Is de leerstof van je kind Veranderende samenleving vraagt nieuwe vaardigheden
“H Patricia Ritsema van Eck
et uitbesteden van productiewerk aan Azië en verregaande automatisering hebben een einde gemaakt aan de kennismaatschappij waarin wij leven. Het verwerken van kennis is een vaardigheid van de linkerhersenhelft. Willen we onze welvaart behouden, dan zullen we andere vaardigheden moeten cultiveren: die van onze rechterhersenhelft...” Dit zegt Daniel Pink, auteur van ‘A whole new mind’. Om te bepalen of je met een beroep je brood kunt verdienen, moet je je afvragen: Kan dit werk goedkoper gedaan worden in Azië (of elders)? Kan een computer het sneller doen? Is er vraag naar wat ik te bieden hebben in deze tijd van overvloedig aanbod? Wanneer je antwoord op vraag 1 of 2 ‘ja’ is of je antwoord op vraag 3 ‘nee’, dan ga je het moeilijk krijgen. Het is dus maar de vraag of het geld dat het nieuwe kabinet in rekenen en taal wil steken ons iets gaat opleveren. Als maatschappij kunnen we in plaats daarvan beter de focus verleggen naar de creatieve en probleemoplossende vaardigheden van de rechterhersenhelft. Want daar ligt de toekomst.
Zes zintuigen Laten we die toekomst eens verkennen. Op welke wijze kunnen we deze creatieve vaardigheden ont-
wikkelen? Daniel Pink spreekt van de zes zintuigen van het rechterbrein: design, verhalen, symfonie, empathie, spel en betekenis. Design behelst de kunst om in een aantrekkelijk ontwerp iets functioneels te presenteren dat de zintuigen op plezierige manier prikkelt. Verhalen zorgen voor een persoonlijke verbinding met mensen, voorwerpen en diensten (waaronder ook vakken in het onderwijs) en gaan een stap verder dan logisch argumenteren. Symfonie is het samenbrengen van ogenschijnlijk niet-gerelateerde ideeën en vanuit deze mix tot nieuwe ideeën en uitvindingen komen. Empathie is het vermogen met emoties om te gaan en ook het ontwikkelen van intuïtie. Spel begint bij regels leren, en evolueert vervolgens in regels breken om je eigen nieuwe regels te kunnen bedenken. Dit alles bij voorkeur met humor en in een luchtige sfeer. Betekenis is het doel van de levensreis; je geeft betekenis aan het leven vanuit jezelf.
Hoe overleef ik het onderwijs? Wanneer kinderen onderworpen worden aan regels en aan leerstof die volwassenen bedenken, en geen ruimte krijgen voor eigen inbreng en eigen talent, zullen ze hun creatieve potentieel vooral inzetten om te kunnen overleven binnen het huidige onderwijssysteem. Bovendien geeft dit stress waardoor er
Leren van het leven zelf
Patricia Ritsema van Eck is auteur van ‘Mijn blijde Hart’ en ‘Dromen voor het paradijs’. Haar vier kinderen genieten democratisch onderwijs met veel ruimte voor creatieve ontwikkeling bij Stichting Aventurijn.
Voorbeeld 1
Voorbeeld 2
Enkele jaren geleden wonnen scholieren van Stichting Aventurijn in Loenen (Gld) de tweede prijs bij de nationale schoolwedstrijd van ThinkQuest: wie maakt het leukste computerspel. De jongens namen de geschiedenis van Nederland als uitgangspunt voor een game waarbij diverse volken en rijken met elkaar de strijd aangingen om landen en steden. Level-up betekent vooruitgaan in de tijd, waardoor je als speler beschikking krijgt over steeds betere technieken qua bouwen, smeden en vervoer. Je hebt uiteraard geen wedstrijd nodig om het verwerken van kennis in multi-mediatoepassingen te stimuleren.
Op Basisschool De Vallei in Renkum zijn de kinderen zelf verantwoordelijk voor het beheren van de geldpotjes. Aan het begin van het schooljaar bespreken de kinderen onderling hoe het budget verdeeld wordt en wat er maandelijks beschikbaar is. Zo kan er bijvoorbeeld €100,- per maand uitgegeven worden voor de keuken. Wil je pannenkoeken bakken? Dan moet je een boodschappenlijstje samenstellen, uitrekenen wat alle ingrediënten kosten en vervolgens overleggen met de groep of je dit kunt en mag uitgeven. Verschillende vaardigheden worden hierbij moeiteloos geleerd en het is nog lekker ook!
[ pagina 14 ] 1/2011
e du c a r e
© AVENTURIJN
We leiden onze kinderen op voor de toekomst. Maar hoe ziet die toekomst eruit? Als je naar de arbeidsmarkt kijkt, zie je dat veel werk door computers wordt overgenomen of naar Azië verplaatst. Wat betekent dat voor het soort werk dat we hier blijven doen en wat onze kinderen op school moeten leren?