Nestwarmte, ook op school Elke ouder wil niets liever dan zijn kind veiligheid bieden. Vanaf het moment dat je je kind naar school stuurt moet je erop vertrouwen dat leerkrachten die taak van jou overnemen. Hoe gaan zij zorgen dat jouw kind zich veilig voelt? Bij zoogdieren ligt het basisgevoel voor veiligheid in zorgzame aanraking. Op veel scholen gebruikt men daarom aanraakspellen en een lichte vorm van kindermassage om de kinderen de nestwarmte te geven die ze nodig hebben.
Het eerste dat een kind nodig heeft in zijn leven is geborgenheid, pas daarna komt de behoefte aan voedsel. Een kind moet zich fysiek veilig voelen voor het zich in een groep kan ontspannen. In klassen waar kinderen zich veilig voelen is het leerrendement dan ook hoger. Het fysieke gevoel van veiligheid zou daarom prioriteit moeten krijgen boven het lesprogramma. Om die reden worden er op veel scholen in Scandinavië, Nederland, België, Frankrijk, Canada en Zwitserland aanraakspellen en kindermassages gedaan. Dat zijn korte spel- of rustmomenten tussen de lessen door. Voor de jongsten, tot een jaar of acht, zijn het dikwijls liedjes waarbij de kinderen op elkaars arm of rug tokkelen, strelen of kriebelen. Of ze spelen een verhaaltje over een pizzabakker en kneden het deeg, smeren tomatensaus en strooien kaas op elkaars rug. De kleren blijven aan, het is voor het effect niet nodig op de blote huid te werken. Er is geen sprake van echt masseren, het gaat alleen om de tactiele ervaring en het fysieke contact.
Je leert beter met je hele lijf Ook tijdens de les kan een leerkracht de kinderen elkaar zorgzaam laten aanraken, want hoe meer zintuigen zijn ingeschakeld hoe beter een kind leert. Je kunt bijvoorbeeld sommen op elkaars hand laten schrijven: de één schrijft een som, de ander de uitkomst. Ook spelling kan zo geoefend worden: juf of meester geeft een moeilijk woord aan een kind die het op de rug van het kind voor hem schrijft, die geeft het door aan de volgende. De laatste mag het opschrijven. Is het 28
educare | november 2014
woord heel gebleven tijdens de reis over de ruggen? Oudere kinderen willen serieuze massages die ook wel iets langer mogen duren. Nooit te lang, vijf minuutjes is doorgaans genoeg. Ook seksualiteit gaat geleidelijk aan een rol spelen: hoe gedraag je je, wat kan, wat kan niet? Waar liggen jouw grenzen, waar die van een ander? Dat leer je niet door de ander niet aan te raken. Kinderen leren al doende. Een gesprek komt veel minder binnen dan een ervaring.
Ze vragen er zelf om Leerkrachten die voorzichtig met aanraken op school beginnen zijn over het algemeen verrast door de reacties van de kinderen. Na de eerste weerstand in de vorm van gegiechel doen de meeste kinderen graag mee. Daarna vragen ze erom! Opvallend is de rust die het teweegbrengt en hoe pestgedrag duidelijk afneemt. Waarschijnlijk komt dat doordat kinderen nader tot elkaar komen: onbekend maakt onbemind tenslotte. Maar er is meer. Als het lichaam op een prettige manier wordt aangeraakt komen er rustgevende hormonen vrij. Hierdoor verlaagt de adrenalinespiegel: er is minder stress in het lijf en meer aandacht en rust om te leren.
De rust daalt neer Het is voor scholen niet altijd gemakkelijk om ouders ervan te overtuigen dat aanraken nodig is voor een goed leerklimaat. “Knuffelen doen we thuis wel.”, zeggen goedbedoelende ouders. Toch zien ze dan een belangrijk aspect over het hoofd.