23
7.4
Revoluties Kenmerkend aspect
De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
bron 35
De eed op de kaatsbaan 1789. Schilderij van Jacques Louis David, 1791.
De kern Door financiële problemen gedwongen, riep de Franse koning Lodewijk XVI in 1789 de Staten-Generaal bijeen. Omdat de koning niet wilde toegeven aan de eisen van de derde stand, verlieten de burgers de Staten-Generaal en riepen zich uit tot Assemblée Nationale Constituante (Nationale Grondwet gevende Vergadering). Ze deden de belofte niet uit elkaar te gaan voordat er een grondwet zou zijn die vermindering van de macht van de koning en inspraak in het bestuur regelde. Met deze ‘Eed op de kaatsbaan’ begon de derde stand de Franse Revolutie (bron 35). Op het platteland kwamen de boeren in opstand tegen de adel. De Assemblée Nationale verklaarde de privileges van geestelijkheid en adel nietig. De Franse Revolutie (1789) zou uiteindelijk een einde maken aan het koningschap en aan de standenmaatschappij. Ook in de Republiek en in de Engelse kolonies in NoordAmerika kwam het tot opstand en revolutie. In de Republiek discussieerden de democratisch gezinde patriotten over grondrechten, staatsburgerschap en grondwet. De Patriottenbeweging (1781-1787) streed tegen de zwakke stadhouder Willem V en de misstanden veroorzaakt door de regentenbesturen. De Patriottenbeweging werd met behulp van Pruisische troepen neergeslagen. Pas toen de Revolutionaire Franse legers in 1795 de Republiek bezetten konden ook daar tijdens de Bataafse Republiek de verlichte denkbeelden worden gerealiseerd. Zowel de Patriotten als de Franse revolutionairen werden
geïnspireerd door de successen van de kolonisten in dertien Engelse kolonies in Noord-Amerika enkele jaren voordien. De kolonisten keerden zich in 1776 met hun Onafhankelijkheids verklaring tegen de autoritaire Engelse koning. Na de Vrijheids oorlog (1775-1783) formuleerden ze hun Constitution, de eerste grondwet die geheel op verlichtingsdenkbeelden was gebaseerd. Omdat de Amerikaanse Onafhankelijkheidsstrijd, de Patriotten beweging en de Franse Revolutie plaatsvonden aan weers zijden van de Atlantische Oceaan, worden ze ook wel de Atlantische Revoluties genoemd. Perspectief De Atlantische Revoluties waren een belangrijke stap op weg naar de democratie zoals wij die nu kennen. Bij het verloop van de Patriottenbeweging en de Franse Revolutie blijkt maar al te zeer dat een eenmaal veroverde politieke of maatschap pelijke vrijheid nog lang geen garantie voor de toekomst geeft. Maatschappelijke krachten kunnen de met bloed bevochten politieke of sociale rechten weer teniet doen. Zo zullen wij ook altijd alert moeten blijven voor het behoud van onze rechten en vrijheden.
Onderzoeksvraag
Welke oorzaken en wat voor maatschappelijke gevolgen hadden de Atlantische Revoluties?