Alexandra Cabaleiro, Gemma Martínez, María Melle, Mónica Palacios
FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido, Eva Sarmiento
COLABORAN NESTE NÚMERO
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Junta Directiva de Anembe, Antón Camarero, Ángel Ávila, Israel Flamenbaum, José María García, Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), María José Bande, Alfonso Carballal, Consuelo González, Adela Martínez, Laura Campo, Gustavo García, Manuel Barreiro, Marta Blanco, José María Vivero, Jesús Fariña, Sara Morán, Marcos García, Juan Pablo Gnata, David Millán, David Castellanos, Roberto Besteiro Doval, Dolores Báez, M.ª Isabel García, Juan Castro, A. Butrón, R. Santiago, P. Revilla, N. Gesteiro, A. López-Malvar, N. Chibane, L. Álvarez, A. Verde, D. Figueroa, M. Gante, N. Santamaría, M. Hammami, J. Legrand, R. A. Malvar
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar, D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Antón Camarero, José Manuel Ledesma, Sergio Ibáñez Porqueras, técnicos de las Africores, Juan Manuel Loste Montoya, José Ignacio Martí Jiménez, Araceli Loste Montoya, Manuel V. Morales, Carlos Carbonell, Laura Elvira, M.I. García Pomar,
ENDEREZO
ENDEREZO
ENDEREZO
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
e-mail: transmedia@ctransmedia.com
D. Báez Bernal, J. Castro Insua, María Hermida, Israel Flamenbaum
Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera
EN VACA TV
EN VACA TV
OPINIÓN
OPINIÓN
Coñecemos La Peruyeira, a gran protagonista, xunto a Ibai
Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera
Asturiana
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
O LEITE
O LEITE
O LEITE
8
entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as
O ventilador máis barato non sempre é o máis rendible ...............................................
Con motivo da súa participación nas XX Xornadas de Seragro, entrevistamos a Mónica Martínez (Ausum Asesores y Abogados), quen nos fala dos aspectos fiscais que deben ter en conta as ganderías de vacún de leite
Secuelas da enfermidade hemorráxica dous casos ............................ 90
Secuelas da enfermidade hemorráxica epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
Medidas de prevención contra a dermatite, tema central das Xornadas I-SAP .....................
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
CON LUPA
SAÚDE PODAL
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
A Inlac valora o impacto da súa campaña “Conta cos produtos lácteos europeos”..............
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO
ISNI: 0000 0004 7662 5947
ISNI: 0000 0004 7662 5947
Depósito Legal: LU 28-2018
ISBN: 978-84-09-57553-4
Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893
ISSN: 2603-8080
e-mail: transmedia@ctransmedia.com
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares
ISBN: 978-84-09-57553-4 do número actual: 16.300 exemplares
Web: www.transmedia.es
ISNI: 0000 0004 7662 5947
Depósito Legal: LU 28-2018
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
ISBN: 978-84-09-66194-7
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
ISSN: 2603-8080
ISNI: 0000 0004 7662 5947
Tiraxe do número actual:15.200 exemplares
ISBN: 978-84-09-57553-4
Tiraxe do número actual: 16.300 exemplares Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Transmedia pertence a:
Transmedia pertence a:
Transmedia pertence a:
ENTREVISTA
CRÓNICAS VAQUEIRAS
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Antigamente non era mellor. Carlos Neves .......... 10
epizoótica: dous casos clínicos ............................ 90
Eduard Vila (Can Barrina) e Rita Casals (Fefric) ..... 24
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
Viaxe ao interior vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Uns protagonistas... que son la leche! ................ 22
ENTREVISTA
ENTREVISTA
CRÓNICAS VAQUEIRAS
Viaxe ao interior dunha vaca: ver e ouvir co tacto ..................................................... 30
Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados
Todo un cóctel de anticorpos ............................. 32
ACTUALIDADE
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
Conversamos con Adela Martínez sobre a importancia de darlles continuidade aos ensaios de variedades de millo ..........................
ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN
ESPECIAL: SEMENTEIRA DO MILLO FORRAXEIRO
As ferramentas xenéticas mudaron o declive da fertilidade das vacas ......................... 96
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
ENTREVISTA
Carolina Tejero, asesora en recría no Servizo Técnico de MSD Animal Health ............. 34
papel utilizado nesta foi elaborado de maneira sostible:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:
Auditada por:
Auditada por:
Auditada por:
Auditada por:
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Distribución media durante o ano 2024: 15.507 exemplares/número
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
Distribución media durante o ano 2022: 16.362 exemplares
www.vacapinta.com
www.vacapinta.com
www.vacapinta.com
108
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil a dos índices reprodutivos, produtivos económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Un cuarto de século de analíticas de millo forraxeiro no CIAM .................................
SAÚDE ANIMAL
SAÚDE ANIMAL
A mellora xenética nas ganderías ................... 102
Pode ser o crossbreeding unha estratexia útil para a mellora dos índices reprodutivos, produtivos e económicos en rabaños leiteiros comerciais? ... 106
Xornada Técnica Africor Lugo-Vaca Pinta ......... 36
Os retos e desafíos dos veterinarios de granxa, a debate ............................................... 44
SAÚDE ANIMAL
Traloagro gaña o XXV Premio Aresa ................. 52
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40 Mónica Martínez, economista e asesora scal en Asesores y Abogados ............... 44
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40 Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
Diego Moya, veterinario investigador da Universidade de Saskatchewan (Canadá) ...... 40
A PÉ DE PISTA
ACTUALIDADE
ACTUALIDADE
Mónica Martínez, economista e asesora scal en Ausum Asesores y Abogados ............... 44
ACTUALIDADE
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Millo forraxeiro en Galicia: avaliación de variedades (1999-2024) ................................
Enfoque no rabaño da EHE: do banal grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Avaliación de variedades de millo en Asturias. Resultados do ano 2023 ............... 134
CALIDADE DO LEITE
CALIDADE DO LEITE
Enfoque no rabaño da EHE: do banal ao grave, do individual ao colectivo ................................ 120
Cada un recolle o que sementa: saúde ubre do ao posparto ...................... 134
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
Posta en valor das variedades locais do banco de xermoplasma de millos autóctonos ............................................. 146
CALIDADE DO LEITE
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
Recomendacións para a sementeira de millo tras un ano climaticamente adverso
Concursos da Raza Frisona de Gandagro .......... 58
Cada un recolle o que sementa: saúde de ubre do preparto ao posparto ...................... 134
Concurso da Raza Holstein Frisia de Trofa ........ 66
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Foro completo para celebrar o vixésimo aniversario das xornadas técnicas de Seragro ...... 50 Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
Concurso Frisón de Menorca ........................... 66
Concurso de Gando Frisón Usías Holsteins ....... 68 Poxa de Chantada ............................................. 68
A PÉ DE PISTA
A PÉ DE PISTA
NA GRANXA
Cambios na selección xenética das vacas para unha maior e ciencia en sistemas de muxido robotizados ........................................... 60
A PÉ DE PISTA
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación fertilización con xurros ........ 140
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
Aspectos fundamentais a ter en conta no control de malas herbas
ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS
Recomendacións de fertilización anual de pradeiras coa aplicación web “RAX” de recomendación de fertilización con xurros ........ 140
A importancia da singularidade na sementeira do millo
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Factores clave na elección do híbrido de millo para ensilado
MANEXO
MANEXO
Tres razóns para analizar o xurro de forma práctica ................................................ 156
Efecto dunha nascenza irregular no potencial do seu millo
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Ganadería Hermanos Sañudo Argüelles. Val de San Vicente (Cantabria) .......................... 72
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
MANEXO
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
Concurso de Outono de Azores ........................... 64
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
REPRODUCIÓN
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
Feira Internacional de Cremona ....................... 70
Poxa de Mazaricos ............................................. 72
NA GRANXA
Poxa de La Marina de Retortillo ........................ 72
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
NA GRANXA La Peruyeira. 76
Prolongación da duración da lactación: consecuencias para a vaca e o gandeiro ..................................................... 88
NA GRANXA
La Peruyeira. Castropol (Asturias) ..................... 76
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Se queres recibir a na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de:
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do mundo a mitigar o estrés por calor ............................... 160
Realmente estamos a plani car ben o cultivo do millo?
A Federación Internacional para o Leite (FIL-IDF) actúa para axudar os produtores de leite do a mitigar o estrés por calor 160
Guía básica para a toma de mostras de xurro
Seguimento da praga Mythimna unipuncta en Pontevedra
voz do técnico
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con a través de: 675 974 194
Si quieres recibir la revista en tu casa o negocio, ponte en contacto con nosotros a través de: +34 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @vacapinta_ Revista Pinta
Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de: 675 974 194 transmedia@ctransmedia.com @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv
Llanos, da última campaña publicitaria de Central Lechera
CAMPAÑA DE FORRAJE 2025
MERGENTO
Rastrillos hileradores de cinta arrastrados
IMPRESS
Rotoempacadoras de cámara fija y variable
TOP
Rastrillos hileradores con 1 o 2 rotores
NOVACAT
Segadoras de discos suspendidas, arrastradas y combinadas
Rastrillos henificadores suspendidos y arrastrados
JUMBO
Remolques autocargadores
Todas las máquinas de la campaña de forraje, en vídeo
EN DEFENSA DA INVESTIGACIÓN
(e dos investigadores)
Traémosvos, literalmente, a Vaca Pinta máis contundente ata a data –foi un milagre atopar unha grampa capaz de soster todo o contido que alberga– e facémolo enarborando un letreiro xigante na defensa do investimento, público e privado, en I+D neste sector en xeral, e no campo da alimentación do vacún moi en particular.
Nesta edición repasamos os contidos do noso programa especial emitido con motivo de GandAgro 2025, recollemos a valoración de InLac sobre a súa campaña “Conta cos produtos lácteos europeos” e, no apartado de “Opinión”, a Xunta Directiva de Anembe asina un manifesto sobre a nova normativa de distribución, prescrición, dispensación e uso de medicamentos veterinarios. Sobre este tema afondamos tamén cos veterinarios Roi Capón, Fermín Rico, Juan Rodríguez e Román González.
Así mesmo, detallamos o acto de entrega do XXV Premio Aresa a Traloagro, analizamos os principais asuntos tratados na Xornada Africor Lugo-Vaca Pinta 2025 e falamos con Eduard Vila e Rita Casals sobre o servizo xenético que presta Fefric dende 2020.
Na sección “A pé de pista”, recollemos os resultados dos concursos de GandAgro, Usías Holsteins, Menorca e Trofa, así como os datos da última poxa de Chantada. E da pista… ¡á granxa! Levámosvos a visitar a gandería Hermanos Sañudo Argüelles, en Val de San Vicente (Cantabria), un negocio familiar xestionado por tres irmáns xunto cos seus pais, os cales nos falan da súa loita actual: facer prosperar a explotación fronte ás dificultades derivadas da instalación dun polígono industrial lindeiro, que lles impide, entre outras cousas, acometer calquera obra de ampliación ou mellora.
Artigos sobre saúde podal, reprodución e instalacións serven de antesala para o contido técnico central desta edición: a sementeira do millo forraxeiro. Contamos coas recomendacións dunha vintena de técnicos expertos no cultivo do millo, incluímos as táboas de avaliación de variedades do CIAM e do Serida, e abordamos distintos aspectos para o seu cultivo.
Tamén tivemos tempo de elaborar un par de reportaxes acordes coa temática estrela deste número. Con motivo dos 25 anos de análises no CIAM, conversamos con José Souto, o responsable da coordinación dos ensaios de millo forraxeiro en Galicia dende os seus inicios, e recollemos as declaracións de Adela Martínez, profesional de referencia neste ámbito, quen nos fala sobre o labor desenvolvido no Serida nas últimas décadas.
É precisamente Adela quen inspirou o titular deste editorial, xa que na nosa entrevista sinalou un aspecto especialmente preocupante para seguir afinando a rendibilidade das ganderías na área da alimentación: a falta de apoio por parte da Administración para promover a remuda xeracional na investigación sobre pastos e forraxes, o que, sen ir máis lonxe, xa está a afectar á continuidade das avaliacións oficiais de variedades de millo forraxeiro en distintas comunidades.
Como cabeceira técnica, cremos que temos a responsabilidade de defender o inestimable papel do persoal técnico e dos investigadores, cuxo traballo contribúe de forma imprescindible á crecente tecnificación do sector e a que cada tarefa se realice coa maior precisión para alcanzar o obxectivo último de calquera negocio: o máximo beneficio.
Quizais haxa quen aínda poña en dúbida o impacto do labor destes profesionais nas súas contas de resultados. A eses escépticos convidámolos a revisar, con máis detemento aínda, todos os contidos formativos e informativos que atoparán nestas páxinas e asegurámoslles que, sen investigación, non hai progreso.
Relax Relax
NIVELADORA AVÍCOLA
RODILLO COMPACTADOR DE SILO
RODILLO MECANICO CON RUEDAS
NIVELADORA AVÍCOLA
CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL
EXTENDEDOR DE SILO
CUIDAMOS EL BIENESTAR ANIMAL
RODILLO MODELO RTA DE 3 CUERPOS
Tubo de 711mmx14mm en 7m e 8m y peso 5500kg - Vendido a: PABLO
ONEGA CASTRO (Pastoriza) I SERV. AGRICOLAS RENDA (Cospeito) I SAT A REVOLTA (Villalba) I O CHUCO S.C. (A baña) I GANADERÍA LA LLERA S.C. (Salas) · Tubo de 820mmx18mm en 8m y peso 6500kg - Vendido a: FINCA BERMUI S.C. (Mesia) I AGROBARREAL (Sarria) I SERVIAGRO MERCURIN (Ordes)
GRADILLAS DE CAMAS DE PÚAS
RODILLO MODELO DAKOTA DE 2 CUERPOS
Tubo 660mmx12mm en 5 m y peso 2850 kg - Vendido a: MIGUEL HUERTA
RODIL (Castroverde) I GANADERIA LAS LLAMAS (Tineo)
RODILLO LINEAL
Tubo de 711mm x14mm en 3.5m y 4.5 m y peso 2200kg - Vendido a: OSCAR
FRANCO FERNANDEZ (Salas) I CASA JULIAN DE CABARCOS (Barreiros)
Tubo de 813mm x18mm en 2.7m y peso 1500kg - Vendido a: GANADERIA VENTURA (Coaña) I GANADERIA SAN MARTIN DE COUCIEIRO S.L. (Val do Dubra)
RODILLO MODELO XTRA-LONG DE 3 CUERPOS
NIVELADORAAGRÍCOLA
Tubo de 820mmx18 mm en 9 m y peso 7500 kg - Vendido a: SAT AS PANDAS (Villalba) I XAN NOVO VILELA (Outeiro de rei) I BLANCO SANFOGA S.L. (Mazaricos) I GRANXAMOR INTEGRACION S.C.G. (Trazo) I ALBERTO GONZÁLEZ CHENTO(Bama-Touro) · Tubo de 820mmx18mm en 10 m y peso 8200kg - Vendido a: SAT BUSTO CORZON (Mazaricos)
PRECIOS ESPECIALES PARA PROFESIONALES
ENCONTRARÁS CUALQUIER TIPO DE RECAMBIO AGRÍCOLA ENCAMADORA DE CUBÍCULOS
MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.
Xunta Directiva de Anembe
Xunto co sector gandeiro do noso país, os veterinarios que traballamos con vacún mantivemos e demostramos un forte compromiso coa redución do uso de antimicrobianos e a loita contra as resistencias aos antibióticos, así como co uso de todas aquelas ferramentas que permitan identificar as mellores prácticas de manexo e protocolos terapéuticos, garantindo o uso racional dos medicamentos e maximizando a saúde e o benestar animal, ao tempo que aseguramos a Saúde Pública. Os veterinarios que traballan con animais produtores de alimentos somos os profesionais veterinarios con maior experiencia no noso país en:
• Prescrición electrónica de antibióticos, que é obrigatoria dende a entrada en vigor, o 2 de xaneiro de 2019, do Real Decreto 191/2018, do 6 de abril, polo que se establece a transmisión electrónica de datos da receita veterinaria de antibióticos destinados a animais produtores de alimentos para consumo humano, derrogado polo Real Decreto 666/2023, do 18 de xullo, polo que se regula a distribución, prescrición, dispensación e uso de medicamentos veterinarios.
• Carga burocrática e administrativa, derivada da aplicación do Real Decreto 992/2022, do 29 de novembro, polo que se establece o marco de actuación para un uso sostible de antibióticos en especies de interese gandeiro; do Real Decreto 364/2023, do 16 de maio, en relación coas obrigas de vixilancia do titular da explotación e co plan sanitario integral das explotacións gandeiras; e do Real Decreto 1053/2022, do 27 de decembro, relativo ao sector bovino, que obriga ao desenvolvemento e aplicación do Sistema Integral de Xestión de Explotacións (SIGE), que inclúe o Plan Sanitario Integral, o Plan de Benestar Animal, o Plan de Formación en materia de Benestar
Esiximos que ningunha norma nos impida exercer coa mesma plena autonomía técnica e científica que o resto das profesións sanitarias implicadas na prescrición de medicamentos
Animal, Medio Ambiente e Manexo dos Animais, e o Plan de Xestión Ambiental. A isto debemos engadir as restricións e condicionantes de: - efecto multiplicador negativo sobre a saúde e o benestar dos animais baixo a nosa supervisión por traballar en medicina de poboacións (grupos e rabaños) no canto de medicina individual, - servicio “a domicilio” no ámbito rural e en zonas despoboadas do noso país, onde a gandería é un elemento indispensable para a fixación da poboación, - seguridade alimentaria, relacionada cos períodos de supresión e os límites máximos de residuos en alimentos de orixe animal, - protección ambiental, pola presenza de residuos de medicamentos en xurros e estercos.
• Redución do uso de antimicrobianos, cunha diminución do 53 % entre 2020 e 2024, que non foi nin doada nin gratuíta nin para os veterinarios nin para os gandeiros, e sen contar con ningún tipo de financiamento público nin axudas para conseguilo, malia o incremento dos custos asociados a esta redución.
Cremos que é absolutamente necesario un diálogo coa Dirección Xeral de Sanidade da Produción Agroalimentaria e Benestar Animal, co obxectivo de modificar e flexibilizar o RD 666/2023, do 18 de xullo, polo que se regula a distribución, prescrición, dispensación e uso de medicamentos veterinarios, e que lles permita aos profesionais veterinarios:
1. Exercer a nosa profesión con plena autonomía técnica e científica, sen poñer en risco a saúde e o benestar animal nin a saúde pública, e proporcionarlles aos animais, do xeito máis rápido, o tratamento máis axeitado ás súas necesidades clínicas, nas doses precisas segundo os seus requirimentos
individuais, durante un período de tempo adecuado e ao menor custo, evitando sufrimentos e danos inútiles, e, en moitos casos, irreversibles ou irrecuperables, baseándose no criterio clínico do veterinario prescritor e fundamentándose na evidencia científica, a experiencia clínica e a formación continuada.
2. Eliminar todas as diferenzas inxustificables da normativa actual respecto da existente noutros países do ámbito europeo, que discriminan os profesionais veterinarios que exercen no noso país e que, xa que logo, poñen en risco a competitividade do sector gandeiro nacional, por unha interpretación excesivamente restritiva do Regulamento 2019/6 do Parlamento Europeo e do Consello, do 11 de decembro de 2018, sobre medicamentos veterinarios.
3. Cumprir coas nosas obrigas deontolóxicas con total seguridade xurídica, garantindo que as interpretacións da norma sexan idénticas en todas as rexións de España onde o profesional veterinario desenvolva o seu labor, eliminando os procedementos burocráticos innecesarios e a carga administrativa que non achega ningunha utilidade.
4. Reducir a presión normativa e as restricións ao criterio clínico do profesional veterinario, posto que xa se superou o obxectivo de redución previsto para 2030, e aproveitar para realizar unha avaliación que permita unha redución do consumo de antibióticos, sempre ligada a indicadores sanitarios e produtivos, evitando diminucións que poñan en risco a saúde e o benestar animal, a competitividade do sector gandeiro nacional ou o prestixio da profesión veterinaria.
CORNADIZAS
BEBEDEROS
Limpiezas automáticas Comederos
Barreras Arrobaderas y cepillos
Bebederos
GOMAS PARA PASILLOS Y CAMAS
BOXES DE INTERIOR
Gomas y Camas para Vacas
Tubular Bovino
Tubular Flexible Limpiezas Automáticas
Especial Gandagro 2025 , o programa de Vaca TV na feira bianual de Silleda
Parte do equipo de Vaca Pinta e Vaca TV desprazouse a última n de semana de febreiro ao municipio pontevedrés de Silleda para seguir o transcurso da V Feira Profesional de Maquinaria, Agricultura e Gandería, Abanca Cimag-Gandagro, que se desenvolveu no recinto da Feira Internacional Galicia Abanca. No programa Especial Gandagro 2025 conversamos con María José Gómez, conselleira do Medio Rural da Xunta de Galicia. O director da Fundación Semana Verde de Galicia, Ricardo Durán, e o xerente de Africor Pontevedra, Pepe Rodríguez, visitaron o noso stand Ademais, interviron Óscar Míguez, xerente de MaxiDeza, e Maximino Míguez, fundador da empresa, que presentaron a nova rede de distribución de Agco Iberia en Galicia.
Tamén expuxeron as súas novidades Ángel Blanco, responsable rexional para a zona norte de KWS, Adrián Darriba, responsable de marketing de Delagro; José María Álvarez, do servizo técnico e comercial de Nanta; María Hermida, xerente de Rock River Laboratory Spain; Iván Novo, director xeral de Ucoga, e Jesús Vázquez, xerente de Xenética Fontao.
A maiores, na nosa reportaxe sobre equipamentos participaron Yomar Gerpe, de Elmega; Toni Ferreiro, de Dismagan, e Ismael Grandal, de Frior. O programa nalizou cunha visita a tres rmas de muxido robotizado: Gea, que foi presentada por Francesc Oliva; DeLaval, que amosou ante as cámaras Luis Castro; e Lely, coa intervención de Óscar Entrecanales.
En Vaca.tv
O stand de Vaca Pinta exerceu de plató de televisión
Bayer
Bayer-Dekalb organizou o 12 de marzo unha xornada de formación e a cuarta edición do Concurso Dekalb+Silo no municipio coruñés de Toques. Durante o evento, Nacho Tobalina, técnico de Bayer, impartiu un relatorio sobre o control de malas herbas no millo, tanto en pre- como en posemerxencia.
Os responsables de Bayer na cornixa presentaron o catálogo de sementes para esta campaña. Ademais, representantes das ganderías Casa Fernando e Rivas Fernández ofreceron unha charla na que amosaron as vantaxes de empregar a ferramenta FieldView.
Na xornada foron premiadas as seis ganderías que acadaron mellores calidades e colleitas de millo na última campaña: na categoría de colleita, por obter as mellores calidades de mostras en verde medidas en litros de leite
por tonelada, foron agraciadas Lodos e Pérez (1.º premio, 1.000 €), Jorge Rodríguez Mosquera (2.º premio, 600 €) e SAT Pesadoira (3.º premio, 400 €).
No que respecta ás granxas galardoadas en silo, ao conseguir mello-
DistribuiDores soLÁ para GaLicia, asturias y cantabria
Manto Maquinaria SLU
res producións medidas en litros de leite por hectárea, foron grati cadas con 1.000 € as seguintes ganderías: Casa Menor (ciclo longo), Casa Fernando (ciclo medio) e Alfonsín Neo SC (ciclo curto).
A InLac valora o impacto da súa campaña “Conta cos produtos lácteos europeos”
Os produtos lácteos europeos gañaron certo protagonismo nos últimos tres anos grazas á campaña impulsada por InLac, que acadou máis de 500 millóns de impactos en España e Bélxica. A iniciativa puxo en valor o seu papel nunha alimentación equilibrada, así como na súa sostibilidde e contribución ao desenvolvemento rural. Tras os bos resultados, a Unión Europea deulle luz verde á súa continuidade ata 2027 cun novo programa de promoción.
Acampaña de promoción “Conta cos produtos lácteos europeos”, impulsada pola Organización Interprofesional Láctea (InLac) co apoio da Unión Europea, culminou tras tres anos de percorrido cun balance altamente positivo, tal e como destacan os voceiros da Interprofesional. Con máis de 500 millóns de impactos en potenciais consumidores de España e Bélxica, esta iniciativa logrou reforzar a imaxe do sector lácteo e a súa función na nutrición, a sostibilidade e o desenvolvemento rural. O programa, iniciado en marzo de 2022, levou a cabo unha ampla estratexia de comunicación, publicidade e accións en puntos de venda. Estas iniciativas permitiron divulgar os bene cios dos produtos lácteos, tanto dende o punto de vista nutricional coma ambiental. Nun evento
de peche de campaña, o presidente de InLac, Javier Roza, remarcou a importancia das accións emprendidas e destacou o esforzo do sector na loita contra o cambio climático, a conservación da biodiversidade e a economía rural.
ESTRATEXIAS DE COMUNICACIÓN DESENVOLVIDAS
No acto de clausura, a directora xerente de InLac, Nuria María Arribas, cuali cou a campaña de “histórica” e compartiu os principais datos de impacto. Durante este período, difundíronse 33 comunicados de prensa, que xeraron máis de 1.139 artigos e acadaron os 300 millóns de impactos. Ademais, a colaboración cun cento de in uencers españois e belgas deu lugar a 300.000 interaccións en redes sociais e a 26 millóns de reproducións.
O impacto da campaña tamén se viu re ectido en televisión, onde se lograron máis de 12 millóns de impactos a través de publicidade convencional e 30 millóns adicionais mediante accións en liña. Así mesmo, puxéronse en marcha estratexias de publicidade exterior en ambos os países, con 45 autobuses vinilados en España e catro tranvías en Bélxica, así como carteis e mupis personalizados que contribuíron a obter 200 millóns de contactos visuais.
No sector comercial, 970 centros de distribución participaron na campaña e promoveron os produtos lácteos mediante soportes audiovisuais. Ademais, realizouse unha acción especíca contra o desperdicio alimentario durante o Nadal en 798 centros, con máis de 4.000 pantallas informativas que xeraron 20 millóns de impactos.
APOIO DE EXPERTOS EN SAÚDE E SOSTIBILIDADE
Un dos aspectos fundamentais desta iniciativa foi a divulgación dos beneficios saudables dos lácteos. O Comité de Sostibilidade, integrado por expertos de diversas disciplinas como Rosaura Leis, Rosa María Ortega, David R. Yáñez, Fernando Estellés, Salvador Calvet, Tomás García Azcárate e a chef Pepa Muñoz, xogou un papel clave neste labor educativo. No transcurso da xornada de peche da campaña, levouse tamén a cabo a mesa redonda “O sector lácteo, comprometido co consumidor e coa sostibilidade”, na que a catedrática Rosaura Leis salientou a importancia dos lácteos dentro dunha alimentación saudable e subliñou o seu alto valor nutricional e a súa achega de proteínas, vitaminas e minerais esenciais. Ademais, incidiu na recomendación de consumir polo menos tres lácteos ao día.
Pola súa banda, Muñoz puxo en valor a tradición gastronómica ligada aos produtos lácteos e destacou o seu papel na cociña sostible e na alimentación preventiva. Ademais, Sofía Alday, directora de Conafe, enfatizou a contribución do sector lácteo ao desenvolvemento rural e puxo de manifesto os esforzos en investigación para mellorar a eficiencia e sostibilidade da produción.
PERCEPCIÓNS DO CONSUMIDOR E FUTURO DO SECTOR
Un estudo realizado por Ikerfel revelou avances significativos na percepción dos produtos lácteos entre os consumidores. O director técnico da consultora, Josu Gallego, afirmou que a campaña de InLac contribuíu a blindar a imaxe do sector fronte a informacións erróneas, aínda que
CON
MÁIS DE 500 MILLÓNS DE IMPACTOS, ESTA INICIATIVA
LOGROU REFORZAR A IMAXE DO SECTOR LÁCTEO E O SEU PAPEL
SOSTIBILIDADE
lembrou a necesidade de continuar con este labor de divulgación. Entre os principais achados do estudo, destacouse que os lácteos están presentes no 98 % dos fogares, cun consumo diario no 94 % deles. O leite segue a ser o produto estrela, consumido diariamente en máis do 90 % dos fogares, seguido polos iogures (65 %), o queixo (45 %) e as sobremesas lácteas (29 %). Ademais, o 23 % dos enquisados cre que o consumo de lácteos aumentará no futuro.
En canto á imaxe do sector, a campaña logrou reforzar a percepción dos lácteos como produtos de confianza e calidade. Porén, só o 48 % dos responsables de compra coñece a cantidade diaria recomendada de tres lácteos ao día, e apenas o 31 % declara cumprir con esta pauta.
Por outra banda, a sostibilidade é un aspecto clave asociado ao sector lácteo, que a Interprofesional considera como “consolidado”, grazas en parte á campaña. Neste sentido, o estudo reflectiu que os consumidores perciben a industria láctea como xeradora de emprego rural e comprometida co benestar animal e a produción sostible.
De cara ao futuro, InLac anunciou que a Unión Europea autorizou a continuidade do programa cunha nova campaña ata 2027, que contará cun orzamento de 2,7 millóns de euros e desenvolverase baixo o lema “Conta cos lácteos europeos”. Esta nova fase de promoción permitirá afianzar os logros obtidos e seguir divulgando o papel esencial dos lácteos na alimentación e na sostibilidade.
con Active Tag y Puertas
Tru-Test
Automatice el manejo de su ganado gracias a la unión de los sensores Active Tag y las puertas separadorasde Tru- Test.
Puertas separadoras Tru-Test: eficaces y silenciosas para ahorrar tiempo en la selección de animales con los que necesite trabajar.
Sistemas eficientes: controle a sus animales 24/7 y reduzca la carga de trabajo.
Gestión de datos: acceda a todos sus datos a través del software Datamars Livestock o con el sistema de gestión de su explotación.
Monitorización con Active Tag: conozca cómo se comportan sus animales (rumia, alimentación, actividad y descanso) para recibir alertas de celo y salud. De forma individualizada y en grupo.
Tome mejores decisiones, basadas en datos, para incrementar su rentabilidad separadoras de
los para recibir grupo. incrementar
RITA CASALS, SECRETARIA EXECUTIVA DE FEFRIC
EDUARD VILA, XERENTE DE AGROPECUARIA CAN BARRINA
Xenómica en Cataluña: “Os animais nacen máis uniformes e logran mellores producións”
A utilización das probas xenómicas nas ganderías catalás foi analizada na nova edición da Xornada Africor LugoVaca Pinta. A Federación Frisona de Cataluña (Fefric), entidade que coordina as sete asociacións locais de control leiteiro, ofrece un servizo xenético desde 2020, tal e como explicaron a súa secretaria, Rita Casals, e Eduard Vila, un dos gandeiros implicados no programa. Conversamos con ambos sobre o proceso de traballo, as melloras e os retos da xenómica.
Por que é bo ter programas de mellora xenética competitiva?
Rita Casals (RC): Porque che permite dispoñer de datos fenotípicos, é dicir, coñecer a realidade da granxa. Cantos máis datos teñas, máis axustada e eficiente será a toma de decisións.
Eduard Vila (EV): Ao traballar con índices, agrupamos moitos carácteres e os animais saen moi compensados en todas as súas características. As vacas son máis funcionais e ofrecen mellores producións vitalicias.
Como se xestiona a xenómica ao amparo de Fefric?
RC: Fefric é unha axuda, pero o sistema flúe por si só. Cada controlador recolle as mostras na súa visita e envíaas á Federación. Nós coordinamos esa operación e realizamos
En Vaca.tv
RITA CASALS: “GRAZAS A FERAMENTAS COMO CONAFEMAT, AXILÍZANSE AS TAREFAS XENÓMICAS”
un check-in, que consiste nun control de calidade e na identificación das mostras. Posteriormente, trasládanse á Confederación de Asociacións Frisona Española (Conafe) para realizar a análise xenómica. Todos os movementos se rexistran nun programa de trazabilidade, a través do cal os gandeiros poden facer o seguimento.
EV: En Can Barrina nace un animal e colócaselle o crotal que incorpora o tubiño e permite sacar a mostra de cartilaxe. O controlador trasládalla a Fefric, que, á súa vez, a envía a Conafe. En catro ou seis semanas dispoñemos duns resultados que, ao ser de xatas moi pequenas, non son transcendentais. Eu míroos para comprobar se van na liña do que queremos proxectar, nada máis.
En principio, estes datos non se utilizan ata que as xovencas teñan ao redor dun ano.
Con que frecuencia visita o técnico a granxa?
EV: Cada seis meses, para avaliar o seu estado. Acreditamos a evolución dos datos coas decisións tomadas e corriximos certos aspectos no caso de ser necesario. Seleccionamos a parte do potencial que teñen as nosas nais e, logo, escollemos que machos utilizamos. Con esta información realízanse os apareamentos. Primeiro, incluímos uns quince touros e, finalmente, quedamos con cinco, os mellores segundo a plataforma Conafemat. Posteriormente, os datos introdúcense no programa reprodutivo e queda feito o traballo.
Como se xestou a relación con Can Barrina?
RC: Coñecémonos cando eu me incorporei á Federación. Eduard sempre estivo moi implicado na Asociación Frisona de Osona (AFO), unha das organizacións integradas en Fefric. Co tempo, intercambiamos colaboracións. Sempre digo que cando en Fefric hai un problema, a solución é fácil: entre todos os gandeiros a atopan.
Como comezou a aposta de Can Barrina pola xenómica?
EV: Ao ver como os centros de inseminación se poñían a iso e conseguían un avance importante nos machos, en 2017 empezamos a mirar onde poderiamos impulsala, cos seus custos e resultados. Tras unhas probas, en 2018, tomei a
EDUARD VILA: “NOS ANIMAIS NACIDOS UN ANO DESPOIS DE COMEZAR A XENOTIPAR XA SE COMPROBOU UN SALTO IMPORTANTE”
decisión de levar a cabo os estudos en Conafe. Durante dous anos dirixín os apareamentos, pero era demasiado traballo, ademais do que xa existe por si mesmo nunha granxa.
En que momento Fefric decidiu impulsar o servizo xenético?
RC: O servizo xenético, totalmente voluntario, xurdiu a raíz duns éxcels monumentais, son indixeribles pola cantidade de información que integran. Todos os datos teñen o seu peso, grazas a ferramentas informáticas como Conafemat, as tarefas axilízanse.
EV: A min chegábame un documento cos datos e superábame. A raíz de que outros compañeiros tiñan este mesmo problema, en 2020 Fefric comezou a ofrecer o servizo de asesoramento xenético. Estou moi contento cos resultados e os animais demostran a súa progresión ano tras ano.
Cando empezaches a detectar eses avances?
EV: Vese no noso gráfico co índice de Im€t leite, nos animais nacidos un ano despois de comezar a xenotipar xa se comprobou un salto importante. Ao aparear e nacer exemplares máis correctos e uniformes, conseguimos mellores producións.
Que información se inclúe nas probas?
RC: Moita: índices de produción, funcionais, recesivos, tipo de proteína etc. Todos teñen o seu peso. A vantaxe é que marcas un camiño e non descoidas ningún detalle.
Incorpóranse novos índices para analizar?
RC: Si. Ano a ano vanse sumando máis. Por exemplo, o parámetro para medir o metano, cunha fiabilidade pequena, xa entrou. Somos dos poucos países que dispoñemos de avaliación en metano, seguramente mellorará, pero xa se ten en conta. Non prescindimos de nada do que nos permite a xenómica.
Como recibiron a xenómica os gandeiros?
RC: Non atopei ningún ao que lle expliques pausadamente o tema da fiabilidade e que non che diga “Que pasada!”, porque tes unha xata que nace cunha fiabilidade entre un 20 % e un 30 %, e cunha proba xenómica, sitúaste nun 78 %. O servizo xenético ofrécese totalmente voluntario e a demanda. De feito, hai gandeiros que se xestionan eles mesmos e están tomando moi boas decisións. Pola contra, hai outros que apostaron por que lles axudemos desde a Federación. Cada certo tempo comprobamos se se van cumprindo
os resultados que queremos e, polo momento, si, pero debemos seguir supervisando.
Como cambiou neste tempo Can Barrina?
EV: Notámolo, principalmente, na produción vitalicia. Ao comezo focalizámonos moito no leite e subimos rapidamente a produción. Non obstante, fai un tempo, íamos moi xustos na porcentaxe de graxa. Queriamos mellorar este parámetro sen penalizar a produción. Ao cabo de dous ou tres anos, segue subindo progresivamente o leite e a taxa de graxa aumentámola considerablemente. A vida produtiva asócioa a ter eses animais mellor apareados.
A filosofía de Can Barrina é apostar por animais lonxevos?
EV: Si. É incidir no benestar, cunhas vacas que duren e produzan moito. Agora mesmo, o prezo da carne vai en contra da nosa mentalidade porque che ofrecen moito diñeiro por un animal que vai ao matadoiro. Non obstante, penso que para ser eficientes hai que lograr que a vaca produza máis no seu ciclo vital. En Can Barrina estamos cunha taxa de reposición do 23 %.
CASALS:
A EFICIENCIA ALIMENTARIA A TRAVÉS DA XENÓMICA SERÁ UN GRAN PROGRESO, E ESTAMOS PRETO DE ALCANZALO”
Que implica dispoñer dunha porcentaxe alta de animais adultos?
EV: A min gústame este tipo de manexo porque che esixe dar máis e estar encima das vacas constantemente. Se te despistas, sempre xorden cousas, é máis delicado que traballar con primíparas, que, se foi ben o parto, case van soas; por iso existe certa tendencia a prolongar as lactacións das primíparas. A experiencia na miña granxa é que os animais adultos renden máis. O indicador ISCA, o valor económico que che proporcionan os animais adultos, é moi distinto ao das primíparas, iso si, con máis riscos.
Como xestionas as xatas que non presentan un prototipo óptimo?
EV: Ao principio existía máis dispersión entre animais moi sobresalientes e outros que quedaban atrás. A curva da campá de Gauss presentábase máis esparexida e con moitas colas. A medida que foi avanzando a xenómica, esta realidade cambiou. Eu, por circunstancias particulares da granxa, recrío un pouco máis do que preciso e o resto dos animais comercialízoos.
Antes, resultábame máis fácil vender porque sabía cales eran os máis idóneos; agora, concentramos tanto a distribución dos animais que, cada vez que teño que vendelos, é un quebracabezas. Cústame moito, porque todos son bos. Un será mellor nalgún aspecto relacionado coas patas, outro mellor en produción, etc. Non obstante, o índice global é óptimo en todos. As ferramentas de apareamento dan animais moi similares ao desexo do gandeiro.
Que retos lle quedan por asumir á xenómica?
RC: Van xurdindo continuamente: patoloxías, inmunidade, eficiencia alimentaria etc. Por esta última están a agardar un montón de profesionais. Será un gran progreso e estamos preto, pero xa comentan que se converterá nun índice complexo porque hai moitos carácteres que inciden nel.
EV: A alimentación é o principal custo da nosa empresa. Expuxéronse proxectos nos que se ve como dous animais, que producen o mesmo, comen unha diferenza de quilos enorme. Ter a capacidade de distinguir as vacas nas que renda máis o alimento que coman será moi importante para o futuro das ganderías. Tamén nos dará valor ante os discursos que falan de que o noso sector non é sostible. Estas son armas de sostibilidade para os gandeiros.
Durante a Xornada Técnica Africor Lugo-Vaca Pinta, Rita e Eduard participaron nunha mesa redonda para responder as preguntas do numeroso público asistente
RITA
El rendimiento productivo COMIENZA AQUÍ
Alimentación para rendimiento y rentabilidad
Adisseo ofrece una solución única y completa para ayudar a maximizar el rendimiento lechero a través de la alimentación. Nuestras soluciones personalizadas de salud y nutrición están diseñadas para superar los desafíos de la producción lechera y brindarle un socio de confianza para ayudarle a alcanzar el éxito.
Santander apoia o sector agroalimentario ante os desafíos dos mercados e a PAC 2025
Santander organizou en Vedra (A Coruña) unha conferencia sobre a Política Agraria Común (PAC) 2025 e a situación actual dos mercados, co obxectivo de achegar información clave para axudar o sector a afrontar os retos do momento.
Lorena Ruiz, directora de Negocio Agroalimentario de Santander España, deulles a benvida aos asistentes e presentou o evento. A continuación, Rocío Pazos, directora territorial de Santander en Galicia, explicou as iniciativas e campañas coas que a entidade apoia o sector agroalimentario. Seguidamente, o relator César Lumbreras, director do programa de radio Agropopular e da publicación Agroeuropa, abordou as perspectivas do sector lácteo no contexto da nova PAC e dos mercados globais. O director xeral da PAC e do Control da Cadea Alimentaria de Galicia, Juan José Cerviño, analizou o impacto da PAC en Galicia. María José Gómez, conselleira do Medio Rural, interveu en último lugar e expuxo os principais retos do sector na comunidade galega.
Lorena Ruiz
Directora de Negocio Agroalimentario de Santander España
Desde Banco Santander, levamos décadas apoiando o sector e os gandeiros. Presentamos liñas específicas adaptadas ás súas necesidades. Buscamos estar sempre preto deles e axudalos cos seus proxectos para que lles sexan viables.
Contribuímos a impulsar a dixitalización das granxas para asegurar a súa continuidade. Neste sentido, lanzamos algúns préstamos, como o I+D+I. Ademais, colaboramos coa Consellería do Medio Rural para facilitar o acceso a axudas e anticipar o seu financiamento.
Agora estamos inmersos na xestión da PAC 2025. Santander ofrécelles a súa tramitación de maneira gratuíta aos beneficiarios, así como a preconcesión do anticipo destas axudas. Nós estamos, estivemos e estaremos apoiando o campo español.
María José Gómez
César Lumbreras
Director de Agropopular e de Agroeuropa
Non sabemos se a guerra de aranceis provocará subidas ou baixadas nos prezos. O que si é evidente é a necesidade de reforzar a produción de insumos locais e reducir a dependencia de materias primas importadas. Na nova PAC que se poña en marcha deberíaselle prestar máis atención á xestión dos mercados.
A Comisión Europea deixou, por agora, as esixencias medioambientais en segundo plano. Por outra parte, non creo que as medidas da PAC sexan suficientes para garantir a remuda no sector.
O futuro dependerá de bastantes factores: a evolución dos custos de produción, dos prezos e das axudas directas na vindeira PAC. Tamén de se se manterá o Pacto Verde Europeo. Todo está aínda por definirse.
Conselleira do Medio Rural
A PAC será un complemento esencial para Galicia, unha inxección económica importante. Desde a Xunta apostamos por este sector, que produce o 42 % do leite de toda España.
En 2025 implementaremos un instrumento financeiro que garanta capital circulante ás ganderías afectadas pola imposibilidade de recoller as súas forraxes ou sementar raigrás no inverno.
Tamén apoiamos a modernización das granxas e a remuda xeracional a través de plans de mellora. O ano pasado aprobamos 320 incorporacións ao agro, algo que non sucede en ningunha outra parte do país. Este ano centrarémonos en apostar por eses mozos que se suman para que poidan levar a cabo os seus proxectos.
En vídeo
Ahora sí, a la última
Anticipa la PAC1 y digitaliza tu negocio Agro llevándote la suscripción al Cuaderno de Campo Digital2.
Todo un cóctel de anticorpos
Nesta nova crónica vouvos falar de inmunidade; en concreto, do calostro, a primeira substancia que secreta o ubre tras o parto da vaca, o cal é moi rico en nutrientes, pero tamén en anticorpos, vitais para o xato que acaba de nacer.
é o primeiro produto do ubre tras o parto.
O calostro, ademais de ser moi rico en nutrientes (dobra ao leite en graxa, azucres, proteínas e vitaminas), ten tamén anticorpos. Esta riqueza é maior nas primeiras horas e vaise diluíndo co paso do tempo, ata que aos dous ou tres días convértese, simplemente, en leite.
Antón Camarero Veterinario de Adial
As femias dos roedores son moi prolí cas e teñen partos case mensuais. O tipo de placentación é moi parecida á humana, porque en ambas as especies hai unha conexión moi directa entre a circulación materna e fetal. Isto permítelles ás defensas, anticorpos ou inmunoglobulinas pasar da nai ao feto. O inconveniente? Pois que os partos son moi hemorráxicos, xa que, ao desprenderse a placenta, se perde moito sangue.
Isto explica o funcionamento dun raticida coma a warfarina, que é un anticoagulante que inhibe a vitamina K. Cando unha rata ou rato femia consumiu warfarina, non lle funciona o mecanismo de coagulación. Por iso, tras o parto non é posible parar a hemorraxia tan abundante nesta especie, pois o seu sistema de coagulación está deprimido e a nai morre desangrada e as súas crías, de fame. Ademais, coma os partos
nestes roedores son case mensuais, é moi fácil que coincida a hemorraxia co consumo deste produto, polo que hai moitas posibilidades de que funcione.
O calostro nos bovinos
Pola contra, nos bovinos a conexión de placenta entre nai e cría non é tan íntima, pois interpóñense as membranas fetais facendo de ltros. Da nai ao feto os nutrientes poden pasar, pero non ocorre o mesmo cando se trata de moléculas máis grandes coma son os anticorpos. Cando nacen, os xatos non teñen anticorpos e dependen totalmente dos que lle vai proporcionar a nai no calostro, que
A densidade do calostro é un parámetro moi relacionado coa calidade, é dicir, coa cantidade de nutrientes e de anticorpos. As vacas paridas cun bo estado xeral teñen mellor calostro, así como tamén as vacas con máis dun parto (multíparas). Ademais, no intestino os enterocitos forman unha monocapa que o reviste, deixando uns espazos para que poidan entrar estas defensas. Estas aperturas vanse estreitando coas horas desde o nacemento e a permeabilidade acaba pasadas vinte e catro horas.
Todo isto é o que di a ciencia e estes conceptos teóricos aproveitámolos para a práctica (zootecnia). Como vimos que o primeiro calostro é o máis rico en anticorpos, canto antes llo deamos, máis aproveitaremos a permeabilidade do intestino para as inmunoglobulinas e, ademais, canta máis cantidade, máis defensas pasarán.
Unha vantaxe que presenta o calostro é que se pode conxelar e as súas propiedades mantéñense razoablemente ben durante seis meses. Pódese almacenar en bolsas ou botellas duns dous litros.
CIRCULACIÓN SANGUÍNEA
CIRCULACIÓN SANGUÍNEA
Enterocitos
24 h
LUZ INTESTINAL
INTESTINO PERMEABLE
Podemos mellorar aínda máis o manexo facendo un control de calidade do calostro. Ás vacas multíparas que pariron en boas condicións físicas e sen problemas sometémolas a unha proba sinxela e rápida: coa axuda dun “calostrímetro” (que non é máis que un densímetro adaptado a esta tarefa) medimos a súa densidade. Os calostros máis densos cualifícanse como “aptos” e conxélanse canto antes. Ante un nacemento, desconxelámolos lentamente e fornecémosllo á xatiña recentemente nada.
Enterocitos
LUZ INTESTINAL
INTESTINO IMPERMEABLE
Diarreas neonatais
Por último, cabe lembrar que o coronavirus bovino, xunto a un rotavirus, leva moito anos convivindo co gando vacún. Son os causantes da maioría das diarreas neonatais aos poucos días do nacemento. Existe unha práctica que, por experiencia, vos podo dicir que é moi e caz contra estas diarreas (se a acompañamos de hixiene e o correcto manexo do calostro): consiste en vacinar as nais unhas semanas antes de parir para subir a taxa de
O PRIMEIRO CALOSTRO É O MÁIS RICO EN ANTICORPOS. CANTO ANTES LLO DEAMOS, MÁIS APROVEITAREMOS A PERMEABILIDADE DO INTESTINO PARA AS INMUNOGLOBULINAS E, CANTA MÁIS CANTIDADE, MÁIS DEFENSAS PASARÁN
anticorpos contra estes virus en sangue. Estes anticorpos a través da glándula mamaria pasan ao calostro que mamará a xatiña. Deste xeito, un novo ingrediente contra os coronavirus e rotavirus reforza este cóctel de inmunidade. Por iso, estou seguro de que a ciencia non tardará moito en darnos tamén unha vacina e caz contra o novo coronavirus humano.
Disponemos de enganche para cualquier tipo de manipuladora telescópica, pala o tercer punto a tractor.
Carlos Noya
Director técnico de Uddervet
"Gando nos permite tomar decisiones basadas en la evidencia”
La empresa Uddervet, especializada en calidad de leche y salud de ubre, comenzó su andadura de la mano de la plataforma Gando. La aplicación propicia el seguimiento exhaustivo de los distintos valores que influyen en el nivel sanitario de cada animal.
¿Cuándo empezaste a usar Gando y por qué?
Comencé en enero de este año, al iniciar la actividad con Uddervet. Tomé la decisión porque la plataforma facilita la integración de todos los datos disponibles de las ganaderías. En mi caso, echo un vistazo a los índices generales, pero empleo Gando centrado en mi trabajo en calidad de leche.
¿Cómo valoran tus clientes el programa?
Muy positivamente. Es intuitivo, visual, fácil de manejar y genera multitud de reportes diarios para el funcionamiento de la granja: previsión de partos, de secados, animales a ordeñar en el futuro, etc. La ventaja de estos informes es su fiabilidad, ya que las cifras se actualizan en tiempo real.
Como asesor en calidad de leche, ¿cuáles son los datos más importantes que reúne Gando?
De entrada, nos proporciona una hoja de trabajo para acudir a la ganadería. En ella disponemos de los últimos cinco recuentos de control lechero, la producción de cada ejemplar, su estado reproductivo, el índice de BHB para indicarnos posibles problemas metabólicos si es un animal recién parido y el historial de mamitis.
¿La aplicación facilita la consulta de los parámetros técnicos relacionados con la mamitis?
Sí. Contamos con las muestras diarias de tanque del Laboratorio Interprofesional Gallego de Análisis de la Leche (Ligal), que incluyen recuento celular, bacteriología, grasa, proteína y urea; además, la información aparece acompañada de gráficas que permiten visualizar claramente la evolución del rebaño.
¿Qué datos ofrece acerca del historial de la inflamación mamaria?
Podemos consultar todas las analíticas microbiológicas inseridas y las distribuye por último mes, semestre y año. A mayores, tenemos tasas técnicas más específicas: lactación, secado, nuevas infecciones, curaciones, animales crónicos y ejemplares que han parido con una nueva infección o se han curado durante el período seco. Respecto a la calidad de leche nos da acceso a todos los índices necesarios para brindar un asesoramiento eficiente.
¿Cómo es el proceso de la toma de decisiones?
Es más efectivo porque disponemos de datos en tiempo real y los verificamos a lo largo de todo el mes. Además, al estar todos agrupados en la nube, nos podemos conectar en cualquier momento desde distintos dispositivos. Tomamos decisiones basadas en la evidencia.
¿Cómo intervienes ante un problema?
Si vemos que empeoran estos índices de calidad de leche, podemos actuar con más margen. Visitamos la ganadería, comprobamos los puntos críticos y tomamos medidas correctoras. Aparte, al tener acceso al historial íntegro de cada vaca, implementamos acciones más rápidas a la hora de tratarla.
¿Qué aspecto valoras más de Gando?
Además de lo comentado, la ventaja que considero fundamental es su dinamismo, está en constante cambio y evolución. Los creadores de este programa son gente próxima, que siempre están abiertos a escuchar nuestras demandas. No es lo mismo contar con un servicio técnico impersonal que dirigirte directamente a compañeros con los que puedas hablar.
EN VIDEO
Jose Blanco
Gandería Fieitoso
“Con el programa mejoramos la media de dosis utilizadas en una novilla para su preñez”
Esta ganadería situada en el municipio lucense de Castro de Rei apostó por Gando desde el primer momento para controlar su granja. A pesar de que el tamaño de su rebaño es pequeño, les ha permitido ordenar su información y mejorar varios aspectos de gran importancia en el día a día.
¿Cuándo comenzasteis a emplear la aplicación y qué os llevó a usarla?
Desde hace unos cuatro años, prácticamente desde su aparición. Conocíamos a Guillermo Lorenzo, director técnico de Gando, nos lo propuso y aceptamos. Nos facilitó mucho la introducción de datos, en lugar de anotarlos en los libros de la ganadería y otros papeles, disponemos de ellos unificados en una sola ubicación.
¿Qué evolución ha presentado vuestra estrategia de control diario?
Avanzamos en comodidad, porque hemos reducido mucho el tiempo de manejo de datos. Por ejemplo, la aplicación nos ofrece un listado muy práctico de partos previstos, muestra la información específica de los animales que van a parir. Además, entre otras funciones, nos permite elaborar nuestro propio listado para presentárselo a la técnica de control lechero.
Además del orden y la agilización, ¿ha permitido mejorar ciertos parámetros?
Sí. Creo que ocurre muchas veces, las cifras que no medimos pasan desapercibidas. En nuestro caso, empleábamos una media de tres dosis en una novilla para su preñez y no le dábamos importancia. A partir de cuantificarlas y compararlas con otras granjas, nos dimos cuenta que se podía mejorar. En la actualidad, gastamos una media de 1,8 dosis por novilla preñada.
GANDERÍA FIEITOSO
Localización: Mos (Castro de Rei, Lugo)
Vacas en producción: 60
Media de producción: 36,6 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 4,07 %
Porcentaje de proteína: 3,58 %
¿Cuál es vuestra frecuencia de uso del programa?
Diariamente. Cuando queremos mirar el historial de un animal, insertamos su número y con un solo clic sabemos su trayectoria desde su nacimiento. Entre otros avances, sirve de gran ayuda a la hora de realizar el secado selectivo. Si no dispusiéramos de Gando a día de hoy, notaríamos mucho su falta.
¿Por qué consideras necesaria su utilización?
Por muy controlada que creas tener la información, nunca se alcanza el nivel al que llega la plataforma. Sin hacer cuentas, puedes conocer la tasa de concepción por toro y, si llegan operarios nuevos a la granja, al instante tienen acceso a todo el estado del rebaño. Al mismo tiempo, es fácil de usar y muy intuitiva.
Al margen del trabajo en granja, ¿qué otras ventajas ofrece Gando?
Es una plataforma viva, continuamente implementan nuevos aspectos que proceden de ganaderos y técnicos de la zona. Ha sido desarrollada por personas conocedoras del terreno, por lo que es más práctica y se adapta a las casuísticas de nuestras ganaderías.
¿Qué relevancia crees que tendrá la recogida de datos en el futuro?
Es superimportante en cualquier empresa y, sobre todo, al trabajar con seres vivos. Cuantos más aprovechemos, obtendremos una mayor cantidad de índices que nos aportarán información sobre los animales o posibles enfermedades. Necesitamos recopilar todos los parámetros posibles y, quién sabe, la inteligencia artificial nos está esperando.
O uso práctico da xenómica
e da identificación electrónica, os retos veterinarios do futuro e os ensaios oficiais de millo forraxeiro protagonizaron a Xornada Técnica de Africor Lugo e Vaca Pinta
A cita tivo lugar, como cada ano, no auditorio da Facultade de Veterinaria de Lugo e o programa contou con catro relatorios técnicos e dúas mesas de debate.
Oauditorio da Facultade de Veterinaria de Lugo acolleu un ano máis o encontro anual organizado por Africor Lugo e a revista Vaca Pinta, unha xornada técnica na que se analizan e debaten temas da actualidade do sector vacún leiteiro cunha visión sempre actualizada e enfocada no futuro.
A conselleira do Medio Rural, María José Gómez, inaugurou o evento acompañada de Manuel Sandamil, presidente de Africor Lugo; Carlos Seco, especialista de Abanca Agro, e José Manuel Gegúndez, director executivo de Vaca Pinta
Os relatores desta edición puxeron o foco en temáticas como as técnicas do Ligal para a loita contra a mamite, a importancia dos ensaios de millo forraxeiro, o uso práctico da identificación electrónica e a xenómica, e os retos veterinarios do presente e do futuro.
A xornada técnica comezou cun relatorio de Belén Pombo, veterinaria do Laboratorio Interprofesional Galego de Análise do Leite (Ligal), quen se centrou nas técnicas dispoñibles no Ligal para a loita contra a mamite.
“Desde o laboratorio o que intentamos proporcionar é unha ferramenta
máis, dentro de todas as que teñen os gandeiros, para controlar a mamite. Identificamos que microorganismo patóxeno está causando esta enfermidade, damos resultado de reconto de células somáticas e de reconto diferencial de células somáticas, e tamén informe de antibiograma con valores de CMI, así como unha categorización dos antibióticos sensibles, intermedios ou resistentes”, expuxo.
A maiores, presentou algúns dos contidos da Guía terapéutica en mamite bovina editada polo Ligal.
A continuación, tomou a palabra Jesús Combarro, director de Banca
BELÉN POMBO: “DESDE O LABORATORIO IDENTIFICAMOS QUE MICROORGANISMO PATÓXENO ESTÁ CAUSANDO A MAMITE E OFRECEMOS UNHA CATEGORIZACIÓN DOS ANTIBIÓTICOS SENSIBLES, INTERMEDIOS OU RESISTENTES”
Sectorial de Abanca, quen falou de estratexias clave para levar a cabo unha xestión económica e financeira eficiente nas ganderías. “As últimas novidades de financiamento de convenio teñen un encaixe especial neste momento no financiamento de plans de mellora, tanto para os que tiveron axuda como para os que non”, apuntou.
XENÓMICA, UN GRAN PASO EN FIABILIDADE
A terceira intervención, titulada “Utilización das probas xenómicas en Cataluña. Aplicación práctica en Agropecuaria Can Barrina SL”, correu a cargo de Rita Casals, da Federación Frisona de Cataluña (Fefric), e Eduard Vila, xerente da granxa. Ambos compartiron a súa experiencia neste aspecto e mostraron o impacto que pode ter esta tecnoloxía na produción leiteira, a eficiencia e a rendibilidade das explotacións.
“Os programas de mellora xenética son importantes porque che permiten ter datos fenotípicos, é dicir, a realidade dos teus animais, o que che facilita axustar moito as avaliacións xenéticas, que non deixan de ser unha previsión”, destacou Casals, quen engadiu que, cantos máis datos fenotípicos se teñan da poboación, máis axustada e eficiente será a toma de decisións.
El poder de la calidad
Solo la mejor selección de cepas de bacterias exclusivas patentadas por Pioneer, puede ofrecerte el máximo rendimiento para potenciar y mantener en el tiempo la calidad de tus silos
11 G22
AUMENTA LA ESTABILIDAD AERÓBICA
11 GFT
MEJORA LA DIGESTIBILIDAD DE LA FIBRA
11 M55
PARA CONDICIONES ADVERSAS
Belén Pombo, veterinaria do Ligal
Jesús Combarro, director de Banca Sectorial de Abanca
RITA CASALS: “GRAZAS Á XENÓMICA, PASAS DE TRABALLAR CUN 20 OU UN 30 % DE FIABILIDADE A FACELO CUN 78 % OU 80 %”
Á vista dos avances que se daban no sector sobre a xenómica, Eduard Vila interesouse por dar o salto na súa granxa, compartiu certos resultados do seu rabaño e apuntou que “as cifras que temos rexistradas dos animais nacidos tan só un ano despois de empezar a xenotipar demostran os bos resultados”.
“Ao acoplar e ter máis animais correctos e máis uniformes, conseguimos exemplares máis duradeiros e con mellores producións vitais”, afirmou.
Ambos subliñaron a ganancia en fiabilidade que se obtén grazas á xenómica. Segundo Rita, “todos os gandeiros aos que lles presentamos as cifras de fiabilidade quedan sorprendidos. Pasas de traballar cun 20 ou un 30 % de fiabilidade a traballar cun 78 % ou 80 %. Quen prescindiría dunha ferramenta así?”.
IDENTIFICACIÓN ANIMAL: CAMBIOS A PARTIR DO 1 DE XULLO
Seguidamente, subiu ao estrado Carlos Carbonell, de MSD Animal Health, para expoñer unha conferencia sobre os usos prácticos da identificación electrónica na granxa.
A publicación do RD 1307/2024 obriga a identificar de maneira electrónica, a partir do 1 de xullo de 2025, a todos os bovinos nacidos e Carbonell puxo sobre a mesa as diferentes oportunidades que se abren grazas a isto. “A principal diferenza –apuntou– é que un dos crotais que terán que levar será electrónico, o que permitirá a conexión con todos os sistemas informáticos e rexistros que teñamos na gandería”.
Entre todas as vantaxes, recalcou que “todo isto facilitará a recollida de datos individuais na granxa en formato dixital e, con iso, a análise diaria e a toma de decisións serán máis fáciles e mellores”.
RETOS VETERINARIOS: BUROCRACIA E REMUDA
A sesión da tarde dedicouse a dous temas: os retos veterinarios do futuro e os ensaios de millo forraxeiro. Para o primeiro deles, o encontro contou coa intervención de tres profesionais cuxa característica común é compartir unha dobre condición: como veterinarios, pero tamén como gandeiros, xestionando unha gandería, como titular ou ligado ao día a día da granxa familiar. Así, Fermín Rico, do Centro Veterinario Meira; Román González, de SAT Prolesa, e Roi Capón, de Cooperativa Aira, puideron compartir unha visión máis obxectiva desde os dous puntos de vista.
Os tres foron protagonistas dunha mesa de debate moderada polo profesor da Facultade de Veterinaria, Ramiro Fouz, na que tamén participou Juan Rodríguez, veterinario da Xunta de Galicia, quen presentou
brevemente, antes de comezar, os cambios na normativa que implicou o Real Decreto 666/2023, do 18 de xullo, polo que se regula a distribución, prescrición, dispensación e uso de medicamentos veterinarios.
Durante o debate, os veterinarios botáronlle en cara á Administración ter tomado decisións que non contan co traballo diario e real dos profesionais na granxa, porque “pasamos máis tempo no ordenador que cos animais”, afirmou Capón.
Pola súa parte, Fermín Rico reclamou que “moitas das fichas técnicas dos medicamentos están obsoletas e responden a valores de rendibilidade das farmacéuticas; por iso, a Administración debería ser tan severa coas farmacéuticas como o é cos veterinarios”, e Román González engadiu que “esta lei vén aplicada para unha base que non temos preparada e empobrece e constrinxe moito o noso traballo”.
Da inauguración do evento encargouse a conselleira do Medio Rural, María José Gómez, acompañada de Manuel Sandamil, presidente de Africor Lugo; Carlos Seco, especialista de Abanca Agro, e José Manuel Gegúndez, director executivo de Vaca Pinta
Carlos Carbonell
Eduard Vila, xerente de Can Barrina SL, e Rita Casals, de Fefric
Dispón de los fondos en función de las necesidades puntuales que se producen a lo largo del año con un importante ahorro de costes.
Línea Financiación*
Una solución de crédito que te permite agrupar en un único contrato los tres destinos más habituales de financiación:
*La concesión de la financiación recogida en esta oferta está sujeta en cualquier caso, al análisis previo del riesgo por ABANCA Promoción válida ata o 31/12/2025.
**Mediador del seguro: ABANCA MEDIACIÓN, OPERADOR DE BANCA-SEGUROS VINCULADO, S.L., con domicilio social en la avenida de la Mariña núm. 1, 4ª planta, A Coruña, inscrita en el Rexistro Mercantil de A Coruña, tomo 3321, folio 64, hoja C-38698 y en el Rexistro de distribuidores de seguros de la Dirección General de Seguros y Fondos de Pensiones con el núm. OV-0044, provisto del CIF B-70049630 y con seguro de responsabilidad civil y capacidad financeira exigidos por la normativa de distribución de seguros vigente. Entidades aseguradoras: ABANCA Seguros Generales, Allianz, AXA, CASER,FIATC, Fidelidade, Generali, Helvetia, MAPFRE, Plus Ultra Seguros, REALE, Zurich. Consulta condiciones en cualquier oficina ABANCA.
Outro tema que puxeron sobre a mesa foi a falta de remuda xeracional para os veterinarios de produción. Rico propuxo como alternativa “a creación dun sistema parecido ao MIR dos médicos para a especialización dos veterinarios e que desde as universidades e a Administración se axude neste sentido para formar de maneira máis concreta os futuros profesionais con incentivos económicos”.
González e Capón resaltaron a importancia de que os que xa están dentro do sector dos animais de produción axuden e apoien máis “os poucos que se interesan por este mundo. Debemos tratalos dunha mellor maneira, achegar á súa formación e facerlles ver que esta é unha parte da veterinaria con grandes posibilidades de futuro”, recomendou Román.
Roi Capón fixo fincapé na necesidade de “reter o talento, porque quizais ese sexa outro problema, e de confiar na xente que empeza con paciencia e comprensión, porque todos algunha vez comezamos”.
OS ENSAIOS OFICIAIS DE VARIEDADES DE MILLO FORRAXEIRO, IMPRESCINDIBLES
Finalmente, o encontro concluíu cunha segunda mesa redonda na que se abordou a importancia dos ensaios de millo forraxeiro á hora de utilizar variedades adaptadas a cada territorio. Adela Martínez , do Principado de Asturias, durante moitos anos a cargo dos ensaios realizados en Asturias polo Serida, e María José Bande , do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), analizaron a situación actual, a evolución e o futuro que se presenta neste ámbito, da man de María Melle e José Manuel Gegúndez , xornalista e director executivo da revista Vaca Pinta, respectivamente.
Adela Martínez lembroulles aos asistentes que o 96 % da superficie que se destina a millo forraxeiro e o 60 % da produción de leite se atopa na cornixa cantábrica. “Tan só con estes dous datos podemos darnos conta da importancia que ten o millo forraxeiro nesta área”, subliñou. Indicou tamén que o obxectivo destas avaliacións é que exista in-
OS ASISTENTES RESALTARON A NECESIDADE DE QUE AS ADMINISTRACIÓNS CONTINÚEN APOSTANDO POR DESENVOLVER OS ENSAIOS OFICIAIS DE VARIEDADES DE MILLO
formación veraz, obxectiva e adaptada a cada zona á hora de elixir as variedades que se deben sementar ao ano seguinte, conforme a resultados de rendemento, comportamento agronómico, contido en principios nutritivos e achega enerxética.
María José Bande lembrou a importancia que teñen estes ensaios para os gandeiros “polo investimento económico que o cultivo de millo supón nas explotacións e a necesidade de seleccionar a variedade que mellor se adapte a cada caso”.
Durante o debate cos asistentes ao encontro, incluídos técnicos de casas comerciais, resaltaron a importancia e a independencia dos ensaios oficiais de variedades de millo e todos coincidiron na necesidade de
que as administracións aposten por continuar ofrecéndolles este servizo aos gandeiros, co único fin de que os utilizadores últimos das variedades consigan o mellor dos resultados.
Para poñer o punto e final ao encontro, realzouse a evolución positiva que experimentaron os ensilados de millo nos últimos dez ou quince anos conforme a este tipo de estudos, que converten o silo de millo na principal fonte de forraxe das ganderías.
Para poñer en valor os ensaios oficiais de millo forraxeiro contouse coa presenza das expertas Adela Martínez e María José Bande
Ramiro Fouz moderou a mesa de debate na que participaron Juan Rodríguez, Fermín Rico, Román González e Roi Capón
Tráfico libre e dous A5
Mas Carous aposta por Lely para optimizar o seu rendemento
Lely organizou recentemente unha xornada de portas abertas en Mas Carous, unha granxa de Gurb (Barcelona), para dar a coñecer o funcionamento dos seus dous robots de muxido Lely Astronaut A5, así coma do Lely Juno e a Lely Calm.
Nesta explotación moxen 102 cabezas, cunha media de 3,4 muxiduras e unha produción de entre 44 e 46 kg/vaca/día. A asistencia aos robots por parte dos animais é elevada e o manexo do rabaño en Mas Carous é destacable.
Esta granxa familiar está xestionada por Marc Arumí e o seu pai, Josep. Hai pouco máis dun ano iniciaron as negociacións con Lely. “Marc identificou rapidamente cales eran os beneficios que lles ofreciamos e o seu pai cedeu. As cousas saíron ben. Hoxe hai cero fallos e os robots teñen tempo libre. O Astronaut realiza numerosos muxidos, é fiable e ten unha gran capacidade”, explica Alberto Sánchez, responsable de vendas e márketing en Lely Center Los Corrales, que engade que Mas Carous é un negocio moderno e sostible cun alto nivel de benestar animal.
A COLOCACIÓN DOS ROBOTS
Pedro García, coordinador de proxectos de Lely en Cataluña, foi o encargado de levar a cabo a obra e instalación dos A5 en Mas Carous. “Poderiamos telos situado na cama quente, pero iso reduciría significativamente a súa
superficie. Entre os comerciais e o gandeiro coincidimos en que a mellor zona era a área de espera da sala de muxido, xa que despois de instalalos quedaría inservible”, comenta.
Os robots, pola superficie e os metros cadrados da nave, situáronse en forma de L e cola con cola, deixando espazo diante das máquinas para garantir o tráfico libre dos animais.
MENOS CARGA
DE TRABALLO E MÁIS VOLUME DE LEITE
“O cambio foi espectacular” –afirma o propio Marc Arumí–, “nótase moito nas vacas: van moi tranquilas. A vida tamén nos cambiou a nós: menos traballo, non dependemos de man de obra externa e a miña familia e mais eu podemos facelo todo sós”, enumera. O feito de ter os robots e de non contar con ningún em-
Tráfico libre e benestar animal en Mas Carous
Marc Arumí co seu pai, Josep Arumí; coa súa nai, Dolors Iborra, e coa súa parella, Èrica Rovira
EN VÍDEO!
pregado para realizar as tarefas influíulles tamén nos días de descanso da familia, con máis fins de semana libres para gozar e desconectar: “Unha soa persoa pode encargarse da gandería as fins de semana sen problema. Trátase de supervisar e controlar que todo vaia ben”.
Josep Arumí coincide co seu fillo: “Agora podes marchar durante o día e non te preocupas polas vacas, porque, se hai algún problema, xa te avisa o móbil. De todas formas, iso ocorre moi poucas veces. En todo este tempo só tivemos dúas alarmas nocturnas e ningunha por motivos graves. Antes non existía esa flexibilidade horaria ao ter que vir muxir”.
Outro aspecto positivo da robotización da granxa evidénciase no aumento da produción de leite: “Previamente estabamos en 2 muxiduras e agora a nosa media chega ás 3,4”, expresa Marc. A súa produción incrementouse en 5 kg máis por vaca e día.
O TRÁFICO LIBRE: UNHA OPCIÓN SEGURA
A pesar de que, ao principio, tanto Marc coma seu pai sentían certo reparo co tráfico libre, ao final elixiron confiar neste sistema e en Lely, e, tal e como confesan, a decisión foi acertada.
“No noso caso, por exemplo, había unha única vaca que non entraba no robot. Achegábase ao Astronaut, pero dáballe medo algún son e ao final non entraba. Con todo, a intención estaba aí, ía cada día. Agora activamos a área de separación e xa vai sen problema, cunha media de tres muxiduras. Xa non ten medo; de feito, non para de entrar. Se os animais non van, algunha razón hai: débese atopar o porqué e actuar, xa que o tráfico libre sempre funciona. Se pasa iso, ten que haber algunha outra causa de por medio: ou está en celo, ou ten mamite…”, relata Marc Arumí.
Outra preocupación inicial debíase á lonxitude da nave, de 70 metros, xa que
pensaban que as vacas non percorrerían tanta distancia para muxirse. Non obstante, os datos demostraron o contrario.
LELY CALM E LELY JUNO
Do mesmo xeito, o feito de implementar a amamantadora Lely Calm foi un factor clave no aumento do tempo libre da familia Arumí. Nesta gandería son moi conscientes de que as xatas serán as futuras produtoras: “Un dos momentos máis importantes da súa vida son as dez primeiras semanas, cando están a tomar leite. Antes da amamantadora dabámoslles como máximo 6 litros ao día, agora estamos con picos de 10 litros. Isto nótase bastante, porque medran moito máis”, declara Marc.
En Mas Carous adquiriron, ademais, o arrimador de comida Lely Juno Basic. Camilo Gutiérrez, delegado de vendas de Lely en Cataluña, cóntanos todos os detalles: “Este modelo arrima polo lado esquerdo. En Lely tamén dispoñemos do Flex, que na súa versión máis alta
arrima en ambas as direccións e levantando a faldra permítelle subir pendentes de ata un 15 %”.
A máquina arrima a comida unhas doce veces ao día, tal e como conta Gutiérrez, o que permite unha maior dispoñibilidade de alimento para os exemplares. Isto aumenta a súa inxestión e conséguese que expresen o seu comportamento natural, é dicir, que se poñan de pé e que vaian comer, o que se traduce nun complemento perfecto para o robot, xa que, ao levantarse para comer, se conseguen máis visitas.
“O arrimador dispón de Bluetooth para conectalo e manexalo co teléfono, coa aplicación Control Plus. Tamén posúe wifi, o que lle permite estar conectado ao programa as 24 horas do día”, informa Camilo.
Para concluír, Gutiérrez especifica que o máis importante do Juno é que realiza unha empuxada dinámica, é dicir, que adapta a súa forza en función da cantidade de comida dispoñible, o que garante unha distribución eficiente.
Su Lely Center local le dará más información sobre este hito en el ordeño.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Lely Center Los Corrales +34 606 022 405
Lely Center Outeiro +34 671 646 745
Lely Center Aizoain +34 676 182 349
Lely Center Trazo +34 685 117 350
Lely Center Vila Nova +351 227 538 339
Camilo Gutiérrez, Alberto Sánchez e Pedro García, equipo de Lely
Os retos e os desafíos dos veterinarios de granxa, a debate
Juan Rodríguez, Fermín Rico, Roi Capón e Román González foron os veterinarios participantes na mesa redonda que tivo lugar na Xornada de Africor Lugo-Vaca Pinta e que se centrou nos temas de actualidade que afectan a estes profesionais. Conversamos cos catro sobre o polémico Real Decreto 666/2023 e sobre a posible falta de remuda xeracional, asuntos que protagonizaron o encontro.
Os veterinarios de animais de produción enfróntanse a cambios importantes no seu traballo que influirán inevitablemente no futuro da súa profesión. O Regulamento (UE) 2019/6 e, en especial, o Real Decreto 666/2023, suscitaron queixas e manifestacións dentro do sector, polo que se solicitaron emendas ao decreto e incluso a súa derrogación.
Por outra parte, as persoas que se acaban de licenciar en Veterinaria non teñen, en xeral, moito interese na rama dos animais grandes, aspecto que será crucial para o futuro da profesión.
Ante estes problemas, o diálogo pode ser unha iniciativa que achegue ideas e solucións para tratar de mellorar entre todos.
VETERINARIOS, PERO TAMÉN GANDEIROS
Neste contexto, conversamos cos catro participantes da mesa redonda sobre
estes temas e sobre a súa traxectoria profesional, moi ligada á gandería en case todos os casos.
Román González é veterinario en SAT Prolesa, unha granxa situada en Sarria, que posúe 900 exemplares de vacún de leite. “Hai 18 anos que empecei a traballar. Nas miñas orixes fun veterinario clínico e por amor vinme a Sarria, onde empecei nesta gandería”, relata. Actualmente, é o encargado de SAT Prolesa e leva a xestión dos protocolos. “Xa tiña claro que quería ser veterinario aos 10 anos. Na miña casa había vacas, a miña nai era gandeira e sempre me gustaron estes animais. Se non fose veterinario, sería gandeiro ou técnico gandeiro”, conta González sobre a súa vocación.
Roi Capón traballa en Aira realizando labores de reprodución, asesoramento e nutrición. Capón tamén se decantou pola veterinaria de campo;
influíu nesta decisión o feito de que a súa familia conta cunha granxa en Chantada: “Desde moi pequeno gustábame axudarlle ao meu pai e sempre tiven a ilusión de ir máis alá, non só coidar as vacas dándolles de comer e muxíndoas, senón prestándolles atención cando se atopan mal”. En 2015 Capón rematou a carreira. Despois fixo prácticas cun veterinario que traballaba na zona onde el residía, máis tarde estivo dous anos e medio en Asturias e, finalmente, volveu a Chantada e comezou a súa traxectoria na cooperativa Aira, onde xa leva uns sete anos.
Fermín Rico leva exercendo como veterinario máis de trinta anos e é o director e fundador do Centro Veterinario Meira, onde atenden máis de 15.000 vacas en reprodución, clínica, alimentación, calidade de leite… O seu papel no centro consiste en coordinar, organizar e xestionar o grupo.
En Vaca.tv
HABER PROBLEMAS COA REMUDA XERACIONAL”
Ademais, desde hai catro anos dirixe e é socio dunha gandería de vacas de leite. A súa vocación tamén lle vén desde pequeno: “Eu son de orixe rural e estou moi familiarizado coas vacas, sempre quixen estudar Veterinaria”, narra.
Juan Rodríguez, que forma parte do Servizo de Seguridade Alimentaria nas Producións Gandeiras na Subdirección Xeral de Gandería da Xunta de Galicia, tamén tivo claro dende pequeno que quería estudar Veterinaria e dedicarse aos animais de produción. Os seus avós tiñan unha pequena granxa de vacas de carne e sempre lle apaixonaron. Rodríguez iniciou a súa traxectoria coas vacas de leite na zona da Mariña lucense e, posteriormente, en Curtis (A Coruña), centrando a súa atención en clínica. Actualmente, dedícase á seguridade alimentaria nas granxas e á aplicación dun control oficial nestas, e enfócase sobre todo en medicamentos, hixiene, subprodutos…
DIFERENTES PUNTOS DE VISTA SOBRE O NOVO REAL DECRETO
Os integrantes da mesa redonda compartiron as súas distintas perspectivas en relación ao RD 666/2023. Juan Rodríguez adopta unha postura máis amable con esta norma e expón que debemos ter en conta o contexto no cal se lanza tanto o regulamento europeo coma o Real Decreto e cal é a finalidade
de poñer en marcha esta normativa. “Existen problemas de índole mundial coa resistencia aos antimicrobianos en humanos: non estamos a falar de animais. Viuse que había un problema que había que tratar de solucionar, polo que comezou a lexislarse para salvagardar a saúde pública”, explica este veterinario. Para obter a mellor solución posible, son necesarios os datos, “se non os temos, non os podemos analizar nin chegar a certas conclusións”. Rodríguez asevera, polo tanto, que con este decreto se tenta obter información de todas as maneiras posibles empregan -
do unha base de datos chamada Presvet. No real decreto incídese na redución do consumo de antimicrobianos e nas medidas a tomar. Juan Rodríguez indica que moitas das críticas que se están a dar se centran no criterio clínico: “É certo que o criterio clínico ten que prevalecer sempre. O veterinario é o que está con ese animal, sabe que patoloxía ten e é el coa súa experiencia quen decide tratalo cun antibiótico ou outro, pero isto ten que ir de acordo co que di a normativa”.
A opinión de Fermín Rico, ao igual que a dos outros membros da mesa redonda, tórnase máis dura. Ben é certo que comparte o obxectivo do real decreto, que é o uso racional dos medicamentos e os antimicrobianos para reducir as resistencias antibióticas, garantir a saúde pública, a animal e o respecto ao medio ambiente. Non obstante, as súas críticas céntranse nalgúns puntos do citado decreto; máis concretamente, denuncia o apartado no que se explica que só se poden usar os medicamentos baixo as condicións da ficha técnica: “Antes, en función da nosa experiencia, podiamos cambiar a dose, a vía de administración etc., para conseguir o fin: curar os exemplares. A partir deste real decreto, estamos supeditados ás fichas técnicas e á súa falta de actualización”.
Rico considera, polo tanto, que se debería obrigar ás farmacéuticas a actualizar as fichas técnicas máis rápido para que estivesen adaptadas aos coñecementos actuais e,
FERMÍN RICO: “A PARTIR DESTE REAL DECRETO ESTAMOS SUPEDITADOS ÁS FICHAS TÉCNICAS E Á SÚA FALTA DE ACTUALIZACIÓN”
JUAN RODRÍGUEZ: “COMO NON SE FAGAN POLÍTICAS PARA COÑECER O RURAL, VAI
ROI CAPÓN: “ANTE UN PROBLEMA AGUDO, HAI QUE ACTUAR. SE O FACEMOS
SEGUINDO OS PROTOCOLOS ESTABLECIDOS, PROBABLEMENTE PERDAMOS VARIOS ANIMAIS”
primar o criterio veterinario, “porque se non, non facemos falla. Ante un problema agudo, hai que actuar. Se seguimos os protocolos que están establecidos, probablemente perdamos varios exemplares. Iso a día de hoxe non se pode tolerar”. Román González tamén suxire algunhas emendas nesta norma; por exemplo, se o encargado de prescribir e de facerse responsable do que prescribe é o veterinario, o seu coñecemento e o diagnóstico deberían prevalecer sobre que tipo de antimicrobiano elixir ou cal é a pauta de tratamento e número de días, aínda que iso implique unhas responsabilidades asociadas.
mentres non sexa así, que lles permitisen os expertos poder prescribir indicacións e doses que non están nas fichas: “Na situación actual conséguese o efecto contrario ao desexado, porque igual acabas utilizando un antibiótico de categoría superior por non poder modificar a dose do de categoría inferior”. Rico tamén fala da gran carga burocrática que recae tanto no gandeiro coma no veterinario, e que debería simplificarse dunha maneira ou outra, “porque, tal e como está agora, resulta todo moi tedioso”.
O veterinario Roi Capón concorda coa necesidade de que haxa certo control sobre o uso dos antibióticos. Resalta que con esta nova lexislación afloraron algúns aspectos positivos, por exemplo, desenvolvéronse moitos máis test de detección rápida de determinados tipos de enfermidades. “Dito isto, o problema é que nin tanto, nin tan pouco; ten que haber un termo medio”, argumenta. Un dos temas que saca a relucir é a evolución do sector, xa que o feito de aferrarse exclusivamente aos prospectos sen analizar a que exemplar se lles está dando “vai xerar máis resistencia aos antibióticos, no sentido de que moitas veces as doses non son suficientes para algúns exemplares en concreto”.
Como modificación para esta norma, Capón propón, ademais das sancións, simplificar todo o traballo, tal e como afirma tamén Rico: “Para min algo que podería ser moi cómodo sería que, por exemplo, tivésemos un usuario con todas as oficinas agrarias dos nosos clientes e que desde aí se poida dispensar a receita dentro de cada gandería; que aparezan todos os censos de cada un dos animais. Sería moito máis sinxelo levar a cabo unha trazabilidade e un seguimento: incluso se esa vaca se move dunha granxa a outra teríala localizada, saberías onde está e que tratamento vai asociado”. Tamén insiste en que debe
MODIFICACIÓN DAS SANCIÓNS
Un dos aspectos que máis queixas provocou por parte dos veterinarios con respecto ao Real Decreto 666/2023 foron as sancións, que se consideran “esaxeradas” e que se senten tratados coma “criminais”. Neste decreto considérase unha falta leve a comunicación de datos erróneos, con sancións que van dos 600 aos 3.000 €; unha falta media sería comunicar datos erróneos en reiteradas ocasións, con sancións que van dos 3.000 aos 60.000 €; finalmente, se non se comunican os datos nun prazo superior aos 15 días despois da utilización dos antibióticos, a multa pode variar desde os 60.000 aos 1.200.000 €.
Sobre o libro de receitas, este veterinario cre que debería haber un modelo que sexa voluntario, para que as granxas que queiran e o desexen inclúan as súas prescricións nese libro dixital: “Así gañamos todos”. González expresa que agora están nunha disxuntiva onde hai disparidade de criterios e ninguén sabe que ten que levar un libro de tratamentos, nin as obrigacións de quen ten que facerse cargo del. “O máis útil sería que, a través da oficina agraria virtual, se xere unha pestana do libro de tratamentos con acceso ás plataformas e técnicos homologados de cada gandería”, explica.
“Hai unha palabra que se repite infinidade de veces: ‘rexistro’. Sempre estamos rexistrando algo e, realmente, non temos a ferramenta para facelo todo nunha mesma plataforma. Das oito horas que debería traballar, catro pásoas rexistrando cousas que non me achegan nada. Xera moito estrés. A realidade das granxas non vai por aí”, declara.
A Asociación Nacional de Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) solicitoulle ao Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) modificar a infracción de non notificar no prazo a Presvet a receita veterinaria de “moi grave” a “leve”, e sen sanción se se xustifica correctamente. O Congreso aprobou o devandito cambio no decreto e xa foi publicado no Boletín Oficial de las Cortes Generales (BOCG), á espera de que finalice o trámite e se faga público no Boletín Oficial del Estado (BOE) Por outra parte, as demandas de derrogación do RD 666/2023 foron desestimadas.
Ordinario.
Ese espacio conocido, habitual, corriente. Donde habita lo usual.
Sin embargo, cuando vamos más allá de lo común, descubrimos nuevas formas de dibujar el futuro, y potenciar aquello que realmente importa.
La diferencia es ese extra.
Ese extra que transforma lo ordinario en extraordinario.
Ese EXTRA EXTRA que transforma lo ORDINARIO en ORDINARIO
REMUDA XERACIONAL NOS VETERINARIOS DE CAMPO
Outro tema importante comentado durante a mesa redonda baseouse no futuro dos veterinarios de grandes animais. “Agora mesmo faltan novos licenciados interesados na veterinaria de produción. Eu trato de coidalos á hora de facilitar prácticas e impartir coñecementos. Tento convencelos de que veñan a traballar ao sector”, admite Román González sobre este problema. Engade que os labores que se poidan facer á hora de mostrar, abrir portas e intentar convencer os novos licenciados e as futuras xeracións de que fan saúde pública dende as súas posibilidades, de que é un traballo que está ben remunerado e de que poden ter condicións dignas de vida, benvidas sexan: “Agardo que nun futuro máis xente se involucre e queira traballar na veterinaria de produción”.
En canto a que podería achegar a Administración para atallar esta problemática, Román declara que “todo o que poida estar informatizado e evitar traballos burocráticos, á xente nova, máis que a nós, lle vai gustar, é dicir, que as notificacións non teñan que ser en tempo real, que non haxa que andar con xeolocalizacións para demostrar que fuches a unha granxa e incentivar que o traballo vai estar ben remunerado e non tan fiscalizado nin tan difícil de realizar como é agora mesmo”.
Roi Capón pon o foco sobre este tema no papel dos gandeiros: “A maior parte da xente que está entrando na facultade e que se está querendo dedicar a grandes animais son mulleres. Teño compañeiras que se están atopando na tesitura de que, ás veces, entran a traballar en zonas onde nunca traballaron mulleres e a situación é un pouco complicada ao principio. Eu defendo que a xente teña empatía: todos comezamos, non sabemos facelo todo dende o principio. Fai falta paciencia e crear un bo ambiente de traballo para esas futuras xeracións”.
Neste sentido, engade que moitas persoas das que veñen traballar a Galicia non son galegas, senón xente que está lonxe da súa familia e moi nova. Capón insiste en que se lles introduza nun ambiente laboral que favoreza o seu crecemento e
ROMÁN GONZÁLEZ: “ESPERO QUE NUN FUTURO MÁIS XENTE
SE INVOLUCRE E QUEIRA TRABALLAR NA VETERINARIA DE PRODUCIÓN”
adquisición de coñecementos, para que vaian traballar contentos. Este veterinario sinala a importancia de ofrecer bos salarios e boas condicións laborais: “Se a experiencia individual é positiva, iso atraerá máis xente nova. Se entre todos remamos, facemos que estean contentos, se sintan a gusto, aprendan…, eu creo que teremos moito gañado”.
Fermín Rico é contundente con este asunto: “Agora mesmo a sociedade en xeral ten as necesidades básicas cubertas e iso fai que a demanda de emprego non sexa unha necesidade”. Por outra banda, cre que os que se acaban de licenciar non posúen coñecementos suficientes para enfrontarse ao mercado laboral sen estar supervisados por alguén. Isto xera unha dobre frustración, segundo Rico, xa que o que demanda emprego non ten unha oferta económica correspondente á súa situación e o que o oferta ten que correr o risco de pagar e de formar a unha persoa á vez.
Este veterinario pon sobre a mesa a posibilidade de implementar un sistema de financiamento mixto entre a Administración e a empresa, como se fai no caso de Medicina, para que o graduado que está empezando a traballar adquira os coñecementos necesarios, cun salario adecuado á súa formación e sen ter que costealo todo a empresa. Outro hándicap que comenta é o horario laboral, xa que, co tema de facer gardas, se se equipara a medicina, para que en veterinaria se puidese gozar dos horarios que ten un médico, o servizo custaría dúas ou tres
veces máis: “Hai dúas alternativas: ou que non haxa servizo de garda ou que sexa máis caro. Non sei cal será a solución, se unha mixta ou a radical”.
“Aos veterinarios parece que non lles atrae moito o campo. Non sei se é porque o descoñecen ou porque se a maioría deles comezan na facultade pensando nos seus animais máis próximos, que na maior parte de casos son de compañía” –anota finalmente Juan Rodríguez–, “como non se fagan políticas para coñecer o rural, vai haber problemas coa remuda xeracional”.
Deste xeito, opina que lle habería que dar máis publicidade ao sector, xa que neste sistema se penaliza a maioría dos tipos de produción dos animais de granxa. “Creo que os mozos teñen reticencias cos exemplares criados en ganderías de forma intensiva e que seguramente se fosen ás granxas modelo e coñecesen os gandeiros, animaríanse a escoller a rama de animais produtores”, asegura.
En definitiva, o futuro da veterinaria de produción depende de decisións ben fundamentadas que equilibren a protección da saúde pública coa viabilidade do sector. É esencial que as administracións, veterinarios e gandeiros traballen xuntos para atopar solucións que non só garantan o benestar animal e a seguridade alimentaria, senón que aseguren a remuda xeracional e a sostibilidade da profesión. Sen estes cambios, corremos o risco de debilitar un piar fundamental para a economía e a sanidade do noso país.
Primera vacuna marcada
frente a la enfermedad hemorrágica epizoótica en Europa
SEROTIPO 8
DIVA Strategy
Desarrollada con tecnología de subunidades, DIVA
Permite diferenciar animales infectados
Aplicación intramuscular
SYVAC EH MARKER dispone del permiso temporal de uso en España bajo el Art. 110 (2) EU2019/6
Presentaciones 20 y 50 dosis
USO VETERINARIO. Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. En caso de duda consulte a su veterinario.
INDICACIONES: Bovino: Para la inmunización activa del ganado bovino frente a la enfermedad hemorrágica epizoótica, serotipo 8. Establecimiento de la inmunidad: 14 días después de completar la pauta de primovacunación. Duración de la inmunidad: no se ha establecido. Ciervos: Para la inmunización activa de los ciervos frente al virus de la enfermedad hemorrágica epizoótica, serotipo 8. Establecimiento de la inmunidad y la duración de inmunidad no se han establecido. POSOLOGÍA PARA CADA ESPECIE, MODO Y VÍAS DE ADMINISTRACIÓN: Agitar el medicamento antes de su utilización. Vía intramuscular. Bovino: Administrar por vía intramuscular a bovinos, de acuerdo con la siguiente pauta: Primovacunación: administrar dos dosis de 2 ml con un intervalo de 4 semanas. Ciervos: Administrar por vía intramuscular a ciervos, de acuerdo con la siguiente pauta: Primovacunación: administrar dos dosis de 2 ml con un intervalo de 4 semanas.
SYVAC® es marca registrada de LABORATORIOS SYVA S.A.
Escanea el código QR para obtener información del producto.
¡En vídeo!
La tercera generación en Gandeiría Palmeiro se robotiza con DeLaval
La robotización del ordeño ha supuesto un antes y un después en Gandeiría Palmeiro. La apuesta por la tecnología no solo ha mejorado la calidad de vida de los animales, sino que también ha permitido gestionar la explotación de forma más eficiente, con la vista puesta en seguir evolucionando en el futuro. Nos lo cuentan en las líneas que siguen dos de los propietarios, los hermanos Tamara y Miguel Fernández Labrada.
Gandería Palmeiro es el resultado del esfuerzo de tres generaciones. Todo comenzó con los abuelos de Tamara y Miguel Fernández, siguió con su padre y ahora son ellos quienes lideran esta granja. En el verano de 2024, pensando en garantizar una mejor calidad de vida para ellos y para sus animales, apostaron por la robotización del ordeño e iniciaron esta nueva etapa el 25 de julio con dos unidades del robot DeLaval VMS™ V300.
ROBOTIZACIÓN DEL ORDEÑO JUNTO A UN EQUIPO TÉCNICO DE CONFIANZA
Uno de los aspectos fundamentales que llevó a este negocio a elegir el sistema de ordeño robotizado de DeLaval fue la confianza en sus distribuidores. Miguel Fernández explica que, antes de tomar la decisión, consultaron con otras ganaderías que ya trabajaban con la marca y recibieron referencias muy positivas. La cercanía y el compromiso del equipo técnico fueron determinantes en su elección, algo que quedó patente desde la instalación de los robots.
“El montaje lo realizamos aprovechando un puente festivo, ya que tanto mi
GANDEIRÍA PALMEIRO
Localización: Ventín, Silva (Pol, Lugo)
Propietarios: Tamara Fernández Labrada, Miguel Fernández Labrada, Manuel Fernández Reija y María del Mar Labrada López
Vacas en ordeño: 110
Media de producción: 37 litros/vaca/día
Porcentaje de grasa: 4,10 %
Porcentaje de proteína: 3,40 %
Recuento celular: <100.000 céls./ml
hermana como yo trabajábamos fuera en aquel entonces. Incluso en esos días, el equipo de DeLaval estuvo aquí en todo momento, ayudándonos en cada detalle, hasta metiendo animales en el robot”, señala Miguel.
Tamara Fernández también destaca el apoyo constante de los técnicos durante el proceso de transición. “Han estado muy presentes desde el primer día, no solo en la instalación, sino durante todo este primer año. Nos han ayudado con dudas, con el mantenimiento y con cual-
quier necesidad que surgiera. Han sido un gran respaldo para nosotros”. Más allá del soporte técnico, los hermanos Fernández valoraron las características particulares de este sistema de ordeño de DeLaval a la hora de tomar la decisión. Miguel destaca especialmente la opción de limpieza individualizada y la posibilidad de colocación manual. “Nos pareció muy interesante poder trabajar en el foso y realizar tratamientos como los secados de manera más cómoda y efectiva”, manifiesta.
Tamara y Miguel valoran especialmente el apoyo que tuvieron, y que todavía tienen, en todo momento del soporte técnico de DeLaval
Una de las ventajas que más aprecian es la copa de limpieza, que cuenta con un circuito individual para la higiene de los pezones y la retirada de los primeros chorros de leche. También subrayan la funcionalidad del foso, sobre todo para tratamientos intramamarios y secados. “El hecho de poder colocar manualmente de ser necesario nos ayuda mucho en el caso de las primíparas, que son más nerviosas. Las primeras veces lo hacemos de forma manual para que se acostumbren mejor al sistema. Además, nos resulta útil en los primeros días de transición, cuando algunas vacas necesitan una ayuda extra”, añade Miguel.
El proceso de adaptación, recuerdan, no fue inmediato. Según Tamara, la transición de la sala de ordeño al robot fue un reto tanto para ellos como para sus animales. “Al principio fue un cambio duro y lento, pero, una vez asentados, hemos visto que el manejo es muy sencillo y que nuestros animales están mucho más cómodos”.
UN REBAÑO MÁS TRANQUILO Y PRODUCTIVO
Uno de los cambios más evidentes en Palmeiro desde la introducción del ordeño robotizado ha sido el comportamiento del rebaño. Miguel señala que los animales ahora están mucho más tranquilos y que su movimiento es más armónico. “Antes,
PALABRA DE TÉCNICA
“EN UN MES YA ESTABAN TODAS LAS
VACAS
DISFRUTANDO DEL ORDEÑO EN ROBOT”
El 25 de julio comenzaron los primeros ordeños con el sistema robotizado en Gandeiría Palmeiro, y “en un plazo de un mes ya estaban todas las vacas disfrutando del ordeño en robot”, señala Elva Castro, responsable de posventa de Tecnoagri, distribuidores de DeLaval en la zona. El sistema DeLaval VMS™ V300 destaca por su limpieza independiente, con una copa específica que estimula, prepara y limpia los pezones antes del ordeño. “La colocación de las pezoneras se realiza cuarto por cuarto, lo que
La copa de limpieza individual, uno de los factores que más les interesó a estos ganaderos del robot DeLaval VMS™ V300
con la sala de ordeño, se movían en lotes y seguían una rutina muy marcada: iban a ordeñarse, comían y se tumbaban todas juntas. Ahora el tráfico está más repartido a lo largo del día, lo que ha hecho que las veamos más relajadas”, explica. Otro aspecto positivo ha sido el aumento tanto en calidades como en producción, principalmente gracias a la posibilidad de realizar un tercer ordeño. “Antes solo hacíamos dos ordeños en una sala 2x5. Con los robots hemos notado un incremento significativo en la producción”, comenta.
permite un ordeño manual cuando es necesario”, explica Castro. La automatización también ha llegado a la gestión con DeLaval DelPro™, que ofrece datos en tiempo real sobre ordeño e incidencias. “Les facilita la gestión diaria y permite revisar problemas ocurridos durante la noche”, añade. La aplicación DelPro™ Companion complementa el sistema, ya que permite un control actualizado desde el móvil. Además, el robot de alimentación DeLaval OptiDuo™ garantiza comida fresca en el pesebre, lo que incentiva a las vacas a acudir más veces a ordeñarse. “Esto mejora el tráfico de los animales, la producción y el bienestar”, concluye Castro.
SALTO A LA GESTIÓN DIGITAL CON DELAVAL DELPRO™
Antes de la incorporación los robots de DeLaval, la gestión en Gandeiría Palmeiro se realizaba de manera manual. La llegada de la plataforma de gestión DeLaval DelPro™ supuso un cambio radical en la organización del negocio. “Ahora todos los datos de la granja pasan por DelPro™: producciones, protocolos de reproducción, inseminaciones, vacunas… Lo utilizamos como un programa de gestión integral, explican los hermanos Fernández.
Tamara respalda esta afirmación y detalla que el aumento ha sido de aproximadamente dos litros por animal. “El último mes que hicimos control lechero antes de cambiar al robot, estábamos en unos 35 litros por vaca. Ahora estamos en 37”, señala. Además, destaca que la calidad de vida de los animales ha mejorado notablemente. “También la nuestra. Sigue habiendo trabajo, pero ahora es más liviano y fácil de gestionar”, afirma. La modernización de la explotación no se detiene aquí. Los hermanos Fernández tienen claro que el futuro de Gandeiría Palmeiro pasa por seguir optimizando sus instalaciones. “Nuestra idea es seguir ampliando y montar un tercer robot”, adelanta Tamara. De hecho, la nave se diseñó pensando en esa posibilidad. Además de los robots de ordeño, también han incorporado otras soluciones tecnológicas de DeLaval, como los collares de detección de actividad y el robot de alimentación DeLaval OptiDuo™. Miguel explica que antes no contaban con ningún sistema de empuje de comida y que este cambio ha sido clave para garantizar que los animales tengan acceso a alimento las 24 horas del día. “Nuestra casa no está próxima a la nave, así que hay muchas horas en las que no hay nadie aquí. Con el DeLaval OptiDuo™, conseguimos que la comida esté siempre accesible para el rebaño”.
Traloagro gaña o XXV Premio Aresa grazas á súa aposta polo desenvolvemento rural sostible
Durante a gala de entrega do galardón, impulsado conxuntamente polo grupo Aresa e pola Universidade de Santiago de Compostela, rendéuselles homenaxe aos premiados durante as súas 25 edicións e a Álvaro Rodríguez Eiras, fundador do Grupo Aresa e creador do Premio, falecido no mes de xaneiro.
Aentrega do XXV Premio Aresa de Desenvolvemento Rural a Traloagro reuniu a tarde do 21 de febreiro no auditorio da Facultade de Veterinaria a personalidades dos ámbitos social, económico, político e cultural. O acto foi presidido polo reitor da Universidade de Santiago de Compostela, Antonio López Díaz, que estivo acompañado pola presidenta de Aresa, Carlota López Pardo, e a conselleira do Medio Rural, María José Gómez Rodríguez.
Tamén estiveron presentes o resto dos membros do xurado: o vicerreitor de Organización Académica e do Campus de Lugo, Francisco José Fraga López; o CEO de Torre de Núñez, José Manuel Núñez Torre, e o exreitor, catedrático de Ciencias da
Computación e Intelixencia Artificial e director científico do CiTIUS, Senén Barro Ameneiro.
O reitor da USC deu inicio á gala e concedeu a palabra a Senén Barro, encargado de impartir a conferencia maxistral “IA? Ti vai facendo”, un título co que quixo resumir a maneira na que se está a traballar coa intelixencia artificial.
Segundo asegurou o catedrático, “hoxe en día, o que fan as compañías que lideran a investigación e o desenvolvemento da IA no mundo é ir facendo ao seu criterio, sen que teñamos un coñecemento suficiente do que realizan nin se supervise convenientemente a súa actuación e resultados”.
Durante o relatorio, abordou o impacto da intelixencia artificial na
sociedade actual e alertou sobre as posibles consecuencias negativas que pode levar.
Posteriormente, o vicerreitor de Organización Académica e do Campus de Lugo, Francisco Fraga López, leu publicamente a acta coa resolución do xurado na que enumeraron as razóns polas que foi seleccionada a súa candidatura: “A súa aposta polo desenvolvemento rural sostible, a procura de solucións diversas para poñer en valor o mundo rural e polo seu impacto na sociedade como proxecto”.
O reitor da USC e a presidenta de Aresa fixeron entrega da placa conmemorativa do Premio Aresa e da parte económica, 10.000 euros, a Isabelle Gómez, socia fundadora de Traloagro.
ISABELLE GÓMEZ: “OS GANDEIROS, AGRICULTORES E TODOS AQUELES QUE NO NOSO DÍA A DÍA APOSTAMOS POR UN RURAL GALEGO VIVO FAGÁMONOS VALER, PORQUE VALEMOS MOITO”
APOSTA POR UN RURAL GALEGO VIVO
Isabelle Gómez dirixiuse ao auditorio e comezou agradecéndolles o premio ao grupo Aresa, a Álvaro Rodríguez Eiras, á Universidade e aos membros do xurado, e deu paso a un vídeo no que quixeron mostrar “o camiño que percorreron ao longo destes anos para, como fillos de emigrantes, aprender a ser gandeiros”.
Dirixiu unhas palabras de especial agarimo á súa familia e ao equipo de Traloagro, e aproveitou a ocasión para resaltar ante a conselleira do Medio Rural “a importancia de crer, apoiar e dinamizar o sector dos produtores ecolóxicos e comprender o labor tan relevante que desenvolvemos”.
Recoñeceuse “orgullosa de ser gandeira” e transmitiu a necesidade de “trasladar ese sentimento ás xeracións vindeiras, así como a obriga de divulgar un consumo consciente, local e ecolóxico”. Finalmente, concluíu o seu discurso cunha mensaxe: “Os gandeiros, agricultores e todos aqueles que no noso día a día apostamos por un rural galego vivo fagámonos valer, porque valemos moito”.
HOMENAXE A ÁLVARO RODRÍGUEZ
EIRAS E AOS 25 ANOS DO PREMIO
Tras a entrega do Premio e as palabras de agradecemento dos galardoados, proxectouse un vídeo en recordo dos 25 anos do Premio Aresa con imaxes de todas as edicións, que
finalizou recuperando unhas declaracións de Álvaro Rodríguez Eiras, fundador do Grupo Aresa e creador do galardón, falecido o pasado mes de xaneiro, nas que expresaba que “o Premio Aresa é un acto de agradecemento á xente do campo, porque o sector sempre puido e sempre poderá saír dos problemas e das dificultades que se presenten”.
Seguidamente, os gañadores das 25 edicións foron recoñecidos cunha insignia conmemorativa da efeméride.
A continuación, interveu Carlota López Pardo, actual presidenta do Grupo Aresa, quen dedicou as súas primeiras palabras a Rodríguez Eiras: “Este é un ano especial para nós, porque é o primeiro no que Álvaro non está sentado na mesa. Sen el non existiría a nosa empresa nin estes galardóns e só podo darlle as grazas por ser líder, impulsor e marcarnos o camino”.
López Pardo agradeceulles tamén a todas as persoas que forman parte da familia Aresa, “aquelas que comezaron esta aventura con Álvaro, a todos os que estamos hoxe e aos clientes que confían en nós desde hai máis de cincuenta anos”. Comprometeuse diante do auditorio a non esquecer a aprendizaxe do seu tío e a poñer todo o empeño en continuar co seu legado.
De Traloagro, a presidenta de Aresa destacou “o espírito emprendedor dos seus fundadores, a súa contribución á loita contra o despoboamento rural e o fomento do tecido empresarial da súa comarca, así como a súa innovación constante, a diferenciación e a posta en valor da súa propia producción”.
Finalmente, agradeceulle á Universidade de Santiago de Compostela por estes 25 anos de estreita colaboración co Premio Aresa; aos membros
Isabelle Gómez, socia fundadora de Traloagro recolleu o premio
Os gañadores das 25 edicións foron recoñecidos cunha insignia conmemorativa da efeméride
do xurado “Antonio López, reitor da USC; Francisco José Fraga, vicerreitor do Campus de Lugo; José Manuel Núñez, CEO de Torre de Núñez, e Senén Barro, director científico do CiTIUS”, polo seu esforzo na resolución desta edición, así como á conselleira e a todos os asistentes pola súa presenza no acto.
Pola súa banda, o reitor da USC, Antonio López Díaz, lembrou con especial agarimo a Álvaro Rodríguez Eiras e felicitou unha vez máis a Traloagro e o resto das candidaturas presentadas nesta edición. A historia deste premio, sinalou, “é un mapa de fitos clave para comprender o avance do rural galego, os grandes pasos, as iniciativas fundamentais que revolucionaron e seguen a transformar o sector agrogandeiro, todas elas baixo o selo do Premio Aresa. É historia, pero tamén é horizonte de futuro para o rural en Galicia”.
A gala foi clausurada pola conselleira do Medio Rural da Xunta de Galicia, María José Gómez Rodríguez, quen destacou como un dos seus principais obxectivos “traballar para implementar medidas e políticas que contribúan a mellorar o benestar da xente que vive no campo, Porque atendendo as necesidades do rural, que supón un 95 % do noso país, estamos beneficiando o 100 % dos galegos e galegas”.
Coma unha das fórmulas para acadar esta meta, salientou “a colaboración entre as administracións e o sector primario, algo que tamén su-
CARLOTA LÓPEZ:
“SEN
ÁLVARO NON EXISTIRÍA A NOSA EMPRESA NIN ESTES GALARDÓNS E SÓ PODO DARLLE AS GRAZAS POR SER LÍDER, IMPULSOR E MARCARNOS O CAMIÑO”
cede con este Premio que xurdiu da unión entre a USC e o grupo Aresa”. Felicitou a Traloagro, como premiado, e as demais candidaturas, “por liderar iniciativas que non só queren vivir do rural, senón tamén para o rural”, e rematou a súa intervención cunha lembranza a Álvaro Rodríguez Eiras, “un visionario que soubo prever a importancia de impulsar e modernizar o rural como base para o desenvolvemento do noso territorio”.
AS OUTRAS CANDIDATURAS PRESENTADAS
Xunto con Traloagro, presentáronse como candidatos desta edición Chichalovers, Agrolistik, Aldealista, Asociación Fonte do Milagro, Asociación Mariñas-Betanzos, Cátedra del Pan y del Cereal, Proyecto H2GZ Área Viveiro, Muvicla, Asociación Raíña Paraíso, Biogás-Frigoríficos Bandeira, Foro Emprendemento Rural e Gandería Quintián.
O PALMARÉS DO PREMIO ARESA
Na traxectoria deste galardón, que xa acadou un recoñecido prestixio no sector, figuran Novafrigsa (2000);
o catedrático da USC Javier Guitián Rivera (2001); a Aula de Produtos Lácteos (2002); o exdirector xeral de Agricultura da Comisión Europea, José Manuel Silva (2003); a IXP Ternera Gallega (2004); o programa da Televisión de Galicia O agro-Labranza (2005); a DO Ribeira Sacra (2006); os impulsores da queixería Casa Macán (2007); a Facultade de Veterinaria de Lugo (2008); Ingapan (2009); Acruga (2010); a SAT Monte de Trabada (2011); Champivil (2012); Alibós Galicia (2013); a DOP Queixo San Simón da Costa (2014); Agroamb (2015); a Asociación de Criadores de Ovino e Caprino de Galicia, Ovica (2016); a Escola Politécnica Superior de Enxeñaría de Lugo, EPS (2017); o Consello Regulador da Agricultura Ecolóxica de Galicia, Craega (2018); a Asociación de Criadores da Raza Porcina Celta, Asoporcel (2019); Cooperativa A Carqueixa (2020); EFA Fonteboa (2021); Casa Grande de Xanceda (2022) e a Moexmu (2023).
Carlota López, presidenta de Aresa, dedicoulle unhas emotivas palabras ao seu tío Álvaro Rodríguez Eiras ante un auditorio ateigado
Máis de 440 robots instalados
Coñece o equipo de Lely en Galicia: un exemplo perfecto de crecemento e innovación
Entre instaladores, técnicos e o equipo de Feed and Manure, máis de cincuenta persoas forman o cadro de persoal de Lely na comunidade galega. Con 440 máquinas vendidas, das cales 87 se sumaron o último ano, a progresión da empresa é evidente. A continuación, achegámonos ao traballo que leva a cabo o persoal de Agrotec Entrecanales en Galicia.
MARTÍN CARRETE
Responsable dun equipo de instalación de Lely en Lugo
Como é o día a día dun instalador en Lely?
O noso traballo comeza coa preparación e colocación dunha base de aceiro para ancorar a máquina na granxa. Logo, iniciamos a instalación, que inclúe desde soldar o peche de ferro ata pasar as liñas necesarias para o funcionamento do robot: aire, leite, penso… Cada gandería é diferente e iso inflúe na duración da obra.
Canto tempo se tarda en implementar unha máquina?
Depende de cada caso. En instalacións sinxelas, onde todo está ben disposto, podemos rematar en catro días. Sempre intentamos adaptarnos a todas as granxas e minimizar os tempos, tanto po-
los animais coma polo gandeiro, ao que lle interesa comezar canto antes.
Lely xestiona todo o proceso sen subcontratar. Que vantaxes achega isto?
Permítenos garantir calidade e seguridade. Coñecemos cada detalle do proceso e asegurámonos de que a instalación sexa óptima e adaptada a cada necesidade.
Cal é o segredo para colocar 87 robots nun só ano?
O noso obxectivo é implementar cantos máis robots, mellor, e sacar o traballo
adiante para cumprir coa nosa meta. Ademais, contamos con catro equipos de instalación, o que nos facilita traballar en paralelo en distintas granxas.
Desde que entraches hai catro anos ata o día de hoxe duplicouse o número de robots instalados anualmente. A experiencia dá fluidez para poder facer as tarefas máis rápido?
Si. Eu creo que antes tamén se instalaba menos por ser menos xente no cadro de persoal. Medramos e adquirimos experiencia.
EN VÍDEO!
MIGUEL GARCÍA
Team leader para Milking and Cooling de Lely en Lugo
Como é o día a día dun técnico en Lely?
Organizamos a semana segundo o traballo que teñamos que facer: mantemento, revisión de alarmas críticas dos robots, gardas… Ao traballar con unidades operativas os 365 días do ano, hai que responder aos gandeiros cun gran servizo técnico.
Cal é o teu labor como xefe de equipo de técnicos?
Supervisar o estado dos robots na zona, coordinar as avarías e asesorar os técnicos que están comezando.
Que diferenzas ves entre un A3 do 2004 e un A5 do 2024?
Principalmente a entrada, a comodidade da vaca e a rapidez de conexión. A muxidura é similar en todos os modelos, pero eses aspectos evolucionaron bastante.
De que xeito se actúa cando un gandeiro chama por unha avaría?
A persoa que está co teléfono de garda colle a chamada e trata de saber que pasa na granxa coas indicacións do gandeiro. Se decide que hai que ir ao momento porque se está xerando un problema importante, desprázase á explotación coa furgoneta cargada de pezas e repostos e trata de solucionalo no menor tempo posible.
Como foi evolucionando a presenza dos robots nas granxas?
A día de hoxe instálanse robots en practicamente todas. Hai ganderías que apostan polo futuro, por innovar e medrar e, tamén, hai outras con xente que está cansa de muxir, xa é maior e quere levar unha vida máis relaxada. O robot achega esa tranquilidade e seguridade.
Como é a relación cos clientes?
A maioría das veces acabas tendo unha relación moi próxima con eles, porque os tratas a diario, chámante polos problemas que lles xorden e consúltanche que poden facer en determinadas circunstancias.
SONIA LÓPEZ
Coordinadora de proxectos de Feed and Manure en Lely
Que máquinas compoñen Feed and Manure?
O Collector, o Vector, o Discovery, o Juno e a Calm. Nós encargámonos da súa instalación, mantemento e reparación.
En que consiste o teu traballo como coordinadora de proxectos?
Encárgome de deseñar e implementar as máquinas nas granxas do mellor xeito posible. Visito a explotación co gandeiro e buscamos a mellor opción tanto para el como para que a ferramenta funcione correctamente.
Como se divide o equipo de Feed and Manure en Galicia?
Hai catro persoas e estou eu como coordinadora de proxectos. Isto permítenos especializarnos nestes equipos e separarnos da muxidura para ofrecer un servizo personalizado e completo.
Como é o inicio dun proxecto de Lely Vector?
É o que máis carga de traballo ten e o máis grande, porque se trata dunha máquina con maior complexidade. Temos que visitar o gandeiro, coñecer a gandería e ver como levan a cabo as tarefas para dimensionar a cociña do Vector e buscar o mellor sitio para a súa colocación.
Tamén acompañamos o gandeiro durante o proceso da obra e unha vez instalada a máquina. É como un traballo en equipo entre el e nós.
Que outras ferramentas se venden máis?
O Collector e o Juno. Temos dous tipos de Collector, o C1 e o C2. Dependendo das dimensións da granxa e da cantidade de exemplares que haxa, decantámonos por un ou outro. De feito, o Collector estase adquirindo moito nos últimos anos: aquí estamos xa nos sesenta robots. A xente non o coñecía demasiado, pero está tendo unha boa aceptación no mercado.
Que tipo de obra require un Collector? Non precisa moita obra, pero si que ten que estar ben colocado para optimizar as súas descargas. Nunha granxa que non sexa de construción nova temos que adaptarnos.
Su Lely Center local le dará más información sobre este hito en el ordeño.
O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.
Lely Center Los Corrales +34 606 022 405 Lely Center Outeiro +34 671 646 745
Lely Center Aizoain +34 676 182 349
Lely Center Trazo +34 685 117 350
Lely Center Vila Nova +351 227 538 339
Kergo Ozalid 6818 leva o título de vaca gran campiona internacional en Gandagro 2025
Marcel Egli, xuíz do certame, deulle a palmada da vitoria a este exemplar pertencente á gandería A Lagoa Serabel (Lugo). Pola súa banda, Rey 1239 Chief Divina, de SAT Rey de Miñotelo (Lugo), foi elixida xovenca gran campiona internacional.
AV Feira Profesional de Maquinaria, Agricultura e Gandería Gandagro 2025, que tivo lugar no recinto feiral de Silleda (Pontevedra) do 20 ao 22 de febreiro, acolleu unha vez máis o XXXVII Open de Frisón Gandagro 2025 e o XXXIII Concurso Autonómico da Raza Frisona Fefriga 2025. O xuíz de Suíza Marcel Egli valorou ao longo do sábado máis de 130 exemplares de Portugal, Cataluña, Cantabria, Asturias e Galicia. Os certames comezaron na mañá do día 22 coas seccións de xatas e xovencas. SAT Rey de Miñotelo foi a granxa protagonista desta primeira parte do encontro: a súa xovenca Rey 1239 Chief Divina obtivo o título de xovenca gran campiona internacional e de Galicia, tras ser nomeada xovenca campiona internacional e de Galicia. Esta explotación ta-
mén logrou o recoñecemento a mellor criador de xovencas internacional e de Galicia. Por outra parte, Marquet Alyson Dynasty, de Cal Marquet (Lleida), recibiu o galardón de xata campiona internacional, mentres que no concurso rexional outro exemplar de SAT Rey de Miñotelo, Rey 1310 Maxl Holinight, gañou o premio de xata campiona de Galicia.
Xa pola tarde chegou o momento das vacas. Egli escolleu o animal de SAT A Vereda (Lugo), Trump, como vaca nova campiona internacional. Na categoría de intermedias, Ponderosa Basic Alexa, que pertence a SAT Carballeiras (Pontevedra), conseguiu ser designada vaca intermedia campiona internacional. A estrela do día foi Kergo Ozalid 6818, de A Lagoa Serabel, que acadou a vitoria absoluta ao ser nomeada vaca gran campiona internacional, logo
de ser elixida vaca adulta campiona internacional.
Con respecto aos resultados do certame rexional, Ganadería O Rubio (A Coruña) recolleu o galardón de vaca nova campiona de Galicia con O Rubio Thunder Mascastorm ET. A vaca intermedia campiona de Galicia foi CasaNova Yaive Discjockey, de Ganadería Carro (A Coruña). Finalmente, o premio a vaca gran campiona de Galicia e o de vaca adulta campiona de Galicia foron outorgados a Pozosaa Krusader 9450 Xela, de Casa Pozo (Lugo).
En canto á categoría de mellor criador, o galardón a nivel internacional levouno Ponderosa Holstein (Lleida), mentres que o do rexional o recolleu Ganadería Carro. AGR Wickham Flora, de Agroartime (Asturias), foi designada vaca produción vitalicia.
NOVOS PREPARADORES E MANEXADORES
A xornada do venres 21 estivo dedicada aos máis novos, cos certames de preparadores e manexadores. Iker García, da Ganadería O Rubio, proclamouse mellor preparador no XX Concurso Internacional de Novos Preparadores de Gando Gandagro 2025. O segundo posto foi para Xabier Montes, de Casa do Rei (Pontevedra) e, en terceiro lugar, quedou María Otero, de SAT Fontixón (Lugo).
No XLII Concurso Internacional de Novos Manexadores Memorial Luis Louzao, Alba López, da Gandería Quintián (Lugo), conseguiu a vitoria. María Otero obtivo o segundo posto e Claudia López, de López Fontela (A Coruña), o terceiro
CATEGORÍA
XATAS DE 6 A 8 MESES
XATAS DE 9 A 11 MESES E XATA CAMPIONA INTERNACIONAL
XATAS DE 12 A 14 MESES
XATA CAMPIONA DE GALICIA
XOVENCAS DE 15 A 19 MESES
XOVENCAS DE 20 A 24 MESES, XOVENCA CAMPIONA DE GALICIA E INTERNACIONAL, XOVENCA GRAN CAMPIONA DE GALICIA E INTERNACIONAL
MELLOR CRIADOR DE XOVENCAS DE GALICIA E INTERNACIONAL
VACA NOVA ATA 26 MESES E VACA NOVA CAMPIONA INTERNACIONAL
VACA NOVA DE 27 A 31 MESES
VACA NOVA DE 32 A 36 MESES
PALMARÉS
GAÑADORA
GANDERÍA
Pereira Corona Dinora Vilas Boas e Pereira (Portugal)
Marquet Alyson Dynasty Cal Marquet (Lleida)
Venturo Haxl Lindt Venturo (Asturias)
Rey 1310 Maxl Holinight SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
Rey 1273 Haxl Bambi SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
Rey 1239 Chief Divina SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
Trump
SAT A Vereda (Lugo)
Venturo Happen Rosani Venturo (Asturias)
Cudaña Tema Ohio Cudaña (Cantabria)
VACA NOVA CAMPIONA DE GALICIA O Rubio Thunder Mascastorm ET Ganadería O Rubio (A Coruña)
VACA INTERMEDIA DE 3 ANOS
VACA INTERMEDIA DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA INTERNACIONAL
VACA INTERMEDIA CAMPIONA DE GALICIA
VACA ADULTA DE 5 ANOS
VACA ADULTA DE 6 ANOS OU MÁIS, VACA ADULTA CAMPIONA INTERNACIONAL E VACA GRAN CAMPIONA INTERNACIONAL
VACA PRODUCIÓN VITALICIA
Ponderosa Ridgeline Longara SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
Ponderosa Basic Alexa SAT Carballeiras (Pontevedra)
Casa-Nova Yaive Discjockey Ganadería Carro (A Coruña)
Ponderosa Kendal Betty SAT Rey de Miñotelo (Lugo)
Kergo Ozalid 6818 A Lagoa Serabel (Lugo)
AGR Wickham Flora Agroartime (Asturias)
VACA ADULTA CAMPIONA DE GALICIA E VACA GRAN CAMPIONA DE GALICIA Pozosaa Krusader 9450 Xela Casa Pozo (Lugo)
MELLOR CRIADOR INTERNACIONAL Ponderosa Holstein (Lleida)
MELLOR CRIADOR DE GALICIA Ganadería Carro (A Coruña)
Rey 1239 Chief Divina, xovenca campiona internacional e de Galicia, e xovenca gran campiona internacional e de Galicia
Ponderosa Basic Alexa, vaca intermedia campiona internacional
Marquet Alyson Dynasty, xata campiona internacional
AGR Wickham Flora, premio a produción vitalicia
O título de mellor criador de xovencas internacional e de Galicia foi para SAT Rey de Miñotelo Trump, vaca nova campiona internacional
Ponderosa Holstein gañou o premio de mellor criador internacional
Kergo Ozalid 6818, vaca adulta campiona internacional e vaca gran campiona internacional
AviPlus®R es una combinación única de ingredientes botánicos y ácidos orgánicos, microencapsulados en una matriz lipídica, para optimizar el rendimiento de los rumiantes bajo condiciones de estrés nutricional, social y térmico.
O Rubio Thunder Mascastorm ET, vaca nova campiona de Galicia
O galardón a mellor criador de Galicia levouno Ganadería Carro Rey 1310 Maxl Holinight, xata campiona de Galicia
Iker García gañou o certame de preparadores. O segundo posto foi para Xabier Montes e o terceiro para María Otero
Casa-Nova Yaive Discjockey, vaca intermedia campiona de Galicia
Pozosaa Krusader 9450 Xela, vaca adulta campiona de Galicia e vaca gran campiona de Galicia
Alba López venceu no concurso de manexadores. María Otero quedou en segunda posición e Claudia López, en terceira
“Traballamos para vivir nós e as nosas familias, pero tamén para toda a poboación”
A gandería La Saireta adquiriu unha maior dimensión coa entrada da nova xeración. Ampliaron as súas instalacións e incrementaron o número de animais, ao tempo que investiron en alcanzar máis benestar para as súas vacas. Roger é consciente da importancia do seu traballo na sociedade e neste #YoSoyCampo déixanos unha mensaxe reivindicativa e esperanzadora.
Roger Sarret asumiu de maneira temperá, pero cos coñecementos adquiridos dende pequeno, responsabilidades na granxa do seu pai. “Ao principio contaba con continuar os meus estudos. Non obstante, no momento clave xogaba ao fútbol a un certo nivel, baixei o meu rendemento académico e quedei sen alcanzar a nota necesaria para entrar na carreira de Veterinaria. Meus pais propuxéronme dedicarme a outra profesión ou asentarme no negocio gandeiro. Sabían que me gustaba e eu case tiña claro que no futuro me ía quedar, así que decidimos daquela a miña incorporación”.
Coa continuidade familiar asegurada, “construímos unha nova nave e pasamos dunhas 80 vacas en muxido ás 250 actuais”, relata Roger. En total, contan con 420 exemplares, entre xatas e xovencas, e manexan arredor de 100 hectáreas de terreo, das que dispoñen dun 40 % en propiedade.
En La Saireta producen o 100 % das forraxes. “Sen agricultura, a gandería morre. Non podes ser gandeiro sen dispoñer de terras; posible é, pero a marxe de beneficio é irrisoria. Entre o 65 % e o 70 % do gasto dunha granxa de vacas corresponde á alimentación. Canto máis aforres nese aspecto, máis gañarás. Nas vacas non hai segredo”, aclara.
Este gandeiro cre que o incremento da produción en boas condicións vai de man da felicidade. “Se coidamos
o confort, a ventilación, evitamos o estrés térmico e lles ofrecemos a mellor comida, son animais felices e capaces de producir moito”.
Roger bota en falta un maior coñecemento por parte da sociedade sobre o traballo no campo. “A xente non é consciente do que significa ter unha granxa de calquera industria do sector primario. Traballamos os recursos que temos todos: a terra, o campo e os animais. Si, dedicámonos a explotar, pero para que viva o mundo enteiro. Sen nós non hai alimentos e se non se come froita, carne, nin leite, non se vive”, reivindica.
“As protestas dos gandeiros e dos agricultores diante de todos os estamentos gobernamentais son para que nos deixen subsistir. Sempre digo que un gandeiro nunca morre rico. Traballamos para vivir nós e as nosas familias, si, pero tamén para toda a poboación. Simplemente, creamos alimento”, manifesta.
Entre os retos a curto prazo, Roger ten claro que “a escaseza de auga será un gran problema. A latitude da seca vai subindo, o que ocorre agora en Marrocos en dez anos estará en Andalucía e en vinte sucederá aquí”.
Con todo, lanza un discurso de esperanza. “Debemos seguir na loita, ser profesionais e mellorar. Ademais, hai que manter a paciencia, polo que se intúe vannos escoitar e prestar un pouco máis de atención. Á xente pídolle que nos entenda e que coide do planeta”.
VITALIDAD EN CADA GOTA
Diaproof Pro
RECUPERACIÓN INMEDIATA, ENERGÍA RENOVADA
Para los primeros efectos de las diarreas. Mejora la absorción de agua y protege la mucosa.
Enerlyte Plus
PROTEGE SU FUTURO, RESTAURA DE VITALIDAD
Polvo efervescente, estabilización del equilibrio hídrico y electrolítico (rehidratante) con Enterococcus faecium.
Ficha técnica Enerlyte Plus
Ficha técnica Diaproof Pro
QL
Alum 1311,
vaca gran campiona de Trofa
Este exemplar, propiedade de Qualileite, foi elixido vaca gran campiona do certame. O título de xovenca gran campiona conseguiuno Pereira Detective Petnat, de Vilas Boas & Pereira.
Pol Collell, xuíz do Concurso da Raza Holstein Frisia de Trofa, deulle a palmada da vitoria a un animal de Qualileite (Ovar), QL Alum 1311. O exemplar QL Unix 2641, pertencente á mesma explotación, foi elixido subcampión.
Pola súa parte, Pereira Detective Petnat, de Vilas Boas
& Pereira (Ponte de Lima), gañou o premio de xovenca gran campiona; o segundo posto levouno outro animal desta granxa, Pereira Alpha O’Katrina. O encontro celebrouse a primeira n de semana de marzo na rexión de Trofa, Portugal.
Vitoria en Menorca para Torrellafuda Unix Gala
O xuíz Giuseppe Beltramino valorou todos os animais que participaron no XXXVII Concurso Frisón de Menorca, que tivo lugar os días 15 e 16 de marzo. A Asociación Frisona Balear organizou o certame coa colaboración do Concello de Alaior.
Nas seccións de xatas e xovencas, o galardón de gran campiona recaeu na granxa Binigarba (Ciutadella), que logrou este título coa súa xata Binigarba Thunder Salamanca. O segundo premio levouno a gandería Son Vives (Ferreries), con Son Vives Lambda Katia.
www.revistafrisona.com
A gran nal tivo como protagonista a Torrellafuda Unix Gala, de Torrellafuda (Ciutadella), que se consagrou como vaca gran campiona. Sonfosquet Snowgalaxy Minesot, de Son Piris (Ciutadella), foi designada subcampiona. Binillobet (Es Mercadal) recibiu o recoñecemento a mellor criador do concurso.
QL Alum 1311, vaca gran campiona
Torrellafuda Unix Gala, vaca gran campiona
Binigarba Thunder Salamanca, xovenca gran campiona, e Son Vives Lambda Katia, xovenca gran campiona reserva
Pereira Detective Petnat, xovenca gran campiona
USÍAS HOLSTEINS. DOS TORRES (CÓRDOBA)
Miajones MN Stoneden Ferne 822 proclámase vaca
gran campiona dos Usías
Unha produtora propiedade de Los Miajones (Pozoblanco), Miajones MN Stoneden Ferne 822, alzouse co título de vaca gran campiona na XVII Feira de Gando Frisón Usías Holstein, celebrada en Dos Torres (Córdoba) os días 7 e 8 de marzo. Ademais,
sumou ao seu palmarés o galardón de vaca júnior campioa, o que a consolidou coma unha das grandes protagonistas do certame. Por outra banda, no campionato de vacas séniores a vencedora foi Vistahermosa Awesome BYMY 0538, da gandería Vistahermosa (Dos
Dous
Torres). Así mesmo, o premio ao mellor criador recaeu en Huerta Los Tobías (Dos Torres), mentres que o de mellor rabaño de vacas foi tamén para Los Miajones. Nas seccións de xovencas, Alegría_SCP Detective Florinda, de Alegría S.C.P. (Añora), foi a gran cam-
piona e o mellor grupo de xovencas foi o presentado por esta mesma granxa.
Na categoría de mellores manexadores, Gerriet de Groot levou o primeiro posto, seguido por José Medina e Javier Barrios.
Osábado 15 de marzo celebrouse en Chantada a primeira poxa de gando frisón do ano na provincia de Lugo, organizada por Africor Lugo, o Concello de Chantada e a Cooperativa Aira. O evento contou cunha notable participación de gandeiros e compradores.
Vendéronse 13 dos 14 animais sacados á pista, cun valor medio de 2.723 euros. O maior prezo foi alcanzado polas dúas primíparas presentadas polas ganderías Lacpi e Neiras,
de Sarria, cuxo importe de venda foi de 3.350 euros.
Desde a organización subliñaron a boa acollida da poxa, que permitiu poñer de manifesto a calidade xenética dos animais propostos. Os compradores, pola súa parte, valoraron a concentración da oferta e as garantías sanitarias dos exemplares, así como as vantaxes adicionais, como o transporte gratuíto dentro da provincia de Lugo e as doses ofrecidas por Xenética Fontao.
POXA DE GANDO DE RAZA FRISONA. CHANTADA (LUGO)
Foto:
CinCo robots de muxido en dúas ganderías para Conseguir
mellor Calidade de vida
Paz Villar é socia de dúas ganderías en Cantabria: SAT Hervicam, coa súa nai, María Cruz Campo, e os seus irmáns, Jesús e José Javier Villar, e SAT Los Yugos, co seu home, José Ramón Gómez, e as súas fillas, María e Lucía Gómez.
Nos dous casos, a procura de man de obra facíase cada vez máis complicada e a obrigatoriedade de muxir mañá e tarde os 365 días do ano, cada vez máis escrava. Por estes motivos, decidiron dar o salto ao muxido robotizado e acabaron colocando tres robots en SAT Hervicam e dous en SAT Los Yugos.
Tras valorar varias marcas, decantáronse polos robots de muxido GEA R9500 pola posibilidade de separar o leite por cuartos e a colocación manual.
Aumentaron a produción uns tres ou catro litros, as vacas adaptáronse moi ben ao novo sistema e eles, coma gandeiros, gañaron en calidade de vida.
Xunto cos robots, incorporaron para un mellor manexo dos seus animais os colares de identificación Cow Scout e o arrimador de comida, e para a recría, optaron por automatizar tamén a súa xestión con dúas amamantadoras, unha para cada gandería.
Para máis información: GEA.com/es
sat hervicam sat los yugos
Localización: Hoznayo (Cantabria)
Número total de animais: 350
Vacas en muxido: 180
Número de robots: 3
Media de número de muxidos: 2,8
Media de produción: 40 l/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,65 %
Porcentaxe de proteína: 3,40 %
RCS: 200.000 céls./ml
Localización: Ribamontán al Monte (Cantabria)
Número total de animais: 230
Vacas en muxido: 110
Número de robots: 2
Media de número de muxidos: 2,8
Media de produción: 38 l/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,80 %
Porcentaxe de proteína: 3,40 %
RCS: 180.000 céls./ml
Cando comezar a muxir co robot GEA?
En SAT Hervicam comezamos a muxir cos robots o 19 de febreiro de 2024 e en SAT Los Yugos, o 20 de abril de 2024.
Que sistema de muxido tiñan antes en ambas as ganderías e por que decidiron dar o salto ao muxido robotizado? Traballabamos con dúas boas salas: en SAT Hervicam, cunha sala de 28 puntos, e en Los Yugos, cunha de 12.
A pesar diso, a procura de man de obra facíase cada vez máis difícil e o sistema de muxir pola mañá e pola tarde é unha escravitude, porque hai que facelo todos os días da semana, os 365 días do ano.
Félix Collantes
Técnico comercial de Agrocantabria, distribuidor de GEA na zona
“Facemos seguimento do arranque en todo momento para ver como se está producindo e como están evolucionando as vacas”
Cales son as características do sistema de muxido instalado en SAT Hervicam e SAT Los Yugos?
SAT Hervicam é unha granxa que conta con dous patios e un corredor de alimentación ao medio. Colocamos tres robots GEA R9500 e decidimos apostar polo tráfico libre. Nun dos patios instalamos un robot con vacas primíparas, e no outro, dous robots para vacas multíparas.
“O robot GEA gustounos pola colocación manual e pola separación de cuartos. Pareceunos moito máis completo”
Por que escolleron GEA?
Miramos varias opcións e o robot GEA gustounos pola colocación manual e pola separación de cuartos. Pareceunos moito máis completo nese sentido.
Logo, xa coñeciamos a xente de GEA e a verdade é que o servizo técnico é moi bo. Levámonos moi ben con eles e, chamemos á hora que sexa, sempre nos atenden moi ben.
Como lembran o momento do cambio?
O día 19 de febreiro comezamos e pola mañá muximos a metade das vacas na sala e á outra metade nos robots. Pola tarde, xa as metemos a todas nos robots e así fomos traballando. Os primeiros días son complicados, porque
Esta gandeira é copropietaria ademais noutra gandería, SAT Los Yugos, na que instalamos outros dous robots. Nesta ocasión, colocáronse un xunto ao outro, de tal maneira que se poden atender os dous robots no foso ao mesmo tempo.
Como é o voso asesoramento ao longo de todo o proceso?
Tanto Agrocantabria como GEA póñense en funcionamento desde o primeiro momento co deseño da instalación dos robots na nave. Búscanse varias alternativas, que se tratan de consensuar co gandeiro e, unha vez que se chega a un deseño, elabóranse os planos. Empezamos co asesoramento previo de tratamento dos animais, melloras que se deberían realizar na granxa e, cando temos a instalación lista, facemos o seguimento do arranque. Monitoréase en todo momento como se está producindo, como están a evolucionar as vacas, como funcionan os robots e, cando o gandeiro se sente cómodo, déixase que traballen eles sós.
Logo, realizamos visitas frecuentes de asesoramento, consulta e axuda. No caso dos robots, levamos a cabo un mantemento preventivo e, nalgunhas ocasións, loxicamente, cómpre facer un mantemento correctivo, para o cal temos un servizo de garda 24 horas, 365 días ao ano.
“Pasamos
moitas menos horas aquí e temos moita maior
flexibilidade horaria”
hai que pasar moitas horas na granxa, pero, a partir das tres semanas ou así, vanse adaptando e xa entran soas.
Tiveron que descartar animais?
Non, non tivemos que descartar ningún animal, porque este robot nos permite a opción de separar cuartos. Estamos crecendo con recría propia e non necesitamos comprar ningún animal.
Que beneficios destacarían tras a incorporación dos robots?
Pasamos moitas menos horas aquí e temos moita maior flexibilidade horaria. Ademais, aumentou a súa produción uns tres ou catro litros por vaca e día e iso supón un maior rendemento.
En canto aos animais, non lles notamos nada, adaptáronse moi ben e apenas notaron o cambio.
De que maneira tiveron asesoramento de GEA e de Agrocantabria para o deseño das instalacións?
Os técnicos de GEA propuxéronnos deseños e nós tamén demos as nosas ideas. Entre todos chegamos a un acordo e decidimos optar polo tráfico libre en ambas as granxas. Normalmente está todo aberto e veñen e van cando queren, aínda que tamén dispoñemos dalgunhas portas por se nalgún caso as necesitamos.
Teñen algún equipamento máis de GEA?
Si. Co robot colocamos os colares de identificación, que nos dan moita información dos animais en canto a celos, ruminación e actividade. Sabemos cando están enfermas moito antes.
Ademais, adquirimos o arrimador de comida, que pasa cada dúas horas e as vacas teñen acceso á comida facilmente en todo momento; nótase moito.
Por último, instalamos para a recría as amamantadoras e os becerros están moi ben. Antes supoñían moito tempo e traballo, agora practicamente esquéceste deles.
Pensan en medrar ou instalar máis robots nun futuro? Quitarnos o traballo de muxir coa sala pola mañá e pola tarde foi marabilloso.
Co robot, non te esqueces das vacas, porque hai que atendelas, pero trabállase doutra maneira. É moito menos escravo. Eu animo a todos os gandeiros que veñen vernos a que os poñan. Iso si, nós de momento non queremos medrar e imos manternos así.
“O servizo técnico é moi bo. Chamemos á hora que sexa, sempre nos atenden ben”
“Os colares de identificación dannos moita información en canto a celos, ruminación e actividade, e co arrimador teñen comida sempre cerca”
“Instalamos amamantadoras nas dúas granxas e esquecémonos dos becerros, o que supoñía moito tempo e traballo”
GANADERÍA HERMANOS SAÑUDO ARGÜELLES. VAL DE SAN VICENTE (CANTABRIA)
Un legado familiar en loita fronte á incerteza
Con máis de corenta anos de historia, a gandería Hermanos Sañudo Argüelles evolucionou e medrou, pero na actualidade enfróntase a un obstáculo inesperado: a presión do polígono industrial que a rodea. Lonxe de renderse, seguen crendo no progreso do seu negocio e reclámanlle á Administración unha solución que lles permita continuar traballando sen máis trabas.
Localización: Val de San Vicente (Cantabria)
Propietarios: Os irmáns Sañudo Argüelles,
Andrés, Manuel e María del Mar, e seus pais, Manuel e María Dolores
N.º total de animais: 310
Vacas en muxidura: 120
Media de produción: 40,2 kg/vaca/día
Porcentaxe de graxa: 3,30 %
Porcentaxe de proteína: 3,40 %
RCS: 220.000 cél./ml
Venda do leite: Nestlé
Prezo do leite: 0,50 €/l
Os pais dos irmáns Sañudo Argüelles, Manuel e María Dolores, chegaron ás terras onde está situada hoxe en día a gandería no ano 1982 e aí construíron a nave central do seu negocio. Desde entón, foron crecendo aos poucos con distintos anexos e no ano 2014 experimentaron o cambio máis importante, co que se creou a granxa tal e como a coñecemos neste mes de marzo.
“Naquel momento, pasamos das prazas xas aos cubículos e do cebo tradicional á mestura unifeed. Como é normal, tivemos que adaptarnos e evolucionar, pero ese momento marcou o que somos hoxe en día”, lembra Andrés Sañudo, un dos tres irmáns –Manuel, Andrés e María del Mar– que conforman a sociedade, xunto cos seus proxenitores.
A familia Argüelles quere dedicar esta reportaxe a súa nai e a súa irmá, as dúas de nome Dolores, xa falecidas.
En Vaca.tv
Andrés, Manuel e María del Mar Sañudo xunto a seu pai Manuel e os seus fillos Andrea e Ania, Hugo, e Laro e Naroba, respectivamente
“A
NOSA GANDERÍA ESTABA AQUÍ ANTES DE QUE CHEGASE O POLÍGONO E AGORA NON SOMOS COMPATIBLES”
COMER OU DEIXAR COMER
Actualmente, a gandería atópase rodeada de varias naves, en pleno polígono industrial de Los Tánagos, unha situación que, aínda que a priori só parece circunstancial e curiosa, está a provocarlles grandes impedimentos á hora de tomar decisións para crecer ou para realizar melloras nas súas instalacións.
“A nosa gandería estaba aquí antes de que chegase o polígono e agora parece que non somos compatibles”, ironiza o gandeiro. A zona industrial está dentro dun Plan Singular de Interese Rexional (PSIR) e levan anos loitando contra iso. Saben que algún día os acabarán botando da súa propia casa, pero tamén teñen claro que “buscaremos onde ir e continuaremos co legado que nos deixaron os nosos pais”, a rma.
Neste sentido, reclámanlle á Administración que “non se pode ter un negocio e unha familia atados de pés e mans, sen poder facer absolutamente nada. Se decidiron aplicar nesta zona un PSIR, que o desenvolvan e o tramiten canto antes, pero que non nos teñan así alegremente anos e anos, porque nós nesta situación non podemos levar a cabo ningunha mellora”.
“Por que non se fai o mesmo con outros sectores? Por que se pisa o sector gandeiro?”, pregúntase. Tan só esixen unha decisión o máis urxente posible: “Ou comer ou deixar comer. Tan simple como iso”, lamenta Andrés.
Alta Calidad Alemana Asegurada!
Vista aérea da gandería e do polígono industrial de Los Tánagos
“CUNHA MEDIA DE 40,2 LITROS POR VACA E DÍA E COBRANDO 0,50 EUROS POR CADA LITRO, TEMOS UNHA MARXE ENTRE INGRESO E GASTO DE 12,47 EUROS POR VACA E DÍA”
DISTRIBUCIÓN DO RABAÑO E RACIÓNS
Cun rabaño total de 310 animais e unhas 120 vacas en muxidura, están a producir uns 40,2 litros por vaca e día, con porcentaxes de 3,30 % de graxa e 3,40 % de proteína. “Tendemos máis á proteína que á graxa, porque, valorando o custo e os ingresos que obtemos, nos sae máis rendible”, explica Andrés.
Véndenlle o leite a Nestlé a un prezo de 0,50 euros por litro e esta industria está “a premiar máis a proteína que a graxa, aínda que este ano é verdade que subiu os tramos da graxa e a penalización é grande, pero, malia todo, ségueme a compensar traballar deste xeito, porque a proteína non nos custa nada producila”, engade.
Para lograr estas cifras, as produtoras están a comer unha ración de 26,2 quilos de materia seca con 22,2 kg de silo de millo, 16,4 kg de concentrado, 3,3 kg de palla picada, 2,3 kg de veza picada, 0,45 kg de aceite de soia, 190 gramos de corrector e 100 gramos de metionina.
O custo da ración en relación co litro de leite é de 7,69 euros, un
número que a priori pode parecer alto, pero non o é segundo razoa Andrés: “Cunha media de 40,2 litros por vaca e día e cobrando 0,50 euros por cada litro, temos unha marxe entre ingreso e gasto de 12,47 euros por vaca e día. Se nos centrásemos só no gasto, quitariámoslles ás vacas para comer e iso non se debe facer. Hai que ver canto gastas, pero tamén canto ingresas e así farás as cousas ben”.
Pola súa banda, as vacas secas aliméntanse de silo de millo, silo de avea, palla picada e penso, e as de preparto toman a mesma alimenta-
ción que as secas e engádenlles a maiores o unifeed que sobra das vacas en lactación, “para que vaian tomando contacto coa seguinte ración que lles tocará”, indica o gandeiro.
As vacas de leite e as xatas que nacen ata os catro meses viven nas instalacións propias da gandería, as vacas secas e as próximas ao parto descansan nunha nave alugada a pouca distancia e a recría, desde os catro meses ata que é inseminada e está a 40 días do seu primeiro parto, críase nunha gandería zamorana.
Os irmáns Sañudo Argüelles querían seguir medrando en número de animais, pero a capacidade das súas instalacións e a imposibilidade de realizar calquera obra de mellora, por culpa da situación que viven co polígono industrial, impedían ese obxectivo. “A solución –subliña Andrés– foi alugar unha nave aquí preto e recriar as xatas fóra da explotación”. Xurdiu o contacto cun gandeiro de leite de Zamora que acababa de deixar o seu rabaño e “alí coida das nosas futuras vacas”.
No momento que nace unha xata, danlle moita importancia ao seu encalostrado. “O primeiro que facemos é encalostrar cun mínimo dun 18 % do seu peso corporal e a unha temperatura de entre 40 e 41 graos. Ademais, pómoslles a súa manta chaleco. É esencial”, valora.
Atallaron o problema do estrés por calor colocando ventiladores e sistemas de frío
Os tres irmáns repártense todas as tarefas da gandería
“PRIMAMOS A PREVENCIÓN EN TODO: EN FACER BEN A COMIDA, NOS PROTOCOLOS DE SAÚDE, EN LIMPAR BEN OS PATIOS, EN MANEXAR OS CUBÍCULOS E AS CAMAS”
O terceiro día comezan a tomar leite maternizado cunha achega de calostro ata as dúas semanas de vida e danlles tamén un puñado de flocos de millo para que vaian collendo contacto. “A partir dos 12 días xa os empezan a comer e poñémoslles entre toma e toma un pouco de auga para que vaian bebendo aos poucos. Ás tres ou catro semanas, deixámoslles a auga a libre disposición”, describe Andrés. Rebaixan desde ese momento a achega de calostro e incrementan a dose de leite maternizado. Aos 40 días, engádenlles unha manda dunha mestura de fariña, 60 % de millo e 40 % de cebada, para que vaian afacendo o bandullo e están así, en boxes individuais, ata os 70-85 días que se destetan. Logo, xa en grupos, comen penso, palla e auga ata os catro meses. Na súa seguinte fase, xa en Zamora, a alimentación pasa a ser ata os 12 meses forraxe de avea ou veza –depende das colleitas– coa mesma mestura de fariña a libre disposición. Aos 12 meses trasládanse a outro patio para ver os primeiros celos e pasan a comer unifeed con veza ou avea, penso e palla.
Son inseminadas sobre os 13 meses e medio segundo o seu talle e peso, e volven a Cantabria uns corenta días antes de parir.
Na xestión da recría contan co asesoramento da veterinaria Marta Isabel Vicente; para toda a parte de xenómica, con Javier Rojo; para calidade de leite, con Marta Mantecón; para reprodución, con Manuel Ferreiro e, para diferentes
aspectos da xestión da granxa, con José Manuel Vidal.
PREVENCIÓN, UNHA MÁXIMA NO SEU MANEXO
As instalacións dos irmáns Sañudo Argüelles son antigas, porque “cando se construíron tivémonos que adaptar ao noso orzamento e agora mesmo non podemos seguir investindo aquí cando sabemos que tarde ou cedo nos teremos que ir”, resume Andrés.
Adaptándose ao que teñen, o seu alicerce fundamental é a prevención. Como apunta Andrés, “prevención en todo: en elaborar ben a comida, nos protocolos de saúde dos animais, en limpar ben os patios e en manexar ben os cubículos e as camas”.
As camas son de colchón, o que implica unha limpeza e un desinfectado
maiores. Pasan o cepillo e botan carbonato cálcico mañá e tarde, e desinféctanas unha vez ao día; no verán, dúas. Teñen instalados oito bebedoiros en total, para que os animais accedan facilmente á bebida e non teñan que desprazarse moito pola nave. “Para o seu maior benestar tamén instalamos cepillos rascadores, pois somos conscientes de que o carbonato as irrita bastante”, indica. Outro dos problemas que quixeron atallar nos últimos anos foi o estrés por calor. “O pico que sufrimos en 2022 ensinounos que era necesario buscar unha solución”, recoñece. Tras as baixadas de produción e de fertilidade, e mesmo a perda dalgún exemplar, colocaron varios ventiladores e sistemas de frío, e estanlles funcionando ben.
Fan a desteta nos boxes individuais aos 70-85 días de vida
“O PRIMEIRO QUE FACEMOS É ENCALOSTRAR CUN MÍNIMO DUN 18 % DO SEU PESO CORPORAL E A UNHA TEMPERATURA DE ENTRE 40 E 41 GRAOS. ADEMAIS, POÑÉMOSLLES A SÚA MANTA CHALECO. É ESENCIAL”
Dende cando traballa nesta gandería e en que consiste o seu asesoramento?
Levamos traballando aquí na gandería Hermanos Sañudo Argüelles desde 2019. Empezamos vindo por aquí por temas de prevención e desenvolvemos unha serie de traballos enfocados principalmente neste aspecto e na saúde das xatas.
Monitorizaron o rabaño en 2020, porque sempre lles gustou manter un bo control da saúde das súas vacas, e doulles asesoramento tamén neste aspecto.
Que destacaría do manexo da recría nesta gandería?
Buscamos a prevención desde antes do nacemento, coa vacinación das nais, facemos fincapé co encalostrado, e, desde principios de 2020, empezamos a facer ecografía pulmonar de maneira periódica para detectar animais que estivesen sans á hora da desteta.
“TRABALLAMOS PARA QUE AS XATAS CHEGUEN EN BO ESTADO Á FASE DA DESTETA E QUE POIDAN MARCHAR Á GRANXA DE ZAMORA COAS MELLORES CONDICIÓNS”
Por unha banda, necesitaban conseguir unha boa saúde pulmonar para trasladalas á granxa de recría en Zamora, e, pola outra, querían ser quen de desenvolver todo o potencial que buscan nas xatas coas probas xenómicas.
De que maneira axudan os colares de monitorización?
Estamos monitorizando o tema dos celos e toda a parte de reprodución cos parámetros que achegan os colares en base á ruminación, a actividade e o tempo comendo.
Logo, medimos tamén os aspectos relativos á saúde e, de maneira importante, a saúde posparto.
Por último, os colares achégannos moita información en canto ás rutinas de grupo, datos que axudan á hora de valorar decisións sobre a nutrición, algo que se valora moito nesta gandería. Poñen o foco en que a nutrición sexa estable e en que, coas condicións que teñen das instalacións, haxa unha alimentación o mellor posible. Grazas aos colares, podemos ver se hai certas variacións ou non para tomar decisións dunha maneira anticipada.
Están a tentar mellorar algún aspecto?
A verdade é que na actualidade seguimos centrados na recría, aínda que deixamos de facer, por falta de tempo, a ecografía pulmonar. Aínda así, seguimos traballando para que as xatas cheguen en bo estado á fase da desteta e que se poidan marchar a Zamora nas mellores condicións.
Ademais, estamos a poñer moito empeño en que as vacas estean sas, sobre todo porque as condicións que permiten as súas instalacións non son as máis óptimas para elas. Desta maneira, é moi importante ter as vacas monitorizadas, porque así podemos conseguir unha información obxectiva e fiable da súa comodidade.
As xatas son inseminadas sobre os 13 meses e medio segundo o seu talle e peso, e volven a Cantabria uns corenta días antes de parir
MARTA ISABEL VICENTE Veterinaria e asesora en recría
Cada etapa cuenta
SenseHub® Dairy Youngstock,
Este producto no está diseñado para diagnosticar, tratar, curar o prevenir ninguna enfermedad en los animales. Para diagnosticar, tratar, curar o prevenir enfermedades animales, consulte con su veterinario. La precisión de los datos recogidos y presentados en este producto no tienen como intención compararse con los de dispositivos médicos o cualquier otro dispositivo de medida científico. tu gran aliado en la recría.
Sensehub® Dairy es la solución que puede monitorizar los animales desde que nacen hasta el final del ciclo productivo, ofreciendo información fiable 24/7 para contribuir en la toma de decisiones.
A limpeza dos patios centrais débena realizar a man e na parte do corredor de alimentación contan con arrobadeiras de cable. Todo o xurro recóllese nunha única fosa aberta de 750 m3. Utilízano para fertilizar as súas leiras e tamén as de varios veciños que xestionan granxas de pastoreo.
Moxen as vacas dúas veces ao día, ás seis da mañá e ás cinco e media da tarde, nunha sala 2x8 con praza fixa.
En canto a calidade do leite, están a ter un reconto de células somáticas que se aproxima ás 220.000 céls./ml e están a aplicar o secado selectivo. “Grazas á nosa veterinaria de calidade de leite, Marta Mantecón, démonos de conta de que non todos os secados debían facerse con antibiótico”, lembra. Agora, levan a cabo un seguimento de cada animal, estudan cada caso e, en función dos datos dos últimos tres controis, deciden en función das mamites que se rexistraron e os antibiogramas poñer ou non antibiótico de secado. Por normal xeral, utilizan o tapón e nada máis.
UN RABAÑO
NOVO
A media de número de partos do rabaño é de 2,2 e a porcentaxe de vacas novas, elevada. “Non porque retiremos as vacas nunha carretilla –bromea–, senón porque atopamos unha boa oportunidade para vender vacas e non xovencas, e para nós é un ingreso extra”.
Venden vacas para vida e están moi centrados na xenómica dos seus animais. “Os datos xenómicos que obtemos móstrannos que as xatas son superiores ás vacas e é por iso
INICIARON O SEU TRABALLO COA XENÓMICA HAI CATRO ANOS, PORQUE CONSIDERABAN QUE “SE NON HAI PROGRESO XENÉTICO, NON FACEMOS NADA”
que optamos por descartar os exemplares adultos, que aínda poden facer lactacións, pero non na nosa granxa”, puntualiza.
Andrés considera, ademais, que este xeito de vender animais non só lle achega beneficios, senón que xa é unha cuestión persoal ou case sentimental: “Se che gustan as vacas, ganas máis en todos os sentidos se as vendes a vida”.
Iniciaron o seu traballo coa xenómica hai catro anos, porque consideraban que “se non hai progreso xenético por índices, non facemos nada”.
Centráronse en parámetros coma a vida produtiva, a produción e as calidades para conseguir animais rendibles e apoiáronse nos estudos de xenómica, que lles realizan a todas as cabezas que nacen na explotación.
“Cos resultados, descartamos algunhas xatas que eran negativas e as adultas peores, para quedar cos mellores exemplares”, puntualiza. Apostan sempre pola raza holstein, só teñen tres ou catro exemplares doutras razas destinados a atraer os nenos da casa: “Son coma un xoguete para eles”.
O 90 % do seme utilizado é sexado, porque o seu obxectivo é seguir crecendo, e só utilizan un 10 % de cruzamento con carne naquelas xovencas ou vacas que son repetidoras ou que non queren baixo ningún concepto, polo seu comportamento ou polos seus índices xenéticos.
Finalmente, entre probados e xenómicos non fan distincións, pois seleccionan os touros segundo o custo e a súa posible achega.
Moxen as vacas dúas veces ao día nunha sala 2x8 con praza fixa
Céntranse en parámetros como a vida produtiva, a produción e as calidades para conseguir animais rendibles
CULTIVOS DE MILLO E AVEA
Traballan un total de 46 hectáreas, aínda que só reservan 30 delas aos seus cultivos de millo e avea. As 16 restantes destínanas unicamente a verter xurros e a segar. “O que sacamos destas destinámolo tan só ás camas das xatas e das secas, non lle damos un valor real”, comenta Andrés.
Rotan o millo coa avea para elaborar forraxes para a alimentación do seu gando, o que lles permite non estar todos os días no campo, porque practican un único corte de avea, e, de igual forma, continúan conseguindo materia seca.
“Buscamos fibra dixestible e amidón, non tanto quilos de proteína, porque o podemos suplir con soia; por iso, centrámonos nestes dous cultivos”, admite.
Ademais, a avea facilítalles adiantar tanto a sementeira coma a colleita do millo. “Se o tempo nos deixa, o 15 de maio xa temos o millo fóra e, a finais de agosto, témolo cultivado”. Así, as empresas que as axudan neste tipo de labores están sempre máis dispoñibles e non traballan con tanto apuro, porque o resto dos seus clientes levan outros ritmos.
Outra das vantaxes que salientan da avea é que lles deixa unha marxe para a súa recollida de dúas ou tres semanas, para non depender tanto da climatoloxía. Cando a espiga queda pastosa é que está no seu punto e obteñen “toda a fibra que buscan sen perder nada de azucre”.
UN SECTOR PRIMORDIAL
En canto ao futuro do sector lácteo, Andrés Sañudo cre que volverá ser un alicerce fundamental da estrutura, porque “producimos alimentos esenciais e cada vez hai menos xente disposta a traballar de sol a sol os 365 días do ano”, algo que tamén considera que afecta o prezo do leite, pois foi subindo pouco a pouco nos últimos anos e non baixou “tal e como agardaba a industria, porque cada vez quedamos menos”.
A remuda xeracional é un reto que afecta a todo o sector e, por
“O SECTOR VOLVERÁ SER UN ALICERCE FUNDAMENTAL DA ESTRUTURA, PORQUE PRODUCIMOS ALIMENTOS ESENCIAIS E CADA VEZ HAI MENOS XENTE DISPOSTA A TRABALLAR OS 365 DÍAS DO ANO”
suposto, tamén se vive así en Cantabria. Aínda que os irmáns Sañudo Argüelles teñen fillos e a Andrés gustaríalle que as súas fillas ou sobriños continuasen, pois “é un negocio familiar con futuro, do que se pode vivir con boa xestión e pisando sempre no chan”, tamén asume que “hai condicións que non se lles poden pedir”.
Finalmente, reclama que as condicións de xogo sexan as mesmas para os gandeiros que para as industrias e que “nos deixen vender o noso produto ao xusto prezo”.
Traballan 46 hectáreas, 30 delas para rotación de millo con avea
Reclaman poder vender o seu produto ao xusto prezo
PORQUE NO TODAS
PORQUE NO TODAS
PORQUE NO TODAS
LAS LECHES SON IGUALES
LAS LECHES SON IGUALES
LAS LECHES SON IGUALES
ELITE INSTANT
ELITE INSTANT
ELITE INSTANT
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Selenio orgánico. Su forma natural permite una mejor biodisponibilidad.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.
Camas de produtoras: colchón con carbonato cálcico
Camas da recría: palla
Fosas: unha sen cubrir
Capacidade: 750 m3
REPRODUCIÓN E XENÉTICA
Media de idade na 1.ª inseminación: 13,5 meses
Media de número de partos: 2,2
Parámetros con prioridade: vida produtiva, produción e calidades
CULTIVOS E ALIMENTACIÓN
46 ha
Dous cultivos en rotación: - Millo - Avea
Racións:
- Vacas de produción:22,2 kg de silo de millo, 16,4 kg de concentrado, 3,3 kg de palla picada, 2,3 kg de veza picada, 0,45 kg de aceite de soia, 190 gramos de corrector e 100 gramos de metionina
- Vacas secas: silo de millo, silo de avea, palla picada e penso
VENDA DO LEITE
Nestlé
Prezo do leite: 0,50 cts./l
,
el sistema de Inatega para programar mejor el trabajo de las granjas y aportar calidad de vida a los ganaderos
EXPERIENCIA EN HERMANOS SAÑUDO ARGÜELLES
“Con JOBSYNCH llega el orden a la granja, te simplifica el trabajo y ganas horas de vida”
¿Desde cuándo trabajan con JOBSYNCH? JOBSYNCH fue un sistema que nos presentó José Manuel Vidal, de Inatega. Llegó un día a la granja y nos dijo que íbamos a empezar a trabajar con él, pero sin explicarnos mucho más. Los primeros diez meses, inseminas a los animales y no aprecias ningún cambio, pero, cuando llega el primer lote de paridas es cuando ves que llega el orden a la granja, que te simplifica el trabajo y que ganas descanso.
¿De qué manera les ayuda a organizar las labores diarias?
No tienes que estar todos los días pendiente de las vacas que van a parir, de apartarlas y demás. Así, como sabemos cuándo les va a tocar, las metemos a todas en el mismo patio y ellas están mucho mejor. Nos da tiempo a desinfectar la paridera, porque previamente tuvimos el lote de secado, y, cuando paren, llevas a los terneros a sus sitios. Reduces mucho el trabajo. Estamos muy centrados en la prevención y esto nos ayuda mucho en ese sentido.
¿Cómo es su rutina en cuanto a la reproducción?
Se inseminan cada tres semanas, las vacas entre medias no se tocan y, a futuro, vemos que vamos a tener que irnos a más tiempo, a inseminar cada seis semanas, por nuestro trabajo y porque ellas mismas te lo piden. Contamos con un rebaño joven, con muchas novillas, y esto nos permite flexibilizar la hora de inseminación. Dejamos a las vacas tranquilas, miramos cómo van las lactaciones y las valoramos para incluirlas en el programa reproductivo. En la actualidad, empezamos a inseminar a los 120 días en leche. En cuanto a las vacas de primera lactación, nos olvidamos de ellas y, si la producción es buena, comenzamos a mirarlas a partir de los cinco meses, y no pasa absolutamente nada. No por correr más, preñan mejor. Las inseminamos por la mañana cuando les toca y listo.
Localización: Val de San Vicente (Cantabria)
N.º total de animales: 310
Media de vacas en ordeño: 120
Media de producción: 40,2 l/vaca/día
Número de ordeños: 2
Porcentaje de grasa: 3,30 %
Porcentaje de proteína: 3,40 %
RCS: 220.000 céls./ml
¿Qué beneficios destacaría?
Agrupamos los lotes y nos podemos coordinar mucho mejor con la granja en la que recriamos a nuestras terneras en Zamora. Si te nacen cinco, seis o diez terneras juntas, se van a Zamora juntas y vuelven juntas; se van a comportar mejor en rebaño siempre. Así, hemos ganado en rentabilidad por el tema del transporte.
Luego, para la gestión de la salud también nos ayuda mucho, porque vacunamos por lotes, no de manera individual. No desperdicias dosis y no se queda ninguna sin vacunar, al igual nos pasa con las vacunas de las terneras y el descornado; tenemos todo programado y organizado.
¿Qué les aporta a la hora de alinear la vida familiar y la actividad agraria?
Te deja tiempo libre porque lo tienes todo ordenado. Además, te ahorras un montón de problemas en cuanto a enfermedades y todo junto hace que puedas reducir tus horas de trabajo.
Por otro lado, el trabajo no te quema tanto, porque, cuando no hay problemas, dedicas tu tiempo a la ganadería con más ganas.
¿Recomendaría el sistema JOBSYNCH a otros ganaderos?
Sí. Les diría que JOBSYNCH les ayudará a poner orden en su ganadería y que esto les quitará horas de trabajo y les dará horas de vida.
Ctra. Valdefresno, 2. 24228
Corbillos de la Sobarriba (León) 987 213 172 inatega.com inatega@inatega.com
Andrés Sañudo, uno de los socios de la ganadería
EN VÍDEO
LELY VECTOR (V)
SAT Arenas, un exemplo de como mellorar os datos co Lely Vector
Desde a instalación do Lely Vector en 2020, esta granxa de Cantabria non fixo máis que mellorar os seus datos de produción, reprodución e saúde, grazas tanto a este sistema de alimentación coma aos seus robots de muxido Lely Astronaut A3 Next.
SAT Arenas (Camargo, Cantabria) formouse en 2005 con dúas familias. Comezaron cunha sala de muxido de 5x2 e, en 2010, instalaron dous robots de muxido Lely Astronaut A3 Next, os mesmos que teñen actualmente e cos que conseguiron case dous millóns de litros de leite anuais no último ano. A granxa sufriu varias reformas desde os seus inicios; a máis importante, xunto coa instalación dos robots, foi a ampliación do número de cubículos, ata alcanzar os 122 actuais. Hoxe en día, en SAT Arenas moxen unhas 125 vacas, ás que se suman unhas 12 secas, xa que a recría a teñen externalizada en Rancho Las Nieves, en Zaragoza. Esta granxa cántabra produce 44,5 kg de leite por vaca e por día, uns resultados máis que notables, o que se traduce nunha media de 43,5 litros no tanque de leite. En 2020 apostaron pola alimentación intelixente de Lely co sistema Vector. Eduardo Entrecanales, un dos socios de SAT Arenas, conta como está sendo a súa experiencia co robot de alimentación da firma holandesa, do que destaca, sobre todo, a mellora na calidade de vida tanto dos animais coma dos gandeiros.
Levan máis de cinco anos traballando co Lely Vector. Como está sendo a experiencia?
Creo que máis positiva do que esperabamos. Co tempo analizamos os datos e vimos que a saúde das vacas mellorara moito, o que repercutiu directamente na produción. Ao alimentalas máis veces ao día, comen con maior frecuencia e seleccionan menos a comida, o que reduce a acidez no estómago. Isto tradúcese en menos problemas de saúde e en melloras na fertilidade.
Como notaron a melloría en canto o aforro enerxético?
Respecto do sistema co que contabamos antes, no que utilizabamos un carro mesturador arrastrado, agora aforramos máis de 6.000 litros de gasóleo ao ano. Ademais, temos un contador eléctrico para analizar o consumo do Vector, que é de 30 quilovatios ao día, o que supón un gasto de aproximadamente 3,5 € diarios.
Como influíu o Vector na produción de leite?
En 2019 a nosa produción era de entre 41 e 42 litros de leite entregados por vaca e día. En 2024, a media superou os 43,5 litros. Podemos afirmar que subimos polo menos 1,5 litros. Pero a melloría non só se reflicte na produción diaria, senón tamén nos sólidos. Antes tiñamos un 3,5 % de graxa e un 3,1 % de proteína, e ao peche de 2024 a nosa media foi do 3,83 % de graxa e do 3,37 % de proteína.
A taxa de fertilidade tamén subiu?
Si. Ao mellorar tanto a produción como a saúde, tamén o notamos na fertilidade, que aumentou un 5 %, un dato moi significativo para nós. Agora notamos que as vacas están nun mellor estado xeral.
Reducíronse os problemas de podoloxía?
Si. Ao redor do 50 %. Antes tiñamos entre 30 e 35 coxeiras ao ano, e agora non chegamos a 15. Notámolo moito. Tamén deixamos de ver casos de laminites, o que coincide coa redución da acidez no estómago.
Cantas veces ao día comen as vacas? Depende un pouco da materia seca e do número de animais en muxido, pero neste momento, as vacas en produción comen alimento fresco unhas nove veces ao día, mentres que as vacas secas o fan dúas veces. Aínda así, a máquina segue tendo bastante tempo libre. No noso caso, a eficiencia da alimentación é de 1,64 litros de leite por cada quilo de materia seca consumido.
De que se compón a ración das vacas en produción?
A ración das vacas en lactación consta de 29 quilos de silo de millo, 11 quilos de silo de herba, 1 quilo de palla, 6,5 quilos de concentrado e 300 gramos de correctores. En total, supón algo máis de 47 quilos de alimento por vaca e día, con máis de 21 quilos de materia seca.
A produción, a saúde e a reprodución melloraron, pero que pasa co traballo diario?
Antes, co carro arrastrado, dedicabamos unhas 15 horas semanais a esta tarefa, e agora non chegamos a tres horas á semana. Nós cargamos a cociña tres veces por semana (luns, mér-
cores e venres). Só limpamos o presebe os días que se carga a cociña, e facémolo nuns 45 minutos, polo que reducimos notablemente o número de horas de traballo.
Están contentos coa fiabilidade da máquina?
A máquina é moi fiable. É coma o robot de muxido: pode chamarte a calquera hora, pero a verdade é que o número de chamadas ao ano é practicamente nulo. O índice de avarías é moi baixo e as alarmas críticas non superan as catro ao ano, o que é impresionante para unha máquina que pode traballar as 24 horas do día os 365 días do ano.
Reducíronse os restos de comida?
Si. Agora os restos son ridículos, o único que facemos é varrer un pouco. Antes xerabamos máis de 15 toneladas de desperdicio ao ano, e agora non chegamos nin a 2 toneladas, o que supón un aforro moi importante.
Quéntase a comida na cociña? É unha cuestión de xestión, pero temos comprobado que non hai problema. Cargamos a cociña cada dous ou tres días e, se os silos están ben feitos e conservados, non hai ningún inconveniente coa comida almacenada.
Se quere máis información sobre o Lely Vector, non dubide en contactar co seu Lely Center máis próximo. Os profesionais de Lely farán un estudo sen compromiso e contaranlle os beneficios que esta máquina pode ter dentro da súa explotación.
Prolongación da duración da lactancia: consecuencias para a vaca e o gandeiro
Neste artigo abordo a importancia de prolongar a duración da lactancia nas nosas vacas e enumero algúns dos beneficios que podemos obter con esta estratexia, entre os que salienta a redución da frecuencia de transicións críticas, coma o secado, o parto e o inicio dunha nova lactancia.
Ángel Ávila
Asesor de vacún de leite
Tradicionalmente, aconséllaselles aos gandeiros un intervalo entre partos dun ano desde un punto de vista económico, para lograr un pico anual de produción de leite. Con todo, un intervalo entre partos dun ano implica un evento anual de secado, parto e inicio da lactación, que se asocian cun maior risco de enfermidades e trastornos. Estender deliberadamente a duración da lactación mediante a extensión do período de espera voluntaria (PEV) para a primeira inseminación reduce a frecuencia destes eventos desafiantes. Esta redución na frecuencia de partos pode ser beneficiosa para a saúde e a fertilidade das vacas, pero tamén
pode ser de interese para diminuír o número de xatos excedentes e a man de obra asociada co secado, o parto e os tratamentos de enfermidades.
Unha estratexia personalizada, baseada nas características individuais das vacas, pode ser un enfoque futuro para seleccionar vacas de alta produción con curvas de lactación persistentes para unha lactación prolongada, co fin de limitar o risco de engorde e a redución da produción de leite ao final da lactación, á vez que se beneficie dunha redución dos eventos desafiantes ao redor do parto. Unha consecuencia dun intervalo entre partos dun ano é que as vacas se someten a
un período de transición unha vez ao ano. O período de transición caracterízase por grandes cambios na fisioloxía das vacas, incluíndo o secado, o parto e o inicio da lactación, así como cambios na ración e o manexo. Especialmente o inicio da lactación, cando a vaca está a recuperarse do parto e, ao mesmo tempo, nun estado de balance enerxético negativo, asóciase cun maior risco de trastornos e enfermidades metabólicas (Friggens et al., 2004; Koeck et al., 2012).
A prolongación das lactacións das vacas leiteiras aumentaría os intervalos entre partos e, xa que logo, reduciría a frecuencia dos períodos de
A PROLONGACIÓN DAS LACTANCIAS DAS VACAS LEITEIRAS AUMENTARÍA OS INTERVALOS ENTRE PARTOS E, POLO TANTO, REDUCIRÍA A FRECUENCIA DOS PERÍODOS DE TRANSICIÓN DAS VACAS LEITEIRAS
PRODUCIÓN DE LEITE E PERSISTENCIA DA LACTACIÓN
Fagamos un pouco de resumo:
• Historia: intervalo de partos dun ano.
• Vacas actuais: >11.000 kg e máis de 30 litros ao secado.
• Lactación normal : un parto por ano reduce as células epiteliais mamarias e a preñez temperá causa cambios hormonais e requirimentos de nutrientes polo feto.
• Lactación prolongada: pospor a xestación máis aló dos 200 días mantén o número de células epiteliais mamarias e reduce a demanda de nutrientes polo feto. Con isto lógranse producións por riba dos 20.000 kg de leite nun parto
transición das vacas leiteiras (Bertilsson et al., 1997; Caballero, 2005; Sehested et al., 2019).
Ademais, a prolongación deliberada da lactación, mediante a ampliación do período de espera voluntaria (PEV), pode ser unha estratexia para
pospor a inseminación arti cial (IA) das vacas con fertilidade comprometida ao principio da lactación, para evitar problemas de alta produción de leite no momento do secado e para reducir o excedente de xatos no sector lácteo.
Obxectivos dun produtor de leite
1. Conseguir alta produción vitalicia, independente do sistema produtivo.
2. Medir as producións normalizadas a 305 días non é un bo indicador da rendibilidade.
+2000 ganaderos ya utilizan MS AutoHoofClean
3. Medir a produción por día de vida: produción vitalicia entre os períodos de produción, secado e recría. O ideal é que estea por encima de 20 litros/día.
Como vemos nestes datos (grá ca dta.), unha gandería con 2,7 partos produce 58.000 kg de leite e unha produción por día de vida de 24,4 kg e outra gandería con 5 lactacións (o dobre de lactacións) só ten 9.000 kg máis de leite e 22,5 kg de produción por día de vida.
Como podemos observar na táboa sobre os datos de baixas 2018, as ganderías con medias de lactación menores a 293 días tiveron unha produción vitalicia de 25.000 kg e 3,3 partos. Con todo, as ganderías con máis de 382 días de leite produciron 19.000 kg de leite máis, cos mesmos partos (3,3).
Por que a lactación prolongada?
Actualmente, sobre todo en ganderías con muxido robotizado, atopámonos con:
• Lactacións con menor pendente
• Mellora xenética: análise xenómica das ganderías
• Maior benestar animal
• Nutrición de precisión individual por vaca
O sistema robotizado permítenos fornecer as necesidades dos animais en función do seu nivel de:
• Produción
• Número de lactación (primíparas e multíparas)
• Días desde o parto e pico de produción
• Analizar a actividad da ruminación
• Vixiar a utuación do peso corporal durante toda a lactación
• Monitorizar a relación de graxa e proteína do leite individualizado
• Informes de saúde (acidose, cetose etc.)
VANTAXES DAS LACTACIÓNS
PROLONGADAS
1. Menos días seca
2. Menor número de partos
- Menor man de obra: partos e xatos
- Redución de períodos de transición
3. Redución de reposición-xovencas
4. Redución de partos xemelgos
5. Menor pegada ambiental por litro de leite
6. Mellor fertilidade
7. Resultados económicos
12.5. Mellores ganderías por produción por día de vida
12.5. Mellores ganderías por produción por día de vida
2) Menor número de partos en toda a produción vitalicia, menor asistencia de man de obra e redución de períodos de transición
Un factor importante para estender deliberadamente o PEV e a duración da lactación en vacas leiteiras de alta produción é a redución na frecuencia dos períodos de transición por vaca e por rabaño, con posibles efectos bene ciosos para a saúde e o benestar das vacas (Knight et al., 2005).
Especialmente o inicio da lactación, cando a vaca está a recuperarse do parto e nun estado de balance enerxético negativo, asóciase cun maior risco de trastornos e enfermidades metabólicas (Friggens et al., 2004; Koeck et al., 2012). Como consecuencia, tanto a incidencia de doenzas coma o risco de sacri cio son máis altos ao principio da lactación (Ingvartsen, 2006; Pinedo et al., 2014).
Unha lactación prolongada reduce a frecuencia dos períodos de transición e os cambios de ración e grupo asociados, diminuíndo o risco anual de enfermidades e sacri cios, o que podería mellorar a saúde, o benestar e a vida produtiva das vacas leiteiras.
3) Redución de reposición de xovencas O número de xatas leiteiras tamén pode reducirse estendendo as lactacións a través dun período de espera voluntario máis longo para a primeira inseminación. As lactacións prolongadas reducirán o número de xatos nados por vaca por ano e diminuirán a frecuencia dos períodos de risco de transición (Lehmann et al., 2019).
4) Redución de partos xemelgos
Segundo un recente estudo conducido por Milo Wiltbank, especialista en reprodución da Universidade de Wisconsin, e os seus colegas, as vacas que producen 50 kg ou máis de leite ao día durante a ovulación son
Con que frecuencia ocorren as ovulacións múltiples?
máis propensas a presentar múltiples ovulacións, mentres que as que producen menos de 40 kg son signi cativamente menos propensas ás ovulacións múltiples. Tal e como se amosa no grá co superior, só unha pequena parte desas vacas de baixa produción tiveron ovulacións múltiples.
O nivel de alimentación no momento da ovulación pode ser clave para entender as ovulacións múltiples. A hipótese na que se está a
traballar parte da base contrastada de que as vacas de alta produción son as que presentan maiores inxestións de alimento, o cal provoca un maior uxo de sangue desde o tracto intestinal ata o fígado. Isto, á súa vez, aumenta o metabolismo hepático de hormonas esteroides, entre elas as reprodutivas. Este consumo metabólico de hormonas reprodutivas parece ser o que provoca as múltiples ovulacións.
Fonte: Universidade de Wisconsin
LIDERANDO UNA
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
GANADERÍA MÁS SOSTENIBLE
La metionina y la lisina son los dos aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes.
Los beneficios de la metionina y la lisina son bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción.
KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM.
REPRODUCIÓN
5) Menor pegada ambiental por litro de leite
Demostrouse que o aumento da vida útil produtiva reduce o impacto ambiental da produción láctea. Por exemplo, Knapp et al. (2014) ) mostraron que as xovencas de reemprazo contribúen entre o 20 % e o 33 % das emisións de metano entérico de todo o rabaño, cunha contribución decreciente para a idade máis temperá no primeiro parto e unha vida útil produtiva máis longa. Un rabaño cunha alta proporción de animais novos (xovencas) emite máis metano e excreta máis fósforo no medio ambiente por unidade de leite, en comparación cun rabaño cunha maior proporción de vacas multíparas.
6) Mellora da fertilidade
As vacas cun PEV estendido tiveron taxas de concepción máis altas na primeira IA e menos días abertos despois do nal do PEV. Un estudo que analizou o éxito de 51.528 primeiras inseminacións atopou que a taxa de concepción na primeira IA aumentou coas semanas en leite e foi un 6 % menor cando as vacas foron inseminadas antes do pico de produción de leite (Inchaisri et al., 2011). Isto podería explicar os achados de Niozas et al. (2019a), onde a taxa de concepción na primeira IA foi menor para as vacas cun PEV de 40 días (37 %) que para as vacas cun PEV de 120 días (49 %) ou 180 días (50 %).
As vacas, despois dos cinco meses do parto, están en mellor condición corporal para conseguir a xestación que as que están en pico de produción, as cales presentan un balance enerxético negativo e baixa condición corporal. En vacas de carne a mellor fertilidade obtense cando a vaca desteta o xato.
7) Resultados económicos Algúns estudos investigaron o efecto dun PEV (período de espera voluntario) deliberadamente estendido sobre o resultado económico (van Amburgh et al., 1997; Arbel et al., 2001; Stangaferro et al., 2018a; Burgers et al., 2022). Nun estudo, no que só se incluíron vacas de alta produción, o rendemento neto anual aumentou en 69 euros para as vacas primíparas cando a súa PEV se estendeu de 90 a 150 días, e aumentou en 40,40 euros
Intervalo previsto entre partos
Intervalo real entre partos
días
Intervalo entre parto e primeiro celo do sistema - 85 días
Intervalo entre parto e primeira IA
Intervalo entre parto e concepción
días
días
días Taxa de concepción en primeiro servizo
% 30 %
Número de inseminacións por concepción
para as vacas multíparas cando a súa PEV se estendeu de 60 a 120 días (Arbel et al., 2001). Nunha granxa de 200 vacas, isto supón aproximadamente uns ingresos extra calculando un 35 % de primeiras lactacións de 10.500 euros/ano, sen sumar o menor número de períodos secos e patoloxías posparto.
EXEMPLOS PRÁCTICOS DE DÚAS GRANXAS
A continuación, preséntanse os datos individuais e do conxunto de dúas ganderías nas que aplicamos a prolongación das lactacións.
Como se observa nesta análise (grá cas nas páxinas seguintes), a gandería coas mesmas lactacións desde 2015 ten unha produción vitalicia de 20.000 kg máis e unha suma de sólidos do dobre e ano máis de vida dos animais. A produción por día de vida pasou de 15 kg a 21,3 kg. A vaca insemina por primeira vez aos 224 días de leite e preñando á segunda inseminación, cunha produción vitalicia de 119.000 kg
sen nalizar a 5.ª lactación.
CONCLUSIÓNS
A prolongación da duración da lactación reduce a frecuencia de transicións críticas, coma o secado, o parto e o inicio dunha nova lactación, tanto para as vacas individuais coma para o rabaño.
Esta redución da frecuencia das transicións pode ser bene ciosa para a saúde e a fertilidade das vacas, pero tamén pode ser de interese para reducir a cantidade de xatos excedentes e a man de obra asociada co secado, o parto e os tratamentos de enfermidades.
Cunha estratexia deste tipo, a gandería de vacún leiteiro pode bene ciarse dunha redución das transicións difíciles, como o parto, e das curvas de lactación persistentes das vacas leiteiras de alta produción, ao tempo que se limita o risco de engorde e de redución da produción de leite ao nal da lactación.
Datos reprodutivos de dúas ganderías
Gandería con lactacións prolongadas
Gandería con lactacións tradicionais
REPRODUCIÓN
Gandería 1
Gandería con tres robots de muxidura en tráfico libre cunha produción media de 48-50 kg e 3,8 graxa e 3,3 proteína
Período
Curva de lactancia
Días en lactancia: 496 (5.ª lactancia)
Inseminación
Localización: granxa Estado de reprodución: queda aberto
Ingresos por leite e custo total da alimentación
Custe de alimentación Ingresos por leite
Días en lactancia: 329 (4.ª lactancia)
Localización: localización 103
Estado de reprodución: preñada (90)
Data de secado prevista: 28/08/2023
Predición de ingresos por leite/ Predición de custo de alimentación
Curva de lactancia
Sen inseminar
Días en lactancia: 263 (2.ª lactancia) Ubicación: granxa Estado de reprodución: sen inseminar
Datos reprodutivos do ano 2022 da gandería con respecto da media da provincia (Africor Lugo)
Gandería 2
Gandería con tráfico dirixido cunha
Datos reprodutivos 2024
Nutrición de precisión en granjas con robot de ordeño
Manuel Rondón
Responsable técnico de vacuno lechero en Nutreco Animal Nutrition Iberia
Aunque la nutrición de precisión no es nueva en vacas lecheras, ha ganado relevancia con la introducción de los robots de ordeño en 1992. En estos sistemas, se adapta la alimentación a las necesidades individuales de cada vaca, de forma que se asegura que reciba los nutrientes adecuados según su nivel de ingesta y requerimientos. Esto permite ajustar la frecuencia de ordeño y optimizar la alimentación según las necesidades específicas de cada animal, lo que mejora la eficiencia alimentaria y productiva.
En el ordeño robotizado, la nutrición de precisión persigue dos objetivos principales: cubrir los requerimientos de la vaca para producción, salud y reproducción, y estimular su acceso al robot de ordeño.
Para ello, se suministran nutrientes en el robot mediante pellets , ajustando la cantidad según la producción y los días en leche. En algunos casos, se utilizan pellets adicionales como el Novalac Start Impulse , diseñados para vacas y novillas en el inicio de la lactación, con el fin de “impulsar” la producción de leche al inicio de la lactación y reducir el riesgo de enfermedades. El resto de los nutrientes se proporcionan a través de una ración mezclada parcial (PMR) en el comedero.
Las granjas con más de un rechazo/vaca, indica que las vacas se mueven por el establo, dando al robot más oportunidades para ordeñarlas y facilitando el flujo de animales. Pueden tener permisos de ordeños menos restricti-
vos, resultando en más ordeños, mostrando un equilibrio entre el PMR y el pellet del robot. La mayoría de las granjas buscan minimizar la cantidad de pellets y maximizar la del PMR, dado que alimentar con forraje es más económico. Cuanto más homogéneo sea el grupo de vacas, más eficiente será el ajuste de su dieta con PMR. Sin embargo, las vacas de alta producción necesitan más concentrado que las de menor producción, por lo que requieren un pellet con mayor densidad nutricional.
La interacción entre el pellet suministrado en el robot y la densidad energética y/o la digestibilidad de nutrientes del PMR influye en la saciedad de las vacas: reduce su motivación para visitar el robot de ordeño y aumenta los retrasos. Este problema representa una de las principales frustraciones para los ganaderos con sistemas robotizados y para los nutrólogos, ya que disminuye la frecuencia de ordeño y, en consecuencia, la producción de leche.
ESTRATEGIAS DE MANEJO
• Separar novillas primerizas de vacas multíparas en granjas con más de un robot permite ajustar mejor el PMR a las necesidades de cada grupo. Grupos uniformes facilitan este ajuste y optimizan la alimentación. El orden social influye en las visitas al robot, ya que vacas menos dominantes y recién paridas suelen acudir con menor frecuencia. Factores como el tipo de tráfico, pasillos estrechos o ciegos y hacinamiento superior al 110 %, agravan este problema.
• Minimizar el tiempo que las vacas permanecen de pie. Establos con camas adecuadas disminuyen las lesiones en los corvejones, lo que favorece la movilidad y aumenta las visitas al robot. La principal razón por la que las vacas evitan el ordeño robotizado es la movilidad reducida causada por problemas en las patas. La prevención de la cojera es clave en sistemas robotizados, ya que vacas cojas requieren intervención manual para ser ordeñadas, presentan más ordeños involuntarios y producen menos leche debido a una menor ingesta alimentaria. Un incremento del 5 % en la cojera clínica reduce la producción en 1 kg por vaca al día.
• La frecuencia de ordeño está relacionada con la distribución del PMR. En granjas con tráfico libre, las vacas responden con más visitas al robot tras el reparto del PMR. Estimular una alimentación uniforme durante el día evita aglomeraciones en el robot y optimiza su eficiencia. Es esencial garantizar la disponibilidad continua de alimento apetecible y empujarlo al menos seis veces al día, tanto de día como de noche.
La falta de PMR en ciertos momentos del día provoca que más vacas se sincronicen en su comportamiento, algo que genera aglomeraciones en el robot, menor número de visitas y mayor variabilidad en los intervalos de ordeño. Para evitarlo, se recomienda suministrar el PMR para unas sobras del 2 al 5 % con dos repartos al día en lugar de uno, lo que incrementa el tiempo de alimentación en 10 a 14 min más por día; esto favorece un acceso equitativo al PMR, una mejor salud ruminal, una disminución del sorting y una reducción del riesgo de acidosis.
Si se opta por un solo reparto de PMR diario, es preferible hacerlo por la tarde/noche, lo que permite que las vacas accedan al alimento durante la noche y las primeras horas de la mañana, cuando muchas de las de alta producción y las menos dominantes van a ordeñarse. Es más fácil monitorear el comedero durante el día cuando hay personas alrededor para verificar.
NUTRICIÓN DE PRECISIÓN
• La producción promedio del grupo determina la densidad nutricional del PMR. Generalmente, se recomienda que el PMR cubra el 80 % de la producción promedio del grupo, ajustándolo para que cubra un 20 % menos de leche que el promedio del rebaño. Es necesario ajustar el nivel de energía del PMR en función de los rechazos, los pasos por puerta y las visitas al robot.
Si la frecuencia de ordeño es baja y los rechazos son inferiores a 1 por vaca al día, conviene reducir la energía del PMR y aumentar el suministro de pellets en el robot, mediante la modificación de las tablas de alimentación. En cambio, si la frecuencia de ordeño es baja y los rechazos superan 1,5 por vaca al día, indica que las vacas se mueven por la granja, por lo que es necesario ajustar los permisos de ordeño para permitir que más animales sean ordeñados.
• El suministro de pellet en el robot es la estrategia más efectiva para atraer vacas al ordeño y reducir los rechazos. Dado que el deseo natural de las vacas por ser ordeñadas no es suficiente para garantizar una frecuencia de visita óptima, los pellets funcionan como recompensa. Sin embargo, para que esta estrategia sea efectiva, es fundamental que el pellet tenga buena palatabilidad y alta durabilidad.
La composición nutricional de este, la durabilidad y la palatabilidad de los ingredientes utilizados condicionan la ingesta y la regularidad de las visitas al robot. Factores como los ingredientes, los saborizantes y los aromas afectan su palatabilidad. Se considera que los minerales y vitaminas en el pellet del robot reducen su aceptación, por lo que se recomienda suministrarlos a través del PMR.
Sin embargo, a medida que aumenta la producción de leche, también crece la cantidad de pellet asignado en el robot, lo que puede limitar la ingesta de minerales y vitaminas. Además, la sustitución del PMR por el pellet es variable y difícil de predecir. Algunos estudios indican que, por cada unidad de aumento en la ingesta de pellet en el robot, el consumo de PMR se reduce en 1,15 kg.
La calidad del pellet depende también de su durabilidad. Un pellet con alta dureza favorece más visitas voluntarias y mayor producción de leche, mientras que un exceso de finos o un tamaño de molienda inconsistente dificulta la calibración en el robot.
• Es esencial controlar la variabilidad de la materia seca (MS) en los forrajes del PMR. Cambios en el contenido de humedad de los ensilados afectan negativamente la ingesta de materia seca y la producción de leche. Variaciones en la MS alteran la composición nutricional del PMR, lo que genera dietas desequilibradas. Para evitarlo, se recomienda analizar semanalmente la MS del PMR y los forrajes, permitiendo un ajuste adecuado de la ración.
Aplicar la nutrición de precisión en la práctica resulta complejo. Nanta cuenta con el programa BESTMIX 4, diseñado para determinar las necesidades nutricionales de vacas en robots de ordeño. Este software emplea el concepto de energía dinámica para calcular con precisión los requerimientos de cada vaca y optimizar su producción.
Además, disponen de un equipo técnico especializado en granjas con robots de ordeño, con amplia experiencia en manejo y alimentación que brinda consultoría integral.
A través del modelo Nanta Dairy Robot, los ganaderos reciben apoyo para configurar sus robots de ordeño de manera eficiente, sin importar la marca o el modelo, maximizando así la rentabilidad de sus granjas.
O
ventilador
máis barato non sempre é o máis rendible
A partir dun caso práctico, neste artigo demostro a importancia de estudar ben a compra dos ventiladores para a refrixeración da nosa granxa, pois, ademais do factor económico, hai que ter en conta outros aspectos, coma son a intensidade e a eficiencia enerxética do motor, co fin de garantir a súa rendibilidade a longo prazo.
Israel Flamenbaum
Ph.D. Cow Cooling Solutions Ltd, Israel
Decidín escribir este artigo a raíz dun caso concreto, no que me pediron que dese a miña opinión sobre a compra de ventiladores para refrixerar as vacas ao longo da liña de alimentación dunha determinada explotación leiteira. Este sitio tiña 240 metros de longo e utilizábase para alimentar (e refrixerar) 320 vacas.
O propietario da explotación leiteira tiña dúas propostas para instalar ventiladores na zona de alimentación e combinalos con aspersores. O primeiro ventilador tiña un diámetro de 50” cun motor de 1,5 hp e
transmisión por correa, cun consumo de enerxía de 1,1 kWh. Para lograr a velocidade de vento desexada de 3 metros por segundo, os ventiladores debían instalarse a 9 metros de distancia. O prezo deste ventilador era de 500 dólares. O segundo ventilador tiña un diámetro de 63”, cun motor de 1 hp e operación directa do motor, cun consumo de enerxía de 0,75 kWh e recomendacións de instalación a unha distancia de 12 metros entre un ventilador e outro para lograr a velocidade de vento desexada. O prezo deste ventilador era de 1.200 dólares.
A gran diferenza de prezo entre os dous ventiladores levou o dono da granxa a preferir comprar os ventiladores máis económicos. Porén, para ventilar o presebe con estes, requírense 27 ventiladores, e a un prezo de 500 dólares por ventilador, isto supón un investimento de 13.500 dólares. Escoller os ventiladores máis caros requiriría a compra de só 20 ventiladores, pero o investimento ascendería a 24.000 dólares. Unha diferenza de 10.500 dólares é significativa e o propietario da granxa tiña moitas outras necesidades nas que podería empregar esa cantidade de diñeiro.
A PARTIR DO TERCEIRO ANO E ATA O FINAL DOS SETE ANOS, A TENDENCIA INVÉRTESE E O CARO CONVÉRTESE EN MÁIS BARATO
Táboa 1. Comparación entre tipos de ventiladores
Antes de tomar unha decisión final, o propietario da granxa decidiu consultarme sobre o asunto. Expliqueille que, efectivamente, a diferenza no investimento é grande, pero a decisión debe tomarse só despois de calcular o custo total da refrixeración, que inclúe, por unha banda, o custo do investimento no equipamento de refrixeración (neste caso, os ventiladores), pero tamén o custo de funcionamento do equipo ao longo do tempo. Ás veces, hai sorpresas –díxenlle– e puxémonos a calculalo xuntos.
Na primeira etapa, definimos a duración da operación de refrixeración na granxa, que é de 180 días ao ano. Na segunda etapa, calculamos a duración do funcionamento dos ventiladores na zona do pesebre ao longo do día, que foi de 10 horas. Polo tanto, cada ventilador funciona 1.800 horas ao ano. A continuación, calculamos o consumo eléctrico para arrefriar as vacas ao longo do presebe durante o
primeiro ano de funcionamento e, posteriormente, para cada un dos seis anos seguintes (estimando sete anos de vida útil do ventilador). Os resultados da comparación preséntanse na táboa 1.
Desta táboa despréndese que, malia o baixo prezo do ventilador, o máis importante é a súa intensidade de ventilación (distancia entre ventiladores), así como a eficiencia enerxética do motor (consumo eléctrico por hora de funcionamento). No noso caso, os ventiladores máis caros tiñan maior potencia de ventilación, o que nos permitiu conseguir a velocidade de vento desexada con menos ventiladores e motores máis eficientes (operación directa fronte a funcionamento por correa), obtendo así o mesmo resultado pero gastando menos electricidade.
Á hora de facer o cálculo, este debe realizarse en función do número de anos nos que o ventilador estará en funcionamento.
Se comparásemos o resultado ao final do primeiro e segundo ano, veriamos unha vantaxe para os ventiladores máis baratos, xa que o seu prezo como parte do gasto total era relativamente grande. A partir do terceiro ano e ata o final dos sete anos, a tendencia invértese e o caro convértese en máis barato. Daquela, o ventilador máis barato non sempre é o máis viable economicamente.
Medidas de prevención contra a dermatite, tema central das Xornadas I-SAP 2025
Os días 27 e 28 de febreiro e o 1 de marzo, Conafe e a APPB celebraron na provincia de Lugo as Xornadas I-SAP 2025, onde se levaron a cabo a XIII Unificación de Criterios entre Podólogos do Programa Conafe I-SAP e o X Curso de Podoloxía Bovina, que nesta edición se centrou nas medidas de control e prevención que se deben ter en conta para controlar a dermatite nos pezuños do noso rabaño.
As Xornadas, que foron acollidas pola gandería galega Prolesa SAT 1222 Xuga (Sarria), reuniron máis de setenta especialistas chegados de diferentes comunidades, así como doutros países, como Inglaterra e Italia.
O podólogo bovino Manuel Vidal (Seragro) foi o primeiro en intervir cunha charla dedicada ao “Control e prevención da dermatite”.
Vidal explicou todos os pasos que se deben seguir para un bo control e prevención desta doenza, analizando todas as partes que in úen: rutina e colocación de baños, limpeza, desactivación por parte do podólogo, xovencas e secas, e novas incorporacións á granxa.
O segundo relatorio sobre dermatite foi impartido por Arturo Gómez (Zinpro), recoñecido especialista, quen mostrou como se comporta a dermatite nos animais e como axudar a combatela mediante a alimentación e a importancia dos minerais, así como a súa cantidade e calidade.
A seguir, foi a quenda de Santiago Cárrega, de Schippers, unha das empresas patrocinadoras das Xornadas, que presentou o estudo titulado “AutoHoofClean: innovación no coidado de pezuños. Resultados 2024”, a partir da observación do pediluvio de colchón dunha granxa utilizado para combater a dermatite. En SAT Prolesa tamén se iniciou unha investigación con este colchón para facer
coincidir co I-SAP; para a súa exposición, Cárrega apoiouse na proxección de diversas imaxes e, esa tarde, nos obradoiros, os alumnos puideron comprobar in situ o uso deste método de baño no propio poldro e continuar vendo os resultados.
José María García Nieto Presidente da APPB
De esq. a dta. Santiago Cárrega, Manuel Gómez, Arturo Vidal, José María García, Marc Pineda, Laura Randal e Sofía Alday
A Cárrega seguíronlle José Luis Tejeda (Conafe), quen mostrou o “Programa DATPAT: claves para principiantes”, mentres que Sofía Alday deu a coñecer os resultados do proxecto GO_AMSOS 360.
Pola súa parte, Laura Randall (Universidade de Nottingham), directora do programa RoMs, enumerou algúns datos do Reino Unido, como os valoran e manexan, e resaltou a importancia dunha detección temperá das coxeiras, e Marc Pineda, responsable e director do sistema GT-FEPYBA, ofreceulles aos asistentes o estado actual de La guía del podólogo, o novo manual de lesións publicado polo grupo.
O futuro da podoloxía bovina foi o tema da mesa redonda que pechou a mañá desta xornada, moderada polo presidente da APPB, José María García, na que participaron Arturo Gómez, Laura Randall, Marc Pineda e Manuel Vidal.
OBRADOIROS E EXPOSICIÓNS
Na sesión vespertina, ademais dos tres obradoiros previstos, os asistentes puideron achegarse a ver as mostras dos diferentes produtos especializados en podoloxía dalgúns dos colaboradores: Schippers, Almarco Spaer, Anka e Hoof Count.
“Día a día co podólogo” foi o tema do primeiro obradoiro, que conduciron Luis Mariñelarena e Javier Sáez , os cales mostraron casos de podoloxía, as distintas formas de traballar en granxa, así como diversos casos prácticos. Esta primeira presentación suscitou un interesante debate entre os participantes.
Como vén sendo habitual, Arturo Gómez sorprendeu cun novo obradoiro que puxo o foco na “Vista de treponema con microscopio e tinguidura. Medición do grosor da sola”. Este experto en podoloxía ensinou as treponemas da dermatite a través do microscopio e explicou como actúan. Así mesmo, o equipo tivo a ocasión de aprender como medir de forma moi aproximada o grosor da sola. Tras o recorte dunha pata de matadoiro, cun dinamómetro, un aparato que mide a presión que se exerce, tamén se puido medir o grosor e saber canto se debe recortar sen excederse.
Na terceira estación, Cárrega deu a coñecer de forma práctica o “Estudo Schippers (pediluvio de colchóns)”,
unha avaliación que foi realizada en granxa durante tres meses, período no que se observou o estado das dermatites que tiñan as vacas antes de comezar co protocolo do colchón Schippers. Ceryl de Veer explicou o seu funcionamento e Roger Bellet xo o mesmo coa bañeira automática Hoof Count.
Pola súa parte, Alberto Martínez, coa axuda da súa sobriña Sandra (Almarco Spaer), tamén mostrou os seus produtos.
O último día, sábado 1 de marzo, os grupos distribuíronse en catro estacións: dúas de recorte funcional (recorte Iberian Balanced Method), onde os formadores daban as directrices para este e os participantes practicárono; na terceira, da man de Arturo Gómez, avaliáronse lesións complicadas, e na cuarta, dirixida por Marc Pineda, traballouse a identi cación de lesións despois do recorte.
Manuel Vidal
Santiago Cárrega
Sofía Alday
Marc Pineda
José Tuis Tejeda
Arturo Gómez
Na mesa de debate participaron Laura Randall, Arturo Gómez, Manuel Vidal e Marc Pineda
Finalmente, Laura Randall cativou o alumnado co seu obradoiro sobre manexo, dedicado ao comportamento das vacas. A través dun estudo orixinado na Universidade de Nottingham, que se está a levar a cabo en vinte ganderías do Reino Unido, Randall instalou unha cámara na granxa e, posteriormente, no obradoiro proxectou o vídeo co n de analizar diversos aspectos captados pola cámara en relación ao comportamento dos animais. Co tradicional xantar, o Curso I-SAP 2025 chegou ao remate, pensando xa na vindeira edición, con máis e mellor contido.
Grazas a todos os participantes e ata o ano que vén!
AGRADECEMENTOS
Agradecemos enormemente a boa acollida que tivemos por parte de SAT Ganadería Prolesa, e aos colaboradores e patrocinadores: Schippers, Almarco Spaer, Zinpro, Anka, Insprovet, Hoof Count, Rodagri, Intracare e MSD.
RENOVACIÓN DA XUNTA DIRECTIVA DA APPB
No transcurso das Xornadas, levouse a cabo a asemblea xeral da APPB, na que este ano tocou renovar a xunta directiva, que quedou constituída do seguinte xeito:
Valle de FORNELA 26 -24009 LEÓN (España) (+34) 639 832 547 (Óscar R. Fuentevilla)
PEDINI 5/4
ADELA MARTÍNEZ, INVESTIGADORA EN PASTOS E FORRAXES
"Conseguir que os profesionais do sector me transmitisen as súas inquedanzas foi un dos meus grandes retos laborais"
Case corenta anos formou parte do Serida Adela Martínez, con quen conversamos sobre o labor realizado neste centro, así coma sobre a importancia de darlles continuidade os ensaios de variedades de millo. Neste senso, apunta a unha preocupación principal: a falta de novos investigadores a quen trasladar tanto o coñecemento coma as responsabilidades do equipo que estivo ao fronte deste traballo nas últimas décadas.
Conta Adela Martínez que iniciou a súa carreira en investigación de pastos e forraxes case por casualidade. "Presenteime a unha praza no daquela Centro de Experimentación Agraria, actual Serida, sen saber moi ben a que me ía dedicar, pero tiven a grandísima sorte de dar cuns profesionais que me orientaron no camiño da nutrición animal". Esa oportunidade levouna a especializarse na investigación de pastos e forraxes, un campo no que traballou
durante 38 anos e no que é, a día de hoxe, unha referente.
Precisamente o recoñecemento ao seu labor é, para ela, unha das maiores recompensas. "Atoparme con xente que coñece o meu traballo, que sabe o que fixen, desde os meus primeiros anos investigando ensilados de herba e aditivos ata a avaliación de variedades de millo, é unha verdadeira satisfacción".
Sen dúbida, ao longo da súa traxectoria enfrontouse a numerosos
retos, especialmente ao proceder dun ámbito alleo ao sector agroalimentario, pero explica que "sempre os afrontei con entusiasmo e sempre me apaixonou o meu traballo. Cando tes esas dúas cousas, creo que non hai reto que se che poña por diante que non poidas superar; es capaz de salvar todos os obstáculos".
Botando a vista atrás, atopa evidente que o enfoque da investigación en forraxes experimentou unha profunda evolución nas últimas décadas,
En Vaca.tv
“ATOPARME CON XENTE QUE COÑECE O MEU TRABALLO, QUE SABE O QUE FIXEN, DESDE OS MEUS PRIMEIROS ANOS INVESTIGANDO ENSILADOS DE HERBA E ADITIVOS ATA A AVALIACIÓN DE VARIEDADES DE MILLO, É UNHA VERDADEIRA SATISFACCIÓN”
e evoca os seus inicios na conservación de forraxes e os ensaios con aditivos para mellorar os ensilados, que daquela presentaban problemas de fermentación nas ganderías. "Iso está totalmente superado na actualidade, pero xurdiron novos retos, que foron da man de como evolucionou a política agraria europea". Neste sentido, destaca o cambio de enfoque desde a intensificación da produción de forraxes nos anos 80 ata a actual aposta pola sostibilidade e a economía circular, liñas prioritarias ultimamente.
O LABOR NO SERIDA
Martínez desenvolveu a maior parte da súa carreira profesional no Departamento de Nutrición, Pastos e Forraxes do Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida), un centro que xa na súa creación naceu cunha liña de investigación orientada cara á produción de leite baseada en pasto. "Entón parecía lóxico que xurdise unha vía de traballo centrada en pastos e aí foi onde empecei eu a miña traxectoria", lembra. O seu labor enfocouse na produción de pastos, na busca de máximos rendementos e calidades, sempre co apoio de analíticas de laboratorio. Co tempo, a incorporación do millo forraxeiro na alimentación do gando volveuse imprescindible debido aos crecentes requirimentos nutricionais. "Ao final, o que buscamos coas nosas investigacións é mellorar a rendibilidade das explotacións en base a ter unha alimentación moi medida, moi calculada".
O millo forraxeiro converteuse nun elemento clave na alimentación do vacún de leite na cornixa cantábrica. "Temos certas facilidades para o seu cultivo, porque producimos millo sen rega en moi curto espazo de tempo e cuns rendementos moi elevados", destaca, ao tempo que sinala que a súa importancia na alimentación animal cobrou maior relevancia cando se pasou da alimentación disociada ao sistema unifeed. "Desde ese momento, o ensilado de millo converteuse nunha peza fundamental nos rendementos leiteiros", afirma, ao tempo que pon o foco na importancia dunha correcta selección de variedades adaptadas á zona, ao tipo de rabaño e aos obxectivos produtivos.
O Serida é o único centro de investigación agraria en Asturias e, ao ser unha comunidade uniprovincial, o seu impacto está directamente ligado ao desenvolvemento do sector na rexión. En relación coa súa contribución nestes anos, Martínez expón que "é moi difícil chegar á xente do sector, dígovolo. Moitas veces facemos esforzos titánicos e desde fóra non se sabe o que estamos a realizar". Por iso, lograr que estes se impliquen e comuniquen as súas necesidades foi, para esta investigadora, outro dos principais desafíos da súa carreira. "Chegar á xente, conseguir que os profesionais do sector me transmitisen as súas inquedanzas e
que é o que esperaban de min, foi un dos meus grandes retos laborais".
A evolución do Serida, desde os seus inicios como centro de experimentación agraria ata a súa consolidación como centro de investigación, foi notable. Creouse en 1985, á par que as comunidades autónomas, e nos seus inicios apenas contaba cuns poucos investigadores, pero co tempo creceu e abríronse novas liñas de investigación. "Hoxe é un centro que xa compite a nivel europeo con outras institucións, con fontes de financiamento de proxectos europeos etc.", celebra.
Porén, tamén se mostra crítica coa falta de remuda xeracional. "A excesiva burocracia é un dos grandes problemas que temos á hora de garantir unha transferencia axeitada de coñecemento e responsabilidades". Na súa opinión, existe "pouca visión de futuro". Lembra que cando se incorporou, en 1986, a maioría dos seus compañeiros eran novos. "Toda esa xente que traballaba cando eu empecei xa se xubilou. Quedamos dous ou tres de todo aquel bloque, e non houbo un recambio xeracional significativo". Ademais, observa que os novos investigadores adoitan incorporarse a liñas máis atractivas e con maior capacidade para captar recursos financeiros, o que dificulta o fortalecemento das áreas tradicionais do centro.
Martínez durante a súa intervención na Xornada Africor Lugo-Vaca Pinta 2025
A UTILIDADE DOS ENSAIOS OFICIAIS
Os ensaios oficiais son unha ferramenta clave para que os gandeiros poidan seleccionar variedades adaptadas ás súas condicións particulares. "Asturias é unha única provincia, pero hai unha gran diversidade altitudinalmente, de solos, de climatoloxía... Entón, unha única variedade non se adapta a todos os condicionantes nin ás características de todos os rabaños", sinala. Dispoñer de información actualizada sobre as variedades dispoñibles no mercado é fundamental para optimizar os rendementos e pautar unha alimentación eficiente nas explotacións.
No ámbito da produción leiteira, pódense adoptar distintas orientacións: intensiva, semiextensiva, ecolóxica... Nos sistemas intensivos, con vacas de alta produción, os requirimentos nutricionais e sanitarios son especialmente esixentes. "Precísase un asesoramento a pé de explotación moi importante, cun bo nutrólogo que paute racións moi medidas", explica esta investigadora. "Se collemos os gastos dunha explotación e quitamos a amortización, o 80 % vaise en alimentación", expón, polo que considera crucial axustala para garantir a rendibilidade: "Todo o que lles dás de máis é diñeiro perdido, pero o que lles dás de menos tamén o é. A clave está en buscar a eficiencia".
Recalca, así mesmo, o papel complementario dos ensaios oficiais respecto aos que realizan as marcas comerciais. "Sempre considerei as distintas casas de sementes coma aliados", afirma. Desde que asumiu a responsabilidade dos ensaios de millo en 2013, e ata que finalizou a súa etapa no Serida, mantivo unha relación dinámica con estas empresas para coñecer as súas necesidades e asegurar que os informes xerados lles resulten útiles. "Somos totalmente neutrais. Facemos unha avaliación das variedades que para nós son anónimas, completamente. Detrás non teñen unha casa comercial, non hai un interese particular, e eu creo que aí radica o éxito do ensaio de variedades", conclúe.
OS ENSAIOS DE VARIEDADES NO SERIDA
Desde que comezaron en 1996, os ensaios de millo forraxeiro no Serida
“SE COLLEMOS OS GASTOS DUNHA EXPLOTACIÓN E QUITAMOS A AMORTIZACIÓN, O 80 % VAISE EN ALIMENTACIÓN”
avaliaron arredor de 300 variedades, incluíndo as testemuñas comúns utilizadas noutras rexións como Navarra e Galicia. Para quen poida considerar esta cifra como modesta, Adela Martínez destaca a complexidade do traballo: "Facemos as avaliacións en catro zonas en paralelo, cada variedade avalíase por cuadriplicado e, en realidade, o número de variedades a avaliar está limitado, porque non temos capacidade para facer moitos ensaios cada ano".
Os resultados obtidos ao longo dos anos reflicten unha evolución significativa non só no rendemento do millo, senón tamén en parámetros nutricionais clave. Por exemplo, un dos problemas históricos do cultivo era a encamada, que dificultaba a colleita e reducía a produción efectiva. "Houbo moita investigación en mellora xenética no tema da encamada, de tal maneira que hoxe en día practicamente non hai plantas caídas nos ensaios de variedades", afirma.
Outro dos avances máis relevantes foi o aumento do rendemento en termos de toneladas de materia seca colleitadas por hectárea. "Conseguíronse plantas máis altas, máis fortes, cunha gran porcentaxe de parte verde", sinala. Xunto con isto,
incrementouse o contido en amidón, a principal fonte de enerxía do millo forraxeiro. "O millo é como unha mestura perfecta de forraxe e concentrado, que ben tratado pode substituír en gran medida o concentrado da ración", explica a investigadora.
O clima é outro factor determinante nos ensaios e, neste sentido, a situación de Asturias representa unha vantaxe. "Temos unha media de entre 1.100 e 1.200 milímetros de choiva ao ano e non chegamos a ter un estrés hídrico no verán moi forte", comenta. A pesar diso, os meses de xullo e agosto son críticos para o desenvolvemento do millo, xa que coinciden coa floración e o enchido do gran, e nalgunhas zonas empezouse a notar a falta de precipitacións nos últimos anos.
Por este motivo, "pensouse en facer regas puntuais en períodos de estrés hídrico no verán para favorecer o crecemento da planta de millo ata o momento da floración", explica Martínez. Aínda que na cornixa cantábrica non existen infraestruturas de rega xeneralizadas, o cambio climático está levando a reconsiderar a necesidade de medidas específicas para garantir a estabilidade do rendemento en condicións de maior seca.
“HAI QUE TER MOI CLARO ONDE IMOS POÑER O MILLO, CANTOS DÍAS TEMOS DISPOÑIBLES PARA O CULTIVO E QUE VARIEDADE IMOS ELIXIR”
PARÁMETROS ANALIZADOS NO MILLO FORRAXEIRO
A avaliación do millo forraxeiro para ensilado debe abordarse desde unha visión integral. “Todos os parámetros son importantes, porque temos que velo coma un conxunto”, sinala Adela Martínez. Un dos aspectos clave é o momento óptimo da colleita, que debe coincidir coa maduración do gran en estado pastoso vítreo. “Nese punto, a materia seca debe situarse entre o 30 % e o 35 %. Se estamos aí, estamos elixindo un bo momento de colleita”, explica. Acadar este equilibrio require, previamente, unha selección axeitada da variedade en función dos días de cultivo dispoñibles.
Máis aló do contido de amidón, principal fonte enerxética do ensilado, a dixestibilidade da parte verde da planta é outro factor determinante. “Hai moitos traballos de mellora xenética encamiñados a mellorar a dixestibilidade das partes verdes do millo”, apunta, remarcando a importancia deste parámetro no valor nutricional da forraxe.
As condicións específicas do terreo e do clima tamén inflúen na elección varietal. En zonas costeiras expostas a ventos fortes, é esencial optar por híbridos cunha boa resistencia á encamada. “Se temos solos moi areosos, que filtran ben e non reteñen auga, necesitamos variedades con menores requirimentos hídricos”, detalla. En altitudes elevadas, onde a integral térmica se acumula máis lentamente ca nos fondos de val, a estratexia debe ser diferente: “Non podemos optar por ciclos moi longos; debemos escoller variedades con menos días de cultivo”.
A ADAPTACIÓN DO MILLO FORRAXEIRO
AO TERRITORIO
Nos últimos anos, a tendencia no mercado de sementes levou á introdución de variedades de millo con ciclos FAO cada vez máis longos. Porén, esta opción non sempre é a máis axeitada. “Moitas veces esas variedades, dependendo de en que zona se planten, non chegan a madurar”, advirte Adela Martínez. A clave, insiste, está en coñecer con precisión as condicións locais: “Hai que ter moi claro onde imos poñer o millo, cantos días temos dispoñibles para o cultivo e que variedade imos elixir”. Desde os inicios dos ensaios de variedades, a colaboración entre distintos centros de investigación foi fundamental. “Non só en ensaios de millo, tamén houbo colaboracións en ensaios de pratenses, aínda que agora xa non se están facendo”, engade. Neste sentido,
organismos coma o CIAM (pertenecente á Agacal) en Galicia, o Serida en Asturias e o INTIA en Navarra traballaron conxuntamente desde os seus comezos na avaliación de variedades.
A coordinación entre rexións permitiu obter datos comparativos en múltiples localizacións, especialmente na cornixa cantábrica. “Todos os anos compartiamos testemuñas testemuñas de ciclo curto, medio e longo para ver o seu comportamento en distintos puntos do ensaio”, sinala Martínez. En Asturias, os ensaios desenvólvense en catro localizacións, e en Galicia e Navarra tamén se realizan en varios puntos, o que permite avaliar o comportamento dunha mesma variedade en diferentes condicións agroclimáticas.
O traballo en rede foi constante, o que facilitou en todo momento a toma de decisións e o axuste das metodoloxías de avaliación ano tras ano. “Durante os anos nos que estiven á fronte dos ensaios, sempre tiven moi boa comunicación cos técnicos de Navarra, sobre todo con Jesús María Mangado, que se xubilou hai uns anos, e tamén con Galicia”, destaca. Esta cooperación non se limita á execución dos ensaios, senón que comeza mesmo antes da súa posta en marcha. “Cando entregamos os resultados dunha campaña, xa empezamos a avaliar cales serán as testemuñas da seguinte, se imos usar as mesmas ou se necesitamos cambios. É un traballo de colaboración desde o inicio”, remarca.
“ESTANSE INVESTIGANDO SOLUCIÓNS PARA QUE O CULTIVO DE MILLO NON SÓ SEXA POSITIVO NA CAPTACIÓN DE CO2 E NA PEGADA HÍDRICA, SENÓN QUE SEXAMOS CAPACES DE DIMINUÍR A ACHEGA DE FERTILIZACIÓN NITROXENADA INORGÁNICA”
ASPECTOS MEDIOAMBIENTAIS E SOSTIBILIDADE SOBRE O CULTIVO DO MILLO
O millo presenta vantaxes e desafíos en termos de sustentabilidade fronte a outros cultivos forraxeiros. Un dos seus puntos a favor é a súa capacidade para actuar coma sumidoiro de CO2. Ademais, o seu cultivo na cornixa cantábrica realízase sen rega, o que minimiza a súa pegada hídrica. “Dependemos do que nos cae do ceo. Iso é un condicionante importante”, apunta Martínez.
Non obstante, tamén se debe ter en conta que se trata dun cultivo esixente en termos de fertilización, debido aos altos rendementos que alcanza en períodos curtos de tempo. “A achega de nitróxeno que necesita a planta é moi elevada”, advirte esta investigadora. Neste aspecto, considera prioritario avanzar na busca de alternativas máis sostibles: “Estanse investigando solucións para que o cultivo de millo non só sexa positivo na captación de CO2 e na pegada hídrica, senón que sexamos capaces de diminuír a achega de fertilización nitroxenada inorgánica, así coma o uso de insecticidas e herbicidas”.
A adaptación do millo forraxeiro aos sistemas de produción ecolóxica é outro punto clave. A normativa tradicional de produción ecolóxica prohibe o uso de herbicidas, insecticidas e fertilizantes inorgánicos, o que supón un reto neste cultivo. Non obstante, a nova PAC pon o foco na economía circular, a protección do solo e a suficiencia proteica, aspectos que se poden integrar no manexo do millo. “Se utilizamos cultivos de leguminosas que fixan nitróxeno atmosférico e o deixan no solo para o cultivo seguinte, reducimos os requirimentos de nitróxeno do millo”, explica. Ademais, certas especies empregadas como fertilizantes verdes poden exercer un efecto herbicida ou insecticida, mellorando a sostibilidade do sistema. O problema radica en que eliminar o uso de insumos sintéticos trae consigo unha perda de rendemento. “Aí é onde hai que traballar”, apunta.
A investigación pode desempeñar un papel clave na busca de solucións, e neste sentido Adela Martínez enuncia dúas liñas prioritarias.
A primeira é a adaptación varietal ao territorio, especialmente a través do estudo de poboacións locais de millo. “Son millos que se adaptaron a unha zona en especial e que, por iso, son máis resistentes a enfermidades e pragas”, explica. Estas variedades, cun adecuado traballo de mellora xenética, poderían integrarse en modelos de produción ecolóxica.
A segunda liña de investigación céntrase na xestión eficiente dos xurros. “Ata hai pouco considerábase un residuo do que había que desprenderse, pero teñen un potencial moi elevado, non só como fertilización, senón incluso como auga de rega”, sinala. Así pois, lograr un mellor aproveitamento destes recursos, xunto co desenvolvemento de variedades locais adaptadas, marcaría un avance significativo cara a unha produción máis sostible do millo forraxeiro.
CONSTRUINDO
TRANQUILA
Em
Un cuarto de século de analíticas de millo forraxeiro no CIAM
O Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) cumpre 25 anos á fronte da xestión das analíticas de millo forraxeiro en Galicia. Con motivo desta efeméride, recollemos a continuación as reflexións da persoa que estivo coordinando os devanditos traballos desde os seus inicios respecto a como evolucionou a implantación deste cultivo na comunidade neste tempo.
Oactual xefe da Sección de Transferencia Tecnolóxica da Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal), José Souto Pérez, é o encargado desde 1993 da coordinación dos campos de ensaio dependentes da Consellería do Medio Rural da Xunta de Galicia.
“Xa nese momento realizabamos campos de ensaio de variedades de millo forraxeiro. De feito, durante uns sete anos ocupeime da coordinación de sete ensaios nas principais zonas leiteiras. As casas comerciais facilitábannos as sementes e as axencias de extensión agraria colaboraban na súa implantación”, lembra.
Para falar da orixe dos ensaios oficiais, hai que remontarse a unha xornada técnica sobre millo forraxeiro celebrada na Escola de Capacitación Agraria de Monforte de Lemos a finais de 1998.
“Alí, coincidimos técnicos do Servizo de Produción e Sanidade Vexetal da Consellería e do Centro de Investi-
gacións Agrarias de Mabegondo, así como representantes de cooperativas agrarias, e decatámonos de que estabamos realizando traballos semellantes sen coordinación, polo que propuxemos establecer un protocolo único para os ensaios”, explica.
Creouse entón un grupo de traballo que incluía a persoal da Administración, ao CIAM e ás cooperativas, e que contaba coa colaboración das casas comerciais de sementes. Así mesmo, acordouse establecer catro campos de ensaio en zonas representativas para o cultivo de millo: Ordes (A Coruña), Silleda (Pontevedra), A Mariña (Lugo) e Sarria (Lugo). Comezaron a operar en 1999 e, desde entón, non pararon a súa actividade.
OS FROITOS DE TRABALLO
Non hai dúbida de que o millo forraxeiro en Galicia experimentou unha grande expansión nos últimos 25 anos. Na actualidade, o seu cul-
tivo na comunidade abarca unhas 70.000 hectáreas, mentres que a finais dos 90 se traballaba un terzo desta cifra. En moitas áreas onde antes non tiña presenza, hoxe en día é un cultivo predominante. “Pasar por esas zonas e ver os campos cheos de millo é unha mostra do impacto positivo dos ensaios e da divulgación levada a cabo”, subliña Souto. Paralelo a esta expansión, logrouse unha mellora significativa das técnicas de cultivo e aumentaron os rendementos, o que confirma a utilidade deste traballo. A evolución non foi casual. “Aumentouse a superficie cultivada, especialmente nas zonas de maior produción leiteira, se ben aínda hai rexións con potencial onde non está de todo introducido. Ademais, a mellora da maquinaria utilizada tanto para a sementeira coma para a colleita foi clave neste proceso”, apunta o xefe da Sección de Transferencia Tecnolóxica.
En Vaca.tv
veces mostran mellores niveis de dixestibilidade, polo que a elección nal dependerá das características e obxectivos de cada gandería”.
ENSAIOS E EVOLUCIÓN DA INVESTIGACIÓN
FACTORES QUE CONDICIONAN A ELECCIÓN DA VARIEDADE
Á hora de elixir unha variedade de millo forraxeiro, explica Souto, cada explotación debe ter en conta a súa zona, as condicións climáticas e o ciclo que quere implantar.
Os dípticos elaborados polo CIAM recollen os ciclos de cultivo de distintas variedades, tendo en conta a data de sementeira e a data estimada de colleita. Polo tanto, “os agricultores deben escoller variedades que se adapten ás súas necesidades, priorizar aquelas con maior índice produtivo e, dentro das de rendemento similar, optar polas que presentan mellores valores de materia orgánica dixestible e de proteína bruta”, destaca.
Os datos dispoñibles nos dípticos refírense, en xeral, á zona máis fría dos catro campos de ensaio, que corresponde co interior da Coruña. “A área máis cálida sería a de Sarria, onde se estima unha diferenza de aproximadamente 15 días no ciclo de cultivo. Isto signi ca que, dependendo da zona, habería que axustar os tempos de sementeira e colleita para obter o mellor rendemento posible”, sinala o técnico.
Por outro lado, puntualiza que, aínda que si hai diferenzas de rendemento dependendo da zona de cultivo, a dixestibilidade dos híbridos non presenta tanta variabilidade. “As variedades de ciclo máis longo adoitan ofrecer maiores producións, pero as de ciclo curto ás
Inicialmente, as responsabilidades para o desenvolvemento dos ensaios o ciais das variedades de millo forraxeiro en Galicia estaban repartidas entre distintos organismos. O Servizo de Extensión Agraria encargábase dos campos de Silleda e Ribadeo, mentres que o Servizo de Produción Vexetal xestionaba os da zona central da Coruña e o centro-sur de Lugo. Ademais, este último servizo coordinaba as relacións coas casas comerciais, recollía as sementes e organizaba a distribución de fertilizantes, insecticidas e outros produtos nos distintos campos. Tamén realizaba as determinacións analíticas dos controis de produción. Xunto coas administracións públicas, colaboraban as cooperativas e as propias casas comerciais, mediante a xa extinta central de compras.
Co paso dos anos, a responsabilidade dos ensaios foi centralizándose e, actualmente, é o CIAM a entidade que se encarga da planicación, o seguimento, o control de produción, as relacións comerciais e a análise de laboratorio. Isto foi a consecuencia dos cambios nos organismos e servizos da Administración ao longo do tempo.
“Desde a Administración, considérase que este servizo é de grande utilidade para agricultores e gandeiros, xa que proporciona datos obxectivos que lles permiten elixir as variedades máis adecuadas para as súas explotacións. Por iso, é necesario seguir nesta liña de traballo e animar as casas comerciais que aínda non participan a colaborar, a enviar as súas variedades para os ensaios”, remarca Souto, xa que isto permitiría ampliar a base de datos dispoñible e seguir mellorando a información posta a disposición do sector.
RETOS DE FUTURO PARA O CULTIVO DO MILLO FORRAXEIRO
De cara aos vindeiros anos, é necesario seguir aumentando a supercie de cultivo, xa que aínda hai zonas onde o millo forraxeiro está pouco implantado, especialmente
fóra das áreas con maior produción leiteira. Ademais, será fundamental buscar variedades melloradas que presenten maior rendemento, menor incidencia de enfermidades e maior resistencia a fenómenos meteorolóxicos adversos, coma o encamado. Por outro lado, aínda que o incremento das temperaturas en Galicia non parece afectar de maneira signi cativa ao cultivo, si se están a experimentar períodos de seca máis pronunciados. Neste senso, cómpre lembrar que na comunidade galega o millo forraxeiro non se rega de maneira habitual. “Non obstante, no Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo xa se están a realizar ensaios con rego, especialmente mediante sistemas de goteo, para avaliar as diferenzas en rendemento e para explorar a viabilidade de incorporar esta práctica no futuro, de maneira particular en zonas máis afectadas pola seca”, expón Souto. Outro factor climatolóxico que está a ter un impacto importante son os ventos fortes. O pasado ano, por exemplo, rexistráronse episodios que provocaron o encamado de cultivos sen recoller, o que xerou perdas signi cativas. Por iso, será clave seguir avanzando na mellora xenética das variedades, para o que será necesario promover innovacións tecnolóxicas que permitan desenvolver cultivos máis resistentes a estes fenómenos e con maiores rendementos.
As casas comerciais están a traballar nestas melloras e están a incorporar innovacións como a agricultura de precisión, que permite axustar as doses de sementeira e fertilización en función das características do solo dentro dunha mesma parcela. Estes avances son fundamentais para optimizar a produción e para adaptar o cultivo ás necesidades actuais.
Tamén cabe lembrar que, aínda que o millo forraxeiro está moi presente nas principais zonas produtoras de leite, hai outras rexións gandeiras en Galicia, como as de produción de carne, onde apenas se cultiva. Respecto a estas áreas, o xefe da Sección de Transferencia Tecnolóxica subliña que presentan un gran potencial para a expansión do cultivo, xa que o millo forraxeiro é de fácil ensilado e proporciona moi bos rendementos.
José Souto Pérez leva á fronte dos ensaios de millo forraxeiro en Galicia desde 1993
Millo forraxeiro en Galicia: avaliación de variedades (1999-2024)
Preséntanse os resultados do estudo levado a cabo polo CIAM, no que se analizaron 33 variedades enviadas polas casas comerciais, das cales 20 foron ensaiadas por primeira vez. Como resultado destes 25 anos de ensaios, avaliáronse un total de 472 variedades nas catro localidades, situadas nas comarcas con maior produción de millo forraxeiro e que abranguen tamén zonas xeográficas e edafoclimáticas distintas.
María José Bande Castro
Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)
Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal), Xunta de Galicia
No ano 2024 o cultivo de millo forraxeiro en Galicia supuxo máis de 74.700 hectáreas, o 77,7 % da superficie total estatal. Isto é indicativo de que as explotacións gandeiras leiteiras no norte de España, e en concreto en Galicia, manteñen a tendencia de usar o millo forraxeiro ensilado para alimentación do gando. É un cultivo interesante para o gandeiro porque se obteñen altos rendementos por hectárea, a súa colleita é rápida e é doado de ensilar e de integrar nos sistemas de alimentación unifeed
A importancia do millo forraxeiro na alimentación de ruminantes dé-
bese a que é un alimento cun elevado contido enerxético, dado o alto contido en amidón e a boa dixestibilidade das súas partes verdes; a isto hai que engadir unha baixa taxa de degradación ruminal que permite unha mellor actividade da microbiota, liberando enerxía lentamente, o que posibilita un incremento na eficacia de síntese de proteína microbiana cando hai dispoñibilidade de nitróxeno.
A investigación sobre mellora xenética en híbridos de millo destinados a alimentación animal ten como obxectivo a obtención de variedades con alto contido en amidón e
resistentes ao encamado, pero, sobre todo, orientadas a incrementar a dixestibilidade da parte verde da planta, na procura dunha mellora da dixestibilidade por diminución da cantidade de fibra non dixestible. Estes procesos de mellora deron lugar a incrementos significativos do rendemento e da calidade do cultivo. Así mesmo, é importante a avaliación destas variedades obtidas mediante a mellora xenética, xa que, cando se cultivan en Galicia, poden ter uns resultados diferentes aos acadados nos países de orixe, debido á singularidade das características edafoclimáticas.
A
PRODUCIÓN DE MILLO EN CADA ZONA ESTÁ MOI CONDICIONADA POLAS CARACTERÍSTICAS EDÁFICAS DO SOLO E
POLAS CONDICIÓNS
CLIMÁTICAS DURANTE
A
FASE DE CRECEMENTO DO CULTIVO (TEMPERATURA, CANTIDADE E MOMENTO DAS CHUVIAS ETC.)
A produción de millo en cada zona está moi condicionada polas características edá cas do solo e polas condicións climáticas durante a fase de crecemento do cultivo (temperatura, cantidade e momento das choivas etc.), o que provoca variacións interanuais de rendemento e calidade para a mesma variedade, que poden chegar a ser moi importantes. Por isto, é desexable dispor de datos de máis dun ano, para describir agronomicamente unha variedade.
No ano 1999 iniciouse en Galicia a avaliación de variedades comerciais de millo forraxeiro, mediante unha rede de catro campos, usando un deseño experimental de bloques ao azar con tres repeticións. Desde entón, realizouse ano tras ano sen interrupción. O obxectivo desta avaliación é que os agricultores e gandeiros da comunidade dispoñan de información do rendemento e calidade nutritiva do cultivo á hora de elixir a variedade ou variedades a sementar ao ano seguinte.
Cada ano realízanse ensaios en campos experimentais sementados en catro localidades: 1) A Mariña Oriental (nordeste de Lugo), 2) Sarria (centro-sur de Lugo), 3) Deza (nordeste de Pontevedra) e 4) Ordes (centro de A Coruña).
Os pasos levados a cabo durante a avaliación son os seguintes: preparación concienciuda da cama de sementeira, toma de mostra de solo para análise físico-química completa, cálculo da dose de fertilizante,
fertilización, aplicación de tosanitarios (insecticida e herbicida), delimitación das parcelas, sementeira manual cunha densidade inicial de 180.000 plantas ha-1, rareo manual para deixar 90.000 plantas ha-1; control da data de oración feminina, das alturas e da produción de cada variedade en cada repetición.
A colleita realízase no momento en que o estado medio das mazarocas das tres repeticións acada o estado pastoso-vítreo (liña de leite a 1/3-1/2 do ápice), pois preténdese recoller cada variedade no momento óptimo recomendado para ensilar. Isto obriga a facer unha recollida progresiva e graduada das variedades durante aproximadamente un mes e medio, o que implica realizar doustres controis semanais, demandando moita man de obra e desprazamentos aos lugares de ensaio.
As mostras de millo despois da colleita envíanse ao laboratorio, onde se determina o contido en materia seca en estufa, e o seu valor nutritivo mediante a recollida de espectros no NIRS (Espectrofotómetro de Re ectancia no Infravermello Próximo). Así mesmo, anualmente analízanse todos os datos dispoñibles desde 1999 polo método estatístico de mínimos cadrados, incorporando
os novos, de modo que cada variedade avaliada se pode comparar con todas e cada unha das restantes. Os resultados obtidos publícanse anualmente nun díptico informativo, que se distribúe entre cooperativas agrarias e agricultores individuais a través das o cinas agrarias comarcais, e tamén está dispoñible na páxina web: http://www.ciam.gal.
TÁBOAS DE RESULTADOS
Nas seguintes táboas exponse a información necesaria para unha boa escolla da variedade que se recomenda usar, en función das con-
dicións de cada gandeiro para cada sementeira. Pode darse o caso de que un mesmo gandeiro pode elixir distintas variedades para diferentes parcelas. Os resultados aparecen divididos en dúas táboas: táboa 1, na que se atopan as variedades que, polo menos, foron avaliadas durante dous anos e, polo tanto, con datos de maior abilidade, e a táboa 2, na que se atopan aquelas variedades cun só ano de experimentación na rede, e os seus resultados considéranse provisionais, dado que un só ano non é su cientemente signi cativo para facer unha avaliación acertada.
BOND11629549,822,215,311571,16,12
CODIBLUES11628249,322,115,211471,86,33
KOMPETENS11626055,319,913,910572,46,62 KWS BARCELOS11726651,319,613,810473,16,92PROCASE GRIZZLY11827553,821,115,011373,96,72AGROMUNDO LG 31.38811826747,621,715,311573,76,52 LG B221811925956,722,115,811974,16,12Procase Select KWS SHAKO11930047,324,417,212973,05,82 KWS OTIS11926748,619,213,410173,26,72 BATLLE
Distribuidor de Semillas RAGT para Galicia y Asturias
Venta de semillas de maíz, sorgo, girasol, colza, soja, trigo, veza...
Táboa 1. Resultados das variedades con dous ou máis anos de avaliación
Ofrezca a su ganado una alimentación de calidad con nuestros híbridos de alta digestibilidad. іSalud animal, rentabilidad y tranquilidad garantizadas!
RGT ELARAXX
RGT MEXXPLEDE
RGT DRAGSTER
RGT OXANDRO
RGT LACTEAXX
VARIEDADE
CAMPAÑA MAÍZ 2025
CAMPAÑA MAÍZ
RUBI
RUBI
FAO 500
FAO 500
Para las vacas más exigentes.
Para las vacas más exigentes.
INVADOR FAO
INVADOR FAO
El maíz productivo que ofrece la ración ideal de tus vacas.
Alta productividad y excelente calidad.
Alta productividad y excelente calidad.
Consulta las condiciones con
Consulta las condiciones con tu distribuidor.
Débese ter en conta que os datos de rendemento serven para comparar unhas variedades con outras, pero non son aplicables para estimar a produción real. Os resultados presentados obtivéronse en condicións óptimas de coidados de cultivo, en pequenas parcelas experimentais, polo que os rendementos obtidos son moi superiores aos que se poden obter nunha parcela real de cultivo dunha explotación.
Interpretación das táboas Días s-c . Índice do ciclo ou precocidade de maduración, é dicir, os días que transcorren entre a sementeira e a colleita para ensilar na zona máis fría das estudadas, que é a comarca de Ordes, isto é, con menor integral térmica. Nas zonas con maior integral térmica, temperaturas máis altas no verán, débense restar uns 15 días á cifra da táboa.
Altura. Altura total da planta. Unha variedade de elevada altura pode ter maior probabilidade de encamado sobre todo nunha zona de fortes ventos. Espiga. Porcentaxe que representa a mazaroca (carozo+gran) sobre o rendemento en materia seca, compoñente moi relacionado coa calidade nutricional da forraxe.
RMS. Expresa rendemento total da planta enteira en toneladas de materia seca por hectárea.
IZZLI
CICLO MEDIO-CORTO
LÍDERES EN MAÍZ
BERLIOZ
CICLO MEDIO
Nº1 M IL LO FORRAXEIRO
C IA M-MABEGONDO
LID 6130C
CICLO MEDIO
Nº1 SERIDA (Asturias, zona costa occidental)
LID 4111C
CICLO CORTO
CICLO CORTO
É DESEXABLE OU IMPRESCINDIBLE DISPOÑER DE RESULTADOS DE MÁIS
DUN ANO PARA DESCRIBIR AGRONOMICAMENTE UNHA
VARIEDADE NUNHA ZONA
RMOD. Rendemento da planta enteira en toneladas de materia orgánica dixestible por hectárea. Considérase o dato máis importante para avaliar o rendemento dunha variedade xa que recolle a produción de alimento aproveitable polo animal, é dicir, a parte da materia seca que o animal dixire efectivamente.
IP. Índice produtivo. É a porcentaxe que representa o rendemento de cada variedade en materia orgánica dixestible sobre a media do rendemento das testemuñas “Agrostar”, “Clarica” e “Pharaon” (13,3 t/ha MOD), ó que se lle outorga o valor 100 para cada campaña. Este permite de xeito rápido ver aquelas variedades que superan a media das testemuñas, facilitando a selección das variedades máis produtivas.
DMO. Dixestibilidade in vitro da materia orgánica. Ademais da produción de materia orgánica dixestible por hectárea, é importante a dixestibilidade da ración, dado que inflúe noutros parámetros da alimentación, pois dúas variedades poden ter un similar RMOD, ben debido a unha alta produción de materia seca por hectárea cunha baixa dixestibilidade, ben debido a unha menor produción de materia seca cunha dixestibilidade maior, e non son equivalentes ambas as dúas producións.
PB. Proteína bruta, en porcentaxe sobre o rendemento en materia seca, determinada polo NIRS. Aínda que o millo non achega todo o contido
proteico necesario para unha ración, hai diferenzas significativas entre as variedades estudadas.
Anos. N.º de anos nos que a variedade foi ensaiada.
Comercial. Entidade comercializadora da variedade.
CV (%). Coeficiente de variación. É un índice da calidade estatística dos experimentos. Canto máis baixo, mellor.
DMS (5%). Diferenza mínima significativa. É a menor diferenza que debe
haber entre dúas variedades para que poidan considerarse diferentes cunha probabilidade do 95 %.
ELECCIÓN
DA VARIEDADE
Non existe a mellor variedade en sentido absoluto. Débese sementar unha variedade que posúa as características máis axeitadas e tamén que sexa capaz de dar a máxima produción en MOD e calidade nas condicións de cada explotación.
VARIEDADE
Táboa 2. Resultados das variedades cun só ano de avaliación
O máis importante para a correcta elección da variedade é axustar o ciclo do millo á zona e ó momento da sementeira, é dicir, de nir os días transcorridos entre a sementeira e a colleita (días s-c).
Isto virá dado pola data na que queiramos sementar, condicións climáticas da zona xeográ ca onde se desenvolva o cultivo, alternativa forraxeira, condicións da explotación e data prevista de colleita.
Unha vez coñecido o intervalo de precocidade (días s-c) que se pode utilizar na explotación, e dado que o obxectivo será obter o maior rendemento de alimento aproveitable por unidade de super cie, escolleremos aquela variedade con maior IP. No caso de IP moi semellantes deberemos atender outros parámetros, como poden ser a porcentaxe de mazaroca, a dixestibilidade da materia orgánica ou a proteína bruta. Nas seguintes páxinas, preséntanse os resultados das 33 variedades ensaiadas no ano 2024 en cada un dos catro campos. Estes
O MÁIS IMPORTANTE PARA A CORRECTA ELECCIÓN DA VARIEDADE É DEFINIR OS DÍAS TRANSCORRIDOS ENTRE A SEMENTEIRA E A COLLEITA
datos son meramente informativos e corroboran o comentado anteriormente; é desexable ou imprescindible dispor de resultados de máis dun ano para describir
agronomicamente unha variedade nunha zona debido á variación das condicións edafoclimáticas que provocan variacións interanuais para unha mesma variedade.
Ribadeo (Lugo)
Ordes (A Coruña)
Sarria (Lugo)
El poder de la genética
REDE DE ENSAIOS EN COLABORACIÓN
• Departamento de Investigación e Transferencia (Agacal)
• Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (Agacal)
• Servizo de Sanidade e Produción Vexetal
AGRADECEMENTOS
Agradecemos a súa dedicación e apoio aos propietarios das parcelas nas que se levan a cabo os ensaios, e aos técnicos a axuda e contribución no desenvolvemento deste traballo (persoal do Centro de Formación e Experimentación Agroforestal Pedro Murias de Ribadeo, do Servizo de Explotacións Agrarias de Lugo e do Departamento de Investigación e Transferencia da Agacal de Santiago).
Silleda (Pontevedra)
Doble
Doble
KWS aprueba con nota en Mouriscade, a pesar de los condicionantes de la última campaña
La compañía desarrolló en las instalaciones pontevedresas casi veinte ensayos de variedades de maíz para analizar su comportamiento. Las circunstancias meteorológicas impidieron sacar conclusiones representativas, pero varios híbridos confirmaron sus buenas aptitudes ante los imprevistos del tiempo.
En la campaña de maíz 2024, KWS Semillas Ibérica sembró diecisiete variedades en las parcelas de Finca Mouriscade, entidad perteneciente a la Diputación de Pontevedra, situada en el municipio de Lalín. Con la intención de recibir una opinión externa sobre sus híbridos, la rma alemana llegó a un acuerdo con el centro público pontevedrés para estudiar sus distintas plantaciones.
“Escogimos Mouriscade por su tipo de analítica: es muy completa y nos permite tomar decisiones mucho más e cientes”, subraya Ángel Blanco, responsable regional zona norte.
Las semillas se eligen, según Blanco, “en función de los ciclos y de los parámetros más importantes: el sanitario, el analítico y el productivo. Priorizamos la resistencia a enfermedades de hoja y a distintas plagas, y siempre intentamos buscar variedades que se acoplen a cada zona”.
El laboratorio de Mouriscade utiliza las ecuaciones de predicción del americano Dairy One. Desde hace más de tres años, existe un acuerdo de a liación entre ambas entidades. “En el caso de las muestras de KWS aplicamos el paquete de análisis NIR Plus con el que obtenemos unos resultados muy detallados”, destaca Sergio Soeiro, director de laboratorio de la Finca Mouriscade.
UN ANÁLISIS MINUCIOSO
El jefe de ganadería en Finca Mouriscade, Héctor Martínez, nos cuenta el proceso en campo llevado a cabo con KWS. “Planteamos ensayos de diecisiete variedades, con ciclos entre 200 y 500 y comprobamos cómo se comportaban en esta zona de O Deza. “Fuimos cortando a medida que nalizaba el ciclo de las plantas, las pesamos y, posteriormente, las analizamos. A pesar de los problemas meteorológicos, la planta se mantuvo con un stay green aceptable y la cantidad de maíz obtenida fue mucho mejor que en la cosecha anterior”.
Por su parte, Soeiro puso de mani esto la metodología seguida en el laboratorio. “Los datos de nuestros informes son compatibles con el modelo de racionamiento de ganado vacuno conocido como Cornell. Estos estudios aportan una gran cantidad de información, pues además de incluir un análisis nutricional simple, centrado en humedad, materia grasa, proteína, cenizas, bra bruta y neutra y ácido y lignina detergente, ofrecen conocimientos complejos sobre la caracterización de las fracciones”.
Con respecto a este último aporte, Soeiro se adentró en los diferentes segmentos. “En cuanto a la proteína analizamos la soluble, la disponible, la degradable en el rumen y la ligada a la bra neutro detergente. En cuanto a la grasa valoramos el contenido de ácidos grasos presentes en la muestra y en el rumen.
En vídeo
En la fracción mineral medimos la disposición en calcio, fósforo, magnesio, potasio, cloro y azufre. Adicionalmente, en todos los parámetros nutricionales ofrecemos valores de digestibilidad: a diferentes tiempos, de la fibra neutro detergente y del almidón; profundizamos en diversos índices de conservación del ensilado y aportamos cálculos sobre el valor y la calidad relativa de forraje, junto con la cifra de leche por tonelada de la masa forrajera analizada”, explicó.
CONDICIONANTES DE LA CAMPAÑA 2024
Las intensas lluvias en los momentos idóneos de la siembra y de la recogida, junto con el fuerte viento, modificaron la cosecha del maíz en el último año. Además, tal y como comenta Martínez, “aquí, el clima se caracteriza por el frío, lo que supedita el crecimiento vegetativo de la planta”.
Las bajas temperaturas obligan a realizar solo un corte rotacional antes del maíz, tanto si es raigrás como cebada. “En mayo no dejó de llover. Nos retrasó la siembra un mes”, relata, a la par que añadió que “en el verano llovió poco y cuando teníamos que recoger, la cola del Kirk nos tumbó la cosecha”.
“Independientemente de todos los condicionantes, el maíz se comportó razonablemente bien”, indica Martínez. “Nos permitió ver la respuesta de las variedades ante los encharcamientos y el volcado”, continúa Ángel Blanco, ya que para KWS “son parámetros que nos importan mucho. Además de visualizarlos, obtuvimos las analíticas tras el crecimiento con esos limitantes”.
El responsable regional en la zona norte tiene claro que “no es la campaña a partir de la que vamos a tomar las decisiones finales, pero nos ayuda. Si dudamos entre distintos híbridos, escogemos los que sabemos que son más resistentes. El cómputo global de los resultados de estos años nos da una idea de lo que queremos y hacia dónde vamos”.
VARIEDADES DE MEJOR COMPORTAMIENTO
“Dentro de las variedades comerciales ya disponibles en el catálogo, las de mejor comportamiento en Mouriscade han sido, en FAO 400, Inteligens; en ciclos más cortos, Kidemos y Kompetens y en FAO 500, 3563 y 5581. Estas últimas poseen una altura mayor y las mazorcas son más grandes, pero respondieron bien en cuanto al volcado ante los días de mucho viento”, incidió Blanco.
“Para seguir mejorando nos fijamos principalmente en la digestibilidad de la fibra y del almidón, de la cantidad de energía que podrían aportar a la ración. Además, intentamos mejorar en otro tipo de parámetros como la resistencia a enfermedades”.
A parte de los ensayos, “sembramos siete hectáreas del híbrido Selecto, que tiene un ciclo de 450, y los rendimientos fueron muy aceptables”, añade Martínez.
responsable regional zona norte
LOS RETOS DE KWS
En plena campaña de 2025, KWS es consciente de las actitudes que valoran sus clientes. “La cercanía y la confianza son fundamentales. Tratamos de estar presentes, no solo con genética de calidad y mejores variedades en rendimiento, sino también con el acompañamiento al agricultor a lo largo de todo el ciclo del cultivo”, comenta Manuel Areco, director general KWS para España y Portugal, al tiempo que señala que “somos la marca número uno en maíz para silo en España”.
“Desde hace varios años implantamos programas de mejora propios para España y Portugal, con variedades que son testeadas a lo largo de diferentes ambientes locales”, detalla Areco, que subraya que “más del 20 % de nuestras ganancias se reinvierten en investigación y desarrollo. La previsión en los próximos cinco años es aumentar esa dotación y destinar en torno a un 30-35 %. Estamos mejorando y queremos cumplir las expectativas de nuestros clientes”.
Ángel Blanco,
Manuel Areco, director general KWS España y Portugal
Héctor Martínez, jefe de ganadería en Finca Mouriscade
En Finca Mouriscade emplean las ecuaciones de predicción del laboratorio Dairy One
Sergio Soeiro, director de laboratorio en Finca Mouriscade
Avaliación de variedades de millo en Asturias. Resultados do ano 2023
Neste estudo damos a coñecer os resultados dos ensaios de 2023, debido a que non dispoñemos de datos 2024 por non realizarse as probas correspondentes a ese ano. No período referido foron avaliadas 18 variedades enviadas polas casas de sementes, das cales 9 o foron por primeira vez, incluíndo as testemuñas que se detallan neste artigo.
Alfonso Carballal Samalea, Consuelo González García, Adela Martínez Fernández Programa de Investigación en Pastos e Forraxes Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento Agroalimentario (Serida)
INTRODUCIÓN
Oensilado de millo é a base da enerxía da ración do noso gando. Foi e é unha das especies máis estudadas xeneticamente no último século. Este proceso iniciouse coa selección de poboacións ata deseñar e obter cultivares híbridos na segunda metade do século XX. A etapa máis recente da mellora xenética do millo complementouse con melloras biotecnolóxicas nos cultivos híbridos máis modernos. As diferenzas observadas entre híbridos comerciais tanto na calidade nutricional e a proporción dos distintos compoñentes morfolóxicos coma nas súas calidades agronómicas, determinaron a necesidade de identificar os híbridos de mellor comportamento. Por iso,
unha adecuada selección do híbrido de millo a sementar pode determinar o éxito da campaña ou, polo menos, o seu nivel de rendibilidade.
De acordo ao anterior, é absolutamente necesario que produtores, técnicos e asesores coñezan as opcións de variedades presentes no mercado para decidir, atendendo á situación particular de cada gandería, o híbrido que se debe utilizar. Por este motivo, no ano 1996 e en colaboración coas empresas de sementes, iniciouse en Asturias un proceso de avaliación de variedades comerciais de millo híbrido para ensilar e, desde entón, realizouse ano tras ano sen interrupción nas zonas edafoclimáticas que son aptas para o cultivo desta forraxe.
O obxectivo desta avaliación é que exista información veraz e adaptada á hora de elixir as variedades a sementar ao ano seguinte, conforme a resultados de comportamento agronómico e contido en principios nutritivos nunha zona determinada.
RESULTADOS DA AVALIACIÓN 2023
Segundo o acordo de colaboración establecido en 1996, as empresas de sementes envíanlle ao Serida unha mostra de cada unha das variedades que desexan avaliar, informando acerca do seu nome, ciclo FAO, estado da Unión Europea en que se rexistrou, ano e número de rexistro. Hai que ter en conta que, conforme á lexislación vixente, en Asturias non se admiten variedades transxénicas.
NA ZONA INTERIOR ALTA (600 MSNM) RESULTA ARRISCADO REALIZAR A SEMENTEIRA ANTES DO 15 DE MAIO, POR NON ACUMULARSE SUFICIENTE CALOR NO CHAN (INTEGRAL TÉRMICA)
1. Zonas edafoclimáticas de Asturias aptas para o cultivo de millo forraxeiro
En 2023 avaliáronse 18 variedades enviadas polas casas de sementes, das cales 9 o foron por primeira vez, incluíndo as testemuñas que se detallan a continuación: como resultado de anos ininterrompidos de ensaios, avaliáronse un total de 348 variedades
• Testemuñas de primeiro ano: FABIO (Koipesol) e SY TORINO (Syngenta)
• Testemuñas de segundo ano: CONBRIO (Rocalba) e ADAPTICO (KWS)
• Testemuña de terceiro ano: BOND (LIDEA) e SY ARNOLD (Syngenta)
• Testemuña plurianual: LG 30.369 (LG)
Os ensaios realizáronse simultaneamente no catro zonas edafoclimáticas de Asturias aptas para o cultivo desta forraxe (ver gura 1).
Na zona interior alta (600 msnm) resulta arriscado realizar a sementeira antes do 15 de maio, por non acumularse su ciente calor no solo (integral térmica).
Ademais, os días necesarios para alcanzar o estado de gran pastosovítreo son superiores aos requiridos nas restantes zonas edafoclimáticas, polo que, nesta zona, non se recomendan variedades de millo de ciclo longo. Isto, unido a que nos últimos anos se observou unha evolución a avaliar variedades de ciclos FAO cada vez máis longo (FAO>400), fai que en moitas ocasións non se consiga chegar o momento óptimo de madureza
Ds 1917 Ds 1916Brv 2604
Figura
(gran pastoso vítreo) nin mesmo atrasando a colleita ao mes de novembro. Historicamente, a data media de sementeira nesta zona foi finais de maio (29 de maio), dándose xeralmente a finais de outubro condiciones climatolóxicas adversas, mesmo con nevadas a finais dese mes que fan imposible a colleita no estado de madurez desexado. Por este motivo a partir de 2022 decidiuse ensaiar nesta zona soamente as variedades de ciclo FAO <400.
Na táboa 1 móstranse as datas de sementeira nas catro zonas de ensaio e as datas de recolección en función do momento en que as variedades a ensaiar foron alcanzando o momento de madurez idóneo para ensilar. Tras os tratamentos realizados e en función dos controis en campo e as determinacións analíticas realizadas, os resultados da avaliación correspondente a 2023 tabúlanse por variedade segundo zona edafoclimática.
Táboa 1. Datas de sementeira, recollida segundo enchido do gran, media de días de cultivo e rendemento do ensaio de avaliación de variedades de millo correspondente a 2023 segundo zona edafoclimática de Asturias
05/09/2023
20/09/2023
occidental 10/05/2023
Costeira oriental 17/05/2023
26/09/2023
28/09/2023
02/10/2023
31/08/2023
19/09/2023
25/09/2023
Táboa 2. Días transcorridos dende a sementeira ata a floración para cada unha das variedades avaliadas en 2023 nas catro zonas consideradas
Táboa 3. Días transcorridos
Zona
Data de sementeira
Data de recollida
Costeira
Ciclo Casa de sementes
Ciclo Casa de sementes
Ésta comienza a producir una disolución gradual de los nutrientes dentro del gránulo.
Después de la aplicación, la humedad del suelo penetra lentamente a través del recubrimiento.
Los nutrientes disueltos se difunden a través del recubrimiento y el suelo hacia la zona de la raíz.
. Altura media (cm) de inserción da mazaroca de cada unha das variedades avaliadas en 2023
cas consideradas
Táboa 4
Táboa 5. Altura media (cm) das plantas
Ciclo Casa de sementes
Táboa 6. Porcentaxe de materia seca (%) no momento da colleita de cada unha das variedades avaliadas en 2023 nas catro zonas edafoclimáticas consideradas
Táboa 7. Produción de materia seca (toneladas/ha) para cada unha das variedades avaliadas en 2023 nas catro zonas edafoclimáticas consideradas
Táboa 8. Porcentaxe de amidón sobre materia seca (% sms) no momento da colleita de cada unha das variedades avaliadas en 2023 nas catro zonas edafoclimáticas consideradas
YaraVita™ Last N
Nitrógeno de liberación controlada
No se seca sobre la hoja (efecto mojante prolongado)
Sin riesgo de quemaduras
Resistencia al lavado en la hoja
YaraVita™ MAÍZ
Desarrolla todo el potencial de tu cultivo
Aumento medio de la producción del 5%
Aumenta la resistencia al estrés
Facilita una mayor absorción de los nutrientes principales
OPTITRAC
La combinación es lo que importa
Mejora el desarrollo vegetativo
Estimula la floración y formación de frutos
Mejora la tolerancia al estrés abiótico (bajas temperaturas y sequia.
Activa los procesos naturales de las plantas, mejorando la eficiencia de los nutrientes
Mayor rentabilidad: cantidad y calidad
Táboa 9. Porcentaxe (%) estimada de dixestibilidade da materia orgánica in vivo (DMOvivo) no momento da colleita de cada unha das variedades avaliadas en 2023 nas catro zonas edafoclimáticas consideradas
Táboa 10. Enerxía metabolizable segundo ARC (MJ/kg MS) no momento da colleita de cada unha das variedades avaliadas en 2023 nas catro zonas edafoclimáticas consideradas
NOTA DOS AUTORES
A información contida neste artigo é un extracto do informe técnico do Serida titulado Evaluación de variedades de maíz (1996-2023).Actualización año 2023 (dispoñible en www.serida.org).
Este traballo foi financiado pola FICYT mediante o grupo de investigación consolidado NYSA (PCTI-IDI2021-000102) cofinanciado con fondos FEDER.
PIONEROS POR NATURALEZA
D-CODER TOP
Mayor eficiencia de las unidades NPK. Disminución de pérdidas. Multiplicación de la actividad rizosférica.
Mayor producción y calidad del cultivo.
CALCIMER
Óptima corrección del pH.
Mejor estructura del suelo.
Activación de la vida microbiana.
Mayor disponibilidady absorción de nutrientes.
Syngenta: producir más y mejor apoyando al agricultor
La investigación y el desarrollo de nuevas variedades de maíz continúan siendo una prioridad para Syngenta. En los últimos años, la empresa ha fortalecido su compromiso con la ganadería del norte de España, una región donde el maíz es un pilar esencial en la alimentación de las vacas de leche.
El cultivo de maíz en la cornisa cantábrica y el noroeste peninsular representa alrededor del 20 % de la super cie total destinada a ensilado en la península ibérica. En este contexto, Syngenta ha ampliado su red de ensayos con el objetivo de probar más variedades en condiciones reales de cultivo, además de seleccionar aquellas que mejor se adaptan a las necesidades del sector. “Hemos pasado de testar 10-15 variedades en una misma localidad a más de 50 en la mayoría de los años, con ensayos replicados que nos permiten obtener datos ables”, resalta David Millán, jefe de producto de Maíz & Hyvido.
EVALUACIONES EN CONDICIONES DIVERSAS
Los ensayos de Syngenta en Galicia incluyeron dos localidades clave en 2024: Mazaricos y Boqueixón. En Mazaricos, los estudios se centraron en el rendimiento de las variedades y su resistencia a enfermedades foliares como Helminthosporium y la roya, problemas recurrentes
en la zona. En Boqueixón, se puso especial atención a la respuesta de los cultivos ante posibles episodios de estrés hídrico. “En total, estamos evaluando 58 variedades, de las cuales 33 pertenecen a ciclos precoces 200-300 y 25 a ciclos medios 400-500”, detalla Millán.
Para garantizar que las evaluaciones re ejan el potencial real de cada variedad, Syngenta ha adoptado una estrategia de siembra diferenciada según el ciclo de madurez. “Sembramos en dos momentos distintos para evitar distorsiones en los resultados y para asegurar que cada variedad llega a su punto óptimo de ensilado”, explica.
RESULTADOS DE LOS ENSAYOS EN MAZARICOS
Gabriel Tilve, responsable en Galicia de los ensayos de Syngenta, ha estado al frente de la evaluación de 58 variedades de maíz en los campos de microparcelas de Mazaricos. El objetivo es identi car las más adecuadas para el mercado regional, de manera que se garantice la calidad y la resistencia en un sector donde el maíz es esencial para la producción de leche. “Buscamos plantas con buen stay green, sanidad y un aspecto visual que llame la atención”, a rma Tilve.
Las condiciones climáticas de este año, con lluvias en septiembre y temperaturas suaves, han favorecido la aparición de enfermedades como fusarium, roya y helminthosporium. Sin embargo, para Syngenta, este escenario es una oportunidad para evaluar la resistencia de las variedades y para descartar aquellas que no cumplen
En vídeo
sus estándares. Además de las microparcelas, esta casa ha establecido campos de bandas en otras zonas de Galicia y colabora con centros de investigación para recopilar una base de datos sólida.
Tilve explica que una de las novedades de esta campaña, presente en Mazaricos, es SY Evident, una variedad de ciclo 400 con gran potencial de rendimiento y adaptabilidad. “Posiblemente sea nuestra propuesta más llamativa de los últimos años. Es ciclo 400 con un potencial que supera todos los límites. Inicialmente está enfocado para uso en grano, pero ha sido capaz de superar todas las expectativas en los ensayos de silo”, remarca. Junto a esta, Syngenta prueba otras variedades aún en fase experimental para reforzar su catálogo en el futuro.
En este campo, el retraso en la siembra debido a las lluvias de mayo supuso un desafío. Para adaptarse, Syngenta optó por sembrar en dos momentos: el 30 de mayo para los ciclos largos y el 12 de junio para los cortos. Este enfoque busca replicar las prácticas de los ganaderos, lo que se traduce en resultados más representativos de las condiciones reales del campo.
El maíz es fundamental para la ganadería gallega, ya que constituye más del 50 % de la ración alimenticia de las vacas. Por ello, Syngenta prioriza el desarrollo de variedades con alto contenido de almidón y fibras digestibles, claves para una producción lechera eficiente. Tilve destaca en este sentido la inversión en investigación y desarrollo como un pilar de la empresa, en tanto en cuanto asegura variedades resistentes y de alto rendimiento incluso en condiciones adversas.
VARIEDADES SOBRESALIENTES PARA ENSILADO
Entre los híbridos más consolidados del catálogo de Syngenta sobresalen opciones como SY Impulse (ciclo 250 largo), SY Torino (300) y SY Arnold y SY Minerva (300 largos). “SY Torino ha demostrado rendimientos superiores a su ciclo y un contenido energético excepcional”, subraya Millán. En ciclos medios, SY Bilbao (450) ha desafiado la percepción tradicional de los ganaderos sobre la morfología ideal para silo. “Es una planta alta y con hoja semierecta; su rendimiento y calidad la convierten en una de las mejores opciones para la ración”, apunta.
También destaca SY Sandro, una variedad recuperada del antiguo catálogo de Koipesol, segunda marca de Syngenta ya extinguida. “Se trata de un FAO 400 medio superproductivo y con una tolerancia a enfermedades superior, lo que le ha valido la certificación como híbrido Powercell™”, comenta Millán.
Syngenta no solo se centra en variedades consolidadas, sino que también introduce continuamente nuevas propuestas. Entre las incorporaciones más recientes figuran SY Stacio y SY Artos. “Vienen a reforzar nuestra gama de ciclos FAO 300. Ambos poseen una planta muy llamativa, están destinados a rusticidad y a alto potencial, respectivamente “, indica.
En ciclos largos, la investigación se ha trasladado a Portugal, donde Syngenta evalúa variedades FAO 500-700 en la región de Barcelos. Una de las más prometedoras en este segmento, con un potencial al nivel o supe rior a los híbridos top de la casa, como son SY Bambus y SY Fuerza, es SY Caliber que podría convertirse en el próximo hí brido Powercell™ de ciclo largo por su elevado contenido en materia seca y alta digestibilidad.
DIGITALIZACIÓN PARA UNA
MEJOR TOMA DE DECISIONES
Además de su apuesta por la mejora ge nética, Syngenta está impulsando la digitaliza ción del sector mediante herramientas como Cropwise™ Seed Selector y Cropwise™ Planting. “Gracias a estos sistemas, los ganaderos pueden seleccionar la variedad más adecuada para sus parcelas e incluso generar mapas de siembra personalizados según la heterogeneidad del suelo”, explica Millán. También se está desarrollando una Alerta de Cosecha que indicará el momento óptimo para ensilar.
Además, la empresa ha puesto en marcha ensayos CropEX, que combinan la evaluación de variedades con estudios de manejo, fertilización y aplicación de bioestimulantes. “Estos ensayos nos permiten generar datos que nutren nuestras herramientas digitales y promueven la rentabilidad y seguridad de las explotaciones”, aseguran los técnicos de la casa.
El compromiso de Syngenta con el sector es claro: “Queremos producir más y mejor, y siempre junto a nuestros clientes”. Con una red de ensayos cada vez más extensa y el respaldo de la tecnología digital, la empresa sigue liderando la innovación en el maíz para ensilado, lo que les asegura a los ganaderos soluciones adaptadas a sus necesidades y a las exigencias del mercado.
Posta en valor das variedades locais do Banco de Xermoplasma
de millos autóctonos
O Banco de Xermoplasma do CIAM foi creado para evitar a desaparición das variedades locais que os agricultores da cornixa cantábrica sementaran durante máis de 350 anos. Actualmente, o seu principal obxectivo é conservar, manter e caracterizar as entradas das coleccións almacenadas e que estean dispoñibles para a comunidade científica ou para a súa recuperación. A el dedicámoslle o seguinte capítulo.
Laura Campo Ramírez
Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), Axencia Galega da Calidade Alimentaria (Agacal)
Consellería do Medio Rural (Xunta de Galicia) | http://ciam.gal
Omillo (Zea mays L.) é o cereal de maior rendemento e o máis cultivado a nivel mundial, seguido polo trigo e o arroz. Desde a súa orixe en América presentou unha ampla diversidade fenotípica e xenética, pero a erosión dos recursos xenéticos de plantas e, especialmente, das variedades locais (VL) que constituíron a base da produción agraria ata tempos recentes, ten consecuencias moi negativas sobre a estabilidade da produción agraria e a seguridade alimentaria.
O Banco de Xermoplasma (BX) do CIAM é o resultado de diversos traballos de recolección de material, de
mellora xenética ou de intercambio de especies vexetais. Foi creado para evitar a desaparición das VL que os agricultores da cornixa cantábrica sementaran durante máis de 350 anos ao ser substituídas por híbridos comerciais que hoxe abarcan a maior parte da superficie de cultivos de millo no norte de España. Só Galicia perdeu en 116 anos o 94 % da superficie cultivada de millo para gran (García Tuesta et al, 2022), debido tanto ao abandono do medio rural como a substitución das variedades tradicionais por híbridos comerciais. O seu obxectivo é conservar, manter e caracterizar as entradas das coleccións almacenadas no banco
e que estas estean dispoñibles para a comunidade científica ou para a súa recuperación. Ademais das variedades locais, nel consérvanse outros materiais (liñas puras, sintéticos, poboacións melloradas), que son a base xenética dos programas de mellora que se levaron a cabo no CIAM dende finais dos anos 70.
Foron numerosos os estudos realizados en Galicia para poñer en valor as variedades tradicionais. Demostrouse que conteñen xenes que lles permitiron adaptarse ás condicións frías e chuviosas do noroeste de España durante o período vexetativo de crecemento do millo.
Atopáronse xenes de precocidade (Revilla et al., 2006; 2017), de resistencia ao frío (Revilla et al., 2014), de resistencia a Sesamia nonagrioides (Malvar et al., 2004), a Sitotraga cerealella (Butrón et al., 2008) e Fusarium graminearum (Moreno-González et al., 2004).
Outros xenes son fonte potencial de carácteres de indubidable valor agronómico. Variedades locais como Monfero, Covelo, Gernika e Ponteareas destacaron pola súa produción e o valor nutritivo da súa forraxe (Campo e Moreno-González, 2008; Moreno-González et al., 2003;
Brichette et al., 2001); Carnota-Lira, Gernika e Ponteareas sobresaíron polo valor nutritivo da mazaroca (Campo et al., 2014) e Boimorto, Ataún e Fika-Gámiz, polo valor nutritivo do gran (Campo y Moreno-González, 2014).
Outros carácteres importantes das VL do Banco de Xermoplasma son
GROUND: DESINFECTANTE DE SUELOS. NEMATICIDA, FACILITA UN MAYOR DESARROLLO RADICULAR. ROOT: LUCHA EFICAZ CONTRA MICROORGANISMOS DAÑINOS, MEJORA LA ABSORCIÓN DE AGUA Y NUTRIENTES. ENERGY: CAPACIDAD DEFENSIVA CONTRA HONGOS Y MICROORGANISMOS. CERCOSPORA, ALTERNARIA, BOTRITIS. ETC. VITAL: COMBATE PATÓGENOS VASCULARES, DE RÁPIDA PENETRACIÓN, A TRAVÉS DEL XILEMA LLEGA A
Maíz híbrido
Vista interior do Banco de Xermoplasma de millos no CIAM
Vista interior do Banco de Xermoplasma do Centro de Recursos Fitoxenéticos (CRF) en Madrid
a súa boa aptitude combinatoria con material dentado americano (Campo et al., 2012), a mellor resposta á produción en sistemas de baixos insumos (Alonso et al., 2007) e o valor engadido que teñen as VL galegas no manexo ecolóxico (Campo, 2012).
O millo para alimentación humana ten maior valor engadido que para alimentación animal e algúns dos materiais do banco de xermoplasma amosaron ter un alto contido en carotenoides (Berardo et al., 2009), en antocianinas e na obtención de fariña para a elaboración de pan, empanadas ou outros doces (Revilla et al., 2008).
No caso do millo, é notorio que as variedades locais recollidas en todo o mundo xogan e seguen xogando un papel primordial no desenvolvemento de liñas puras, poboacións melloradas e híbridos. Non obstante, o xermoplasma de millo utilizado no desenvolvemento de híbridos comerciais está restrinxido a moi poucas variedades locais.
Na actualidade, o Banco de Xermoplasma de millo autóctono do CIAM almacena 703 VL recollidas na zona húmida de España (noroeste peninsular) e 723 liñas puras derivadas destas poboacións que foron utilizadas como parentais de híbridos de millo para gran e forraxe adaptados ás condicións edafoclimáticas do
norte de España. Tamén se conservan 8 variedades locais que forman parte da colección nuclear europea [European Union Maize Landrace Core Collection], ademais doutras 28 variedades que forman parte dunha primeira aproximación que se realizou da colección nuclear española. En Alcalá de Henares sitúase o Centro de Recursos Fitoxenécticos (CRF), do Instituto Nacional de Investigación e Tecnoloxía Agraria e Alimentaria, integrado no CSIC. Aquí están depositadas sementes de especies vexetais dos 14 bancos xenéticos de España. A maior parte das VL do BX de millos do CIAM atópase duplicada no CRF en condicións máis estritas de temperatura e humidade para unha conservación a máis longo prazo. Ademais, no ano 2022 realizouse un envío de sementes desde o CRF á Bóveda Global de Sementes de Svalbard (ou Banco Mundial de Sementes de Svalbard), un gran búnker baixo o xeo onde se localiza o Centro Nórdico de Recursos Fitoxenécticos de Noruega. Alí consérvanse copias de seguridade de recursos fitoxenécticos de todo o mundo para evitar que se extingan ou que desaparezan por un desastre natural ou por un conflito bélico e así poder salvagardar a base da alimentación mundial. Na Bóveda de Svalbard consérvanse 28 variedades locais de millos do CIAM e outras
43 serán enviadas cando a cúpula se abra de novo no próximo verán a través do CRF.
MULTIPLICACIÓN DAS ENTRADAS DO BANCO DE XERMOPLASMA E ENSAIOS DE AVALIACIÓN
Desde a súa recolección, as variedades locais consérvanse en cámaras frigoríficas, a unha temperatura entre 2 e 4 °C e unha humidade relativa entre o 50 e o 60 %. Con este sistema de conservación, a vida útil da semente é moi longa, entre 20 e 25 anos. A maiores, mantense un sistema de control continuo do poder xerminativo, de tal maneira que, cando este cae por debaixo do 70 % ou cando a cantidade de semente baixa duns límites razoables, polo gasto desta en programas de investigación, réxense para evitar a súa perda. A multiplicación realízase mediante cruzamentos en cadea, onde se sementa un conxunto de 150 plantas para a súa multiplicación
Variedades locais pertencentes á primeira aproximación que se realizou da colección nuclear española
Centro Nórdico de Recursos Fitoxenéticos de Noruega (Bóveda de Svalbard)
manual a fin de evitar as contaminacións entre poboacións. Cada ano deben multiplicarse cando menos 30 entradas do banco para manter a súa viabilidade e non perder poboacións. Paralelamente, realízanse ensaios de avaliación e caracterización en busca de xenes de interese na mellora de poboacións ou no desenvolvemento de liñas puras.
No ano 2023, multiplicáronse e caracterizáronse 39 variedades locais e avaliáronse outras 19, seleccionadas previamente para alta produción de gran, xunto cun híbrido comercial testemuña denominado ‘Combrio’. O deseño experimental foi un ensaio látex 5x4 con tres repeticións e catro sucos por parcela nun sistema de cultivo convencional. Algúns dos resultados de caracterización e produción de gran amósanse na táboa 1. Das 19 VL avaliadas para rendemento de gran, as máis prometedoras foron as seguintes: 20001 (Valdoviño), 13001 (Cuntis do País) e 17001 (A Pastoriza). As tres destacaron polo seu bo rendemento en gran e polos diferentes carácteres morfolóxicos polos cales foron caracterizadas. As diferenzas de rendemento entre o testemuña Combrio (7 t/ha), Valdoviño (6,8 t/ha) e Cuntis do País (6,5 t/ha) non foron significativas. A Pastoriza é máis precoz, cun ciclo FAO 200, mentres que Valdoviño e Cuntis do País son máis tardías, cun ciclo FAO 400.
Táboa 2.
Táboa 1. Medidas das variedades locais (VL) destacadas para rendemento gran (RG) e outros carácteres agronómicos da planta
Sigificación estatística xenotipos
NUMBAN: número de entrada no Banco de Xermoplasma; dFMAS: tempo transcorrido desde a sementeira ata a floración masculina (días); GDU: integral térmica a floración masculina (º/día); LP: lonxitude do penacho (cm); HP: altura da planta (m); NRP: n. de ramificacións primarias; cv: coeficiente de variación; LSD (5 %): mínimas diferenzas significativas entre xenotipos; *,***, ns: significativamente diferente de cero ao 5 %, 0,1 % e non significativo, respectivamente
Cuntis do País caracterizouse por un tamaño de gran máis grande (468 g), por un alto contido en fariña (58,6 %), en
amidón (70,1 %) e por un gran de cor negra, igual que Malpica (na táboa 2). Valdoviño presenta un gran un pou-
Caracterización de mazaroca e gran das variedades locais avaliadas para alto rendemento
L
81047 Carnota, Lira L, SL Amarela,
13001 Cuntis
L
85022 Forcarei, Acibeiro L Amarela, variegada, marrón, vermella, negra
14003 Meira, Orpín, A Tomba SL Amarela, laranxa, vermella co dorso amarelo
14004 A Pastoriza, Cadavedo L Amarela, algún branco
14005 Belmonte de Miranda 1 L, SL
14006 Belmonte de Miranda 2 L Avermellada, negra, amarela
14007 Castrelo de Miño 1 D Amarela
14008 Castrelo de Miño 2 L, SL Amarela, laranxa
O BANCO DE XERMOPLASMA DE MILLO DO CIAM DISPÓN DE MATERIAL DE VARIEDADES AUTÓCTONAS DE COR AMARELA, BRANCA, NEGRA E VERMELLA EN DIFERENTES FASES DE MELLORA, QUE PODEN SER UTILIZADAS PARA A ELABORACIÓN DE FARIÑAS E PARA A ALIMENTACIÓN ANIMAL
co máis pequeno (420 g), pero tamén un alto contido en fariña (56,4 %) e o maior contido de amidón (72,5 %). Esta variedade local caracterízase por un cor de gran avermellado e multicolor O Banco de Xermoplasma de millo do CIAM dispón de material de variedades autóctonas de cor amarela, branca, negra e vermella en diferentes fases de mellora, que poden ser utilizadas para a elaboración de fariñas e para a alimentación animal. Das 703 variedades locais que se conservan actualmente, 114 son de cor branca, 9 vermellas e 4 negras. O resto son variedades amarelas, multicolores ou dunha mestura de cores.
O millo branco destínase case en exclusiva á alimentación humana. Os seus usos culinarios varían moito dunha rexión a outra, podendo empregarse para a elaboración de polenta, arepas, talos, pan, repostería etc. Tradicionalmente, a maioría da xente prefire o millo branco como alimento para a elaboración de pan porque produce pans máis semellantes ao pan de trigo. Non obstante, en Galicia son moi apreciadas tamén as variedades de cor negra para a elaboración de pan de millo corvo. Algúns destes millos brancos son máis fariñentos e, polo tanto, posúen un endospermo máis brando, que os fai ideais para a elaboración de fariñas. Isto tamén os fai máis susceptibles a enfermidades provocadas por insectos ou a fungos no momento da recolección. Outros millos brancos son de tipo dureza, con grans máis redondeados e suaves ao tacto, que están constituídos, sobre todo, de amidón duro córneo, con só unha pequena parte de amidón brando no centro do gran. Este
tipo de millo duro xermina mellor que outros tipos, especialmente en soños húmidos e fríos.
En xeral, adoitan ser de madureza máis precoz e séguense máis rápido unha vez que alcanzan a madureza fisiolóxica e, en consecuencia, están menos suxeitos a danos de insectos e amofados no campo e no almacenamento.
Normalmente, o millo conta cunha combinación de vitaminas e outros compostos, como os carotenoides nas variedades amarelas e vermellas, que exercen un poderoso efecto antienvellecemento. No caso dos millos morados e negros, o alto contido en antocianinas ofrece un alto poder antioxidante e, polo tanto, un efecto anticanceríxeno (Ananga et al., 2013; Antunovi’c et al., 2022). ). Ademais, os alimentos elaborados a partir da fariña de millo, coma o pan, son unha alternativa máis saudable ao pan de trigo, debido ao seu índice glicémico máis baixo e, daquela, máis reco-
mendable en persoas que padezan celiaquía (Brites et al., 2011).
No ano 2024 multiplicáronse 31 variedades locais mediante cruzamentos en cadea e 36 liñas puras por autofecundacións. Ademais, avaliáronse 17 variedades de cor branca, dúas negras (Malpica, 09001 e Cuntis do País, 13001) e unha vermella (Valdoviño, 20001) que, polas súas características, eran boas candidatas para a elaboración de fariñas.
Comunmente, as variedades locais atópanse ligadas a unha rexión específica onde se foron cultivando ano tras ano, pero tamén son menos produtivas e máis susceptibles ao encamado que os híbridos comerciais.
Gráfico 1. Rendemento gran de variedades locais avaliadas
Mazarocas e gran da variedade local ESP11920001 (Valdoviño)
No ensaio realizado, a maior produción de gran alcanzada foi para a variedade local Cuntis do País, con 8,6 t/ha; seguido de Ramallón e Llanera 2 cuns rendementos medios de 7,7 e 6,3 t/ha, respectivamente (gráfico 1, páx. ant.).
No 2024 as abundantes chuvias e temperaturas propiciaron a proliferación de fungos nas mazarocas, polo que se levou a cabo unha valoración das mazarocas afectadas en cada unha das parcelas. As variedades locais con menor número de mazarocas afectadas foron Cuntis do País, Meaña e Paradanta, todas elas con valores por debaixo do 2 % (táboa 4). En canto ao encamado, é dicir, as plantas caídas ou rotas por debaixo da mazaroca, Padrenda, Cuntis do País e Paradanta obtiveron os valores máis baixos, menores que o 3 %.
REXISTRO DE VARIEDADES LOCAIS
Con base nos resultados destes ensaios, doutros previos e do seu comportamento no campo de multiplicación, caracterizouse e documentouse
Táboa 3. Medias do rendemento gran (RG) das variedades locais (VL) en 2024
09005 S2
78127 S3
85042 S2
78115 S3
S3
78134 S3
81148 S3
S3
78090 S3
S3
S3
78097 S3
S3
estatística VL
%)
GLM: procedemento estatístico na análise da varianza mediante o programa SAS; NUMBAN: número de entrada no Banco de Xermoplasma; LSD (5 %): mínimas diferenzas significativas entre xenotipos; *,***, ns: significativamente diferente de cero ao 5 %, 0,1 % e non significativo, respectivamente. Letras diferentes indican diferenzas significativas estatisticamente
Táboa 4. Medias das variedades locais (VL) avaliadas para carácteres agronómicos e gran en 2024
NUMBAN: n.º de entrada no Banco de Xermoplasma de millos do CIAM; HP: altura da planta (cm); HMAZ: altura da planta ata o punto de inserción da espiga (cm); VTE e VTA: vigor temperán e serodio (escala de 1 a 5, de menos a máis); dFMAS e dFFEM: tempo transcorrido desde a sementeira ata a floración masculina e feminina, respectivamente (días); GDUFMAS e GDUFFEM: integral térmica ata a floración masculina e feminina, respectivamente (º/día); LSD (5%): diferenzas mínimas significativas entre xenotipos; *,***, ; ns: significativamente diferente de cero ao 5 %, 0,1 % e non significativo, respectivamente; HUM: humidade do gran na colleita (%); ENCt: plantas caídas na colleita; MAZENFt: espigas enfermas na colleita
Ficha descritiva da accesión ESP11913001 denominada Cuntis do País a variedade local, con número de entrada no Banco de Xermoplasma ESP119113001, para enviala ao Rexistro de Variedades Vexetais do INIA como Variedade de Conservación e con denominación Cuntis do País. Outras tres variedades locais pertencentes ao BG xa foras rexistradas anteriormente como variedades de conservación na Oficina Española de Variedades Vexetais, as poboacións Amurrio-CIAM no ano 2013, Ponteareas no ano 2014 e Aranga no ano 2015.
BIBLIOGRAFÍA
Alonso Ferro R., Brichette I., Evgenidis G., Karamaligkas Ch. y Moreno-González J. (2007) Variability in European Maize (Zea mays L.) Landraces under High and Low Nitrogen Inputs. Genetic Resources and Crop Evolution 54: 295-308.
Ananga AA., Georgiev V., Ochieng J., Phills B. y Tsolova V. (2013) Production of anthocyanins in grape cell cultures: a potential source of raw material for pharmaceutical, food, and cosmetic industries. In: The Mediterranean Genetic Code - Grapevine and Olive. D. Poljuha and B. Sladonja (Eds.). InTech: Rijeka, Croatia, 2012; pp: 247-287.
Antunovi´C Z., Novoselec J., Klir Šalavardi´C Ž., Steiner Z., Šperanda M., Jakobek Barron L., Ronta M. y Pavi´C V. (2022) Influence of Red Corn Rich in Anthocyanins on Productive Traits, Blood Metabolic Profile, and Antioxidative Status of Fattening Lambs. Animals 12, 612. https:// doi.org/10.3390/ ani12050612.
Berardo N., Mazzinelli G., Valoti P., Lagana P. y Redaelli R. (2009) Characterization of maize germplasm for the chemical composition of the grain. J. Agric. Food Chem., 57, pp.2378-2384
Brichette Mieg I., Moreno-González J. y Lopez A. (2001) Variability of european maize landraces for forage digestibility using NIRS. Maydica, 46: 245-252.
Brites C.M., Trigo M.J., Carrapiço B., Alviña M. y Bessa R.J. (2011) Maize and resistant starch enriched breads reduce postprandial glycemic responses in rats. Nutrition Research, 31(4): 302-308.
Butrón A., Romay M.C., Ordás A., Malvar R.A. y Revilla P. (2008) Genetic and environmental factors reducing the incidence of the storage pest Sitotroga cerealella in maize. Entomologia Experimentalis etApplicata, 128: 421-428.
Campo L., Revilla P., Malvar R.A., Álvarez Rodríguez A., Ruiz De Galarreta J.I., Ríos D., Ordás A. y Moreno-González J. (2014) Variabilidad en la composición química de las mazorcas entre poblaciones locales de maíz de diversas zonas de la España peninsular e Islas Canarias. En: Pastos y PAC 2014-2020: 389-396.
Campo Ramírez L. y Moreno-González J. (2008) Evaluación de la aptitud forrajera en ecotipos de maíz. Actas de horticultura, 51: 175-176. Ed. Junta de Andalucía, Consejería de Agricultura y Pesca. Sevilla. Campo L. (2012) As populações e variedades locais de milho forrageiro num sistema de agricultura sustentável. Agrotec, 3: 99-104.
AS
Accesión BGM 13001
Lugar Do País
Ciclo FAO 480
Tipo gran L, SL, D
Cor gran Negra azulada, vermella viño case negro, negra con grans amarelos e brancos
Peso 200 grans 90-93,6
Peso 1.000 grans 450-468
% salvado 41,4-48,7 % fariña 58,6-51,3
RG (t/ha) 8,6-6,5 ALM (%MS) 70,1-67,3
PB (%MS) 11,2-10,2
Observacións Alto RG e calidade fariñeira; tardía; alto contido en carotenoides e fariña; bo contido en ALM e PB
VARIEDADES LOCAIS CON MENOR NÚMERO DE MAZAROCAS AFECTADAS FORON
CUNTIS DO PAÍS, MEAÑA E PARADANTA, TODAS ELAS CON VALORES POR DEBAIXO DO 2 %
Campo L., Monteagudo A.B. y MorenoGonzález J. (2012). Aptitud combinatoria entre líneas puras de maíz para alto rendimiento forrajero, Actas de Horticultura 62:19-20.
Campo L. y Moreno-González J. (2014) Ecuaciones NIRS desarrolladas para la determinación de contenido en proteína y almidón en maíz grano. En: Pastos y PAC 2014-2020: 365-372.
García Tuesta, Groba J., Piña L., Gil S., Andújar E., Darriba C., González Novoa P., San Miguel., Mora F. y Moltavo J. (2022) Seed size and allometric relationships among local maize varieties in Galicia (NW Spain). AGROFOR International Journal, vol 7(2), 83-93.
Malvar R.A., Butrón A., Álvarez A., Ordás B., Soengas P., Revilla P. y Ordás A. (2004) Evaluation of the European Union maize landrace core collection for resistance to Sesamia nonagrioides (Lepidoptera: Crambidae). Journal of Economic Entomology, 97(2): 628-634.
Moreno-Gonzalez J., Andrés Are, J.L., Alonso Ferr, R. y Campo Ramírez L. (2004) Genetic and statistical models for estimating genetic parameters for maize seedling resistance to Fusarium graminearum Schwabe. Euphytica, 137: 55-61.
Moreno-González J.; Campo Ramírez L.; Brichette Mieg I. y Alonso Ferro R. (2003)
Evaluation of forage maize for digestibility and best harvesting time. Rencontre Europeenne sur la Diversite des Populations de Maïs, INRA, 26-33.
Revilla P., Campo L., Ruiz De Galarreta J.I., Rios D., Álvarez A., Moreno-González J., Ordás A. y Malvar R.A. (2017). Ex-situ conservation of maize germoplasm from different latitudes. Euphytica, 213(6): 123 .
Revilla P., Manuel Rodríguez V., Ordás A., Rincent R., Charcosset A., Giauffret C., Melchinger A.E., Schön Ch. C., Bauer E., Altmann T., Brunel D., Moreno-González J., Campo L., Ouzunova M., Laborde J., Álvarez A., Ruíz De Galarreta J.I. y Malvar R.A. (2014) Cold tolerance in two large maize inbred panels adapted to European climates. Crop Science, 54(5): 1981-1991
Revilla P., Boyat A., Alvarez A., Gouesnard B., Ordás B., Rodríguez V. M., Ordás A., y Malvar R.A. (2006) Contribution of autochthonous maize populations for adaptation to European conditions. Euphytica, 152: 275–282.
Revilla P., Landa A., Rodríguez V. M., Romay M. C., Ordás A. y Malvar R. A. (2008) Maize for bread under organic agriculture. Spanish Journal ofAgricultural Research, 6(2): 241-247.
Semillas LG apuesta por la innovación y la adaptación en el maíz para la producción de leche
Con un enfoque amplio, que abarca desde la inves�gación hasta la personalización del servicio, Semillas LG se posiciona como un aliado clave para los agricultores y ganaderos en la península. Su combinación de asesoramiento técnico, herramientas digitales y semillas adaptadas asegura que cada hectárea cul�vada tenga el máximo potencial para contribuir a la producción lechera.
En la cornisa cantábrica y el norte de Portugal, donde el cul�vo de maíz es esencial para la producción de leche, Semillas LG apuesta por variedades adaptadas a las condiciones locales. Gustavo García, jefe regional de Limagrain Field Seeds Ibérica en esta zona, destaca el rol de la inves�gación en el desarrollo de semillas resistentes y produc�vas. “La alimentación es el coste más alto en la ganadería”, recuerda, y añade que un buen forraje es clave para mantener una producción de leche alta y constante en las explotaciones lecheras. “Hoy en día tenemos vacas con altas producciones; son vacas de Fórmula 1, y necesitan un alimento de Fórmula 1”.
Conscientes de esto, Semillas LG invierte en programas de I+D para obtener variedades que respondan a desa�os específicos de las condiciones agronómicas locales. “En Galicia, donde hay cul�vos en secano y el clima varía entre la costa y el interior, es esencial disponer de híbridos que soporten condiciones de estrés hídrico y enfermedades comunes en zonas húmedas, como el helminthosporium”, detalla. El desarrollo de variedades altamente diges�bles y con calidad nutricional superior no solo aumenta la eficiencia de la alimentación, sino que también responde a la demanda creciente de altas producciones lecheras, con vacas que hoy en día producen entre 40 y 50 litros diarios.
ACOMPAÑAMIENTO TÉCNICO PERSONALIZADO
Los técnicos de Semillas LG proporcionan asesoramiento personalizado para op�mizar el rendimiento del cul�vo. “En explotaciones grandes, donde el ganadero dedica su �empo a los animales, el respaldo en el manejo del campo lo asumen nuestros expertos”, explica García. Este apoyo técnico permite una selección adecuada de variedades y garan�za un seguimiento constante del cul�vo.
El equipo de esta marca iden�fica dos �pos de clientes: el ganadero, que necesita una semilla rentable y produc�va, y la vaca, que depende de un forraje de alta diges�bilidad y contenido nutricional para conver�rlo en leche. “En este sen�do, nos enfocamos en la diges�bilidad de la fibra, el contenido en almidón y la eficiencia de conversión en leche”, destaca García.
Alejandro Solsona, jefe de producto de Limagrain Field Seeds Ibérica, remarca el valor de desarrollar semillas aptas para las condiciones de cada zona y asegura que la proximidad con el agricultor es clave. “Nuestro obje�vo es proveerlo de semilla de calidad, adaptada a sus necesidades y a las condiciones locales”, enuncia. En Galicia, con unas 75.000 hectáreas dedicadas al maíz, buena parte de las cuales se des�na al ensilado, Semillas LG apuesta por una red de ensayos en dis�ntas ubicaciones para asegurar que las variedades sean probadas en condiciones similares a las de las ganaderías.
En vídeo
La inves�gación local es una piedra angular en el modelo de desarrollo de Limagrain Field Seeds. Solsona menciona que los ensayos realizados en campos locales posibilitan evaluar parámetros como la resistencia a enfermedades, la sanidad foliar y la tolerancia al estrés hídrico. “Nos permiten asegurar que cada variedad responde a las condiciones par�culares de la región, op�mizando así la inversión”, agrega.
En la prác�ca, los ingenieros agrónomos realizan un seguimiento de cada lote y evalúan la rentabilidad en el campo. Para el equipo de esta casa, estar cerca del cliente y escuchar sus necesidades es una prioridad. “Es fundamental entender las preocupaciones del ganadero y adaptarnos a sus demandas”, afirma el jefe de producto, quien también se muestra op�mista sobre el futuro del maíz en España. “Aunque el país no produce suficiente maíz para sa�sfacer su demanda, este cul�vo �ene un gran potencial, especialmente en Galicia, donde es esencial para la producción de leche”, subraya. “Estaremos ahí para acompañar al agricultor ante los nuevos desa�os, como las enfermedades emergentes y la eficiencia del cul�vo, asegurándonos de que cada semilla maximice el rendimiento lechero”.
LABELS DE CALIDAD Y PLATAFORMA DIGITAL
Semillas LG cuenta con dos sellos dis�n�vos que iden�fican semillas que responden a condiciones par�culares. La marca LG Nutrición Animal (LGNA) garan�za híbridos que op�mizan la producción de leche por hectárea, mientras que la línea Hydraneo cer�fica variedades muy resistentes al estrés hídrico, diseñadas para zonas con escasez de agua. “La resistencia a enfermedades como la helmintosporiosis, común en Galicia, es un aspecto prioritario”, indica Solsona. Con esta estrategia, LG se asegura de que los agricultores puedan obtener un rendimiento estable y seguro.
La digitalización es otra área en la que están despuntando. Recientemente, han presentado Agrility, una herramienta que facilita la toma de decisiones en el campo mediante el análisis de datos. “Agrility nos ayuda a detectar posibles incidencias, a ajustar densidades de siembra y a es�mar el momento óp�mo para el ensilado”, detalla el jefe de producto de Limagrain Field Seeds Ibérica. Esta tecnología permite una ges�ón más precisa y eficiente de los cul�vos, sobre todo en un contexto donde el cambio climá�co y las variaciones de �empo pueden afectar a la rentabilidad del maíz.
LAS DESTACADAS DE LA CAMPAÑA 2025
Para esta temporada, Semillas LG ofrece un catálogo con opciones de ciclos adaptados a dis�ntas condiciones de siembra y zonas. García menciona que en Galicia y en la cornisa cantábrica los ciclos 300 y 400 volverán a ser especialmente recomendados, ya que responden bien a las siembras tardías y a condiciones de frío.
Alude también a variedades específicas para áreas costeras y de interior, como LG 31.630 y el nuevo LG 31.662, para ciclos largos, y LG 31.455 (Lineade), Bowen y LG 31.276, para ciclos más cortos y zonas elevadas. “Cada una �ene caracterís�cas que la hacen adecuada para dis�ntas necesidades”, comenta, al �empo que insiste en la importancia de elegir correctamente la variedad en función de los requerimientos de la granja, para lo que se pueden apoyar siempre en las recomendaciones técnicas.
El equipo de Semillas LG trabaja manteniendo un diálogo continuo con los agricultores
Reserva online y seguro de resiembra
Una de las soluciones innovadoras de Semillas LG es su plataforma de reserva www.semillasonline.es, que permite a los agricultores an�cipar y ges�onar sus necesidades. La modalidad en línea no solo facilita la disponibilidad de la semilla, sino que también incluye un seguro de resiembra, muy valorado en Galicia, donde las lluvias intensas pueden afectar al rendimiento del cul�vo. Aunque la venta no se realiza directamente de manera telemá�ca, este sistema de reserva digital proporciona mayor seguridad y eficiencia tanto para el agricultor como para la empresa.
Recomendacións para a sementeira de millo tras un ano climaticamente adverso
Nas seguintes páxinas ofrecemos algunhas pautas para levar a cabo unha adecuada planificación estratéxica baseada na integral térmica, unha ferramenta que nos permitirá adaptarnos as condicións climáticas e nos axudará a superar os desafíos e aproveitar as oportunidades na produción de millo de 2025.
Gustavo García Xefe rexional Cornixa e Portugal Limagrain Ibérica LG
INTRODUCIÓN
Oano 2024 será lembrado coma un período agrícola marcado por choivas intensas e constantes, tanto durante a época de sementeira como na colleita do millo forraxeiro. Estas condicións afectaron directamente ao cultivo do millo, o que resultou en sementeiras tardías e, en xeral, no uso de ciclos máis curtos ca en anos normais. Durante a colleita, a borrasca
Aitor en setembro e o furacán Kirk en outubro provocaron a caída dun número significativo de hectáreas de millo na cornixa cantábrica.
Noutras parcelas, a cantidade de auga caída impediu ou dificultou enormemente a colleita, causou numerosos problemas para recoller as plantas deitadas e afectou tanto ao rendemento coma á calidade do picado e procesado do ensilado.
PECULIARIDADES DO ANO 2024 E INTEGRAL TÉRMICA
A climatoloxía do ano 2024 caracterizouse por abundantes precipitacións durante os meses de abril e maio, o que provocou atrasos significativos tanto na colleita da herba para silo coma na posterior sementeira do millo. Aínda que foi o terceiro ano máis cálido da serie histórica en España, o verán na cornixa cantábrica foi seco e lixeiramente máis caloroso nos meses de xullo e setembro.
Porén, a principios de setembro tivemos un período de días con temperaturas moi suaves e abundantes nubes, o que provocou unha maduración máis lenta do normal para o cultivo do millo. Cun atraso medio na sementeira de 15-20 días, as baixas temperaturas dese mes foron clave para dificultar a axeitada maduración.
EFECTO DA CLIMATOLOXÍA NA MADURACIÓN DO CULTIVO DE MILLO
Esta climatoloxía fresca e húmida tanto despois da sementeira do millo coma antes da colleita afectou directamente á maduración do cultivo e caracterizouse por un verán con moitos días nubrados e temperaturas suaves, o que ocasionou adiamentos na maduración do millo.
Nalgunhas parcelas a cantidade de auga caída dificultou enormemente a colleita e causou numerosos problemas para recoller as plantas deitadas
EC = extremadamente cálido: T > Tmax. A temperatura supera o valor máximo rexistrado no período de referencia 1991-2020; MC = moi cálido: P80<T≤Tmax. A temperatura encóntrase no intervalo correspondente ao 20 % dos anos máis cálidos; C = cálido: P60<T≤P80; N = normal: P40< T ≤P60; F = frío: P20< T≤P40; MF = moi frío: T min ≤T≤P 20 . A temperatura encóntrase no intervalo correspondente ao 20 % dos anos máis fríos; EF = extremadamente frío: T < Tmin. A temperatura non alcanza o valor mínimo rexistrado no período de referencia 1991-2020
Fonte: Axencia Estatal de Meteoroloxía, Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico
Nas primeiras colleitas realizadas a mediados de setembro, o estado vexetativo das plantas de millo aínda non era o axeitado para recoller nas mellores condicións, e observáronse materias secas e amidóns máis baixos do habitual.
Aínda que moitas veces falamos de días do millo, as plantas non maduran por días; para o seu ciclo, debemos calcular a integral térmica.
Que é a integral térmica?
En realidade, é unha maneira de facer coincidir o reloxo da planta co noso. Axúdanos a comprender o que está a acontecer coa planta e podemos predicir cousas como nacemento, oración etc. A forma en que o facemos é a través desta ecuación, que é bastante sinxela, coa seguinte fórmula:
Podemos calcular a integral térmica (Tn) como o sumatorio da temperatura media (é dicir, a suma de T máxima e T mínima dividida entre dous) desde o día 1 ata o día n, menos a temperatura base (Tbase), multiplicado polo tempo (∆t). A Tbase é o limiar de temperatura por debaixo do cal non se produce desenvolvemento vexetal; para millo usamos 6 ou 10 graos centígrados en función da base na que nos dean a integral térmica do millo. O desenvolvemento non se inverte, é dicir, se a temperatura é inferior á temperatura base, a planta non inverte o seu desenvolvemento, simplemente non progresa.
Deste xeito, a análise baséase na diferenza entre a temperatura media e a temperatura base e imos obtendo este valor de forma diaria. A continuación, seguimos sumando ata alcanzar un valor que nos indica que progresamos dunha etapa a outra. Tamén debemos lembrar que o valor máximo para sumar temperatura é 30 ºC; se superamos esa temperatura, debemos ter en conta 30 ºC. Podemos lembrar algo sobre integral térmica e ver como saen os valores para explicar como vai a maduración con respecto doutros anos.
ESTADO DO MILLO NA COLLEITA
Tras as primeiras colleitas con millos en estados vexetativos novos (gran leitoso) e cando estaba practicamente no momento axeitado para recollelo en condicións óptimas, o 9 de outubro de 2024 sufrimos as
terribles consecuencias do furacán ou borrasca Kirk, que deixou miles de hectáreas de millo deitadas con distintos graos de impacto. Os labores de colleita do millo caracterizáronse polas malas condicións nas que se levaron a cabo:
• Exceso de humidade e encharcamento nos chans.
• Plantas completamente deitadas en moitas das parcelas.
• Rendemento das picadoras de forraxe moi inferior con respecto das colleitas dun ano “normal”.
• Choivas nos días seguintes á borrasca Kirk que impedían ou di cultaban as boas condicións de colleita.
• En terreos encharcados onde non se puido entrar a tempo, millos demasiado maduros e con altos contidos de materia
O 9 DE OUTUBRO
DE 2024 SUFRIMOS AS TERRIBLES CONSECUENCIAS DA BORRASCA KIRK, QUE DEIXOU MILES DE HECTÁREAS DE MILLO DEITADAS CON DISTINTOS GRAOS DE IMPACTO
seca e amidóns: ao estar o gran de millo máis maduro, dificúltase o seu procesado.
• Ao estar o millo deitado e choverlle durante días durante a colleita, é inevitable que, pegado ás plantas de millo, ou mesmo con algunha planta arrancada de raíz polo cabezal das picadoras, entre algo de terra, area e incluso algunha pequena pedra. Isto provoca maior desgaste da picadora e das partes involucradas no picado e procesado da forraxe, que se desgastan en exceso (coitelas, contracoitelas e rodetes procesadores de gran).
• Picado da forraxe de peor calidade:
- O excesivo desgaste das partes móbiles da picadora (coitelas e contracoitelas) provoca calidades de picado deficientes nalgúns casos.
- Nos predios onde o millo estaba completamente deitado, os talos, ás veces, entran ao rotor das coitelas de forma paralela, e non perpendicular, que é o modo no que traballa en condicións normais. Esta deficiente alimentación da picadora dá lugar a lonxitudes de picado maiores e menos eficientes, que afectan tanto á compactación do ensilado como á estabilidade aerobia do ensilado tras a apertura do silo.
- Selección no comedeiro: estes anacos de talos máis grandes adoitan ser rexeitados polas vacas e quedan no comedeiro sen ser inxeridos polo animal.
RECOMENDACIÓNS DE CONSUMO PARA MILLO RECOLLIDO E PICADO EN CONDICIÓNS DIFÍCILES
Para mellorar a calidade do ensilado e asegurar un consumo axeitado por parte do gando, recoméndase o seguinte:
• Revisar e axustar o equipo de picado: asegúrate de que as coitelas e contracoitelas estean en bo estado e ben afiadas para obter un picado uniforme e de calidade.
• Controlar a humidade do ensilado: evita ensilar millo con exceso de humidade. Se é necesario, mestura con outras forraxes máis secas para equilibrar a humidade.
• Compactación adecuada: asegúrate de que o ensilado estea ben compactado para minimizar a presenza de aire e evitar a fermentación non desexada.
• Uso de aditivos: considera o uso de aditivos para mellorar a fermentación e a estabilidade do ensilado, especialmente se o millo foi recollido en condicións subóptimas.
• Monitoreo do ensilado: realiza un seguimento regular do estado do ensilado, verificando a temperatura e a presenza de mofo ou malos cheiros, e toma medidas correctivas se é necesario.
• Alimentación gradual: introduce o ensilado de millo recollido en condicións difíciles de forma gradual na dieta do gando para evitar problemas dixestivos.
• Selección no comedeiro: retira os anacos de talos máis grandes que poidan ser rexeitados polas vacas para asegurar un consumo uniforme e reducir o desperdicio.
OPORTUNIDADES 2025
Sementeiras temperás en fincas que quedaron sen cultivo de inverno Naquelas fincas que estiveron encharcadas e non puideron recoller o millo, podemos adiantar este ano a data de sementeira para asegurarnos de recoller o millo en condicións óptimas.
Naquelas parcelas nas que houbo moito millo tirado ou mesmo algúns que non se chegaron a recoller e quedaron moitas mazarocas no chan, recoméndase realizar un laboreo temperán para simular unha falsa sementeira e que xerminen todos eses grans que hai no chan. Así, antes de sementar o noso millo, poderemos destruílos facilmente cun pase de grade. Se esperamos a que nazan xunto co millo que sementemos, despois será case imposible a súa eliminación.
Adianto da data de sementeira
Na medida en que o tempo meteorolóxico o permita, poderemos adiantar os labores necesarios para a implantación do cultivo co fin de adiantar a data de sementeira e garantir unha colleita en datas sen tanto risco de fortes ventos e/ou chuvias.
PROTECCIÓN PARA O MILLO FORRAXEIRO: SEGURIDADE E TRANQUILIDADE NAS GANDERÍAS
O millo forraxeiro é un piar fundamental na alimentación do gando, especialmente nas explotacións leiteiras de Galicia. Porén, a súa produción enfróntase a desafíos climáticos e biolóxicos que poden comprometer a rendibilidade das granxas. Para mitigar estes riscos, Ucoga ofrece solucións efectivas mediante a contratación dun seguro específico para este cultivo.
Aínda que Galicia conta con condicións climáticas favorables para o millo, algunhas zonas coma o sur de Lugo ou a comarca do Deza poden sufrir veráns secos, o que impacta no desenvolvemento do cultivo. Noutras áreas de influencia atlántica, as chuvias torrenciais, as inundacións e os fortes ventos representan ameazas constantes, como se observou na campaña pasada.
A estes factores súmanse pragas e enfermidades que poden afectar os cultivos. Ademais, a fauna silvestre, en especial o xabaril, é responsable de danos recorrentes en numerosas comarcas gandeiras da rexión.
Dado este panorama, dispoñer dun seguro adecuado é clave para garantir a estabilidade económica dos produtores.
COBERTURAS E CONDICIÓNS DA PÓLIZA
O prazo límite para subscribirse á campaña de contratación do seguro de millo forraxeiro remata o 30 de abril de 2025. Dentro desta modalidade, tamén se poden incluír outros cultivos como a alfalfa, a veza e diversas especies forraxeiras destinadas a herba seca. Así mesmo, protéxese a produción de sementes forraxeiras e a palla dos cereais de inverno.
Ucoga, corretoría de seguros agrarios en Galicia, ofrece diversas opcións de protección para o millo forraxeiro, con coberturas adaptadas, custos competitivos e prazos flexibles.
A contratación desta póliza supón un prezo estimado de entre 14 e 18 euros por hectárea asegurada. A cobertura comeza seis días despois da sementeira e mantense ata a colleita do cultivo.
O seguro para o millo forraxeiro ofrece distintas opcións de cobertura distribuídas en tres módulos. Estas modalidades están deseñadas para apoiar os agricultores fronte a fenómenos meteorolóxicos imprevisibles, que poden poñer en risco tanto a cantidade como a calidade da produción, con perdas significativas. Por iso, cada agricultor pode escoller a alternativa que mellor se adapte ás súas necesidades, consultando con Ucoga para recibir orientación individualizada.
Un beneficio adicional desta póliza é a axuda contra os danos causados pola fauna silvestre, con especial atención ao impacto dos xabarís nos cultivos. Outro aspecto destacable é a garantía por “non nacenza”, que protexe o produtor no caso de que as sementes non xerminen correctamente ou non logren desenvolverse en plantas produtivas. Nestes casos, o seguro proporciona unha compensación económica pola perda.
SUBVENCIÓNS E AXUDAS DISPOÑIBLES
Para facilitar o acceso a este seguro, o Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA), a través da Entidade Estatal de Seguros Agrarios (Enesa), ofrece subvencións dirixidas a agricultores mozos, profesionais do sector, explotacións prioritarias e membros de organizacións de produtores. Ademais, poden existir axudas complementarias xestionadas polas comunidades autónomas. Para coñecer as subvencións específicas que aplican a cada caso, Ucoga Seguros brinda asesoramento personalizado.
Para máis información sobre coberturas, módulos e subvencións, visita a páxina oficial de Ucoga, onde tamén coñecerás máis detalles sobre a liña específica de seguros para cultivos forraxeiros: www.ucoga.es
É FUNDAMENTAL
MONITOREAR E AXUSTAR AS PRÁCTICAS DE CULTIVO
PARA MAXIMIZAR A PRODUCIÓN E ASEGURAR
A CALIDADE DO ENSILADO
Utilización de ciclos FAO máis longos que en 2024
É importante considerar se merece a pena animarse a sementar ciclos máis longos dos utilizados en 2024. Os ciclos FAO máis longos poden maximizar a produción se as condicións climáticas son favorables. Porén, é crucial avaliar as condicións específicas de cada terreo, a data de sementeira e as previsións meteorolóxicas para tomar unha decisión informada e non correr riscos excesivos.
SELECCIÓN DO CICLO
O ciclo FAO que se debe utilizar será o que mellor se adapte á zona edafoclimática onde se desenvolva o cultivo de millo. Isto significa elixir o ciclo que maximice a produción de quilos de materia seca por hectárea (e de litros de leite/hectárea) sen comprometer a viabilidade do cultivo dentro das datas adecuadas para sementar e recoller na zona en cuestión.
Para seleccionar o ciclo FAO adecuado, o máis recomendable é tentar esquecer a experiencia dun ano tan atípico como foi 2024 e pensar na media dos últimos dez anos. Se actuamos este ano coma se se volvese a repetir a climatoloxía de 2024, o máis probable é que a decisión non sexa a correcta.
Nos últimos dez anos, houbo un cambio de tendencia nos ciclos FAO usados na cornixa cantábrica.
Anteriormente, os ciclos 200 e 300 eran os máis utilizados, pero nos últimos anos puxéronse en práctica cada vez máis ciclos 400 e superiores, logrando así un incremento produtivo sen renunciar a unha óptima calidade.
Non obstante, nos últimos anos desenvolveuse moito a investigación de ciclos máis precoces.
CONDICIÓNS METEOROLÓXICAS DESDE A SEMENTEIRA
Acumulación entre o 23/04 e 21/11
CHUVIA + 218 mm
TEMPERATURA - 215 graos día
Información de Agrility dunha parcela: choiva e temperaturas acumuladas no período de millo de 2024 respecto da media dos últimos vinte anos
Hoxe en día hai moitos ciclos curtos e medios cun potencial elevado, que en moitas parcelas nos darán un rendemento maior que ciclos máis longos; por tanto, non debemos correr un risco por tentar un ciclo máis longo do apropiado para a data na que poidamos sementar en cada parcela.
CONCLUSIÓNS
O ano 2024 presentou desafíos climáticos significativos para o cultivo de millo, con choivas intensas e condicións adversas que afectaron tanto á sementeira como á colleita. Estes factores deron lugar a sementeiras tardías, ciclos máis curtos e dificultades na colleita, o que impactou negativamente no rendemento e na calidade do ensilado.
Para este ano preséntanse oportunidades co fin de mellorar a produción de millo mediante a implementación
de sementeiras temperás en terras que quedaron sen cultivo de inverno e o adianto da data de sementeira, sempre que as condicións meteorolóxicas o permitan. Ademais, é crucial seleccionar o ciclo FAO adecuado baseándose na media dos últimos dez anos en vez dun ano atípico como 2024.
A integral térmica é unha ferramenta esencial para sincronizar o desenvolvemento do millo coas condicións climáticas, que permite prever eventos clave coma o nacemento e a floración.
É fundamental monitorizar e axustar as prácticas de cultivo para maximizar a produción e asegurar a calidade do ensilado.
En resumo, a adaptación ás condicións climáticas e a planificación estratéxica son clave para superar os desafíos e aproveitar as oportunidades na produción de millo en 2025.
Aspectos fundamentais que se deben ter en conta no control de malas herbas
Para lograr un manexo efectivo e eficiente, é importante considerar varios factores que poden influír na capacidade das estratexias de control das malas herbas. A continuación, preséntanse algúns aspectos fundamentais que se deben ter en conta antes de realizar os tratamentos herbicidas.
Manuel Barreiro Representante de Vendas FMC
1. IDENTIFICACIÓN DE MALAS HERBAS
Ocontrol das malas herbas é un aspecto crucial na agricultura, especialmente nos cultivos en fileira, como o millo, xa que son cultivos pouco competitivos fronte a estas e afectan significativamente ao rendemento.
O primeiro paso é coñecer o historial de malas herbas da nosa parcela e identificalas correctamente. Existen diferentes especies (monocotiledóneas e dicotiledóneas), cada unha con características e ciclos de vida diferentes. Coñecer as especies presentes no campo é o inicio para planificar unha estratexia de control correcta, tendo como base os resultados obtidos nas últimas campañas.
2.
MÉTODOS DE CONTROL
Existen diversas estratexias para o control das malas herbas, que se poden clasificar en métodos mecánicos, de cultivos e químicos:
• Control mecánico: a técnica de labrado en presementeira do millo permite reducir as poboacións de malas herbas presentes na nosa parcela. Dependendo da mala herba presente nesta época, o labrado deberá ser máis ou menos superficial. Este control mecánico posibilita diminuír a poboación de malas herbas desde o inicio, o que facilita o seu posterior control con herbicidas. Inclúe técnicas como a desherba manual, o uso de aixadas e a labranza. Estes métodos
son efectivos, pero poden ser laboriosos e requiren tempo.
• Control de cultivos: supón implementar prácticas como a rotación de cultivos, o atraso das datas de sementeira ou o aumento da densidade desta, entre outras. Estas prácticas permiten interromper o ciclo de vida das malas herbas e aumentar a capacidade do millo para competir con elas.
• Control químico: o uso de herbicidas é a opción máis xeneralizada no sector agrícola, pero debe facerse de maneira correcta, segura e eficiente, seguindo as recomendacións da etiqueta do produto. É fundamental elixir aqueles herbicidas específicos para as malas
Infestación de malas herbas nun cultivo de millo
O USO DE HERBICIDAS É A OPCIÓN MÁIS XENERALIZADA NO SECTOR AGRÍCOLA, PERO DEBE FACERSE DE MANEIRA CORRRECTA, SEGURA E EFICIENTE, SEGUINDO AS RECOMENDACIÓNS DA ETIQUETA DO PRODUTO
herbas presentes, atendendo ás recomendacións de aplicación indicadas pola etiqueta e o noso asesor para obter os mellores resultados.
3. XESTIÓN INTEGRADA DE PRAGAS (XIP)
O enfoque da xestión integrada de pragas (XIP) combina os diferentes métodos de control mencionados anteriormente para lograr unha xestión máis sostible e efectiva. Integrar dentro da nosa explotación estas prácticas mecánicas, de cultivo e químicas supoñerá un resultado máis exitoso do cultivo e, ademais, minimizará o impacto ambiental. En de nitiva, trátase de diversi car todas as opcións dispoñibles durante a xestión do cultivo para minimizar os danos causados polas malas herbas, pragas e enfermidades.
4. CONDICIÓNS CLIMÁTICAS
As condicións climáticas xogan un papel crucial no crecemento das malas herbas. No caso do millo, a maioría das que están presentes inician a súa xerminación cando a temperatura do solo comeza a aumentar na primavera. Coa chegada desta estación, determinadas malas herbas presentan un crecemento exponencial día a día. É importante monitorear estas especies para axustar os momentos de tratamento en consecuencia e conseguir a e cacia desexada.
5. MONITOREO E AVALIACIÓN
As visitas ao campo son fundamentais dende o momento no que nalizamos a sementeira de millo na nosa explotación. Isto axudaranos a coñecer a nacenza do cultivo e a evolución da xerminación das malas herbas, o que nos permitirá realizar axustes nas estratexias de control e avaliar a efectividade das prácticas implementadas. Estas avaliacións no campo tamén nos facilitarán identicar problemas emerxentes, non só de malas herbas.
6. FORMACIÓN E CAPACITACIÓN
A capacitación dos técnicos, asesores e agricultores é un aspecto clave para un manexo adecuado do cultivo de millo. Na actualidade, coa falta urxente de activos, a carga burocrática no sector e as normativas vixentes, a capacitación do persoal involucrado no cultivo contribuirá á optimización, e ciencia e rendibilidade da explotación.
7. SOSTIBILIDADE E OPTIMIZACIÓN
É importante considerar o impacto ambiental das prácticas de control das malas herbas. Na actualidade, existen ferramentas dixitais que axudan a optimizar os tratamentos herbicidas, como o uso de imaxes satelitais, análise mediante drons, ferramentas en liña con prescricións en función das especies presentes e os seus estadios, así como a aplicación localizada de herbicidas.
8. TRATAMENTOS HERBICIDAS EN MILLO
Existen tres momentos de aplicación de herbicidas no cultivo de millo:
• Tratamentos de preemerxencia: o seu obxectivo é formar unha barreira no solo que impida a xerminación das malas herbas. En Galicia, canto máis temperá é a sementeira, máis complicado é
o seu control, xa que o cultivo se desenvolve con maior lentitude. Nestes casos, recoméndase un tratamento de preemerxencia, seguido dun tratamento de repaso se é necesario.
• Tratamentos de postemerxencia temperá: aplícanse co cultivo na fase de 1 a 3 follas e as malas herbas en emerxencia. Combínanse herbicidas residuais con herbicidas de acción foliar, o que ofrece boas e cacias e prevén a aparición de novas poboacións. Ademais, permite aplicar insecticidas que protexen o cultivo de pragas.
• Tratamentos de postemerxencia tardía: realízanse co millo e as malas herbas en estadios avanzados. Utilízanse herbicidas de contacto ou con parte residual. Non son recomendables debido á menor e cacia e ao “efecto paraguas” do millo.
9. CONCLUSIÓN
O uso e ciente de herbicidas é un desafío clave na agricultura actual. É fundamental identi car as malas herbas limitantes do cultivo de millo e actuar en consecuencia, valorando todas as alternativas posibles. A tendencia actual é favorecer os tratamentos en posemerxencia temperá, combinando herbicidas de acción radicular e foliar, o que demostrou ser unha estratexia e caz e rendible para os agricultores.
A importancia da singularidade na sementeira do millo
A medida que evolucionan e se instalan as novas tecnoloxías na gandería de Galicia coa dixitalización e a robotización, en sintonía irrompe, aínda cunha marxe considerable, a disruptiva tecnolóxica da sementeira do millo forraxeiro. Analizámolo polo miúdo nas seguintes páxinas.
1. INTRODUCIÓN
Parece curioso que as hectáreas de sementeira do millo en Galicia marquen un compás cos litros de leite producidos nas distintas zonas gandeiras, polo que esta tendencia tecnolóxica na gandería debería ir acompasada pola mesma evolución dixital, tecnolóxica e robótica no que se refire á produción forraxeira. A dixitalización do campo está aínda por explotar no campo galego e na actualidade crece a un ritmo desigual.
Mentres que a automatización está alcanzando áreas concretas, como na recolección ou clasificación en zonas puramente agrícolas, en Galicia, e concretamente na área gandeira, onde a agricultura a clasificamos como unha actividade secundaria, só
un 20 % incorpora tecnoloxías avanzadas, a pesar de que o 80 % indican desexar facelo.
A intelixencia artificial (IA) xa está na agricultura, na predición de colleitas ou no asesoramento integral ao agricultor, aínda que, por agora, só un 7 % incorpora esa IA para optimizar procesos.
Este obxectivo que nos marcamos na sementeira do cultivo de millo, o de acompañar á produción leiteira de Galicia, ten como desafíos os fenómenos climáticos extremos, mellor control de malas herbas, optimización dos nosos insumos, medidas medioambientais e, por suposto, mellora do rendemento e da rendibilidade dos nosos cultivos.
No ano 2024 a superficie de millo na cornixa mantívose estable, aín-
da que as inestabilidades climáticas provocaron importantes perdas de rendemento. Nos anos nos que teñamos un gran déficit de precipitacións atoparemos fortes reducións de produción e todo isto irá complicándose a medida que aumenta o quecemento global e teñamos maiores restricións medioambientais.
Na cornixa cantábrica (Galicia, Asturias e Cantabria) cultívanse arredor de 80.000 ha de millo para ensilado en secaño, cifra que representa aproximadamente o 75 % da superficie de millo forraxeiro en España.
En xeral, as condicións edafoclimáticas da cornixa son excelentes para o cultivo, permiten acadar unhas boas producións e unha moi boa calidade de ensilaxe, sen necesidade de aplicar a rega. Non obstante, nos últimos
Marta Blanco, José María Vivero, Jesus Fariñas, Sara Morán, Marcos García Asesores de Bayer Galicia
EN GALICIA, E CONCRETAMENTE
NA ÁREA GANDEIRA, ONDE CLASIFICAMOS A AGRICULTURA
COMO UNHA ACTIVIDADE SECUNDARIA, SÓ UN 20 % INCORPORA TECNOLOXÍAS
AVANZADAS, MALIA QUE O 80 %
INDICAN DESEXAR FACELO
cinco anos observouse que os veráns son cada vez máis cálidos e con menores precipitacións, o que provoca unha redución de super cie nalgunha zona, así como unha diminución do rendemento xeral do cultivo, o que nos afecta tanto na produción como na calidade, e implica cada vez máis optimizar as sementeiras cada metro de terreo e a un maior control destas.
2. SINGULARIDADE, PRECISIÓN E PROFUNDIDADE
Singularidade na sementeira
Tres son as variables que de nen máis do 80 % do resultado da implantación do cultivo de millo:
- A densidade de plantas obxectivo: a densidade óptima que se pode acadar dependerá do híbrido a usar, do tipo de solo e do nivel dos recursos postos á disposición do cultivo.
A mellora xenética das variedades de millo para tolerar o estrés permitiu poboacións máis altas de sementeira.
- A singularidade, é dicir, a cantidade de fallos e dobres e o correcto espazado das sementes.
- A profundidade de sementeira, xa que dela depende unha emerxencia e un desenvolvemento uniformes e axeitados das plantas na parcela.
Realizamos un estudo do impacto que ten na colleita a singularidade, que de nimos como a porcentaxe de sementes que foron correctamente colocadas na sementeira, isto é, que non son consideradas nin dobres nin fallos. Para iso, é fundamental de nir que é un fallo ou un dobre, segundo a norma internacional ISO 7256/1: Fallo é a ausencia dunha semente onde teoricamente debería habela. Na práctica, por analoxía coa avaliación estatística dos resultados, todos os espazos maiores que 1,5 veces o esparexemento teórico das sementes considéranse erros.
Dobre ou múltiple é a presenza de dúas sementes ou máis onde só debería haber unha. Na práctica, por analoxía coa avaliación estatística dos resultados, todos os espazados inferiores a 0,5 veces o esparexemento teórico entre sementes considéranse múltiplos.
En principio, a singularidade vén determinada pola con guración do dosi cador, o tipo de semente (tamaño, uniformidade...), a carga tecnolóxica da sementadora e o estado do seu mantemento.
No noso estudo, realizado en 2023, modi cáronse o dosi cador e a velocidade de sementeira para obter diferentes niveis de singularidade, que despois se mediron e documentaron:
• Estableceuse que na sementeira estándar tiña unha singularidade do 99 %, mentres que a parte cuxa sementeira foi forzada é do 92 %, ben por fallos ou por dobres (imaxe 1).
• Durante todo o cultivo realizouse un seguimento da parcela, facendo os mesmos labores e aplicando o mesmo abonado nas zonas con diferentes singularidades do terreo.
• Finalmente, realizouse a colleita que rexistramos a través de FieldView, a ferramenta dixital de Bayer que nos axuda a estudar o rendemento da parcela metro a metro, e obtivéronse os resultados que se aprecian na imaxe 2.
Cos datos extraídos do ensaio podemos determinar que, cunha singularidade do 92 %, temos unha diminución da colleita de 712 kg/ha, é dicir, do 3,2 % da colleita na parcela de estudo, chegando en zonas incluso ao 8 % de perda na produción; por debaixo do 98 % de singularidade, xa atopamos perdas signi cativas arredor do 3 %.
Singularidad o espaciamiento
Singularidad o espaciamiento
Imaxe 2. Sementeira sen precisión (esq.); sementeira estándar
A uniformidade na sementeira e o uso de novas tecnoloxías, esenciais para potenciar a produción media O principal obxectivo para optimizar a produción do millo durante a sementeira son a singularidade ou esparexamento, comentados anteriormente, é dicir, a regularidade ou uniformidade na distribución dos grans e a equidade na profundidade das sementes. Ambos os aspectos clave se obteñen incidindo na precisión da sementeira para maximizar a nosa produción (imaxe 3).
Singularidad
Unha sementeira de calidade é actuar sobre aspectos técnicos que garantan e in úan directamente no rendemento do noso cultivo. A importancia de manter unha uniformidade tanto na distancia entre plantas como na profundidade de sementeira. Unha emerxencia non uniforme, xa sexa no tempo ou no espazo, pode ter un impacto considerable nos resultados nais, o que reduce a capacidade produtiva do cultivo.
A variabilidade na distribución das plantas e o seu aumento están directamente relacionados cunha diminución no rendemento do millo. Segundo os últimos estudos, un incremento dun punto porcentual neste coe ciente de variación pode xerar perdas arredor do 1 % no rendemento.
Isto ocorre porque unha mala distribución das plantas provoca unha competencia desigual polos recursos dispoñibles, como auga, nutrientes e luz, o que impacta negativamente no desenvolvemento e produtividade das plantas.
Manter a menor variabilidade posible na distancia entre as sementes é, polo tanto, clave para evitar que algunhas plantas se vexan favorecidas e outras demoren no seu crecemento.
Profundidade de sementeira
Outro factor determinante é a mencionada uniformidade na profundidade de sementeira. Cando esta varía, as
(dta.)
kg/ha.
kg/ha.
sementes xermolan a diferentes velocidades, o que dá lugar a plantas con distintos graos de desenvolvemento. As plantas que xermolan máis tarde vense en desvantaxe competitiva respecto das que xermolan primeiro, o que afecta á súa capacidade de acceso a recursos vitais e, en consecuencia, ao seu rendemento. De acordo con diversas análises, a falta de uniformidade na fondura de sementeira pode traducirse nunha mingua de arredor dun 10 % no rendemento total do cultivo. Aínda que sementar a maior profundidade pode retardar a emerxencia e debilitar o sistema radicular, sementar demasiado super cialmente pode expor as sementes a condicións desfavorables, como estrés hídrico ou danos por temperatura. Estas diferenzas tamén poden afectar á sincronización da oración e a madureza, o que incide directamente na calidade e cantidade de grans recollidos.
3. MARCOS DE SEMENTEIRA
Somos coñecedores de que o millo é o cultivo forraxeiro máis importante
Mejora de la Siembra
Ref.Precision Planting
Imaxe 3
La línea de fertilizantes más completa y avanzada en eficiencia productiva.
A través del poder de la integración tecnológica, NERGETIC COMPLETE concentra en una sola línea todos los beneficios de las tecnologías de Fertiberia TECH.
Marco de siembra
para o vacún en Galicia, pero, independentemente dos distintas climas, e, polo tanto, manexos nos que o millo forraxeiro é cultivado, hai un factor bastante común: o marco de sementeira.
O citado marco baséase nunha separación entre liñas de cultivo de 70-7580 cm, e entre plantas de 12 a 15 cm, para obter densidades que varían entre 80.000 a 120.000 plantas/hectárea.
A día de hoxe, o marco de sementeira máis convencional do millo forraxeiro en Galicia está condicionado, nunha certa medida, polo ancho de traballo da maquinaria agrícola, no cal a separación entre liñas de sementeira é de 4-5 veces a separación entre grans, o que implica que o millo supón pouca competencia coas malas herbas, posto que o millo tarda máis en cubrir totalmente o solo.
O obxectivo é comprobar a e cacia de novos marcos de sementeira. Durante 2022, 2023 e 2024 realizáronse distintos campos de ensaio, onde se intenta comparar o cultivo sementado con marcos convencionais de 70-75 x 15-16, e marcos de sementeira máis cadrados a 50-55-60 x 20-22, sempre mantendo a mesma densidade de sementeira.
En ambos os casos, a produción de biomasa da parte aérea foi maior no novo marco. Ademais, este amosou unha maior e cacia no control das malas herbas, comparado cos marcos tradicionais rectangulares que xeran unha maior evapotranspiración, menor aproveitamento dos nutrientes e peor control do uso de herbicidas, polo que podería reducirse o seu uso (imaxe 4).
A pregunta que temos de actualidade, e na que incidimos e diriximos os nosos esforzos para mellorar a optimización e rendibilidade do cultivo, é a seguinte:
Cal é o marco de sementeira idóneo para a maior optimización do cultivo e rendemento nal do millo forraxeiro? Diversos estudos demostraron que marcos de sementeira máis cadrados
Ventajas:
É FUNDAMENTAL MANTER UNHA UNIFORMIDADE TANTO NA DISTANCIA ENTRE PLANTAS COMA NA FONDURA DE SEMENTEIRA
1. Mayor control de MMHH (cubertura de mesa)
2. Menor evapotranspiración (retención de humedad)
xeran un incremento na intercepción da radiación solar, o mesmo que se conseguiu cunha redución da separación entre liñas. Obtivéronse resultados similares noutros factores como a e cacia de absorción de nutrientes pola planta, absorción de auga do solo, loita contra as malas herbas mediante competencia e rendemento e produción forraxeira do cultivo. Polas razóns mencionadas, eses novos marcos poden ser interesantes nunha agricultura máis rexenerativa e adaptada aos novos cambios climáticos, cun maior control de insumos e máis respectuosa co medio ambiente.
4. DIXITALIZACIÓN DA SEMENTEIRA
Unha das tarefas que hai que implementar no campo galego, e que xorde como un dos hándicaps dentro da agricultura, é a introdución da dixitalización, a súa utilización e funcionalidade.
A dixitalización no campo vai a un ritmo moi lento e, ao igual que nas ganderías actuais, é algo fundamental, o campo avanza máis lentamente. A día de hoxe facilítanos moito o traballo, xa que nos permite adiantarnos ante posibles problemas que poidan presentarse nos nosos cultivos, ademais de que nos facilita un mellor control das nosas parcelas, ante a situación de minifundismo que temos en Galicia.
A sementeira variable en Galicia é outro factor que se debe ter en conta, debido á diversidade das parcelas e dos tipos de solos, incluso dentro dunha mesma parcela pode haber zonas de alto ou baixo nivel de produción. Outro hándicap do millo na nosa zona é que a gran maioría das parcelas son de secaño, o cal, co uso da sementeira variable, podemos adaptar a densidade ás condicións da parcela e buscar priorizar a calidade antes que a cantidade, dado que a produción da nosa explotación depende da calidade de forraxe que producimos.
3. Mayor espacio para la planta. (raíces y hojas)
4. Mejor aprovechamiento de los nutrientes.
Para realizar unha correcta sementeira variable, debemos utilizar imaxes satelitais (imaxes de vexetación e monitoreo que nos facilita a nosa plataforma dixital Climate FieldView) e, tamén, no caso de que sexa posible, mapas de rendemento de campañas pasadas.
5. VISIÓN DA IIMPLEMENTACIÓN DE SEMENTEIRAS DE ÚLTIMA XERACIÓN. INNOVACIÓNS TECNOLÓXICAS: PRECISIÓN A ALTA VELOCIDADE
Nos últimos anos, o avance nas tecnoloxías de sementeira foi notable. Hoxe, as sementadoras están equipadas con sistemas capaces de axustar a densidade de sementeira e a dose de fertilización rego por rego. Incluso a incorporación de motores eléctricos en cada corpo de sementeira permitiu acadar unha uniformidade sen precedentes, tanto na distribución espacial como na profundidade. Ademais, os desenvolvementos recentes permiten sementar a velocidades de ata 20 km/h sen comprometer a calidade da sementeira. Isto é posible grazas a tecnoloxías como os dosi cadores pneumáticos de alta precisión, que eliminan dobres ou faltas no suco, e os sistemas de entrega de semente que aseguran unha colocación suave e precisa, evitando golpes nas paredes do suco.
Outros elementos clave para sementar a altas velocidades inclúen a correcta calibración, rodas compactadoras e caces e sistemas de control de presión suco por suco que aseguran unha sementeira uniforme, sen importar as condicións do terreo. Nos vindeiros anos estas tecnoloxías implantarase masivamente, o que favorecerá un aumento na produtividade e na e ciencia da sementeira de millo en Galicia. Cunha mellor distribución espacial e maior control na profundidade de sementeira, os agricultores poden esperar melloras signi cativas no rendemento do cultivo (imaxe 5, pax. seg).
Imaxe 4. Marco de sementeira
de siembra
Certi cación Intereco para: Caliza Agrícola e Caliza Magnesiana
Singularidad o espaciamiento
Imaxe 5. Singularidade ou esparexemento
CUNHA MELLOR DISTRIBUCIÓN ESPACIAL E UN MAIOR CONTROL NA PROFUNDIDADE DE SEMENTEIRA, OS AGRICULTORES PODEN ESPERAR MELLORAR SIGNIFICATIVAS NO RENDEMENTO DO CULTIVO
QUE OPINAN OS RESPONSABLES DAS MARCAS DE SEMENTADORAS?
Para poder sementar ben a altas velocidades, hai certas tecnoloxías que non poden faltar na sementadora. Así, podemos observar distintos puntos de vista dos responsables dalgunhas das marcas de sementadoras presentes na nosa xeografía.
Victoria Mata
Responsable de Talleres Mata-Vaderstad
Ramón Barreiro
Responsable
agrícola Noroeste-John Deere
“As campañas de sementeira son cada vez máis curtas e hai que sementar máis hectáreas en menos días; para iso necesítanse sementadoras que poidan alcanzar unha alta precisión a alta velocidade de sementeira.
A precisión nas sementadoras, tanto na distribución das sementes como na súa profundidade, é fundamental para obter os mellores resultados na produción de millo. As novas tecnoloxías dispoñibles ofrecen ferramentas que permiten sementar cunha precisión e e ciencia nunca antes vistas, abrindo un camiño cara a unha agricultura máis produtiva e sostible.
CONCLUSIÓNS
• A evolución na rendibilidade e produción do cultivo do millo depende en gran medida da sementeira e o seu desenvolvemento está relacionado directamente coa singularidade. Unha sementeira de calidade terá que manter a uniformidade tanto na distancia entre plantas como na profundidade de sementeira, o que se traducirá nunha mellora tanto cualitativa como cuantitativa do cultivo.
• Mellorar o rendemento para unha maior optimización das nosas áreas de cultivo e unha maior rendibilidade dos nosos campos pasa polo control e mellora da singularidade. Ao tempo, a evolución e adaptación do marco a patróns de
“Non hai tantos anos era case impensable ver unha máquina sementando a 20 km/h e conseguir mellor calidade de sementeira que a 8 km/h. A día de hoxe, pódense sementar 500 ha en 24 h, iso si, grazas a moitos avances tecnolóxicos. Actualmente, as sementadoras de precisión non moven os pratos de sementeira mediante cadea. Estes son impulsados con motores eléctricos que nos permiten modificar a súa velocidade en milisegundos, adaptar a velocidade do prato á do tractor, realizar corte por tramos e seguir mapas de dosificación variable. Pero aínda se pode ir máis aló, mediante un singulador automático, a máquina de forma autónoma pode corrixir os dobres e faltas de semente case in situ. Un dato curioso nestas sementadoras de presión positiva (que sopran o gran de millo) é que o tempo que tarda a semente en chegar ao solo son 300 ms. Isto axúdanos a que, antes de comezar a sementar, mediante unha calibración do prato de sementeira, saibamos o que realmente vai facer a máquina unha vez que comece a traballar. Á parte da singularidade, a profundidade da semente é un factor que se ha de ter en conta. As máquinas convencionais adáptanse ao solo mediante suspensión por resortes, a cal sempre exerce a mesma forza e non absorbe os rebotes. Nas máquinas de precisión, adoita ser hidráulica, mesmo variando a presión cara ao terreo en función da dureza deste en cada punto da finca e de cada corpo de forma independente. Con isto conseguimos a mesma profundidade da semente, independentemente da dureza do campo e a altas velocidades.”
A parte máis importante é a unidade de sementeira, que debe ser estruturalmente robusta para que poida exercer a forza necesaria sobre o terreo co fin de conseguir un contacto continuo e constante sobre o solo e, ademais, debe ter un sistema de distribución de semente de máxima precisión.
A primeira conseguímola cun sistema pneumático que permite exercer unha forza descendente no corpo, axustando o valor de marxe desexada da unidade de liña no monitor e o sistema de contrapresión pneumática activa traballa de maneira automática. O sistema asegura que a sementadora manteña este valor, alcanzando unha penetración precisa do solo e unha profundidade de sementeira homoxénea sen compactación das paredes laterais do suco de sementes independentes en cada fila.
En canto á distribución, cada unidade conta con dous motores eléctricos de 56 V e unha centraliña. Un motor controla o disco de semente variando a súa velocidade en función da densidade de sementeira e o outro encárgase da velocidade do cepillo que deposita a semente. Os dous motores van combinados coa centraliña e fan un circuíto pechado para cada corpo de sementeira para asegurar as r/min correctas tanto do disco como do cepillo para, en función da velocidade de avance e da dose de sementeira, conseguir unha precisión de sementeira óptima axudada polo sistema de cepillo ou cinta transportadora que deposita a semente no fondo do suco sen rebotes.
A sementadora pódese cargar cunha prescrición e a máquina sementa en dose variable segundo o mapa, facéndoo de maneira independente en cada corpo. Isto débese a que os motores eléctricos son moi rápidos variando as revolucións e axustan a dose de sementeira ao instante. Tamén permite manter a dose real sementando en curva. Estes mesmos motores son os encargados de facer o corte de seccións. A máquina é isobus, polo que vai conectada ao tractor e os datos transmítense de maneira bidireccional, combina perfectamente cun sistema de autoguiado, nos mapas pódense xerar novas capas como velocidade de sementeira, dose real, variedade etc.”
sementeira máis cadrados poden favorecer signi cativamente a produción de biomasa, aínda que non debemos esquecer a adaptación da maquinaria nin os axustes no ciclo produtivo.
• A dixitalización dos nosos campos e o progreso na produtividade están orientados á adaptación da súa variabilidade, e temos claro que unha parte desta rendibilidade virá marcada polos datos, recollidos polos avances tecnolóxicos.
• A chegada aos nosos campos de maquinaria de última xeración e a implementación de novas tecnoloxías permitiranos alcanzar unha precisión e e cacia nunca antes vistas, o que abre un camiño cara a unha agricultura máis produtiva e sostible.
• Coidar a singularidade da nosa sementeira, xunto coa densidade adaptada a cada zona, implicará o camiño ao éxito da nosa colleita.
Factores clave na elección do híbrido de millo para o ensilado
A elección do híbrido de millo axeitado para o ensilado é unha decisión estratéxica para defender a rendibilidade da produción leiteira. Esta decisión debe basearse nunha avaliación integral de varios elementos fundamentais que non só afectan á produtividade en campo senón tamén á calidade da forraxe. Analizámolo nas seguintes liñas.
Juan Pablo Gnata
Delegado comercial para a cornixa cantábrica MAS Seeds
Tipicamente, os factores máis preponderantes á hora de escoller un híbrido de millo son a produtividade por hectárea, a tolerancia ao estrés, a adecuación da data de sementeira e a calidade alimentaria. Non obstante, tras a campaña pasada, climaticamente complexa, tomou maior relevancia o comportamento do híbrido a comezos do outono. Este factor poderiamos denominalo ‘seguridade de colleita’. No contexto da cornixa cantábrica, o grao de redución de custos de produción que permite unha reserva forraxeira su ciente de millo de produción propia pode supoñer boa parte do bene cio económico anual obtido pola explotación.
A continuación, detállanse os principais factores que debemos ter en conta na selección dun híbrido de millo:
1. PRODUTIVIDADE POR HECTÁREA
A produtividade por hectárea é un dos aspectos máis determinantes ao escoller un híbrido de millo para o ensilado. Un híbrido con alta capacidade de rendemento é fundamental para asegurar unha produción de forraxe su ciente que cubra as necesidades do gando ao longo do ano. Para a correcta elección, é importante considerar tanto o rendemento en gran como en forraxe. Hai que recordar que o grande achega o 70 % da enerxía metabolizable dunha planta
de millo. Os híbridos de millo con maior potencial de rendemento poden garantir unha maior cantidade de forraxe, o que pode resultar nunha mellor relación coste-bene cio.
Datos técnicos que se deben considerar
• Rendemento en toneladas por hectárea: un híbrido con rendemento superior a 45 toneladas de materia verde por hectárea ao 32 %
MS é, xeralmente, ideal para a produción de ensilado.
2. TOLERANCIA AO ESTRÉS
O millo é unha planta susceptible a varios tipos de estrés, coma secas, temperaturas extremas e solos de baixa calidade.
UN HÍBRIDO CON ALTA CAPACIDADE DE RENDEMENTO É FUNDAMENTAL PARA ASEGURAR UNHA PRODUCIÓN DE FORRAXE SUFICIENTE QUE CUBRA AS NECESIDADES DO GANDO AO LONGO DO ANO
A tolerancia ao estrés é crucial para asegurar que o híbrido escollido pode sobrevivir e seguir desenvolvéndose baixo condicións adversas, o que mellora a súa abilidade ao longo da temporada de cultivo.
Algúns híbridos presentan características xenéticas que lles permiten resistir condicións difíciles, o
que pode reducir o risco de perdas signi cativas na colleita e aumentar a seguridade alimentaria. Por exemplo, unha destas adaptacións ante o estrés hídrico e térmico é a reacción da planta para reducir as perdas de auga por transpiración cando soben as temperaturas, e, unha vez pasado
Consideracións adicionais
• Tolerancia á seca : híbridos con xenética que mellora a eficiencia no uso da auga poden ser máis axeitados en rexións con períodos de seca e solos de baixa retención hídrica.
• Resistencia a enfermidades: en rexións con alta incidencia de enfermidades como a roya ou o Exserohilum turcicum (antes Helmintosporium), cómpre seleccionar híbridos con resistencia xenética a estes patóxenos é crucial para protexer a colleita. No caso do helmintosporium, a presenza de lesións grandes a partir de 2 semanas tras a floración feminina pode reducir o número e o peso de grans nun 40 % (De Rossi, 2020).
o estrés, volver rapidamente a un funcionamento normal na transpiración e a fotosíntese.
3. MOMENTO DA SEMENTEIRA
A elección dun híbrido debe alienarse coas condicións climáticas e as datas óptimas de sementeira na rexión onde se cultivará o millo.
Exserohilum turcicum en folla de millo (Matomaior, Barreiros, Lugo)
Distribuidor oficial
A ELECCIÓN DUN HÍBRIDO DEBE ALINEARSE COAS CONDICIÓNS CLIMÁTICAS
E AS DATAS ÓPTIMAS DE SEMENTEIRA NA REXIÓN ONDE SE CULTIVARÁ O MILLO
Isto non só asegura un crecemento axeitado, senón que tamén optimiza as fases de madurez do millo para a colleita, o que mellora a dixestibilidade e a calidade da forraxe para a alimentación das vacas.
Datos técnicos que se deben considerar
• Integral de temperaturas á floración : algúns híbridos requiren máis ou menos días (suma de temperaturas por día) para chegar á fase de floración, o que afecta á exposición aos factores meteorolóxicos neste período crítico do cultivo —un estrés durante a polinización xera severas perdas no número de grans conseguidos e, polo tanto, na produción—, e tamén á época de colleita. Os híbridos con menor número de días á floración son máis adecuados en zonas de sementeiras tardías e colleitas temperás e/ou en zonas con veráns moi secos, nas que, ao adiantar a floración do millo, consegues asegurar mellor a humidade neste período crítico.
• Axuste ao ciclo de cultivo : en rexións como a cornixa cantábrica, de elevada inestabilidade meteorolóxica, elixir híbridos co ciclo adecuado á zona que cheguen á madurez de ensilado en setembro pode permitir ao gandeiro reducir o risco de sufrir perdas na colleita e evitar o aumento de custos operativos e de maquinaria. Valerse de ferramentas informáticas, que calculan a data de madurez probable segundo o híbrido de millo sementado nunha data elixida, é un grande acerto.
4. CALIDADE ALIMENTARIA
A calidade do millo ensilado é un factor esencial para a nutrición do gando de vacún leiteiro. Aínda que o ambiente biótico e abiótico ten un elevado impacto, tamén existen compoñentes xenéticos.
Os híbridos de millo de alta calidade para o ensilado son aqueles cunha alta capacidade de manterse verdes a pesar das condicións de estrés; isto signi cará mellor ensilabilidade ao ter máis azucres solubles e menos materia seca á hora de ensilar. Estes factores inciden directamente na e ciencia alimentaria do gando, o que se traduce nun mellor rendemento leiteiro.
do millo
Perfil enerxético adecuado do híbrido
Perfil de millo ensilado recomendado
do 70 % da dieta é de millo. Menos do 70 % da dieta é de millo.
Enerxía balanceada Fibras dixeribles: valores de fibra ácido deterxente (FAD) próximo ao 20 % MS e de fibra neutro deterxente entre o 35-40 % MS. Amidón medio (≈32-35 %)
+ Variedades de millo con maior dixestibilidade da fibra, xa que é a parte dominante no ensilado.
+ Non hai exceso de amidón.
+ A xestión do rego de acidose é fácil, xa que o contido de amidón está equilibrado.
Este tipo de ensilado pode complementarse con pensos concentrados como grans, cereais ou mestura con gran húmido.
Factores avaliables na calidade da forraxe
• Contido e dixestibilidade de amidón : un contido alto de amidón (por riba do 35 %) na planta pode mellorar a produción de leite, xa que é unha fonte de enerxía importante para os ruminantes.
• Dixestibilidade da fibra : é fundamental que os híbridos seleccionados teñan unha alta
Enerxía rapidamente dispoñible: alta proporción de amidón: (<35 %MS)
+ Necesidade de concentración enerxética para completar o valor nutritivo do ensilado.
+ A variedade de millo seleccionada debe ter amidón de alta dixestibilidade, polo tanto, enerxía rapidamente dispoñible.
+ Variedade con alto contido de amidón.
Este tipo de ensilado combina con racións con mesturas forraxeiras ou alfalfa. Debe limitarse a adición dunha fonte adicional de amidón para evitar o risco de acidose.
dixestibilidade da fibra, o que lle permitirá ao gando aproveitar de maneira máis eficiente os nutrientes da forraxe. Como normal xeral, os obxectivos son valores de fibra ácido deterxente (FAD) próximos ao 20 % MS e de fibra neutro deterxente, entre o 34-38 % MS (sobre materia seca).
Dieta practicada Millo ensilado dominante Herba dominante
Proporción
na dieta Máis
Consello
Haz las cosas bien...
5. PREZO DAS MATERIAS PRIMAS PARA O PENSO
O prezo das materias primas para a alimentación animal, incluído o millo, é un factor crítico que inflúe na elección do híbrido. Ademais, a elección de híbridos con alta eficiencia na conversión de nutrientes pode axudar a maximizar o uso do millo e reducir a dependencia doutros ingredientes na ración.
Aspectos que se deben considerar
• Eficiencia na conversión de nutrientes en unidades forraxeiras: os híbridos que teñen unha maior capacidade para producir forraxe de alta calidade cun menor consumo de auga, fertilizantes e outros recursos son preferibles desde o punto de vista económico.
6. ADAPTABILIDADE AO SOLO E MANEXO AGRONÓMICO
A adaptabilidade do híbrido de millo ás características do solo e ás prácticas de manexo agronómico é outro factor importante. Algúns híbridos poden ser máis adaptables a solos alcalinos, salinos ou ácidos, mentres que outros poden responder mellor á fertilización intensa ou a sistemas de rega.
Elixir o híbrido adecuado segundo as condicións locais pode optimizar o rendemento sen incorrer en maiores custos de insumos. Por isto, é importante ter referencias zonais ou realizar algunhas probas en distintas parcelas propias antes de levar adiante cambios drásticos.
7.
SEGURIDADE DE COLLEITA
Tras unha campaña 2024 complexa, queda en evidencia o que está en xogo cando falamos de elixir o híbrido de millo adecuado. Grazas aos avances técnicos e a un mellor manexo agronómico na cornixa, hoxe en día non é necesario nin recomendable buscar millos de portes excesivamente altos para lograr producións rendibles e reservas forraxeiras suficientes.
Para estar preto dun alto grao de seguridade na colleita, o produtor debe seleccionar variedades de millo axustando máis os ciclos, non excesivamente altos e moi resistentes ao encamado. En canto ás medidas de manexo, recoméndase utilizar densidades de sementeira non elevadas e optimizar a aplicación de fertilización nitroxenada.
Débense buscar plantas con alta tolerancia ao encamado, que non é máis que un fallo mecánico en cana ou raíces orixinado pola forza da gravidade polo peso da espiga e da chuvia e factores laterais como o vento. Con plantas de porte medio (distancia entre nós máis curta) e altura de inserción da espiga inferior ao 50 % da altura da planta, diminúe o risco de encamado grazas a un centro de gravidade máis baixo que reduce a forza mecánica que debe resistir a planta. Isto tamén debe combinarse con raíces de ancoraxe que non se retorzan e se insiran no solo cun ángulo de 30 ºC ou máis respecto da vertical, e unha cana con alta resistencia mecánica.
Se o obxectivo de colleita é o de gran húmido, tamén o híbrido elixido debe ter unha moi boa puntuación en resistencia a Fusarium do talo, porque a planta deberá madurar máis e isto expona máis á infección por fungos do solo, que fan máis fráxiles as fibras da cana.
Entre o 50 e o 80 % da forza da cana de millo provén da súa estrutura externa, a casca, o cal microscopicamente está influenciado polo número de células e grosor da parede celular. O aumento na densidade de sementeira implica principalmente cambios negativos nos factores que melloran a tolerancia ao encamado, polo que se debe ser máis coidadoso na elección do híbrido en condicións de alta densidade, elixindo aqueles que non alongan moito os entrenós e manteñen o mellor posible o diámetro da cana.
Os híbridos con mellor tolerancia son aqueles con sistemas de raíces moi densos nos primeiros centímetros do solo e distribuídos homoxeneamente ao redor da planta (Ping Zhang, 2022). O melloramento debe ir na dirección de aumentar o ángulo de incidencia das raíces adventicias no solo e mellorar a flexibilidade plástica da casca nos primeiros entrenós da cana (A. R. Ennos, 1993).
8. CONCLUSIÓN
A elección dun híbrido de millo para o ensilado debe ser un proceso baseado na avaliación de diversos factores técnicos e económicos.
A produtividade por hectárea, a tolerancia ao estrés, o momento de sementeira, a calidade da forraxe, o prezo das materias primas para o
penso e a adaptabilidade do híbrido ao solo son aspectos fundamentais que deben ser coidadosamente analizados para lograr unha produción eficiente, rendible e sostible de forraxe para o gando vacún leiteiro. O ano 2024 tamén nos demostrou a importancia de contar con híbridos de alta seguridade na época de colleita, especialmente tolerantes ao encamado. A selección adecuada de híbridos non só contribúe a unha maior produción leiteira, senón que tamén optimiza os recursos dispoñibles, o que mellora a rendibilidade da actividade agropecuaria.
BIBLIOGRAFÍA
A. R. Ennos, M. J. Crook, C. Grimshaw, The Anchorage Mechanics of Maize, Zea mays, Journal of Experimental Botany, Volume 44, Issue 1, January 1993, Pages 147–153, https://doi.org/10.1093/ jxb/44.1.147
De Rossi, Roberto. (2020). Epidemiological contributions for the generation of management tools for the northern corn leaf blight (Exserohilum turcicum (Pass.) Leonard & Suggs)
MAS Seeds Iberia. GREEN+ Híbridos de maíz para ensilado. www.masseeds. es/innovaciones/ensilado-y-el-maiz-engrano/green-plus/
MAS Seeds Iberia. Perfil energético del ensilado-Calidad nutricional de la dieta del ganado vacuno. www.masseeds.es/innovaciones/ensilado-y-el-maiz-en-grano/ perfil-energetico-del-ensilado-calidadnutricional-de-la-dieta-del-ganado-vacuno
Ping Zhang, et al. Lodging resistance in maize: A function of root–shoot interactions. European Journal of Agronomy, Volume 132, 2022,126393. ISSN 1161-0301. https://doi.org/10.1016/j. eja.2021.126393.
Wise, Kiersten (2011). “Diseases of Corn: Northern Corn Leaf Blight”. Purdue University Extension Publication. Purdue University. extension.purdue.edu
Plantas de millo tolerantes ao encamado
AMPLA
Para reducir o efecto limitante do pH e controlar o aluminio nas terras de cultivo é recomendable aplicar emendas calcarias ou magnésicas. O millo esixe un pH de entre 6 e 7.
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO (90 % CaO)
Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO GRANULADO DOLOMÍTICO (35 % MgO / 60 % CaO)
Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 95 %
• EMENDA CALCARIA, CAL VIVO (80 % CaO)
Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 80 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO (65 % CaO)
Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación.
Valor neutralizante: 65 %
• EMENDA CALCARIA, CAL APAGADO + DOLOMÍA (53 % CaO / 23 % MgO)
Achega magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta.
Valor neutralizante: 83 %
Transporte a calquera punto de España e Portugal
E STEND I DO R EG UL ADO P OR GP S E NCA L ADO AGRÍ CO L A · ENVAS ADO D E CA LESE DO L OM ÍAS· A LI MENTACI ÓN AN IMAL·
• EMENDA CALCARIA, CARBONATO CÁLCICO (56 % CaO)
Para terra e camas hixiénicas. Eficaz na redución de mamites ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA DE CARBONATO CÁLCICO MAGNÉSICO, GALIMAG (33 % CaO / 17 % MgO)
Achega magnesio. Valor neutralizante: 60 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 SUPRA (54 % CaO / 1 % MgO)
Fácil aplicación e asimilación. Valor neutralizante: 56 %
• EMENDA CALCARIA, GRANICAL G60 PLUS (47,35 % CaO / 6 % MgO)
Fácil aplicación e asimilación con achega de magnesio.
Valor neutralizante: 59 %
Efecto dunha nacenza irregular no potencial do seu millo
Presentamos os resultados de ensaio no que analizamos que podemos agardar cando afrontamos unha nacenza desigual debido a diversos factores microambientais como humidade apropiada no solo ou temperatura, os cales son difíciles de manexar na súa totalidade, sobre todo en campos de grande extensión e variabilidade do solo.
David Millán Director técnico de Cultivos de Primavera e director de Maíz Syngenta
LIÑAS BÁSICAS
• A produción diminúe entre 38 e 63 kg/ha por cada 1 % de plantas nacidas con atraso.
• O rendemento e a rendibilidade bruta diminúen nun 0,26 % e 3,12 €/ha, respectivamente, por cada 1 % de incremento no número de plantas nacidas máis tarde.
• O potencial de adaptación á densidade de implantación (panícula exible) non in úe na resposta ao atraso na nacenza.
Arendibilidade é un concepto crítico en calquera negocio, incluídos aqueles que temos máis preto, como son a agricultura e a gandería. Que unha explotación-negocio sexa sostible esixe uns mínimos de rendibilidade, sobre a cal in úen múltiples factores e elementos. Atopámonos nos límites de viabilidade, por suposto, variables entre unhas explotacións e outras. Non todas son iguais, pero si comparten certos aspectos nos que podemos actuar para intentar remontar o voo e salvagardar cando menos unha parte desa rendibilidade. Todo detalle conta.
Neste sentido, e centrándonos no cultivo de millo, unha nacenza uniforme é crítica á hora de maximizar o potencial produtivo do noso cultivo. Cando nos atopamos cunha emerxencia desigual, as plantas que nacen máis tarde terán unha desvantaxe competitiva polos recursos (auga, nutrientes, luz etc.), dando lugar a plantas e mazarocas máis pequenas e débiles, restándolles, ademais, potencial ás plantas que si emerxeran no tempo e forma. Aínda máis, se a nacenza sofre un atraso considerable, poderemos atoparnos con plantas improdutivas.
Mentres que algúns dos factores que provocan os adiamentos na nacenza son controlables (profundidade, adecuado leito de sementeira), outros foxen do noso control, como son factores microambientais como a humidade adecuada no solo, a temperatura, que son difíciles de manexar na súa totalidade, sobre todo en campos de gran extensión e variabilidade de solo.
DETALLES DO EXPERIMENTO
Os nosos compañeiros de Syngenta nos Estados Unidos (Golden Harvest®) realizaron en 2023 unha serie de ensaios, en nove localidades, para cuanti car o efecto dunha nacenza heteroxénea na produción do noso cultivo de millo. Utilizaron dous tipos de híbridos, xenética Syngenta, con diferente tipo de exibilidade de mazaroca (reacción á densidade de plantas) para observar se este carácter podería in uír no potencial produtivo nestas situacións de atraso na nacenza. Os híbridos utilizados foron G00A97 (semi xo: pouca variación
Maximaize 501
FAO 500
SY Andromeda
FAO 500 Corto
SY Bilbao
FAO 400 Medio
SY Sandro
FAO 400 Medio
SE A NACENZA SOFRE UN ATRASO CONSIDERABLE, PODEREMOS ATOPARNOS CON PLANTAS IMPRODUTIVAS
fronte á densidade) e RM 100 (FAO 400 curto) e G02K39 (híbrido exible, capaz de adaptarse á densidade de implantación do cultivo) e RM 102 (FAO 400), en catro localidades. Nas outras cinco sementáronse os híbridos G10D21 e G11V76, semi xo e RM 110 (FAO 600) e ex e RM 111 (FAO 600), respectivamente. Aquí débese indicar que estes híbridos non son utilizados no noso mercado, pero si as súas características siolóxicas, que non deixan de seren comúns aos híbridos que habitualmente utilizamos na península ibérica.
O experimento estudou distintos niveis de nacenza desigual en función da porcentaxe de plantas nacidas tarde, xando como tese de estudo:
- A testemuña: con nacenza uniforme
- Un atraso moderado: 10 % de plantas atrasadas
- Atraso acentuado: 20 % de plantas atrasadas
- Atraso forte: 30 % de plantas tardías
Estes atrasos na xerminación e nacenza lográronse imprimíndolle á semente un polímero na cantidade necesaria para conseguir os
SY Evident
FAO 400
SY Minerva
FAO 300 Largo
SY Impulse
FAO 200 Largo
ESTES ATRASOS NA XERMINACIÓN E NACENZA LOGRÁRONSE IMPRIMÍNDOLLE Á SEMENTE UN POLÍMERO NA CANTIDADE NECESARIA PARA CONSEGUIR OS ATRASOS PERSEGUIDOS
atrasos perseguidos. Cómpre sinalar que a xerminación da semente non é outra cousa que o espertar da actividade enzimática ou, dito de maneira máis sinxela, da vida. Teremos novamente división e crecemento celular, o cal levará a que a nosa semente se converta nunha plántula, e esta, nunha planta adulta. Para o arranque da nova vida é prioritario contar co contido su ciente de humidade no solo, xa que a semente de millo necesita absorber polo menos o 30 % do seu peso en auga, e comezará a facelo ás 24-48 horas de sementarse, a través das paredes celulares. O polímero utilizado foi deseñado orixinariamente para sincronizar a polinización de parentais (macho e femia) involucrados en hibridacións e produción de semente, contando co feito de que para a degradación deste polímero se require un mínimo de graos-día de crecemento (GDC), o que resulta nun atraso na absorción de auga por parte da semente e, en consecuencia, un atraso na xerminación desta. Neste ensaio, o polímero aplicouse como un sobretratamento sobre a semente que se quería adiar e esta semente tratada co polímero mesturouse con semente sen polímero, nas proporcións obxectivo correspondentes (imaxe 1).
DENSIDADE DE PLANTAS E PLANTAS “TARDÍAS” NUNHA NACENZA
ATRASADA
A emerxencia das sementes tratadas co polímero atrasouse de media entre 1 e 6 días, aínda que non é raro atoparnos con atrasos máis acentuados. Por exemplo, atrasos de máis de 10 días observáronse no ensaio de Waterloo, NE, debido a unha seca anormal e á falta de humidade no chan.
As contas de implantación, para determinar o número de plantas nacidas, realizáronse no estado V3 (3 follas segundo a escala de Ritchie e Hanway ≈ BBCH 15), para así darlles
11/05 14/05 16/05 18/05 20/05
su ciente tempo a todas as sementes sementadas a nacer e detectar á súa vez o número de plantas adiadas nun ou máis estados de desenvolvemento respecto das primeiras nacenzas.
Os niveis reais de plantas atrasadas diferenciáronse entre os ensaios de madureza media (FAO 400) e mediatardía (FAO 600) (grá co 1, páx. sig.).
Nas localidades cos híbridos máis tardíos, o retardo nas nacenzas foi de 9, 15 e 21 %, mentres que as testemuñas sen recubrimento de polímero sufriron atrasos de non máis do 3 %. Nos ensaios cos ciclos medios houbo atrasos nas sementes recubertas de 6, 9 e 11 %, e do 3 %, novamente, nas sementes non tratadas co polímero.
As condicións de chan seco na localidade de Waterloo deron como resultado unha maior amplitude de días de atraso na semente recuberta co polímero e, consecuentemente, un maior rango de estados vexetativos distintos na mesma parcela (imaxe 1).
Tamén se observou unha signi cativa variabilidade no tamaño das mazarocas, motivada polos diferentes atrasos na nacenza (imaxe 2), contabilizándose mazarocas con menor número de las cando o atraso na nacenza superaba os 7 días.
Os ensaios de madurez media (FAO 400) sementáronse o 10 de maio ou máis tarde con solos máis cálidos que, loxicamente, aceleraron a degradación do polímero e, polo tanto, reducíronse os atrasos nas nacenzas. Debido á rápida acumulación de GDC nestes ensaios, houbo menos variabilidade nos tempos de emerxencia, como se constatou, por exemplo, no ensaio realizado na localidade de Waterloo.
RESPOSTA DO RENDEMENTO AO ATRASO NA NACENZA
Observáronse leves diminucións na poboación nal de implantación ao aumentar o número obxectivo de plantas atrasadas pero, en xeral, a
Imaxe 1. Distintos tipos de fases de crecemento forzados pola imprimación con polímero, xunto ao efecto de solo frío e seco. Loc. Waterloo, NE; semente 2 de maio de 2023 (foto tomada o 23 de maio)
Imaxe 2. Tamaño de mazaroca derivado da nacenza desigual no ensaio Slater, IA. As datas indican o día de emerxencia. Ensaio sementado o 2 de maio de 2023
poboación final de plantas foi similar en todos os tratamentos. Por iso, podemos asegurar que as perdas de rendemento nos distintos ensaios debéronse principalmente aos atrasos na nacenza, máis que a pequenas perdas na densidade final de plantas recollidas.
En xeral, o rendemento diminúe a medida que a porcentaxe de plantas atrasadas aumenta (gráfico 2).
De media, as producións reducíronse en 39,1 kg/ha e 73,9 kg/ha por cada 1 % de plantas nacidas máis tarde nos ensaios de madureza media-tardía e media, respectivamente. A pesar de que o obxectivo de plantas tardías era o mesmo para ambos tipos de madureza, houbo menos plantas atrasadas en xeral nos ensaios con FAO medio, pero os rendementos reducíronse máis severamente nestas localidades co aumento do atraso na emerxencia.
Como exemplo de perda do potencial económico, cando temos un 9 % de plantas tardías, hai unha perda media de 336,3 kg/ha nos dous tipos de ensaios, equivalentes a 77,3 €/ha (considerando un prezo medio do millo de 230 €/t). A análise de regresión desvelou que o potencial de rendemento diminúe de xeito lineal á medida que a porcentaxe de plantas tardías (definidas como plantas con ≥ 1 estado de desenvolvemento de diferenza fronte ás normais) aumenta (gráfico 3, páx. sig.). Especificamente, predí unha diminución do 0,26 % de rendemento por cada 1 % de aumento de plantas atrasadas. Isto tradúcese nunha perda de 3,08 €/ha por cada 1 % de incremento no número de plantas serodias.
A flexibilidade xenética do híbrido (mazaroca flexible) non inflúe estatisticamente na resposta ao atraso na nacenza. Pensouse a hipótese de que a perda de rendemento sería menor con híbridos flexibles, dada a súa capacidade para compensar a perda de plantas. Malia iso, os datos non validan esta hipótese, xa que a resposta individual dos híbridos considerados foi estatisticamente similar. Isto orienta o agricultor a non esperar que, utilizando híbridos flexibles, poida reducir de maneira significativa a perda de rendemento por nacenzas desiguais e descoidar o coidado da sementeira.
Gráfico 1. Resposta de implantación e plantas atrasadas en ensaios de madureza media (arriba) e media-tardía (abaixo). Letras distintas indican diferenciais significativos nos niveis de atraso de nacenza, P≤ 0,10
Gráfico 2. Resposta produtiva media ao atraso de nacenza nos dous tipos de ensaios pensados segundo a madureza dos híbridos
AÍNDA QUE NON PODEMOS
CONTROLAR AO 100 % OS FACTORES AMBIENTAIS QUE AFECTAN Á IMPLANTACIÓN DO NOSO CULTIVO DE MILLO, SI TEREMOS A POSIBILIDADE DE MINIMIZAR OS SEUS EFECTOS CONTROLANDO AQUELES SOBRE OS QUE SI PODEMOS INFLUÍR
Gráfico 3. Relación entre a porcentaxe máxima de rendemento en gran e a porcentaxe de plantas atrasadas (≥ 1 estado de desenvolvemento en comparación co estado medio do campo)
RESUMO
Este ensaio demostrou que unha nacenza uniforme ten un efecto significativo sobre o rendemento do cultivo de millo, especialmente en campos sementados a altas densidades, onde a competencia entre plantas é máis elevada. Os resultados tamén mostran que xenéticas flexibles ás densidades non reducen consistentemente o efecto negativo destas nacenzas desiguais.
Aínda que non podemos controlar ao 100 % os factores ambientais que afectan á implantación do noso cultivo de millo, si teremos a posibilidade de
y=-0.262x+97.1 R²=0.35
y= —0,262 x +97,1 R2= 0,35
%Plantasnacidastarde
minimizar os seus efectos controlando aqueles sobre os que si podemos influír: manexo de residuos, profundidade e homoxeneidade de sementeira, as condicións nas que a realizamos, calibración da sementadora, velocidade de traballo, elección de semente de calidade con alta xerminación e vigor de implantación etc.
Porque, lembra, todo detalle conta.
Porcentaxe nacidas tarde
Realmente estamos planificando ben o cultivo de millo?
Neste artigo repaso aquelas decisións que son clave á hora de planificar o cultivo de millo forraxeiro e que, tomándoas mal, podemos ter problemas de tipo económico, técnico ou sanitario, que comprometan a viabilidade da explotación.
David Castellanos
Area Manager Técnico-Comercial de Xesga
Creo que todos entendemos a importancia que ten o cultivo de millo forraxeiro nas explotacións de vacún de leite: alimento rico en enerxía, gran cantidade de materia seca (MS) por hectárea respecto a outras forraxes, gran palatabilidade para o gando... Todo isto, tendo en conta o peso que ten a alimentación na conta de explotación dunha granxa, fai que nos teñamos que parar a planificar todas as accións que son levadas a cabo nunha parcela para obter o maior éxito posible.
O primeiro que temos que analizar é canto nos está custando producir esta forraxe. Na táboa 1 detállanse os custos por hectárea para producir millo forraxeiro desde o momento inicial ata a colleita.
Na táboa resúmense as partidas máis comúns e os valores son valores medios. Con relación á maquinaria, o custo varía en función de se é con recursos propios (onde hai que ter en conta as amortizacións e o custo de oportunidade) ou subcontratando estes traballos. A vantaxe de ter maquinaria propia é a dispoñibilidade.
Todos somos conscientes da problemática de acceder a maquinaria subcontratada en plena campaña, coas consecuencias que iso pode ter na produción da forraxe. Non é o mesmo sementar o 5 de maio ca o 15 dese mes por culpa de esperar pola sementadora, ou facer a colleita o 20 de setembro ca o 30, xa que este baile de datas pode influír (e moito) na cantidade e calidade da forraxe resultante.
Táboa 1. Custo por hectárea dos diferentes labores que se fan no cultivo de millo
Fertilización orgánica (xurro)
(2.º pase)
Concepto
Custo (€/ha)
Un nacemento regular e homoxéneo fai que todas as plantas compitan en igualdade de condicións
As modernas máquinas de sementeira que posúen moitas empresas de servizos redúcennos o número de pases que daremos, ao facer dous labores
TODOS SOMOS CONSCIENTES DA PROBLEMÁTICA DE ACCEDER A MAQUINARIA SUBCONTRATADA EN PLENA CAMPAÑA, COAS
CONSECUENCIAS QUE ISO PODE TER NA PRODUCIÓN DA FORRAXE
El poder de lagenética
As modernas máquinas de sementeira que posúen moitas empresas de servizos redúcennos o número de pasadas que daremos, ao facer dous labores nun; son máquinas de máxima precisión que nos achegan valor engadido en cousas coma densidade e profundidade variables; achega de microgranulados, xa sexan starter ou insecticidas de solo, localizados na liña de sementeira. Todas estas son características que se deben ter en conta tanto dende o punto de vista técnico coma económico.
ANÁLISE DE SOLO
Antes de nada, o primeiro que temos que coñecer é que tipo de terreo temos e esa información vénnos dada polas analíticas de solo. Aínda que no mercado podemos atopar análises máis ou menos completas, a información básica que debemos ter en conta é:
INEFICIENTE PODEN SUPERAR O 50 % DO TOTAL DA PRODUCIÓN ESPERADA
Unha deficiente fertilización reduce a produción. Neste caso, a falta de fósforo fai que a mazaroca non se desenvolva completamente e compróbase polo ápice torcido
Ademais, podemos obter información moi útil con parámetros como a saturación de aluminio, a capacidade de intercambio catiónico, a relación C/N, concentración de micronutrientes coma calcio ou magnesio ou de metais pesados.
Unha vez realizada a análise, faremos un plan de fertilización de acordo cos resultados, comezando por utilizar os recursos propios da explotación como son o xurro e o esterco e, para iso, é recomendable analizalos tamén. O que falte para cubrir as necesidades do cultivo, neste caso millo, completarémolo con fertilizacións de síntese.
Unha decisión que hai que tomar neste momento é se se fará unha fertilización de fondo que cubra todas as necesidades ou se facemos esa fertilización de fondo completada cunha fertilización de cobertura; deste xeito faremos un uso máis racional dos recursos fertilizados de maneira máis eficiente. O que non se pode facer é improvisar, nin “sobrealimentar”. Hai que lembrar que non existe fertilizante malo, senón mal utilizado. As perdas por unha fertilización ineficiente poden superar o 50 % do total da produción esperada.
PREPARACIÓN DO TERREO
Tradicionalmente, a preparación do terreo vénse levando a cabo co arado de veso, o cal achega unha serie de vantaxes e inconvenientes.
Entre as vantaxes podemos mencionar:
- Incorporación de residuos de cultivos despois da colleita e a súa mineralización
- Sementeira sen problemas, xa que non hai residuos de plantas no nivel de sementeira
- Aumento do volume da capa arable mediante o aumento da fracción de poro grande
- Esponxado do dano por compactación do solo e rodeiras
- Maior desenvolvemento radicular e, polo tanto, maior acceso a auga e nutrientes
Pero tamén ten os seus inconvenientes:
- O proceso de asentamento natural despois do laboreo xeralmente dura varias semanas
- O número de invertebrados do solo diminúe
- Maior risco de erosión
- Altos custos de proceso
- Rotura da estrutura edáfica
Nos últimos tempos xurdiron outras técnicas de preparación do terreo, máis respectuosas co ecosistema do solo, como poden ser a sementeira con acolchado, o laboreo por bandas ou a sementeira directa. Son técnicas coas que se pretende aumentar ou, polo menos, manter o contido de materia orgánica no solo, mellorar a microbioloxía ou evitar perdas por erosión, e que están aliñadas coa normativa europea vixente e a que está por chegar.
Por desgraza, este tipo de técnicas non foron o suficientemente probadas en Galicia ao longo do tempo para demostrar os beneficios que teñen e, con todo, haberá que telas en conta nos vindeiros anos. O máis importante na preparación do terreo é non facer as cousas con présa. Aconséllase escoller un bo momento para facelo, cando as condicións de humidade e temperatura do solo sexan as axeitadas (tempero). Unha mala preparación do cultivo condiciona o seu éxito e o peor é que non hai volta atrás. En cambio, unha boa preparación do terreo fará que a xerminación sexa homoxénea e rápida, sempre e cando sementemos cunhas condicións de temperatura e humidade adecuadas. Unha mala preparación do terreo pode facer que non cheguemos ao 50 % da produción esperada, sobre todo en cantidade.
ELECCIÓN DA VARIEDADE DE MILLO
Observando as páxinas deste especial, vemos que hai unha morea de casas comerciais e que cada casa ten un catálogo de variedades moi amplo. A primeira decisión será encaixar o ciclo. O ciclo de cultivo de millo é o tempo que transcorre desde a sementeira ata o momento óptimo de maduración, que, no caso do millo forraxeiro, se atopa entre o 30-35 % de materia seca e está ligado á gradiente de temperatura de cada zona. Dito isto, o mesmo híbrido pode ter varios días
A REGRA XERAL PARA CALQUERA TIPO DE SEMENTES É QUE NON SE DEBE SEMENTAR A MÁIS DO DOBRE DO DIÁMETRO DA SEMENTE
MOMENTO DA SEMENTEIRA
Despois dunha adecuada preparación do terreo e dunha fertilización acorde cos resultados da análise de solo, chega o momento de sementar. Para iso, o primeiro que temos que ter en conta é a temperatura do solo, que debe estar por enriba dos 10 ºC (a temperatura ambiente será duns 13 ºC) de maneira sostida nos días previos. Outro parámetro fundamental é a humidade; ten que haber a suficiente para que a semente xermine.
a semente absorbe a humidade necesaria para xerminar.
de diferenza dependendo da zona na que nos atopemos, incluso hai pequenos detalles, como a exposición da parcela ou a orientación da liña de sementeira, que poden influír no adianto ou atraso do estado óptimo de maduración.
Con todo isto, hai unha data de sementeira e unha data de colleita nas que podemos, en maior ou menor medida, intervir. A máis sinxela é a data de ensilado. Creo que cos antecedentes dos anos anteriores debemos fixar unha data máxima de colleita (incluso antes de saber que día imos sementar) e non pasarnos de aí. Entre outras cousas, poderemos establecer o seguinte cultivo antes de que as condicións climatolóxicas do outono nolo impidan.
A data de sementeira xa depende de máis factores: cultivo precedente, climatoloxía ou dispoñibilidade de maquinaria (e man de obra), entre outros. Deste xeito, entre a data de sementeira e de ensilado temos que encaixar o ciclo correspondente, así haberá anos que sementaremos un ciclo 400, outros un 300 e os haberá que poderá ser un 600.
As características que debe reunir un bo híbrido son rusticidade e sanidade vexetal, ademais doutras, non menos importantes, como resistencia á encamada, data de floración ou stay green. A produción dáse por feita se implementamos un adecuado plan de fertilización e unha correcta preparación do terreo.
As consecuencias dunha mala elección da variedade poden ser moi prexudiciais, tanto en cantidade, con minguas que poden ser superiores ao 50 %, coma en calidade, menos amidón, menor dixestibilidade, problemas de micotoxinas no silo etc.
A semente en contacto co solo absorbe auga. Esta hidratación, que é máis rápida canto maior é a temperatura do solo en contacto co gran de millo, sendo a óptima entre os 8 e os 10 ºC, é a que permite que naza a planta. É por iso que esta fase de absorción activa de auga, que dá lugar á actividade metabólica e á elongación da radícula, depende en gran medida das condicións de temperatura e osixenación do solo, polo que son as condicións agronómicas e climáticas, e non o calendario, as que deben guiar a elección do momento no que realizar a sementeira.
Tamén hai que ter en conta a profundidade de sementeira. A regra xeral para calquera tipo de sementes é que non se debe sementar a máis do dobre do diámetro da semente, isto é, un gran de millo que ten un diámetro duns 3 cm non debe sementarse a máis de 6 cm de profundidade. A partir de aquí, podemos “xogar” coa profundidade de sementeira en función da humidade do terreo. Nos máis húmidos, a profundidade deberá ser menor que en terreos máis secos ou lixeiros, nos que debemos sementar máis profundo para asegurarnos de que
Unha sementeira máis superficial provoca maiores ataques por parte dos paxaros e mesmo dos xabarís, así coma un menor desenvolvemento das raíces nodais da planta, o que favorece posteriormente un maior risco de encamada. Ademais, a menos de 2 centímetros de profundidade as plantas novas son máis vulnerables aos tratamentos fitosanitarios (herbicidas) e a factores de estrés climático (calor extrema e seca hídrica). Pola contra, se a sementeira se fixo demasiado profunda, o gran de millo precisará de maior enerxía para emerxer e alcanzar a superficie, algo que tamén lle levará máis tempo.
Unha xerminación irregular provocará unha competencia desigual entre plantas; deste xeito, as que queden atrás non chegarán a desenvolverse completamente (sobre todo a espiga), o que pode producir diminucións na cantidade final esperada, que poden supoñer ata un 20 %.
CONTROL DE ADVENTICIAS E PRAGAS
En relación ao control de adventicias e pragas, hai que ter en conta que os produtos que vaiamos utilizar deben usarse na súa xusta medida e no momento preciso; se non, o único que estaremos facendo é perder tempo (e diñeiro).
Cando os factores climáticos e os antecedentes da parcela nos indiquen o risco de ataque de vermes de chan, como a rosquilla ou verme de arame, é aconsellable o uso de insecticida microgranulado. Este pódese atopar no mercado puro ou asociado cun starter, que achegará
A variedade elixida neste caso é sensible a Helmintosporium; como consecuencia, a produción redúcese
A MIÑA RECOMENDACIÓN É ALTERNAR MATERIAS ACTIVAS PARA EVITAR
RESISTENCIAS E APLICAR NO MOMENTO XUSTO E COA
CANTIDADE RECOMENDADA
POLO FABRICANTE
macro e micronutrientes e aplicarase no momento da sementeira. De todas formas, isto non é garantía de nada e debemos monitorizar a parcela unha vez xerminada, para comprobar o efecto destes insecticidas e valorar se aplicar de novo algún outro tratamento insecticida.
En canto ao tratamento de adventicias, creo que todos estamos de acordo en que as condicións meteorolóxicas das últimas campañas, unido ás restricións no uso de certas materias activas como terbutilazina ou petoxamida, fai que o control de malas herbas cada vez sexa máis complicado. A miña recomendación é alternar materias activas para evitar resistencias e aplicar no momento xusto e coa cantidade recomendada polo fabricante.
En canto aos herbicidas en preemerxencia, hai que ter en conta que o terreo ten que estar húmido para que o produto se ltre correctamente na terra. Se vai sol e calor, esa capa protectora que impide que saia a herba vaise deteriorando pola luz, polo que, se chove un pouco, funciona mellor, porque esa auga xa o herbicida no
solo, entra uns dous centímetros no terreo e aguanta máis tempo.
Respecto dos tratamentos en posemerxencia, o tempo ten que ser seco ou, polo menos, que non chova nas seguintes 24 horas (aínda que, segundo que materias activas, isto pode variar) para que a planta absorba o produto e este actúe, e así evitar as horas centrais do día para aplicar.
Sen dúbida, controlar adventicias e pragas son momentos delicados nos que nos xogamos gran parte da colleita. Unha mala elección do tratamento ou unha aplicación inadecuada, ou incluso non facer nada, pode provocar que as perdas sexan totais. Non podemos descoidarnos.
CONCLUSIÓNS
Non me vou estender máis, xa que, unha vez que xermina o millo, hai que seguir vixiando o cultivo para ver se o control de adventicias está sendo o correcto, se hai ou non incidencia de pragas ou se o millo crece en harmonía sen mostrar ningún tipo de estrés por condicións ambientais ou carencias nutricionais, e iso daría para outro artigo.
Debemos plani car o cultivo de millo moito antes de sementar; a improvisación e as présas son malas conselleiras. Debemos marcarnos uns obxectivos de produción e calidade en función das nosas necesidades e con estes deseñaremos un plan para alcanzalos. Este plan non é ríxido, xa que, se aparecen problemas, temos que emendar sobre a marcha, pero tendo en conta que nos vai afectar ás seguintes fases do cultivo e deberemos repasar o plan para ver en que medida haberá que facer recti cacións.
Son moitas as variables que entran en xogo e débense ter todas en conta. Un erro nalgunha das fases de cultivo pode ter consecuencias catastró cas e a conseguinte perda de rendemento. Hai que lembrar que isto é bioloxía e non matemáticas, aquí rara vez dous máis dous son catro. Quizais por iso me encanta este traballo.
La ENERGÍA LÍQUIDA más saludable para los rumiantes.
Un mal control de adventicias reduce enormemente a produción tanto en cantidade coma calidade
Guía básica para a toma de mostras de xurro
O CIAM vén de publicar unha guía con recomendacións básicas sobre como recoller mostras de xurro para a súa análise. O documento busca servir de punto de referencia para unha correcta estimación do valor agronómico dos xurros.
Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)
Axencia Galega de Calidade Alimentaria (Agacal), Xunta de Galicia
OCIAM publicou nas últimas datas unha guía con nocións básicas para unha correcta toma de mostras de xurro para a súa posterior análise en laboratorio. Este documento (1) estrutúrase en tres seccións nas que se recollen aspectos varios como o axitado previo do xurro, o equipamento preciso, cando e onde tomar a mostra ou como recollela. A guía está dirixida principalmente ao persoal das explotacións que manexan xurro ou que o empregan como fertilizante, así como a persoal técnico e asesor do sector que queira coñecer o valor agronómico do mesmo.
Dispoñer de información fiable sobre o valor fertilizante dos xurros é fundamental para desenvolver plans de nutrición do solo eficaces e veraces. Aínda que é habitual recorrer a valores tabulados sobre os contidos en nutrientes, a variabilidade pro-
pia do xurro fai que unha adecuada recollida de mostras in situ e a súa posterior análise en laboratorio sexan a opción máis precisa. Ademais de ser unha obriga técnica, hoxe en día é xa unha obriga legal a de coñecer a composición analítica dos estercos aplicados ao chan segundo o RD 1051/2023 que establece normas para a nutrición sostible dos solos.
A continuación, repasamos os principais puntos deste documento.
CONSIDERACIÓNS PREVIAS
Debemos ter en conta que os resultados dunha analítica de xurro serán tan bos coma sexa a propia mostra, xa que é durante o proceso de recollida da mostra onde radica a maior fonte de erro cometido. Isto débese en gran medida a heteroxeneidade do xurro, xa que a súa composición varía entre tipos de animais, alimentación, instalacións, manexo, tempo
de almacenamento ou o punto onde se recolla a mostra entre outros moitos factores. Ademais, o xurro vai sufrir procesos de sedimentación e estratificación, que provocan unha distribución na foxa dos seus compoñentes dun xeito non uniforme no eixe vertical. Así, na parte inferior atoparémonos unha capa de material sedimentado, densa e rica en nutrientes minerais; unha fracción líquida intermedia con elementos solubles; e unha codia superficial con compoñentes máis ricos en celulosa. As concentracións de fósforo, nitróxeno orgánico e materia seca tenderán a ser maiores nas capas superiores e inferiores do depósito, mentres que o nitróxeno amoniacal ou o potasio se distribuirán máis uniformemente. Para romper esta estratificación, a técnica máis empregada é o axitado do xurro, poñendo en suspensión os sedimentos e rompendo a codia superficial.
Roberto Besteiro Doval, Dolores Báez Bernal, M.ª Isabel García Pomar, Juan Castro Insua
Figura 1. Distribución en profundidade dos principais compoñentes nunha foxa de xurro sen remexer. Maior intensidade de cor, maior concentración
DEBEMOS TER EN CONTA QUE OS RESULTADOS DUNHA ANALÍTICA DE XURRO SERÁN TAN BOS COMA SEXA A PROPIA MOSTRA, XA QUE É DURANTE O PROCESO DE RECOLLIDA DA MOSTRA ONDE RADICA A MAIOR FONTE DE ERRO COMETIDO
Fliegl Agrartechnik se complace en anunciar una reorganización estratégica de nuestra estructura de ventas en el mercado español.
Non obstante, este axitado supón un sobrecusto e un aumento nas emisións de gases e cheiros, polo que se aconsella realizalo tan só no momento de aplicar o xurro ao campo. O grao de axitación preciso vai depender de múltiples variables, coma o tamaño da foxa, a súa xeometría ou as propiedades do xurro (maior ou menor contido de materia seca). En xeral, deben empregarse equipos de axitado que permitan remexer o xurro no maior número de puntos posible, tanto en profundidade coma en super cie, sendo o tempo de axitado a variable clave a ter en conta. Recoméndase un tempo mínimo de tres horas e continuado durante o baleirado da foxa, pois a sedimentación comeza inmediatamente tras o axitado, e a composición do xurro pode variar signi cativamente entre as primeiras e as últimas cargas transportadas ao campo. En todo caso, durante o axitado e a toma de mostras deben respectarse sempre as medidas preventivas en termos de seguridade e saúde do persoal e mesmo dos animais. A degradación microbiana da materia orgánica orixina gases potencialmente daniños e mortais como o ácido sulfhídrico (H2S), o amoníaco (NH3) ou o metano (CH4). Existe tamén un evidente risco de caída ás foxas de almacenamento, polo que se recomenda traballar sempre acompañado e en áreas ben ventiladas, evitando os chans escorregadizos ou os traballos en exterior con fortes rachas de vento.
Tras años de fructífera colaboración con nuestro importador Fliegl Ibérica, ahora pasamos a servir y suministrar directamente al mercado español, garantizando operaciones más eficientes y una conexión más fuerte con nuestros valiosos clientes. Este cambio marca un paso importante en la mejora de nuestra presencia y compromiso con España. Miramos con confianza hacia el futuro y estamos entusiasmados de colaborar con nuevos socios en nuestra red para ofrecer a nuestros clientes maquinaria agrícola líder en el mercado.
TRAS O AXITADO DO XURRO SEGUIREMOS O PROCEDEMENTO DE MOSTRAS COMPOSTAS, É DICIR, TOMAREMOS
DIFERENTES SUBMOSTRAS MESTURADAS ENTRE ELAS, QUE COMPOÑERÁN UNHA MOSTRA, E A RECOMENDACÍON XERAL É INCLUÍR, COMO MÍNIMO, CINCO SUBMOSTRAS DE TODA A COLUMNA DE XURRO
PROCEDEMENTO PARA TOMA DE MOSTRAS
Que material preciso para unha boa recollida de mostras?
O principal equipamento que se precisa é un dispositivo de recolección da mostra (ou toma-mostras de columna). É un dispositivo sinxelo con entre 2 e 5 m de lonxitude que se constrúe habitualmente con tubos de PVC de 5 a 10 cm de diámetro. No extremo inferior sitúase unha válvula de peche, que pode ser unha válvula de panca ou mesmo unha pelota tipo tenis. Este sistema de peche conéctase mediante un cable ao extremo oposto dende onde é posible accionala. Deste xeito, somerxendo lentamente o toma-mostras no depósito de xurro coa válvula aberta, conseguimos obter unha mostra representativa en profundidade. Acadada a fondura desexada, basta con accionar a válvula de peche e retirar o toma-mostras para obter así o que denominaremos unha submostra. O habitual é construír o dispositivo de xeito modular, de maneira que, ensamblando diferentes tubos, academos distintas profundidades e sexa máis sinxelo o seu transporte e almacenamento. Precisaremos tamén un cubo duns 20 L de capacidade onde verter o contido do toma-mostras de columna, un cazo ou similar para remexer a mostra, rotulador permanente e un envase de plástico de boca ancha de 2 L con peche de rosca para enviar ao laboratorio que desexemos. Deben evitarse os envases de vidro debido ao risco de rotura.
Adicionalmente, poderemos necesitar bolsas de plástico para gardar a mostra, embudes, guantes ou mesmo un sistema de arrefriamento da mostra se vai estar sometida a temperaturas altas ou non se envía inmediatamente a laboratorio.
Cando debo tomar a mostra?
Débese tomar a mostra sempre que a foxa se atope perfectamente axitada e sempre no período máis próximo da aplicación en campo do xurro. Desta maneira, non estarán dispoñibles os resultados das análises para as primeiras aplicacións en campo, pero compénsase co aumento de precisión acadado grazas ao axitado. Outra alternativa sería recoller a mostra con suficiente antelación á aplicación en campo, pero precisaríase dun bo axitado do depósito, co conseguinte custo económico e ambiental.
Onde é mellor tomar a mostra?
A recomendación é facelo sempre nas foxas e balsas exteriores de almacenamento, pois o xurro presenta as características químicas máis similares ás que se aplicarán en campo. Ademais, o axitado nestes lugares non afectará á calidade ambiental do aloxamento e ao benestar dos animais. De dispoñer de foxas independentes e diferenciadas por etapas produtivas, deberase obter unha mostra en cada depósito. De non dispoñer de foxas exteriores ou non ser accesibles, é posible tamén obter a mostra na boca de carga da cisterna de xurro.
Como recollo a mostra?
Seguiremos o procedemento de mostras compostas, é dicir, diferentes submostras mesturadas entre elas compoñerán unha mostra,
Figura 2. Toma-mostras de columna
1) Toma-mostras montado con 3 m de longo 2) Toma-mostras desmontado 3) Detalle da válvula de peche 4) Detalle do tirador de accionamento da válvula
DEBEMOS CONSULTAR PREVIAMENTE OS REQUISITOS DE ENVASE E ETIQUETAXE ESPECÍFICOS DE CADA LABORATORIO. SEMPRE IDENTIFICAREMOS CUN CÓDIGO INEQUÍVOCO A NOSA MOSTRA, ACOMPAÑADO DA DATA DA RECOLLIDA
Figura 3. As submostras vértense nun cubo común. Logo mestúranse ben para compoñer unha mostra e vértense no envase final. Etiquétase e envíase a laboratorio
e a recomendación xeral é incluír, como mínimo, cinco submostras de toda a columna de xurro. Estas colleranse en distintos puntos da foxa, tratando de evitar as zonas de entrada e saída de xurro, zonas con sólidos flotando, escuma ou materiais estraños. Se o axitado non é adecuado ou a xeometría do depósito é complexa, recoméndase aumentar este número.
Debemos somerxer lentamente o toma-mostras coa válvula aberta ata o fondo do depósito, deixando libres uns cm para evitar recoller os sedimentos que aí se acumulan. Acadada a profundidade desexada, pechamos a válvula e retiramos o toma-mostras, vertendo o seu contido nun cubo o suficientemente grande. Repetimos este proceso ata dispor de 5 submostras cun volume similar entre elas.
A continuación remexémolas enerxicamente para homoxeneizar o contido e vertémolo nun envase de plástico duns 2 L de capacidade. É importante encher o envase ata un máximo de ¾ da súa capacidade;
así permitimos un pequeno espazo para os gases que se xeran ou a conxelación da mostra.
Cando se opta por recoller as submostras na boca da carga/descarga das cisternas de xurro, débense recoller débense recoller as mostras en diferentes cargas, e en varios momentos de cada carga, sempre coa premisa de acadar unha maior representatividade da nosa mostra.
Que preciso para enviar a mostra a un laboratorio?
Debemos consultar previamente os requisitos de envase e etiquetaxe específicos de cada laboratorio. Sempre identificaremos cun código inequívoco a nosa mostra, acompañado da data da recollida.
Unha vez etiquetada correctamente a mostra, débese enviar o máis axiña posible ao laboratorio encargado da análise, e sempre protexéndoa da exposición directa ao sol e ás altas temperaturas (especial coidado de non deixar o envase coa mostra ao sol, enriba do capó do noso coche ou calquera outro ma-
terial que acade altas temperaturas).
De non poder enviala no mesmo día, débese refrixerar a mostra a 1-5 ºC de temperatura; mesmo se o tempo de recepción no laboratorio se prevé que supere os tres días, aconséllase conxelala.
NOTA DOS AUTORES
Podedes acceder de xeito gratuíto á Guía básica. Toma de mostras de xurro a través do portal de publicacións da Consellería do Medio Rural ou no seguinte enlace: https://mediorural.xunta.gal/sites/default/ files/publicacions/2024-12/definitivamaquetaxurros-1.pdf
Seguimento da praga de Mythimna unipuncta en Pontevedra
Neste traballo damos a coñecer os datos de incidencia de Mythimna unipuncta na provincia de Pontevedra, que contribuirán nun futuro próximo a desenvolver modelos de predición, recollidos co apoio da Agrupación Interprofesional Francesa de Sementes e Plantas (SEMAE), entidade que financiou o proxecto Phenofore, a través do cal se levou a cabo esta investigación.
A. Butrón1, R. Santiago1, P. Revilla1, N. Gesteiro1, A. López-Malvar1, N. Chibane1, L. Alvarez1, A. Verde1, D. Figueroa1, M. Gante1, N. Santamaría1, M. Hammami, J. Legrand2, R. A. Malvar1 1Misión Biolóxica de Galicia-CSIC, Carballeira 8, Salcedo, 36143 Pontevedra 2UMR GQE-Le Moulon, INRAE, Université Paris Saclay, Gif sur Yvette, Francia
As estratexias convencionais para combater as pragas dos cultivos baséanse sobre todo no uso de produtos fitosanitarios insecticidas e de variedades transxénicas Bt nas que se incorporaron xenes de resistencia ao insecto desde a bacteria Bacillus thuringiensis
Estas medidas están destinadas a limitar as poboacións de pragas por debaixo dun limiar economicamente viable, pero contan cun rexeitamento social importante en Europa e non son aceptables nalgúns sistemas agrícolas coma o do cultivo ecolóxico. Polo tanto, para desenvolver
unha agricultura que permita reducir os insumos, e en particular o uso de produtos fitosanitarios, debemos seguir procurando estratexias alternativas de control de pragas. Para que estas estratexias sexan eficaces, deben basearse na comprensión da dinámica das pragas e dos parasitos que se poden usar como axentes de control. Neste contexto, a Agrupación Interprofesional Francesa de Sementes e Plantas (SEMAE) financiou o proxecto Phenofore (1) aínda en curso ata o 31 de decembro de 2025, para que diversos grupos de investigación franceses en colaboración con investigadores do grupo de Xenética e Mellora de Millo da Misión Biolóxica de Galicia (MBGCSIC) estuden a relación entre a fenoloxía do millo e a da praga como base sobre a que apoiar o desenvolvemento de estratexias de control innovadoras.
PROXECTO PHENOFORE
Phenofore céntrase principalmente nos trades do millo como Sesamia nonagrioides, moi presente no sur de Europa, e Ostrinia nubilalis, a principal praga do millo en Europa.
Imaxe 1. Mythimna unipuncta sobre unha planta de millo na que empezou a facer os seus característicos danos no bordo da folla. Se o ataque é moi forte, só deixan o nervio desta
NO CONTEXTO DESTE PROXECTO, ESTUDOUSE O EFECTO
DA FENOLOXÍA DO MILLO E DA SÚA DIVERSIDADE XENÉTICA
NA INCIDENCIA ESPAZO-TEMPORAL DOS TRADES USANDO
MODELOS MATEMÁTICOS
No contexto deste proxecto, estudouse o efecto da fenoloxía do millo e da súa diversidade xenética na incidencia espazo-temporal dos trades usando modelos matemáticos. Tamén se está a construír un modelo matemático para determinar as datas óptimas de liberación do parasitoide Cotesia typhae para o seu uso como axente de control biolóxico contra Sesamia nonagrioides. Neste proxecto colaboran socios expertos en diferentes disciplinas como a xenética, mellora vexetal, ecoloxía/evolución de insectos, agronomía, modelización, epidemioloxía e control de pragas.
Os datos sobre a incidencia das pragas dos trades en diferentes localidades francesas e españolas, obtidos nos ensaios de campo realizados en 2021 e 2022, estannos permitindo construír modelos de predición do comportamento dos trades do millo (Revillon e colaboradores, 2024). Porén, o seguimento de pragas realizado en sucesivos proxectos do Plan Nacional de I+ D+i (PID2021122196OB-C21, actualmente en vigor) permitiunos detectar a evolución dunha praga emerxente, a do verdadeiro verme cogollero Mythimna unipuncta, , un insecto polífago e praga secundaria dos cultivos de millo en Europa e América do Norte. Esta especie causa ocasionalmente danos devastadores nos campos de millo, como ocorreu en certas zonas de Galicia no verán de 2023 (2) e, ademais, presenta baixa susceptibilidade ao millo Bt (García e colabora-
dores, 2015; López e colaboradores, 2017). Xa no ano 2000 apareceu un boletín de sanidade vexetal alertando do problema crecente da praga de Mythimna unipuncta no cultivo de millo en Cataluña (López e colaboradores, 2000) e este problema, co tempo, constátase noutras áreas, tal e como se re icte nas publicacións técnicas doutros territorios como Cantabria (3), Asturias (4), o País Vasco (5), Aragón (6) ou Galicia (7).
Neste contexto, xa se iniciaron estudos de patróns de voo e de posibles axentes biolóxicos de control en Cantabria (Casariego e colaboradores, 2024). Debido á preocupación crecente polo impacto que esta praga pode ter sobre o cultivo de millo en Galicia, e para poder desenvolver modelos de predición semellantes aos construídos para os trades do millo, o equipo da MBGCSIC realizou un seguimento da incidencia de Mythimna unipuncta nos mencionados ensaios levados a cabo en 2021 e 2022
Nestes anos leváronse a cabo experimentos no terreo experimental da MBG-CSIC en Pontevedra (42º24’22’’N, 8º38’26’’ O). Avaliáronse vinte e tres liñas puras con características xenéticas e ciclos de cultivo moi variables. En cada ano, estas liñas puras foron sementadas en tres datas de sementeira diferentes, que cubrían un lapso de aproximadamente un mes para que as plantas expostas ao ataque de Mythimna unipuncta estivesen en
OS RESULTADOS OBTIDOS
AMOSAN QUE EN 2022 A INCIDENCIA DO ATAQUE DE MYTHIMNA UNIPUNCTA FOI
CLARAMENTE MAIOR CA EN 2021 E OS SÍNTOMAS DE DANO EMPEZARON MOITO ANTES
diferentes etapas de desenvolvemento (táboa 1). En cada sementeira, as liñas puras distribuíronse seguindo un deseño de bloques completamente aleatorizados con seis repeticións, polo que dispuxemos de arredor de 3.500 plantas en cada sementeira. Realizouse un seguimento semanal non destrutivo de todas as plantas entre mediados de xuño e mediados de setembro. Considerouse que unha planta estaba infestada con Mythimna unipuncta cando se observaba o dano no bordo das follas característico desta praga (imaxe 1). Unha planta rexistrada como infestada nunha data determinada foi marcada cunha etiqueta distintiva e xa non foi examinada despois desa data (imaxe 2).
Os resultados obtidos mostran que en 2022 a incidencia do ataque de Mythimna unipuncta foi claramente maior que en 2021 e os síntomas de dano comezaron moito antes, pois en 2022 xa se observou un número de plantas atacadas significativo a finais de xuño, mentres que en 2021 os danos fixéronse visibles a mediados de agosto (gráficos 1 e 2). En xeral, os primeiros danos víronse preferentemente nas primeiras sementeiras, pero as segundas ou terceiras sementeiras foron as que acumularon maior dano ao final do ciclo. Polo tanto, estes resultados suxiren que unha sementeira temperá podería ser un método eficaz para escapar ao ataque de Mythimna unipuncta
Gráfico 1. Evolución do número acumulado de plantas de millo con síntomas de dano en follas causado por Mythimna unipuncta ao longo do cultivo en 2021
Primera sementeira Segunda sementeira Tercera sementeira
Ano
Sementeira
Primeira Segunda Terceira
Táboa 1. Datas de sementeira dos ensaios de monitoreo en 2021 e 2022
Imaxe 2. Marcaxe das plantas danadas por Mythimna unipuncta e outras pragas usando etiquetas de distintas cores
SE ESTAS ALTAS TEMPERATURAS SE MANTEÑEN OU MESMO SE INCREMENTAN […], O RISCO DE ALTAS PERDAS POLO ATAQUE DESTA PRAGA PODERÁ DEIXAR DE SER ESPORÁDICO PARA FACERSE HABITUAL SE NON SE TOMAN MEDIDAS DE CONTROL
Gráfico 3. Número de adultos de Mythimna unipuncta capturados entre 2000 e 2023 usando trampas de feromonas
O número de plantas con síntomas de ataque de Mythimna unipuncta en 2022 case duplicou o de 2021, o que concorda co aumento no número de capturas de adultos en trampas observado entre eses 2 anos (gráfico 3). Observando a serie histórica de máis de vinte anos de seguimento da praga, apréciase unha tendencia ao aumento de capturas de adultos co paso dos anos. En 2022 e 2023 rexistráronse capturas excepcionalmente altas, que coincidiron con temperaturas medias tamén máis altas (>0,5 ºC de diferenza con calquera outro ano) que as dos anos anteriores (táboa 2). Polo tanto, se estas altas temperaturas manteñen ou mesmo se incrementan –como é esperable no escenario de cambio climático que vivimos– o risco de altas perdas polo ataque desta praga no millo forraxeiro galego poderá deixar de ser esporádico para se converter en habitual se non se toman medidas de control.
AGRADECEMENTOS
Esta investigación púidose levar a cabo grazas ao financiamento do Proxecto Phenofore e o Proxecto do Plan Nacional de I+D+i PID2021122196OB-C21.
BIBLIOGRAFÍA
Casariego, A.G., E.M. García-Méndez, O. Simón, P. Caballero (2024) Estudios del patrón de vuelo y la presencia de agentes entomopatógenos de Mythimna unipuncta (Haworth,1809) (Lepidoptera, Noctuidae) en Cantabria. XIII Congreso Nacional de Entomopatología Aplicada, Gijón7-11 de octubre, pp. 185
Garcia, M., F. Ortego, P. HernandezCrespo, G.P. Farinos, P. Castanera (2015) Inheritance, fitness costs, incomplete resistance and feeding preferences in a laboratory-selected MON810-resistant strain of the true armyworm Mythimna unipuncta. Pest Mangement Science 71:1631-1639.
López, C, A. Sans y M. Eizaguirre. (2000). Vuelos de la defoliadora de maíz, pastos y céspedes, Mythimna (Pseudaletia) unipuncta (Haworth) en la zona de Lleida. Boletín de Sanidad Vegetal de Plagas, 26.
López, C., P. Muñoz, M. Pérez-Hedo, M. Moralejo, M. Eizaguirre (2017). How do caterpillars cope with xenobiotics? The case of Mythimna unipuncta, a species with low susceptibility to Bt. Annals of Applied Biology 171(3): 364-375.
Revillon, S., C. Dillmann, N. Galic, C. Bauland, C. Palaffre, R.A. Malvar, A. Butrón, F. Rebaudo, J. Legrand (2024) Effects of maize development and phenology on the field infestation dynamics of the European corn borer (Lepidoptera: Crambidae). Journal of Economic Entomology 117:1913-1925.
Táboa 2. Valores climáticos anuais rexistrados durante os últimos 15 anos en Pontevedra
A VOZ DO TÉCNICO
Preparados, listos… Arranca
a campaña do millo forraxeiro
Técnicos de casas comerciais e distribuidoras de sementes de millo, fertilizantes e fitosanitarios comparten con nós os seus mellores consellos para lograr unha campaña de millo con grandes resultados. Como poden afectarnos as cambiantes condicións climáticas? Que aspectos debemos ter en conta para alcanzar unha produción rendible? Como nos afectan as normativas europeas? Cal é a importancia dos ensaios de variedades de millo dos centros oficiais coma o CIAM e o Serida? Estas son algunhas das cuestións que lles propuxemos.
No norte de España, a acidez e a drenaxe deficiente do solo poden afectar a implantación do millo. Recoméndase corrixir o pH a 6-6,5 mediante encalado e mellorar a estrutura do solo con subsolado. Para o millo forraxeiro, unha densidade de sementeira de 85.000-95.000 plantas/ ha e unha profundidade de 4 cm favorecen unha emerxencia uniforme e unha maior produción de biomasa. As condicións climáticas adversas, como choivas prolongadas e fríos tardíos, atrasan a sementeira e reducen rendementos. Para mitigar estes efectos, suxírese graduar sementeiras, elixir variedades adaptadas ao ciclo de cada zona e mellorar a drenaxe do solo. En canto á elección do ciclo, os híbridos FAO 500-600 ofrecen maior produción, pero presentan máis riscos en outonos húmidos, mentres que os FAO 300-400 garanten colleitas máis temperás e estables. A combinación de ambos os ciclos é unha estratexia eficaz.
Para maximizar a produción de leite, priorízase a alta dixestibilidade da fibra e o contido de amidón. A rendibilidade do cultivo depende dunha fertilización axustada, unha sementeira na data e densidade correctas, o control temperán de malas herbas e pragas, e unha colleita no momento óptimo (30-35 % MS).
As innovacións xenéticas desenvolveron híbridos máis tolerantes á seca e ao frío, mellorando a adaptación ao cambio climático. A dixitalización permite optimizar insumos con monitorización de drones e aplicación variable de fertilizantes.
En Vaca.tv
ÁNGEL BLANCO KWS
Ademais, os ensaios dos centros o ciais, coma o CIAM e o Serida, proporcionaron sempre datos clave sobre rendemento e adaptabilidade, facilitando a elección de variedades idóneas.
Bayer
A elección do ciclo e da variedade do millo dependen do tipo de solo e do destino nal da colleita. Para gran, priorízase unha rápida perda de humidade tras completar o ciclo, mentres que en silo búscase manter o stay-green para asegurar unha alta dixestibilidade da forraxe. Tamén é clave seleccionar variedades adaptadas á rusticidade do solo e con resposta ao estrés hídrico ou térmico.
A sementeira debe ser homoxénea, con sementadoras de precisión e variedades con bo vigor de nacemento. A profundidade recomendada varía entre 2,5 e 5 cm segundo a época e o tipo de solo. Ademais, a sementeira debe realizarse cunha temperatura do solo superior a 10 °C e coa humidade adecuada.
Un ciclo longo aumenta a produción por hectárea, mentres que un curto garante a colleita sen comprometer
a calidade. A integral térmica é clave nesta decisión, pois determina a acumulación de GDU e, polo tanto, a velocidade de desenvolvemento do cultivo. Na produción de forraxe, calidade e cantidade son fundamentais. Parámetros coma o 35 % de materia seca, 35 % de amidón e 35 % de FND indican unha boa analítica de silo. Tamén in úen o laboreo segundo o solo e o cultivo anterior, a fertilización axustada a análises de solo, o control e caz de malas herbas e a recolección no momento óptimo.
A agricultura de precisión é o camiño a seguir, con sementadoras que optimizan a distribución de plantas, pulverizadoras que evitan sobredosi cacións e picadoras con sensores de humidade para obter mapas de rendemento.
En Galicia, o control de malas herbas no cultivo do millo enfróntase a desafíos como a proliferación de Amaranthus, Digitaria e Setarea. En canto a pragas, o verme gris e o verme de arame son as máis daniñas, mentres que a mosca branca apareceu en anos con alta humidade e temperatura, aínda que o seu impacto depende das condicións climáticas primaverais.
As restricións europeas sobretosanitarios reduciron as opcións de control, o que podería traducirse nunha perda de produción próxima ao 40 %. Para mitigar estes efectos, recoméndase combinar tratamentos de preemerxencia e posemerxencia cando o clima o permita. A agricultura dixital, con aplicacións focalizadas, tamén xorde como alternativa para evitar resistencias en especies competidoras co cultivo.
No caso das pragas, o aumento de temperatura no inverno favorece a súa proliferación, o que obriga a repetidos tratamentos e, nalgúns
casos, á resementeira. Para mellorar a efectividade dos tosanitarios, aconséllase aplicar preemerxentes que aseguren un crecemento sen competencia e posemerxentes en condicións óptimas de temperatura e choivas.
Para previr pragas como a rosca ou a mosca da sementeira, recoméndase o uso de insecticidas de solo na sementeira e en posemerxencia temperá. Cando o millo conta con dúas follas, levaríase a cabo a aplicación dun insecticida en pulverización.
O volteo da terra axuda a reducir a súa incidencia, aínda que a normativa europea limita esta práctica para diminuír a pegada de carbono.
FERNANDO NÚÑEZ
Caussade Semillas
Para optimizar a implantación do millo, é importante de nir o destino da colleita (gran ou forraxe), a data de sementeira e unha estimación de recolección. A elección de variedade e ciclo debe axustarse a estes factores. Ademais, recoméndase plani car a fertilización segundo os nutrientes dispoñibles no solo e as necesidades do cultivo, que aumentan coa produción. O control tosanitario, tanto en preemerxencia coma en posemerxencia, é outro aspecto clave.
MARTA BLANCO
As condicións climáticas adversas da última campaña non deberían condicionar en exceso a planificación, xa que se tratou dun caso excepcional. En xeral, se a data de sementeira o permite, deberíase optar por ciclos longos, que garanten maiores producións e unha xanela máis ampla de colleita.
As variedades actuais combinan rendemento e calidade. Búscanse perfís con boa relación materia seca/amidón, alto valor enerxético e fibras dixestibles para optimizar a transformación en leite. Un bo equilibrio entre cantidade e calidade lógrase con variedades de verdor sostido, alta produción de gran e baixo contido en fibra.
Para asegurar unha produción rendible, resultan determinantes unha fertilización adecuada, un control eficaz de malas herbas e pragas, e a elección da variedade máis idónea. A xenética continúa avanzando, ofrecendo variedades con melloras en produción e calidade. A maquinaria moderna, con maior precisión en sementeiras, fertilizacións e tratamentos, tamén contribúe á eficiencia do cultivo.
Por último, en canto aos ensaios de centros coma o CIAM e o Serida, quero dicir que permiten comparar variedades en condicións homoxéneas, proporcionando datos de produción e calidade que axudan a seleccionar a opción máis apropiada para cada explotación.
A planificación debe revisarse constantemente para adaptarse á climatoloxía. Unha fertilización equilibrada, o uso adecuado de fitosanitarios e a elección do ciclo segundo a data de sementeira e colleita son detalles que hai que ter en conta antes, durante e despois do cultivo.
A elección do ciclo debe axustarse ao marxe dispoñible entre sementeira e colleita. Mentres que a sementeira pode variar por factores externos, a colleita debe planificarse con suficiente antelación.
Para a forraxe, é clave lograr un equilibrio entre cantidade e calidade. A rendibilidade esixe polo menos 30 toneladas en verde. En calidade, os parámetros esenciais son o amidón, a dixestibilidade, tanto da fibra coma do amidón, e a materia seca, ademais da ausencia de micotoxinas.
O éxito do cultivo depende dunha boa preparación do solo, a elección correcta da variedade, unha fertilización eficiente, o control de adventicias, o momento de corte, o procesado da forraxe e o ensilado.
As variedades deben ser rústicas e con boa sanidade vexetal. O rego é unha opción, pero a súa rendibilidade debe valorarse. O aumento de pragas esixe un manexo preventivo.
Os ensaios do CIAM e Serida achegan datos obxectivos sobre rendemento e calidade, aínda que non sempre inclúen parámetros como sanidade vexetal ou stay-green, relevantes para a elección do híbrido.
da variedade dependerá do destino final da colleita: en gran priorízase rendemento e calidade; en ensilado, dixestibilidade e contido en amidón. Un bo manexo do solo e o control temperán de malas herbas tamén resultan esenciais.
Ante a variabilidade climática, é fundamental contar cun plan flexible, axustar o ciclo segundo a temperatura e dispoñibilidade de auga, e escalar as sementeiras para reducir riscos. Elixir variedades tolerantes ao estrés hídrico e optimizar o manexo do solo axuda a conservar a humidade.
Os ciclos longos ofrecen maiores rendementos en condicións favorables, pero os curtos poden ser máis seguros en zonas con menor dispoñibilidade hídrica ou risco de retrasos na colleita. É clave avaliar o comportamento das distintas variedades en ensaios previos e elixir en función do histórico da explotación. Neste sentido, os ensaios do CIAM ou o Serida achegan información fundamental para analizar o comportamento das variedades en condicións reais e facilitar decisións baseadas en datos contrastados.
Para mellorar a produción leiteira búscanse variedades con alta dixestibilidade da fibra e bo contido en amidón. A rendibilidade depende dunha fertilización equilibrada, a elección correcta da variedade e un control eficiente de pragas e enfermidades. As innovacións xenéticas inclúen variedades máis resistentes ao estrés hídrico e térmico. En manexo, técnicas como a sementeira directa ou os bioestimulantes melloran a eficiencia.
Por outro lado, a análise de solo é clave para unha fertilización eficiente e sostible, xa que permite coñecer a dispoñibilidade de nutrientes, evitar excesos contaminantes e corrixir deficiencias que afectan á produción. Así, optimizamos insumos, reducimos custos e melloramos a calidade dos cultivos, asegurando unha agricultura máis rendible, responsable e sostible.
A xerminación do millo depende da temperatura e da humidade do solo. A mínima debe superar os 13 °C de forma sostida e a humidade debe ser suficiente para asegurar un nacemento homoxéneo.
A análise de solo é clave para axustar a fertilización e mellorar o desenvolvemento do cultivo. A preparación do terreo debe favorecer unha boa estrutura radicular e a elección
Para lograr unha fertilización equilibrada, é esencial coñecer a composición do solo, considerar os fertilizantes orgánicos e axustar as doses segundo as necesidades do cultivo. A correcta aplicación no momento oportuno maximiza o seu
DAVID CASTELLANOS Xesga
LAURA VÁZQUEZ Delagro
aproveitamento e evita perdas. A falta de auga dificulta a disolución e absorción de nutrientes, mentres que choivas intensas poden provocar lixiviación, reducindo a eficiencia da fertilización. Debemos mellorar a retención de humidade e axustar as estratexias de fertilización segundo o clima.
O exceso de auga favorece a perda de nutrientes, especialmente nitróxeno e potasio. Para corrixilo, recoméndase mellorar a estrutura do solo con materia orgánica e utilizar a rotación de cultivos de cobertura que retiñan nutrientes.
As normativas actuais buscan reducir o impacto ambiental mediante un uso máis eficiente de fertilizantes, o que promove a fertirrigación e o uso de inhibidores da nitrificación.
En fertilización de precisión, avances coma sensores, mapeo do solo e dosificación variable permiten optimizar insumos, mellorar a produción e reducir o impacto ambiental.
JUAN PABLO GNATA
MAS Seeds
A profundidade de sementeira debe axustarse á humidade e ao tipo de solo: en solos areosos recoméndase entre 5 e 6 cm para mellorar a xerminación e resistencia á encamada, mentres que en arxilosos é preferible entre 3 e 5 cm. Para a produción de gran húmido, deben priorizarse parcelas con boa drenaxe que faciliten a entrada da recolledora en épocas húmidas.
A última campaña evidenciou a importancia de contar con provedores flexibles e variedades adaptadas a cada rexión. Aqueles que optaron por ciclos máis curtos lograron realizar a colleita en boa data e encher os silos sen problema. Os ensaios do CIAM e do Serida ofrecen datos
comparables baixo protocolos uniformes e proporcionan información fiable para a selección de variedades.
O obxectivo é asegurar millo ensilado de alta calidade segundo as necesidades forraxeiras. A produción garantida é a que se logra ensilar en condicións óptimas, polo que, en certos casos, pode ser máis conveniente utilizar ciclos máis curtos.
As sementes actuais buscan o equilibrio entre produción e calidade para maximizar a rendibilidade. Atender as necesidades nutricionais do sistema solo-planta e reducir o impacto de pragas son clave para lograr unha produción rendible.
As innovacións xenéticas melloran a eficiencia no uso da auga e a capacidade de recuperación da actividade fotosintética tras episodios de estrés hídrico ou térmico. En manexo agronómico, a sementeira GPS con dose variable e corte por liña permite optimizar recursos coma luz, auga e nutrientes.
Recoméndase lograr un nacemento rápido, con plantas homoxéneas e ben distribuídas para conseguir unha correcta implantación do millo. Isto lógrase asegurando temperatura no solo, humidade no redor da semente e un estreito contacto semente-solo. É fundamental elixir variedades con bo vigor inicial e realizar un axuste e mantemento da sementadora correctos. Tras a campaña pasada, marcada por choivas e atrasos, é clave planificar a sementeira segundo a data de colleita desexada, adaptando o ciclo do millo á zona e o calendario. A elección entre ciclos longos ou curtos debe basearse no asesoramento técnico, considerando o destino do cultivo e a rendibilidade da sementeira.
Aínda que a climatoloxía permite variedades de maior integral térmica, un ciclo inadecuado pode afectar ao amidón desexado e adiar a recolección.
Para maximizar a produción leiteira por hectárea debemos priorizar calidade e cantidade, avaliando dixestibilidade de fibras, amidón e a súa degradación na ruminación. Ademais, factores como sanidade, stay-green, rusticidade e un bo asesoramento resultan determinantes para unha produción rendible.
Ante a variabilidade climática, a xenética xoga un papel clave, con variedades máis eficientes no uso da auga e máis tolerantes á seca. Tamén se suxire o uso de bioestimulantes e micronutrientes na semente para mellorar a implantación do cultivo.
Se queremos conseguir unha correcta implantación do cultivo é esencial garantir unha temperatura adecuada no solo (polo menos 8-10 ºC), independentemente de se o destino é millo gran ou ensilado. Unha boa implantación asegura unha colleita exitosa, polo que é clave sementar o máis cedo posible, sempre que as condicións o permitan, sen exceder o ciclo para asegurar que a colleita se realice no momento óptimo. É fundamental axustar o ciclo de sementeira segundo a zona e a data. Aínda que se cre que os ciclos longos producen máis, en campañas con sementeiras tardías e menor integral térmica, os ciclos medios e curtos lograron mellores resultados en termos de materia seca. Actualmente, os ciclos curtos tamén ofrecen unha alta capacidade de produción. Ademais, é crucial optar por variedades que garantan un alto
FERNANDO GARRACHÓN Lidea
ENRIQUE GONZÁLEZ Limagrain Ibérica
rendemento leiteiro. A dixestibilidade das fibras é o parámetro máis importante, xa que unha alta dixestibilidade asegura unha maior produción de leite.
Para lograr unha produción rendible, é necesario enfocarse na calidade da forraxe, priorizando a cantidade de leite (ou carne) por hectárea. En canto a innovacións, as variedades tolerantes ao estrés hídrico son clave nun contexto de crecente variabilidade climática. A maiores, as análises de variedades de centros de investigación coma o CIAM ou o Serida permiten os gandeiros comparar e elixir as mellores opcións.
Oleokelsa
Unha boa colleita de millo depende dunha adecuada preparación do terreo. É esencial realizar un correcto labor de solo, xa que a terra ten memoria e un mal manexo pode afectar gravemente a produción. Tamén é importante unha fertilización equilibrada, axustada ás necesidades do cultivo, así como a eliminación de maleza con herbicidas adecuados para evitar competencia. Ademais, elixir sementes de calidade garante o éxito do cultivo.
Para evitar problemas coma os do ano pasado, recoméndase realizar unha sementeira graduada con diferentes ciclos. Isto permite ter varias épocas de sementeira e colleita, o que aumenta a flexibilidade. Aínda que os ciclos longos adoitan ser máis produtivos, non sempre significan unha mellor calidade de silo, polo que é fundamental considerar a homoxeneidade dos silos.
En canto ás sementes, os xenetistas lograron desenvolver variedades
de millo con alto valor enerxético, máis resistentes a enfermidades e estrés hídrico. Estas variedades non só son produtivas, senón que tamén cumpren cos requisitos de calidade.
O manexo do cultivo comeza cunha boa preparación do terreo, unha fertilización equilibrada, o uso adecuado de herbicidas e insecticidas, e a elección de variedades confiables. Ademais, co cambio climático, introducíronse variedades resistentes ao estrés hídrico, esenciais para afrontar períodos secos.
Nunca poderemos agradecer suficiente o grandísimo labor que levaron a cabo centros coma o CIAM e o Serida. Realizan uns ensaios imprescindibles para o gandeiro con total independencia e honestidade, e non podemos permitir que deixen de facer este traballo.
ANA MARÍA
Procase Semillas
Unha das claves para optimizar unha sementeira de millo é a elección correcta da parcela e, segundo o tipo de solo, poderemos sementar un ciclo ou outro. Tamén optimizaremos o cultivo elixindo a variedade: unha variedade de ciclo máis longo, cando imos ensilar o millo, e un ciclo máis curto, cando o destino sexa recoller o gran.
Se temos en conta as condicións climáticas do ano pasado, deberiamos optar por adiantar a sementeira utilizando variedades de ciclos non moi longos, xa que o noso departamento de I+D traballa en variedades máis produtivas e con menos humidade.
Os ciclos longos en terras lixeiras funcionan moi ben, pero a tendencia destes anos está a ser acurtar ciclo
en case todas as explotacións, xa que estes necesitan menos días para rematar e poder dar humidades máis baixas cun alto rendemento. Para optar por unha variedade de alto rendemento leiteiro, habería que elixir unha variedade de millo equilibrada, tanto na parte forraxeira, que achega a fibra, coma no gran, que ofrece a materia enerxética: así conseguiremos un silo de alto rendemento, boa palatabilidade e alta dixestibilidade.
As principais pautas para obter unha produción rendible de millo son as seguintes: realizar unha boa elección e preparación da parcela; elixir híbridos que se adapten ben ao terreo, neste sentido realizan un traballo importante os centros de investigación; seleccionar datas de sementeira coa correcta temperatura do solo, non sendo inferior a 10 ºC, e decantarse por un ciclo correcto de millo, ao que achegar unha boa fertilización e un bo control de malas herbas e pragas.
Unha adecuada implantación do cultivo de millo depende dunha correcta preparación do solo, con sementeira no momento adecuado para asegurar o éxito. Loxicamente hai que elixir sementes con alta xerminación, realizar unha fertilización de fondo acorde ás necesidades do cultivo e asegurar protección contra pragas e malas herbas. O ano pasado, debido a condicións meteorolóxicas adversas non frecuentes, algunhas colleitas non chegaron a bo termo. Para evitar estas situacións, é importante ser prudentes ao elixir as variedades segundo o seu ciclo e comportamento na zona.
TOMÁS PÉREZ
CALMARZA
BEATRIZ VÁZQUEZ RAGT
LIBERA LA ENERGÍA LIBERA LA ENERGÍA:
Todos los cultivos. Todas las toneladas. Todos los años.
MAGNIVA Platinum 3 mantiene el valor nutritivo del ensilado y libera energía mejorando la digestibilidad de la fibra
Más energía en tu ensilado significa más leche de tus animales
Incluso una pequeña mejora en la digestibilidad de la fibra puede suponer un aumento significativo de la productividad. Con los inoculantes MAGNIVA, puede mejorar la digestibilidad del ensilado en un 5,4%, aumentando potencialmente la producción de leche en 1,23 litros por vaca y día.
A experiencia de cada agricultor é clave para tomar decisións que minimicen os riscos.
Non é necesario optar exclusivamente por ciclos longos ou curtos, xa que a elección depende da explotación, o manexo das rotacións e o momento de sementeira. O importante é garantir unha colleita con boa calidade, respectando os seus límites cronolóxicos.
En canto á calidade, os avances en xenética vexetal permitiron desenvolver variedades que equilibran tanto a calidade como a cantidade. Hai que buscar variedades moi produtivas, que se adapten á zona onde se van cultivar, que teñan boa sanidade, con boa resistencia de talo, con bo stay-green e alta produción de gran, aspectos fundamentais para conseguir unha boa dixestibilidade final.
Un cultivo será rendible sempre que sexa máis económico producilo que compralo fóra, tendo en conta o custo de oportunidade. As innovacións xenéticas, como as variedades que melloran o uso de nitróxeno e auga, procuran altos rendementos sen renunciar á calidade final da forraxe.
rendementos, mesmo sementando en diferentes datas.
Aínda que os ciclos longos teñen maior potencial produtivo, a mellora xenética permitiu crear híbridos de ciclos medios e curtos con alto rendemento. Un apropiado axuste na dose de sementeira tamén contribúe a alcanzar rendementos equiparables.
Os gandeiros buscan maximizar a produción de leite; por iso, é esencial elixir híbridos con boa tolerancia ao estrés hídrico, aos golpes de calor e á acción do vento, especialmente en áreas con estes condicionantes.
Elixir ben o híbrido, asegurar homoxeneidade na sementeira e controlar as adventicias mediante tratamentos axeitados son aspectos clave para lograr unha produción rendible. Retrasar a data de sementeira, se se pode, facilita un mellor control de danos por paxaros.
Maiores rendementos, mellor dixestibilidade, incremento da enerxía e adaptación ao novo escenario climático son obxectivos da mellora xenética. Sen dúbida, a xenómica permitirá avanzar máis rapidamente.
Neste sentido, os ensaios de novos híbridos de millo na rede CIAM e Serida son unha referencia obxectiva para o sector. Agardamos que os devanditos organismos continúen dispoñendo dos suficientes recursos para seguir co seu tan valioso labor de extensión agraria.
Ante condicións climáticas adversas como as da campaña 2024, temos que adaptarnos e planificar, na medida do posible, elixindo ciclos axeitados segundo a integral térmica de cada parcela. Diversificar os ciclos e épocas de sementeira ofrécenos a posibilidade de ampliar a xanela de colleita e minimizar contratempos. A elección do híbrido debe considerar a data de sementeira e a colleita ideal. En canto á produción de silo, a cantidade e a calidade non teñen por que seren incompatibles. Factores como a materia seca, a dixestibilidade da fibra, a porcentaxe de amidón e a conservación do silo son determinantes. Durante o desenvolvemento do cultivo, é de vital importancia o control de pragas e malas herbas. Finalmente, debemos elixir ben a data de colleita óptima, observando o estado do gran e a sanidade da planta, e, despois, centrarnos no picado, no compactado e na conservación axeitada do silo de millo.
Fronte á variabilidade climática, existen innovacións en híbridos que melloran a eficiencia do cultivo. Ademais, distintos tratamentos favorecen o desenvolvemento radicular e a sanidade da planta. Así mesmo, os ensaios dos centros de investigación independentes proporcionan datos valiosos para a toma de decisións.
Para conseguir un cultivo de millo óptimo é crucial preparar o leito de sementeira con antelación, elixir o ciclo adecuado segundo a zona e o destino, e seleccionar o híbrido ideal segundo as condicións edafoclimáticas. Ante os imprevistos climáticos do ano pasado, é importante contar con maquinaria ou servizos que permitan preparar o terreo rapidamente. Ademais, elixir híbridos cunha ampla ventá de sementeira facilita obter bos
Aresa
É fundamental unha sementeira axeitada que garanta unha xerminación homoxénea. Recoméndase utilizar sementes de alta calidade e sementar en condicións óptimas de humidade no solo, o que na agricultura se coñece como ‘tempero da terra’.
A análise de solo é o primeiro paso para deseñar un plan de fertilización eficiente, que permita optimizar a fertilización, reducir custos e mellorar a sustentabilidade. Recoméndase realizalo cada dous ou tres anos para axustar as aplicacións segundo as necesidades reais do solo.
Unha fertilización eficiente require considerar a análise de solo, o axuste
ROCÍO CABADO Syngenta
ÓSCAR LANZACO Rocalba
JOSÉ MANUEL PRIETO
do pH, o uso adecuado de materia orgánica e fertilizantes minerais, ademais do seguimento constante do cultivo para detectar deficiencias. A seca limita a absorción de nutrientes, diminúe a súa mobilidade e aumenta a salinidade do solo, mentres que o exceso de choiva provoca o lavado de nutrientes como nitróxeno, potasio e xofre, o que afecta á saúde das plantas. Para corrixilo, recoméndase mellorar a drenaxe, achegar materia orgánica, utilizar cultivos de cobertura e aplicar fertilizantes de liberación controlada.
As normativas para 2025, baixo o RD 1051/2022 e o RD 840/2024, regulan o uso sostible de fertilizantes, esixen o caderno de explotación e prohiben a aplicación de xurros con sistemas convencionais, con excepcións segundo pendente e superficie. Ademais, flexibilízase o uso de estercos e fertilizantes orgánicos, e amplíase o tempo permitido para o seu almacenamento no campo.
De cara ao futuro, cabe destacar o avance da fertilización de precisión, que mellora a eficiencia mediante drones, satélites e mapas de fertilización variable para optimizar a aplicación de nutrientes, reducir custos e minimizar o impacto ambiental.
granulado na primavera para asegurar un pH adecuado e mellorar a dispoñibilidade de nutrientes. Ademais, os fertilizantes deben estar protexidos, incluíndo nitróxeno, fósforo, potasio e xofre, para garantir o seu aproveitamento durante todo o ciclo do cultivo.
O fósforo é clave para un bo enraizamento e para reducir a encamada nas colleitas tardías. Dado o alto risco de lavado de nitróxeno na cornixa cantábrica, o uso de fixadores achegará un nitróxeno extra ao cultivo e mobilizará outros nutrientes, coma o fósforo e o potasio.
Por último, cabe destacar que a última novidade en fertilización son os bioinhibidores, microorganismos que, asimilando o nitróxeno en forma nítrica, o transforman en proteína e o liberan en forma de nitróxeno orgánico tras a súa descomposición. Redúcense a volatilización do óxido nitroso, presérvase a biodiversidade e teñen unha función bioestimulante.
As condicións climáticas adversas, coma secas ou choivas irregulares, inflúen directamente na dispoñibilidade de nutrientes. A falta de auga dificulta a súa absorción, mentres que o exceso pode provocar lixiviación de nutrientes e perda de fertilizantes. Para corrixilo, pódese mellorar a drenaxe, aplicar fertilizantes de liberación lenta ou de precisión e axustar a fertilización tras análises de solo.
As normativas actuais buscan reducir o uso de fertilizantes nitroxenados e fosfatados para minimizar o impacto ambiental, polo que é importante consultar a normativa local e rexional para coñecer as restricións específicas que se aplican a cada explotación.
No que respecta á fertilización de precisión, destacan os sensores remotos, drones e a aplicación de doses variables. Tamén se exploran alternativas como a bioestimulación e o uso eficiente de xurros e tecnoloxías avanzadas baseadas en prebióticos e probióticos para manexar o estrés abiótico.
É imprescindible realizar unha mostra de terra para realizar un plan de fertilización adecuado. Sen coñecer o pH nin os niveis de fósforo, potasio ou materia orgánica, non podemos determinar a necesidade de encalado.
Se é necesario encalar, o ideal é facelo un mes antes da sementeira. En zonas gandeiras, onde a pradeira adoita estar implantada antes do millo, recoméndase aplicar produto
Tan só podemos coñecer as características do solo, o contido de nutrientes e as necesidades específicas do cultivo cunha análise de solo. Isto axuda a aplicar a cantidade adecuada de fertilizantes, evitando excesos ou deficiencias que poidan afectar negativamente ao cultivo e ao medio ambiente.
Co fin de conseguir unha fertilización correcta, recoméndase coñecer as necesidades nutricionais do cultivo en cada etapa, realizar análises de solo periódicas e axustar a fertilización segundo as condicións climáticas e do solo. O uso de fertilizantes de liberación lenta ou de precisión axuda a optimizar a absorción de nutrientes e a reducir perdas.
Á hora de realizar un asesoramento técnico, é fundamental ter unha análise de solo para ver o estado no que se atopa o terreo. Deste xeito, poderase calcular a achega necesaria para cubrir as necesidades dos cultivos. Unha fertilización equilibrada require preparar o terreo segundo a demanda de nutrientes, asegurando un pH neutro para optimizar a dispoñibilidade de materia orgánica e fertilizantes.
O millo require solos en condicións óptimas para o seu desenvolvemento. Aínda que as adversidades climáticas son incontrolables, un solo estable permite que os nutrientes sexan máis resistentes a estes factores.
FERNANDO SOUTO Fertiberia Tech
CATALINA LÓPEZ Fertinagro
IAGO DOMÍNGUEZ Galical
Nas rexións con alta pluviosidade, como Galicia, o lavado do solo contribúe á súa acidificación, polo que se recomenda aplicar encalado para a súa corrección.
Ante as restricións normativas para a redución do uso de fertilizantes, nós apostamos por unha achega de calcio e magnesio ben sexa en forma de cales ou ben de calcarias. Ambos son produtos 100 % naturais e así a sostibilidade vai da nosa man. A fertilización de precisión avanzou con tecnoloxías coma o GPS e maquinaria especializada para optimizar a aplicación de insumos. Así mesmo, o uso de camións autopropulsados e sistemas de pesaxe propia permite un espallamento preciso, o que evita superposicións e garante unha fertilización uniforme.
Haifa
A análise do solo proporciona información sobre as súas características físicas, químicas e biolóxicas. Permite identificar deficiencias nutricionais, optimizar o uso de fertilizantes, mellorar a produtividade e previr problemas como a salinidade ou toxicidade.
Unha fertilización equilibrada debe considerar as necesidades do cultivo, as características do solo e as condicións climáticas, adaptando o plan de fertilización para minimizar perdas por lixiviación. A elección do tipo de fertilizante e a súa aplicación eficiente tamén son determinantes para mellorar a produtividade e reducir o impacto ambiental.
As condicións climáticas adversas afectan á dispoñibilidade de nutrientes.
A seca reduce a actividade microbiana e limita a actividade dos microorganismos, mentres que o exceso de auga favorece a lixiviación, o que mingua a dispoñibilidade de elementos esenciais. Para mitigar estes efectos, recoméndase o uso de fertilizantes encapsulados e regos eficientes.
Ao meu parecer, hoxe en día deberiamos ter moi en conta as seguintes restricións normativas: os límites de aplicación de nutrientes, a regulación en zonas vulnerables, a obriga de rexistrar aplicacións e a adopción de boas prácticas agrícolas.
Os avances na fertilización de precisión destacan polo uso de fertilizantes de liberación controlada, tecnoloxías de medición en tempo real, imaxes satelitais e drones para monitoreo, mapas de prescrición e sistemas de automatización para unha aplicación máis uniforme e eficiente dos fertilizantes.
EMILIO JOSÉ LEMOS
Soaga
A ferramenta máis importante que dispoñemos para levar a cabo unha fertilización eficiente e sostible é a análise de solo, que debe ser o máis completa posible. Logo, para conseguir unha fertilización equilibrada debemos basearnos en dúas claves: as deficiencias da parcela e as extraccións do cultivo segundo a produción esperada.
Ademais, temos que adecuar o plan de fertilización e a sementeira ás condicións climáticas, que cada campaña presenta diferentes particularidades.
Este ano, algúns concellos foron declarados zonas vulnerables, o que implica restricións normativas no uso de fertilizantes. É imprescindible ter en conta estas regulacións ao planificar a fertilización.
A fertilización de precisión avanza con novas solucións que facilitan a tarefa e permiten axustarse ás esixencias actuais. Na nosa empresa, contamos con produtos que nos axudan a realizar esta tarefa de forma máis fácil. Así mesmo, prácticas enfocadas a optimizar a dispoñibilidade de fósforo e nitróxeno poden marcar a diferenza no cultivo de millo.
Timac Agro
Coñecer o punto de partida do noso solo é de vital importancia para poder definir as correccións necesarias co fin de ter un perfecto desenvolvemento do cultivo. Neste aspecto, só a análise en laboratorio nos dará esta información.
Existen dúas formas de fertilización: o uso de produtos sen sistemas de liberación, que achegan moitas unidades das cales gran parte se perderán, ou o emprego de fertilizantes de liberación a demanda, que evitan a contaminación e reducen a pegada de carbono.
A auga, ademais de ser necesaria para o desenvolvemento do cultivo, é tamén o vehículo a través do cal os nutrientes chegan á rizosfera, pero o exceso de precipitación lava sobre todo as bases do solo. En Galicia temos solos de por si ácidos e esta perda de bases acentúa a acidez. É moi importante a corrección da acidez aplicando emendas calcarias da máxima eficacia. A achega posterior de nutrientes altamente eficientes garántenos o correcto desenvolvemento do cultivo.
Se falamos de restricións normativas, quero destacar que hai unhas semanas saltaba a nova de que se está a estudar declarar cinco zonas vulnerables a nitratos en comarcas gandeiras. Isto limitaría o uso de fertilizantes non protexidos e o número de unidades que se poden achegar, que sería arredor dos 170 kg de nitróxeno por hectárea. Para poder sacar adiante as colleitas nesta situación tan limitante, teremos que utilizar fertilizantes con poucas unidades, pero que sexan moi eficientes.
A combinación da fertilización variable xunto cos mapas de solo e o uso de fertilizantes altamente eficientes será a única forma de cumprir coas necesidades do cultivo, coa lexislación e facer un uso sostible dos recursos.
RODRIGO ARDURA
JOSÉ LUIS CAUDEVILLA
MANUEL BARREIRO FMC
Os principais retos no control de malas herbas e pragas do millo son bastante variados. A redución de principios activos no mercado e as restricións no seu uso dificultaron o manexo eficaz do cultivo. Todo iso e a falta de renovación de substancias activas derivaron na aparición de resistencias, o que complica aínda máis a situación. Fronte a isto, recoméndase adoptar o manexo integrado de pragas (MIP), combinando métodos químicos, biolóxicos e culturais para un enfoque máis sostible.
As restricións europeas sobre fitosanitarios, aínda que beneficiosas para o medio ambiente e a saúde, poden afectar negativamente o rendemento dos cultivos e a rendibilidade agrícola. Para minimizar estes efectos, resulta fundamental optimizar os recursos e coñecer as particularidades de cada predio, incorporando medidas culturais ademais do uso de fitosanitarios.
O retraso na aplicación de herbicidas en posemerxencia pode reducir significativamente a rendibilidade do cultivo. Recoméndase actuar con antelación mediante tratamentos en posemerxencia temperá, utilizando produtos con alta persistencia para manter os campos limpos de malas herbas.
Unha boa medida para evitar problemas cos ataques de rosquilla é o monitoreo da praga. Iniciativas coma o seguimento de Agrotis spp demostraron ser ferramentas valiosas, xa que lles permiten aos agricultores aplicar tratamentos no momento axeitado e evitar danos graves no millo.
MONTSERRAT VÁZQUEZ Kenogard
O manexo de pragas, enfermidades e malas herbas no cultivo de millo enfróntase a retos crecentes. A aparición de resistencias en especies coma Setaria e Amaranthus complicou o control en posemerxencia. Ademais, as variacións climáticas alteraron a dinámica das pragas, favorecendo ataques continuados de rosquilla e a proliferación de coleópteros coma o verme branco, a mosca da sementeira e o verme de arame. Outro reto é a sostibilidade, pois debemos reducir o uso de fitosanitarios para minimizar o impacto ambiental e cumprir coa normativa europea.
Neste sentido, a caída de rexistro de diversas materias activas e as restricións de uso doutras están complicando o control das pragas, enfermidades e malezas no cultivo. Isto lévanos a unha menor produción e calidade e a unha menor competitividade dos agricultores europeos fronte a outras zonas nas que estas normativas non se implementaron. Para afrontar estas limitacións, recoméndase o monitoreo constante e a prevención mediante rotación de cultivos e axustes na sementeira, ademais de contar cun asesoramento técnico especializado para un uso racional de pesticidas.
Dado o contexto climático e a escaseza de ferramentas de control, suxírese aplicar herbicidas en preemerxencia e, se é necesario, complementar con posemerxencia. Para pragas como a mosca da sementeira, o uso de insecticidas de solo na liña de sementeira resulta o máis efectivo, mentres que o verme gris require aplicacións foliares, especialmente se as condicións de temperatura e humidade favorecen o seu desenvolvemento durante a xerminación.
MARCOS EXPÓSITO Sipcam Ibérica
Durante anos utilizáronse produtos xeneralistas e agora requírese un enfoque máis específico, con drásticas restricións no número de moléculas dispoñibles. Tres retos principais marcan esta transición: a variabilidade climática, que modifica cada ano os problemas e solucións; o cambio de mentalidade no uso de fitosanitarios, eliminando receitas estándar; e a necesidade de asesoramento técnico para optimizar mesturas e momentos de aplicación. As restricións europeas buscan reducir o uso de fitosanitarios nun 50 % para 2030, o que implica menos alternativas e maior capacidade no control de pragas e enfermidades. A xestión técnica e o asesoramento serán pezas importantes para manter a produtividade no futuro. Aínda que o marco regulador é restritivo, pódense obter bos resultados adaptando estratexias e hábitos de manexo.
Para afrontar estas reducións, recoméndase implementar rotación de cultivos, falsas sementeiras e xestión integrada de pragas. Ademais, é esencial contar cun asesoramento técnico e apostar pola bioestimulación como práctica habitual.
Na planificación fitosanitaria considero clave a rotación de cultivos cando sexa posible, a selección axeitada de produtos segundo problemas específicos e o seguimento de recomendacións técnicas. En canto a pragas, a protección desde a sementeira ata a fase de 6-8 follas é prioritaria, e débese utilizar produtos que garantan a sanidade do cultivo nas súas etapas críticas.
NUEVOS HÍBRIDOS Y SOLUCIONES PARA MAÍZ DE BAYER CROPSCIENCE EN LA CAMPAÑA 2025
Con una gama de variedades resistentes, productivas y adaptadas a las particularidades locales, y un portafolio de herbicidas eficaz, Bayer CropScience reafirma en la campaña de maíz 2025 su posición de referente en el desarrollo de soluciones para este cultivo que maximicen la rentabilidad y sostenibilidad de las ganaderías.
El pasado septiembre en Trazo (A Coruña) Bayer CropScience abrió las puertas de su campo de ensayos para mostrar las novedades de su catálogo de maíz para la campaña 2025. Este evento reunió a agricultores, ganaderos y expertos en agronomía, quienes pudieron conocer de primera mano las características y beneficios de los híbridos de última generación de esta casa. Poniendo el foco en la adaptabilidad y productividad de los cultivos, el equipo técnico de la empresa compartió sus conocimientos y experiencias sobre el potencial de estas variedades y sobre los últimos avances en materia de herbicidas.
DKC 5432, DKC 5110 Y DKC 5911, LOS HÍBRIDOS SOBRESALIENTES EN 2025
DKC 5432 es un híbrido de ciclo 450 diseñado para ofrecer una gran digestibilidad, una característica clave para los productores de forraje en Galicia. “Esta variedad destaca no solo por su buena
digestibilidad, sino también por su sanidad de planta y stay green. Su mazorca tiene un peso específico muy elevado, lo que resulta en una alta producción y una excelente relación de mazorca y planta”, explicó Marcos García, asesor agrónomo de Bayer. Así mismo, sobresale por su rusticidad, lo que permite que se adapte a distintos tipos de terreno y climatologías, haciéndolo una opción versátil para los agricultores de la región.
En ciclo 400 corto destaca DKC 5110, el cual ya lleva una campaña en el mercado. Se aproxima al potencial productivo de los de ciclo 400 y se caracteriza por tener una mazorca cilíndrica con un gran número de filas y una sobresaliente resistencia a enfermedades, como helminthosporium, común en zonas costeras de Galicia. “Es un híbrido ‘bisagra’, ya que puede ser utilizado tanto en ciclos 300 largos como en 400 cortos, se adapta muy
bien a diversas condiciones”, señaló García. Su versatilidad lo hace ideal para los agricultores que necesitan flexibilidad en zonas de alta presión de hongos.
Se incorpora este año al catálogo el DKC 5911, un ciclo 500 que promete un alto potencial productivo y una destacada calidad en análisis de digestibilidad. “Mantiene el stay green incluso en terrenos difíciles y cuenta con mazorcas de 18 a 20 líneas de grano con un gran peso específico, lo que resulta en un aumento de la producción”, apuntó el asesor agronómico José María Vivero. Para los ganaderos, la combinación de un buen stay green y el peso específico de la mazorca garantiza un suministro constante y de alta calidad para el forraje, lo que redunda en un mayor beneficio para sus explotaciones.
EN VÍDEO
CONTROL DE MALAS HIERBAS
Además de los híbridos, Bayer también presentó durante la jornada en Trazo las opciones de herbicidas para controlar las malas hierbas en los campos de maíz, una de las principales amenazas para la productividad de los cultivos. Marta Blanco, asesora en la zona norte de A Coruña, explicó la oferta de casa, que cubre desde preemergencia hasta posemergencia tardía.
Entre los productos destacados, se encuentran Adengo, para preemergencia, y Monsoon y Laudis, para diferentes fases de postemergencia. “Hemos probado Monsoon con sulcotriona en este campo de ensayo y los resultados han sido excelentes, el control de malas hierbas (las cuales debemos recordar que pueden reducir hasta un 30 % la producción final) es notable”, indicó Blanco.
Así mismo, esta campaña Bayer da a conocer Fluva, una nueva mesotriona que ha mostrado alta eficacia en pruebas de campo, especialmente contra malas hierbas problemáticas como Amaranthus, Digitaria y Oxalis. En parcelas de prueba, las zonas tratadas con Fluva presentaron una limpieza casi total de maleza, un logro significativo que refuerza las propuestas de Bayer en esta área.
ENSAYOS LOCALES Y ADAPTACIÓN
AL ENTORNO
Uno de los rasgos identitarios de Bayer CropScience es su compromiso con el desarrollo de productos adaptados a las condiciones específicas de cada región. Sara Morán, customer agronomy en la zona de Castilla y León y Galicia, explicó durante el día de puertas abiertas la importancia de los ensayos locales. “Aquí, en Galicia, realizamos 29 ensayos en los que mezclamos variedades experimentales con otras que ya están en el mercado. Esto nos permite evaluar qué híbrido se adapta mejor a las características de la zona, esto es, tanto al clima como a la incidencia de enfermedades específicas de la región”, subrayó.
Dichos ensayos se realizan en condiciones que simulan el manejo de los ganaderos, con el objetivo de ofrecer resultados que reflejen el rendimiento en situaciones reales de producción.
Al replicar el sistema de cultivo normal, Bayer garantiza que los híbridos seleccionados se adaptarán al entorno concreto, de manera que sean consecuentes con el rendimiento que se les asegura a los agricultores.
FIELDVIEW: TECNOLOGÍA AL SERVICIO DEL CAMPO
Otro punto destacado de la visita fue la presentación de FieldView, una herramienta digital que permite gestio-
nar las explotaciones de manera más eficiente. Esta plataforma se ha diseñado para facilitar el control de las tareas diarias, los costes asociados y la sanidad del cultivo, todo desde un dispositivo móvil. “FieldView no es solo una aplicación; es una herramienta de apoyo integral. Nuestro objetivo es que con ella puedan supervisar y mejorar su producción con mayor precisión, y adaptarse a las necesidades de cada campo”, explicó Morán.
EL TRABAJO DE LOS TÉCNICOS EN LOS CAMPOS DE ENSAYO
José María Vivero, asesor agronómico de Bayer CropScience para la zona norte de Lugo, Asturias y Cantabria, explicó cómo la empresa realiza pruebas de resistencia de sus híbridos de maíz a enfermedades foliares, como el helminthosporium y la roya. En un campo de ensayo en La Caridad (Asturias) Bayer cultiva 60 variedades, tanto comerciales como precomerciales, sometiéndolas a seguimiento durante cuatro años para observar su respuesta ante estas enfermedades.
EN VÍDEO
Entra en ww w.dekalb.es y descubre todas las tecnologías que DEK ALB puede ofrecerte, en cada una de las fases del ciclo de cultivo, para sacar el mayor partido a tu DKC3575 ESA ES LA DIFERENC IA DEK ALB
El funcionamiento de estos ensayos es meticuloso: al comenzar el crecimiento del maíz, se crean tres pasillos diferenciados en la finca para facilitar la observación. En los meses de agosto y septiembre, cuando las temperaturas de la costa son más variables, se registran los daños en las hojas debido a la alta presión de enfermedades en ese periodo. “Semana tras semana, recolectamos datos para evaluar la resistencia de cada variedad”. explica Vivero, quien concluye que estas pruebas permiten ofrecer a los ganaderos híbridos seguros, con mayor resistencia y calidad en sus cultivos, lo que evita problemas fúngicos en los ensilados.
