1.6 Kenmerken van de geriatrische zorgvrager Het centrale thema in de geriatrie is de toenemende kwetsbaarheid of fragiliteit van de oudere patiënt (Dieteren, 2004). Relatief kleine veranderingen kunnen een oudere zorgvrager al uit zijn evenwicht brengen. Het is moeilijk aan te geven wanneer iemand kwetsbaar is of wordt. Het is vaak een opeenstapeling van factoren. Karakteristiek voor de geriatrische zorgvrager is: de samenhang van somatische, psychische, sociale en functionele factoren; de gelijktijdige aanwezigheid van meer dan één ziekte; de veranderde presentatie van ziekten; het gebruik van veel verschillende medicijnen; de afname van functionele reserves en snelle achteruitgang; het langzame herstel en de grotere kans op complicaties.
1.6.1 Samenhang van somatische, psychische, sociale en functionele factoren Bij de geriatrische zorgvrager zie je over het algemeen dat het functioneren verstoord is geraakt als gevolg van het gelijktijdig voorkomen van aandoeningen op lichamelijk, psychisch en sociaal vlak. Eerder dan bij jongeren leidt een lichamelijk probleem bij ouderen tot een psychisch probleem, bijvoorbeeld een delier bij een long- of blaasontsteking. Ook kan een psychische aandoening zich uiten als een somatisch ziektebeeld, zoals een slechte voedingstoestand bij een depressie. De depressie heeft weer gevolgen voor het sociale leven van de zorgvrager. De zorgvrager komt de deur niet uit en zijn sociale contacten worden minder. Dit kan op zijn beurt de depressie weer in stand houden en zo belandt de zorgvrager in een vicieuze cirkel. Bij de functionele factoren moet je denken aan het vermogen om als mens te functioneren door activiteiten zoals eten, bewegen, contacten onderhouden met anderen en dergelijke. Somatische, psychische en sociale factoren hebben op hun beurt weer invloed op functionele factoren. Wil de aanpak van de problemen die de zorgvrager heeft effectief zijn, dan moet naar al deze factoren gekeken worden. In de geriatrie wordt daarom wel gesproken over de vier assen waarop de hulpverleners hun doelen en acties richten: de somatische as; de psychische as; de sociale as; de functionele as.
Thema 1
9006924497_bw.indd 23
23
05-04-11 10:23