Valorex; de vacinación e identi cación con Zoetis, Datamars e MSD Animal Health; e de xenética e reprodución con Albaitaritza
e Humeco. Non faltaron tampouco solucións en podoloxía e veterinaria xeral, da man de Cardil e Schippers.
O especial incluíu entrevistas a Nutricor e Lallemand sobre conservantes e técnicas de ensilado, así como a Lucart e Quimunsa, cuxos portavoces presentaron produtos clave para a hixiene e o benestar animal.
Un dos momentos máis signi cativos do programa foi a cobertura do Foro Lácteo, unha iniciativa inédita promovida por Transmedia-Vaca TV en colaboración con Figan. A xornada reuniu expertos do ámbito cientí co, empresarial e político para debater sobre cuestións fundamentais como a xestión de datos, a e ciencia nas explotacións, os avances en mellora xenética ou as novas demandas do consumidor.
Con esta aposta informativa e técnica, Vaca TV non só lles achegou as principais novidades da feira aos profesionais que non puideron desprazarse, senón que tamén volveu demostrar o seu compromiso coa divulgación e o acompañamento do sector gandeiro.
Manto Maquinaria SLU
Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com
Víctor Manuel Moreno Cobo gestiona, junto a su hermano, la explotación El Coto, una granja familiar que fundaron sus padres y que hoy ordeña 125 vacas con una producción media de 38 litros por animal y día. Desde su incorporación como joven agricultor en 2015, Víctor ha apostado por reformas pensadas para mejorar el bienestar de los animales. La última, la sustitución de la cama caliente por cubículos de arena con estructura flexible, distribuidos por Dismagan.
“Las vacas han notado una mejoría extraordinaria”, explica. Los nuevos cubículos, adquiridos en noviembre e instalados con rapidez, han traído consigo cambios notables. “Estamos probando con 24 cubículos. Las vacas se han adaptado bastante bien. Como estos son flexibles, no se hacen tanto daño como con los de hierro; estamos contentos”.
La diferencia se nota sobre todo en animales que antes rechazaban el uso del cubículo. “Teníamos dos vacas que íbamos a quitar de la explotación. Llevábamos meses intentando que entrasen en ellos. Fue ponerlas en estos y empezaron a acostarse sin problema”.
“CUANDO
VACAS
VAN A TUMBAR, NO SE ROZAN TANTO Y, COMO LOS CUBÍCULOS CEDEN, ESTÁN MÁS CÓMODAS”
Víctor cree que la clave está en la comodidad: “Cuando se van a tumbar, no se rozan tanto y, como los cubículos ceden, están más cómodas”. También observa una mayor ocupación en la zona con los nue-
vos cubículos: “Normalmente se llena antes la parte de los flexibles que la de los de hierro”. Por eso no duda en recomendar la inversión: “Nuestros animales están a gusto y se han adaptado a la perfección”.
Gomas para pasillos
Estabulaciones libres
Arrobaderas y cepillos
Sistemas de limpieza
BOXES DE INTERIOR
NOME GICO KC BC
GICO: índice xenético
KC: kappa-caseína
BC: beta-caseína
kl: valor para leite
% Gr: valor para porcentaxe de graxa
kg Gr: valor para quilogramos de graxa
% Pt: valor para porcentaxe de proteína
kg Pt: valor para quilogramos de proteína
IGT: índice xeral de tipo
ICAP: índice de capacidade
IPP: índice combinado de patas e pés
ICU: índice combinado de ubre
RCS: valor para reconto celular
LONG: valor para lonxevidade
DA: días abertos
VOR: velocidade de muxido
BCS: condición corporal
DCE: facilidade de parto
ISP: índice de saúde podal
IM€T: índice de mérito económico ([L] leite; [Q] queixo; [P] pasto; [E] ecolóxico)
Para cruzamento industrial coas razas Angus Americano, Blanco Azul Belga ou Limusina Negra
Cada dose contén seme de tres touros de carne da mesma raza
Facilidade de parto, curta duración de xestación e boa conformación
Con 4M (4 millóns) de espermatozoides
80 % de pureza-sexado macho (Y)
do leite e a eficiencia
eixes do primeiro Foro Lácteo de Figan
A Feira Internacional para a Produción Animal (Figan), celebrada na cidade de Zaragoza, acolleu dentro do seu extenso programa unha destacada xornada sobre o sector lácteo español, organizada por Figan e Vaca Pinta, na que se reuniron expertos e representantes da industria para analizar os seus principais desafíos e oportunidades.
Oprimeiro Foro Lácteo de Figan deu comezo co acto de inauguración, que correu a cargo da conselleira do Medio Rural da Xunta de Galicia, María José Gómez, quen estivo acompañada de Rogelio Cuairán, director xeral de Feira de Zaragoza, e de José Manuel Gegúndez, director executivo da revista Vaca Pinta, editada pola empresa Transmedia Comunicación.
O director de Feira de Zaragoza salientou o Foro Lácteo como unha nova iniciativa coa que se “pretende reforzar o compromiso de Figan co sector gandeiro, en xeral, e co lácteo en particular, pois este tipo de xornadas son o complemento perfecto a calquera exposición das que facemos, punto de encontro e de intercambio de coñecementos”.
Pola súa parte, o director de Transmedia Comunicación reco-
ñeceu que o obxectivo de poñer en marcha esta cita foi “fortalecer e proxectar o futuro da produción láctea no noso país, xusto nunha feira de relevancia como Figan” e agradeceulles a todos os relatores, colaboradores e asistentes a súa participación, porque “a súa implicación
é clave para o éxito deste evento e para a construción dun futuro máis sostible e competitivo para a industria láctea”.
Finalmente, María José Gómez pechou a quenda de intervencións da inauguración sinalando a importancia deste tipo de eventos, de
JUAN JOSÉ CERVIÑO:
“ACTUALMENTE ATOPÁMONOS UN SECTOR LÁCTEO MOI
COMPETITIVO, RESILIENTE E, SOBRE TODO, MADURO”
grande utilidade para “intercambiar coñecementos e dialogar” sobre o presente e o futuro dun sector “vital” para a economía galega e española nun escenario como Figan, “o maior escaparate gandeiro do sur de Europa”.
A continuación, Juan José Cerviño, director xeral da PAC e da cadea alimentaria da Xunta de Galicia, ofreceu un relatorio titulado “Situación do sector lácteo español”, no que realizou un percorrido pola evolución do sector nos últimos anos e abordou as súas perspectivas de futuro.
“Atopámonos cun sector lácteo moi competitivo, resiliente e, sobre todo, maduro, porque tivo que enfrontarse a diferentes circunstancias que o foron adaptando a como é actualmente”, iniciou a súa conferencia.
Tras realizar un profundo repaso polas súas diferentes etapas, Cerviño enumerou que o futuro debe pasar por “pactar contratacións a longo prazo indexando os prezos a índices de mercado, adaptar os volumes á demanda, dar potencialidade ás organizacións de produtores e apostar pola I+D+i para a elaboración de produtos con valor engadido”.
A xornada continuou con seis mesas de debate nas que se abordaron distintos aspectos clave da produción de leite. A primeira delas, moderada polo veterinario Guillermo Lorenzo (Gando), centrouse no futuro da xestión de datos na muxidura, coa participación de expertos de Lely, Delaval e Gea.
Neste espazo, analizáronse as innovacións tecnolóxicas e o seu impacto na eficiencia das explotacións gandeiras. “A intelixencia artificial está a incorporarse ás nosas vidas, algo que non é restritivo para as ganderías e estase incorporando ao noso software para analizar os datos e tomar decisións”, afirmou Alberto Sánchez, de Lely. “Contamos con novas máquinas, novos sensores, e a xestión de datos integral desde as diferentes fontes de información será o futuro”, advertiu Héctor Salas, de Gea.
Pola súa parte, Luis Castro, de Delaval, reafirmou as ideas compartidas polos seus compañeiros e salientou a “importancia de cotexar os datos para atopar patróns e tendencias que a simple vista non somos capaces de detectar”.
En canto á calidade do leite, os tres expertos coincidiron na idea de
que os softwares ofrecen unha gran cantidade de información, pero “é necesario un feedback constante entre gandeiros, técnicos e casas comerciais para estar ao día de todo o que achegan estas ferramentas e poñelo en práctica co fin de sacar o mellor e maior rendemento”, resumiu Salas.
Ademais, tanto Alberto Sánchez coma Luis Castro e Héctor Salas recoñeceron no debate que todos os desenvolvementos que se vaian incorporando para integrar os datos recollidos serán benvidos. “O gandeiro é libre de escoller a plataforma de xestión que lle sexa máis cómoda e nós estamos abertos a iso”, afirmou Sánchez. Ao que engadiu Castro: “Tratamos na medida do posible de adaptarnos e de velo como unha alianza e non como unha competencia”.
CARLOS UGARTE: “A
XENÓMICA PERMITIU DAR UN GRAN SALTO NO PROGRESO XENÉTICO, POIS ESTAMOS
XOGANDO NUNHA LIGA NA QUE PODEMOS FALAR DUN
70 % DE FIABILIDADE”
Seguidamente, tivo lugar a segunda mesa redonda, na que se discutiron os principais avances en xenética. Moderada por Sofía Alday, directora da Confederación de Asociacións de Frisona Española (Conafe), contou coa participación de Alejandro Fernández (Xenética Fontao), Juan Carlos Conde (Ascol Genetics), Carlos Ugarte (Aberekin) e José Antonio Jiménez (Conafe), quen expuxeron as últimas investigacións e desenvolvementos na mellora xenética para o sector lácteo.
Sobre o que supuxo a xenómica no desenvolvemento da xenética da raza frisona, Carlos Ugarte destacou que “sen ela, agora, non poderiamos facer nada; estariamos moi atrasados, pois estamos xogando nunha liga na que podemos falar dun 70 % de fiabilidade, cando antes nos moviamos no 30 %. A xenómica permitiu dar un gran salto no progreso xenético”.
Neste mesmo sentido, Alejandro Fernández subliñou que ese aumento de fiabilidade ata o 70 % permi-
te utilizar animais novos como pais das seguintes xeracións e acurtar así intervalos xeracionais, para acelerar o progreso xenético. “Analizamos cantos máis machos, mellor; en Fontao poñemos en testaxe 40 touros ao ano e, para seleccionalos, revisamos os datos de 1.400. O nivel de esixencia no noso centro é tan elevado que para escoller un estamos rexeitando 35”, expuxo.
Pola súa parte, Juan Carlos Conde describiu a xenómica coma unha gran revolución e como “algo economicamente importante para os gandeiros nos dez últimos anos”. Outro dos avances que destacou o asturiano foi o seme sexado. Ademais, enumerou tres novidades que poderían marcar o futuro: “A produción de embrións sexados, xenotipados e biopsiados; os novos caracteres dirixidos á eficiencia alimentaria, e o
xene slick, un xene dominante e que produce exemplares co pelo máis curto e liso e, en consecuencia, máis resistentes ao estrés por calor”.
José Antonio Jiménez cualificou o traballo que se veu facendo en xenética ao longo dos anos como base primordial para poder situar España na situación en que se atopa hoxe en día e, respecto da incorporación de Conafe e dos centros de inseminación en EuroGenomics, indicou que “permitiu multiplicar por cinco a información que tiñamos. Agora mesmo accedemos ás cifras de 40.000 touros, máis ou menos a metade dos datos que se xeraron na raza frisona en todo o mundo ao longo de toda a historia”.
Ao final do debate, analizouse o porvir do seme convencional sobre o sexado e o papel do control leiteiro na xenética do futuro.
Anticipa la PAC1 y digitaliza tu negocio Agro llevándote la suscripción al Cuaderno de Campo Digital2. Descubre más en bancosantander.es 1. Operación sujeta
ALIMENTACIÓN E EFICIENCIA MEDIOAMBIENTAL
O terceiro debate tratou a importancia de obter unha boa forraxe na alimentación do gando. Rafael Olloqui (Alfalfas Olloqui, Navarra), Aitor Bometón (Ganadería Agripurza, Huesca) e Gustavo José Romero (agricultor, Zaragoza), baixo a moderación de Senén González (Kuhn), debateron sobre as estratexias de optimización da alimentación e o seu impacto na calidade do leite.
Senén González comezou advertindo que “a nutrición é o combustible da produción láctea e que todos os silos deben ter unha boa calidade hixiénica e nutricional, e unha correcta conservación”.
Compartiron un estudo sobre a conservación do silo en función do empacado con malla ou con plástico, valoraron a importancia do picado das bólas ou a altura de corte e falaron sobre as consecuencias que poden provocar cada un dos procesos á hora de conseguir unhas ou outras calidades.
Tras unha pausa para o xantar, a xornada retomouse cunha cuarta mesa sobre eficiencia produtiva e medioambiental. Gregorio Salcedo (CIFP La Granja, Cantabria), Rodrigo Muíño (Facultade de Veterinaria de Lugo-USC), José María Bello (Nutreco Iberia) e Matilde Moro (Asoprovac) participaron nesta sesión moderada por María Cedrón (La
GREGORIO SALCEDO: “O 48 % DAS EXPLOTACIÓNS DA CORNIXA CANTÁBRICA ESTÁN CONSIDERADAS COMO BOAS E EXCELENTES DESDE TODOS OS INDICADORES AMBIENTAIS; EN XERAL, A XENTE ESTÁ PRODUCINDO MOI BEN”
Voz de Galicia), na que se discutiron medidas para optimizar a produción láctea minimizando o impacto ambiental.
“O 48 % das explotacións da cornixa cantábrica están consideradas como boas e excelentes desde todos
os indicadores ambientais, hai un 22 % de regulares, e o resto necesita mellorar nalgún tipo de indicador; en xeral, a xente está producindo moi ben”, destacou Gregorio Salcedo.
Neste mesmo senso, Matilde Moro compartiu a súa experiencia e conclusións tras a súa participación en diferentes proxectos europeos: “Vemos que as granxas españolas non teñen nada que envexar ás doutras doutros países europeos en canto a este tipo de rexistros”.
Desde o punto de vista ruminal, Rodrigo Muíño afirmou que as súas investigacións están dirixidas a “ir un pouco máis alá para ver que alimentos son máis eficientes para mellorar a dixestibilidade e que os animais sexan menos emisores de metano”.
Bello compartiu o traballo que están facendo desde a súa compañía co modelo Granxa Circular e o decálogo de boas prácticas dispoñibles que recomendan a moitos dos seus gandeiros, e enumerou os factores que inflúen nos cálculos da pegada de carbono e das emisións de nitróxeno e de fósforo.
Os seguintes protagonistas centráronse nas demandas dos consumidores no futuro. Joaquín Lorenzo (Leche Pascual), Antonio Larrea (Covap), Sergio Vargas (Entrepinares) e Nuria Arribas (Inlac), baixo a moderación de Xabier Iraola (ENBAGipuzkoa), compartiron a súa visión sobre as tendencias de consumo e os retos que afronta a industria para adaptarse ás novas esixencias do mercado.
“Os leites clásicos seguirán tendo o mesmo mercado e sumaranse os leites enriquecidos, orientados a coidar da saúde dos consumidores”, definiu Joaquín Lorenzo.
Na mesma liña, Antonio Larrea engadiu que “os dous piares básicos que nos esixirá o consumidor serán a sostibilidade e a transparencia do produto. Ademais, estamos a vivir xa un xiro importante na demanda de graxa láctea e camiñaremos cara a envases máis unitarios, dirixidos a familias máis reducidas”.
No mundo do queixo, Sergio Vargas remarcou que será imprescindible a innovación en sabores e formatos: “O consumidor vai máis veces ao supermercado e necesitamos sorprendelo. En España temos uns leites de ovella, de cabra e de vaca de moita calidade e temos que seguir innovando”.
Nuria Arribas incidiu, por último, na importancia de campañas informativas sobre a necesidade de remuda xeracional ou de consumir tres lácteos ao día. “Aínda que o consumo de leite líquido está consolidado, cremos que debemos seguir traballando na promoción de produtos de maior valor engadido, como é o queixo”.
Para concluír o encontro, tivo lugar unha mesa de debate centrada na valorización do leite e na importancia da materia prima de calidade.
Francisco Javier Fontecha (CSICCIAL), Ana Álvarez (APLTA-USC) e Andrés Planillo (Planillo Holstein, Navarra), coa moderación de Gemma Martínez (Vaca Pinta), analizaron o papel da calidade do leite na competitividade do sector.
Fontecha puxo sobre a mesa que a sociedade esixe cada vez máis “alimentos de calidade, pero sobre todo que melloren a nosa saúde”. Ante iso, afirmou que “o leite é quizais o alimento máis completo que podemos atopar en canto a nutri-
“O LEITE É QUIZAIS O
ALIMENTO MÁIS COMPLETO QUE
PODEMOS ENCONTRAR EN CANTO A NUTRICIÓN”
ción, polos seus macronutrientes, como a proteína, a graxa e o carbohidrato, que, ademais, están moi equilibrados, e por todos os seus micronutrientes, como os minerais ou as vitaminas”. Confirmou tamén que os estudos científicos que se fixeron ao longo dos últimos quince ou vinte anos “demostraron os beneficios do leite fronte a enfermidades cardiovasculares ou á diabetes”.
A investigadora Ana Álvarez insistiu en que “o leite é un alimento que se maltratou desde a perspectiva do márketing e, de feito, todos os seus análogos o que buscan é parecerse a el”. Durante a súa intervención fixo fincapé na “riqueza da matriz láctea, que fai posible a elaboración de produtos derivados excelentes”.
Durante a charla, Andrés Planillo destacou o papel do gandeiro como primeiro elo da cadea e reclamou que “todas as esixencias que debemos cumprir deben ser primadas por parte das industrias”. Tamén compartiu como primordial a necesidade de “trasladar ao consumidor todo o que hai detrás dos lácteos para que a xente o crea”.
Para clausurar a xornada, os asistentes gozaron dunha cata de queixos, na que se puideron degustar distintos produtos elaborados con leite de alta calidade.
O Foro Lácteo de Figan consolidouse desta forma como un espazo de referencia para o intercambio de coñecementos, a análise de tendencias e a xeración de sinerxías entre os actores clave do sector lácteo español.
SERIE DELAVAL VMS™ V300
MÁS FLEXIBLE: PLAZA MÁS AMPLIA
MÁS INTELIGENTE:
SOFISTICADO: INSIGHT™
LIMPIA Y PREPARA: PUREFLOW™
VMS™ acaba de mejorar aún más. Equipado ya con nuestro brazo robótico más sofisticado y tecnología de limpieza y preparación simultáneas, VMS™ presume ahora de un ordeño aún más rápido y suave para vacas de todas las razas y tamaños. Todo ello potenciado por un conjunto en constante evolución de potentes servicios de gestión, análisis y predicción. Flexible y adaptado al futuro en la forma en que prefieras ordeñar.
Descubre cómo VMS™ 2025 te permite trabajar a tu manera.
Mejora tu calidad de leche POTENC IADOPO R
Mejora tu detección de mastitis
Mejora tu gestión de la salud de la ubre
Cuando la calidad de la leche y la detección temprana de mastitis son importantes para ti.
Milk Cell Analysis (MCA) es un sensor de recuento de células somáticas ultrapreciso y en tiempo real que se integra con DeLaval Plus, poniendo a tu alcance información precisa y procesable para ayudarte en el control de la calidad de la leche, la salud de la ubre y la gestión del riesgo de enfermedades. Para saber más sobre cómo mejorar tu rendimiento, a tu manera, visita delaval.es o contacta con tu distribuidor DeLaval.
delaval.es
™
A 28.ª edición do Premio Syva Internacional marcou un fito na súa historia con 32 traballos presentados –a cifra máis elevada ata a data– e unha crecente internacionalización. A tese gañadora foi a titulada “Microepidemioloxía da infección polo virus PRRS en granxas endémicas vacinadas”, da doutora Hepzibar Clilverd, da Universidade Autónoma de Barcelona (UAB).
OParque Tecnolóxico de León, sede central de Syva, acolleu o acto de entrega do Premio Syva 2025 o 25 de abril. Tras un rigoroso proceso de avaliación, o tribunal outorgou o primeiro premio, dotado con 18.000 euros, á doutora Clilverd, polo seu estudo sobre o virus do PRRS en explotacións porcinas endémicas e vacinadas.
O Premio Valentín Pérez Pérez, accésit dotado con 3.500 euros, foille concedido ao doutor Luis Monzón, da Universidade das Palmas de Gran Canaria, pola súa investigación sobre a aplicabilidade dun probiótico en acuicultura. Por último, o Premio Agnès Sjöberg, accésit tamén dotado con 3.500 euros, recaeu na doutora Sara Tomaiuolo, da Universidade de Gante, polo seu traballo sobre a bacteria intracelular Coxiella burnetii, causante da febre Q.
No evento interveu, en primeiro lugar, o doutor César Carnicer, director xeral de Syva, que lles deu a benvida aos asistentes e felicitou os premiados. A continuación, tomou a palabra a doutora Luisa de Arriba,
secretaria do tribunal, que afirmou que houbo consenso sobre cales foron as mellores teses da edición. Posteriormente, cada un dos tres premiados expuxo un resumo do seu traballo. A reitora da Universidade de León, Nuria González, falou en último lugar e clausurou o acto: “Grazas á investigación, somos capaces –e vímolo nestes exemplos– de comprender mellor o mundo que nos rodea, anticipar desafíos e desenvolver solucións”, concluíu.
O tribunal estivo composto por Juan Francisco García, exreitor da Universidade de León e experto en anatomía patolóxica veterinaria; Francisco Javier Salguero, experto en patoloxía veterinaria e enfermidades infecciosas; Xavier Laurent, experto en patoloxía da reprodución e profesor-investigador na Escola Nacional de Veterinaria de Toulouse (ENVT); Margarita Martín, catedrática de Sanidade Animal na UAB, e María Luisa de Arriba, doutora en Veterinaria e figura clave do Premio Syva. O xurado valorou a claridade metodolóxica e o impacto dos estudos seleccionados.
Con esta edición, o Premio Syva, que abriu por primeira vez as súas candidaturas a nivel internacional o ano pasado, reforza o seu papel como referente na promoción da investigación en sanidade animal, o cal destaca pola interdisciplinariedade, a innovación e a relevancia global dos temas tratados.
A Federación Frisona de Cataluña (Fefric) celebrou o 8 de maio o acto de entrega dos premios Vaca d’Or cos que leva recoñecendo durante os últimos vinte anos as ganderías catalás cos mellores índices xenéticos e de produción.
Os premios Vaca d’Or, que teñen a súa orixe na asemblea xeral da Federación Frisona de Cataluña (Fefric) de 2005, cumpriron a súa vixésima edición. Naquela primeira asemblea acordouse establecer uns premios anuais de recoñecemento ás ganderías cos mellores índices xenéticos e de produción, elaborados a partir do Libro Xenealóxico e o Control Leiteiro, que servirían tamén para difundir o traballo que leva a cabo esta asociación na xestión do Libro Xenealóxico e do Control Leiteiro Oficial da Raza Frisona.
En 2018, na décimo terceira edición, respondendo á vontade de introducir unha clasificación única dos premios, estableceuse unha nova fórmula de cálculo que englobaba tres indicadores: produción, xenética e morfoloxía, e, en 2022, aprobouse a inclusión dun novo índice na clasificación dos premios Vaca d’Or: a eficiencia vitalicia.
O índice de produción baséase nun índice técnico-económico (IF), que ten en conta a cantidade e calidade do leite producido por vaca presente na gandería.
O índice de xenética fundaméntase no índice xenético de mérito total (ICO), que elabora Conafe a nivel do Estado español. É unha combinación dos índices xenéticos compostos de produción (49 %), morfoloxía (20 %) e funcionalidade (31 %).
O índice de morfoloxía contabiliza a puntuación morfolóxica media das vacas vivas das ganderías, que combina 16 carácteres descritivos primarios agrupados en catro rexións: estrutura e capacidade (25 %), estrutura leiteira (15 %), ubre (40 %), e patas e pés (20 %).
Por último, o índice de eficiencia vitalicia calcula a eficiencia vitalicia media das vacas que remataron a súa vida produtiva na gandería, segundo os datos do Control Leiteiro do último ano. Relaciona a produción do animal cos días de vida.
Tómase a produción vitalicia, o leite corrixido por enerxía (graxa e proteína), e vincúlase cos días de vida do animal.
Na vixésima edición dos premios Vaca d’Or continúan mantendo esta clasificación única a partir destes catro indicadores e premiaron así as 20 mellores ganderías de Cataluña. Tras a asemblea de Fefric, aproveitaron a ocasión para presentar o proxecto de dixitalización Unicat, a través do que se pretende conseguir unha xestión moito máis eficiente das ganderías catalás.
“O consumo de lácteos evita a inxestión doutros alimentos menos saudables”
O investigador Francisco Javier Fontecha é un especialista das propiedades da graxa láctea. Tras anos de estudo, constata que o seu consumo non impulsa o risco de sufrir enfermidades cardiovasculares nin aumenta o peso corporal como se pensaba. O seu grupo de investigación analiza agora se os seus compoñentes poden frear a deterioración cognitiva asociada ao envellecemento da poboación.
“A
min gústame dicir que o leite é un dos alimentos máis completos da nosa dieta. Un vaso de leite ao día está entre os comestibles que conteñen unha maior variedade de nutrientes esenciais, como proteínas, carbohidratos, graxas, vitaminas e minerais”, a rma Francisco Javier Fontecha Alonso, experto do Insti-
tuto de Investigación en Ciencias da Alimentación (CIAL), dependente do Consello Superior de Investigacións Cientí cas (CSIC).
Neste centro de referencia en España, situado en Madrid, Fontecha lidera o Grupo de Investigación Biomarcadores Lipídicos en Alimentación e Saúde (BLAS). “O leite chamou moito a atención desde sempre porque os bebés
son capaces de alimentarse exclusivamente con el e duplicar ou triplicar o seu peso en poucos meses. Ao longo da historia prestóuselles moita atención aos seus compoñentes e, a día de hoxe, seguen a atoparse elementos nos lácteos con actividades e funcións novas. A súa investigación ten unha repercusión moi importante na comunidade cientí ca”, destaca.
“AS PERSOAS ALTAMENTE CONSUMIDORAS DE LÁCTEOS ENTEIROS NON TEÑEN MAIOR RISCO DE SUFRIR UNHA ENFERMIDADE CORONARIA”
A maioría das investigacións que dirixe tratan sobre a graxa láctea e os efectos que esta pode ter directamente nos alimentos. Determínase que biomarcadores varían, en que medida e como afectan ao noso organismo cando os comemos.
“Este tema foi sempre moi con itivo. Na segunda metade do século pasado, comezáronse a regular as recomendacións nutricionais e indicábase que a graxa animal era prexudicial para a saúde, sobre todo en relación cos problemas cardiovasculares. Debido á súa procedencia animal, a láctea contén bastantes ácidos graxos saturados, arredor dun 60-65 %. Naquel momento, aconsellábase reducir o consumo de leite enteiro e de queixos”, relata.
Con todo, pon de manifesto “os estudos epidemiolóxicos realizados nos últimos anos”, nos que “se comprobou que as persoas que consomen lácteos enteiros non teñen maior risco de sufrir enfermidades coronarias respecto das que os inxiren desnatados ou que directamente xa non os toman”.
O investigador engade que “se descubriu que a absorción de todos estes compoñentes do leite vai máis aló da actividade que ten cada un de maneira individual; absórbense moito mellor en grupo. É o que se deu en chamar ‘o efecto da matriz láctea’. Cando inxerimos ácidos graxos sa-
turados illados en grandes cantidades, como ocorre co aceite de palma ou de coco, prodúcese un efecto moi negativo para a saúde. Porén, cando bebes leite enteiro, que contén aproximadamente un 3,2 % de graxa no total do produto e mantén a súa matriz natural, non provoca un aumento do risco de enfermidade”.
Javier Fontecha reivindica o valor dos lácteos na infancia e na adolescencia. “A evidencia cientí ca dinos que o leite é un dos alimentos máis recomendables, non só polas súas propiedades, senón tamén porque a súa ausencia adoita ser substituída por alimentos moito menos saudables. Consumir lácteos despraza outros comestibles, como as bebidas azucradas, que poden representar un problema e derivar nunha perda nutricional tanto na infancia como na adolescencia”.
Desde o BLAS tamén están a investigar os posibles bene cios que poida ter a graxa láctea nas idades avanzadas. “Estamos a separar compoñentes da membrana do glóbulo graxo lácteo. A graxa do leite fórmase en glóbulos, por iso é tan doado desnatala. Esas membranas do glóbulo graxo conteñen uns compoñentes esenciais chamados fosfolípidos e es ngolípidos, que están moi relacionados co desen-
volvemento cognitivo do cerebro nas primeiras etapas do bebé. Agora investigamos se eses elementos, cando se incorporan na dieta das persoas maiores, poden frear o deterioro cognitivo asociado ao envellecemento da poboación. Fixemos varios estudos clínicos con resultados moi interesantes”, explica.
“Existe un consenso entre todos os investigadores, nutricionistas e médicos sobre os bene cios do consumo de leite e produtos lácteos”, recalca Fontecha. “Mellora, por exemplo, o efecto do calcio na densidade da masa ósea ou das proteínas, que se incorporan ao noso metabolismo e son capaces de integrarse nos nosos músculos”.
Este experto insiste en que “se viu que os lácteos enteiros tampouco aumentan o peso corporal como se pensaba. En moitos casos, cando se reduce o consumo de graxa a través de alimentos denominados light, increméntase a inxestión porque non se produce saciedade no organismo. Deste xeito, incorporamos máis enerxía da que obteriamos consumindo un alimento enteiro, con toda a súa graxa, que achegaría unha sensación de saciedade moito maior”.
Con todo, os datos amosan un descenso signi cativo na inxestión de produtos lácteos enteiros. “No ano 2010 bebíanse en España practicamente 10 litros por persoa e ano máis ca agora, é dicir, o consumo reduciuse arredor dun 20 %, sobre todo no caso do leite enteiro, mentres que aumentou a inxestión de leite semidesnatado ou desnatado. Esta tendencia repítese nos países industrializados”.
“ÁS NOSAS CASAS CHEGAN OS PRODUTOS LÁCTEOS CUNHA CALIDADE QUE NUNCA EXISTIRA ANTES”
Este especialista non é alleo á desinformación existente nalgúns medios de comunicación e á difundida a través das redes sociais por parte de personaxes públicos que teñen influencia na sociedade. “Existe moita confusión arredor do consumo de leite. Medios de divulgación moi sensacionalistas emiten mensaxes negativos sen ningún rigor científico. En xeral, só arredor dun 1 % ou 2 % da poboación, especialmente por aspectos relacionados coa alerxia á proteína do leite, non podería consumir lácteos. Incluso persoas que poidan ter intolerancia á lactosa poderían inxerir algún tipo, como os queixos curados, nos que apenas está presente”, argumenta.
Fontecha contextualiza que “en Europa existe moita menos intolerancia á lactosa que noutros países de África, Sudamérica ou Asia. Hai milleiros de anos produciuse unha mutación que nos permitiu seguir consumindo lácteos durante toda a vida, o que foi un beneficio para a evolución da especie humana en moitos casos”. Ademais, puntualiza que “a intolerancia á lactosa non é
en todos os casos ao 100 %, existen distintos graos. Hai persoas ás que lle pode sentar mal se a consomen nun nivel elevado de concentración, pero se a reducen, por exemplo, tomando só un vaso de leite ou un iogur, a cantidade é máis baixa se a comparamos cun doce comercial que leve lactosa”.
En abril, o Goberno impulsou o Real Decreto 315/2025, polo que se establecen normas de desenvolvemento da Lei 17/2011, do 5 de xullo, de seguridade alimentaria e nutrición, para o fomento dunha alimentación saudable e sostible nos centros educativos. No artigo 5 recóllense as prohibicións sobre alimentos e bebidas con alto contido en ácidos graxos saturados, ácidos graxos trans, sal e azucres.
O límite aplicado á inxestión de graxas non afecta ao leite enteiro nin aos iogures. “Creo que se entendeu a mensaxe de que o leite enteiro nos nenos e adolescentes non ten un efecto negativo para a saúde”, manifesta Fontecha.
“É importante reducir ao máximo o consumo de azucre na idade infantil e afacer aos nenos a non consumir produtos tan doces. As recomendacións establecidas son coherentes porque no leite e nos produtos lácteos non se lle impón un límite ao azucre natural”, matiza.
OS MELLORES PRODUTOS DE SEMPRE
Para finalizar, Javier Fontecha gaba o traballo dos profesionais do sector primario. “Todo o esforzo levado a cabo polos gandeiros para obter un produto cada vez de maior calidade e con máis hixiene é algo que debe quedar reflectido. Son os máis interesados en que os seus animais estean ben tratados e nas mellores condicións”.
“É un sector cun alto nivel de innovación, que alcanzou cotas moi relevantes. Temos que estar moi tranquilos co produto que chega ás nosas casas, porque é da mellor calidade que houbo nunca. En etapas recentes da nosa vida vimos como a gandería e a agricultura nos sacaron adiante cando houbo problemas”, conclúe.
En agosto de 2024 os propietarios desta granxa comezaron as obras para instalar tres Lely Astronaut A5, cos que comezaron a muxir no mes de outubro. Tras un curto período de adaptación, os resultados apreciáronse moi rapidamente.
Leonardo Cornes Landeira e María del Carmen Miramontes Gómez son os socios de Gandeiría L. Cornes, situada na parroquia de Buxán, no concello de Val do Dubra (A Coruña). Os seus fillos, Leonardo e Gonzalo Cornes Miramontes, axudan aos seus pais na xestión deste negocio familiar.
“Os inicios desta gandería veñen dos meus avós. Ao redor dos anos 90 comezouse a profesionalizar máis coa incorporación do meu pai á empresa. A sociedade constituíuse entre o 2005 e o 2006, á que pertencen o meu pai e a miña nai”, narra Leonardo Cornes.
Dispoñen de 165 animais en total, dos cales teñen 137 en muxidura, cunha media de produción de 43,3 kg/vaca/día e 3,6 muxiduras diarias. En canto a calidades, anotan un 4,05 % de graxa e un 3,49 % de proteína. O reconto celular móvese entre 120.000 e 140.000 céls./ml.
PRIMEIRA FASE: A COLOCACIÓN DOS ROBOTS
As obras para instalar os robots comezaron en agosto de 2024. Os Astronaut situáronos na zona na que previamente estaba a sala de espera da sala de muxidura.
Iván Brea, responsable comercial de Lely para a provincia da Coruña, explica por que colocaron os robots no medio da nave: “Como xa había unha instalación previa, entre o equipo técnico, os supervisores técnicos e os socios da granxa decidimos cal sería a implementación máis correcta. Neste caso, optamos pola área onde había máis luz, volume e circulación de vacas, que era xusto no centro do establo, onde tiñan a sala de espera”.
O proceso non foi doado, debido á complexidade de instalalos nunha zona onde se realizaban tres muxiduras diarias. “Con todo, sempre se chegou ao consenso de que o ideal era priorizar o bo manexo dos animais, unha circulación óptima e, sobre todo, un traballo futuro excelente”, asevera Brea. Un dos robots, o terceiro, leva asociada unha enfermaría, onde se separan os exemplares que necesitan tratamentos ou coidados especiais.
ASTRONAUT, RÁPIDA E SINXELA
O 16 de outubro de 2024 comezaron a muxir cos robots, pasando primeiro por unha fase de habituación. “Os dous primeiros días foron un pouco duros, pero á semana xa case recuperaramos a produción que tiñamos na sala e, aos 15 días, practicamente todos os animais estaban en muxidura, con cifras de 40 litros de leite ao día por cabeza. Nese momento xa se empezou a normalizar todo”, relata Leonardo Cornes Miramontes.
Desde a granxa contan que tiñan ganas de comezar cos robots: “Nós xa tiveramos un robot no 2006 durante uns cantos anos e a diferenza con este é abismal. O Astronaut funciona moi ben e coloca moi ben; tamén ten unha capacidade de aprendizaxe moi grande”.
“Os animais asociaron rapidamente que a partir de agora a sala non ía ser o lugar onde se ían muxir, senón que sería aquí, coa vantaxe de ter o penso”, comenta Cornes Miramontes.
Iván Brea tamén subliña a boa adaptación de Gandeiría L. Cornes á muxidura automatizada: “Teñen unhas vacas moi boas e o seu manexo é excelente”.
EFICIENCIA CON TRES A5 E CO TRÁFICO LIBRE
O gandeiro afirma que non volvería á sala, en parte pola falta de man de obra: “Nós necesitabamos dúas persoas en cada muxidura: dúas pola mañá, dúas ao mediodía e dúas pola noite. Agora, ao muxirse os animais libremente, cunha persoa pola mañá e outra pola tarde facemos todo o traballo”.
En canto ao sistema de tráfico libre, notan que as vacas están tranquilas: “A nosa gran sorpresa aos poucos días de comezar foi precisamente iso. Unha vez que se acostumaron a vir aquí, non se movían e soltaban o leite. Ía todo perfecto”, confesa Leonardo. Neste sentido, destaca en positivo dos As-
tronaut a súa entrada recta e que os exemplares poidan ver o exterior desde a parte esquerda.
Brea resalta dos A5 a súa fiabilidade, rapidez e comodidade no manexo: “Aquí xa facían tres muxiduras en sala con producións altas, co cal había que comezar cun bo nivel e creo que os A5 o conseguiron cuns resultados excelentes”. Ademais, as vacas de Gandeiría L. Cornes teñen un potencial xenético moi alto, cun fluxo de muxidura elevado, “así que o funcionamento da máquina ten que ser ao 100 %”, engade Iván Brea.
Cos colares de identificación, que tamén posúen nesta gandería, obteñen datos de celo, ruminación, inxestión e estrés en tempo real: “Isto axuda no manexo dos animais e a saber sempre que ocorre na granxa. Podemos anticiparnos a moitos problemas, saber o
momento óptimo para inseminar unha vaca… Nunha granxa sempre vai haber contratempos, co cal temos que tratar de anticiparnos. Coa información que proporcionan os colares, evitamos problemas no futuro”, expresa Brea.
Así mesmo, nesta gandería dispoñen dunha estación de penso, onde fan o punteo para as vacas, sobre todo as secas ou as que iniciarán pronto a muxidura. A estación utilízase para que creen un hábito antes de entrar no robot. Cada animal ten un colar onde se lle asigna unha identificación e, ao entrar na estación de penso, márcaselle cantos kg ten que comer. Iván Brea aclara que “isto o que lles crea é unha rutina, unha aprendizaxe, que elas despois asocian cando entran ao robot e facilita moito o manexo. É unha ferramenta á que se lle saca moito partido”.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
BELÉN POMBO, LIGAL
“Ademais de procesar mostras de mamite, o Ligal foi ampliando os seus servizos en resposta ás necesidades do sector”
Con motivo da súa participación na última edición da Xornada Técnica Africor Lugo-Vaca Pinta, entrevistamos a veterinaria do Ligal Belén Pombo. Nesta conversa, explica o labor deste laboratorio tanto no relativo á análise do leite como á certificación de produtos lácteos, así como os avances do centro na detección da mamite e o seu impacto na sanidade animal.
Cal é o seu rol específico dentro do Ligal e que tipo de actividades desenvolve?
O posto de veterinaria no Ligal creouse para establecer un punto de conexión entre o sector, especialmente os técnicos de calidade do leite, e o laboratorio, xa que se detectaba unha falta de comunicación. A miña función principal é servir como enlace
entre ambos. Traballo fundamentalmente no laboratorio de microbioloxía, onde realizamos análises de mostras de mamite, identificamos microorganismos patóxenos, facemos reconto de células somáticas e antibiogramas. Ademais, son inspectora no Departamento de Certificación de Produto, onde xestionamos a marca de garantía Galega 100%.
Á parte da análise de leite, que outros servizos lles ofrece o Ligal aos gandeiros e á industria láctea? Ademais de procesar mostras de mamite, o Ligal foi ampliando os seus servizos en resposta ás necesidades do sector. Por exemplo, analizamos a auga utilizada nas instalacións de muxido, tanto en parámetros físico-químicos coma mi-
“O
NOSO LABOR É PROPORCIONARLLES
AOS GANDEIROS UNHA FERRAMENTA MÁIS PARA O CONTROL DA MAMITE”
crobiolóxicos, e recibimos mostras de augas de consumo e de limpeza de equipos.
No referente á alimentación animal, facemos análises mediante o método NIR, que é económico e fiable, así como por método oficial. Tamén realizamos analíticas microbiolóxicas de alimentos para animais. En produtos lácteos e leite, levamos a cabo estudos microbiolóxicos e físico-químicos e probas de residuos. Entre estas últimas, avaliamos a presenza de antibióticos, aflatoxina M1, glicomacropéptidos, cloratos e hipercloratos en leite e produtos lácteos, e micotoxinas na alimentación animal. Todo isto complementa a actividade principal do Ligal, que é o pagamento por calidade no control leiteiro.
Como xorden estes servizos adicionais dentro do Ligal?
Todos eles xorden como resposta a necesidades específicas do sector, tanto dos gandeiros coma da industria láctea. Por exemplo, coa análise da auga comezouse debido a unha normativa que esixía o seu control. En alimentación animal, as nosas análises sérvenlles aos nutrólogos para formular as mesturas que consomen os animais. En canto aos residuos, é un servizo impulsado principalmente pola industria láctea, que busca garantir
que o leite e os produtos derivados estean libres de calquera residuo.
Que tipo de análises leva a cabo o Ligal para detectar e controlar a mamite no gando?
Desde o laboratorio, centrámonos na frecuencia illada de microorganismos. Recibimos arredor de 40.000 mostras anuais no departamento de mamite, o que nos permite elaborar estatísticas sobre os patóxenos máis comúns. Desde 2017, publicamos estes datos na nosa páxina web, amosando a evolución dos microorganismos máis frecuentes. Actualmente, o máis illado é o Streptococcus uberis, seguido do Staphylococcus non aureus. A nosa análise céntrase na causa microbiolóxica da mamite, xa que outras posibles causas requiren un enfoque de campo.
Como poden os gandeiros utilizar os resultados das análises do Ligal para mellorar a saúde do seu rabaño?
O noso labor é proporcionarlles aos gandeiros unha ferramenta máis para o control da mamite. Identificamos o microorganismo patóxeno causante da infección e ofrecemos datos sobre reconto de células somáticas e reconto diferencial de células somáticas, un parámetro que incorporamos en 2019 ao noso informe. Ta-
mén realizamos antibiogramas, onde proporcionamos os valores de concentración mínima inhibitoria (CMI) e categorizamos os antibióticos en sensibles, intermedios ou resistentes. Isto, xunto con outros datos aos que ten acceso o gandeiro, axuda a tomar decisións informadas na granxa para mellorar a sanidade do rabaño.
Cales son as técnicas máis avanzadas coas que conta o laboratorio para a detección precoz da mamite?
No Ligal sempre intentamos manternos na vangarda en equipamento. Anteriormente, utilizabamos tarxetas de probas bioquímicas para identificar microorganismos, un método fiable pero custoso. Coa chegada da espectrometría de masas, fomos dos primeiros en adoptala, xa que, aínda que o investimento inicial foi alto debido ao prezo dos equipos, o custo no que atinxe a funxibles é moito menor. Isto permitiu reducir significativamente o prezo da identificación do microorganismo para o gandeiro; ademais, ten unha precisión altísima. Esta técnica ten múltiples vantaxes: é rápida, económica e fiable.
“COA CHEGADA DA ESPECTROMETRÍA DE MASAS, FOMOS DOS PRIMEIROS EN ADOPTALA, XA QUE, AÍNDA
QUE O INVESTIMENTO INICIAL FOI ALTO DEBIDO AO PREZO DOS EQUIPOS, O CUSTO NO QUE ATINXE A FUNXIBLES É MOITO MENOR”
Normalmente, o resultado non se entrega ata pasadas 48 horas, porque debemos agardar ao crecemento do microorganismo e realizar o antibiograma, que require unhas 12 horas. Porén, unha vez que o microorganismo medrou, a identificación por espectrometría de masas realízase en apenas 30 minutos..
Que ferramentas incorporou recentemente o Ligal para mellorar o control da mamite?
Como dicía antes, en 2019 incorporamos o reconto diferencial de células somáticas, que complementa o reconto tradicional. Aínda que por si soa non supón un avance revolucionario, combinada co reconto total achega máis información sobre o estado da mamite. Permite distinguir se a infección está en fase inicial, aguda ou crónica, o que pode axudar na toma de decisións sobre o tratamento. Ademais, esta técnica posibilita detectar a mamite de forma máis precoz, xa que se observou que a concentración de neutrófilos comeza a aumentar antes de que o reconto total de células somáticas sexa elevado.
Que importancia teñen a hixiene na sala de muxido e o manexo dos animais para a prevención da mamite?
Aínda que non é un aspecto que xestionemos directamente no laboratorio, sempre cómpre lembrar que a hixiene e o manexo dos animais son piares fundamentais na
CERTIFICACIÓN DA MARCA DE GARANTÍA GALEGA 100%
Entre as funcións de Pombo dentro do Ligal inclúese a de inspectora no Departamento de Certificación de Produto, xa que este laboratorio é o encargado de levar a marca de garantía Galega 100%.
Esta certificación distingue os operadores lácteos que están en Galicia e transforman leite exclusivamente nesta comunidade. “O requisito fundamental para obtela é que a materia prima utilizada proceda de granxas inscritas no Rexistro Galego de Explotacións de Calidade Diferenciada (Recaldi). Son os operadores lácteos os que se certifican coa marca, non directamente a explotación, salvo nos casos en que a gandería sexa tamén transformadora e elabore produto final, como ocorre con algunhas que contan con pasteurizadora ou obradoiro”.
O proceso de certificación levado a cabo polo Ligal baséase na trazabilidade da materia prima. “Realizamos unha auditoría para comprobar documentalmente que todo o leite utilizado nun produto co selo Galega 100% procede de explotacións rexistradas no Recaldi. Non pode haber parte dunha marca certificada e parte sen certificar. Séguese a trazabilidade dende a gandería de orixe, pasando pola cisterna, a recepción no centro lácteo, a transformación e o envasado, e verifícase que non haxa mestura con outro tipo de leites”. Con todo, máis alá da garantía de orixe, a marca certifica a calidade. “As granxas inscritas deben cumprir parámetros específicos en bacterioloxía, reconto celular, inhibidores e carta verde de saneamento gandeiro. Non é só unha cuestión de procedencia, senón de diferenciación fronte a outro leite do mercado”, xa que Galega 100% é un selo que reforza a identidade e o valor da produción láctea galega.
prevención da mamite. Acontece que, cando os problemas proveñen do manexo, as melloras son difíciles de implantar. É moito máis sinxelo tratar un animal enfermo que modificar os hábitos de muxido, xa que isto require esforzo, tempo e a cooperación dos gandeiros. Porén, é un aspecto clave que debe introducirse de maneira progresiva nas explotacións.
Que avances recentes na investigación da mamite considera máis prometedores para o futuro do sector?
O avance máis recente no noso traballo é o reconto diferencial de células somáticas. Aínda que xa leva-
mos tempo utilizándoo en mamite, ultimamente comezamos a aplicalo tamén no control leiteiro. Cremos que este parámetro aínda non se está a aproveitar na súa totalidade, xa que seguimos nunha fase inicial de interpretación. Nas mostras de control leiteiro levamos pouco tempo traballando con el e aínda non recibimos suficiente retroalimentación do sector. Así e todo, é unha ferramenta con grande potencial e moito percorrido por diante.
La experiencia de la granja Brime Dueñas SC con Novalac® Start Impulse de Nanta confirma los beneficios del suplemento durante el periodo de transición de las vacas de leche. Destaca por su mezcla única de aditivos denominada ‘Impulse’, la cual tiene la capacidad de “impulsar” tanto la salud como la producción lechera de las vacas al inicio de la lactación.
■ Ubicación: Burganes de Valverde (Zamora)
■ Animales totales: 120
■ Vacas en ordeño: 59
■ Superficie agrícola: 20 ha de regadío y 15 ha de secano
Abel Brime Dueñas, propietario de la granja Brime Dueñas SC, lleva dos décadas gestionando el negocio.
“Empecé con mis padres hace 20 años. Es una granja familiar, ahora supuestamente pequeña, y nos queremos mantener de momento. Cuando se jubiló mi padre, nos pusimos mi mujer y yo al frente, y seguimos adelante con ella, prosperando poco a poco. ‘Sin prisa de nada, pero con ganas de mucho’, como decimos nosotros”, resume.
NOVALAC® START IMPULSE: UNA SOLUCIÓN EFICAZ
La decisión de implementar el suplemento Novalac® Start Impulse de Nanta llegó como respuesta a un problema recurrente en la granja: “Tenemos producciones bastante altas y, cuando llegaban los picos de lactación, las vacas sufrían bastante de hipoglucemia. Hablé con el veterinario y el nutrólogo para atajarlo, porque estábamos tratando bastantes casos. Cuando me presentaron el Novalac® Start Impulse, me animé a probarlo y la verdad es que me ha venido bien para mejorar en este sentido”, afirma. Desde entonces, los tratamientos se han reducido drásticamente y planea mantenerlo para evitar problemas: “Ahora mismo merece la pena seguir utilizándolo. Llevo medio año con él y voy a continuar”.
La inclusión del producto en la ración diaria de las vacas resultó sencilla. “El proceso de adaptación fue bastante bueno, te diría que el 90 % lo aceptó muy bien, y lo han seguido co-
■ Volumen de producción: 40 litros/vaca/día
■ Porcentaje de grasa: 3,66 %
■ Porcentaje de proteína: 3,59 %
■ Recuento celular: 139.000 cél./ml
miendo. Con alguna que lo comía peor al inicio, se lo empezamos a dar mezclándolo con otros productos y al final no ha habido ningún problema”, explica. Su conclusión es clara: “En nuestro caso, mejor imposible; yo se lo recomiendo a todo el mundo”.
UN ENFOQUE INTEGRAL PARA EL PERIODO DE TRANSICIÓN
Desde el punto de vista experto, José María Álvarez, del servicio técnico comercial de Nanta en la zona noroeste, contextualiza el papel del Novalac® Start Impulse dentro del programa Dairy Start. “En Nanta nos hemos centrado a fondo en una fase de la vaca que está muy abandonada en la ganadería, la de la vaca seca. Hemos creado una gama, la Start, que incluye una serie de piensos para el periodo seco y, concretamente, el Impulse se administra 21 días antes de la fecha prevista de parto y 21 días después”, señala.
El objetivo del programa es integral: “Hasta ahora solo nos metíamos en temas de alimentación; aquí tratamos también manejo y sanidad para conseguir los mejores resultados. Queremos abarcarlo todo porque creemos que de otra manera no vamos a poder tener mejoras reales”, indica.
El manejo del suplemento está pensado para facilitar su aplicación en cualquier tipo de granja. “La inclusión es muy sencilla: el ganadero solo tiene que cambiar un kilogramo de pienso de vacas secas o de lactación por un kilogramo de Impulse durante los 21 días antes y después del parto. Sin complicar el manejo”, apunta Álvarez.
MEJOR SALUD Y PRODUCCIÓN ESTABLE
En el caso concreto de la granja Brime Dueñas SC, los efectos sobre la producción y la salud de las vacas han sido evidentes. “La producción de leche es bastante estable, llegan al pico y no bajan tan rápido como antes. Aguantan más”, explica Abel. A nivel sanitario también se notan las mejoras: “Tienen mejor pelaje, no ha habido ninguna retención de placenta y se mantienen muy bien de carnes, no como antes, que se notaba más el costillar, estaban más delgadas”.
Uno de los principales objetivos del suplemento es reducir la incidencia de enfermedades metabólicas en el periparto. “Lo que queremos conseguir es un aumento en la producción de leche, una mayor ingesta de materia seca y aminorar el balance energético negativo tras el parto”, enuncia el técnico de Nanta. “También queremos una menor incidencia de enfermedades metabólicas y conseguir un calostro de calidad, porque se ha comprobado que, cuando hay una alimentación óptima en el periodo seco, se obtiene más calostro y de mayor calidad”.
En Brime Dueñas, el impacto ha sido claro: “La mejoría derivada es evidente. Dedicamos menos tiempo a tratar animales, gastamos menos dinero y contribuimos a la salud y al bienestar de las vacas”, afirma Abel.
RESULTADOS MEDIBLES Y RENTABILIDAD ASEGURADA
Para evaluar de forma objetiva los resultados tras la implementación de Novalac® Start Impulse, el equipo técnico de la granja realizó analíticas de sangre a vacas que no habían recibido el suplemento y, posteriormente, a animales que lo habían consumido 21 días antes del parto y 21 días después. Manuel Francisco Santos, veterinario de Brime Dueñas, explica que llevan años haciendo análisis de gasometría, equilibrio ácido-base, calcio ionizado y glucosa en vacas de alta producción. “En estos análisis se refleja que la glucosa se mantiene estable desde el parto, sin los picos habituales de las grandes productoras”, señala, al tiempo que destaca la ausencia de retenciones de placenta en las vacas tratadas.
De 30 animales monitorizados, solo cuatro necesitaron apoyo con precursores de glucosa. Además, “la necesidad de tratamientos hipoglucémicos ha disminuido, lo que reduce los gastos en medicamentos”.
Aunque aún es pronto para valorar su efecto sobre la fertilidad, el bienestar general es evidente para este veterinario: “Yo veo bien a las vacas. Pero quien tiene que valorar los resultados es el ganadero, que es quien cobra la leche”.
Brime, por su parte, remarca el valor práctico del suplemento: “Te quitas trabajo y las vacas están mucho mejor. Además, se gasta menos con el Impulse que con el tratamiento de la hipoglucemia. El dinero que estoy destinando a este producto al final lo recupero, porque a las vacas no las molesto y la producción se mantiene mucho más”.
Novalac® Start Impulse es un pienso complementario desarrollado por Nanta para vacas y novillas preñadas durante el periodo de transición (21 días antes y después del parto). Su fórmula única, denominada “Impulse”, combina aditivos específicos que mejoran la salud y aumentan la producción de leche, así como su contenido en proteína y grasa. Enriquecido con magnesio, vitamina E, selenio orgánico, levaduras vivas, vitaminas del grupo B protegidas y colina protegida, este suplemento fortalece el sistema inmunológico y reduce el riesgo de enfermedades metabólicas. Además, favorece un mejor desarrollo de las terneras al mejorar la calidad del calostro.
Ver reportaje en vídeo
Por todo ello, este ganadero afirma que “el Novalac® Start Impulse se lo recomiendo ahora mismo a todo el mundo, tenga o no problemas. Si no tienes, es lo que ganas en prevención. Es una inversión económica al 100 %”. Y añade: “Mientras me funcione, yo lo voy a seguir utilizando. Eso lo tengo muy claro”.
JOSÉ PÉREZ, VETERINARIO
“A pesar de ter propostas na Universidade, sempre tiven claro que non quería ser funcionario e que o meu futuro pasaría por quedar no campo e por traballar
Coñecido na súa vila como Pepe Barcella, pola casa familiar, e entre a profesión como Pepe Tapia, José Pérez é un dos veterinarios más recoñecidos no sector a nivel nacional. Xa xubilado, con tres fillos, Eduardo, Carolina e Pablo, senta con nós para repasar a súa gran traxectoria profesional e dos cambios que viviu a veterinaria rural en todo este tempo. Con tan só 52 anos, unha grave enfermidade deulle un gran xiro á súa vida e agora parte do seu tempo dedícao a axudar e, como el mesmo di, a crear esperanzas.
Comecemos pola súa mocidade. En que momento decidiu que quería ser veterinario?
Esta historia é moi longa, porque teño moitos anos –comenta entre risas. Cando chegaba do colexio, eu muxía algunhas das vacas que tiñan meus pais, entregábase o leite en bidóns e levábase a desnatar. Ademais, meu pai era o curioso da vila e chamábano para os partos. Eu sempre ía con el.
Por aquel entón, estaba encariñado cunha das vacas e nun dos partos, tivo un problema e morreu. Eu tería uns 12 anos e a verdade é que aquel día xurei que faría o posible para que non volvese ocorrer un suceso similar.
Pasaron os anos e máis vocacións pasaron pola miña cabeza, pero, nos últimos anos do bacharelato, atopeime cun compañeiro, Fernando Vijande, que si tiña claro que se ía estudar Veterinaria a León e, nese momento, renaceu en min a vocación.
Como foi orientando a súa especialización?
Estudei en León cinco anos e, cando estaba rematando terceiro, veu o veterinario que estaba en Tapia nese momento a preguntarlles aos meus pais se lle faría a substitución das súas vacacións no verán.
Eu tiña un libro, que era o Libro de Noticias Neosan, e con aquilo atrevinme a saír por aí de curandeiro, porque non tiña título nin nada.
Traballei aquel verán 15 días e valeume moitísimo, porque entón si que me afeccionei á veterinaria de campo. Cubrinlle as vacacións ese ano e o seguinte, e despois xa empecei pola miña conta.
A pesar de ter propostas na Universidade para quedar, sempre tiven claro que non quería ser funcionario e que o meu futuro pasaría por quedar no campo e por traballar onde nacín.
MANTÍVOSE SEMPRE Á VANGARDA, FORMÁNDOSE DA MAN DOS MELLORES E COMPARTINDO A SÚA EXPERIENCIA E COÑECEMENTO COS SEUS COMPAÑEIROS E OS SEUS GANDEIROS
Como lembra os inicios?
Os inicios foron aquí. Lembro que nunha desas substitucións que fixen, ía a unha zona de montaña e a xente viña coas súas vacas nun remolque para inseminar. A min, por un lado, dábanme moita pena e, por outro, parecíame un perigo inseminar daquela forma. Por iso, díxenlle ao gandeiro: “Para a próxima, non te preocupes, que vou eu á túa casa”. Así xurdiu a idea de comezar a traballar a domicilio.
Aquel gandeiro reuniu un montón de sinaturas doutros gandeiros e conseguiu o que era imprescindible nese momento para poder inseminar: o circuíto de inseminación. Empecei a traballar naquela zona, na montaña entre Tapia e Castropol e, logo, asenteime máis no que é puramente Tapia e as súas zonas limítrofes.
Como foi a evolución do seu traballo como veterinario?
Foron 45 anos de profesión e a traxectoria dá para todo.
Empecei loitando contra a brucelose, porque había un montón de abortos por esta causa. De feito, eu, ao pouco de comezar, estiven moi prexudicado pola brucelose, porque non había luvas nin nada... No ano 1979 non había luvas, non se pode crer, pero non as había. Logo, en 1982 chegou o saneamento e, aquí en Tapia, tivemos a sorte de ter un centro de formación profesional agraria. Lembro dous rapaces, Ramón e Juan, que empezaron a ver como era o traballo comigo e viñan case todas as tardes. Por aquel entón, eu xa tiña bastante traballo, e non moito tempo, e eles comezaron a “quentarme a cabeza”, porque había que ir máis alá no campo.
Xusto nesa época realicei o Curso de Nutrición de Bienvenido Martín Vaquero e, segundo cheguei, dixéronme: “Agora hai que ensinarlles
unha formación para gandeiros na que xuntamos 150 ou máis. Aquilo era incrible, pero tivo unha grande acollida e, a partir de aí, organizamos cursos de mellora xenética, escolas de xuíces locais, preparamos unha especie de concurso local e con aquilo ofrecemos moita formación.
Lembro tamén como xurdiu a idea de crear un grupo de gandeiros cuxo último fin era conseguir servizos en común. Chamouse Asociación La Esperanza. Que servizos creamos nese momento? O servizo de reprodución. Tiñamos 1.800 animais en 180 granxas, imaxina o tamaño das ganderías. Despois, iniciamos os servizos de calidade do leite e, no ano 1987, xa incorporamos un servizo de xestión técnico-económica, que se mantén ata hoxe.
No medio de todo isto, veu facer prácticas de grandes animais comigo Alfonso Llano, un compañeiro que estivera centrado no servizo militar en Ceuta nos pequenos animais, e inculcoume a idea de que os cans e os gatos tiñan moito interese.
Máis tarde, coñecín a Gumersindo de la Riera, que non paraba de via-
Toronto (Canadá), ao Royal e a unha práctica mixta de Jhon Draper, e alí vimos a uns veterinarios que desenvolvían práctica mixta, facían pequenos e grandes, o que me gustou moito. Desde esa, quedoume na cabeza a idea de poñer en marcha algo así.
E en canto ás condicións de traballo? Cando comezas, só existe unha cousa: a profesión. Non o notaba só en min, lembro a Portela e a Butragueño, que viñan comigo de prácticas, e eles tamén saían todos os días comigo, mesmo de noite, non tiñan ningún inconveniente, non había vida familiar. Ao principio, dedicabámonos só á profesión, pero, co paso do tempo, a idea de non dedicarse só a traballar sempre me deu voltas na cabeza e loitei sempre contra iso. Creamos un grupo para diluír as gardas, para ser máis xente, repartirnos e poder faltar un día.
Isto foi cambiando, porque tiña que cambiar e aínda se poden mellorar moito as condicións laborais. A calidade de vida pasa por facer xornada continua e poucas gardas.
Ao longo de todos estes anos, quen foron referentes ou grandes apoios?
O primeiro de todos, e moi importante, foi un veterinario dun grupo de Navia, Manuel Jaquete, o primeiro co que saín facer prácticas. Ensinoume moito, pero, sobre todo, o que era o diagnóstico diferencial, o trato coa xente, a honradez, a importancia de estar formado… e mesmo a comer ben.
Despois, Alfonso Llano; Pico, que estudou comigo, e Cotarelo, a quen lle debo ter onde durmir en León. O primeiro día, cheguei a unha pensión que tiña reservada, dixéronme que non había sitio e vinme ás 11 da noite, sen ter saído moito da casa, só na rúa Ordoño. Atopeime con Cotarelo e díxome: “Vente comigo”. Levaba un ano xa alí e estiven con el toda a carreira.
Un punto de inflexión moi significativo para min foi coñecer a Gumer. El viaxaba moito, tiña moita información, falaba moi ben inglés e converteuse na miña ampliación internacional. Foi un apoio moi grande.
Despois, entrei en Anembe e alí coñecín moita xente. Quédome con Allen Russell, con Quim Baucells, Joan Collell... E sobre todo, como amigo, debo nomear a José Luis Juaristi.
Que retos profesionais destacaría de entre aqueles aos que se enfrontou?
Un dos primeiros retos, despois de enfrontarme á brucelose e ao saneamento, foi facer cirurxía de campo, de pé. Comezamos os que chegamos novos, con pouca xente e pouca axuda.
O segundo gran reto consistiu en enfrontarse, sen ter tempo, a facer servizos máis especializados, como o de reprodución ou o de calidade do leite, e formarme para iso. No ano 1982 ou 1983, revisei centos de muxidos. Se llelo digo agora aos rapaces, non o entenden. Ninguén me facía caso, porque, como non se pagaba pola calidade, era predicar no deserto.
Outro cambio importante chegou coa presenza dos móbiles, neste caso para ben, porque era moi duro traballar sen móbil. E, logo, viñeron a informática e o ecógrafo.
A informática tróuxonos programas, sobre todo de xestión da repro-
“CANDO EMPEZAS SÓ EXISTE A PROFESIÓN, PERO A IDEA DE NON DEDICARSE SÓ A TRABALLAR SEMPRE ME DEU VOLTAS NA CABEZA.
A CALIDADE DE VIDA PASA POR FACER XORNADA CONTINUA E POUCAS GARDAS”
dución, que eran o máximo. Foi un gran reto adaptarnos a eses sistemas, recoller e manexar datos.
Tras todo isto, chegou un momento no que deixamos de ser bombeiros. Non abandonamos o individuo, pero si pasamos a pensar máis na colectividade e, con iso, todos os programas de bioseguridade e de prevención de enfermidades. Coa enorme cantidade de datos que se manexan hoxe en día, estamos nun momento no que hai que aprender unha nova profesión.
Foi un dos piares para Anembe... A verdade é que eu non me considero piar de Anembe. Eu cheguei á asociación un día nunha feira de Barcelona, porque creo que Gumer me dixo: “Oe, en Anembe parece que non hai quen siga e está un pouco delicado o tema”. Levoume a unha reunión e alí decateime de que era
máis interesante o asunto. Xa se estaba organizando o congreso en Santander e, a partir de aí, albiscábase un parón. Eu, entón, dixen que, se me deixaban, intentaba facer un congreso en Asturias e montar unha estrutura. A estrutura era ter unha secretaria, ter unha sede e ter un xerente que levase aquilo.
Seleccionei un xerente, que foi José Manuel Benito, moi bo para Anembe, e a unha secretaria, Alicia González, a base de formar todo iso. Con voluntarios, preparamos o congreso de Xixón e comezamos a cobrarlles ás empresas, que foi moi duro, porque antes poñían o seu stand e ninguén lles pedía nada. Iso permitiunos acadar a saúde económica que existe agora, sen depender tanto das cotas, ter unha boa revista e traer os relatores que nos petase. Creo que foi un traballo moi interesante.
De que xeito cre que Anembe axuda os veterinarios de vacún a seguir formándose?
Agora mesmo hai acceso a moita formación, houbo un gran cambio neste aspecto, pero nese momento a formación que ofrecía Anembe era moito mellor, máis futurista, ao máximo nivel e cos mellores poñentes internacionais. Os mellores na súa especialidade formaban parte da xunta directiva e poñían toda a carne no asador para presentar un bo congreso. Todo ese coñecemento estendíase aos gandeiros, aos asesores, aos empregados…
Outro punto importante na súa carreira foi a creación do hospital veterinario de Tapia, un referente na zona.
Sempre estivo na miña cabeza a idea de compatibilizar a veterinaria de grandes animais coa de pequenos. Cando queres entrar en temas novos, tes que ampliar o equipo e fomos creando un grupo coa vista posta en diluír o traballo, para poder descansar máis e ter unhas vacacións medio decentes. Xurdiron unhas subvencións, un plan de mellora, un terreo e todo foi uníndose. Eu saía dun problema grave e decateime de que un proxecto así me ía facer moi ben. Así, embarcámonos nel. Agora estamos moi contentos, porque foi unha moi boa idea.
A creación de equipos é un dos problemas que atopan moitos veterinarios hoxe en día. Que hándicaps cre que está habendo?
Por unha banda, a facultade debía estar máis especializada. Polo menos, os dous ou tres últimos anos debía haber unha opción de especializarse en grandes animais e estar enfocados a un montón de prácticas. Pola outra, os grupos veterinarios temos que achegar máis e ofrecerlle calidade de vida á xente. A vida do veterinario rural é dura e está moi mal pagada. É algo que pasa tamén noutras profesións.
Como buscador de traballadores, como viviu este tema?
Ao principio era moito mellor, porque viña a xente de prácticas moito tempo e íaste quedando cos que che parecían. A incorporación dun bo
“OS MELLORES NA SÚA ESPECIALIDADE FORMABAN PARTE DA XUNTA DIRECTIVA DE ANEMBE E POÑÍAN TODA A CARNE NO ASADOR PARA PRESENTAR UN BO CONGRESO”
veterinario facíache medrar e xerar servizos novos.
Si que é verdade que agora non veñen tantos veterinarios de prácticas coma antes. Por iso, debemos continuar coa idea de mellorar as condicións laborais dentro do que se poida.
A formación é fundamental para o futuro, pero non só para os veterinarios senón tamén para os gandeiros.
Si. Debemos ter a nosa formación e transmitila. Agora mesmo, o gandeiro recibe información de moitas fontes e o que necesita é ter claros os seus obxectivos e os puntos críticos da súa gandería. Eu vexo aínda moito estrés por calor, sobrepoboación nas ganderías, problemas co xurro e coa xestión e formación dos empregados.
Que importancia ten o sector leiteiro na súa zona e como ve o futuro?
Aquí pasamos de manexar 1.500 vacas a 10.000, nunha zona similar ou un pouco maior. As ganderías medran, a situación económica é moi boa e os servizos que se poden ofrecer son innumerables; o único que hai que facer é pararse a deseñalos e vendelos. Non me atrevo a dicir que mañá a situación siga sendo boa, porque hai moita inestabilidade, pero este é un bo momento para dedicarlle moita ilusión.
O gandeiro de hoxe en día está enfrontándose a un problema de tamaño, porque é pequeno para ser grande e grande para pequeno. O gandeiro ideal será aquel que poida supervisar moito e non precise traballar demasiado. Non serve estar a botar o xurro, deberá ter alguén que o bote; iso está claro.
Unha enfermidade deu un xiro importante á súa vida, á súa forma de vivila e de entendela.
Nunca pensas que vai chegar algo así. É como se o mundo se parase nese momento e dis: “Non aguanto máis, rematei”. Eu fixera unha viaxe a Istambul, cun laboratorio, e, vindo no avión, pensei que afogaba. Tiña 52 anos, saía en bicicleta, estaba moi ben, forte, e decateime de que non podía viaxar máis, de que non resistía a viaxe.
Comecei a ter unhas dores raras e un día decidín que tiña que mirarme. Fun ao hospital e no momento xa me diagnosticaron a enfermidade. Era un linfoma de célula grande, de crecemento moi rápido, moi agresivo. Nun primeiro momento, tes que chamar a túa familia e contarlles mentiras –recorda coa voz entrecortada. Despois, debes reunir a todo o mundo e contar a verdade.
Cando vin a resonancia, decateime de que tiña poucas posibilidades, porque eu controlaba. Foi moi complicado.
Agora, se che digo a verdade, alégrome moito de pasalo. É unha experiencia extremadamente dura, pero todo se puxo a favor: a xente que me rodeaba, os amigos, os compañeiros... De casualidade, lembrei un amigo que tiña dunhas vacacións, que era médico en Madrid. Chameino e díxome: “Estás no sitio adecuado, eu son o que fago transplantes de medula”.
Tiven moita sorte, porque nese momento apareceron os primeiros tratamentos con anticorpos monoclonais, que foi o que me salvou.
Aínda non me deron a alta, sigo en revisión cada seis meses, pero estou moi ben. Algo así cámbiache a vida, decátaste dun montón de cousas que non vías. O que pasa é que, desgraciadamente, van pasando os anos, xa pasaron 17, e volves outra vez a preocuparte por parvadas, por cousas das que non debes preocuparte. Foron dous anos moi interesantes.
A que parvadas se refire?
De todo o que un se preocupa, o 99 % non sucede nunca. Iso é o primeiro do que hai que decatarse.
Volveu a traballar?
Nunca volvín a traballar igual. Entraron catro persoas a facer o que eu facía. Volvín a xestionar, pero nunca volvín a traballar coma antes, nunca.
“A EXPERIENCIA COA ENFERMIDADE FOI MOI DURA E ALGO ASÍ CÁMBIACHE A VIDA. DECÁTASTE DUN MONTÓN DE COUSAS QUE NON VÍAS”
E despois da enfermidade volveu ser pai...
Si. Tiña 57 anos. Despois dos tratamentos era difícil conseguilo, pero agora considero que foi unha decisión boísima que tomamos a miña muller e eu. Medran demasiado rápido e agora teño un home ao meu lado. É difícil imaxinarme na xubilación sen el.
Tras esta experiencia, leva a cabo un proxecto de axuda a outras persoas que pasan polo mesmo. No Hospital de La Paz visitábanos todos os días un señorín de pelo branco, da Asociación Española Contra o Cancro, que nos traía o xornal e uns caramelos. Aquela visita axudábame moito. Parábase pouco, porque había moitos enfermos, pero si que te animaba. É unha boa misión, o que pasa é que hai que estar preparado para iso.
Aquí si que hai Asociación Española Contra o Cancro, pero, sen querer, coincides con xente que ten algunha enfermidade e moitos me falan para saber que fixen eu para curar.
Nunha etapa coincidimos unhas catro ou cinco persoas e ocorréuseme a idea de crear un grupo de WhatsApp no que ir compartindo experiencias, dúbidas, feblezas… Foi unha idea boa mentres todos estabamos ben, pero o problema chegou cando cae un do grupo. Supuxo un baixón para todos e, por iso, agora prefiro facelo cara a cara, por teléfono ou por WhatsApp, pero de maneira individual.
Que necesita a xente? Primeiro, se ten algunha proba, necesita que lle interpretes os resultados. Logo,
que lle contes como vai ser o proceso, os posibles efectos secundarios, o seu futuro... Intento darlles tranquilidade e, sobre todo, amósolles a miña primeira resonancia e dígolles: “Mira como estaba eu, moito peor ca ti...”. Con iso e véndome curado, anímanse moito.
Creas esperanza, aínda que a esperanza máis grande que hai é a investigación.
O peor da enfermidade son os tempos de espera, as noites fanse interminables, e aí si que pediría máis humanidade na xente que manexa este tema.
Síntome moi ben con este labor. Axúdame tamén a min, porque vou a revisión cada seis meses e ese momento revólvete moito.
Como é a súa vida agora? Como dicía a canción, a que dedica o tempo libre?
Sigo en contacto co meu traballo anterior, porque a miña muller segue traballando.
O que máis me gusta é erguerme cedo, camiñar, ler a prensa de verdade, en papel, e falar nunha charla á que vou pola mañá. As tardes adóitoas pasar un pouco no despacho e, logo, vou con Pablo sempre a algún sitio. Xoga ao baloncesto e ocúpanos bastante tempo. Temos un grupo de amigos alí moi interesante e divírtenos moitísimo. Pásame o día moi fácil.
Tamén me gusta o golf, aínda que levo unha temporada sen poder xogar porque me operei da costas. Espero volver xogar pronto. Ademais, viaxar encántame.
La granja Las Rozuelas, situada en Torrecampo (Valle de los Pedroches, Córdoba), ocupa una finca de 1.400 hectáreas donde conviven vacuno de leche, ovino de carne y porcino ibérico. La ganadería lechera abarca unas 50 hectáreas y cuenta con alrededor de 550 vacas y 380 terneras. En 1984, la familia decidió iniciarse con vacas frisonas, importadas en parte desde Alemania, momento en el que comenzó a trabajar con ellos quien todavía hoy es el responsable de la finca, Rafael Romero. Sin experiencia previa, Romero destaca que apostaron por gené�ca y manejo innovador, apoyándose desde el inicio en el asesoramiento especializado.
¿Cuáles consideras que son los principales retos actuales y futuros de esta granja?
Uno de los retos importantes en nuestra zona es la poca pluviometría. La sequía nos pasa factura. Aunque en la granja tenemos un par de pantanos, esas aguas vienen de arroyos de una zona bastante poblada y, en algunos casos, traen aguas residuales de pueblos cercanos. Por eso tenemos que ser muy eficientes en el uso del agua: para bebida, limpieza y refrigeración de los animales, pero siempre con mucho cuidado, porque no siempre tenemos toda la que necesitamos. Este año, por suerte, hemos llenado casi todo, pero no es lo habitual. Otro reto es la disponibilidad de comida. Dependemos de regiones productoras de alfalfa, maíz y otros cul�vos para lle-
En Las Rozuelas cuentan con técnicos que los asesoran en nutrición, manejo y protocolos, para minimizar así el impacto en su rebaño de cualquier enfermedad
nar los silos y dar a nuestras vacas la can�dad y calidad de comida necesarias.
También está el problema del relevo generacional. Es di�cil encontrar mano de obra, no ya cualificada, sino de cualquier �po. Por eso intentamos mejorar las áreas de trabajo para depender menos de personal especializado y poder contar con peones que contribuyan al desarrollo del negocio.
¿Estáis haciendo una apuesta importante por la monitorización?
Desde luego. Es fundamental, tanto en vacas como en la recría. Ahora estamos implementando mejoras con un par de nodrizas que nos van a permi�r amamantar entre 60 y 90
Con la alimentación adecuada y monitorizando mediante crotales y nodrizas, aseguran salud, buen crecimiento y mayor eficiencia para sus animales
terneras seguidas, dependiendo de la afluencia de partos. Tenemos una estacionalidad fuerte: en abril, mayo y junio hay pocos partos; en julio suben muchísimo, hasta cuatro veces más. Por eso hay que prepararse para ese pico de nacimientos. Con la alimentación adecuada y monitorizando mediante crotales y nodrizas, garan�zamos salud, buen crecimiento y mayor eficiencia.
¿Qué importancia �ene la recría para vosotros?
La recría es el futuro. Usamos gené�ca y genómica para desechar animales y mejorar la descendencia. Con la inversión en nodrizas y nuevas instalaciones, buscamos garan�zar una salud y un desarrollo óp�mos para tener buenas vacas en el futuro.
¿Cómo de importantes son los costes relacionados con la recría?
No sabría decir exactamente qué peso �ene la recría en el coste total. Lo que sí es cierto es que tenemos un programa de vacunación, protocolos y alimentación, y damos a los animales todo lo que necesitan para su buen desarrollo. No tengo cuan�ficado su peso económico, pero, siendo el futuro de la granja, no me parece un gasto descabellado.
¿Qué nos puedes decir sobre los retos sanitarios en estas primeras edades?
Estamos muy pendientes de las enfermedades emergentes. Por nuestra cercanía con África, donde por desgracia hay poco control sanitario y escasa información, tenemos que ser muy cautos. En 2023 sufrimos la enfermedad hemorrágica epizoó�ca (EHE), que nos afectó mucho. También nos preocupa la lengua azul. De hecho, esta semana, aunque ya no es obligatorio, hemos vacunado todo el rebaño de ovino. Preferimos estar protegidos ante lo que pueda venir. Por eso tenemos un técnico en la granja y dos más que nos asesoran en nutrición, manejo y protocolos, para estar lo más preparados posible y minimizar así el impacto de cualquier enfermedad.
¿Qué decisiones habéis tomado para mejorar en el área de la recría?
Estamos rediseñando los tres módulos actuales, que funcionan con alimentación manual, para pasar a un sistema con dos nodrizas y ocho pa�os. También des�naremos parte de esa zona a los terneros de venta, cruzados o frisones, para garan�zarles mayor viabilidad. Además, instalaremos un tanque para conservar la leche y poder ofrecérsela a los animales más jóvenes. Y si no conseguimos garan�zar una buena calidad del agua en la granja, instalaremos una pequeña planta de depuración para asegurar que el agua des�nada a las terneras de hasta tres meses sea completamente segura.
www.msd-animal-health.es/bovilis-cryp�um/
JAVIER LOZA Veterinario de Las Rozuelas
“Con el nuevo programa vacunal se han reducido la mortalidad y la morbilidad, y los animales enfermos se recuperan más rápido”
¿Qué cambios y mejoras habéis hecho en el programa de recría?
Lo primero fue iden�ficar los puntos crí�cos. Detectamos un problema importante de diarreas en fases tempranas, que reducían la ganancia media diaria, aumentaban el uso de medicamentos —especialmente an�bió�cos y sueros intravenosos— y suponían una carga de trabajo excesiva para el personal. Realizamos analí�cas de agua, que mostraron una calidad insuficiente, y también se analizaron diarreas y heces en terneras de hasta un mes. En todos los casos, el agente principal era Cryptosporidium parvum, incluso en animales aparentemente sanos. La estrategia fue añadir la vacunación frente a criptosporidiosis, con la nueva vacuna BOVILIS® Cryp�um®, a las ya existentes para rotavirus, coronavirus y E. coli, además de reforzar el manejo, la higiene y el protocolo para recién nacidos.
¿Cómo habéis implementado la alimentación con leche de transición?
La leche de transición ya se u�lizaba, pero tras incorporar BOVILIS® Cryp�um® se aumentaron los días de administración. Todas las vacas recién paridas se ordeñan individualmente durante los tres primeros ordeños. Esa leche se iden�fica, se enfría y se e�queta correctamente para su uso posterior. Antes se ofrecía durante tres días; ahora, durante cuatro o cinco, según la disponibilidad. En los tres primeros días se suministran dos litros por toma, y, desde el cuarto día, dos litros y medio.
¿Qué cambios habéis observado tras la implementación de estas mejoras?
Se han reducido la mortalidad y la morbilidad, y los animales enfermos se recuperan más rápido. El uso de medicamentos, incluidos an�bió�cos y sueros, ha disminuido considerablemente, lo que también ha reducido la carga de trabajo del personal.
¿Crees que estos cambios van a tener efectos posi�vos a medio y largo plazo?
Sí. De hecho, ya se observan mayores ganancias medias diarias y menos casos de enfermedad respiratoria. A medio plazo, se espera que los animales lleguen a la primera inseminación con mayor tamaño y menor edad. A largo plazo, se prevé una mejora en el rendimiento durante la primera lactación. Además, vamos a empezar a trabajar con dos amamantadoras que podrían potenciar aún más los resultados.
Este animal, pertencente á gandería A Lagoa Serabel, de Xermade (Lugo), alzouse coa vitoria na gran final do certame. Pola súa parte, SAT Rey de Miñotelo, da Pastoriza (Lugo), destacou en todas as seccións matutinas e gañou o galardón de xovenca gran campiona con Rey 1273 Haxl Bambi.
AMostra Exposición de Muimenta (Moexmu) celebrou a súa 41.ª edición no recinto feiral Manuel Vila da localidade. O xuíz Francisco Javier Freije valorou os animais e ganderías do XXXIX Concurso de Gando Frisón da Moexmu. SAT Rey de Miñotelo foi a protagonista da primeira metade do concurso. Rey 1303 Fitters Yuvi conseguiu o título de xata campiona, mentres que os premios de xovenca campiona e xovenca gran campiona foron para Rey 1273 Haxl Bambi. O recoñecemento ao mellor criador de xovencas recolleuno tamén esta explotación. Durante a tarde saíron á pista as vacas. O galardón de vaca nova campiona recaeu nun exemplar de O Rubio, de Santa Comba (A Coruña): O Rubio Thunder Mascastorm ET. Pola súa parte, a Rey 1066 Chief
Bruna, de SAT Rey de Miñotelo, designóuselle vaca intermedia campiona.
A gañadora da Moexmu 2025 foi Kergo Ozalid 6818, de A Lagoa Serabel, que tamén conseguiu os galardóns de vaca adulta campiona e mellor ubre.
A maiores, o título de mellor criador de vacas levouno a granxa Ponderosa Holstein (Lleida), e o de maior produción foi para Gaigo Torrel Cobiña, da explotación Gaigo, en Meira (Lugo).
UNHA CONCORRIDA POXA DE GANDO
O sábado tamén tivo lugar a XXIX Poxa de Gando Selecto. Vendéronse os 11 animais que saíron á pista, cun prezo medio de 3.322 euros e un volume total de 36.550 euros.
O exemplar mellor valorado foi Marey Coach 4506 Fochiña, da Ganadería Marey Castro (Pol, Lugo), que
foi adquirido por Casa Grande de Fente (Monterroso, Lugo) por 4.000 euros.
OS MELLORES PREPARADORES E MANEXADORES
O venres desenvolveuse o Concurso de Novos Preparadores de Gando da Moexmu 2025, que rematou co triunfo de Simón Blanco, da Ganadería Queirugueira (Val do Dubra, A Coruña). En segundo lugar quedou María Otero, da
gandería Fontixón (Castro de Rei, Lugo) e, en terceira posición, Iker García, de O Rubio.
A mañá do domingo estivo dedicada aos novos manexadores. O xuíz escolleu a Andrea Otero, de Fontixón, mellor manexadora do XXIV Concurso de Novos Manexadores da Moexmu. O segundo premio levouno Xabier Montes, de Casa do Rei (Rodeiro, Pontevedra) e, o terceiro, María Otero, de Fontixón.
CATEGORÍA
XATAS ATA 8 MESES
XATAS DE 8 A 10 MESES
XATAS DE 11 A 14 MESES E XATA CAMPIONA
XOVENCAS DE 15 A 18 MESES, XOVENCA CAMPIONA E XOVENCA GRAN CAMPIONA
XOVENCAS DE 19 A 26 MESES
GAÑADORA
GANDERÍA
Rey 1346 Dani Negariel SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)
Rey 1332 Haniko Sony SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)
Rey 1303 Fitters Yuvi SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)
Rey 1273 Haxl Bambi SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)
Rey 1246 Dani Brahina SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)
MELLOR CRIADOR DE XOVENCAS SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)
VACA NOVA ATA 28 MESES
Casa-Nova Diana Fitters 1716
Carro (Mesía, A Coruña)
VACA NOVA DE 29 A 35 MESES E VACA NOVA CAMPIONA O Rubio Thunder Mascastorm ET O Rubio (Santa Comba, A Coruña)
VACA INTERMEDIA DE 3 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA Rey 1066 Chief Bruna SAT Rey de Miñotelo (A Pastoriza, Lugo)
VACA INTERMEDIA DE 4 ANOS
VACA ADULTA DE 5 ANOS
VACA ADULTA DE 6 ANOS OU MÁIS, VACA ADULTA CAMPIONA, MELLOR UBRE E VACA GRAN CAMPIONA
MELLOR CRIADOR DE VACAS
MAIOR PRODUCIÓN
Los perfiles de plástico 100% reciclado de Equisost son una opción excelente cuando se desea una solución sostenible y duradera Es una alternativa ecológica, económica y duradera a las soluciones tradicionales de madera o metal.
Fácil moldeado y fijación (taladrar, serrar, atornillar y clavar)
Modificaciones sencillas y rápidas, sin astillas y con bajo riesgo de lesiones
Sin mantenimiento
Larga vida útil, no se pudre y es de alta calidad
Resistente a aceites, agua salada y al clima
Excelente relación calidad-precio
JOBSYNCH es un conjunto de algoritmos de gestión que permiten la organización de servicios y tareas de todo el sector vacuno.
Múltiples alternativas.
Fácil de adaptar a las circunstancias de cada cliente
*Distribución de las actuaciones veterinarias (diagnósticos de gestación e inseminaciones) en nº por día de la semana en una explotación de 200 vacas entre 2014 y 2023. Jobsynch se implantó en marzo de 2019.
EFICIENCIA
Entre los resultados destacan los siguientes:
· Actualiza y optimiza los estándares de gestión
· Mejora la eficiencia de los recursos humanos
· Mejora la salud y el bienestar de los animales
ORGANIZACIÓN
· Optimiza y distribuye las tareas de la granja
· Distribuye eficientemente los servicios externos
· Homogeniza los lotes de la granja
SIMPLE Y FÁCIL DE CUMPLIR
FLEXIBLE A LAS CIRCUNSTANCIAS
BASADO EN EXPERIENCIA
Desde 2019 está evolucionando
BOVITRACK EXTRA PEP’S 6
BOVITRACK AF
BOVITRACKVACAS SECAS
BOVITRACK MIX E MIX TOP
Pensos complementarios para arranque de tenreiros/as, elaborado con materias primas de alta de alta calidade e con moi boa dixestibilidade que proporcionan un destete precoz e seguro, favorece un bo desenrolo das novillas proporcionando ganancias medias diarias de 700 a 900 gr/día. Presentación en multipartícula e copos para unha maior apetencia.
BOVITRACK STARTER K1
Penso complementario fabricado con materias primas de alta calidade coa incorporación de produtos lácteos que asegura a asimilación dos nutrintes en animais lactantes. Suministrar ata os 3-4 meses de vida.
Incorpora cereais e fontes de proteína extrusionados o que nos permiten asegurar a máxima dixestibilidade dos almidóns e a proteína. Moi apetecible e palatable. Óptimo nivel de vitaminas e oligoelementos. Contén levaduras Levucell SC, estabilizadores da flora intestinal e Kcox (cocidiostático 100%natural para o control de cocidios).
BOVITRACK TENREIRAS K2 GRANULADO
Penso complementario granulado fabricado con materias primas de alta calidade para suministrar dende o terceiro mes de vida
BOVI-DRY
Penso complementario para vacas en período seco que nos permite unha óptima transición secado-parto. Con un aporte de 2 kg/vaca e día consiga minimizar os problemas metabólicos (retencións de placenta, cetosis, hipocalcemias).
Máxima calidade en correctoresvitamínico-minerais
Composición equilibrada
Alta palatabilidade
Necesidades vitamínicas de alta produción cubertas nun 140%
Mellora a fertilidade e os problemas de patas
Tecnoloxía Pep’s. Aporte máis enerxía as súasvacas
Presentacións en semolilla e gránulo
BOVITRACK RumiNATESSEN
Penso complementario mineral a base de aceites esenciales que actúa como modulador do medio ambiente ruminal e como promotor das melloras no rendimento da produción de leite.
CUNHA DOSE DE 12 GRAMOS VACA/DÍA PODERÁ OBTER OS SEGUINTES RESULTADOS:
· Equilibrio total do pH do rumen, combatindo eficazmente a acidose.
· Aumento da persistencia na produción de leite.
· Prevé e protexe das úlceras gástricas e diarreas.
· Aumenta o efecto de absorción de selenio e vitamina E provocando un aumento da tasa da fertilidade e unha diminución das células somáticas
· Aumenta a dixestibilidade dos almidóns.
Produto antimicotoxinas con acción de absorbente, secuestrante e biotransformador de micotoxinas e toxinas.
Composición: paredes de levadura (glucomananos) con moi boa acción absorbente sobre (zearalenona, fumonisina, ocratoxina); aluminosilicato hidratado HSCAS con acción secuestrante por polaridade (aflatoxinas); enzimas epoxidasas con acción de biotransformación e inactivación das micotoxinas de maior tamaño do tipo tricotecenos (DON-vomitoxina, T-2).
Línea de leche
Análisis
¿Qué es el
¿Qué es el Active Tag?
El Active Tag es un aparato electrónico de última generación que se coloca en los animales, recogiendo datos esenciales sobre su salud y comportamiento.
El Active Tag es un aparato electrónico de última generación que se coloca en los animales, recogiendo datos esenciales sobre su salud y comportamiento.
Equipado con sensores de alta precisión, este dispositivo rastrea parámetros clave como la actividad física, la rumia y la temperatura corporal. La información recopilada permite a los ganaderos tener una visión detallada del estado de sus animales, facilitando decisiones informadas que mejoran la gestión de la explotación.
Equipado con sensores de alta precisión, este dispositivo rastrea parámetros clave como la actividad física, la rumia y la temperatura corporal. La información recopilada permite a los ganaderos tener una visión detallada del estado de sus animales, facilitando decisiones informadas que mejoran la gestión de la explotación.
Funcionamiento del Active Tag
Funcionamiento del Active Tag
Actividad física: Monitoriza los movimientos del animal, detectando cambios que podrían indicar problemas de salud o bienestar.
Actividad física: Monitoriza los movimientos del animal, detectando cambios que podrían indicar problemas de salud o bienestar.
Rumias y consumo de alimento: Controla los patrones de alimentación, proporcionando indicadores clave sobre la salud digestiva.
Rumias y consumo de alimento: Controla los patrones de alimentación, proporcionando indicadores clave sobre la salud digestiva.
Detección temprana de enfermedades Mejora de la eficiencia productiva
Detección temprana de enfermedades
Mejora de la eficiencia productiva
A orro en costes operativos Mejora del bienestar animal Toma decisiones basadas en datos reales
A orro en costes operativos
Mejora del bienestar animal
Toma decisiones basadas en datos reales
www.livestock.datamars.es atencioncliente datamars.com
INTERCOMARCAL DE RAZA FRISONA. CAMPLLONG (GIRONA)
Agandería Mas Gelats Vell, do municipio de Riudarenes (Girona), coroouse na 41.ª edición do Concurso Morfolóxico Intercomarcal de Raza
Frisona, celebrado en Campllong, no marco da Fira de Primavera. Esta granxa é a propietaria de 821 Duran Sailing Cardinals, exemplar gañador do certame,
Genuine 4219 alcanza o prezo máis alto de venda en Sarria: 4.450 euros
Asegunda fin de semana de maio, o mercado gandeiro do municipio lucense de Sarria acolleu unha nova edición da poxa de gando frisón. A vaca mellor pagada foi Grilo Genuine 4219, exemplar da gandería Grilo, de Bóveda (Lugo), adquirida por Pena Guisande, do Páramo (Lugo).
Marey Coach 4517 Iris, presentada pola granxa Marey Castro, de Pol (Lugo), foi a xovenca que alcanzou o prezo máis alto e foi mercada pola gandería Serra, de Sarria (Lugo). Vendéronse os doce animais presentados e o volume total de negocio do evento chegou aos 39.850 euros, cunha cotización
que chegou á final tras ser designada vaca campiona maior de cinco anos. Este animal tamén recibiu o premio ao mellor ubre.
Pola súa parte, Ponderosa Penrose Prisa foi galardoada como a xovenca gran campiona. O exemplar, menor de 15 meses, é propiedade de Can Thió de Baix, situada en Franciac (Caldes, Girona).
As granxas Can Soca e Can Pol foron acreditadas como mellores criadoras. Ademais, no marco do programa, tamén se des-
envolveu a sección infantil de manexadores. Jan Ardèvol, da gandería Cal Puig, en Pi de Cerdanya (Lleida), finalizou en primeira posición.
O lucense Alberto Iglesia, da Ganadería Rey de Miñotelo (A Pastoriza), foi o xuíz do concurso, que contou coa participación de case sesenta animais procedentes de doce ganderías das comarcas de Selva, Baix Empordá, Alt Empordá, Maresme, La Cerdanya, Noguera e Osona.
media de 3.320 euros. A organización da poxa correu a cargo de Africor Lugo, en colaboración coa Consellería do Medio Rural, Xenética Fontao, Caixa Rural, o Concello de Sarria e a Cooperativa Aira.
Nos últimos anos, o sistema de sanidade pública experimentou unha crecente saturación que xerou preocupación entre a cidadanía. As listas de espera, tanto para consultas médicas coma para probas diagnósticas ou intervencións cirúrxicas, alongáronse de forma significativa. Esta realidade afecta a todos, pero especialmente a aqueles profesionais que non poden permitirse pausas prolongadas na súa actividade diaria.
Un dos colectivos máis vulnerables ante esta situación é o dos gandeiros. O seu traballo non admite demoras: os animais deben ser atendidos cada día, chova ou trone, sen entender de fins de semana nin de festivos. Ademais, o ámbito rural no que desenvolven o seu labor dificulta a miúdo o acceso rápido a servizos médicos especializados. A isto engádense os riscos inherentes á súa profesión: lesións musculares, accidentes laborais, longas xornadas físicas e unha exposición constante a factores que poden afectar á saúde a medio e longo prazo.
Ante esta situación, contar cun seguro de saúde privado adaptado ao estilo de vida gandeiro convértese nunha necesidade real, non só para acceder de forma rápida á atención médica, senón tamén para garantir o benestar integral de toda a familia.
Nun contexto de crecente saturación do sistema sanitario público, no que as demoras médicas se converteron nunha constante, os gandeiros, piar esencial do sector primario, enfróntanse a un desafío dobre: coidar da súa saúde sen poder descoidar nin un só día o seu labor. Consciente desta realidade, Ucoga lanza un seguro de saúde adaptado ás súas necesidades reais e ao seu estilo de vida único.
En Ucoga, conscientes desta realidade, creamos un produto exclusivo: o seguro de saúde para gandeiros, un plan que non atoparás no mercado xeral e que está deseñado para protexer a quen traballa cada día para alimentar o mundo.
UNHA PÓLIZA ÚNICA PENSADA
PARA O SECTOR PRIMARIO
Este seguro, cunha cota mensual especial de só 47,20 euros, foi desenvolto tendo en conta as verdadeiras necesidades do profesional gandeiro. Non se trata dunha póliza xenérica, senón dunha solución específica coas coberturas máis completas e sen letra pequena:
• Sen franquías: non asumirás ningún custo adicional ao utilizar os servizos.
• Sen carencias: gozarás da cobertura médica completa desde o primeiro día.
• Sen copagos: sen pagos por consultas, urxencias ou probas, o que achega previsión e aforro.
• Asistencia médica total, incluíndo accidentes de tráfico e laborais.
• Cobertura dental, a través da rede de centros propios, con franquías reducidas.
• Reembolso de gastos farmacéuticos, ata 200 euros ao ano.
• Cobertura de urxencias médicas no estranxeiro, ideal para viaxes ou desprazamentos puntuais.
• Vantaxes fiscais, con ata 500 euros exentos por cada asegurado.
Este produto está dispoñible tanto para gandeiros como para os seus familiares directos, protexendo a todo o entorno próximo do asegurado e garantindo unha atención de calidade sen listas de espera nin sobresaltos económicos.
SAÚDE GARANTIDA PARA QUEN NON SE DETÉN
O sector gandeiro é a base da nosa seguridade alimentaria, pero poucas veces se recoñece o desgaste físico, mental e económico que implica. Desde Ucoga, levamos anos traballando cóbado con cóbado cos profesionais do campo, entendendo as súas necesidades e deseñando solucións reais para os seus problemas cotiáns.
Este seguro de saúde é unha mostra máis dese compromiso: un produto que coida de quen coida de todos. Nun momento no que a sanidade pública non sempre pode responder coa axilidade que se precisa, contar cunha alternativa accesible, completa e especializada pode marcar unha diferenza fundamental.
Queres saber máis?
Se es gandeiro ou gandeira e desexas coñecer máis sobre este seguro exclusivo, invitámoste a visitar a nosa web www.ucoga.es , escribirnos a comercial@ucoga.es ou chamarnos ao 881 155 155
Estaremos encantados de axudarche a encontrar a mellor opción para ti e a túa familia.
Organizado pola Federación Frisona de Cataluña (Fefric) e xulgado polo italiano Guiuseppe Beltramino, nesta edición do concurso participaron preto de oitenta animais.
Osábado 5 de abril, a localidade de Vallfogona de Balaguer (Lleida) foi o escenario da 25.ª edición do Concurso Catalán de Raza Frisona. Na categoría de xatas, a campiona foi Marquet Alyson Dynasty, da gandería Cal Marquet, mentres que na de xovencas o título foi para Campgran
Kop Thunderstorm, de El Campgran. Marquet Alyson Dynasty tamén se alzou co título de gran campiona de Cataluña de xatas e xovencas.
Así mesmo, o premio ao mellor rabaño de xatas e xovencas foille outorgado a El Campgran, que, ademais, recibiu o recoñecemento como mellor criador.
Nas seccións de vacas, Campgran Loannina Boom ET, de El Campgran, foi nomeada vaca nova campiona, mentres que Comas Novas Princes Thunde, da mesma gandería, levou o título de vaca adulta campiona e foi coroada vaca gran campiona da comunidade.
El Campgran destacou novamente ao obter os premios ao mellor rabaño e ao mellor criador de vacas. Por outra banda, o nomeamento vitalicio foi para JM Jett Air Windbrook, propiedade da gandería Allué (Lleida). Ademais, Aida Moll foi recoñecida como a mellor manexadora do certame.
Francisco Castro dirixe actualmente a gandería familiar proveniente dos seus pais e dos seus avós e acaba de dar o salto ao muxido robotizado a comezos deste ano.
A súa meta principal era chegar aos tres muxidos para poder así conseguir máis produción por vaca e día e xa o logrou en tan só tres meses. Suma unha media de 3,3 muxidos e as súas vacas están a alcanzar os 41 litros por día.
Ademais de todo iso, nota os seus animais moito máis tranquilos e recoñece que o traballo diario faise moito máis livián, sen horarios estritos nin esixencias de moito persoal.
En canto ao deseño das súas novas instalacións deixouse asesorar polos técnicos de GEA e do distribuidor na zona, Agrícola Acevedo, quen, tras estudar o seu caso concreto e visitar varias explotacións similares, se decantaron por un sistema de dous robots en cabeceira cun único foso e en tráfico libre. Para máis información: GEA.com/es en vÍdeO
Localización: Ribadeo (Lugo)
Número total de animais: 129
Vacas en muxido: 109
Número de robots: 2
Media de muxidos: 3,3
Media de produción: 41 l/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,90 %
Porcentaxe de proteína: 3,45 %
RCS: 200.000-250.000 céls./ml
“Levamos só tres meses e xa conseguimos unha media de 3,3 muxidos”
Cales foron os principais motivos para dar o salto ao muxido robotizado?
Os animais tiñan potencial de produción e con dous muxidos non podiamos conseguir máis. Tentar lograr máis litros por vaca e un mellor benestar para os animais foron os principais motivos.
O terceiro muxido parecía esencial, pero a dificultade para atopar man de obra tamén nos pesaba.
Tíñamos unha sala 2×5, na que muxiamos dúas veces ao día. As vacas necesitaban un terceiro muxido, pero para iso tiñamos que irnos aos robots.
Cando comezaron a muxir co robot GEA? Arrancamos os robots a mediados de xaneiro. Hai agora tres meses nada máis.
De que maneira deseñaron o proxecto?
O deseño foi algo que traballaron os técnicos de GEA. Eu non pensaba nesta distribución. Leváronme ver outra explotación que tiña algo similar, gustoume moito e xa non pensei máis.
Carlos Salgado Delegado de Vendas de GEA en Galicia
Os dous robots moxen un único lote e non temos portas selectoras nin nada. É tráfico libre e un dos robots si que ten acceso a unha zona para os retrasos. Calquera animal pode entrar nos dous robots.
Como foi a adaptación?
A pesar de que os primeiros quince días son máis complicados, a adaptación foi moi rápida. Os animais acostúmanse incluso máis rápido ca nós.
Levamos só tres meses e xa conseguimos unha media de 3,3 muxidos.
Cantas vacas moxen e cal é a súa media de produción?
Agora mesmo estanse a muxir unhas 109 vacas e temos unha media de 41 litros por vaca e día.
Na sala estabamos a ter unha media de 37 litros e non podiamos subila máis porque era necesario o terceiro muxido.
Estamos empezando co robot e xa aumentamos uns 3 ou 4 litros por vaca.
Por que elixiron os robots GEA?
Polo seu deseño, polo foso, que para min é algo moi importante, e pola separación por cuartos.
“Adaptámonos ás necesidades do cliente, que se decantou por un sistema en tráfico libre con dous robots”
Nesta granxa, coma en todas, adaptámonos ás necesidades do gandeiro. Despois de visitar varias explotacións con diferentes deseños, o cliente, xunto co noso asesoramento e o do noso distribuidor na zona, Agrícola Acevedo, decantouse por este sistema en tráfico libre, onde os dous robots se situaron na fila dobre de cubículos, compartindo foso para facilitar o traballo do día a día e minimizar un pouco a obra na nave existente. Os dous robots atenden a cada un dos patios e as vacas saen todas cara á cornadiza.
“Agora mesmo estanse a muxir unhas 109 vacas e temos unha media de 41 litros por vaca e día, 3 ou 4 litros máis por animal que coa sala”
Ademais, tamén me gustou a opción da colocación manual, para aquelas vacas que teñan dificultades nun principio.
Que beneficios están a lograr?
O primeiro de todo é que as vacas están moitísimo máis tranquilas, pero moitísimo máis. Logo, o noso traballo é diferente e moito máis doado. Tes que estar e vir controlalos todos os días, pero nunha hora acabas.
Antes, muxir levábanos dúas horas e media pola mañá e outras dúas horas e media pola tarde, e mais o tempo de lavar a sala e demais. Eramos necesarias dúas ou
“Os dous robots moxen un único lote e non temos portas selectoras nin nada. É tráfico libre”
tres persoas para facelo nese tempo. Agora, ademais de ser moito máis rápido, non tes un horario tan estrito, podes vir ás 7, ás 8 ou ás 9, que non hai problema. Unha persoa soa pode xestionar todo o rabaño.
Tedes algún equipamento máis de GEA? Instalamos os colares con medición de ruminación, inxestión e detección de celos. Logro ter as vacas moito máis controladas e é moito máis doado. Anticípome moito a un problema, porque, se baixa a ruminación, hai que mirar que pasa.
Confiamos tamén en GEA para incorporar o arrimador de comida, que chegará nas vindeiras semanas.
“O arrimador de comida de GEA chegará nas vindeiras semanas”
“A adaptación foi moi rápida. Os animais acostumáronse incluso máis rápido ca nós”
A Ganadería Bourio encarna un dos modelos de granxas leiteiras do futuro: unha empresa familiar dirixida por un gandeiro novo que soubo conservar a tradición coa implementación das últimas tecnoloxías, como a robotización do muxido ou a xestión de datos, para lograr un maior benestar animal e unha produción máis eficiente.
Localización: Castropol (Asturias)
Propietarios: Javier Fernández, Ludi Fernández e David Fernández
N.º total de animais: 210
Vacas en muxidura: 120
Media de produción: 38,5 l/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 4,00 %
Porcentaxe de proteína: 3,50 %
RCS: 190.000 cél./ml
Venda do leite: Campoastur
Prezo do leite: 0,47 €/l
Xusto na fronteira entre Galicia e Asturias, dúas rexións gandeiras por excelencia e moi dedicadas ao vacún de leite, concretamente no concello asturiano de Castropol, á beira do mar Cantábrico, atópase a Ganadería Bourio, un negocio familiar con anos de traxectoria e crecemento que a día de hoxe dirixe David Fernández, xunto aos seus pais Javier e Ludi.
Ao chegar, apreciamos o coidado das novas instalacións da granxa e recíbenos o mozo gandeiro, que, con tan só 27 anos, leva xa ao mando do rabaño uns seis anos. “Eu tiven claro desde sempre que a min me gustaban as vacas e que me quería quedar aquí”, aclara. Cursou o Ciclo
Superior de Gandería e Asistencia en Sanidade Animal no Centro de Promoción Rural-EFA Fonteboa, de Coristanco (A Coruña) e, tras finalizar estes estudos, incorporouse á gandería en 2019.
Naquel momento, a nave actual xa estaba construída desde o 2002 e o que fixeron coa súa incorporación foi a zona de almacén, a de secas e preparto e a instalación dos robots de muxido.
A historia da granxa remóntase aos anos 60, cando os avós de David comezaron cunha soa vaca para autoconsumo. Co tempo, a venda de leite foi gañando protagonismo e nos anos 80 o seu pai decidiu profesionalizar a explotación. “El xa
“EU TIVEN CLARO DESDE SEMPRE QUE A MIN ME GUSTABAN AS VACAS E QUE ME QUERÍA QUEDAR AQUÍ”
comezou a mercar vacas tras un baleiro sanitario e levantou unha primeira nave para 40 cubículos”, lembra David. Pasados uns anos, levou a cabo unha ampliación para 70 animais e a última mellora foi a do 2002, para deixala tal e como é hoxe en día.
Actualmente, a gandería conta con 210 animais, dos cales 140 son vacas nais e 120 están en lactación. “A cifra de produción media está en 38,5 litros por vaca e día, cunhas calidades dun 4 % de graxa e un 3,50 % de proteína”, explica David, que traballa con datos en tempo real grazas ao sistema informatizado dos robots e aos colares de monitorización.
Na nave principal, divide o rabaño en dúas partes. Dun lado, descansan as vacas secas e o preparto en cama quente con serraduras e, do outro, están as vacas en lactación con acceso a 120 cubículos con camas de carbonato e serraduras.
“Decidimos apostar pola cama quente porque cremos que á hora do parto as vacas están moito máis tranquilas e con menos estrés; pola contra, as camas das produtoras achegan doutra maneira maior limpeza e comodidade”, diferencia David.
Por unha parte, reenchen a cama quente cada dous meses e co tránsito dos animais vaise mesturando soa e facendo un colchón groso e seco; por outra, encaman os cubículos cada 15 días e límpanos a diario.
“QUERIAMOS CONSEGUIR UN TERCEIRO MUXIDO E, EN CONSECUENCIA, AUMENTAR A PRODUCIÓN”
As produtoras atópanse cos bebedoiros salpicados polos corredores para favorecer así a circulación dos animais cara aos robots de muxido e a limpeza é automática, con arrobadeiras de cable, que pasan cada catro horas. O esterco diríxese a unha fosa única e cuberta de 1.200.000 litros de capacidade.
Para un maior benestar animal, instalaron tres cepillos rascadores, “que as manteñen moi limpas, ademais de rascalas”, e un sistema de ventiladores para darlle solución ao estrés por calor que sufrían no verán. “Estamos moi preto da costa e, aínda que aquí os veráns non son demasiado calorosos, si que sufrimos moito a humidade”, recoñece o asturiano. Tanto é así que vían os animais bastante fatigados e as cifras de produción e de fertilidade resentíanse bastante. “Tras a súa instalación, notamos moito o confort e eses problemas desapareceron”, destaca David.
O cow confort é un dos puntos principais que definen á Ganadería Bourio, xunto á boa xenética e á alimentación de calidade.
Precisamente, pensando no benestar das súas vacas deron o paso ao muxido robotizado. “Queríamos conseguir un terceiro muxido e, en
consecuencia, aumentar a produción”, explica.
Antes traballaban cunha sala de muxido antiga, con medidores volumétricos e 20 puntos de muxido, pero en febreiro de 2022 comezaron a muxir con dous robots. “O robot permítenos máis flexibilidade, mellor manexo e un terceiro muxido que repercute directamente na produción e na saúde do ubre”, detalla David.
As vacas móxense unha media de 2,9 veces ao día, o que lles permite “estar menos tempo con leite no ubre”. Ademais, o rexistro exhaustivo de datos sobre os animais achégalles un maior control da súa actividade e dos celos, sobre todo cando non están na granxa, son capaces de anticiparse a moitos problemas e de detectar celos que non verían.
REPRODUTIVO
Para optimizar o espazo e os recursos, externalizaron a recría hai moitos anos, “desde que comezou a traballar o Rancho Las Nieves”. Aos 15 días de vida, as xatas marchan de
Castropol a Zaragoza e volven uns dous meses antes do parto. “Non temos espazo suficiente, base territorial nin man de obra extra para facelo nós. Externalizar é máis cómodo, garántenos un bo manexo e ofrécenos unha solución a esa problemática”, detalla David.
Cando nace un novo xato mantéñeno 15 días nun box individual. Subminístranlle calostro da nai os tres primeiros días e, despois, aliméntano con leite composto.
En canto á reprodución, están a conseguir unha media de 1,2 inseminacións por preñez en xovencas e de 1,9 en vacas, cun intervalo entre partos moi controlado de 365 días: “Usamos os colares para a detección de celos, aínda que tamén botamos man da sincronización cando fai falta”.
As xovencas están a ser inseminadas aos 13 meses de media, “dependendo da súa condición corporal” e están a lograr unha media de 22,9 meses ao primeiro parto. A media de número de partos do rabaño é de 2,5 por vaca.
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Servicio COMERCIAL
629 64 02 61
Servicio COMERCIAL 629 64 02 61
Servicio TÉCNICO 656 83 30 80
Servicio TÉCNICO
Servicio TÉCNICO
656 83 30 80
656 83 30 80
commercial@serval.fr
Servicio COMERCIAL 629 64 02 61 commercial@serval.fr
commercial@serval.fr
CONTÁCTENOS !
O progreso xenético en Ganadería Bourio foi sempre un factor fundamental para conseguir, como di David, “animais sans, fortes e cada vez máis lonxevos”, sen perder nunca de vista as altas producións, tanto en litros de leite como en calidades, nin a morfoloxía.
A todo iso, desde que robotizaron o muxido, engadiron varios criterios máis, que lles permiten ser máis eficientes e optimizar mellor o seu rabaño e os seus rendementos. “Poñemos moita énfase –indica– en ter animais con bos ubres, velocidade de muxido e morfoloxía adaptada ao robot”. Entre sementais xenómicos e probados non fan apenas diferenza, máis ben fíxanse en se cumpren cos trazos que buscan. Se un touro concreto lles funciona ben e segue estando dispoñible, non o descartan por ser probado.
Usan seme sexado para a primeira inseminación de todas as xovencas, convencional para o segundo intento e cruzamento con carne a partir da terceira inseminación. Nas vacas poñen convencional as tres primeiras veces e, se non hai preñez, repiten con carne. “Para o cruzamento decantámonos por azul belga, porque sae máis económico, ou angus, porque achega bastante fertilidade”, afirma.
Todos os cruzamentos e os xatos véndense e o resto da recría queda na gandería, porque “estamos descartando aqueles animais que se adaptan peor ao muxido robotizado e, no proceso desa limpeza, absorbemos toda a nosa recría”.
A día de hoxe, teñen unha media morfolóxica de 80,2 puntos.
BASE TERRITORIAL E ALIMENTACIÓN KM0
Ganadería Bourio xestiona unhas 60 hectáreas de terreo arredor da nave, o que lles permite obter as súas propias forraxes con custos mínimos e grandes rendementos. Destinan unhas 40 ha á rotación de cultivos de millo e mesturas de cereais, avea e leguminosas ou raigrás.
O seu costume fora desde sempre o cultivo de raigrás, porque “faciamos un corte e dábanos grandes cantidades de alimento”, pero as esixencias da Política Agraria Común fixéronlles dar o paso á alternancia con cultivos de cereais mesturados con leguminosas e avea. “Probamos un
“BUSCAMOS
ano e comprobamos que podiamos conseguir altas producións con importantes calidades e decidimos reservar máis terreo para mellorar as nosas racións”, aclara David, quen confirma que continúan facendo un só corte para o raigrás e para este tipo de mestura, cultivos que ensilan en conxunto.
Para o millo teñen que xogar moito coa altitude das súas fincas: “Nas zonas de menor altitude estamos sementando un ciclo 500 e nas máis altas, un 400 un pouco longo, para así poder recollelo nos mesmos días”.
Grazas a esta estratexia, logran uns rendementos medios de 50 toneladas por hectárea en millo e 25 t/ha en herba. Ademais, aproveitan o xu-
esixencias da PAC fixéronlles dar o paso á
rro como fertilizante, o que lles permite baleirar as fosas e pechar o ciclo sen necesidade doutras xestións. Segundo David, “botamos xurro nas fincas cando se vai sementar o millo ou a herba e, no inverno, facemos outra pasada a maiores para reducir a cantidade de químicos”.
Para as tarefas das campañas, botan man de empresas externas, eles mesmos só teñen a maquinaria básica para os labores diarios da granxa.
Tanquesverticales Tanqueshorizontales Unidadesderefrigeración Preenfriadoresdetubos Preenfriadoresdeplacas Recuperadoresdecalor Controladoresdegranja Generadoresdefrío
“ESTAMOS
CENTRÁNDONOS EN AUMENTAR A PRODUCIÓN POR HECTÁREA E MELLORAR O VALOR NUTRITIVO DAS FORRAXES, POÑENDO O PUNTO DE MIRA NA SÚA DIXESTIBILIDADE”
Desde cando traballa nesta gandería?
O Departamento de Alimentación de CLUN leva traballando con Ganadería Bourio desde 2010. Antes, xestionábao o meu compañeiro Ángel Miranda e, cando el deixou de facer os labores de alimentación, comecei eu a traballar con Javier e con David, no ano 2020.
En que consiste o seu asesoramento?
Temos pautadas visitas cunha periodicidade mensual, nas cales revisamos e analizamos os datos, sacamos mostras de frontes e de unifeed e realizamos un repaso visual dos animais: condición corporal, saúde podal… Adoitamos fixarnos moito tamén no enchido ruminal das vacas secas.
Que racións están a administrar?
Na ración de lactación estamos cunha base forraxeira grande, utilizando na súa maior parte o silo de millo. En función da analítica traballamos cunha marxe de entre 28 e 32 quilos de silo de millo. Despois, como segundo ingrediente utilizamos o silo de herba, arredor de 8 ou 12 quilos e, por último, o concentrado, entre 7,5 e 8 quilos. Puntualmente, cando se dá un ano de seca e de baixa produción ou a calidade do silo de herba non acompaña, recorremos a utilizar algo de alfalfa, entre un e dous quilos.
Na ración de secas e xovencas preparto, evitamos utilizar o silo de herba e utilizamos unha cantidade aproximada de 12 quilos de silo de millo, 6 quilos de palla de cebada e arredor de 3,5 kg de concentrado específico de vacas secas.
Son forraxes propias da explotación, porque conseguen moi boa calidade e en cantidade.
Como foi a adaptación ao robot? Que estratexias seguiron?
Aquí empezouse dun xeito un pouco diferente ao das demais granxas, porque xusto coincidiu o arranque e o período de adestramento no Nadal, e Javier e David non querían comezar a muxir cos robots xusto nesas datas. Entón, o período de adestramento durou máis do normal. Estiveron arredor dun mes ou mes e medio comendo só penso, o que fixo que, cando comezaron, as vacas asistisen moi facilmente ao robot.
Usamos curvas de alimentación diferentes en primíparas e en adultas. Temos unha primeira curva que traballa cunha cantidade fixa en función dos días en leite e, no momento en que os animais alcanzan o pico, damos penso en función da produción.
Están intentando mellorar algún aspecto?
Estamos centrados en dous asuntos: aumentar a produción por hectárea e mellorar o valor nutritivo das forraxes, poñendo o foco na súa dixestibilidade.
Que importancia ten a calidade das forraxes?
Como dicía, por unha banda, estamos intentando maximizar a produción por hectárea, para ter un menor custo de forraxe na ración, por quilo ou por tonelada; por outra, mellorar a dixestibilidade e o valor nutricional vainos proporcionar unha maior produtividade nos animais. Polo tanto, todo iso achegará un menor custo de produción por litro.
Por que cre necesario este tipo de asesoramento? Como pode mellorar a rendibilidade? En definitiva, maximizar a produción, mellorar a dixestibilidade, aumentar a produción por hectárea e centrarnos tamén no manexo para ter unha maior produción vitalicia facilitará conseguir un maior beneficio e unha maior marxe. Ao final, as ganderías son empresas e o que buscamos é rendibilidade.
“AÍNDA QUE AGORA ESTAMOS NUN MOMENTO DE PREZOS BASTANTE ESTABLE E CÓMODO PARA NÓS, TEMOS QUE ESTAR PENDENTES DO QUE POIDA VIR”
A base da alimentación das vacas produtoras de Bourio é unha ración unifeed que mestura forraxes e concentrado, e que se complementa co penso subministrado no robot. No momento da nosa visita, esta ración estaba composta por 30 kg de silo de millo, 12 kg de silo de herba e 8 kg de concentrado. A media de penso proporcionado nas entradas ao robot era de 4 kg diarios.
Pola súa parte, as vacas secas comen outra preparación con 12 kg de silo de millo, 6 kg de palla e 3 kg de penso.
Ambas as racións son elaboradas polo carro da cooperativa CLUN, á que pertencen. A de produción realízase e repártese todos os días e a das secas, cada dous.
Ademais de ser socios de CLUN, tamén o son da cooperativa asturiana Campoastur, á que venden toda a súa produción. “Agora mesmo nos están pagando 47 céntimos por litro máis as primas por calidades e por produción”, indica David.
Campoastur é un primeiro comprador que vende a outras empresas, como Lactiber, en León, e a varias queixerías asturianas.
“Aínda que agora estamos nun momento de prezos bastante estable e cómodo para nós, temos que estar pendentes do que poida vir”, alerta o gandeiro. “É certo que cada día pechan máis explotacións, pero eu creo que este é un sector con futuro a longo prazo”.
A pesar do crecemento e da modernización, David non planea ampliar a curto prazo. “O noso obxectivo agora non é medrar máis, senón consolidar o que temos, mellorar o manexo, o benestar animal, e manter a rendibilidade e vivir con calidade de vida. Medrar por medrar –engade–non sempre é a mellor opción”.
O que si ten en mente son dous posibles cambios: os equipos de frío, “porque os que temos se están a quedar pequenos”, e os cubículos flexibles, “para seguir premiando o confort dos nosos animais”.
A de gandeiro é unha profesión que lle gustou a David desde sempre, polo que ver que o traballo ben feito dá resultados motívao a confiar nun futuro con grandes éxitos.
Así, Ganadería Bourio é o reflexo dunha nova xeración de gandeiros novos, formados e comprometidos, que apostan por un modelo produtivo eficiente, responsable e sostible.
Nuestrossistemasderefrigeración combinanlosventiladoresylasduchas (micro-irrigación)conelfindeconseguir bajarlatemperaturacorporaldelos animales.
Setratadeunsistemaefectivoqueestá basadoenunmétodocientífico desarrolladohacemásde15añosque garantizareducirel estréstérmico que sufrenlosanimales.
Graciasalmojadoyposteriorsecadopor ventilaciónforzadadellomodelavaca, maximizamos elefectode enfriamiento.
ELOBJETIVOESACTUARSOBRELOS ANIMALES,NOSOBREELESTABLOYEL AMBIENTE
¿QUÉBENEFICIOSOBTENEMOS?
Mejorael BIENESTARANIMAL y la PRODUCCIÓN
La ingestasemantieneconstante
Semantieneconstantela calidad delaleche
Seminimizalas perdidasdefertilidad
¿QUIERESQUEANALICEMOSTU CASO?
www.etxeholz.cometxeholz@etxeholz.com
PRODUCIÓN
Animais en total: 210
Vacas en muxidura: 120
L/vaca/día: 38,5
Graxa: 4,00 %
Proteína: 3,50 %
INSTALACIÓNS
Muxido: 2 robots
Media de número de muxidos: 2,9
Camas de produtoras: carbonato e serraduras
Camas de secas e próximas ao parto: cama quente
Fosas: unha cuberta
Capacidade: 1.200.000 litros
REPRODUCIÓN E XENÉTICA
Recría externalizada: Rancho Las Nieves
Media de idade na 1.ª inseminación: 13 meses
Media de inseminacións por preñez: 1,2 en xovencas e 1,9 en vacas
Media de número de partos: 2,5
Parámetros con prioridade: produción, saúde, ubres e velocidade de muxido
60 ha
Tres cultivos:
- Millo
- Raigrás
- Mestura de cereais, avea e leguminosas
Racións:
- Vacas de produción: 30 kg de silo de millo, 12 kg de silo de herba e 8 kg de concentrado. O robot proporciónalles a maiores unha media de 4 kg de penso
- Vacas secas: 12 kg de silo de millo, 6 kg de palla e 3 kg de concentrado
VENDA DO LEITE
Campoastur
Prezo do leite: 0,47 cts./l máis primas por calidades e produción
No número anterior de Vaca Pinta publiquei o artigo titulado “Un cóctel de anticorpos”. Nesta segunda entrega seguirei falando de cócteles, pero, neste caso, de inmunidade.
Antón Camarero Veterinario de Adial
Se o manexo do calostro, a hixiene e a alimentación se fan ben, a xanela será máis estreita e, daquela, as xatas máis sas. Pola contra, se non se cumpren estas medidas, teremos menos anticorpos, máis microbios e máis xatas enfermas.
Outro factor importante é que os recentemente nados son moi sensibles ao frío e hai que impedir as correntes de aire e dotalos dunha boa cama de palla que impida a hipotermia.
Xa sabedes que a cantidade de anticorpos durante os primeiros días de vida son “fabas contadas” e tamén que a inmunidade dos xatos depende do número de anticorpos que pasan por vía dixestiva ao torrente circulatorio nas primeiras horas de vida. Estes anticorpos dependen, á súa vez, da calidade e cantidade de calostro inxerido e de que a súa subministración sexa precoz (para aproveitar a permeabilidade transitoria do epitelio do intestino).
Cando a hixiene é de ciente, enfrontamos os anticorpos a gran cantidade de xermes, as defensas esgótanse e isto permite que se produza unha infección. Manter secas e limpas as camas, as mamadeiras, os cubos de auga e de comida reduce a multiplicación de bacterias, e así afórrase en anticorpos.
Inmunidade
Nas grá cas superiores, vemos como vai aparecendo a inmunidade activa propia do xato. Mentres, a inmunidade pasiva (obtida do calostro) desaparece e vanse esgotando os anticorpos calostrais. Hai un espazo de tempo no que a inmunidade pasiva está a desaparecer e a activa non está aínda consolidada. A este espazo denomínaselle ‘xanela de risco’.
A perda da calor corporal é o resultado non só das baixas temperaturas senón tamén da in uencia dunha humidade relativa alta e das correntes de aire. Un bo niño de palla seca, ademais de dotar de comodidade as xatiñas, impide a perda de calor e a aparición do estrés (o estrés atrasa a aparición da inmunidade activa). Este ambiente seco reduce a multiplicación de bacterias, co que
MANTER SECAS E LIMPAS AS CAMAS, AS MAMADEIRAS, OS CUBOS DE AUGA E DE COMIDA REDUCE A MULTIPLICACIÓN DE BACTERIAS, E ASÍ AFÓRRASE EN ANTICORPOS
E que síntomas observamos no xato? Pois que os seus ollos se afunden nas concas e a pel perde elasticidade (tras un belisco na zona das costelas, a pel tarda moito en volver ao seu estado inicial). Para coñecer o nivel de deshidratación que sofre unha xata, existen escalas que valoran ambos os síntomas e cuali can o grao de deshidratación que está a sufrir o animal.
Outro síntoma patognomónico (os que por si sós son su cientes para diagnosticar unha enfermidade) é a “depilación” das nádegas debido á acidez das feces. Cando visito unha granxa e observo moitas xatas “peladas”, relaciónoo directamente cun problema grave de diarreas.
Pneumonía
diminúe a contaminación. Hai unha escala para avaliar a calidade da cama: aquela con maior puntuación é na que non se lle ven as patas á xata, coma se estivese nun niño. O uso de pezas de abrigo (coma as mantiñas) nos meses invernais é tamén unha boa axuda para evitar as perdas de calor.
Diarrea
O maior risco para un xato acabado de nacer é sufrir unha diarrea, xa que lle pode provocar deshidratación e, se é moi severa, mesmo a morte. Cando isto ocorre, a achega de auga aos órganos periféricos (coma a pel e os ollos) queda restrinxida para que o cerebro ou o corazón sigan funcionando.
Así como as diarreas se presentan nos primeiros días do nacemento, as pneumonías adoitan tardar máis en aparecer. Aínda que o seu contaxio tamén é nos primeiros días, estas quedan latentes, sen sintomatoloxía. Os bos niveis de anticorpos achegados polo calostro nos primeiros días conteñen esta ameaza. Colabora con este atraso das manifestacións respiratorias o feito de que os ruminantes reprimen a tose. Este trazo considérase como un instinto atávico para non manifestar febleza
fronte aos depredadores e converterse en presas fáciles.
A desteta provoca unha nova situación de estrés onde baixan as defensas e se multiplican os microbios. Aparecen entón a tose e outros síntomas respiratorios que xa non son capaces de reprimir. Os ruminantes e outros animais presas habituais dos depredadores reprimen a tose para disimular e non dar pistas de que son presas fáciles. Como curiosidade cóntovos que, para avaliar o estado das enfermidades respiratorias nos galiñeiros, os veterinarios dan unhas palmadas fortes e as galiñas asústanse e calan. Se hai un problema respiratorio, as enfermas interrompen o silencio, pois non poden reprimir máis tempo a tose. O número de golpes de tose dálles unha idea do estado dos seus pulmóns.
AGRADECEMENTOS
Quero agradecerlle a Cristina Pilar Pousada, veterinaria de Coren (https:// www.coren.es/conocenos/grupo-coren/) e especialista en pediatría de vacún, as súas aclaracións, que me axudaron a confeccionar este artigo.
Roberto Barili, Especialista de Servicios Genéticos de ABS España desentraña las claves sobre el reciente cambio de base en EE.UU; ¿qué es el cambio de base?, ¿qué implicaciones tiene para tu negocio?, ¿qué cambios observarás? así como la forma correcta de interpretar los resultados de dicho cambio.
Roberto Barili, Especialista de Servicios Genéticos de ABS España desentraña las claves sobre el reciente cambio de base en EE.UU; ¿qué es el cambio de base?, ¿qué implicaciones tiene para tu negocio?, ¿qué cambios observarás? así como la forma correcta de interpretar los resultados de dicho cambio.
¿QUÉ ES EL CAMBIO DE BASE?
¿QUÉ ES EL CAMBIO DE BASE?
Roberto Barili, Especialista de Servicios Genéticos de ABS España desentraña las claves sobre el reciente cambio de base en EE.UU; ¿qué es el cambio de base?, ¿qué implicaciones tiene para tu negocio?, ¿qué cambios observarás? así como la forma correcta de interpretar los resultados de dicho cambio.
¿QUÉ ES EL CAMBIO DE BASE?
» Un cambio de base es como un boletín de notas sobre los progresos genéticos realizados.Es una recalibración de la media de la población de la raza para que se ajuste más a la población actual y tenga en cuenta el progreso genético.
» Un cambio de base es como un boletín de notas sobre los progresos genéticos realizados.Es una recalibración de la media de la población de la raza para que se ajuste más a la población actual y tenga en cuenta el progreso genético.
» Un cambio de base es como un boletín de notas sobre los progresos genéticos realizados.Es una recalibración de la media de la población de la raza para que se ajuste más a la población actual y tenga en cuenta el progreso genético.
» En Estados Unidos, la base PTA actual incluye las vacas lecheras nacidas en 2015, ya que la anterior revisión de la base se realizó en 2020. El cambio de base de abril de 2025 afectará a las vacas lecheras nacidas en 2020.
» En Estados Unidos, la base PTA actual incluye las vacas lecheras nacidas en 2015, ya que la anterior revisión de la base se realizó en 2020. El cambio de base de abril de 2025 afectará a las vacas lecheras nacidas en 2020.
» En Estados Unidos, la base PTA actual incluye las vacas lecheras nacidas en 2015, ya que la anterior revisión de la base se realizó en 2020. El cambio de base de abril de 2025 afectará a las vacas lecheras nacidas en 2020.
» En el Reino Unido, el cambio de base tiene en cuenta la media de los méritos genéticos de las vacas nacidas a lo largo de un periodo de cuatro años, con el fin de ajustarse a la media de la raza. La base actualizada de abril de 2025 reflejará la media de las vacas nacidas entre 2017 y 2020.
» En el Reino Unido, el cambio de base tiene en cuenta la media de los méritos genéticos de las vacas nacidas a lo largo de un periodo de cuatro años, con el fin de ajustarse a la media de la raza. La base actualizada de abril de 2025 reflejará la media de las vacas nacidas entre 2017 y 2020.
» En el Reino Unido, el cambio de base tiene en cuenta la media de los méritos genéticos de las vacas nacidas a lo largo de un periodo de cuatro años, con el fin de ajustarse a la media de la raza. La base actualizada de abril de 2025 reflejará la media de las vacas nacidas entre 2017 y 2020.
» Los ajustes del cambio de base son importantes para garantizar que las evaluaciones genéticas sigan siendo coherentes, comparando los animales actuales con una referencia más reciente en lugar de con medias históricas.
» Los ajustes del cambio de base son importantes para garantizar que las evaluaciones genéticas sigan siendo coherentes, comparando los animales actuales con una referencia más reciente en lugar de con medias históricas.
» Los ajustes del cambio de base son importantes para garantizar que las evaluaciones genéticas sigan siendo coherentes, comparando los animales actuales con una referencia más reciente en lugar de con medias históricas.
¿CUÁLES SON LAS DIFERENCIAS ENTRE UN CAMBIO DE BASE QUE SE PRODUCE CADA CINCO AÑOS FRENTE A UNO ANUAL?
¿CUÁLES SON LAS DIFERENCIAS ENTRE UN CAMBIO DE BASE QUE SE PRODUCE CADA CINCO AÑOS FRENTE A UNO ANUAL?
¿CUÁLES SON LAS DIFERENCIAS ENTRE UN CAMBIO DE BASE QUE SE PRODUCE CADA CINCO AÑOS FRENTE A UNO ANUAL?
» Actualizar la base cada cinco años proporciona una comparación constante y te permite ver el progreso genético que se está haciendo. Sin embargo, a medida que nos alejamos del año base, es importante recordar que se están estimando animales basándose en una media que está por detrás genéticamente de lo que es el rebaño actual. En consecuencia, un cambio de base anual proporciona una base relevante actualizada, pero puede que no sientas, veas o aprecies el progreso a lo largo del tiempo como resultado de una actualización anual.
» Actualizar la base cada cinco años proporciona una comparación constante y te permite ver el progreso genético que se está haciendo. Sin embargo, a medida que nos alejamos del año base, es importante recordar que se están estimando animales basándose en una media que está por detrás genéticamente de lo que es el rebaño actual. En consecuencia, un cambio de base anual proporciona una base relevante actualizada, pero puede que no sientas, veas o aprecies el progreso a lo largo del tiempo como resultado de una actualización anual.
¿QUÉ REPERCUSIONES TIENE EL CAMBIO DE BASE?
» Actualizar la base cada cinco años proporciona una comparación constante y te permite ver el progreso genético que se está haciendo. Sin embargo, a medida que nos alejamos del año base, es importante recordar que se están estimando animales basándose en una media que está por detrás genéticamente de lo que es el rebaño actual. En consecuencia, un cambio de base anual proporciona una base relevante actualizada, pero puede que no sientas, veas o aprecies el progreso a lo largo del tiempo como resultado de una actualización anual.
¿QUÉ REPERCUSIONES TIENE EL CAMBIO DE BASE?
¿QUÉ REPERCUSIONES TIENE EL CAMBIO DE BASE?
» Con este cambio de base, es posible que se note más el impacto debido a la enorme cantidad de avances genéticos que ha logrado la industria. ¡El progreso es realmente digno de celebración!
» Con este cambio de base, es posible que se note más el impacto debido a la enorme cantidad de avances genéticos que ha logrado la industria. ¡El progreso es realmente digno de celebración!
» Como recordatorio, este cambio de base afecta a todos los animales, no sólo a los sementales ABS.
» Con este cambio de base, es posible que se note más el impacto debido a la enorme cantidad de avances genéticos que ha logrado la industria. ¡El progreso es realmente digno de celebración!
» Como recordatorio, este cambio de base afecta a todos los animales, no sólo a los sementales ABS.
» Como recordatorio, este cambio de base afecta a todos los animales, no sólo a los sementales ABS.
» Debido a la cantidad de cambios realizados, es posible que desees volver a evaluar los niveles necesarios para ciertos rasgos después del cambio de base de EE.UU., como el Recuento de Células Somáticas, la Tasa de Preñez de las Hijas, la Tasa de Concepción de las Vacas, la Estatura, la Angulosidad, la Colocación de los Pezones Traseros y la Anchura de la Ubre Posterior.
» Debido a la cantidad de cambios realizados, es posible que desees volver a evaluar los niveles necesarios para ciertos rasgos después del cambio de base de EE.UU., como el Recuento de Células Somáticas, la Tasa de Preñez de las Hijas, la Tasa de Concepción de las Vacas, la Estatura, la Angulosidad, la Colocación de los Pezones Traseros y la Anchura de la Ubre Posterior.
¿QUÉ ES IMPORTANTE TENER EN CUENTA TRAS ESTE CAMBIO DE BASE?
» Debido a la cantidad de cambios realizados, es posible que desees volver a evaluar los niveles necesarios para ciertos rasgos después del cambio de base de EE.UU., como el Recuento de Células Somáticas, la Tasa de Preñez de las Hijas, la Tasa de Concepción de las Vacas, la Estatura, la Angulosidad, la Colocación de los Pezones Traseros y la Anchura de la Ubre Posterior.
¿QUÉ ES IMPORTANTE TENER EN CUENTA TRAS ESTE CAMBIO DE BASE?
¿QUÉ ES IMPORTANTE TENER EN CUENTA TRAS ESTE CAMBIO DE BASE?
» La genética no ha cambiado; los animales en sí no han cambiado. Lo que ha cambiado es cómo vemos la superioridad genética de un animal en relación con la nueva base.
» La genética no ha cambiado; los animales en sí no han cambiado. Lo que ha cambiado es cómo vemos la superioridad genética de un animal en relación con la nueva base.
» Para aquellos que utilicen Rasgos de Tipo Holstein, la forma lineal seguirá siendo la misma.
» La genética no ha cambiado; los animales en sí no han cambiado. Lo que ha cambiado es cómo vemos la superioridad genética de un animal en relación con la nueva base.
» Para aquellos que utilicen Rasgos de Tipo Holstein, la forma lineal seguirá siendo la misma.
» El cambio de base pone de manifiesto que se sigue progresando genéticamente, ya que se trata del mayor progreso entre un cambio de base y otro que ha habido nunca.
» Para aquellos que utilicen Rasgos de Tipo Holstein, la forma lineal seguirá siendo la misma.
» El cambio de base pone de manifiesto que se sigue progresando genéticamente, ya que se trata del mayor progreso entre un cambio de base y otro que ha habido nunca.
» El cambio de base pone de manifiesto que se sigue progresando genéticamente, ya que se trata del mayor progreso entre un cambio de base y otro que ha habido nunca.
» Tus decisiones de selección genética deben centrarse en tu mercado lácteo, tus instalaciones, tu sistema de manejo, y tus objetivos operativos.
» Tus decisiones de selección genética deben centrarse en tu mercado lácteo, tus instalaciones, tu sistema de manejo, y tus objetivos operativos.
» Tus decisiones de selección genética deben centrarse en tu mercado lácteo, tus instalaciones, tu sistema de manejo, y tus objetivos operativos.
¿POR
¿POR QUÉ ES IMPORTANTE
¿POR QUÉ ES IMPORTANTE QUE LOS CRITERIOS DE LOS USUARIOS ESTÉN AL TANTO DEL CAMBIO DE BASE?
» Debido al cambio de base, es fundamental que los productores que seleccionen en función de criterios ajusten sus umbrales. ¿Por qué? Con los cambios en algunos rasgos, la no actualización podría resultar en que no haya suficientes de los mejores toros para la selección. Para los productores que utilizan datos y pruebas de EE.UU., este cambio de base tendrá un gran impacto en las explotaciones lecheras que utilizan criterios para su selección genética.
» Debido al cambio de base, es fundamental que los productores que seleccionen en función de criterios ajusten sus umbrales. ¿Por qué? Con los cambios en algunos rasgos, la no actualización podría resultar en que no haya suficientes de los mejores toros para la selección. Para los productores que utilizan datos y pruebas de EE.UU., este cambio de base tendrá un gran impacto en las explotaciones lecheras que utilizan criterios para su selección genética.
» Debido al cambio de base, es fundamental que los productores que seleccionen en función de criterios ajusten sus umbrales. ¿Por qué? Con los cambios en algunos rasgos, la no actualización podría resultar en que no haya suficientes de los mejores toros para la selección. Para los productores que utilizan datos y pruebas de EE.UU., este cambio de base tendrá un gran impacto en las explotaciones lecheras que utilizan criterios para su selección genética.
¿EN CUÁNTO DEBEN AJUSTAR SUS CRITERIOS LOS GANADEROS?
» Debido al cambio de base, es fundamental que los productores que seleccionen en función de criterios ajusten sus umbrales. ¿Por qué? Con los cambios en algunos rasgos, la no actualización podría resultar en que no haya suficientes de los mejores toros para la selección. Para los productores que utilizan datos y pruebas de EE.UU., este cambio de base tendrá un gran impacto en las explotaciones lecheras que utilizan criterios para su selección genética.
¿EN
¿EN CUÁNTO DEBEN AJUSTAR SUS CRITERIOS LOS GANADEROS?
¿EN CUÁNTO DEBEN AJUSTAR SUS CRITERIOS LOS GANADEROS?
» Cuando ajustes tus criterios, te sugerimos que alinees tus umbrales con el cambio de base. Por ejemplo, si estabas seleccionando un semental de +1.000 lbs. en leche basado en la evaluación genética de EE.UU. antes del cambio de base, ahora puedes seleccionar un toro de +250 lbs. en leche y aún así obtener el mismo valor genético.
» Cuando ajustes tus criterios, te sugerimos que alinees tus umbrales con el cambio de base. Por ejemplo, si estabas seleccionando un semental de +1.000 lbs. en leche basado en la evaluación genética de EE.UU. antes del cambio de base, ahora puedes seleccionar un toro de +250 lbs. en leche y aún así obtener el mismo valor genético.
» Cuando ajustes tus criterios, te sugerimos que alinees tus umbrales con el cambio de base. Por ejemplo, si estabas seleccionando un semental de +1.000 lbs. en leche basado en la evaluación genética de EE.UU. antes del cambio de base, ahora puedes seleccionar un toro de +250 lbs. en leche y aún así obtener el mismo valor genético.
¿CÓMO MINIMIZA UN ÍNDICE PERSONALIZADO U OTRO ÍNDICE DE LA INDUSTRIA EL EFECTO DE UN CAMBIO DE BASE?
» Cuando ajustes tus criterios, te sugerimos que alinees tus umbrales con el cambio de base. Por ejemplo, si estabas seleccionando un semental de +1.000 lbs. en leche basado en la evaluación genética de EE.UU. antes del cambio de base, ahora puedes seleccionar un toro de +250 lbs. en leche y aún así obtener el mismo valor genético.
¿CÓMO MINIMIZA UN ÍNDICE PERSONALIZADO U OTRO ÍNDICE DE LA INDUSTRIA EL EFECTO DE UN CAMBIO DE BASE?
¿CÓMO MINIMIZA UN ÍNDICE PERSONALIZADO U OTRO ÍNDICE DE LA INDUSTRIA EL EFECTO DE UN CAMBIO DE BASE?
¿CÓMO MINIMIZA UN ÍNDICE PERSONALIZADO U OTRO ÍNDICE DE LA INDUSTRIA EL EFECTO DE UN CAMBIO DE BASE?
» El diseño de un índice ayuda a minimizar el efecto de un cambio de base porque no se basa en criterios específicos y tiene en cuenta el cambio automáticamente. El ranking de un toro no cambiará en un índice, y los clientes dispondrán de una genética más rentable.
» El diseño de un índice ayuda a minimizar el efecto de un cambio de base porque no se basa en criterios específicos y tiene en cuenta el cambio automáticamente. El ranking de un toro no cambiará en un índice, y los clientes dispondrán de una genética más rentable.
» El diseño de un índice ayuda a minimizar el efecto de un cambio de base porque no se basa en criterios específicos y tiene en cuenta el cambio automáticamente. El ranking de un toro no cambiará en un índice, y los clientes dispondrán de una genética más rentable.
» El diseño de un índice ayuda a minimizar el efecto de un cambio de base porque no se basa en criterios específicos y tiene en cuenta el cambio automáticamente. El ranking de un toro no cambiará en un índice, y los clientes dispondrán de una genética más rentable.
» Además, se ha demostrado que la selección genética basada en un índice conduce a un progreso genético más rápido en comparación con la selección por criterios.
» Además, se ha demostrado que la selección genética basada en un índice conduce a un progreso genético más rápido en comparación con la selección por criterios.
» Además, se ha demostrado que la selección genética basada en un índice conduce a un progreso genético más rápido en comparación con la selección por criterios.
¿CÓMO ES EL CAMBIO DE FORMULACIÓN PARA EL MÉRITO NETO NM$?
» Además, se ha demostrado que la selección genética basada en un índice conduce a un progreso genético más rápido en comparación con la selección por criterios.
¿CÓMO ES EL CAMBIO DE FORMULACIÓN PARA EL MÉRITO NETO NM$?
¿CÓMO ES EL CAMBIO DE FORMULACIÓN PARA EL MÉRITO NETO NM$?
¿CÓMO ES EL CAMBIO DE FORMULACIÓN PARA EL MÉRITO NETO NM$?
» Se estima que el NM$ bajará unos 450 puntos y volverá a tener tres dígitos y comenzará con seis, siete u ocho.
» Se estima que el NM$ bajará unos 450 puntos y volverá a tener tres dígitos y comenzará con seis, siete u ocho.
» Se estima que el NM$ bajará unos 450 puntos y volverá a tener tres dígitos y comenzará con seis, siete u ocho.
» Se estima que el NM$ bajará unos 450 puntos y volverá a tener tres dígitos y comenzará con seis, siete u ocho.
» No se han añadido nuevos rasgos, pero se han realizado varias actualizaciones de rasgos ya existentes. La nueva formulación incluye:
» No se han añadido nuevos rasgos, pero se han realizado varias actualizaciones de rasgos ya existentes. La nueva formulación incluye:
» No se han añadido nuevos rasgos, pero se han realizado varias actualizaciones de rasgos ya existentes. La nueva formulación incluye:
» No se han añadido nuevos rasgos, pero se han realizado varias actualizaciones de rasgos ya existentes. La nueva formulación incluye:
• Aumento de peso en Leche y Grasa
• Aumento de peso en Leche y Grasa
• Aumento de peso en Leche y Grasa
• Reducción en Proteínas
• Aumento de peso en Leche y Grasa
• Reducción en Proteínas
• Reducción en Proteínas
• Reducción en Proteínas
• Más énfasis en las vacas de menor peso, lo que repercute en la Estructura
• Más énfasis en las vacas de menor peso, lo que repercute en la Estructura
• Más énfasis en las vacas de menor peso, lo que repercute en la Estructura
• Menor peso total de los rasgos de Fertilidad como la Tasa de Preñez de las Hijas
• Más énfasis en las vacas de menor peso, lo que repercute en la Estructura
• Menor peso total de los rasgos de Fertilidad como la Tasa de Preñez de las Hijas
• Menor peso total de los rasgos de Fertilidad como la Tasa de Preñez de las Hijas
• Menor peso total de los rasgos de Fertilidad como la Tasa de Preñez de las Hijas
• Mayor énfasis en la Tasa de Preñez de las Vacas
• Mayor énfasis en la Tasa de Preñez de las Vacas
• Mayor énfasis en la Tasa de Preñez de las Vacas
• Mayor énfasis en la Tasa de Preñez de las Vacas
» Para los clientes con un mercado de leche más centrado en la Proteína, esta actualización en el Mérito Neto
» Para los clientes con un mercado de leche más centrado en la Proteína, esta actualización en el Mérito Neto
obligarles a seleccionar animales que no ayuden a alcanzar sus objetivos. El uso de una herramienta como el Mérito Quesero o un Índice Personalizado podría ser una mejor alternativa para su selección genética.
» Para los clientes con un mercado de leche más centrado en la Proteína, esta actualización en el Mérito Neto $ podría obligarles a seleccionar animales que no ayuden a alcanzar sus objetivos. El uso de una herramienta como el Mérito Quesero o un Índice Personalizado podría ser una mejor alternativa para su selección genética.
» Para los clientes con un mercado de leche más centrado en la Proteína, esta actualización en el Mérito Neto $ podría obligarles a seleccionar animales que no ayuden a alcanzar sus objetivos. El uso de una herramienta como el Mérito Quesero o un Índice Personalizado podría ser una mejor alternativa para su selección genética.
Puntuación Final 0,58
Altura Ubre Posterior 1,05
obligarles a seleccionar animales que no ayuden a alcanzar sus objetivos. El uso de una herramienta como el Mérito Quesero o un Índice Personalizado podría ser una mejor alternativa para su selección genética.
Estatura 0,34
Puntuación Final 0,58
Puntuación Final 0,58
Estatura 0,34
Fortaleza 0,03
Puntuación Final 0,58
Estatura 0,34
Fortaleza 0,03
Angulosidad 0,44
Estatura 0,34
Fortaleza 0,03
Angulosidad 0,44
Capacidad 0,00
Fortaleza 0,03
Angulosidad 0,44
Patas Vista Lateral -0,01
Capacidad 0,00
Angulosidad 0,44
Capacidad 0,00
Capacidad 0,00
Patas Vista Posterior 0,20
Patas Vista Lateral -0,01
Patas Vista Lateral -0,01
Patas Vista Lateral -0,01
Patas Vista Posterior 0,20
Ángulo de Grupa -0,02
Patas Vista Posterior 0,20
Ángulo de Grupa -0,02
Ángulo de Grupa -0,02
Ancho de Grupa 0,25
Ancho de Grupa 0,25
Inserción Ubre Anterior 0,92 RASGO HOLSTEIN
Patas Vista Posterior 0,20 Ángulo de Grupa -0,02
Ancho de Grupa 0,25
Inserción Ubre Anterior 0,92
Ancho de Grupa 0,25
Inserción Ubre Anterior 0,92
Inserción Ubre Anterior 0,92
Anchura Ubre Posterior 0,95
Altura Ubre Posterior 1,05
Altura Ubre Posterior 1,05
Anchura Ubre Posterior 0,95
Profundidad de la Ubre 0,70 Ligamento 0,33
Profundidad de la Ubre 0,70
Longitud Pezones (TL) -0,28
Anchura Ubre Posterior 0,95 Profundidad de la Ubre 0,70 Ligamento 0,33
Anchura Ubre Posterior 0,95 Profundidad de la Ubre 0,70 Ligamento 0,33
Ligamento 0,33
Colocación Pezones Del. 0,36
Longitud Pezones (TL) -0,28
Longitud Pezones (TL) -0,28
Longitud Pezones (TL) -0,28
Colocación Pezones Tras. (RTP) 0,39
Colocación Pezones Del. 0,36
Colocación Pezones Del. 0,36
Colocación Pezones Tras. (RTP) 0,39
Colocación Pezones Del. 0,36
Compuesto de Ubre 0,81
Compuesto de Patas y Pies 0,12
Compuesto de Ubre 0,81
Colocación Pezones Tras. (RTP) 0,39
Estatura (STA) 0,34
Compuesto de Patas y Pies 0,12
Compuesto de Ubre 0,81
Colocación Pezones Tras. (RTP) 0,39 Compuesto de Ubre 0,81 Compuesto de Patas y Pies 0,12
Estatura (STA) 0,34
Compuesto de Patas y Pies 0,12
Estatura (STA) 0,34
Visite absglobal.com/es/cambio-de-base-ee-uu-impacto/ para saber más o escanee el código QR.
Visite absglobal.com/es/cambio-de-base-ee-uu-impacto/ para saber más o escanee el código QR.
Visite absglobal.com/es/cambio-de-base-ee-uu-impacto/ para saber más o escanee el código QR.
Visite absglobal.com/es/cambio-de-base-ee-uu-impacto/ para saber más o escanee el código QR.
Diagnosticada por Morterallo en Italia en 1974 –por iso é polo que tamén se coñece coma ‘enfermidade de Morterallo’–, a dermatite afecta a máis dun 80 % das explotacións. Neste novo capítulo da nosa sección, analizamos os principais factores que causan esta doenza e ofrecemos algunhas medidas para previr e controlar a súa aparición no rabaño.
INTRODUCIÓN
Adermatite (DD) é unha enfermidade de orixe infecciosa que afecta á epiderme e, en casos graves, pode afectar á derme. Aparece coma unha lesión típica en forma de amorodo de cor avermellada ou negra de aspecto granuloso e inflamación da pel por riba dos bulbos do talón con pelos longos na periferia. Está composta por treponemas e outras bacterias e é de causa multifactorial (traumatismos na pel, falta de hixiene…).
Esta lesión contaxiosa é a causante de moitas coxeiras coa consecuente baixada de produción, diminución de fertilidade e un aumento de cus-
tos en tratamentos, o que representa un problema económico importante nas nosas granxas. Temos que prestarlles especial atención ás xovencas e ás vacas secas, xa que este tipo de enfermidade vai afectar ao seu período de lactación.
Unha vez que se introduce no rabaño, reprodúcese con gran facilidade, por iso é importante identificala canto antes e saber o tanto por cento de incidencia que temos.
A dermatite clasifícase en cinco fases seguindo a escala M:
M0: A pel dixital sa sen signos de dermatite.
M1: Pequena alteración da pel circunscrita no seu estado inicial de dermatite, de cor vermella ou gris con menos de 2 cm de diámetro.
M2: Alteración da pel dixital ou lesión cutánea granulomatosa de cor
ESTA LESIÓN CONTAXIOSA É A CAUSANTE DE MOITAS COXEIRAS COA CONSECUENTE BAIXADA DE PRODUCIÓN, DIMINUCIÓN DE FERTILIDADE E UN AUMENTO DE CUSTOS EN TRATAMENTOS
vermella ou gris (úlcera dolorosa/ aguda), cun diámetro superior a 2 cm situado normalmente ao longo da banda coronaria.
M3: Período de curación entre un ou dous días despois do tratamento tópico, sen dor cuberta cun material de costra negra ou marrón.
M4: Lesións crónicas de varios tamaños circunscriptas en forma de hiperqueratose ou proliferacións.
M4. 1: É unha lesión M4 cunha dermatite M1 no seu interior.
A dermatite segue un ciclo de transmisión dos estados M, polo que é
Disponemos de enganche para cualquier tipo de manipuladora telescópica, pala o tercer punto a tractor.
QUE TEÑAMOS UN BO NIVEL
DE LIMPEZA NAS NOSAS INSTALACIÓNS, NON QUERE DICIR QUE NON TEÑAMOS PUNTOS CRÍTICOS COMO HUMIDADES AO REDOR DOS BEBEDOIROS E COMEDEIROS, PEDILUVIOS OU CAMAS SUCIAS
importante identificar as DD canto antes para así poder previlas e evitar que cronifiquen. Se a tratamos nos estados iniciais, é máis doado controlala e as perdas económicas serán menores.
As dermatites M2 e M4.1 son as que nos van dar máis problemas, pois son DD activadas con dor, que necesitarán de tratamento tópico para a súa curación, que as curemos non significa que non poidan volver activarse se non seguimos uns programas de prevención adecuados.
1. Mellora dos factores de risco
2. Optimización de minerais antes do parto en secas e xovencas
3. Mellora de pediluvios e hixiene
1. Factores de risco
• Introdución de novos animais no rabaño
• Falta de hixiene, patios ou currais sucios, pediluvios inadecuados
• Traumatismos cutáneos físicos/químicos
• Vacas ao comezo de lactación e animais novos
• Temperatura e humidade
• Estrés por calor que afecta ao desenvolvemento metabólico e mecánico de enfermidades da pezuña
• Chans agresivos e superficies imperfectas poden danar o estrato córneo do pezuño
Cando introducimos animais novos no rabaño ou facemos cambios de lotes, é importante comprobar que non teñan dermatite para así evitar que nos contaxien o resto dos animais. Se temos dermatite, hai que desactivalas e poñer o baño de pezuños neses lotes.
A hixiene é outro factor clave para o control da dermatite; que teñamos un bo nivel de limpeza nas nosas instalacións, non quere dicir que non teña-
A hixiene nas instalacións é un factor clave para o control da dermatite
Cinc
Axuda á produción de queratina (extracto córneo de boa calidade). Favorece a cicatrización das feridas, reparación dos tecidos e é importante para a función inmunolóxica.
Cobre
É necesario para a composición e mantemento de tendóns, cartílagos e ligamentos.
Magnesio
É necesario para conservar a estrutura das articulacións, densidade ósea, e para o desenvolvemento e forza do cartílago.
Selenio
É un excelente antioxidante. En exceso, pode dar casco de mala calidade e tecido córneo brando.
mos puntos críticos, como poden ser humidades ao redor de bebedoiros e comedeiros, pediluvios sucios cando non se usan ou camas quentes, húmidas e sucias.
2. Nutrición: oligoelementos Todos os oligoelementos son importantes, por iso os nosos animais deben
estar cubertos nuns niveis óptimos destes minerais, os cales favorecen a formación dunha boa estrutura ósea, un extracto córneo de boa calidade, unha boa cicatrización, vainos servir para fortalecer a pel, o pezuño, promover a curación e reparación de tecidos. A dieta debe ser equilibrada (minerais); así os animais serán máis
resistentes ás bacterias causantes da dermatite.
3. Mellora de pediluvios e hixiene
O baño de pezuños non é unha medida curativa senón preventiva. Se temos dermatites, debemos desactivalas (uso de tratamento tópico) e logo utilizar o baño como prevención.
Obxectivos dun pediluvio
• Baixar a porcentaxe de coxeiras infecciosas.
• Facilitar a calidade de casco.
• Controlar novas infecciones.
• Evitar que se activen lesións crónicas.
• Desinfectar.
O pediluvio debe ser o suficientemente longo para que os animais sexan capaces de dar catro pasos polo seu interior, con paredes inclinadas para favorecer que o líquido non saia do baño e os animais pasen mellor, cun sistema de baleirado para facilitar a súa limpeza. Débense colocar nun lugar de paso obrigado por onde pasen todos os animais, con mención especial para as vacas secas e as xovencas.
Factores que inflúen na frecuencia do pediluvio
• Taxa de novas infeccións. Se a incidencia de dermatite aumenta, temos que poñelo máis veces á semana.
• Nivel de hixiene da explotación. As camas e os corredores deben estar limpos e secos.
• Número de animais. En explotacións con moitos animais en muxidura é aconsellable baleirar o pediluvio na metade do muxido e poñer un novo.
A avaliación da prevalencia débese facer nas explotacións para saber canta dermatite temos. As medidas de control farémolas nas seguintes etapas:
• Recría e vacas secas: estes animais deben estar sen ningún signo de DD, para que non se vexa afectada a súa produción durante a lactación.
• Vacas en lactación: a avaliación farémola na sala de muxidura, xa que é fácil de visualizar; coincídenos á altura da vista.
• Trabadizas ou corredores
• No poldro: cando facemos un recorte preventivo xeral, imos avaliar o estado de todos os animais,
N.ºde
identificando o tipo de dermatites e así a prevalencia que temos.
• Programa informático: cada vez é máis importante o rexistro de datos, xa que nos vai facilitar un mellor manexo do rabaño. Poderemos analizar información de cada animal e de todo o rabaño, o que nos permite avaliar a situación do momento e poder tomar decisións acertadas: podernos antici-
CARACTERÍSTICAS AXEITADAS DO PEDILUVIO
Longo de 3,5 a 4 metros (mínimo, tres pasos polo baño)
Ancho de 0,5 a 0,7 m
Fondura de 25 cm (mínimo, 10 cm de auga)
Laterais sólidos e inclinados (70 %), para facilitar o confort dos animais e perda de líquido
Todos deberían ter un sistema de baleirado
Dermatite Liña branca
Hemo. loc. Úlcera
par, previr situacións de risco e crear un programa de prevención.
ESTUDO SOBRE A INCIDENCIA DA DD NA GRANXA
Este estudo foi realizado polo Servizo de Podoloxía de Seragro (J. Sánchez), cun total de 20.410 animais en 29 granxas, dos cales 7.845 tiñan algunha patoloxía.
CADA VEZ É MÁIS
IMPORTANTE O REXISTRO DE DATOS, XA QUE NOS VAI
FACILITAR UN MELLOR MANEXO DO RABAÑO
De todos estes animais con algunha lesión, a dermatite atópase no 3.º lugar.
Gesgando 29 granxas: 1 de xaneiro de 201931 de xuño de 2021
20.410 entradas ao poldro
12.554 > 61,56 % Ben
7.845 > 38,44 % Con patoloxía
Fonte: J. Sánchez López, Servizo de Podoloxía de Seragro
Se analizamos os datos só das xovencas, primíparas e vacas secas, vemos que a dermatite pasa a ser a patoloxía que máis afecta. Todas as xovencas que tiveron un caso ou máis de dermatite antes de parir e conseguimos curalos repiten ao longo da primeira lactación, de aí a importancia que debemos darlles ás xovencas e vacas secas
Comparativa
DERMATITE
A DD é a enfermidade que se debe ter máis en conta na recría, xa que moitas das outras poden vir derivadas ou estar relacionadas con ela
Fonte: J. Sánchez López, Servizo de Podoloxía de Seragro
As xovencas sen parir son as que máis porcentaxe de DD teñen e seguen a arrastrar a enfermidade ao longo do primeiro parto, tanto nos
primeiros 60 DEL como nos seguintes; por iso é tan importante a prevención nas fases iniciais do animal
Nesta gandería, situada no concello xironés de Santa Cristina d’Aro, instalaron hai case un ano dous Lely Astronaut A5. Tras observar uns resultados moi positivos, adquiriron unha terceira unidade. Actualmente, esta granxa, que sobresae polo alto nivel de benestar do seu rabaño, moxe todos os seus exemplares con robot.
Os inicios de SAT Solius remóntanse aos anos 60. Co paso do tempo, esta granxa familiar foi medrando e especializándose na produción de leite. En 1996 constituíronse como SAT e hoxe en día está conformada por catro socios: Joan Pijoan; a súa esposa, Rosa Comas; a súa filla, Eva Pijoan, e o seu xenro, Ricard Lloveras. Moxen 190 animais e rexistran unha produción de 36 litros/vaca/día, cunha media de 2,9 muxiduras diarias e un reconto celular de 100.000 céls./ml.
En primeiro lugar, implementaron dous Lely Astronaut A5. Unha vez afeitos a eles, sumouse outro robot e eliminaron a sala de muxido: “Neste robot temos todas as vacas que acaban de parir. Aquí está o preparto e, cando paren, trasladámolas á área de separación do robot”, detalla Joan Pijoan. As camas están compostas de serraduras e compost. Pijoan explica que “para as lactantes usamos serraduras. Para as non lactantes, nas épocas nas que temos palla, combinamos palla e serraduras”.
“Os robots de muxido existen desde hai máis de vinte anos e os primeiros que se instalaron nesta zona foron de Lely, en explotacións que coñecemos ben, polo que sabemos que é un sistema fiable”, conta Pijoan sobre a súa decisión de apostar polo muxido automatizado.
Segundo describe, coa sala dedicaban unhas seis horas diarias ao muxi-
do –tres pola mañá e tres pola tarde–. “Nunca nos atreveramos a realizar tres muxiduras diarias pola xestión do persoal, aínda que sabiamos que era importante para a produtividade. Coa robotización, si que o vimos claro”, expresa o gandeiro. Esta forma de traballar proporcionoulles unha maior flexibilidade horaria, tranquilidade, estabilidade e seguridade.
Agora as vacas poden muxirse as 24 horas do día e non teñen que facelo
cando os gandeiros o decidan. Do mesmo xeito, elas escollen cando comer, descansar ou beber auga. “É o mellor para elas: a libre elección”, afirma Alberto Sánchez, responsable de vendas e márketing en Lely Center Los Corrales. “Cando cheguei a esta granxa hoxe, o que máis me gustou e o primeiro que vin é que as vacas brillan, están limpas, teñen unha boa mirada e véselles sas. Isto é importante porque elas son as protagonistas e hai que coidalas”, menciona Sánchez.
Os dous primeiros A5 que adquiriron están situados nunha nave longa, polo que foron colocados no lateral e centrados, unha decisión clave para non perder moitos cubículos e mellorar a circulación das vacas, o que incrementa o confort e favorece o tráfico libre. Ademais, en cada patio dispoñen dunha área de separación sen retorno, por se é necesario utilizala para algún dos exemplares.
Ricard Lloveras, un dos socios da empresa, relata que a adaptación ao muxido automatizado foi rápida, xa que en tan só dúas semanas os exemplares xa se afixeran: “Nos primeiros 15 días, a produción de leite aumentou notablemente”. Camilo Gutiérrez, delegado de vendas de Lely en Cataluña, engade ao respecto que “as vacas seguen sendo vacas e compórtanse como tal, por iso o tráfico libre funciona”.
Esta gandería tamén incorporou os colares que monitorizan o celo, a ruminación, o estrés e a inxestión dos animais: “Foi unha mellora importante, so-
bre todo no relacionado coa ruminación, porque, cando ves que comeza a baixar, axiña actúas e a vaca recupérase nun ou dous días. Antes non o detectabamos tan rápido”, manifesta Lloveras. Isto é fundamental para anticiparse aos problemas e tomar medidas antes de que cheguen, tal e como apunta Gutiérrez.
UN FACTOR CLAVE EN SAT
SOLIUS: O BENESTAR ANIMAL
Tras robotizar o muxido, o benestar animal incrementouse considerablemente: “Aquí vemos unhas vacas moi tranquilas, dóciles e limpas, que interactúan con nós”, sinala Camilo Gutiérrez. Pola súa parte, Lloveras declara que desde que teñen o robot poden inseminalas e tratalas sen necesidade de suxeitalas: “Adaptáronse e agora son máis mansas”. O benestar animal é un aspecto clave para a rendibilidade do negocio: “Canto mellor estean as vacas, maior beneficio percibirá o gandeiro, ao dedicarse os animais ao que deben facer, que é producir leite”, anota o delegado de
vendas. Co muxido automatizado e o tráfico libre tamén se logra unha maior lonxevidade dos exemplares.
De feito, o tráfico libre evita o bullying animal, tal e como asegura Sánchez. Nesta gandería hai corredores grandes para que o gando circule tanto nun sentido cara ao robot coma no outro cara ao comedeiro ou aos cubículos. Deste xeito, conseguiron que vacas con producións pouco elevadas cheguen agora a 4,5 muxiduras diarias. Tamén lograron reducir as mastites, xa que as vacas non levan os ubres tan cheos ao muxirse cando queren.
Ademais, diminuíron significativamente o uso de antibióticos e céntranse máis na prevención mediante vacinas, alimentación axeitada, hixiene e coidado podal. Contan tamén con ventiladores, o que axuda a evitar o estrés por calor no verán. Así mesmo, o gandeiro valora de xeito positivo o soporte técnico de Lely, que contribúe a que todo funcione á perfección.
Finalmente, Alberto Sánchez fai fincapé na importancia de que as granxas sexan sostibles. Un exemplo diso é SAT Solius, que se sitúa nunha zona turística de Girona, onde se produce leite local e de calidade cun alto nivel de benestar animal.
Pijoan móstrase satisfeito cos resultados: “Foi un proceso complexo, pero agora que rematamos e que todo o rabaño se moxe no robot, recollemos os froitos de meses de traballo. Desfrutamos da tranquilidade e do benestar”.
Tamén dispoñen do arrimador de comida Lely Juno
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Lely Center Los Corrales +34 606 022 405
Lely Center Outeiro +34 671 646 745
Lely Center Aizoain +34 676 182 349
Lely Center Trazo +34 685 117 350
Lely Center Vila Nova +351 227 538 339
Neste estudo pretendo abordar, cunha visión ampla, o papel que lles debemos dar á condutividade e á interpretación dos índices combinados e alarmas dos sistemas de muxidura automatizados.
Noelia Mourazos García
Servizo de Calidade do Leite Seragro SCG noeliamourazos@seragro.es
INTRODUCIÓN
Dende hai xa uns anos, os que traballamos no sector vacún leiteiro vimos ouvindo o termo ‘condutividade’ no contexto de saúde de ubre e coa posta en marcha cada vez máis numerosa de sistemas de muxido automatizados. Este dato, xunto cos índices combinados e alarmas que proporciona, debe ser integrado na nosa rutina de traballo de calidade do leite. Para entender isto, cómpre coñecer os fundamentos da abordaxe clásica e vixente sobre a mamite e células somáticas, e os fundamentos desta abordaxe moderna para poder entender a súa validez e encaixe nun sistema de control de mamite e toma de decisións.
ABORDAXE CLÁSICA: MAMITE E CÉLULAS SOMÁTICAS
Mamite e saúde do ubre
Todos sabemos que a mamite é unha inflamación (-ite) da mama/ubre. O que en ocasións non queda tan claro é que a inflamación non sempre implica infección, entendendo por infección intramamaria a presenza ou colonización esaxerada dun microorganismo ou o que coñecemos como cultivo con crecemento positivo nunha mostra de leite.
En realidade, a resposta inflamatoria é inmunolóxica e está encamiñada a eliminar o axente patóxeno causal (no caso de que se exista infección intramamaria) ou a fonte de agresión (golpe, dano mecánico etc.) e reparar o dano nos tecidos, neste
caso na mama, aínda que non sempre se consegue.
A inflamación do ubre ou mamite (aínda sen illamento bacteriano ou situación clínica con leite anormal ou afectación do animal) mingua o potencial produtivo, entre outras cousas, polo mecanismo do “reemprazo celular”, polo cal as células produtoras de leite ou lactocitos son substituídas por células inflamatorias (ver gráfico 1).
Cando lle preguntamos a un gandeiro ou gandeira como valora o seu nivel de saúde de ubre, maiormente valoraraa con base no que ve, o que trata ou descarta e o que a industria valora.
En canto á visualización de signos clínicos de mamite, poderá ver:
A RESPOSTA INFLAMATORIA É INMUNOLÓXICA E ESTÁ ENCAMIÑADA A ELIMINAR O AXENTE PATÓXENO CAUSAL […] OU A FONTE DE AGRESIÓN (GOLPE, DANO MECÁNICO ETC.) E REPARAR O DANO NOS TECIDOS, NESTE CASO NA MAMA, AÍNDA QUE NON SEMPRE SE CONSEGUE Gráfico 1
• Alteracións locais pola inflamación: calor, inchazón ou aumento do volume do cuarteirón.
• Alteracións no leite: grumos, cambios de coloración, disociacións de compoñentes.
• Alteracións xerais con afectación do animal: vacas caídas, baixada drástica de produción, febre etc.
Como parece lóxico, a análise de saúde do ubre que un gandeiro poida facer polos casos que ve varía en función da habilidade e o coñecemento das vacas e dos ubres.
Así mesmo, a contabilización de casos clínicos de acordo cos tratamentos sexa con antiinflamatorio e/ou antibióticos con descarte de leite é confusa, porque o limiar ao
que o gandeiro trata non sempre é o mesmo.
Daquela, coma non sempre se ve todo e non sempre se trata todo o que se ve, un bo parámetro para valorar a saúde de ubre nunha explotación é o cálculo de células somáticas en leite de tanque, xa que permite incorporar animais que non desenvolven mamites con signos
COMO NON SEMPRE SE VE TODO E NON SEMPRE SE TRATA TODO O QUE SE VE, UN BO PARÁMETRO PARA VALORAR A SAÚDE DO UBRE NUNHA
EXPLOTACIÓN É O CÁLCULO DE CÉLULAS SOMÁTICAS EN LEITE DE TANQUE
2. Análise do Ligal mediante métodos baseados en técnicas de citometría
clínicos (incorpora mamite subclínica) e, á vez, é un xeito obxectivo e cuantificable que permite comparar explotacións. É importante non perder de vista que o cálculo de células somáticas en tanque a día de hoxe segue a ser nosa proba referencia ou gold standart, xa que a industria lle paga ao gandeiro as primas de calidade con base neste parámetro.
CÉLULAS SOMÁTICAS
A análise de células somáticas en leite de tanque para mostras de industria de pago por calidade, así como tamén o Control Leiteiro Oficial de mostras individuais de vacas realízase no Ligal, usando un método cuantitativo de alta precisión baseado na técnica de citometría de fluxo (FOSSOMATIC).
O principio da citometría de fluxo baséase en que as células suspendidas nun líquido son pasadas individualmente á fronte dunha fonte de luz intensa (láser) e os datos ben da luz reflectida ou da súa fluorescencia, son recollidos e organizados e interpretados nun arquivo, obténdose valores de células somáticas/ml leite.
Nun ubre san a concentración de células somáticas, entre as que incluímos as células inflamatorias/leucocitos e tamén, en menor medida, as células epiteliais de descamación do tecido, é baixa. O tipo predominante de leucocito ou célula inflamatoria presente é o macrófago.
Cando se produce unha mamite, a través do torrente sanguíneo, chegan substancias inflamatorias para resolver a infección (en caso de habela) ou como resposta á agresión e para a posterior reparación do dano.
Fundamentalmente, o ubre énchese de neutrófilos e, despois, de máis linfocitos e macrófagos. Son estas células inflamatorias defensivas, cunha presenza anormalmente elevada no ubre, as que subxacen detrás dun reconto alto en células somáticas.
O límite numérico que tradicionalmente se dá para considerar un ubre san/ubre con mamite son as 200.000 céls./ml leite no control individual do animal, pero debemos considerar que hai puntos de indeterminación e non se axusta sempre á realidade, como veremos máis adiante.
En leite de tanque, as esixencias da industria tamén son variables para o pagamento de primas ou outros sistemas de certificación, pero
¿Te imaginas que fuera realidad la reducción del uso de antibióticos para el control de Mycoplasma bovis?
Presentamos PROTIVITY® liofilizado y disolvente para suspensión inyectable para bovino: la primera vacuna viva modificada frente a Mycoplasma bovis.
Es hora de cambiar las reglas del juego en tu granja con PROTIVITY® Más información en protivity.com
O QUE LEGALMENTE REXE O CONTIDO MÁXIMO DE CÉLULAS SOMÁTICAS EN LEITE
CRU E A TOMA DE MOSTRAS É O REAL DECRETO 989/2022, QUE ESTABLECE QUE A MEDIA XEOMÉTRICA MÓBIL HA DE SER INFERIOR A 400.000 CÉLS/ML NUN PERÍODO DE TRES MESES
Gráfico 4. Esquema comparativo ubre san vs. ubre con mamite
primar un leite con menor RCS explícase porque este ten unha mellor calidade, que se traduce nunha estabilidade maior dos produtos lácteos.
O que legalmente rexe o contido máximo de células somáticas en leite cru e a toma de mostras é o Real Decreto 989/2022, que establece que a media xeométrica móbil ha de ser inferior a 400.000 céls./ml nun período de tres meses.
Nunha abordaxe tradicional ante un reconto elevado de células somáticas no tanque, a maiores de traballar na identificación e corrección das situacións de manexo que están a provocar esta elevación, comezariamos por:
- Identificar as vacas que máis están a prexudicar a calidade do leite comercializado usando o Control Leiteiro, se dispomos del.
- Identificar os cuarteiróns mediante o uso do Test de California.
- Tomar as decisións oportunas sobre os animais implicados: tratamento antibiótico e/ou antibioterapia de secado en cultivos positivos, axilizar descartes etc.
TEST DE CALIFORNIA: UNHA
FERRAMENTA ESTIMATIVA
• O Test de California [CMT polas súas siglas en inglés] é un reactivo composto dun deterxente (aquil-aril sulfonato de sodio) con colorante (púrpura de bromocresol) que cambia de cor co pH.
• Cando o leite e o reactivo se mesturan, o reactivo de CMT disolve ou rompe as paredes celulares externas e as nucleares de calquera leucocito (célula inflamatoria),
Táboa 1. Comparación do CMT co FSCC CMT vs. FSCC
constituídas principalmente de graxa, liberando o ADN dende o núcleo.
• O reactivo xelifica o ADN formando unha masa fibrosa; o grao de formación de xel pódese utilizar para estimar a cantidade de células inflamatorias/somáticas na mostra de leite.
Tal e como se mostra na táboa 1, a sensibilidade, é dicir, a detección de mamite por este método con respecto á nosa proba referencia que é o cálculo de células somáticas mediante citometría de fluxo (FSCC) varía en función do rango de células do que falemos. Podemos considerar, de forma xenérica, que en cuarteiróns con menos de 400.000 células somáticas haberá animais que
non sexan detectados positivamente na proba. No entanto, gran parte do valor desta proba radica en que a especificidade é moi boa e pódese asegurar que, ante un resultado positivo do cuarteirón, o reconto de células deste é alto.
Dosis: 4 ml
Primovacunación: Dos dosis (separadas 3 semanas)
Presentaciones: 100 ml y 252 ml
HEPIZOVAC suspensión inyectable para bovino.
Composición por dosis (1 ml): Virus inactivado de la enfermedad hemorrágica epizoótica (VEHE), serotipo 8, 105.5 DICC50 Indicaciones y especies de destino: Para la inmunización activa de bovino para prevenir la viremia causada por el serotipo 8 del virus de la enfermedad hemorrágica epizoótica. Vía de administración: Subcutánea. Posología: Dosis: 4 ml. Pauta de vacunación: Primovacunación: A partir de 2 meses de edad. Administrar dos dosis de 4 ml por vía subcutánea con un intervalo de 3 semanas. Revacunación: No establecida. Contraindicaciones: Ninguna. Precauciones: Conservar y transportar refrigerado (entre 2ºC y 8ºC). No congelar. Proteger de la luz. Tiempo de espera: Cero días. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Titular de la autorización: CZ Vaccines S.A.U. A Relva s/n-Torneiros. 36410 O Porriño. Pontevedra. Reg. Nº: EU/2/25/341/001-003
En caso de duda consulte a su veterinario
Tanto na interpretación das células somáticas coma no propio CMT (Test de California) debemos considerar que:
• A valoración con ambos os métodos tende a ter unha puntuación alta en vacas recentemente paridas (calostro) e en vacas ao final da lactación, xusto antes do secado; en ambos os casos non debe sobreinterpretarse como indicativo de mastite subclínica, en especial se se ven implicados os catro cuarteiróns.
• O CMT e as células somáticas tamén se elevan de maneira anormal nas secrecións de vacas cuxa produción de leite diminuíu precipitadamente debido a unha enfermidade. Por exemplo, as vacas en pico de leite cun empacho ou unha pneumonía grave cunha caída aguda da produción de leite (vaca sen leite) polo efecto concentración.
ABORDAXE MODERNA
Condutividade
A condutividade eléctrica (CE) é a capacidade de transmisión da corrente eléctrica nun medio líquido. Adoita expresarse en miliSiemens/cm (mS/cm) e está relacionada coa concentración de sales disoltos (ións). Como a disociación de sales aumenta coa temperatura, a condutividade tamén será referenciada a unha temperatura determinada, xa que, canta maior temperatura, maior condutividade. Se falamos de leite (fluído biolóxico que varía ao longo das etapas produtivas do animal), podemos dicir que o seu valor en leite está entre 4,0 e 5,0 mS/cm a 25 °C. Os ións que maiormente determinan o valor de condutividade do leite son o sodio (Na), o potasio (K) e o calcio (Ca).
Tamén hai que considerar que os nutrientes que constitúen o leite (graxa, proteína ou lactosa) e a acidez desta interfiren no devandito valor.
Cando vemos un valor de condutividade do leite estable e próximo entre os valores obtidos para cada cuarteirón, podemos saber que estamos ante un ubre san e funcional (sen indicios de mamite) e que conserva a capacidade produtiva na súa totalidade.
Cando falamos sobre o rabaño ou sobre a condutividade ao longo das etapas produtivas, temos que considerar que a condutividade do leite ten un patrón definido ao longo da
VANTAXES
É barato, fácil de realizar para gandeiros e técnicos.
Obtéñense resultados inmediatos.
Pode analizarse o leite de cada cuarteirón independentemente. Identificación do afectado en vacas xa sinaladas con recontos celulares altos.
INCONVENIENTES
Subxectividade
Necesidade de estandarizar cantidade leite/reactivo (igual cantidade 3 ml) e tempo de contacto (10 segundos).
Relación baixa sensibilidade con reconto celular individual.
>400.000 céls. en reconto para reaccións positivas. Para os rabaños que non están en Control Leiteiro, especialmente valioso para identificar vacas con cuartos infectados subclinicamente que contribúen con células somáticas ao tanque.
Análise das curacións dos cuarteiróns tratados, cada día de tratamento, ao final ou pasado o período de supresión farmacolóxica, antes de reincorporar a vaca ao muxido.
Difícil identificar mastites subclínicas con reconto celular non moi elevado, xa que non xelificará perceptiblemente (falsos negativos).
Segundo o momento produtivo, hai máis células do normal.
Gráfico 6. Condutividade media ao longo da lactación agrupada en función do número de lactación
Lactación 1 Lactación 2 Lactación 3
lactación e o patrón é similar para a maioría das granxas.
A condutividade normal no leite tende a incrementarse co número de partos; en xeral, é maior en vacas adultas. Así mesmo, ao comezo da lactación e, sobre todo, co aumento dos días en leite, tamén tende a elevarse.
Mecanismo de alteración da condutividade en leite
A validez da condutividade eléctrica como detector da mamite débese a
que a inflamación rompe o equilibrio existente na mama e o patrón normal de condutividade dese animal vese alterado.
Nun ubre san, existe unha barreira hematomamaria que impide que substancias sanguíneas pasen ao leite, estando as unións entre as células produtoras de leite ou lactocitos ben definidas imposibilitando o seu paso. Existen, ademais, “bombas de ións” que manteñen as concentracións de sodio, potasio e cloruro nas concentracións fisiolóxicas de funcionamento.
Gráfico 8. A alteración da condutividade é un avisador precoz da mamite
REACCIÓN INFLAMATORIA
INFECCIÓN
Dano estrutural
Diminución de signos inflamatorios
REPARACIÓN DO DANO
ESTES CAMBIOS NA CONCENTRACIÓN DE IÓNS DO LEITE PERMITEN AFIRMAR QUE A INFLAMACIÓN DO UBRE PROVOCA UNHA ELEVACIÓN DA CONDUTIVIDADE RÁPIDA
Células defensivas Restos celulares “Debris”
Alteracións na permeabilidade Afluencia celular para reparación
CONDUTIVIDADE RCS
GRUMOS LEITE
Gráfico 9. Relación entre a condutividade e os niveis de DOM-RCC en mostras de leite cru a 20 °C
Cando se activa o mecanismo inflamatorio no ubre, suceden varios cambios (gráfico 7):
- Destrución das unións entre lactocitos ou células produtoras.
- Destrución da bomba de ións.
- Incremento da permeabilidade dos capilares para o paso de células defensivas ao ubre.
Con todo iso, o equilibrio normal de funcionamento rompe e no nivel da condutividade ocorre o seguinte:
- Aumentan os ións Na+ e Cl- no leite (deixan de funcionar as bombas).
- Diminúe o K+ no leite como intento de compensación.
Estes cambios na concentración de ións do leite permiten afirmar que a inflamación do ubre provoca unha elevación da condutividade rápida.
A comparación da condutividade co reconto de células somáticas mostrou que hai un tempo de desfasamento entre o momento en que se produce o dano/agresión, no que xa se produce un aumento da condutividade no leite, e o momento
en que a vaca reacciona inmunitariamente a ese dano coa elevación das células defensivas. Por tanto, a alteración da condutividade é un avisador precoz da mamite.
Así mesmo, o cálculo de células somáticas, aínda que se produza a corrección da mastite, é máis persistente; a condutividade volve a valores normais antes se a mamite se corrixe.
ABORDAXE DE SAÚDE DE UBRE A TRAVÉS DA CONDUTIVIDADE
Para traballar coa condutividade como ferramenta na abordaxe de saúde de ubre, debemos ter en conta varias consideracións:
A primeira delas é que o valor da condutividade radica en gran parte na consistencia da medida, temos nos sistemas de muxido medicións desa vaca en cada muxido, trazando os seus propios patróns de normalidade, e nós traballaremos esa condutividade en desviacións ou alarmas.
O valor absoluto ou punto de corte a un determinado valor de condutividade é enganoso ou achega pouco. Podemos ter vacas con mamites cun valor de 5,5 ms/cm e outras que ese valor entra na súa normalidade; xa que logo, a relación cos cálculos de células somáticas non é proporcional, o que quere dicir que ter un valor de condutividade máis elevado non significa ter máis células inflamatorias (ver gráfico 9).
A segunda consideración é que avaliar a CE de leite proveniente dos catro cuartos en forma conxunta (salas de muxidura) reduce a eficacia de detección e, en xeral, descártase como método que poida competir
Gráfico 7. Alteración da condutividade
Fluído extracelular
EQUILIBRIO NORMALIDADE INFLAMACIÓN
estreita
estreita Unión rota
co reconto global de células somáticas da vaca.
Só se suxeriu que a análise de datos de CE conxunto provenientes de muxidos consecutivos podería superar este inconveniente se a alteración nun dos cuarteiróns é suficientemente grande (por exemplo, inicio de mamite colibacilar), o que está a reducir moito a súa utilidade diagnóstica, máis aínda se consideramos que, en sala, implementando unha rutina que inclúa despunte e unha observación activa do ubre, a detección é moi visual.
Daquela, a condutividade debera ser usada na análise individual para cada cuarteirón, como ocorre nos sistemas de muxidos robotizados.
A terceira consideración é que existen cambios irreversibles na condutividade nos ubres que deixaron de ser funcionais no momento en que a mamite danou o tecido de forma irreversible; pensemos en cuarteiróns sen apenas tecido produtor, minguados, acompañados en ocasións de ganglios linfáticos inflamados como criterio de cronicidade. Independentemente de que de cando en vez a desviación dese valor provoque unha alarma, non é unha urxencia nin é un avisador precoz de saúde de ubre.
A cuarta consideración é que existen cambios ou desviacións temporais no ubre que non se deben a unha afectación da saúde desta senón a unha afectación da saúde do animal. Isto é debido a que, como comentamos, a porcentaxe de graxa en leite afecta á condutividade, de forma que, en vacas enfermas, inapetentes, con acidose ruminal, fígado graxo e cetose, os valores de condutividade soben. Afecta normalmente a todos os cuarteiróns e neste caso sempre se acompaña dun descenso brusco da produción.
INTERPRETACIÓN DOS AVISOS DE SAÚDE DE UBRE E CONDUTIVIDADE EN MUXIDOS ROBOTIZADOS
Funcionamento normal da medición en muxido da condutividade
• Cada certa cantidade de leite contrólase mentres esta flúe polo sensor de leite e o valor máis alto de cada sesión de muxido rexístrase na base de datos da vaca/establo, conxunta (salas de muxido) ou individual por cuarteirón.
• O sistema calcula a condutividade media de cada fracción de
leite durante un número de días e compáraa coa condutividade actual.
• Sospeitarase que as vacas cuxa condutividade do leite se desvía do normal teñen unha IMI e unha alarma de sala/informe reporte indicará a vaca que se debe examinar.
O valor absoluto de condutividade non xera a alarma senón a desviación.
1. Información rexistrada
O valor de condutividade non sempre é expresado en mS/cm, pero, en calquera caso, o software do propio robot sempre contará cun sistema de alarmas que nos marque as desviacións desta con respecto a muxidos previos.
A colorimetría permite detectar leite sanguinolento (cor rosada), calostro ou leite alterado (cor amarelada, acuosa).
A maiores, todos os robots ofrecen algún sistema opcional de cálculo de
Os sistemas de muxidos automatizados, ademais de rexistrar as entradas ao muxido e medir a produción (total por muxido e mesmo individual por cuarteirón) contan cunha serie de sensores de medición de leite para cada cuarteirón que dan os valores de condutividade e a colorimetría
1
2
Acción Buffer de Alta Potencia
Calcio y Magnesio de Máxima Biodisponibilidad
Menor Coste por Tonelada de Pienso 3
Nutrición Inteligente, Rumen Eficiente
Formulación innovadora, un ingrediente compactado de pienso, elaborado a partir de carbonato de calcio y óxido de magnesio micronizados. Con bajo nivel de polvo que se incorpora fácilmente en el proceso de producción.
• Evolución eficaz para el control de la acidosis ruminal
• Alta biodisponibilidad de partículas solubles comprobada
• Formulación compactada con bajo nivel de polvo
• Ideal para fábricas de pienso, plantas de mezclas o uso en granja
• Disponible en saco, big-bag o granel
células somáticas, sexa mediante o uso de reactivos tipo Test de California ou sexa por outro tipo de tecnoloxía, cuxo valor ofrecido pasa a ser incorporado nos informes de saúde con sistemas de alarma de ubre. É importante sinalar que, aínda que se aproximará este dato ao reconto que dispoñamos de Control Leiteiro, non é o mesmo, porque non está a empregar a técnica referencia de citometría de fluxo (FOSSOMATIC).
Todas as marcas comerciais de robots traballan, tamén opcionalmente nalgúns casos, con monitoreo de saúde global de animal, colares que miden ruminación e actividade, que, ademais de servirnos nun sistema de control de celos, nos achegan unha información moi valiosa combinada cos datos de saúdo de ubre.
Pensemos que a urxencia dunha mamite é maior se o dato de saúde global do animal se ve afectado. Sirva de exemplo unha mamite coliforme coa caída de ruminación ás veces xa previa á afectación da condutividade, caída de actividade (vaca en decúbito con horas de ausencia no robot), con cuarteirón disparado en condutividade por unha mamite coliforme.
2.Software/sistema de interpretación De acordo cos datos rexistrados en cada muxido, a través dos sensores e a medición, cada software do robot establece:
- Patróns de normalidade para a vaca: os seus valores normais medios.
- Datos combinados: sendo quizais o máis destacable a produción esperada/vaca/hora. Independentemente da marca do robot, o software sabe que “esperar da vaca” se nese momento asiste ao robot, mesmo algúns afinan á produción de cada cuarteirón establecendo como “muxidos incompletos” aqueles nos que non houbo o leite esperado (non por erros na colocación senón porque a vaca deu menos do que o software estima conforme os datos do animal). Por tanto, as ausencias, ou eses muxidos incompletos, deben considerarse á hora de determinar que a vaca poida ter mastite sexa pola dor (non quere ir a muxirse) ou porque a inflamación está imposibilitando que dea o leite que corresponde.
Ese mesmo software, segundo como estea programado, no que respecta á saúde de ubre estará a establecer o seu patrón de normalidade para a
EXISTEN CAMBIOS OU DESVIACIÓNS TEMPORAIS NO UBRE QUE NON SE DEBEN A UNHA AFECTACIÓN DA SAÚDE DESTE SENÓN A UNHA AFECTACIÓN DA SAÚDE DO ANIMAL
condutividade normal dese animal, de modo que só xerará alarma cando a desviación sexa recente, con respecto a muxidos previos.
3. Análise de informes É fundamental entender que informes de saúde de ubre e que información ver e en que se basean as alarmas (os criterios moitas veces son axustables) dos avisos para poder interpretalos correctamente.
Coñecendo de onde observar esta información e onde se sae, estableceremos unha serie de informes que consultaremos acotío co obxectivo de estipular as nosas vacas para revisar para os efectos da saúde do ubre.
A cantidade de datos que podemos obter dun robot é enorme, pero sempre deben acabar na observación das vacas que nos está seleccionando; no caso contrario, non será mellor que o que os ollos ven nunha sala de muxido.
Na interpretación dos informes debemos ter en conta varias consideracións:
- Fixarse nas vacas que, ademais de avisos de saúde de ubre, teñen afectación xeral. A orde de prioridade: afectación xeral con caída de ruminación> baixada de produción> condutividade.
- Fixarse nas que “nunca” saíron con elevación repentina da condutividade.
- Coñecer as vacas que levan tempo saíndo en lista ou de cando en vez aparecen, porque a súa desviación en condutividade aumentou, sen outro dato relevante. Como gandeiros e técnicos de calidade do leite, debemos telas identificadas; ás veces son vacas descarte das que se aproveita o leite, con cuarteiróns improdutivos
BULTAVO® 3 con eficacia demostrada en:
Bovino
Prevención de la viremia
Prevención de los signos clínicos
Ovino
Reducción de la viremia
Prevención de los signos clínicos
LIBÉRATE DE LA AMENAZA DEL SEROTIPO 3 DEL VIRUS DE LA LENGUA AZUL
BULTAVO® 3 suspensión inyectable para ovino y bovino. Composición: Cada dosis (1 ml) contiene: Virus de la lengua azul, serotipo 3, cepa Bio-93:BTV3, inactivado 10 - 320 unidades ELISA. Especies de destino: Ovino y bovino. Indicaciones: Ovino: Inmunización activa para reducir la viremia y prevenir los signos clínicos causados por el serotipo 3 del virus de la lengua azul (VLA). Bovino: Inmunización activa para prevenir la viremia y los signos clínicos causados por el serotipo 3 del virus de la lengua azul (VLA). Establecimiento de la inmunidad: 3 semanas después de la primovacunación. Duración de la inmunidad: no se ha establecido. Contraindicaciones: Ninguna. Gestación y lactancia: Puede utilizarse durante la gestación. No ha quedado demostrada la seguridad del medicamento veterinario durante la lactancia. Acontecimientos adversos: Frecuentes: Temperatura elevada y Hinchazón en el punto de inyección. Muy raros: Reacción anafilactoide. Posología: Administrar una dosis de 1 ml, por vía subcutánea en ovino, y por vía intramuscular en bovino. En ovino: una inyección a partir de 1 mes de edad en animales no expuestos. En bovino: una 1ª inyección a partir de 1 mes de edad en animales no expuestos y una 2ª inyección 3 semanas después de la primera inyección. Precauciones: Vacunar
con condutividades de cuarteiróns xa permanentemente desviadas, que trataremos de reverter no secado etc.
Son vacas que en Control Leiteiro adoitan estar sempre por riba das 200.000 céls./ml, con meses por riba do millón, e debemos ter en conta que o feito de que saia un aviso de condutividade dese animal, se non hai, por exemplo, caída de produción, non é motivo de urxencia nin de volver revisala nin quere dicir que estea peor.
Outra consideración de enorme valor para o técnico de calidade de leite é o feito de que todos os softwares almacenan datos consultivos de historial de animal que se remonta a lactacións completas ou máis con rexistros diarios.
A través dos grá cos de condutividades obtidas podemos:
- Valorar curacións : sexan espontáneas, con uso de tratamento antiin amatorio ou antibiótico, vemos a elevación co caso e a caída ata a liña de retorno basal.
- Entender cómo chega ao secado ese animal no que respecta ao ubre : unha elevación de todos os cuarteirons en animais de baixa produción non será signi cativo de nada, pero un cuarteirón que leva arrastrando problemas toda a lactación será o momento de tratala.
- Valorar evolución do secado para os efectos de saúde de ubre: como era a condutividade previa ao secado e como é despois.
- Valorar cuarteiróns improdutivos, onde a liña basal do devandito cuarteirón vai nun rango completamente distinto aos demais. Nalgúns robots, ademais, temos a produción do cuarteirón que xa nolo identi ca.
- Identi car o momento da posible infección intramamaria, se temos un momento de maior risco a nivel rabaño, por exemplo.
• A consistencia na monitorización da condutividade, axudada por outros sistemas de saúde xeral (ruminación, actividade…), permite establecer liñas de normalidade e detectar rapidamente desviacións na saúde do ubre dos animais de maneira e caz.
Gráfico 13
Gráfico 14
Gráfico 15
• Os cambios na condutividade son rápidos, antes de que as células somáticas se eleven. Valores absolutos teñen pouca validez.
• O historial que para cada animal se presenta no software serve para valorar curacións, e ciencias de tratamento, actuacións a tomar no secado e a súa efectividade, así como para identi car os momentos de compromiso para a saúde de ubre dunha maneira precisa.
• A nosa proba estándar pola que a industria nos mide segue
estando relacionada co valor de células somáticas, polo que o Control Leiteiro e o CMT continúan a estar vixentes nun ámbito máis integral da saúde de ubre.
• Debemos entender como funciona o noso software para establecer a nosa sistemática de animais que se han de revisar. Coñecer os problemáticos, e supervisalos a todos os niveis (reprodutivo, produtivo, conformación de ubre, urxencia clínica).
• Establecer tratamentos/actuacións por niveis de condutividade ou alarmas sen a observación/análise do animal non se adecúa na maioría dos casos.
• A supervisión de informes ha de ser diaria, esíxelles ao gandeiro e ao técnico formación no software e cambiar tempo investido no traballo de calidade de leite.
BIBLIOGRAFÍA
Kandeel SA, Megahed AA, Constable PD. Evaluation of hand-held sodium, potassium, calcium, and electrical conductivity meters for diagnosing subclinical mastitis and intramammary infection in dairy cattle. J Vet Intern Med. 2019
Hisira V, Zigo F, Kadaši M, Klein R, Farkašová Z, Vargová M, Mudroň P. Comparative Analysis of Methods for Somatic Cell Counting in Cow’s Milk and Relationship between Somatic Cell Count and Occurrence of Intramammary Bacteria. Vet Sci. 2023
Fosgate GT, Petzer IM, Karzis J. Sensitivity and speci city of a hand-held milk electrical conductivity meter compared to the California mastitis test for mastitis in dairy cattle. Vet J. 2013
J. A. Baro, M. A. Pérez and G. J. Grillo, Method Comparison for Diagnose of Subclinical Mastitis and Milk Quality Determination in Raw Milk, 2005 IEEE Instrumentationand Measurement Technology Conference Proceedings, Ottawa, ON, Canada, 2005
Elizalde, E. F.; Signorini Porchietto, Marcelo. Medición de la Conductividad Eléctrica en Leche como Método Diagnóstico de Mastitis Subclínica Bovina. Universidad Nacional del Litoral. 2009
Mellenberger R. California Mastitis Test (CMT) An Invaluable Tool for Managing Mastitis. Dept. of Animal Sciences, Michigan State University
FAHMID, Shagufta, et al. Determination of mastitis by measuring milk electrical conductivity. Int. J. Adv. Res. Biol. Sci, 2016
Aurora Villaroel. Normal Milk Conductivity Variation Throughout the Lactation. NMC 2015.
R. S. Fernando, R. B. Rindsig y S. L. Spahr. Electrical Conductivity of Milk for Detection of Mastitis. Department of Dairy Science. University of Illinois 1982 H. Hogeveen1,2, C. Kamphuis1, W. Steeneveld1 and H. Mollenhorst1 1 Department of Farm Animal Health, Faculty of Veterinary Medicine Utrecht University, the Netherlands. Sensors and Milk Quality-the Quest for the Perfect Alert Henningsson, Marcus and Östergren, Karin y Dejmek, 2007. The Electrical
A SUPERVISIÓN DE INFORMES HA DE SER DIARIA, ESÍXELLES AO GANDEIRO E AO TÉCNICO FORMACIÓN NO SOFTWARE E CAMBIAR TEMPO INVESTIDO NO TRABALLO DE CALIDADE DE LEITE
Conductivity of Milk-The Effect of Dilution and Temperature, volume 8: 15-25. International Journal of Food Properties
El programa Gando impulsa una gestión ganadera más eficiente, conectada y basada en datos
Cada vez más ganaderos y veterinarios apuestan por la digitalización y, en esta área, Gando se ha consolidado como una de las soluciones más completas y accesibles del sector. Su facilidad de uso, la posibilidad de consultar cifras desde cualquier dispositivo y el sencillo análisis de la información que ofrece han convertido esta plataforma en una aliada imprescindible para quienes buscan tomar decisiones apoyadas en datos fiables, ahorrar tiempo y mejorar la eficiencia de su granja.
David Sánchez Díaz Socio de Dehesa de Valbuena
¿Qué os llevó a comenzar a trabajar con Gando?
Empezamos hace dos años. Primero, nos lo recomendó el veterinario que tenemos en la granja y, más tarde, asistimos a una charla que organizaron en esta zona. Nos gustó mucho el programa y ya empezamos a funcionar con ellos. Escogimos Gando para tener controlados todos los datos, sobre todo el tema reproductivo: inseminaciones, partos, etc.; te facilita mucho el trabajo.
¿Cuánto ha mejorado vuestra estrategia de control diario desde que empezasteis a utilizar este programa?
Con Gando hemos mejorado muchísimo, porque es muy práctico, sencillo e intuitivo. Tienes el programa en el móvil y lo llevas todo el día contigo, con lo cual puedes gestionar algún dato y consultar dudas en todo momento.
¿Qué áreas manejáis en la plataforma?
Tanto el veterinario de reproducción como el nutrólogo tienen acceso cuando ellos quieran desde su ordenador y pueden revisar nuestra información. A mayores, como todos
“Con Gando hemos mejorado muchísimo, porque es muy práctico, sencillo e intuitivo”
los meses viene el control de calidad de leche, esos datos también se descargan luego en el programa, además de las calificaciones y otros aspectos. De este modo, disponemos de índices reproductivos, de producción y de genética.
¿Con qué frecuencia usáis la aplicación?
Yo la utilizo prácticamente a diario. Accedo a los eventos que tengo por si hay que hacer algún tratamiento, secar alguna vaca, consultar cualquier duda de algún celo…
¿Qué es lo que más te gusta de Gando?
Lo sencilla y práctica que es de entender y manejar la aplicación, se trabaja muy bien con ella. Las cifras son muy claras; te saca una gráfica y te resume toda la información.
¿Qué importancia crees que tendrá la gestión de datos de las ganaderías en un futuro?
La gestión de datos ya es clave para tomar decisiones, sobre todo en genética y en alimentación. Si contamos con esa información, lo que es primordial hoy en día, podremos tomar medidas y soluciones acertadas.
Localización: Dos Torres (Córdoba)
Vacas en producción: 95
Media de producción: 40 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 4,00 %
Porcentaje de proteína: 3,40 %
Juan Francisco Sánchez Madueño Veterinario y socio fundador de SamaVet
¿Desde cuándo usas Gando y por qué?
En SamaVet empezamos a utilizarlo desde sus orígenes, ya que participé de su creación. Se quedó un vacío tras la desaparición del anterior programa, el Repro GTV, y decidimos apostar por Gando. Nos dimos cuenta de que facilitaba mucho la introducción de los datos y de que tenía muchos reportes reproductivos; por lo tanto, fue una opción muy atractiva ya desde un primer momento.
¿Cómo ha cambiado tu trabajo desde que usas este sistema de gestión?
Fue un cambio bastante importante, porque ya en aquel momento trabajábamos mi hermano y yo en la empresa, y al ser una plataforma a la que podíamos acceder desde diferentes dispositivos, ambos teníamos la información de todas las granjas a las que íbamos, independientemente de quién de los dos hubiera ido.
¿Qué es lo que más valoras de la plataforma?
En primer lugar, el hecho de poder acceder desde diferentes dispositivos. Luego, como es tan flexible, nos permite trabajar con la posibilidad de tener diferentes usuarios: el veterinario reproductivo, el de recría, el propio ganadero... Cualquiera de nosotros puede introducir los datos. Se adapta a todo tipo de formatos y relaciones entre ganaderos y veterinarios.
¿Qué valores se pueden llegar a predecir en materia de reproducción gracias a Gando?
Podemos estimar la previsión a futuro de la reproducción, calcular los días en leche, la paridera… Esto último es interesante porque estamos en una zona de estrés por calor, donde hay épocas en las que tenemos bastante paridera y otras en las que nos quedamos sin ella, sobre todo en ganaderías donde no existen medidas contra el estrés por calor. De este modo, podemos ir preparando la granja en cuanto a producción y parques, o ir variando el lote de preparto, de posparto…
“El programa Gando se adapta a todo tipo de perfiles”
¿Qué otros índices son importantes para vosotros?
Gando también proporciona el servicio de calidad de leche, el de registro de enfermedades, el de recría… y en un futuro entiendo que ofrecerá el servicio de gestión de la condición corporal. Todos estos datos deben integrarse en un mismo sitio e interconectarse entre ellos.
¿Cómo se debe emplear Gando?
El programa se adapta a todo tipo de perfiles; sin embargo, lo ideal es que el ganadero posea su propio Gando, porque de esta manera puede obtener los listados de forma individual, desde el móvil, y no tiene que recurrir a nosotros para ello. Así, los veterinarios nos centramos en el control y la reproducción.
¿Cómo se toman decisiones con la información que ofrece la plataforma?
Se analiza la situación junto con el ganadero, se decide qué hacer a corto o medio plazo y luego se lleva a cabo el seguimiento. Gando nos permite tener una visión clara de lo que ocurre y valorar si las decisiones están dando los resultados esperados.
¿Cómo es el contacto con los desarrolladores de la aplicación?
Mi relación con los desarrolladores es muy buena. Siempre manejamos dos tipos de propuestas: unas a corto plazo, más fáciles de implementar, y otras a medio o largo plazo, que esperamos con ganas porque facilitarían todavía un poco más nuestro trabajo. A medida que usas la plataforma, surgen ideas y necesidades que les trasladamos, y ellos las van priorizando. Confiamos en que la evolución futura de la herramienta cubra cada vez mejor nuestras demandas.
Neste artigo exploramos como afecta a mastite á produción de leite, cando pode empeorar e canto tempo leva a recuperación das vacas afectadas, e ofrecemos algunhas recomendacións para poder facer fronte a esta enfermidade, reducir a súa incidencia e mitigar os seus efectos.
Científico en Investigación Leiteira, Miner Institute (Nova York)
Amastite é un dos problemas máis comúns e custosos na produción leiteira, que afecta tanto á produtividade das vacas coma ao benestar do rabaño. Esta enfermidade, que se caracteriza pola inflamación da glándula mamaria, pode reducir drasticamente a produción de leite e ten repercusións económicas e de saúde para as vacas.
QUE É A MASTITE E POR QUE IMPORTA?
A mastite é unha infección que lle afecta ao ubre das vacas e causa inflamación.
Esta infección pode ser leve, con algúns coágulos ou cambios no leite, ou severa, con febre, inflamación visible e malestar no animal. En ambos os casos, a mastite inflúe negativamente na cantidade de leite producido e na calidade do produto.
Os produtores saben ben que a mastite representa unha carga financeira importante. Por cada caso de mastite non só se perde leite, senón que aumentan os custos de tratamento e o risco de ter que descartar a vaca. Nalgúns estudos, os casos graves de mas-
tite mostraron perdas de ata 1.137 kg de leite durante unha lactación.
CANDO E COMO LLE AFECTA A MASTITE Á PRODUCIÓN DE LEITE?
A mastite non só lle afecta á vaca no momento en que se presenta a infección, senón que pode impactar a súa produción antes, durante e despois da súa aparición. Os estudos indican que a mastite pode empezar a prexudicar na produción de leite ata 14 días antes de que se note un caso clínico. Isto significa que unha vaca pode estar a
producir menos leite días antes de que se detecten os signos visibles de mastite, mesmo sen que o produtor ou os traballadores da nca identicasen algún síntoma claro na vaca. Isto débese a que a in amación e o proceso infeccioso xa comezan a alterar o sistema da vaca, minguando a saúde da glándula mamaria e, polo tanto, a cantidade de leite producido.
Cando a mastite se manifesta, a diminución na produción de leite adoita ser máis pronunciada. Unha vaca afectada por mastite pode perder entre 5 e 8 kg de leite nun só día, dependendo da súa etapa de lactación e da gravidade da infección. Isto tradúcese en perdas diarias importantes, o que implica un impacto económico directo para o produtor.
Ademais, a produción non se recupera de inmediato unha vez que a vaca é tratada. Despois de diagnosticada a mastite, a recuperación completa pode tardar entre 15 e 25 días, dependendo de factores como a resposta ao tratamento, a severidade do caso e o manexo xeral na nca. Isto signi ca que a vaca necesita tempo para que a súa glándula mamaria volva producir leite en niveis similares aos previos á infección. Mesmo cun manexo adecuado e un tratamento rápido, a recuperación pode non ser completa, e, nalgúns casos, a produción de leite pode verse afectada o resto da lactación.
Durante o primeiro terzo da lactación (ao redor dos primeiros 80 días), a produción de leite alcanza o seu punto máximo. Se unha vaca ten mastite nesta etapa, as perdas de leite son máis signi cativas debido á alta produción. Por exemplo, en casos leves, unha vaca pode perder ata 158 litros de leite ( gura 1), mentres que, en casos
•Prevención de la mastitis garantizada •Visibilidad y cuidado en cada sellado •Protección postordeño para ubres sanas
Descubre cómo prevenir la mastitis
AO FINAL DA LACTACIÓN, A PRODUCIÓN XA É MÁIS BAIXA DE MANEIRA NATURAL, PERO A MASTITE SEGUE A SER PREXUDICIAL PORQUE AFECTA Á PERSISTENCIA DA PRODUCIÓN E AO ESTADO DE SAÚDE XERAL DA VACA
Figura 1. Diminución e recuperación previstas da produción de leite [±intervalos de confianza; sombras azuis] en vacas holstein diagnosticadas con mastite clínica de nivel 1 (RMSE = 8,66 kg/d e R² = 0,14), en tres momentos diferentes da lactación (A-80, B-170 e C-260 días en leite)
graves, a perda pode chegar a 288 litros ( gura 2). A produción alta nesta fase fai que calquera diminución teña un impacto proporcionalmente maior no rendemento e nos ingresos do produtor.
A medida que a lactación avanza e a produción baixa naturalmente, o impacto da mastite tamén diminúe, pero aínda é signi cativo. No segundo terzo da lactación (ao redor de 170 días), un caso leve pode facer que a vaca perda un 126 kg de leite ( gura 1), mentres que un caso grave podería resultar nunha perda de ao redor de 237 kg ( gura 2). Ao nal da lactación, as perdas tamén se reducen, pero aínda poden sumar unha cantidade considerable. Nesta última fase, a produción xa é máis baixa de maneira natural, pero a mastite segue a ser prexudicial porque afecta á persistencia da produción e ao estado de saúde xeral da vaca.
Figura 2. Diminución e recuperación previstas da produción de leite [±intervalos de confianza; sombras azuis] en vacas holstein diagnosticadas con mastite clínica de nivel 2 (RMSE = 10,03 kg/d e R² = 0,15), en tres días diferentes de lactación (A-80, B-170 e C-260 días en leite)
DISCUSIÓN COMPARATIVA CON ESTUDOS ANTERIORES
Os resultados deste estudo (Sguizzato et al., 2024) amosan un impacto na produción de leite debido á mastite que é, en moitos casos, maior que o observado en investigacións previas. Por exemplo, segundo os datos obtidos na nosa análise, os casos graves de mastite poden resultar nunha perda total de produción de ata 288 litros no primeiro terzo da lactación.
Isto é considerablemente superior a algunhas das estimacións anteriores na literatura, como as observacións de Østergaard e Gröhn (1999), os cales reportaron perdas de aproximadamente 117 kg para vacas multíparas, aínda que estes datos exclúen as perdas posteriores ás cinco semanas dende o inicio da mastite. Este estudo tamén salienta que os efectos da mastite poden comezar ata dúas semanas antes da detección clínica e persistir
ata 25 días despois, mentres que outros estudos suxiren que a redución na produción adoita durar menos de dúas semanas (Rajala-Schultz et al., 1999; Nielsen, 2009).
Ademais, no contexto de perdas acumulativas ao longo dunha lactación, os nosos resultados son comparables ao reportado por Puerto et al. (2021), quen documentaron perdas de ata 1.137 kg durante a fase tardía da lactación. Con todo, o noso enfoque máis detallado, que modela a perda de leite diario, revela que o impacto da mastite non é lineal e que as perdas poden ser máis intensas do que algúns estudos anteriores rexistraron. Esta variabilidade pode atribuírse ás diferenzas no enfoque metodolóxico, como a modelación de curvas individuais e o uso de análises detalladas que nos permiten observar patróns non lineais na perda e recuperación da produción.
Outro aspecto importante é que as perdas máximas de leite debido ás mastites atopadas neste estudo son máis altas en comparación co rango de 1,4 a 3,5 kg de perda diaria documentado por Heikkilä et al. (2018) en estudos con patóxenos especí cos. Isto suxire que, en contextos máis amplos de produción, a mastite pode ter efectos máis severos e persistentes na produción leiteira do que se pensaba. Estes achados son particularmente importantes para os produtores, xa que resaltan a necesidade de estratexias de prevención e manexo máis rigorosas para minimizar o impacto da mastite na rendibilidade da explotación.
A mastite representa un reto continuo para a produción leiteira. Non obstante, mediante boas prácticas de manexo, técnicas de muxidura ade-
OS PRODUTORES QUE INVISTEN NA PREVENCIÓN E NO MANEXO ADECUADO DA MASTITE ESTÁN A CONSTRUÍR UN FUTURO MÁIS SÓLIDO PARA AS SÚAS OPERACIÓNS E PARA O BENESTAR DO SEU RABAÑO
cuadas e un monitoreo constante, os produtores poden reducir a súa incidencia e mitigar os seus efectos. As perdas de leite debido á mastite poden ser signi cativas, pero a adopción de estratexias preventivas e o tratamento oportuno axudarán a minimizar o impacto.
A mastite seguirá a ser un desafío, pero, cunha boa planificación, pódense manter a saúde das vacas e a rendibilidade da produción. Os produtores que invisten na prevención e no manexo adecuado da mastite están a construír un futuro máis sólido para as súas operacións e para o benestar do seu rabaño.
NOTA DO AUTOR
Este texto está baseado no estudo publicado en Journal of Dairy Science, que pode consultarse na seguinte ligazón: https://doi.org/10.3168/jdsc.2024-0579.
Jueves 5 de junio, de 11:00 a 18:00 horas SAT As Pandas 27840 Vilalba (Lugo)
Ordinario.
Ese espacio conocido, habitual, corriente. Donde habita lo usual.
Sin embargo, cuando vamos más allá de lo común, descubrimos nuevas formas de dibujar el futuro, y potenciar aquello que realmente importa.
La diferencia es ese extra.
Ese extra que transforma lo ordinario en extraordinario.
Ese EXTRA EXTRA que transforma lo ORDINARIO en ORDINARIO
Esta herramienta de diagnóstico, desarrollada por Vetoquinol, permite obtener los resultados de una analítica de leche en menos de 24 horas, proporciona información detallada de cada vaca y facilita una toma de decisiones justificada. De la mano de los veterinarios Carlos Noya y David Reyero conocemos sus altas capacidades, que son de gran ayuda para la veterinaria, en un contexto de grandes exigencias para la reducción de antibióticos.
La empresa farmacéutica especializada en veterinaria Vetoquinol impulsa Mastatest, una herramienta de diagnóstico para la gestión de la mastitis clínica desde las propias granjas. Esta tecnología optimiza la detección y el tratamiento de la mamitis en un animal, además de promover la cooperación entre veterinarios y ganaderos.
En un escenario restrictivo al uso de antibióticos, disponer de la información adecuada para decidir cuándo es necesaria su aplicación resulta un aspecto clave. Además, si este proceso garantiza la rigurosidad y se realiza en un corto período de tiempo, agiliza el trabajo en las ganaderías y ayuda a mejorar la salud de las vacas, lo que se transforma en un mayor rendimiento económico.
FUNCIONALIDADES DE LA HERRAMIENTA
David Reyero, veterinario y responsable de marketing en la línea de ganadería en Vetoquinol, relata que Mastatest “permite saber qué patógenos están causando las mastitis y a qué antibióticos son sensibles en un plazo de 24 horas. Los resultados se reciben de forma totalmente automática a través del correo electrónico y acreditan si es necesario tratar a la vaca para curarla”.
Carlos Noya: “Las tasas de curación son muy elevadas porque nos dirige al problema”
De la mano del director técnico de Uddervet y experto en calidad de leche, Carlos Noya, examinamos las bondades de Mastatest en su día a día. Según sus propias palabras, “es una prueba muy fácil de preparar, diferente a otros test del mercado, que requieren de cultivos e incubación de muestras. Con esta herramienta disponemos del resultado en menos de 24 horas, toda la información permanece integrada en una plataforma accesible en cualquier dispositivo electrónico y la interpretación de los resultados no es subjetiva, el propio algoritmo del programa saca sus conclusiones”.
PROCESO DE DETECCIÓN
Reyero explica las tres partes fundamentales de este instrumento: “Contiene un analizador, los cartuchos y la plataforma web, donde van a quedar almacenados todos los datos de los análisis realizados, lo que posibilita el seguimiento epidemiológico de la granja”.
“Vas a saber cómo evoluciona la sensibilidad antibiótica y te va a permitir protocolizar tus sistemas de trabajo”, destaca, a la par que considera que “este sistema mejora la comunicación entre los ganaderos y los veterinarios para que la medicación de las mastitis sea menos gravosa, más automatizada y eficiente”.
“En la operativa tenemos que descartar las mamitis de gravedad, en ese caso las vacas necesitan ser tratadas por las posibles consecuencias que puedan tener en su salud”, relata Noya, quien advierte de que “si vemos a un animal con posible mamitis leve o moderada, la actuación consiste en sacar una analítica lo más rápido posible”.
La muestra de leche se deposita sobre los cartuchos para iniciar la prueba
David Reyero: “Mastatest permite saber qué patógenos causan la mastitis en 24 horas”
En este momento es cuando entra en funcionamiento Mastatest. “Realizamos todo el proceso de incubación en la herramienta, mientras que a ese animal le ponemos un AINE (medicamento antiinflamatorio no esteroideo). Al día siguiente, disponemos del resultado de la prueba y, con el aval del veterinario, decidimos si seguimos con un AINE o si nos cambiamos a un antibiótico con sensibilidad adecuada”, concreta.
Los resultados de Mastatest abarcan diferentes parámetros y ofrecen “prácticamente todas las familias bacterianas que intervienen en mamitis”, recalca el director técnico de Uddervet, quien continúa resumiendo los beneficios de esta tecnología: “Nos da una identificación de la bacteria y un test de sensibilidad, con puntos de corte de cada aislamiento basados en la concentración mínima inhibitoria, no en un antibiograma, que no deja de ser una herramienta cualitativa, sujeta a más variación de interpretación”.
“Además, nos indica si una bacteria crece o se estanca. Si se paraliza, ya optamos por no usar tratamiento porque no es necesario. En cambio, si tenemos desarrollo de otro tipo de bacterias, nos dice a qué antibiótico es sensible y en qué concentración. Las tasas de curación son muy elevadas porque nos dirige al problema”, recalca.
TOMA DE DECISIONES JUSTIFICADA
Las pruebas que proporciona Mastatest permiten clarificar las necesidades de los animales. Por ejemplo, “hay bacterias que provocan mamitis que son autolimitantes, tienen una cantidad de autocuraciones muy elevadas, como la Escherichia coli, que presenta entre un 85 % y un 90 % de curaciones por sí misma. Aquí el uso de un antibiótico no está justificado”.
Aparte de este caso mencionado, también puede ocurrir que la analítica diagnostique “ausencia de crecimiento. En los datos que yo dispongo en mi trabajo diario, aproximadamente entre el 20 % y 25 % de todos los aislamientos que
La herramienta se compone de un analizador, los cartuchos y la plataforma de control
se practican son sin crecimiento. En estas circunstancias tampoco está respaldado el uso de antibióticos. Vamos a tener el mismo éxito de curación con ellos que simplemente con un AINE”.
Carlos Noya pone de manifiesto que, con respecto a las tasas de curación, no existen diferencias entre un tratamiento selectivo o el empleo de antibióticos en sábana. No obstante, “provoca una influencia muy positiva a nivel de granja, ya que usamos menos medicamentos, descartamos menos leche, mejoramos en rendibilidad y garantizamos una salud de ubre óptima”.
REDUCCIÓN DEL USO DE ANTIBIÓTICOS
Para David Reyero, este dispositivo de Vetoquinol “ha llegado en un momento crítico para la labor de los veterinarios. En la actualidad, se deben tomar decisiones justificadas sobre la cura en granja y Mastatest permite implementar esa acción de manera acreditada. Comprueba si la vaca necesita o no un antibiótico y, si lo precisa, escoge el más adecuado para ese animal”.
Noya coincide en que Mastatest ha llegado en el período oportuno. “Estamos en un contexto de reducción de antibióticos, los que usamos deben estar avalados por algún diagnóstico. Auguro un futuro muy positivo. El test es muy rápido y recogemos todos los datos justificados y archivados para tomar las decisiones más convenientes y que la granja funcione lo mejor posible en calidad de leche”.
En 24 horas, Mastatest envía los resultados de la analítica a la dirección de correo electrónica establecida
Nas seguintes páxinas analizamos cales son e para que serven os oligoelementos inxectables, e amosamos os resultados obtidos a partir da investigación levada a cabo nunha explotación de alta produción da provincia da Coruña, a través da cal se observou que a administración estratéxica deste tipo de suplementos logra reducir o número de animais con patoloxías uterinas e mamarias.
1Marcello Guadagnini, 2Guillermo Lorenzo
1International Technical Manager
2Gando Nuevas Tecnologías +39 3 481 838 683 | marcello.guadagnini@multimin.eu
Os oligoelementos minerais, aínda que necesarios en cantidades moi pequenas, teñen grande importancia na saúde e a produtividade dos animais. Para facer fronte ao aumento repentino da demanda en determinados momentos clave do ciclo produtivo das vacas adultas e as xovencas de reposición, e para satisfacer as necesidades do sistema inmunitario, é posible combinar a suplementación oral cunha inxección estratéxica de
oligoelementos para conseguir un rabaño máis san e rendible. Dentro do grupo dos oligoelementos, atópanse o zinc, o cobre, o selenio, o manganeso, o cromo, o iodo, o ferro, o cobalto e o molibdeno. En canto aos catro primeiros, hai moitísimos estudos científicos que demostran a súa importancia. Ademais, coñecemos ben as súas necesidades no organismo e que se poden almacenar no corpo para os momentos que máis o precisen.
En primeiro lugar, son compoñentes estruturais do organismo, pero tamén son responsables de moitas funcións biolóxicas. Basta dicir que o zinc é, ao tempo, un elemento clave na formación do tapón de queratina que pecha o esfínter do teto e un compoñente de máis de 300 encimas que realizan funcións biolóxicas no organismo. O selenio é un elemento importante para a resistencia ás enfermidades, o cobre regula a inflamación e o manganeso é clave para a reprodución e a resistencia ao estrés térmico.
Zinc, cobre, manganeso e selenio forman parte do sistema antioxidante, é dicir, do sistema que contrarresta a presenza de radicais libres producidos en grandes cantidades durante períodos de estrés (Palomares, 2022) como, por exemplo, o posparto en vacas ou as primeiras etapas da vida e o destete dos xatos.
Cando falamos de oligoelementos, a miúdo pensamos en deficiencias clínicas. En realidade, estas son máis frecuentes en pastoreo, mentres que nos animais estabulados é difícil chegar a fenómenos desta magnitude. Con todo, un estado subóptimo de oligoelementos pode afectar negativamente á inmunidade dos animais e pasar desapercibido a primeira vista.
Nos animais estabulados, a maioría destes oligoelementos adoitan incluírse na suplementación oral das vacas leiteiras e de recría. Os requerimientos, dependendo da categoría,
1. Algunhas funcións dos oligoelementos
actualizáronse recentemente e experimentaron un aumento, en especial durante o secado, o que subliña a súa importancia nas producións modernas durante este período sensible. É oportuno ter en conta que non sempre é tan sinxelo lograr niveis óptimos de oligoelementos nas fases críticas. Estudos recentes demostraron que existe unha varia-
bilidade individual na inxestión de materia seca, mesmo maior ao 20 %, nas vacas e xovencas durante o preparto e que nos animais que comen menos a súa capacidade de facer fronte á tensión oxidativo posparto é menor (Santos M et al., 2024). A isto súmase o fenómeno do antagonismo mineral, é dicir, que cando na dieta ou na auga de bebida hai
niveis relevantes de xofre, molibdeno ou ferro, isto pode impactar a absorción gastrointestinal dos oligoelementos que suplementamos por vía oral.
Deste xeito, para unha verdadeira nutrición de precisión en canto a oligoelementos, necesitaríase proporcionarlles aos programas de formulación unha grande información
acerca do contido de oligoelementos que se desexa suplementar e dos seus antagonistas procedentes de cada ingrediente da dieta. Desafortunadamente, este tipo de información require moita analítica de laboratorio e non sempre está dispoñible. Ao mesmo tempo, recoñécese que non todas as fases do ciclo da vaca leiteira teñen as mesmas necesidades e, de feito, hai certos momentos de maior necesidade de oligoelementos, por exemplo en caso de infecciones, vacinacións, estrés, secado, posparto etc.
De forma máis xeral, convén lembrar que, cada vez que se activa o sistema inmunitario, este consome oligoelementos e que dispor dunha cantidade su ciente lle permite funcionar correctamente. Ademais, as situacións de estrés aumentan a eliminación de oligoelementos cos ouriños, o que crea un desequilibrio.
O emprego de inxeccións estratéxicas de oligoelementos durante o secado demostrou en diferentes áreas xeográ cas do mundo poder diminuír a prevalencia de patoloxías uterinas e de mamites na primeira fase de lactación (Machado et al., 2013), mesmo en granxas con secado selectivo (Guadagnini et al., 2023).
EXISTEN DATOS LOCAIS QUE CORROBORAN ESTES ESTUDOS CIENTÍFICOS REALIZADOS AO LONGO DO MUNDO?
Recentemente, tentouse medir o éxito deste tipo de suplementación en As Travesas Agropecuaria SLU, unha explotación de alta produción da provincia da Coruña que, dende hai anos, inviste en prevención para potenciar o sistema inmune, reducir as patoloxías do periparto e mellorar a saúde das vacas acabadas de parir.
As Travesas é un rabaño con 393 vacas totais de raza frisoa que, coma moitas outras explotacións, lles proporciona aos animais en secado e en lactación unha suplementación mineral de acordo cos requirimentos.
Grazas á presenza do programa de xestión Gando, foi posible recuperar toda a información necesaria para crear dous grupos de tratamentos asignados de forma aleatoria con característica parecidas antes do parto. As xovencas pareáronse por idade prevista a primeiro parto, mentres que as vacas foron pareadas por reconto de células somáticas, produción
Figura
de leite a 305 días e días abertos. Os animais tratáronse cunha solución de oligoelementos inxectables ao momento do secado e entre 20 e 30 días antes do parto (24±8d).
Un total de 231 animais con data de parto prevista entre maio e novembro 2024 foron enrolados nesta avaliación. Tras o parto había 83 primíparas, 56 secundíparas e 92 vacas con tres ou máis partos. Destas, 119 seguiron o protocolo de tratamento antes descrito (grupo tratado) e 112 non foron tratadas e utilizáronse como grupo control. Non houbo diferenzas entre os dous grupos de tratamento por paridade, idade a primeiro parto para as primíparas (757±86 días), a duración da xestación (275±7 días), a duración do secado (57±10 días) e a produción a 305 días da lactación previa (13.185±1.904 kg).
Na gura 3 está representada a incidencia das patoloxías posparto relacionadas coa función do sistema inmune por grupo de tratamento.
Estas diferenzas detectáronse tanto nas vacas primíparas coma nas multíparas.
Con todo, nas primíparas, como consecuencia dun mellor estado de saúde a produción, a primeiro control foi de 2,6 kg maior para os animais tratados comparados co grupo control. Non se observou a mesma diferenza en vacas multíparas.
Estes datos, de acordo con varios estudos cientí cos publicados anteriormente, demostran a importancia dos oligoelementos no gando vacún leiteiro. A administración estratéxica de oligoelementos inxectables xerou unha redución de animais con patoloxías uterinas e mamarias.
Aínda que necesarios en cantidades moi pequenas, estes minerais teñen unha grande in uencia na e cacia do sistema inmunolóxico e, daquela, na saúde dos animais.
Garantir uns niveis óptimos de oligoelementos por vía inxectable nas fases máis críticas, como o período do secado, pode ser unha ferramenta útil para mellorar a saúde e a rendibilidade do rabaño.
Con la inyección de oligoelementos en momentos clave, puedes mejorar la INMUNIDAD y la REPRODUCCIÓN de los animales.
Con la inyección de oligoelementos en momentos clave, puedes mejorar la INMUNIDAD y la REPRODUCCIÓN de los animales.
Selenio Cu Cobre Zn Zinc
Selenio Cu Cobre Zn Zinc
Manganeso
Manganeso
Ecuphar te ayuda en los momentos que importan
Ecuphar te ayuda en los momentos que importan
Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Consulta la Ficha Técnica completa de Multimin.
O futuro do rural, en mans de mozos formados, comprometidos e apaixoados polo mundo animal
Nun momento no que atraer novas xeracións ao campo resulta clave para garantir a continuidade dos oficios vencellados ao rural, cinco mozos e mozas de Valle de los Pedroches protagonizan este #YoSoyCampo e demóstrannos que apostar pola gandería é apostar por darlle vida a unha vocación que merece ser coñecida, apoiada e recoñecida.
A piques de rematar o bacharelato, Carmen Moreno (18 anos) cóntanos que, pola súa paixón polo mundo rural, espera poder dedicarse a algo que a manteña ligada a el, malia non ten claro en que se centrará: “Desde pequena gustoume isto. Pode que hoxe estea máis normalizado marchar á cidade, pero nas aldeas hai moitas oportunidades. Ademais, grazas ao traballo que se fai aquí, comemos todos”. Para Carmen, a formación é esencial, xa que “che permite dedicarte profesionalmente a algo que che gusta e conseguir un bo futuro”, e defende que vivir do medio rural non debe verse nunca coma unha opción menor.
Acompañar de pequeno o seu avó axudou a Pedro Manso (16 anos) a descubrir o seu amor pola gandería. Aínda que de neno os animais lle daban medo, axiña descubriu que alí atopaba o seu lugar: “O campo dáme vida. Eu non digo que vou traballar, digo que vou desfrutar”. Con intención de estudar Veterinaria, alerta sobre o risco da falta de remuda xeracional: “É algo preocupante; se as ganderías non atopan quen as continue, moitas aldeas desaparecerán”. Sinala que este é un sector cheo de posibilidades reais e necesarias: “Invitaría os mozos a vir, a que visen cos seus propios ollos o que isto ofrece”. Miguel Moreno (17 anos) medrou entre animais na gandería familiar. Estuda primeiro de bacharelato e quere ser veterinario, seguindo os pasos do seu pai e do seu bisavó: “Desde pequeno tiven moi claro que quería dedicarme a este mundo”, afirma. Miguel non concibe un futuro sen campo: “Din que o Amazonas é o pulmón do mundo, pois eu creo que o outro pulmón é este”. Ademais, critica que desde as cidades se infravalore o ámbito da produción gandeira: “A xente debería coñecer a calidade humana e o esforzo que hai detrás dos que vivimos e traballamos aquí”.
Gonzalo Ballesteros (17 anos) quere estudar Enxeñería Agrónoma para seguir vinculado á súa terra e centrarse especialmente en nutrición e produción animal. Procedente dunha familia moi ligada ás orixes de Covap, recoñece o valor dese legado: “Tócanos a nós recoller o testemuño e tirar deste sector”. Este mozo, que de pequeno soñaba con ser profesor ou fisioterapeuta, descubriu hai tempo que o seu lugar está no campo: “Traballar no que desfrutas é o máis importante”, afirma, e conta que, para el, o rural non é só unha opción laboral, senón unha forma de vida que cómpre defender e reforzar con máis formación e compromiso.
Realizar unhas prácticas que lle permitiron crear un vínculo especial cos animais foi o que fixo que Rosario Galvis (18 anos) decidise dedicarse á veterinaria: “Chamábame a atención desde pequena, pero foi convivir co oficio veterinario o que me axudou a decidirme”. Aínda que recoñece que moita xente da súa idade ve este mundo como algo anticuado, ela defende o seu valor imprescindible: “Do mesmo xeito que necesitamos médicos, tamén fai falta xente que coide do campo e dos animais, porque deles depende a nosa alimentación”. A súa aspiración é converterse nunha veterinaria que dedique a súa vida a mellorar a saúde animal e o futuro rural.
Historias como as de Carmen, Pedro, Miguel, Gonzalo e Rosario son a proba de que o sector produtor ten futuro se se transmiten as oportunidades reais que ofrece. Apostar por formar e animar a mozos como estes é investir no motor que sostén as nosas vidas e as nosas comunidades. Eles téñeno claro; agora é responsabilidade de todos poñer en valor a súa elección.
Diaproof Pro
RECUPERACIÓN INMEDIATA, ENERGÍA RENOVADA
Para los primeros efectos de las diarreas. Mejora la absorción de agua y protege la mucosa.
PROTEGE SU FUTURO, RESTAURA DE VITALIDAD
Polvo efervescente, estabilización del equilibrio hídrico y electrolítico (rehidratante) con Enterococcus faecium.
O impacto do estrés por calor no gando de leite en
Como podemos detectar se o noso gando presenta índices de estrés por calor?, como podemos evitalo ou reducilo? Neste artigo exploramos as estratexias que os gandeiros poden implementar para a detección e mitigación do impacto da calor nos seus rabaños e como, entre todos, podemos adaptarnos a esta nova realidade climática.
1Elena Niceas Martínez Díez, 1Cristina Castillo Rodríguez, 1Rodrigo Muiño Otero, 1Pedro García Herradón, 2Alberte Rico Fernández, 1José Luis Benedito Castellote, 1Joaquín Hernández Bermúdez 1Departamento de Patoloxía Animal, Universidade de Santiago de Compostela, Campus Terra, 27002, Lugo 2Centro Veterinario Meira SLP, 27240 Meira, Lugo
Ocambio climático xa non é un fenómeno afastado que só afecta a outras rexións do mundo. En Galicia, concretamente en Lugo, os efectos do aumento das temperaturas empezan a sentirse en sectores tan vitais como a gandería leiteira. As vacas, animais adaptados a climas temperados, agora enfrontan episodios de estrés térmico que comprometen a súa produción, a súa fertilidade e mesmo o seu benestar. O estrés térmico, que se desencadea cando o índice temperatura-humidade (ITH) supera o valor de 68-72, xa é unha realidade nesta comarca (táboa 1). Malia que as noites frescas de Lugo aínda
Táboa 1. THI máximos, mínimos e media diarios dos meses nos que se realiza o estudo durante 2023
EN GALICIA, CONCRETAMENTE EN LUGO, OS EFECTOS DO AUMENTO DAS TEMPERATURAS COMEZAN A SENTIRSE EN SECTORES TAN VITAIS COMA A GANDERÍA LEITEIRA
permiten certo alivio, o aumento de días con ITH elevado pon de manifesto que o cambio climático chegou para quedar.
Galicia é coñecida habitualmente coma unha comunidade fría e húmida, e non lonxe da realidade, así é; o problema é que cada vez é menos fría e menos húmida. Nun pequeno estudo que realizamos, analizamos os datos recollidos por Meteogalicia dos anos 2021, 2022 e 2023, tentando observar a existencia dalgunha evidencia destes cambios nas temperaturas e humidades do mesmo xeito que nas precipitacións, e aínda
midades nos cultivos; por exemplo, se aumentan en exceso as choivas, crecerá a proliferación de fungos, mentres que, con climas máis secos, todos aqueles insectos que estean adaptados a este tipo de climas van proliferar e danarán cultivos coma os do millo ou do arroz.
IMPACTO NAS VACAS HOLSTEIN
que non é excesivamente salientable (xa que o tempo de observación do clima é curto), na cidade de Lugo xa se rexistraron temperaturas medias marca non alcanzadas anteriormente na historia (14,9 ºC) no ano 2023. Ademais, en tan só estes tres anos, xa se observou unha gran variabilidade entre as precipitacións, alternando períodos moi húmidos con extremadamente secos.
Estas variacións no clima poden causar un grande impacto tanto no sector agrario coma no gandeiro. O incremento de días cálidos facilita a proliferación de pragas e enfer-
Ademais de afectar os cultivos, tamén afecta á gandería, aínda que neste artigo imos centrarnos en comentar o impacto que presenta concretamente sobre as vacas holstein. Nos animais de produción, no canto de falar sobre “o cambio climático” falamos máis especi camente do “estrés por calor”, o cal é calculado con base nun índice, denominado índice de temperatura e humidade (ITH), o cal pode calcularse mediante varias fórmulas, sendo unha delas ITH=0,81×T.ª+HR ÷ 100× (T.ª-14,4)+46,4 (Mader et al., 2006), e, mediante a cal varios autores establecen que, a partir dun ITH de 72, estes animais se atopan baixo estrés térmico.
AS VACAS HOLSTEIN SON AS MENOS TOLERANTES AO ESTRÉS TÉRMICO A CAUSA DA SÚA ALTA PRODUCIÓN, PORQUE, CANTO MÁIS LEITE
PRODUCE O ANIMAL, MÁIS
CALOR LIBERA O SEU CORPO COMO RESIDUO DEBIDO ÁS
REACCIÓNS METABÓLICAS QUE ISTO IMPLICA
No recadro vermello represéntase o lugar de localización do dispositivo
No entanto, propúxose recentemente reducir o limiar do ITH de 72 a 68. Os autores que apoian esta modicación argumentan que, dende que se estableceu o valor de referencia de 72 no ano 1959, a produtividade dos animais aumentou de xeito signi cativo. Como consecuencia, os animais actuais son máis sensibles ao estrés térmico, o que xusti ca a necesidade dun límite máis estrito (Zimbelman et al., 2009). Isto ten sentido, xa que as vacas holstein son as menos tolerantes ao estrés térmico por mor da súa alta produción, porque, canto máis leite produce este animal, máis calor libera o seu corpo como residuo debido ás reaccións metabólicas que isto leva (Johnson, 1989).
O estrés térmico (cando o ITH supera 68-72) provoca múltiples alteracións siolóxicas en vacas leiteiras, o que afecta á súa saúde e produtividade. Unha temperatura corporal óptima (38-39 °C) é esencial, pero baixo estrés por calor pode superar os 41 °C, o que pon en risco a vida do animal. Ademais, a frecuencia respiratoria, normalmente de 10-30 respiracións por minuto, pode aumentar ata 150 rpm, un sinal claro de estrés severo.
A frecuencia cardíaca, correlacionada coa respiratoria, tamén se eleva signi cativamente. A nivel metabólico, obsérvanse cambios en hormonas clave coma o cortisol, cuxa elevación afecta a produción e a fertilidade, diminuíndoas. Outras hormonas, coma a somatotropina e as hormonas tiroideas (T3 e T4), diminúen, redirixindo
enerxía cara á termorregulación para tentar diminuír a temperatura corporal e reducindo a produción láctea. O estrés térmico tamén altera parámetros como insulina, glicosa e ácidos graxos non esteri cados (NEFA), o que xera desequilibrios que prexudican o metabolismo enerxético (De Rensis et al., 2015). A calidade do leite vese comprometida, con menores niveis de graxa e proteína debido a unha menor inxestión de materia seca e alteracións na fermentación ruminal (Baumgard et al., 2006). Condutas adaptativas, como maior tempo de pé e menor actividade física, agravan os problemas metabólicos, polo que destaca a importancia de implementar estratexias efectivas para reducir o impacto da calor en vacas leiteiras.
Nun estudo que realizamos en Galicia durante 2023, avaliáronse os efectos do estrés por calor en vacas leiteiras holstein baixo as condicións climáticas desta comunidade ( guras 1, 2 e 3).
Investigáronse tres aspectos principais: os niveis de ITH e o seu impacto na fertilidade, as diferenzas entre vacas sometidas a protocolos hormonais de sincronización da ovulación e as non sincronizadas, e como o estrés térmico afecta a variables reprodutivas coma a proxesterona sérica (hormona do ciclo estral do animal), o grosor endometrial ( gura 4, páx. seg.) (a capa muscular interna do útero) e o desenvolvemento folicular ( gura 5, páx. seg.) (que contén o ovocito que, posteriormente, se vai fecundar co espermatozoide formando o embrión).
A análise mostrou que durante os meses cálidos (xullo-setembro), os valores de ITH superaron os limiares de estrés leve (≥72) en varios días, con maior intensidade en agosto (táboa 2, páx. seg.).
As vacas sincronizadas mediante o protocolo dobre-ovsynch ( gura 6) presentaron maiores taxas de xestación (48,5 %) en comparación coas non sincronizadas (29,5 %) durante o verán, aínda que estas diferenzas non foron estatisticamente signicativas.
No ámbito fisiolóxico, observouse que os niveis de proxesterona eran máis altos no verán, posiblemente como mecanismo de adaptación, pero sen un impacto significativo nas taxas de xestación. Tamén se identificou unha relación entre o tamaño do folículo dominante e a probabilidade de ausencia de xestación, o que resalta a influencia do estrés térmico na dinámica folicular. Con todo, non se detectaron cambios significativos no grosor endometrial nin noutras variables uterinas.
En conclusión, o estudo confirmou que en Galicia o estrés térmico afecta negativamente á fertilidade en vacas leiteiras, pero o uso de protocolos hormonais pode mitigar estes efectos e manter taxas reprodutivas aceptables, e destaca a súa importancia como estratexia en rexións con climas cada vez máis cálidos.
ESTRATEXIAS PARA COMBATER OS EFECTOS DO ESTRÉS TÉRMICO
Para mitigar os efectos do estrés térmico en vacas leiteiras, é fundamental implementar estratexias integrais que combinen melloras no manexo ambiental, a nutrición, a xenética e a reprodución.
Manexo ambiental
O uso de sistemas de ventilación natural e mecánica, combinados con aspersores ou nebulizadores, resulta clave para reducir a carga térmica nos animais. Estas medidas axudan a manter temperaturas máis baixas nos establos, o que lles permite ás vacas disipar a calor acumulada. Ademais, optimizar a orientación das instalacións e proporcionar sombra constante son prácticas esenciais, especialmente en rexións con veráns cada vez máis calorosos (Á. Bach et al., 2004) (figuras 7 e 8, páx. seg.).
Ámbito nutricional
Neste ámbito axustar as dietas para reducir a calor xerada durante a dixestión é importante. Unha menor proporción de fibra fermentable, compensada con fontes de fibra de alta calidade e dixestibilidade, pode minimizar o impacto negativo do estrés térmico (Enrique Fraile Pernaute, 2024). Así mesmo, a suplementación con aminoácidos funcionais, como metionina e lisina, e minerais antioxidantes, como selenio e zinc,
Táboa 2. Rexistráronse o número de días e a media de horas diarias con estrés leve (ITH 72 ≤ x ≤ 78) e estrés moderado (ITH 79 ≤ x ≤ 88) durante os meses cálidos (xullo, agosto e setembro) nos que se realizou o estudo
5. Imaxes ecográficas das medicións (longo e ancho) do folículo dominante
6. Esquema de protocolo de sincronización de celo “dobre-ovsynch” modificado”
LEVUCELL SC, levadura viva específica para el rumen, favorece la resistencia de sus animales frente al estrés por calor, ya que optimiza la salud del rumen y mejora la eficiencia alimentaria hasta un 7%. La ciencia lo demuestra.
LEVUCELL SC. Ninguna otra levadura funciona igual.
mellora a capacidade dos animais para afrontar a calor. Ademais, in corporar graxas protexidas tamén contribúe a suplir as necesidades enerxéticas sen xerar calor meta bólica adicional (Kotsampasi et al., 2024; Pate et al., 2020; Sun et al., 2016).
Punto de vista xenético
A selección de animais con maior tolerancia á calor é unha solución prometedora. O uso de índices xe nómicos específicos e ferramentas como CRISPR para modificar xenes asociados á termorregulación pode ría garantir animais máis adaptados a condicións climáticas adversas sen comprometer a produtividade (Jabbar et al., 2021; Velayudhan et al., 2023).
Manexo reprodutivo
Por último, no manexo reprodutivo, estratexias coma a inseminación a tempo fixo, a transferencia de em brións e tratamentos hormonais específicos demostraron ser efica ces para contrarrestar os efectos da calor na fertilidade (Dirandeh et al., 2015; Li et al., 2023). Estas in tervencións permiten manter taxas de concepción adecuadas mesmo en condicións de estrés térmico severo. En conxunto, estas estratexias non só melloran o benestar das vacas leiteiras, senón que tamén aseguran a sostibilidade das explotacións gandeiras fronte ao cambio climático.
BIBLIOGRAFÍA
Bach A, Juaristi JL, & Rodríguez P. (2004). Cow Confort (Servet Diseño y Comunicación S.L.).
Baumgard, L., Odens, L. J., Kay, J., Rhoads, R., VanBaale, M. J., & Collier, R. (2006). Does negative energy balance (NEBAL) limit milk synthesis in early lactation? Proceedings Southwest Nutrition Conference, 181-187.
De Rensis, F., Garcia-Ispierto, I., & López-Gatius, F. (2015). Seasonal heat stress: Clinical implications and hormone treatments for the fertility of dairy cows. Theriogenology, 84(5), 659-666. https://doi.org/10.1016/j.theriogenology.2015.04.021
Dirandeh, E., Roodbari, A. R., & Colazo, M. G. (2015). Double-Ovsynch, compared with presynch with or without GnRH, improves fertility in heat-stressed lactating dairy cows. Theriogenology, 83(3), 438443. https://doi.org/10.1016/j.theriogenology.2014.10.011
Enrique Fraile Pernaute. (2024). Estrategias frente al estrés térmico | Revista
Vaca Pinta. https://vacapinta.com/es/articulos/estrategias-frente-al-estres-termico. html
Jabbar, A., Zulfiqar, F., Mahnoor, M., Mushtaq, N., Zaman, M. H., Din, A. S. U., Khan, M. A., & Ahmad, H. I. (2021). Advances and Perspectives in the Application of CRISPR-Cas9 in Livestock. Molecular Biotechnology, 63(9), 757-767. https://doi. org/10.1007/s12033-021-00347-2
Johnson, H. D. (1989). Bioclimatology and the adaptation of livestock: H.P. Johnson (Editor), Elsevier Science Publishers B.V., Amsterdam, 1987, xiv + 279 pp., 56 tables, 51 figs., index, Dfl. 250.00, ISBN: 0-444-42690-6. Livestock Production Science, 21(1), 78. https://doi. org/10.1016/0301-6226(89)90027-4
Kotsampasi, B., Karatzia, M. A., Tsiokos, D., & Chadio, S. (2024). Nutritional Strategies to Alleviate Stress and Improve Welfare in Dairy Ruminants. Animals, 14(17), Article 17. https://doi.org/10.3390/ ani14172573
Li, H., Sun, N., Xiao, Y., Yang, H., Guo, Z., Lin, Y., Wang, X., Wu, Q., Zhou, Y., Yang, L., & Hua, G. (2023). Benefits of using Double-Ovsynch versus presynchovsynch are affected by environmental heat in primiparous holstein lactating cows. Animal Reproduction Science, 251, 107224. https://doi.org/10.1016/j.anireprosci.2023.107224
Mader, T. L., Davis, M. S., & BrownBrandl, T. (2006). Environmental factors
influencing heat stress in feedlot cattle1,2. Journal of Animal Science, 84(3), 712-719. https://doi.org/10.2527/2006.843712x
Pate, R. T., Luchini, D., Murphy, M. R., & Cardoso, F. C. (2020). Effects of rumen-protected methionine on lactation performance and physiological variables during a heat stress challenge in lactating Holstein cows. Journal of Dairy Science, 103(3), 2800-2813. https://doi. org/10.3168/jds.2019-17305
Sun, F., Cao, Y., Cai, C., Li, S., Yu, C., & Yao, J. (2016). Regulation of Nutritional Metabolism in Transition Dairy Cows: Energy Homeostasis and Health in Response to Post-Ruminal Choline and Methionine. PloS One, 11(8), e0160659. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0160659
Velayudhan, S. M., Yin, T., Alam, S., Brügemann, K., Sejian, V., Bhatta, R., Schlecht, E., & König, S. (2023). Unraveling the Genomic Association for Milk Production Traits and Signatures of Selection of Cattle in a Harsh Tropical Environment. Biology, 12(12), Article 12. https://doi. org/10.3390/biology12121483
Zimbelman, R., Rhoads, R., Rhoads, M., Duff, G., Baumgard, L., & Collier, R. (2009). A Re-evaluation of the Impact of Temperature Humidity Index (THI) and Black Globe Humidity Index (BGHI) on Milk Production in High Producing Dairy Cows. Proc 24th Annual Southwest Nutrition and Management Conference
Alimentación para rendimiento y rentabilidad
Adisseo ofrece una solución única y completa para ayudar a maximizar el rendimiento lechero a través de la alimentación. Nuestras soluciones personalizadas de salud y nutrición están diseñadas para superar los desafíos de la producción lechera y brindarle un socio de confianza para ayudarle a alcanzar el éxito.
Contactos: Enrique Fraile +34 607 349 084 - enrique.fraile@adisseo.com Juan Gonzalez-Vadillo +34 661 571 536 - juan.gonzalez@adisseo.com
Neste artigo analizamos algúns datos extraídos do capítulo do Boletín da Federación Internacional para o Leite (FIL), que se publicará proximamente, no que se describen os beneficios económicos que poden derivarse da correcta aplicación de medidas intensivas de mitigación da calor das vacas.
I. Flamenbaum1, M. Malekkhahi2, A. de Vries2
1Cow Cooling Solutions Ltd.
2Departamento de Ciencias Animais, Universidade de Florida, Gainesville, FL 32611, EE. UU.
Oestrés por calor (EC) ten efectos prexudiciais en todas as etapas da vida do gando leiteiro. As vacas que o sofren reducen o consumo de materia seca, a produción de leite e a súa composición. Ademais, o estrés térmico ten efectos importantes sobre a saúde e a fertilidade das vacas, e repercute negativamente no seu benestar. A diminución da eficiencia da produción de leite en tales condicións aumenta a contribución negativa do sector lácteo mundial ao medio ambiente e carréxalles grandes perdas económicas aos gandeiros e a toda a industria láctea mundial.
Hai case tres anos, a Federación Internacional para o Leite (FIL) decidiu abordar o problema creando un comité profesional no que participei como membro e coordinador e que traballou para centralizar todos os coñecementos existentes sobre o tema. O obxectivo deste comité era axudar os produtores leiteiros, proporcionándolles directrices sobre como afrontar o estrés por calor, mellorar o benestar das vacas, reducir o alcance das emisións de gases de efecto invernadoiro das vacas á atmosfera e o custo de produción do leite. A diminución do custo de produción de
leite melloraría a rendibilidade dos produtores e reduciría o prezo do leite para os consumidores.
Proximamente sairá á luz o novo boletín da FIL e supoñemos que poñer a información contida ao servizo do coñecemento dos produtores lácteos e as organizacións de gandeiros os animará a investir na instalación e no correcto funcionamento de medidas de mitigación da calor adaptadas ás condicións e necesidades específicas das súas explotacións.
Nos últimos anos avanzouse moito na mellora da eficacia dos tratamentos de arrefriamento, o que
SUXERIUSE QUE, MEDIANTE UNHA XESTIÓN
INTENSIVA DO ARREFRIAMENTO […] A PRODUCIÓN DE LEITE PODE ACHEGARSE ATA O 96 % DO NIVEL DE PRODUCIÓN NO INVERNO E CASE DUPLICAR A TAXA DE CONCEPCIÓN NO VERÁN
Si te preocupa el efecto del calor, en ADM Animal Nutrition Spain podemos ayudar a vuestros animales:
in úe no bene cio económico que se espera da súa aplicación. A e cacia da estratexia de mitigación do arrefriamento baseada na combinación de humectación e ventilación forzada vese in uída por las horas a ldía en que funciona o sistema de arrefriamento. Un experimento realizado en Israel (Honig et al., 2012) demostrou que, ao aumentar a frecuencia das sesións de arrefriamento (45 minutos por sesión) de cinco (3,5 horas acumuladas por día) a oito veces (seis horas acumuladas por día), aumentou a inxestión de materia seca e a produción de leite nun 9,3 % e 9,6 %, respectivamente.
Ademais, suxeriuse que, mediante unha xestión intensiva do arrefriamento, utilizando ventiladores e aspersores durante un total de seis horas acumuladas ao día durante o caloroso verán, a produción de leite pode achegarse ata o 96 % do nivel de produción no inverno fresco (Flamenbaum e Ezra, 2007) e case duplicar a taxa de concepción no verán (Flamenbaum e Galon, 2010).
Para avaliar os impactos destas intensidades de arrefriamento estudouse a rendibilidade deste, baseándose nun modelo publicado hai máis de vinte anos (St. Pierre et al., 2003).
Un artigo recente publicado por Espinoza-Sandoval e Calsamiglia (2023) utilizou tamén o modelo St. Pierre
Minimiza el efecto del calor extremo sobre los terneros de cebo.
Ayuda a mantener las producciones y calidades de leche en épocas de calor.
Consulte con nuestro equipo técnico como aplicar en su ración diaria.
COMO ERA DE AGARDAR, O EFECTO DO ESTRÉS POR CALOR CANDO NON SE APLICOU ARREFRIAMENTO FOI
MAIOR NO CLIMA HÚMIDO SUBTROPICAL E MENOR NO CLIMA TEMPERADO CONTINENTAL
para avaliar a rendibilidade de diferentes intensidades de arrefriamento en diferentes rexións do mar Mediterráneo cunha carga térmica anual que oscila entre 6.000 e 31.000 unidades atopou, como era de esperar, que o beneficio económico era maior nas rexións máis cálidas.
A diferenza de St. Pierre, o noso estudo considera as melloras no rendemento lácteo, pero tamén o rendemento de graxa e proteína no leite, a inxestión de materia seca e a reprodución para diferentes zonas climáticas e cifras económicas das explotacións estadounidenses en 2024.
AVALIACIÓN DO SISTEMA DE ARREFRIAMENTO EN DIFERENTES ESCENARIOS
Para ilustrar a eficacia do sistema de arrefriamento, avaliouse un escenario de arrefriamento intensivo e comparouse con escenarios sen estrés por calor e sen arrefriamento.
O tratamento de arrefriamento intensivo foi fornecido en liña do comedeiro e consistiu en ciclos repetidos de 0,5 minutos de aspersión para empapar a pel da vaca, e 4,5 minutos de ventilación forzada, proporcionando velocidades de vento de polo menos 3 m/s sobre todas as vacas (sen aspersión), para evaporar a auga e arrefriar a vaca.
Este sistema consistiu, ademais, en que as vacas recibisen 6 horas acumuladas de arrefriamento ao día, o que implica un tratamento de arrefriamento case cada 3-4 horas. A mellora esperada na produción de leite (litros/día) nos diferentes escenarios preséntase na táboa 1.
O beneficio económico debido á mellora esperada na produción de leite derivado da aplicación do arrefriamento intensivo calculouse como a maior cantidade de graxa e proteína
Táboa 1. Efectividade do sistema de arrefriamento nos tres escenarios en diferentes tipos de clima, caracterizados polos días do ano en que o ITH medio é superior a 68
Táboa 2. Impacto da efectividade do tratamento de arrefriamento intensivo
produción de leite, graxa e proteína láctea, o consumo de materia seca e a
ción, en diferentes condicións climáticas nos EE. UU.
lácteas (kg), multiplicada polos prezos da graxa e a proteína lácteas nos EE. UU. en 2024. O beneficio económico relacionado coa mellora da fertilidade calculouse coma a redución esperada de días abertos por vaca, multiplicada por un custo de 3 dólares por cada día menos.
Os custos de arrefriamento das vacas leiteiras calculáronse sobre a base de custos fixos e variables. Os custos fixos consistían no investimento en ventiladores e aspersores, e aproximábanse a 20 $/vaca ao ano. O custo de funcionamento dun sistema de arrefriamento intensivo consistía sobre todo no custo da enerxía eléctrica para facer funcionar os ventiladores durante 6 horas acumuladas na zona de arrefriamento e 18 horas acumuladas na zona de descanso. O custo da auga era insignificante.
Tres zonas climáticas: Florida, California e Wisconsin
No estudo compáranse tres zonas climáticas distintas dos EE.UU.: Florida (clima subtropical húmido), California
(mediterráneo cálido) e Wisconsin (clima tempreado continental). Tamén se supuxo unha cuarta zona climática, sen estrés por calor nunca. As análises económicas incluíron as perdas económicas anuais debidas ao estrés por calor en cada zona climática, cando as vacas non se arrefrían, e comparáronse coas perdas económicas cando se proporciona arrefriamento intensivo, tendo en conta o seu custo. Os resultados exprésanse por vaca e ano, así como o rendemento do investimento en sistemas de arrefriamento (ganancia financeira neta do arrefriamento dividida polo custo do arrefriamento) e o tempo de recuperación do investimento en ventiladores e aspersores.
Na táboa 2 amósase o efecto do arrefriamento intensivo sobre o rendemento das vacas. Como era de esperar, o efecto do estrés por calor cando non se aplicou arrefriamento foi maior no clima húmido subtropical e menor no clima temperado continental. O tratamento intensivo (6 horas acumuladas/día) reduciu
O INVESTIMENTO EN ARREFRIAMENTO DAS VACAS É, XA QUE LOGO, PROBABLEMENTE UN DOS QUE MÁIS PAGAN A PENA NA INDUSTRIA LÁCTEA MUNDIAL
os efectos negativos do EC case por completo en todas as zonas estudadas.
Na táboa 3 preséntanse os resultados económicos do arrefriamento intensivo das vacas, en comparación coa ausencia deste.
Dos resultados presentados na táboa 3 despréndese que as perdas económicas que se producen cando as vacas non se arrefrían no verán son superiores a 800 dólares por vaca e ano en Florida e próximas a 100 dólares por vaca en Wisconsin. O arrefriamento intensivo reduce significativamente as perdas, en comparación coas vacas sen ningún tipo de arrefriamento, aínda que este ten un custo dunha 70 $/vaca e ano.
A vantaxe do tratamento de arrefriamento intensivo é de 652 $/vaca ao ano en Florida e de 46 $/vaca en Wisconsin, mentres que o rendemento do investimento (beneficio neto en $ por $ investido) é de case o 1.000 %, en Florida, e do 120 %, en Wisconsin.
O tempo de recuperación do investimento é inferior a un ano en Florida e California, e a 2 anos en Wisconsin.
Táboa 3. Impacto da efectividade do tratamento de arrefriamento na perda económica e a vantaxe do tratamento de arrefriamento en diferentes partes dos EE. UU
Estes resultados de recuperación do investimento considéranse moi bos e rápidos.
Os resultados desta investigación coinciden cos de St. Pierre et al. (2003), que descubriron que un tratamento intensivo de arrefriamento (aínda que definido de xeito diferente á do noso estudo) é altamente rendible en case todos os estados dos EE. UU. Estes resultados mostran e confirman (como era de esperar) que o beneficio económico do arrefriamento das vacas leiteiras é grande en climas cálidos, con moitos días de estrés ao ano, pero tamén está xustificado nos climas temperados, onde se espera un período máis curto de estrés por calor.
O investimento en arrefriamento das vacas é, xa que logo, probablemente un dos que máis pagan a pena na industria láctea mundial
Espinoza-Sandoval, O.R. & Calsamiglia, S. (2023). Modeling the profitability of investing in cooling systems in dairy farms under several intensities of heat stress in the Mediterranean. J. Dairy. Sci. 106: 5485–5500.
Flamenbaum, I. & Ezra, E. (2007). Effect of level of production and intensive cooling in summer on productive and reproductive performance of high yielding dairy cows. J. Dairy Sci. 90(Suppl.1):231. (Abstr.).
Flamenbaum, I. & Galon, N. (2010). Management of heat stress to improve fertility in dairy cows in Israel. J. Reprod and Dev. 56: (suppl), 36–41.
Honig, H., Miron, J., Lehrer, H., Jackoby, S., Zachut, M., Zinou, A., Portnick, Y. & Moallem, U. (2012). Performance and welfare of high-yielding dairy cows subjected to 5 or 8 cooling sessions daily under hot and humid climate. J. Dairy Sci. 95 :3736–3742. https://doi.org/10.3168/ jds.2011-5054.
St-Pierre, N.R., Cobanov, B. & Schnitkey, G. (2003). Economic losses from heat stress by US livestock industries. J. Dairy Sci. 86(Suppl.):E52–E77.
grupoinnofarm@grupoinnofarm.com · www.grupoinnofarm.com
A automatización segue gañando terreo nas explotacións gandeiras e ofrecendo solucións cada vez máis precisas, eficientes e adaptadas ás necesidades do sector. Neste contexto, Lely volve marcar o rumbo co lanzamento do seu último robot de alimentación. O renovado Vector é máis potente e versátil e, ademais, está mellor conectado grazas á nova aplicación Lely Control+.
A multinacional holandesa Lely presentou o seu novo robot de alimentación, o Vector Next, unha solución avanzada que optimiza a estratexia de alimentación nas explotacións gandeiras, de xeito que se reducen os custos laborais e mellora a saúde do rabaño.
Este novo modelo, denominado Vector MFR (Mixing and Feeding Robot) M2 Next, está equipado cunha batería de litio de última xeración, que ofrece un 10 % máis de capacidade de traballo en comparación co modelo anterior. Grazas ao seu innovador supercargador, esta batería permite realizar máis ciclos de carga sen interrupción, o que reduce sensiblemente os tempos de carga.
O MFR M2 Next é de aceiro inoxidable e, xunto co seu novo senfín, do mesmo material, está deseñado para resistir as forraxes máis ácidas e garantir unha óptima durabilidade. O senfín permite unha distribución homoxénea das racións de alimento e asegura que cada animal reciba a cantidade de comida que necesita. Trátase dunha solución robusta e precisa para unha alimentación de calidade para o gando.
O Vector Next conta cunha nova aplicación, Lely Control+, que ofrece un manexo moito máis intuitivo e eficaz do robot de alimentación. A súa interface, simplificada, presenta unha navegación moito máis fluída. Todo isto está pensado para facilitar o día a día dos gandeiros e permitirlles controlar a alimentación do seu rabaño dun xeito nunca visto.
O robot incorpora conectividade avanzada mediante unha transmisión de datos en tempo real a través dunha conexión Wi-Fi optimizada. Grazas ás aplicacións Lely Control+ e Lely Horizon, os gandeiros poden supervisar e controlar a alimentación do seu rabaño en todo momento desde o seu smartphone.
Este Vector destaca polo seu robusto eixe de transmisión e un bastidor con capacidade para ata 800 kg de alimento, o que supón un 35 % máis de aumento que o seu predecesor. Grazas ás súas innovadoras rodas motrices, o robot desprázase con suavidade, incluso en pendentes de ata un 8 %.
A flexibilidade do Vector Next faino axeitado para practicamente calquera tipo de explotación, xa sexa con corredores estreitos, múltiples establos ou terreos irregulares. Unha das características desta evolución é que a máquina é capaz de achegar a comida tanto cara á dereita como cara á esquerda, o que aumenta aínda máis a súa capacidade nos percorridos.
O deseño do novo Vector tamén foi mellorado en termos de seguridade e funcionalidade, xa que inclúe sensores de proximidade e unha maior iluminación.
O Vector Next permite que as vacas teñan acceso a alimento fresco as 24 horas do día os 365 días do ano, o que fomenta unha inxestión natural acorde co seu ritmo biolóxico, favorece a dixestión e aumenta potencialmente a produción de leite. Ademais, o seu sistema de alimentación de precisión asegura a dosificación axeitada da comida por grupos de idade ou tipo de gando; deste xeito, redúcense os desperdicios e maximízase a eficiencia alimentaria.
A estratexia de alimentación é unha parte importante nas explotacións gandeiras. Unha alimentación óptima adoita traducirse nun incremento da produción de leite ou de carne. Isto é máis doado de conseguir coa alimentación automatizada que ofrece o Lely Vector Next. O láser do Vector medirá sempre a altura de comida restante na cornadiza para saber se as vacas precisan máis, polo que os animais sempre comerán o que demandan.
A dispoñibilidade do novo Vector Next é inmediata; de feito, xa hai varios MFR que se instalarán nos vindeiros meses en Cantabria, Asturias e Galicia, nos cales se poderán comprobar as vantaxes que ofrece este novo robot de alimentación da firma holandesa.
Tras a presentación do Lely Vector Next, Lely dá un paso máis na súa visión da explotación do futuro. As solucións desta multinacional para as ganderías leiteiras céntranse en cinco áreas de impacto, que se basean tanto nas necesidades dos gandeiros como nas dos consumidores. Deste xeito, desde Lely pretenden converter os retos de hoxe nas oportunidades do mañá.
Se quere máis información sobre o Lely Vector Next, non dubide en contactar co seu Lely Center máis próximo. Os profesionais de Lely faranlle un estudo sen compromiso e contaralle os beneficios que esta máquina pode ter dentro da súa explotación.
A enfermidade hemorráxica epizoótica (EHE), causada por un orbivirus e transmitida por dípteros, diagnosticouse en bovinos en España por primeira vez en 2022, procedente do norte de África. Neste artigo revisamos a súa epidemioloxía e impacto, así como as ferramentas dispoñibles para o control desta doenza que afecta ao gando bovino e a cervos.
Christian Gortázar Schmidt
DVM Profesor de Saúde Animal no Instituto de Investigación en Recursos Cinexéticos (IREC), Ciudad Real
ETIOLOXÍA E RELEVANCIA
AEHE é unha doenza vírica non contaxiosa, transmitida por dípteros do xénero Culicoides, que afecta a ruminantes silvestres e domésticos. Dependendo do serotipo, estímase unha R0 entre 0,7 e 2,5 en bovinos e entre 1,3 e 4,3 en cérvidos (Gubbins, 2024). Esta enfermidade atópase na lista de doenzas de declaración obrigatoria da Organización Mundial de Sanidade Animal (OMSA). O virus que causa a EHE (VEHE) é un arbovirus (arthorpod borne virus) pertencente ao xénero Orbivirus, ao que tamén pertence o virus da lingua azul. Ata a data recoñécense polo menos sete serotipos denominados EHEV1, 2, 4, 5, 6, 7 e 8, respectivamente.
Mesmo é posible a recombinación de serotipos durante infeccións mixtas. Os bovinos afectados poden mostrar signos de enfermidade similares aos causados por algúns serotipos do virus da lingua azul, estreitamente emparentado co VEHE. O impacto depende do serotipo implicado e de factores relacionados co hospedador. Algúns serotipos causan unha mortalidade insignificante e unha morbilidade baixa no gando bovino. Con todo, as excepcións a esta regra inclúen o serotipo 2 (Ibaraki) e xustamente o serotipo 8 presente en España. Os serotipos máis patóxenos para o gando bovino poden dar lugar a importantes perdas económicas en gandería debido a mortalidade
directa, redución da produción de leite, infertilidade e aborto (González-Recio et al., 2025), pero tamén polas restricións ao movemento de animais vivos.
En cérvidos norteamericanos, especialmente o cervo de cola branca ou de Virginia a (Odocoileus virginianus, un parente afastado do corzo), a EHE pode causar mortalidades importantes cando alcanza rexións non endémicas. Mesmo en rexións endémicas, a EHE supón unha causa de mortalidade considerable.
En Europa, onde levamos pouco tempo convivindo co VEHE, obsérvanse mortalidades moderadas en cervos, aínda que non noutras especies como gamos ou corzos.
OS BOVINOS AFECTADOS PODEN MOSTRAR SIGNOS DE ENFERMIDADE SIMILARES AOS CAUSADOS POR ALGÚNS SEROTIPOS DO VIRUS DA LINGUA AZUL, ESTREITAMENTE EMPARENTADO CO VEHE
DISTRIBUCIÓN E HISTORIA RECENTE EN EUROPA
A EHE ten unha ampla distribución mundial e atópase en expansión a consecuencia de factores climáticos e da acción do humano, fundamentalmente polo traslado de ruminantes virémicos, pero tamén por vectores arrastrados polo vento. O serotipo 8, por exemplo, identificouse orixinalmente en Australia en 1982 e nunca se detectou fóra dese país ata que Tunes detectou casos clínicos en gando bovino (leiterías e abastecedores) a finais de 2021. O outro serotipo de VEHE que circula polo norte de África é o serotipo 6, que leva máis tempo na rexión. Era cuestión de tempo que algún destes serotipos saltase ao sur de Europa. Para iso non é imprescindible importar animais virémicos. Basta que o vento arrastre Culicoides infectados.
Seguramente como consecuencia destes desprazamentos de vectores, entre outubro e novembro de 2022 declarouse o serotipo 8 do VEHE case ao mesmo tempo en Cádiz e Sevilla en España, e en Italia, en concreto en Sardeña e Sicilia.
A partir da introdución do serotipo 8 en 2022 produciuse unha expansión pola península e en outubro de 2023 declaráronse os primeiros brotes de EHE en Portugal e Francia. Actualmente (febreiro de 2025), a EHE alcanzou a Bretaña, no terzo norte de Francia. É probable que o VEHE sígase expandindo a outros países europeos aínda libres deste virus. Sabendo que a lingua azul, causada por outro orbivirus transmitido por Culicoides, alcanzou O Reino Unido e Suecia, parece lóxico pensar que a EHE tamén se poida expandir ata latitudes similares.
Os dous hospedadores principais do VEHE en Europa son o gando bovino e o cervo (Cervus elaphus). Algunhas ovellas poden infectarse e contribuír, durante a súa fase virémica, á circulación do virus. As cabras non parecen susceptibles. Igualmente, os outros cérvidos ibéricos, corzo e gamo, non parecen susceptibles e non participan no mantemento do VEHE. No entanto, hai indicacións de susceptibilidade en cérvidos de distribución boreal, coma o alce e o reno. Ademais, é importante lembrar que todos os ungulados, tanto domésticos coma silvestres, contribúen ao mantemento das poboacións de vectores de VEHE ao lles proporcionar sangue ás femias adultas e materia orgánica ás larvas.
Os vectores de VEHE son dípteros do xénero Culicoides. As especies de Culicoides que transmiten VEHE varían entre rexións e os hábitats larvarios poden diferir amplamente entre as especies vectoras. As femias de Culicoides depositan os seus ovos en lugares húmidos, pero non necesariamente en charcas ou bebedoiros, senón tamén en zonas de chan húmido no bosque, ou en charcos ou lugares lamacentos e ricos en materia orgánica. Esta diversidade de lugares de cría é un reflexo da diversidade de especies. A ecoloxía e distribución das principais especies de Culicoides determinan a distribución e estacionalidade dos brotes de EHE.
A EHE tende a seguir un patrón de estabilidade enzoótica no sur, que se transforma en brotes de mortalidade epizoótica conforme se vai expandindo cara ao norte. A medida que o clima continúa cambiando, as
poboacións de vectores e as interaccións vector-virus, así como a morbilidade e mortalidade por EHE nos ruminantes domésticos e silvestres tamén cambian e ocorren cada vez máis ao norte (Kring et al., 2024).
En boa parte do sur e centro de Europa, as temperaturas son adecuadas para o VEHE e os seus vectores, e as densidades de gando e de ungulados silvestres xeran abundantes recursos para os vectores e facilitan a circulación do virus. Para expandirlles a infección a novas rexións onde as temperaturas e demais características resulten apropiadas, basta o vento, que pode arrastrar os Culicoides varios centos de quilómetros, de África a Europa, do continente ás Illas Británicas, ou mesmo de Córsega aos Pireneos (Jacquet et al., 2016).
A estes mecanismos naturais de expansión hai que sumarlles outro non menos importante: a difusión mediada polo ser humano a través do traslado de animais virémicos ou de seme e embrións contaminados. Os traslados de animais virémicos poden ocorrer a pé (incluíndo movementos transfronteirizos en África, por exemplo), a lombos de camión, e mesmo utilizando medios aéreos para o traslado de gando ou de animais de zoo susceptibles de infectarse. Outra hipótese alternativa, tamén sen contrastar, é que se poidan importar accidentalmente Culicoides infectados (adultos, larvas ou ovos) xunto con ou independentemente da importación de animais, por exemplo, co chan de plantas ou outros materiais (Mintiens et al., 2008). Estas últimas hipóteses, por agora sen confirmación, talvez poderían contribuír a explicar a repetida aparición de novos serotipos de lingua azul preto de importantes nós de comunicación coma o que
representa o aeroporto de Shiphol, nos Países Baixos.
Erradicar unha enfermidade transmitida por vectores resulta extremadamente improbable cando esta se atopa ben asentada, en hábitats adecuados e con poboacións numerosas de hospedadores e de vectores. A peza máis importante do control de enfermidades é o diagnóstico e a vixilancia epidemiolóxica. Esta vixilancia informa, no caso das enfermidades vectoriais, non só sobre a distribución e circulación do patóxeno, senón tamén sobre a abundancia, distribución e estacionalidade dos seus principais vectores. No caso de EHE parece sensato vixiala do mesmo xeito que se fai coa lingua azul, aproveitando a existencia de ferramentas para a detección e caracterización simultánea de ambos os virus (Portanti et al., 2025). Os vectores, pola súa banda, monitorízanse mediante trampas. As capturas informan da composición e abundancia das especies de Culicoides e xeran material que pode analizarse na procura do virus.
Máis aló da vixilancia sanitaria, as ferramentas de control redúcense a bioseguridade, control de vectores, control de hospedadores e vacinación. Desafortunadamente, o pequeno tamaño e a ubicuidade dos vectores do xénero Culicoides fan improbable que a dinámica de transmisión do VEHE poida reducirse significativamente con medidas de bioseguridade (mallas antiinsectos, actuacións sobre zonas encharcadas) ou con tratamentos insecticidas (pour-on ou fumigacións). Algunhas destas medidas, ademais de resultar pouco eficaces, entran en conflito coa conservación da biodiversidade.
Debido á expansión do VEHE, a patoxenicidade dalgúns serotipos, e a insuficiencia dos tratamentos terapéuticos, as vacinas constitúen ferramentas de control de máxima importancia. Existen vacinas vivas atenuadas, inactivadas e de subunidades. As vacinas atenuadas presentan varias desvantaxes, incluíndo unha atenuación insuficiente, o risco de reversión á virulencia, o seu posible paso a vectores ou a posible recombinación xenética entre virus campo e cepas vacinais. As vacinas inactivadas e as de subunidades son
EN BOA PARTE DO SUR E CENTRO DE EUROPA, AS TEMPERATURAS SON ADECUADAS PARA O VEHE E OS SEUS VECTORES, E AS DENSIDADES DE GANDO E DE UNGULADOS SILVESTRES XERAN ABUNDANTES RECURSOS PARA OS VECTORES E FACILITAN A CIRCULACIÓN DO VIRUS
seguras e, nalgúns casos, facilitan, ademais, o seu seguimento mediante a diferenciación de infectados e vacinados (DIVA). A cambio, son algo menos inmunoxénicas e adoitan requirir doses de reforzo. Dado que en Europa xa se dispón de vacinas con autorización de uso temporal, parece sensato integrar esta ferramenta de control nos plans sanitarios de bovino e en granxas de cervo.
O caso da entrada, mantemento e difusión de EHE en Europa é un claro exemplo de que necesitamos entender mellor as comunidades de hospedadores e deixar de fixarnos só nunha ou dúas especies principais. Aínda que as vítimas de EHE sexan os bovinos e mais os cervos, algunhas outras especies, coma a ovina, poden contribuír á circulación do virus e moitas especies, tanto domésticas coma silvestres, serven de alimento e xeran a materia orgánica que facilita o ciclo reprodutor dos Culicoides que actúan como vectores. Daquela, a diversidade e abundancia de hospedadores de cada comunidade, así como diversas características do hábitat e o clima (o sistema epidemiolóxico), afectan á distribución de EHEV.
Para comprender a complexidade das enfermidades transmitidas por vectores como EHE, que involucran a hospedadores ruminantes domésticos e silvestres e distintas especies de vectores, as futuras investigacións e esforzos de vixilancia e control deben considerar o sistema no seu conxunto. En gandería bovina e granxas de cervos, non haberá máis remedio que vixiar a incidencia anual, evitar os traslados de animais virémicos e vacinar os animais susceptibles (todos en zonas non expostas e reposición nas xa endémicas).
BIBLIOGRAFÍA
González-Recio et al. (2025). Epidemiological and genetic factors affecting severe epizootic hemorrhagic disease in Spanish Holstein cattle during the Southern Europe outbreak of 2023. J Dairy Sci. S0022-0302(24)01454-1. doi: 10.3168/jds.2024-25520.
Gubbins S. (2024). Using the basic reproduction ratio to quantify transmission and identify data gaps for epizootic haemorrhagic disease virus. R Soc Open Sci. 11: 241217. doi: 10.1098/ rsos.241217.
Jacquet et al. (2016). Range expansion of the Bluetongue vector, Culicoides imicola, in continental France likely due to rare wind-transport events. Scientific Reports 66: 27247. doi: 10.1038/ srep27247
Jiménez-Cabello et al. (2024). Vaccine candidates based on MVA viral vectors expressing VP2 or VP7 confer full protection against Epizootic hemorrhagic disease virus in IFNAR(−/−) mice. J. Virol. 98: e01687-24. doi 10.1128/ jvi.01687-24
Kring et al. (2024). Patterns of Hemorrhagic Disease in White-Tailed Deer (Odocoileus virginianus) in the Great Plains of the USA, 1982-2020. J Wildl Dis. 60: 670-682. doi: 10.7589/JWDD-23-00021.
Mintiens et al. (2008). Possible routes of introduction of bluetongue virus serotype 8 into the epicentre of the 2006 epidemic in north-western Europe. Preventive Veterinary Medicine 87: 131 – 144. doi: 10.1016/j.prevetmed.2008.06.011
Portanti et al. (2025). Validation of a molecular multiplex assay for the simultaneous detection and differentiation of bluetongue virus and epizootic haemorrhagic disease virus in biological samples. Journal of Virological Methods 332. doi: 11506410.1016/j.jviromet.2024.115064
Este artigo forma parte dunha serie organizada por SYVA con o fin de contribuír á difusión dos coñecementos sobre as enfermidades emerxentes como a lingua azul e a enfermidade hemorráxica epizoótica, que están a afectar ás explotacións gandeiras. Esta serie difúndese no marco da campaña “Hablemos”, cuxo obxectivo é sensibilizar á vacinación como medio máis eficaz para controlar e previr estas enfermidades. Todos os relatores expresan as súas propias opinións e os seus discursos recóllense integramente.
Seminario abierto
vacunación como centro de la estrategia de control de enfermedades vectoriales
“Lengua Azul y Enfermedad Hemorrágica Epizoótica: claves epidemiológicas en rumiantes domésticos y silvestres en España”. Ignacio García Bocanegra
“Bluetongue and Epizootic Hemorrhagic Disease: Reproductive and Clinical Consequences”. Léonard Théron
“Equipo I+D de Laboratorios Syva”
Rubén González, key account para Lugo en De Heus; Marcos Gómez, propietario de Ganadería Casana SC, y Alejandro Rodríguez, gerente de zona de Lugo en De Heus
Situada en Outeiro de Rei (Lugo), Ganadería Casana lleva más de diez años apostando por De Heus para la alimentación de sus animales. Actualmente, utilizan casi todos los productos de la compañía, con unos resultados muy satisfactorios.
Marcos Gómez es el propietario de Casana, que cuenta con 120 cabezas en total: 60 en producción, 8 vacas secas y el resto, recría. Ordeñan a sus animales con robot, logrando una producción de 52 litros/vaca/día y una media de 3,3 ordeños diarios. En cuanto a calidades, registran un 3,75 % de grasa y un 3,20 % de proteína, mientras que el recuento celular es de 150.000 céls./ml.
En la actualidad llevan más de una década trabajando con De Heus para la alimentación de su ganado. Antes eran clientes de una pequeña fábrica, pero dieron el cambio debido al nivel técnico de De Heus.
“Aplicamos prácticamente todos sus productos. En recría apostamos por Kaliber y en vacas secas, por Prelacto. Para la lactación, el programa que más nos ayuda –tanto a nosotros como al técnico– es Robot Expert®, porque permite anticiparse a problemas que puedan surgir”, narra Gómez.
Alejandro Rodríguez, gerente de zona de Lugo en De Heus, explica que la experiencia de asesorar de forma íntegra a esta granja en todos los as-
pectos de la alimentación está siendo muy satisfactoria, porque creen que están alcanzando los objetivos que se habían marcado en un primer momento. “También es una experiencia exigente, porque trabajar con este nivel de producción es complicado, pero te lleva a estar en continua mejora”, señala el técnico.
Asimismo, Rodríguez pone en valor el trabajo de Marcos Gómez y su familia en todos los aspectos: recría, instalaciones, confort, nutrición, manejo… Gracias a ello, y a la labor de De Heus, Casana ha evolucionado positivamente con el tiempo.
“Es cierto que, en los últimos años, con la incorporación del robot de ordeño, el aumento de la producción ha sido exponencial. También hemos mejorado en fertilidad y longevidad”, menciona Gómez.
El robot lo implementaron hace algo más de tres años. La adaptación desde el punto de vista de la alimentación fue sencilla, tal y como cuenta Marcos Gómez: “Decidimos seguir confian-
do en De Heus, porque ya sabíamos cómo trabajaban y que tenían experiencia en granjas con robot, con lo cual iban a estar pendientes. Al final, todo salió bien”.
“Para De Heus el ordeño robotizado es una línea estratégica. Creemos que es un mercado que está en continuo crecimiento y tenemos que estar preparados para asesorar a todas las granjas que nos escogen a nosotros y nos dan la oportunidad de trabajar con ellas. Para ello, tenemos que ser los mejores”, afirma Alejandro Rodríguez. El técnico apunta que es un sistema diferente y que siempre hay un periodo de adaptación, pero los animales acaban estando más tranquilos y se reducen los picos de estrés.
En estas granjas con robot la nutrición se basa en una ración parcialmente mezclada (PMR), donde una parte del concentrado va en el carro mezclador y otra en el robot: “Debemos preparar un carro que sea digestible, que no nos cause ningún problema metabólico en los ejemplares y que fomente los ordeños. Cuantos más ordeños, más leche; para ello, el carro tiene que estar perfectamente equilibrado”, aclara Rodríguez.
Con respecto al asesoramiento técnico de la compañía, la experiencia en Ganadería Casana SC ha sido positiva. Marcos Gómez valora que siempre estén pendientes de que todo funcione bien y que sean bastante flexibles con las visitas: “Si en un momento puntual es necesario que se intensifiquen, se adaptan y no hay ningún tipo de problema”.
Alejandro Rodríguez considera que en De Heus tienen un equipo técnico cercano que está a pie de granja y que intenta siempre mejorar. “Estamos en continua formación porque estos sistemas generan muchos datos. Te obligan a manejarlos, a analizarlos y debemos estar a la altura de los objetivos de cada explotación, que no son siempre los mismos. En las fábricas tratamos de mejorar los procesos para conseguir un buen grano para el robot –teniendo en cuenta la granulación y la palatabilidad– y una formulación óptima, de modo que sea apetecible para las vacas y vayan al robot. Así pues, buscamos trabajar con la mejor materia prima posible”, asevera el técnico. Sobre el futuro de este tipo de granjas, el ganadero opina que la gestión de datos debe ir ligada al asesoramiento técnico, ya que estos expertos son los que poseen una mayor formación para interpretar los datos y compararlos con otras explotaciones, para así analizar si todo está bien o si hay algo mejorable.
“Recomendaría De Heus a otros ganaderos porque a mí me va bien con ellos. Son competitivos en cuanto a precio, los técnicos están formados, se actualizan de manera constante y, si surge cualquier problema, sabemos que detrás hay una gran empresa que va a responder”, concluye el propietario.
En Ganadería Casana SC se gestiona la alimentación
KALIBER, PRELACTO Y OTRAS SOLUCIONES INTELIGENTES
“El objetivo del Plan Kaliber es conseguir que los animales tengan el primer parto a los 23-24 meses. Para ello, es clave maximizar su crecimiento”, relata Rubén González, key account para Lugo en De Heus. Este plan abarca soluciones nutricionales adaptadas a las tres fases del desarrollo de una ternera: lactante, pubertad y gestación.
Por su parte, el Plan Prelacto, pensado para las secas, busca minimizar las patologías postparto en los ejemplares, preparar la siguiente lactación consiguiendo altos picos de producción de leche y, a medio plazo, mejorar la reproducción. De este modo, se equilibran las raciones de tal manera que se maximiza el consumo de materia seca y se balancea el contenido proteico, energético y mineral de la ración.
De Heus ofrece otras soluciones inteligentes a los ganaderos que disponen de robots. GoalFeed® son piensos de robot en los que el proceso de producción es el más cuidadoso de toda la fábrica. “A mayores, tenemos Robot Expert®, que en los últimos ocho años nos ha ayudado mucho en la gestión de datos de los robots de ordeño”, añade González. Finalmente, en este último año han dado un salto con otro programa, Dairy Compass, herramienta que ayuda a entender y a buscar soluciones a partir de los datos que generan los robots, pero de una manera aún más eficiente.
Intensificación sostible de explotacións leiteiras no clima atlántico temperado. Efectos sobre aspectos produtivos, nutricionais e ambientais (I)
Nas seguintes páxinas recollemos a primeira entrega do noso traballo de investigación, levado a cabo co fin de explorar a influencia das sucesións de cultivos en varios indicadores ambientais en consonancia cos obxectivos da Política Agrícola Común (PAC) de reducir as emisións de N2O e as emisións de gases de efecto invernadoiro.
Gregorio Salcedo1, Daniel Salcedo-Rodríguez2, Athanasia Varsaki3 1CIFP La Granja, 39892 Heras, Cantabria, España 2INDRA, Departamento Sistemas de Información, Madrid, España 3Centro de Investigación e Formación Agrarias (CIFA) Cantabria, España
INTRODUCIÓN
Aintensificación da agricultura é unha resposta á crecente demanda de alimentos para satisfacer a demanda a unha poboación mundial en aumento. Polo xeral, esta formulación implica potenciar a utilización dos recursos e aumentar a produción agrícola por unidade de terra. Con todo, aínda que a intensificación pretende aumentar a produtividade, tamén pode ter efectos complexos e, ás veces, contraditorios sobre os alicerces da sostibilidade: o medio ambiente, o económico
e o social (Pretty, 2018; Pretty et al., 2018; Rasmussen et al., 2018). Por exemplo, a intensificación pode mellorar os beneficios económicos e aumentar a produción de alimentos (beneficios económicos e sociais), pero tamén podería conducir á degradación ambiental se non se xestiona de forma sostible (impacto ambiental). Do mesmo xeito, os debates ao redor da sostibilidade agrícola, a dimensión ambiental (baixa pegada ambiental) ou a dimensión económica (alto beneficio económico), mentres que o compoñente social (segu-
ridade alimentaria, benestar animal, benestar humano…) adoita pasarse por alto (Struik e Kuyper, 2017.
Daquela, é esencial que a intensificación agrícola deba equilibrarse coidadosamente cos principios de sostibilidade e aumentar a produtividade minimizando os danos ambientais e maximizando os beneficios sociais. Para entender aquelas complexidades, é importante recoñecer que tanto “sostibilidade” coma “intensificación” son conceptos equívocos. Non é sorprendente, por tanto, que a combinación do substantivo “intensificación”
EQUILIBRARSE COIDADOSAMENTE COS PRINCIPIOS DE SOSTIBILIDADE E AUMENTAR A PRODUTIVIDADE MINIMIZANDO OS DANOS AMBIENTAIS E MAXIMIZANDO OS BENEFICIOS SOCIAIS
co adxectivo “sostible” poida resultar aínda máis desconcertante. No entanto, a idea de “intensi cación sostible” xa se de niu como a mellora da e ciencia dos insumos externos e a optimización da combinación de prácticas e tecnoloxías dentro do sistema de produción de cultivos (Xie et al., 2019). Cando se aplica á produción gandeira, a intensi cación sostible pode lograrse reducindo os impactos ambientais mediante a mellora da conversión de alimento en
leite (Bava et al., 2014), ou aumentando a produción de forraxe por unidade de super cie (Gislon et al., 2020), baseándose na redución dos custos (alicerce ambiental), o aumento da e ciencia da produción (alicerce económico) e o mantemento dun benestar animal e humano (alicerce social) (Balaine et al., 2020).
Un aspecto signi cativo no que a intensi cación sostible é particularmente relevante ocorre na gandería leiteira, xa que se considera que
xera importantes emisións de gases de efecto invernadoiro (GEI). A pegada de carbono (HC) introduciuse como métrica para rastrexar e xestionar estas emisións, normalmente expresadas normalmente en kg de CO2 equivalente (Persson et al., 2015).
Para avaliar a sostibilidade e orientar os esforzos cara ao desenvolvemento sostible, téñense en conta outras claves ambientais, coma o concepto relativamente novo da pegada de nitróxeno (HN) (Cucek et al., 2015). A HN inclúe a pegada de nitróxeno total (HNt) e a pegada de nitróxeno reactivo (HNr). A primeira é a suma de todas as entradas de nitróxeno á explotación (pensos comprados, fertilizantes, xación biolóxica, deposición atmosférica…); a segunda é a suma de amoníaco (NH3), nitróxeno (N2), óxido nitroso (N2O), óxido nítrico (NO) e nitrato (NO3-), (Sutton et al., 2011). A diferenza da pegada de carbono a pegada de nitróxeno non só se centra nos gases de efecto invernadoiro, senón que rastrexa o
Complemento energético líquido que mejora la digestibilidad de las raciones
Mejora la apetencia e incrementa la ingesta
Estabiliza el pH ruminal evitando enfermedades metabólicas
nitróxeno reactivo (Nr) e serve como ferramenta para cuantificar o impacto das actividades humanas na contaminación por nitróxeno. Isto inclúe a lixiviación por nitratos, un importante problema ambiental que afecta á calidade da auga en moitas zonas do mundo (Cameron etal., 2013). Na gandería leiteira, a xestión eficiente do nitróxeno (N) é crucial. O N principalmente importado ás explotacións leiteiras a través dos pensos e os fertilizantes (Reinsch et al., 2021; Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022). Os dous indicadores de N utilizados para caracterizar o rendemento das explotacións son a eficiencia no uso do N (NUE) e o excedente de N (Quemada et al., 2020). A NUE compara as prácticas de xestión do N e indica o risco de perdas de N no medio ambiente (Powell et al., 2010). Exprésase como a relación porcentual entre a produción de N respecto das entradas, representando así a porcentaxe de absorción de N. Pola contra, o excedente de N defínese como a diferenza entre a entradas e saídas de N. Indica a cantidade de nitróxeno que se absorbe e por diferenza a cantidade de nitróxeno que se perde no medio ambiente en lugar de ser utilizado eficazmente dentro do sistema (de Klein et al., 2017). A NUE é tamén un indicador de eficiencia, xa que avalía a proporción do N importado anualmente á explotación que se asimila e incorpora efectivamente na biomasa vexetal ou na produción de leite. Existen diferentes escalas ás que pode medir a NUE, cada unha das cales proporciona perspectivas únicas. A escala de explotación (NUEexplotación) mide a eficiencia do uso do nitróxeno en toda a explotación. Ten en conta todas as entradas de nitróxeno, como os fertilizantes e os pensos, e as saídas de nitróxeno, coma o rendemento dos cultivos e a produción de leite (Quemada et al., 2020).
Esta perspectiva axuda a identificar áreas nas que pode mellorarse a xestión do nitróxeno para reducir as perdas.
A situación no norte de España ilustra estes principios na práctica, xa que as explotacións leiteiras desta rexión non son unha excepción á tendencia da intensificación, que ha ir unida ao desenvolvemento do ensilado de millo, ás forraxes ferti-
lizadas de forma intensiva, e a un aumento tanto das cargas gandeiras coma da suplementación con concentrado das vacas leiteiras. Existen cinco tipoloxías distintas de produción leiteira na costa atlántica de España (Salcedo e SalcedoRodríguez, 2022), definidas polo tipo de alimentación do rabaño:
i) Sistemas leiteiros ecolóxicos (ECO), con dietas baseadas no pastoreo e o 100 % da base territorial dedicada a praderías
ii) Sistemas leiteiros convencionais con pastos (C-P), similares ao ECO en canto a termos de tipo de dieta e uso territorial
iii) Sistemas leiteiros de ensilado de herba (EHb) con dietas baseadas en ensilado de herba, dedicando o 71,4 % da base territorial ao ensilado de herba e só o 28,5 % ao pastoreo
iv) Sistemas leiteiros intensivos con dietas a base de ensilado de millo (EMz), con millo como principal cultivo da explotación e as vacas aloxadas no interior durante todo o ano
v) Sistemas leiteiros intensivos con dietas a base de ensilado de herba e millo (EHb-EMz), coas vacas estabuladas do mesmo xeito que nos sistemas EMz
Debido ás tendencias de intensificación, o número das explotacións leiteiras extensivas (ECO e C-P) están a diminuír, mentres as intensivas están aumentando. A sucesión de millo e raigrás italiano representa o 56,1 ± 26 %
da superficie total das explotacións leiteiras do norte de España. Mentres tanto, as compras de pensos supoñen o 50,1 ± 10,8 % da dieta, correspondendo o 84,6 ± 9,5 % a concentrados (Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022).
A compra de pensos é elevada, o que indica a necesidade de minimizar os insumos externos para aumentar os beneficios. A intensificación forraxeira e a optimización da produción de forraxe poderían ser estratexias interesantes de cara á sostibilidade económica e ambiental (Gislon et al., 2020), co obxectivo de aumentar a produción de leite por vaca mediante a optimización da produción e a minimización dos insumos externos do sistema gandeiro (Xie et al., 2019).
Para afondar niso, neste traballo simúlase o efecto produtivo, nutricional e ambiental tras a intensificación sostible da forraxe nas dúas tipoloxías de sistemas lácteos intensivos descritas para a costa norte atlántica de España, utilizando o modelo DairyCant (Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022). Numerosas explotacións da zona realizan unha sucesión de cultivos de millo con raigrás italiano, nomeadamente as situadas en zonas baixas con fácil acceso á mecanización. Neste estudo analizouse o resultado da incorporación de leguminosas nas sucesións de millo
Transporte a calquera punto de España e Portugal
e cultivos forraxeiros de inverno (CFI), reducindo, ao tempo, o consumo de concentrado.
Este enfoque pretende determinar a eficacia da intensificación forraxeira para minimizar a dependencia das importacións de pensos e como estratexia para reducir as perdas de nitróxeno e as emisións de gases de efecto invernadoiro. Ata onde sabemos este é o primeiro estudo sobre a intensificación forraxeira sostible de explotacións leiteiras no norte de España.
2.1. Explotacións e localización dos casos de estudo
As explotacións de vacún de leite aquí analizadas están situadas na costa atlántica norte de España e abarcan dous tipos de sistemas intensivos da zona: i) sistemas intensivos de vacún de leite que aplican unha dieta baseada en ensilado de millo (EMz, n = 11), sendo o millo o principal cultivo da explotación e ii) sistemas leiteiros intensivos que aplican unha dieta baseada en ensilado de herba e ensilado de millo (EHb-EMz, n = 12). A clasificación baséase nos datos obtidos nos estudos de campo descritos anteriormente (Salcedo e SalcedoRodríguez, 2022). Brevemente, na fase inicial do estudo, os agricultores foron entrevistados in situ sobre unha serie de preguntas relacionadas cos temas de: i) a localización da explotación, ii) a base territorial e a produción forraxeira, iii) a fertilización, iv) a composición e xestión do rabaño, v) alimentación dos animais, vi) produción de leite e a súa composición química, vii) consumo de enerxía e viii) información complementaria coma a análise química dos pensos, os xurros e do chan.
A segunda parte do estudo consistiu na tipificación dos sistemas de alimentación das explotacións da cornixa cantábrica mediante técnicas de análises multivariante (análises de compoñentes principais, ACP) (Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022).
Analizáronse os datos das enquisas dun total de 54 explotacións, con 23 granxas seleccionadas coma as máis intensivas: 11 seleccionadas como as de millo ensilado (EMz, n = 11) e 12 seleccionadas coma as de herba ensilada-millo (EHb-EMz, n = 12).
Herba verde, %
Ensilado de herba, %
de millo, %
Herba, t MS ha-1
Outras forraxes, t MS ha-1
Compra concentrados, t ha-1
Compra forraxes, t ha-1
Compra fertilizantes, kg N ha-1
fertilizantes, kg K ha-1
Produción de leite corrixido por graxa e proteína (t ano-1) 1764 1260 CFI: cultivos forraxeiros de inverno
2.2. Modelo de simulación e escenarios As explotacións simuláronse utilizando o modelo DairyCant (Salcedo, 2020; Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022). Cada tipoloxía representouse no DairyCant coma unha explotación modelo media coas principais características principais descritas anteriormente (Salcedo e SalcedoRodríguez, 2022) e brevemente na táboa 1.
Mantivéronse as mesmas características para os escenarios, cambiando unicamente a superficie de cultivo de millo en sucesión con CFI e a dieta do rabaño en función da forraxe producida na explotación. Os escenarios (ESC) de millo en sucesión con CFI consistiu en substituír a superficie de pradeiras por pratenses de inverno
(raigrás italiano e trevo en sementeira pura ou trevo) e cereais de inverno asociados ou non a leguminosas (sete escenarios, ESC1-ESC7). En cada escenario, o número de vacas leiteiras foi modificado segundo a produción forraxeira de cada sucesión e a cantidade de animais que podían alimentarse na explotación, dando sete (7) escenarios máis (ESC8-ESC14). Cando se sustitúe parcialmente o concentrado por forraxe, utilizáronse as mesmas sucesións, dando 14 escenarios máis: reducir concentrado un 15 % as sucesións anteriores (ESC15ESC21) e cando se reduciu o 30 %, as sucesións anteriores preséntanse como escenarios ESC22-ESC28. Todas as simulacións se executan ao longo dun ano e unha sucesión
TODAS AS SIMULACIÓNS EXECÚTANSE AO LONGO DO ANO E UNHA SUCESIÓN DE CULTIVOS, AVALIÁNDOSE INDICADORES PRODUTIVOS, NUTRICIONAIS E AMBIENTAIS
MÓDULO EXPLOTACIÓN
MÓDULO EMISIÓNS ANIMAIS
de cultivos, avaliándose indicadores produtivos, nutricionais e ambientais. Cada indicador vén expresado con base nun quilogramo de leite corrixido en graxa e proteína (FPCM), estandarizado por un 4 % de graxa e un 3 % de proteína, utilizando a ecuación 1 [Ec. 1] (IDF, 2022) e un quilogramo de materia seca de forraxe producida.
As características produtivas e reprodutivas das vacas leiteiras utilizadas nos distintos escenarios dentro de cada tipoloxía foi a mesma que a liña de base ou orixe (650 kg de peso vivo, na 24.ª semana de lactación, 2,5 lactacións con parto continuo, 362 días de lactación e 431 días de intervalo entre de parto.
2.3. Configuración do modelo e límites do sistema
O DairyCant é un modelo empírico que simula a xestión da produción e aspectos ambientais das explotacións de vacún de leite (figura 1).
O modelo componse dos seguintes módulos: (i) o módulo de granxa, quen simula o potencial forraxeiro da explotación e o seu destino (herba seca, ensilado ou pastoreo); (ii) o módulo de alimentación simula as necesidades nutricionais, estimación do consumo de pastos e valoración potencial da produción de leite a partir da dieta establecida; (iii) o módulo de balance da explotación e o esterco simula a produción de esterco, a excreción de nitróxeno (N) e fósforo (P) e as súas eficiencias; (iv) o módulo de emisións animais, (v) o módulo de emisións ao chan e (vi) o módulo de avaliación (Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022). Os datos necesarios para a modelización obtivéronse a partir de estudos de campo de explotacións leiteiras individuais que dispuñan de información do uso
Rabaño
SAU Inputs
Forraxes Emisións intermedias
Produción forraxes
Vacas
Alimentación Produción Mortes Vendas Compra
MÓDULO ALIMENTACIÓN
Operacións cultivo Fertilización Enerxía
Clima
MÓDULO BALANCE, EXPLOTACIÓN E ESTERCO 1 2 3 4 5 6
Necesidades nutritivas Consumo nutrientes Inxestión de materia seca Composición ración Potencial de leite
NUE-PUE dieta
Valor nutritivo alimentos
CH4 entérico-esterco CO2 penso e forraxes C chan (secuestro)
NUE-PUE chan
Utilización N-P N perdido
Balance explotación N-P-K Esterco
NUE-PUE explotación
Inputs
MÓDULO EMISIÓNS CHAN
Pastoreo Restos vexetais Lixiviados Volatilización
Balance N-P chan
MÓDULO VALORACIÓN
CO2eq Enerxía
Auga, AP, EP Ocupación territorio Exceso N e P iLUC Eficiencias
do chan, as instalacións de muxido, a composición do rabaño produción de leite, xestión do esterco e dieta do rabaño (Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022). As operacións agrícolas utilizadas para a modelización móstranse na táboa 2 (páx. seg.). Brevemente, un laboreo profundo con vesadoiro e dous laboreos superficiais con vesadoiro para todos os cultivos. Asumiuse unha fertilización nitroxenada de 135 kg/ha para o millo e de 30 kg/ha para CFI, excepto para o trevo incarnatum, que non o recibe.
A fertilización orgánica estimouse mediante DairyCant (Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022), aplicando o 31 % dos xurros producidos ao CFI e o 69 % ao millo, equivalente a 535-32-343 kg de N-P-K por
hectárea e ano en toda a sucesión de cultivos. Esta cantidade obtívose durante as simulacións da liña de base para alcanzar os rendementos forraxeiros indicados nas enquisas aos gandeiros. A mesma cantidade mantívose para os escenarios. Consideráronse dous aproveitamentos nas praderías e unha nos cereais de inverno, segadas en ambos os casos ao comezo do espigado e na fase reprodutiva R5 en millo (gran en liña de leite a 1/3 cara á punta do gran). Todas as forraxes foron fermentadas en silos de gabia, utilizando unha dobre capa de plástico e o emprego de bacterias lácticas coma conservantes excepto o millo. Para os efectos de modelización, elixiuse Santander como localidade
representativa da rexión, coas condicións climáticas que se mostran na figura 2 (AEMET, 2015). Os xurros son aplicados ao campo da mesma maneira en todos os escenarios e na liña de base, sen cambios na xestión.
2.4. Dieta de referencia e modificación da dieta en cada escenario Os dietas das vacas leiteiras (kg MS vaca e día) para cada tipoloxía (liña de base e escenarios) figuran na táboa 3. As dietas de referencia baseáronse na información facilitada polos gandeiros. As dietas de cada escenario determináronse substituíndo a herba seca e a palla de cereais da dieta de referencia por ensilado de CFI e ensilado de millo en cantidades iguais. Os escenarios onde se reduciu o penso un 15 % e 30 % incrementouse a mesma cantidade en materia seca a partes iguais entre os ensilados de millo e cultivos forraxeiros de inverno.
As necesidades de forraxe dos CFI e millo (kg de MS) con fins de alimentación (FR: necesidades de alimentación) na explotación calculáronse mediante a ecuación 2 [Ec. 2].
A inxestión potencial de forraxe para as vacas leiteiras calculouse de acordo co seu contido de fibra deterxente neutro (FND), considerando 1 kg de FNDforraxe por 100 kg de peso vivo (NRC, 2021) e o tempo necesario para inxerir 1 kg de FNDforraxe segundo a ecuación 3 [Ec. 3] (Mertens, 1997).
2.5. Estimación da produción de forraxe
Asumíronse unhas perdas de MS do 7 % debidas á fermentación para o CFI e o millo (Salcedo et al., 2009) [Ec. 4].
A produción de biomasa da base e dos escenarios estimouse mediante DairyCant (Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022), utilizando as seguintes ecuacións (Salcedo, 2020), CFI, (kg DM ha) [ecuacións 6, 7 e 8, páx. seg.].
2.6. Ecuacións utilizadas para calcular a NUE e a PUE
A eficiencia de utilización do N (NUEexplotación) e a do fósforo (PUEexplotación) estimáronse co modelo DairyCant utilizando as ecuacións 9 e 10.
A eficiencia de utilización do N da dieta (NUEdieta) e do fósforo inxerido (PUEdieta) estimáronse mediante as ecuacións 11 e 12.
Herbicida, l ha-1
Recolección
millo; Ri: raigrás
Trb: trevo encarnado; Tri: triticale; Hab: fabas; Vz: veza e Av: avea. A: S-metolacloro + terbutilazina + sulcotriona
2. Temperaturas e precipitacións
Táboa 3. Produción de materia
1: Valores do DairyCant (Salcedo e Salcedo-Rodríquez, 2022); Of: oferta; Nf: neta PB: proteína bruta; FND: fibra neutro deterxente; MOD: materia orgánica dixestible; ENL: enerxía neta leite; P: fósforo; 2: concentrado vacas leiteiras tipoloxías EHBa-EMz e EMz; 3: concentrado vacas secas tipoloxías EHBa-EMz e EMz; 4: concentrado xovencas menores e maiores dun ano tipoloxías EHBa-EMz e EMz
A PRODUCIÓN MEDIA
TEÓRICA DE LEITE POR VACA E DÍA PARA CADA ESCENARIO
ESTIMOUSE MEDIANTE O MODELO DAIRYCANT TENDO EN CONTA O CONSUMO DE PENSO, A ENERXÍA NETA DIARIA DO LEITE E A PROTEÍNA
BRUTA INXERIDA
Asumiuse unha concentración de fósforo para o leite do 0,09 % (NRC, 2021). A produción media teórica de leite por vaca e día para cada escenario estimouse mediante o modelo DairyCant tendo en conta o consumo de penso, a enerxía neta diaria do leite e a proteína bruta inxerida.
2.7. Estatística
Utilizouse o modelo lineal xeneralizado (GLM) para comparar as variables produtivas nutritivas e ambientais por tipoloxía (T), escenario (ES) e concentrado (C) segundo o modelo:
• Yjklm = m +Ti + ESj + Cj + ejklm
• Yijkm: variable dependente; m: media global; Tj: efecto da tipoloxía; ESj: : efecto do cultivo forraxeiro; Cj: efecto da redución do concentrado; eijklm: erro residual
Os efectos lineais ou cuadráticos de cada escenario (forraxe x concentrado) analizáronse mediante a proba de contrastes ortogonais. As diferenzas entre os valores medios analizáronse mediante a proba de Tukey. Todas as análises estatísticas se realizaron con datos simulados.
3.
Os resultados avalían os aspectos produtivos, nutricionais e ambientais dos escenarios estudados e exprésanse como a variación porcentual dos valores estimados en cada escenario respecto dos da situación de partida de cada tipoloxía. Os resultados móstranse nas figuras 4 e 5 para as tipoloxías EHb-EMz e EMz, respectivamente.
Millo (kg MS ha): 21.701 - (155,2 x días de cultivo) + (15,6 x kg N mineral) + (449 x Tª media) + (3,13 x exceso de auga)
a) 4139 + (38,4 x días cultivo) + (194,1 x Tª media); ±405, r2 = 0,94, para o raigrás
b) 8695 + (76,5 x días cultivo) + (60,9 x Tª media) + (11,6 x kg N mineral ha) para os CFI
c) 3545 + (15,3 x días cultivo) + (4,7 x horas de calor acumuladas) para o trevo
NUEexplotación (%) = [(N saídas, kg N ha) / (N entradas, kg N ha)] x 100
PUEexplotación (%) = [(P saídas, kg P ha) / (P entradas, kg P ha)] x 100
NUEdieta (%) = [N excretado en leite / (N inxerido polas vacas en lactación)] x100
PUEdieta (%) = [P excretado en leite / (P
3.1. Aspectos da produción na explotación
3.1.1. Produción de forraxe e aspectos nutricionais
Os valores in vitro de materia orgánica digestible (MOD), proteína bruta (PB), enerxía neta de lactación (ENL) e fibra neutro deterxente da forraxe (FDNf) das diferentes forraxes en ambas as tipoloxías (base e escenarios) estimáronse mediante o modelo DairyCant (táboa 2). As estimacións baseáronse na información incorporada na base de datos de DairyCant relativa á composición química e bromatolóxica das forraxes producidas na rexión de Cantabria. A materia orgánica dixestible in vitro e a proteína bruta máis elevada atopáronse na sucesión de millo con trevo incarnatum (táboa 3). Mentres tanto, os cereais de inverno en sementeira pura ou asociados a leguminosas mostraron similar valor nutritivo con respecto ao ensilado de herba da liña de base (táboa 3).
Os escenarios forraxeiros simulados mostraron un aumento do 85,7 % e do 61,6 % de materia seca forraxeira por hectárea con respecto á base para a tipoloxía EHb-EMz e EMz, respectivamente (figura 3). A maior dispoñibilidade de biomasa e o seu valor nutritivo estimado respecto da base en ambas as tipoloxías podería permitir substituír parcialmente o concentrado por forraxe producida na explotación e reducir parte de a compra doutras forraxes.
A substitución de concentrado por forraxe supuxo 578 kg de materia
seca por vaca e ano menos nos escenarios ESC15-ESC21 e 1131 kg nos escenarios ESC22-ESC28 (táboa 4).
O rendemento de materia seca forraxeira foi maior no escenario millo con avea en ambas as tipoloxías, con valores de 22.474 kg/ha de MS para a tipoloxía EHb-EMz e 22.271 kg/ha de MS para a tipoloxía EMz (escenario ESC4, figura 3). O escenario millo con raigrás italiano en sementeira pura mostrou o menor rendemento de materia seca por hectárea, con valores de 19.246 kg/ha de MS para a tipoloxía EHb-EMz e 19.044 kg/ha de MS para a tipoloxía EMz (escenario ESC1, figura 3).
A menor inxestión de concentrado nos escenarios ESC15-ESC28 xunto cunha maior DMO, PB, ENL e unha menor FDNf nos ensilados de forraxes de inverno en comparación cos ensilados de herba (táboa 3), similar inxestión de materia seca por vaca e día en comparación coa base das tipoloxías EHb-EMz e EMz. En xeral, a inxestión de materia seca por vaca e día diminuiría lixeiramente nunha media do 0,1 % para a tipoloxía EHb-EMz e un 0,3 % para a tipoloxía EMz, sen diferenzas entre tipoloxías e escenarios (figuras 4 e 5).
A inxestión de FND da forraxe por 100 kg de peso vivo veríase aumentaría linealmente (P < 0,001) unha media do 15,1 % para a tipoloxía EHb-EMz 3,7 % para a tipoloxía EMz, con diferenzas estatisticamente significativas entre tipoloxías e escenarios (figuras 4 e 5). Unha vez máis, os escenarios que implican sucesión de millo con trevo incarnatum en
LIDERANDO UNA
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE kemin.com/
La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.
Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.
KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.
Figura 4. Aspectos produtivos, nutricionais e ambientais dos escenarios estudados, expresados como a variación porcentual dos valores estimados en cada escenario respecto dos estimados na situación de partida para a tipoloxía EHb-EMz
Surplus P (g/kg leite)
Surplus P (g/kg forraxe)
Surplus N (g/kg leite)
Surplus N (g/kg forraxe)
HNt (g/kg forraxe)
HNr (g/kg forraxe)
iLUC (kg
leite)
iLUC (kg
forraxe)
FNDf (kg/100
PV)
forraxe)
leite)
leite)
Os escenarios ESC1-ESC7: sucesión de millo con: ESC1: raigrás italiano; ESC2: trevo incarnatum, ESC3: raigrás italiano + trevo incarnatum; ESC4: avea; ESC5: avea + veza; ESC: triticale; ESC7: triticale + fabas; SCE8-SC14: mesmas sucesións que ESC1-ESC7, con igual número de vacas e igual consumo de penso á base ou orixe; ESC15-ESC21: igual que ESC8-ESC14, cunha redución 15 % de concentrado; ESC22-ESC28: igual que SCE8-SCE14, cunha redución do 30 % de concentrado
Figura 5. Aspectos produtivos, nutricionais e ambientais dos escenarios estudados, expresados como a variación porcentual dos valores estimados en cada escenario respecto dos estimados na situación de partida para a tipoloxía EMz
Surplus P (g/kg leite)
Surplus P (g/kg forraxe)
N (g/kg forraxe)
(g/kg forraxe)
(g/kg leite)
HNr
iLUC (kg
CO2 /kg leite)
iLUC (kg CO2/kg forraxe)
FNDf (kg/100 kg PV)
Vacas de leite (n.º)
(kg/kg forraxe)
leite)
Os escenarios ESC1-ESC7: sucesión de millo con: ESC1: raigrás italiano; ESC2: trevo incarnatum, ESC3: raigrás italiano + trevo incarnatum; ESC4: avea; ESC5: avea + veza; ESC: triticale; ESC7: triticale + fabas; SCE8-SC14: mesmas sucesións que ESC1-ESC7, con igual número de vacas e igual consumo de penso á base ou orixe; ESC15-ESC21: igual que ESC8-ESC14, cunha redución 15 % de concentrado; ESC22-ESC28: igual que SCE8-SCE14, cunha redución do 30 % de concentrado
ambas as tipoloxías (escenarios ESC9-ESC16-ESC23) rexistraron o contido máis baixo de FDN f (301 g kg MS, táboa 3).
3.1.2. Rendemento leiteiro
Estimouse o impacto na produción de leite, como resultado dos cambios na dieta do rabaño en cada escenario. A sucesión de millo con trevo incarnatum (escenarios ESC9-ESC16-ESC23) darían a maior produción de leite (figuras 4 e 5). O resto das sucesións diminuirían a produción de leite nunha media do 7,9 % e 6,3 % para a tipoloxía EHb-EMz e EMz. Con todo, a maior produción de forraxe podería permitir o aumento do número de vacas leiteiras, que se estimou para cada escenario coma o número máximo de animais que poderían alimentarse utilizando a forraxe producida na explotación, calculado a partir da ecuación 2. O número de vacas leiteiras podería incrementarse nun 15,9 % e un 20,1 % de media para as tipoloxías EHb-EMz e EMz, respectivamente (figuras 4 e 5). Do mesmo xeito, a produción de leite expresado en toneladas ao ano podería aumentar un 8,1 % e un 18,6 % de
Figura 3. Forraxe en kg MS por hectárea producido en A) tipoloxía EHb-EMz eB) tipoloxía EMz
media para as tipoloxías EHb-EMz e EMz. O rendemento máximo da tipoloxía EHb-EMz obtívose nos escenarios de millo con trevo incarnatum escenarios ESC9-ESC16-ESC23), seguidos dos escenarios de millo con avea (escenarios ESC11-ESC18-ESC25) e independentemente da cantidade de
Táboa 4. Consumo de alimentos en quilos de materia seca cabeza e día
concentrado presente na dieta das vacas leiteiras. Para a tipoloxía EMz a máxima produción pódese obter nos escenarios que implican millo en sucesión de sucesión avea-veza ESC11ESC18-ESC25) e os escenarios de millo con trevo incarnatum (escenarios SCE9-SCE16-SCE23) (figura 5).
EHBa-EMz: tipoloxía ensilado de herba-ensilado millo; EMz: tipoloxía ensilado de millo; CFI/Mz+conc. base: Cultivos forraxeiros inverno/Mz+concentrado base
3.2.1. Excedente de N-P; eficiencia de utilización de N-P; pegadas de N O excedente de N e P expresado en gramos por quilogramo de leite e gramos por quilogramo de materia seca de forraxe diminuirían linealmente (P<0,001) en todos os escenarios ao reducir o concentrado respecto da situación de partida das tipoloxías. En concreto, o excedente de N, en g kg de leite diminuiría unha media do 34,6 % e do 25,5 % para a tipoloxía EHb-EMz e EMz respectivamente, con respecto á situación de partida de cada tipoloxía. Cando se expresa en g kg de materia seca de forraxe, o excedente de N diminuiría unha media do 53,3 % e do 45,8 % para a tipoloxía EHb-EMz e EMz, respectivamente, con respecto á situación de partida de cada tipoloxía.
En todos os casos, a maior redución do excedente de N atopouse nos escenarios integrados por millo e avea (escenarios ESC11-ESC18ESC25), seguidos dos escenarios integrados por millo e trevo incarnatum (escenarios ESC9-ESC16-ESC3, figuras 4 e 5).
O excedente de P diminuiría unha media do 93,4 % e 44,9 % cando se expresa en g kg de leite e do 93,7 % ao 59,8 % en g por quilo de materia seca para a tipoloxía EHb-EMz e EMz, respectivamente. A maior redución do excedente de P atopouse nos escenarios que implican millo con avea (escenarios ESC11-ESC18ESC25), seguido dos escenarios de millo con avea e veza (escenarios ESC12-ESC19-ESC26, figuras 4 e 5).
A NUEdieta no leite diminuíu unha media do 1,1 % para a tipoloxía EHb-EMz e aumentou unha media do 2,9 % na tipoloxía EMz, con diferenzas estatisticamente significa-
tivas entre tipoloxías e escenarios (P<0,001) (figuras 4 e 5).
A NUEexplotación aumentaría unha media do 2,2±0,4 % e 3,8±1,0 % para a tipoloxía EHb-EMz e EMz, respectivamente, con diferenzas estatisticamente significativas entre tipoloxías e escenarios (P<0,001) (figuras 4 e 5). A mesma tendencia dos indicadores NUE observouse para os indicadores PUE. A PUEdieta unha media do 3,4 % para a tipoloxía EHb-EMz e aumentaría do 3,1 % para a tipoloxía EMz con diferenzas estatisticamente significativas entre tipoloxías (P<0,01) pero non entre escenarios (P<0,05) e sen efecto lineal ou cuadrático (figuras 4 e 5).
A PUEexplotación aumentaría unha media do 15,5±0,8 % e do 8,9±1,2 % respectivamente, con diferenzas estatisticamente significativas entre tipoloxías e escenarios (P<0,001) (figuras 4 e 5).
As pegadas de N total (HNt) e reactivo (HNr) da base e en escenarios de cada tipoloxía foron estimadas polo modelo DairyCant tendo en conta a compra de pensos, a reposición
de animais, o uso de fertilizantes minerais, a fixación biolóxica e a deposición atmosférica. A HNt estimouse como a suma do N na explotación, mentres que HNr representa a suma da fixación biolóxica, a deposición atmosférica e a suma de NH3, N2O, NO2 e o NO3 (Sutton et al., 2011). HNt reduciríase entre os escenarios e HNr aumentaría (figuras 4 e 5), cando as pegadas son expresadas en gramos por quilogramo de leite producido. Cando a HNt e a HNr se expresan en gramos por quilogramo de materia seca forraxeira producida, ambas as pegadas diminuían linealmente (P< 0,001) a medida que o concentrado se reduce nos escenarios, con diferenzas estatisticamente significativas (P<0,05) con respecto á situación de partida das tipoloxías. Factores coma a cantidade de fertilizante químico nos cultivos forraxeiros de inverno e a menor achega de concentrado poderían explicar a redución de ambas as pegadas de N. Por exemplo, os escenarios formados por millo e trevo incarnatum en ambas as tipoloxías (escenarios
SCE9-SCE16-SCE23), que se considera que non recibe fertilización química, mostraron as pegadas de N máis baixas (figuras 4 e 5).
3.2.2.Emisiónsdegasesinvernadoiro e captura de carbono
As emisións de dióxido de carbono (CO2) das tipoloxías EHb-EMz e EMz na situación de referencia, expresadas en quilogramos de CO2 por quilogramo de leite producido, serían de 0,261 e 0,239, respectivamente, diminuíndo nun 7,6 % e un 4,6 %, respectivamente, a medida que se reducise a inxestión de concentrado (táboas S5 e S6, material suplementario). As emisións de N2O das tipoloxías EHb-EMz e EMz (liñas de base), expresadas en g por quilo de leite, serían de 0,138 e 0,116 g, respectivamente, diminuíndo no caso de EHb-EMz nunha media de 8,8 % a medida que se reduce a inxestión de concentrado. O maior descenso de CO2 e N2O observouse nos escenarios que implicaban millo con trevo incarnatum en ambas as tipoloxías (escenarios SCE9-SCE16SCE23, figuras 4 e 5).
Así mesmo, as emisións de metano (CH4), expresadas en quilogramos por quilogramo de leite producido, aumentarían linealmente una media do 5,9 % e do 7,1 % na tipoloxía EHb-EMz e EMz, respectivamente, ao substituír o concentrado por forraxe. O maior incremento porcentual medio de CH4 observouse nos escenarios de millo e raigrás italiano máis trevo incarnatum (escenarios SCE10-SCE17-SCE24) e o máis baixo nos escenarios de millo con trevo incarnatum en ambas as tipoloxías (escenarios SCE9-SCE16SCE23, figuras 4 e 5).
O secuestro de carbono (SOC) sería de 13,6 e 31,4 g por quilo de leite producido na situación de referencia para as tipoloxías EHb-EMz e EMz respectivamente, aumentando linealmente entre escenarios (P<0,05) cando se substituíu o concentrado por forraxe. Os escenarios coa maior porcentaxe de incremento de SOC foron o millo con avea (escenarios ESC11-ESC18-ESC25, figuras 4 e 5), en ambas as tipoloxías.
Nas simulacións aquí presentadas, os cambios en SOC estiveron dominados por cambios no consumo de carbono, ben directamente a través da redución de concentrado ou in-
A base territorial de moitas explotacións do norte de España é limitada e a superficie ocupada de fóra da explotación por vaca e ano nelas é de 1,14 e 1,28 hectáreas, respectivamente
directamente a través da redución de fertilizantes. As fontes de C consideradas e incorporadas ao chan foron os restos vexetais e os xurros. O contido de materia seca dos xurros foi asumido de 106 g/kg, cunha relación C/N de 11,9 (Salcedo, 2011). Ademais, admitiuse que o 10 % do C achegado pode ser secuestrado nun horizonte de 100 anos (Petersen et al., 2013). Os restos vexetais estimáronse como kg materia seca de biomasa x 45 % C x 10 %, onde 45 é a porcentaxe de C contido na materia seca incorporada (IPCC, 2006).
En conxunto, as emisións dun litro de leite aumentarían unha media de 0,36 % e 2,9 % nas tipoloxías EHbEMz e EMz, respectivamente, con diferenzas estatisticamente significativas entre tipoloxías e escenarios (P<0,001). As menores emisións observáronse nos escenarios de millo e trevo incarnatum en ambas as tipoloxías (escenarios SCE9-SCE16SCE23), mentres que as máis elevadas se observaron nos escenarios de millo con raigrás italiano máis trevo incarnatum (escenarios SCE10SCE17-SCE24, figuras 4 e 5).
Doutra banda, as emisións dun quilo de materia seca de forraxe diminuirían nunha media de 26,7 e 22,7 nas tipoloxías EHb-EMz e EMz, respectivamente, con diferenzas estatisticamente significativas entre tipoloxías e escenarios (P<0,001). De novo, as emisións máis baixas observáronse nos escenarios a base millo e trevo incarnatum en ambas as tipoloxías (escenarios SCE9-SCE16SCE23, figuras 4 e 5). Para estes escenarios considerouse unha menor aplicación de fertilizante nitroxenado, o que podería explicar parte da redución da pegada de carbono.
3.2.3. Superficie ocupada por pensos fóra da explotación
A base territorial de moitas explotacións do norte de España é limitada e a superficie ocupada de fóra da explotación por vaca leiteira e ano nestas explotacións é de 1,14 e 1,28 hectáreas, respectivamente, equivalente a 0,84 e 0,77 ha por unidade de gando maior (UGM), para as tipoloxías EMz e EHb-EMz respectivamente. Isto representa o 49,8 % do total da materia seca inxerida (Salcedo e Salcedo-Rodríguez, 2022).
Neste estudo, a superficie de fóra da explotación foi estimada por DairyCant en 1,24 e 0,91 m2 kg de leite producido para a liña base da tipoloxía EHb-EMz e EMz, respectivamente, diminuíndo de xeito lineal a medida que se reduce o consumo de concentrado, nunha media de 24,4 % e 6,5 % nas tipoloxías EHb-EMz e EMz, respectivamente (P<0,001) (figuras 4 e 5).
O CO2 atribuído ao cambio indirecto do uso da terra (iLUC) estimouse en 17,7 g kg de leite e 47,3 g kg de materia seca de forraxe producida na situación de referencia para ambas as tipoloxías, diminuíndo linealmente a medida que se reducía o concentrado (figuras 4 e 5).
Este traballo foi financiado polo proxecto de investigación RTA2015-00058C06 do Ministerio de Economía e Competitividade de España. Os autores agradecen a colaboración dos gandeiros implicados neste traballo.
NOTA DOS AUTORES
Os datos complementarios deste artigo poden consultarse en liña en Agricultural Systems 222 (2025) | 104184
https://doi.org/10.1016/j.agsy.2024.104184
OBJETIVO DEL CUR SO
Formación de profesionales especializados con un enfoque práctico y aplicado, que permita cubrir la demandade expertosen servicios técnicos y de asesoría que demanda el sector de la producción lechera engeneral y las explotaciones lecheras en particular
REQUISISTOS DE ACCESO
Graduados, máster, diplomados,licenciados e ingenieros técnicos y superiores Podrán ser admitidosalumnos a los que lesfalte superar el TFG y, como máximo, 9 créditos ECTS para obtener latitulación de acceso requerida
CRITERIOS DE SELECCIÓN
• Expediente académico (hasta 5 puntos)
• Experiencia profesional (hasta 3 puntos)
• Orde n de inscri p ción (hasta 2 puntos)
Nº de plazas limitadas: 12
PROGRAMA (60 Créditos ECTS)
El desarrollo del curso es fundamentalmentepráctico y consta de los siguientes módulos :
1- Morfología,fisiología y manejosanitario de la vaca de leche
2- Calidad del producto
3- Instalacionesganaderas
4- Producción de forrajes
5- Alimentación en la producción de leche
6- Economía y gestión de la producción de leche
7- Prácticas de campo
El 20 % de lasclases en losmódulos 1-6 podrán ser seguidas online
Prácticas enempresa
Trabajofin de máster
LUGAR DE CELEBRACIÓN DE LASCLASESPRESENCIALES :
Escuela Politécnica Superior de Ingeniería
Facultad de Veterinaria
Campus Universitario de Lugo
GranjaExperimental de Leche de laDiputación de Lugo
Castro de Ribeiras de Lea (Lugo )
Laboratorio Interprofesional Gallego de Análisis de Leche (LIGAL)
Mabegondo ( Abegondo -A Coruña )
PATROCINADORES
Instalaciones modernas y ordeño robotizado han transformado totalmente la ganadería Casa Mario de la mano de su nueva generación. El proceso de adaptación de los animales ha sorprendido a los propietarios, que constatan su mayor comodidad y el incremento de eficiencia en el negocio. El ganadero Jairo Pérez nos relata los puntos clave de su nueva granja.
La relación de Casa Mario con las vacas parte casi desde tan lejos como su denominación. Varios de los antepasados de Ángela y Jairo Pérez, la nueva generación de propietarios, llevaban por nombre el de Mario y tenían animales. En la década de 1960, su abuelo comenzó a trabajar con las vacas de leche, continuaron sus padres y, desde hace unos cinco años, ellos se han incorporado a la gerencia.
La robotización supone de por sí una gran modificación en las ganaderías, pero en esta granja ha venido acompañada de una nueva nave, para pasar de un establo de plaza fija con ordeño por puntos a la estabulación libre con una unidad del robot DeLaval VMS™ V300.
GRAN RESPUESTA DE LOS ANIMALES AL CAMBIO
El 8 de octubre de 2024 es una fecha que ya forma parte de la historia personal de esta ganadería situada en el municipio asturiano de Valdés. Ese día entraron y se ordeñaron en las nuevas instalaciones las primeras quince vacas procedentes del anterior establo. “Estábamos en otra nave en el centro del pue-
Localización: Busto, Canero (Valdés, Asturias)
Propietarios: Ángela y Jairo Pérez
González y Moisés Pérez García
Vacas en ordeño: 50
Media de producción: 39 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 3,90 %
Porcentaje de proteína: 3,75 %
Recuento celular: <180.000 céls./ml
blo de Busto. Mi hermana y yo queríamos ampliarla, pero allí no nos dejaban. Por eso, decidimos separar la ganadería de la casa, poner estabulación libre y comprar el robot”, comenta Jairo Pérez, uno de los responsables de Casa Mario. Jairo cuenta cómo el proceso se desarrolló a la perfección, ante la incredulidad de los que los advertían de posibles problemas. “No pudimos llevar a cabo la típica fase de adaptación. Trasladamos
a los animales en un camión y pasaron de ordeñarse en plaza fija al robot. De entrada, desplazamos solo a quince. Todo el mundo nos decía que iba a funcionar tan mal que queríamos mantener una parte de nuestro ganado en la granja de siempre”.
“Al comprobar el buen funcionamiento, ya nos animamos a trasladarlas a todas y, en dos semanas, estaban instaladas. El cambio ha sido brutal, pero se adaptó ¡En vídeo!
el 100 % del rebaño en ordeño. Al principio, estuvimos muy pendientes, pero no nos han exigido demasiados esfuerzos. Al tercer día, ya pasaban solas al robot y comenzaron a aumentar su producción”, recalca.
MEJORAS SIGNIFICATIVAS EN MANEJO Y SALUD
Para el ganadero la ventaja más evidente es “la calidad de vida”, aunque “el establo anterior no era incómodo, el ordeño nos ocupaba cinco horas”.
A mayores, han notado aspectos muy positivos como “la mejora en la salud de las vacas, ya que aquí están en camas de arena y se mueven, por lo que tienen mucho mejor las patas y las pezuñas. Además, ha aumentado la salud de la ubre con una reducción de células somáticas al incrementar el número de ordeños”.
“Estuve observando muchos robots y me decanté por el robot DeLaval VMS™ V300 por la puerta para el tráfico guiado. Me parece una herramienta muy útil para jugar con los permisos. Sin duda, lo volvería hacer así.”, valora Jairo.
La robotización ha sido llevada a cabo por los técnicos de Hermanos Fernández. “Tienen un trato muy personal y familiar. Al principio, te surgen muchas dudas, que ahora resuelves solo, pero disponen de un equipo muy bueno. A cualquier hora te cogen el teléfono y están ahí para solucionar cualquier problema”, destaca.
A FUTURO, MANTENER VACAS PRODUCTIVAS
En Casa Mario atienden a 102 animales, 50 de ellos en ordeño. “Son los mismos que teníamos en plaza fija, no hemos sufrido pérdidas en este medio año. Por el momento, no quisimos aumentar para que se adaptaran bien”, matiza Jairo Pérez, que echa mano de la funcionalidad del robot para colocar las pezoneras a uno de sus ejemplares. Pretenden aumentar ligeramente el número de cabezas, pero sin llegar a instalar una segunda máquina. “Pienso que, en un robot, con 65 vacas bien seleccionadas, produces más que en dos con ejemplares que no sirven. Invertimos también mucho en semen y en genómica. A lo mejor, sí opto por criar ganado de carne para compaginar, ya que recolectamos bastante forraje”, finaliza el ganadero.
sitivos móviles, además de disponer de ella en el ordenador de su oficina. A través de la plataforma siguen todos los datos relacionados con salud, nutrición y reproducción.
JAX x HAVE IT ALL
ESPM9205652491
· 9 xeracións de vacas MB ou EX (Familia “EBA”) · Supertipo con ubres e patas excelentes
· Angulosidade e grupas perfectas en anchura (+2,42) e colocación (+0,57)
· Produción positiva con moi altas calidades (+0,28 % G., +0,20 % P.)
