50
Ruggenmerg en ruggenmergzenuwen
Ruggenmerg
Ruggenmerg
Bouw (A, B) De grijze stof, substantia grisea (zenuwcel len), ziet er op een dwarsdoorsnede van het ruggenmerg uit als een vlinderfiguur. Eromheen ligt de witte stof, substantia alba (vezelbanen). Aan beide zijden kunnen een achterhoorn (cornu dorsale) (AB1), en een voorhoorn (cornu ventrale) (AB2) worden onderscheiden. Ze vormen in de lengterichting van het ruggenmerg zuilen, de columna anterior en columna posterior. Daartussen ligt de substantia intermedia centralis (A3) met het geoblitereerde (afge sloten) centrale kanaal (A4). In het thora cale ruggenmerg ligt tussen voor- en achter hoorn de zijhoorn, cornu laterale (AB5). In de sulcus lateralis posterior (A6) treden de vezels van de achterwortel (AB7) binnen. De vezels van de voorwortel (AB8) verla ten als dunne bundels de voorzijde van het ruggenmerg. De achterhoorn is afkomstig van de vleugelplaat (sensibel) en bevat neuronen van het afferente systeem (B). De voorhoorn is afkomstig van de grondplaat (motorisch) en bevat de motorische voorhoorncellen. Hun efferente vezels gaan naar de mus culatuur. In de zijhoorn liggen vegetatieve zenuwcellen van de sympathicus (zie pag. 294).
hersenen (C). De omschakeling kan ook plaatsvinden in de medulla oblongata. De afferente vezels kunnen echter ook naar de voorhoorncellen lopen en de prikkel direct hierop overdragen. De op deze wijze ont stane spierreactie wordt reflex genoemd, de neuronenschakeling een reflexboog (D). In het algemeen lopen de afferente vezels niet direct naar een motorisch neuron (monosynaptische reflexboog), maar zijn er tussen neuronen ingeschakeld (multisynaptische reflexboog) (E). Klinisch belangrijk zijn de propriocep tieve reflex (spiertrekkingreflex) en de exteroceptieve reflex (vluchtreflex). Bij de proprioceptieve reflex (F) wordt een spier door een slag op zijn pees even gerekt. Door de prikkeling van de spierrecepto ren (zie pag. 318) ontstaat als reactie een momentane contractie van de spier. De reflex verloopt op een bepaalde hoogte van het ruggenmerg via slechts enkele neuronen. Bij een exteroceptieve reflex (G) worden huidreceptoren geprikkeld (pijn) en door de gecoördineerde actie van meer spiergroepen ontstaat een vluchtre actie. Hierbij breidt de prikkel zich uit over verschillende hoogten van het ruggenmerg, waarbij talrijke tussenneuronen ingescha keld worden.
De witte stof wordt onderverdeeld in een achterstreng, funiculus posterior (A9) (van het septum posterius [A10] tot aan de ach terhoorn), een zijstreng, funiculus lateralis (A11) (van de achterhoorn tot de voorwor tel), en een voorstreng, funiculus ventralis (A12) (van de voorwortel tot de fissura ventralis (A13)). De beide laatste worden samengevat als voorzijstreng. De commissura alba (A14) verbindt de beide helften van het ruggenmerg.
Reflexbogen (C-G) Via de afferente vezels van de achterwor tel die ontspringen in het spinale ganglion wordt de gevoelsprikkel (sensibele prik kel) naar de achterhoorncellen van het ruggenmerg geleid en vandaar naar de
Anatomie 2012 1-168 def.indd 50
25-01-12 10:06