26
Deel 1 Fundament
je voeten te schilderen. Het is juister om het als
afmetingen? Is de frequentie van de hartslag nor-
volgt te zeggen: vorm en bouw zijn bepalend voor
maal?
de functiemógelijkheden.
• Bij percussie klop je aan de buitenkant van een
Andersom heeft de functie van een orgaan ook
deel van het lichaam om uit de hoogte van de toon
invloed op de bouw ervan. Wanneer je bijvoorbeeld
een indruk te krijgen over de toestand van het
regelmatig gaat hardlopen, worden je beenspieren
onderliggende weefsel. Is het hart vergroot? Hoe
dikker, wordt je longinhoud groter en je hartwand
ontplooien de longen zich tijdens de ademhaling?
dikker. De veranderde bouw (zoals de dikkere
• Bij auscultatie luister je met een stethoscoop
beenspieren) bepaalt op zijn beurt weer de functie-
naar geluiden die door het lichaam geproduceerd
mogelijkheden, maar het is niet zo dat de functie
worden. Welke tonen produceert het hart? Hoe ac-
de vorm bepaalt. Al oefen je nog zoveel, je kunt de
tief zijn de darmen? Hoe stroomt de lucht tijdens
grote teen nooit tegenover de kleine teen van de-
het ademen door de longen?
zelfde voet plaatsen, zoals bij duim en pink.
• Bij laboratoriumonderzoek worden vloeistoffen,
Bouw en functie zijn dynamische variabelen, die
zoals bloed, speeksel of urine, en weefsels onder-
elkaar beïnvloeden en zeer nauw samenhangen.
zocht. Hoe is de samenstelling van de bloedcellen?
Je kunt beide grootheden wel van elkaar ónder-
Zitten er ontstekingsbacteriën in het speeksel?
scheiden, maar nooit van elkaar scheíden. Dat is
Welke stoffen zitten er in de urine?
de reden dat anatomie en fysiologie vaak als één vakgebied worden gezien. De combinatie van beide
Ook moderne technologie biedt veel mogelijkheden
wordt aangeduid met het begrip functionele ana-
om onderzoek te doen naar bouw en functie van
tomie. Functionele anatomie behandelt de bouw
het menselijk lichaam. Veelgebruikte technieken
van het menselijk lichaam in directe relatie met de
zijn onder meer:
lichaamsfuncties.
• het maken van röntgenopnamen;
In dit boek worden de vakaanduidingen ‘anatomie
• computertomografie (CT-scan);
en fysiologie’ en ‘functionele anatomie’ als synonie-
• magnetic resonance imaging (MRI-scan);
men gebruikt.
• echografie/echoscopie; • Dopplersonografie;
1.2.2 Onderzoeksmethoden
• endoscopie.
Bij de studie van de bouw en functie van het menselijk lichaam wordt gebruik gemaakt van allerlei
Het maken van röntgenopnamen
onderzoeksmethoden. Zonder het lichaam te ontle-
Het röntgenapparaat maakt het mogelijk om door
den leveren bepaalde onderzoeken al heel wat func-
middel van röntgenstraling (X-straling) opnamen
tioneel-anatomische kennis op.
te maken van de botten in het lichaam. De kalkhoudende botten absorberen de straling niet, in te-
• Bij inspectie observeer je systematisch de bui-
genstelling tot de omringende zachtere weefsels. Op
tenkant van het lichaam. Hoe is de kleur van de
een röntgenfoto lichten de botten daardoor wit op.
huid? Zijn er putjes of knobbels? Staat de persoon recht? Hoe beweegt hij zich?
Computertomografie
• Bij palpatie tast je met de vingers het lichaams-
Bij computertomografie (CT-scan) wordt eveneens
oppervlak op zo’n manier af dat je iets te weten
röntgenstraling toegepast. Hierbij kunnen echter
komt over dieper gelegen structuren. Zijn er ver-
ook zachtere weefsels zichtbaar worden gemaakt.
hardingen in het weefsel te voelen? Zijn de spieren
De computer versterkt de absorptieverschillen en
slap of juist gespannen? Heeft de lever normale
maakt er een afbeelding van. Terwijl een röntgen-