58
Ruggenmerg en ruggenmergzenuwen: ruggenmerg
Descenderende banen (A-C)
Ruggenmerg
Tractus corticospinalis, piramidebaan (A)
De vezels van de piramidebaan ontstaan grotendeels in de precentrale winding en in de daarvoor gelegen cortex, area 4 en 6 (zie pag. 310, A1, A2). Een deel van de vezels komt waarschijnlijk ook van de pari ëtale cortex. 80% van alle vezels kruist in het onderste deel van de medulla oblongata naar de andere zijde, decussatio (kruising) pyramidum (A1), en verloopt als tractus corticospinalis lateralis (A2) in de zijstreng. De rest loopt ongekruist als tractus corticospinalis ventralis (A3) in de voorstreng en kruist pas bij het einde. Meer dan de helft van de vezels van de piramidebaan eindigt in het cervicale ruggenmerg ter verzorging van de bovenste extremiteit, een vierde ein digt in het lumbosacrale deel ter verzorging van de onderste extremiteit. In de zijstreng is een somatotopische ordening waarneem baar, waarbij de vezels voor de onderste extremiteit aan de buitenzijde en de vezels voor romp en bovenste extremiteit verder naar binnen liggen. De vezels eindigen voor het grootste deel bij de tussen(inter)neuro nen, die de impulsen voor de willekeurige motoriek doorgeven naar de cellen van de voorhoorn. De vezels geleiden echter niet alleen prikkels naar deze cellen, maar oefe nen er ook via interneuronen een corticale remming op uit (zie pag. 310 en 320). Extrapiramidale banen (B)
De extrapiramidale banen worden gevormd door descenderende banen uit de hersenstam, die de motoriek beïnvloeden (zie pag. 312): – tractus vestibulospinalis (B4) (evenwicht, spiertonus), – tractus reticulospinalis ventralis et lateralis (B5) uit de pons, – tractus reticulospinalis lateralis (B6) uit de medulla oblongata, – tractus tegmentospinalis (B7) uit de middenhersenen. De tractus rubrospinalis (B8) (bij de mens grotendeels vervangen door de tractus teg mentospinalis) en de tractus tectospinalis (B9) eindigen in het cervicale ruggenmerg en beïnvloeden alleen de gedifferentieerde
Anatomie 2012 1-168 def.indd 58
motoriek van hoofd en bovenste extremiteit. De fasciculus longitudinalis medialis (B10) bevat verschillende vezelsystemen van de hersenstam (zie pag. 142). Vegetatieve banen (C)
De vegetatieve banen bestaan uit merg arme of mergloze vezels en vormen slechts zelden gesloten bundels. De tractus parependymalis (C11) loopt aan beide zijden van het centrale kanaal. Zijn ascenderende en descenderende vezels zijn te vervolgen tot in de tussenhersenen (hypothalamus) en geleiden waarschijnlijk impulsen voor de genitale functies, de mictie en de defecatie. Ventraal van de piramidezijstrengbaan loopt een afdalende baan voor de vasoconstrictie en zweetuitscheiding (Förster) (C12) met een somatotopische opbouw die overeenkomt met die van de piramide zijstrengbaan. Zichtbaar maken van de banen (D, E)
De verschillende baansystemen zijn op de normale doorsnede van het ruggenmerg niet te herkennen. Alleen onder bijzon dere omstandigheden, bij experimentele doorsnijdingen, bij ruggenmergverwon dingen of tijdens de ontwikkeling, is goed onderscheid tussen de verschillende banen te maken. Tijdens de ontwikkeling vormen de banen op verschillende tijden merg en onderscheiden zich daardoor van elkaar, zoals b.v. de piramidebaan (D2), die pas laat merg bevat. Bij verwondingen degenereren de distale, van het perikaryon afgescheiden vezels, waardoor hun areaal in het ruggen merg zichtbaar wordt, zoals b.v. de fascicu lus gracilis (E13). Klinische opmerking. Naarmate de motori sche banen zich ontwikkelen, ontstaan er een aantal vroegkinderlijke reacties (‘primitieve reflexen’) die zich in het latere leven niet meer voordoen. Wanneer het piramidebaansysteem (CZS) beschadigd raakt, kunnen ze echter weer worden opgeroepen. Een voorbeeld is de voet zoolreflex volgens Babinski (symptoom van Babinski): wanneer over de laterale voetzool rand wordt gestreken, treedt extensie (dorsale flexie) van de grote teen op. De aanwezigheid van deze reflex kan zo bij volwassenen dienen als hulpmiddel bij diagnoses.
25-01-12 10:06