1 Terreinverkenning
1.4.3 Afkortingen Voor begrippen die regelmatig terugkomen worden vaak afkortingen gebruikt. Het menselijk lichaam
31
1.5 De mens is meer dan
de som der delen
heeft bijvoorbeeld honderden spieren. Bij de op-
Een vierkant is meer dan de optelsom van vier rech-
somming daarvan is het inefficiënt steeds het
te lijnen. Een scheikundige verbinding is meer dan
woord musculus (= spier) voluit te schrijven. Daar-
alleen de atomen die erin voorkomen. Het samen-
om wordt de afkorting m. gebruikt, met daarachter
hangend geheel is in veel gevallen meer dan de som
de nadere aanduiding, bijvoorbeeld m. pectoralis
van de delen. Bovendien is het menselijk lichaam
major (= grote borstspier).
niet, zoals een machine, helemaal uit elkaar te
Veelgebruikte afkortingen en hun betekenis zijn:
halen en vervolgens weer in elkaar te zetten. Alle
• a. = arteria (slagader);
verbindingen zouden onherstelbaar zijn verbroken
• v. = vena (ader);
en de dood zou onherroepelijk zijn ingetreden. Het
• n. = nervus (zenuw), voor (aftakkingen van) rug-
lichaam is dus niet gelijk te stellen aan de verzame-
genmergzenuwen;
ling van delen, op de juiste wijze in elkaar gezet,
• N. = nervus (zenuw), voor hersenzenuwen;
waaruit het bestaat. Toch wordt er in de anatomie
• m. = musculus (spier).
en fysiologie noodzakelijkerwijs veelvuldig analyse toegepast, dat wil zeggen: ontleding in bestand-
Bij de verklarende woordenlijst achter in dit boek
delen. Analyse maakt bespreking en bestudering
is een completer overzicht opgenomen van de in de
mogelijk. Uit de delen alléén is echter nooit het ge-
anatomie en fysiologie gebruikte afkortingen en
heel te herleiden. Relaties tussen delen zijn immers
hun betekenis.
verloren gegaan waardoor de onderlinge afhankelijkheid en de eventuele hiërarchie niet meer aan te
1.4.4 Standaardisatie
tonen zijn. Evenmin kun je uit de verschijnselen die
In dit boek worden allerlei ‘menselijke maten’ ver-
optreden nadat een orgaan is verwijderd of doorge-
meld. Ze zijn gerelateerd aan een niet-bestaand
sneden, de volledige functie van dat orgaan herlei-
‘ideaal type mens’. We noemen dit de standaard-
den. Je zou al te gemakkelijk verkeerde conclusies
mens. Aan de standaardmens zijn de volgende ken-
kunnen trekken. Uit het feit dat je een deel van je
merken gegeven:
lichaam (zoals de keelamandelen) kunt missen, zou
• mannelijk;
je bijvoorbeeld kunnen afleiden dat het ‘dus’ geen
• 25 jaar oud;
functie heeft. Maar dat is onjuist.
• 1,75 m lang; • 70 kg zwaar;
Wanneer door analyse bepaalde gegevens beschik-
• gemiddelde lichaamsbouw;
baar komen, moeten deze steeds gerelateerd wor-
• gezond.
den aan het functioneren van het intacte levende lichaam, aan het leven. Definiëren wat ‘leven’ is
In alle vakgebieden van gezondheidszorg, sport en
blijkt echter niet gemakkelijk, zo niet onmogelijk.
beweging is het van belang om de gegevens over de
Er is wel een aantal kenmerken van ‘leven’ in verge-
(standaard) mens te relateren aan de individuele
lijking met ‘dood’ of ‘levenloos’ te geven:
mens.
• Levende organismen nemen voedingsstoffen op voor de energiestofwisseling, de bouwstofwisseling en herstel. Een levend organisme heeft de drang tot zelfhandhaving. Een machine voorziet zichzelf niet