Durak 2013

Bilnet 2013

EDEBİYAT BÜLTENİ 2. BASKI HAZİRAN 2013 YIL3, SAYI3 Sahibi: Terakki Vakfı adına Haluk ARIĞ - Terakki Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Necdet BEKEN - Şişli Terakki Lisesi ve Fen Lisesi Müdürü Yayına Hazırlayanlar: Dilek ÖZÇELENGİR - Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Leyla KAYA VARDAN - Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Sayfa Tasarımı ve Dizgi : Leyla KAYA VARDAN - Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Türk Dili ve Edebiyatı Kulübü Öğrencileri Kapak Tasarımı: Berkay DELİBAŞ - 11F Emeği Geçenler: Edebiyatı Kulübü Öğrencileri

Baskı: Bilnet Biltur Basım Yayın Hizmet A.Ş. www.bilnet.net.tr Durak’ta yer alan öğrenci yazıları ve resimlerinin her türlü yayın ve kullanım hakkı Terakki Vakfı’na aittir.

Durak para ile satılmaz. Özel Şişli Terakki Lisesi ve Fen Lisesi öğrencilerinin edebiyat dergisidir.

İÇİNDEKİLER

Dilek Özçelengir..........................................................................................................................................................................................................................................2 Okulumuz öğretmen ve öğrencileri Bemfest’deydi......................................................................................................................................................................................3 Boğaziçi Üniversitesi Gençlik Forumu’nda yaşadıklarımız Burcu Özkazanç, Zeynep Yalçın 9D..............................................................................................................3 9. ve 10. sınıflarımızdan bir grup öğrenci 17. Gençlik Forumu için Boğaziçi Üniversitesindeydi................................................................................................................4 Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki Lisesi 2. Edebiyat Sempozyumu’nu gerçekleştirdi....................................................................................................................................4 Öğrencilerimiz Murat Gülsoy’la Söyleşti.....................................................................................................................................................................................................4 Şiir Festivali Atölye çalışmasında ödül hepsine….......................................................................................................................................................................................5 Ben O Yosunla Şiir / Gonca ÖZMEN.........................................................................................................................................................................................................5 Terakki Vakfı Okulları “Sözcüklerle Dans” 13. Şiir Festivali’ni gerçekleştirdi...............................................................................................................................................6 Yaratıcı Yazarlık Kulübü Aysu Yılmaz’la söyleşti.........................................................................................................................................................................................6 Yaratıcı Yazarlık Kulübü “Etik” kavramını iletişimci gözünden dinledi. .....................................................................................................................................................7 Şiir Kulübümüz............................................................................................................................................................................................................................................7 Edebiyat Öğretmenlerimiz Panolarla da öğretmeye devam etti..................................................................................................................................................................7 1881 Eylül Deniz BAŞOK / Nil SÖZEN 11 A .......................................................................................................................................................................................8-9 Dünden Bugüne Selin TANRIVERDİ 11 D...............................................................................................................................................................................................10 Kimin isteği? Ezgi ÖZDEMİR 11E ...........................................................................................................................................................................................................11 Fanatizm üzerine Gökay Günaydın 11 F..................................................................................................................................................................................................12 Annelerin göz yaşları Sude BÜYÜKPEHLİVAN HZD...............................................................................................................................................................................13 Hayallerimiz Edanur HANCI 10 E.............................................................................................................................................................................................................14 Açlık üzerine Edanur HANCI 10 E .........................................................................................................................................................................................................15 Gece ve düşünce Ece GÜNDOĞDU 11A................................................................................................................................................................................................16 İstanbul’da iki çocuk İlayda VEYSİOĞLU 11E ........................................................................................................................................................................................17 Çeviri eserler üzerine bir yorum İlayda VEYİSOĞLU 11E .................................................................................................................................................................18 Kar tanesi İLAYDA ÇOLAK 11B................................................................................................................................................................................................................19 Yağmur Edanur HANCI 10 E .............................................................................................................................................................................................................19 İlişkiler üzerine Elif MARANGOZOĞLU 11G ............................................................................................................................................................................................20 İfade güçlüğü Beyza GÜLAL 11 A ..........................................................................................................................................................................................................21 Teknolojiletişim Nil SÖZEN 11A................................................................................................................................................................................................................22 Gelişen teknoloji ve ilet”me” işine etkisi İlknur ÖZTÜRK FEN 11.............................................................................................................................................................23 Magistra nedir?.........................................................................................................................................................................................................................................24 İrem SAYIN 11A........................................................................................................................................................................................................................................24 Empati Meryem irem ŞAHİN 11F.............................................................................................................................................................................................................25 En eski aşk mektubu.................................................................................................................................................................................................................................26 Divan edebiyatında aşk algısı Gizem YENER 10 A.................................................................................................................................................................................27 Bitmeyen soluk Meriç BECAN 10 A..........................................................................................................................................................................................................28 Aşk nedir? Begüm ÖZDEMİR 11G..........................................................................................................................................................................................................29 Edebiyat & Felsefe Felsefe Öğretmenleri Duygu Vural ÇAĞLAR / Gamze KANIMDAN..........................................................................................................................30 Edebiyat ve felsefe ilişkisi Güray ERER FEN 11......................................................................................................................................................................................31 Dead Man Walkıng üzerine Elif Selin ÇEBİ 11 A.....................................................................................................................................................................................34 Otomatik portakal Aylin BAYKAL 11A......................................................................................................................................................................................................36 Hayat Güzeldir Aylin BAYKAL 11 A..........................................................................................................................................................................................................37 INTO THE WILD (Özgürlük Yolunda) Baran ÖREK 10A.....................................................................................................................................................................38-40 Kelebeğin Rüyası Hilal YENİCE 10 A.......................................................................................................................................................................................................41 Savaş Atı – Tahtaya can veren müzikal İrem SAYIN 11 A........................................................................................................................................................................42 Konser konser olalı İrem ŞAHİN 11F........................................................................................................................................................................................................43 İstanbul’da Bir Merhamet Haftası’ndaki karakterler üzerine Beste TEKDOĞAN 11E..........................................................................................................................44-46 “Bir Dönem Bir Çocuk”un ardından Ezgi Özdemir 11E...........................................................................................................................................................................47 Mahmud ile Yezida’nın düşündürdükleri Duygu YASA 10F.......................................................................................................................................................................48 Ağrı Dağı’nda bir aşk ve töre efsanesi Berna SABRİOĞLU 10F.............................................................................................................................................................49 Aşkın Mustafa Kemal Hali İlayda ÇOLAK 11 B....................................................................................................................................................................................... 50 1800’lerin Rusya’sında Bir Deliye Gogol’un bakışı İrem Nesli EREZ FEN 11 ................................................................................................................................. 51-52 İstanbul’da Bir “Merhametli Adam” İ̇rem ŞAHİN 11 F................................................................................................................................................................................53 Sineklerin Tanrısı Erman ŞENER HZ A..................................................................................................................................................................................................54 “Piedra Irmağı’nın Kıyısında Oturdum Ağladım” romanında aşk Eda PAKEL 11E - Aslınur GÜLAÇ 11F...........................................................................................55-56 Piedra Irmağının Kıyısında Oturdum, Ağladım Zeynep Deniz ARSLAN 11G...........................................................................................................................................57 Antikacı Salih Eren KURÇ HZD ...............................................................................................................................................................................................................58 Açlık Dilara KÜÇÜK 10E...........................................................................................................................................................................................................................59 Tabut öyküsü hakkında / Satranç üzerine A. Aleyna KARASAÇ 9C........................................................................................................................................................60 Bir olay, iki farklı bakış açısıyla öykü Melike DEMİRBİLEK Fen 9.......................................................................................................................................................61-65 Kar Kristalleri İlayda ÇOLAK 11B........................................................................................................................................................................................................66-67 Bir film karesi............................................................................................................................................................................................................................................68 Tik Tak İrem Nesli EREZ FEN 11........................................................................................................................................................................................................69-70 İstanbul’da Bir Merhamet H A F T A S I’na 8. Kişi Olmak Beste TEKDOĞAN 11E..................................................................................................................................71 Edebiyatla dolu bir öğleden sonra: Aşiyan Aylin Yenigün 11E..................................................................................................................................................................72 Etkileyici Gezi AYLİN YENİGÜN 11E...................................................................................................................................................................................................73-74 Geziye Devam Melis YALINKILIÇ 11E ....................................................................................................................................................................................................75 Masumiyet Müzesi’nde bir aşkı hissetmek Yağ Yağmur BALKIS 11A......................................................................................................................................................76 Kaosun ortasındaki huzur Ezgi TEKDOĞAN 11G...............................................................................................................................................................................77-78 Nepal’de ve Balat’ta uzatılan eller Meltem MÜSTECAPLIOĞLU 11E ..................................................................................................................................................79 Balkanlarda dolaşmak Deniz Ergun 10E.............................................................................................................................................................................................80-81 Burayı Seviyorum Beyza DEDEOĞLU FEN 9 ...................................................................................................................................................................................82-83 Eski sokak Zeynep ÇAMLI 9C.................................................................................................................................................................................................................84 Bir parça benim yaşamım Aleyna KARASAÇ 9C......................................................................................................................................................................................85 Biri Beşiktaş mı dedi? M. Fırat BULUT 9F................................................................................................................................................................................................86 İfadesiz sokak Doğa PARLAK 9C.............................................................................................................................................................................................................87 İskete sokak Selin BABİLA 9C..................................................................................................................................................................................................................88 Benim sokağım Halil İbrahim GÖKAL 9C.................................................................................................................................................................................................89 Küçük bebek Nil Sena GÜLABİ 9F .........................................................................................................................................................................................................90 Zeytinoğlu Caddesi Melike DEMİRBİLEK Fen-9.......................................................................................................................................................................................91 Aşkı ateşle! Canberk AKGÜL 11 F............................................................................................................................................................................................................92 Her Çocuk Farklı Deniz İMRE 10E .........................................................................................................................................................................................................93 Sahte Hayatlar Temmuz Taha ŞAMCI 9G................................................................................................................................................................................................94 Son Sendin Şansim Tutku AYDOĞAN 11B...............................................................................................................................................................................................95 Murat Gülsoy Söyleşisi ............................................................................................................................................................................................................................96 Onuncu sınıf edebiyat dersi Nisa TUNCAY 10F.....................................................................................................................................................................................104 11. Sınıfta edebiyat ve dil anlatıma dair Aybike GÜNGÖRÜR 11A ................................................................................................................................................105 -106 İki Şiir Bir Veda / İzmir’de Kar Yağmaz / Kum Saati Beliz BEŞIŞIK 12A................................................................................................................................................107 Beş Yılın Ardından Hazal ÖZEN 12E ....................................................................................................................................................................................................109 Veda Ecenur ORTAÇ 12 E.....................................................................................................................................................................................................................110 MAYIS 2013 EN ÇOK SATANLAR ..................................................................................................................................................................................................111-112

1

Merhaba,

Dur! Durmayı bilmek gerek Duraklarda…

Bir dönemin daha sonu gelip yeni yolculuklara başlarken hep bir şeyleri aramak hep bir şeyleri değiştirmek istediğimiz çok olmuştur. İki yıldır bizlerle birlikte olan edebiyat dergimiz Edebiyat Bülteni de Edebiyat Kulübünün isteği ile değişikliğe gitti ve çeşitli arayışların etkisi ile biraz daha derinlik kazandı. Bültenden ziyade yazın ağırlıklı bir yapıya yöneldi. Güzelliklerden yola çıkarak güzelliklerde duralım, güzelliklerde gezelim düşüncesi ile boyut kazandı. Emeği geçen öğretmen ve öğrencilerimize teşekkür ederek iyi okumalar diliyorum.

Dur, durmayı bilmek gerek Ak, akmayı bilmek gerek Her ikisini harmanlamak aslında zor olan Sözü yazı ile başarmak gerek

Dilek ÖZÇELENGİR Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı

2

Okulumuz öğretmen ve öğrencileri Bemfest’deydi. Öğrencilerin eğitim öğretim yılı içerisinde ortaya koydukları bilim, sanat, kültür ve spor çalışmalarını görünür kılmak; özgüvenlerinin gelişmesine ve sosyalleşmesine imkân sağlamak amacıyla Beşiktaş İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından koordine edilen ve ilçedeki okul/kurumların katılımıyla gerçekleştirilen 21. Bemfest Bilim, Sanat, Kültür ve Spor Festivalindeydik.

15 Mayıs 2013 Çarşamba günü Ortaköy Meydanı´nda gerçekleşen etkinliği lisemiz 9C öğrencilerimizden Alara Kutlu ve Nasuh Ege Açıkgöz oldukça başarılı bir biçimde sundular.

Gün boyunca Terakki Vakfı Okulları Özel Şişli Terakki Lisesi, Cumhuriyet Ortaokulu ve Korkmaz Yiğit Anadolu Lisesi öğrencilerinin hazırladıkları çeşitli etkinlikler yer aldı.

Terakki Vakfı Okulları Özel Şişli Terakki Lisesi öğrencileri akademik başarılarının yanında bilim, sanat, kültür ve spor alanlarındaki çalışmalarını sundukları bu festivalde göz doldurdu.

Boğaziçi Üniversitesi Gençlik Forumu’nda yaşadıklarımız 11 Mayıs Cuma günü Boğaziçi Üniversitesi`nde Gençlik Forumu’na katıldık. Bu yılki konu “Kültürler Arasındaki Çatışmalar ve Çözümleri»ydi.

Forumdan oldukça yararlandık. Bunun nedenlerinden ilki birçok yeni arkadaşla tanışma fırsatı bulabilmemizdi. Çeşitli okullardan öğrenciler o gün kültürler arası anlaşmazlıklara çözüm bulabilmek için bir araya gelmişti. Bu sene 17.`si düzenlenen etkinlikte yabancı öğrenciler ilk kez bulunuyordu. Orada bulunan 200 öğrenci, 10 kişilik gruplara ayrıldı ve hiç tanımadığımız kişilerle gruplar oluşturduk. Başta biraz çekinsek de kısa zamanda yeni arkadaşlarımızla kaynaşabildiğimiz için güzel vakit geçirdik. Din, dil ve ırk ayrımı gözetmeksizin hepimiz kültürler arası sorunlara çözüm bulmaya çalıştık.

Hepimizin sahip olduğu bakış açısı, düşünce biçimi farklıydı. Herkes birbirinin görüşlerine saygı duyarak tartışmaya katıldı. Üzerinde konuştuğumuz, tartıştığımız olaylara yeni bakış açıları kazandık. Günün sonunda ise o gün yaptıklarımızı ve fikirlerimizi anlatan kısa sunumlar yaptık. Herkesin fikirleri farklı ve yaratıcıydı. Bu yüzden hem yeni çözüm önerileri dinledik hem de farklı kültürleri tanımış olduk.

Ayrıca üniversiteyi gezme olanağımız oldu. Boğaziçi Kampüsü gibi çok güzel bir kampüsü yakından görebilme fırsatı bulduk. Yeni arkadaşlarımızla sahip olduğumuz farklılıklar o gün eğlenmemize engel olmadı.

Türk ve yabancı öğrencilerinde karıştırıldığı gruplar, öğrencilerin birbirleriyle anlaşıp sosyalleşmesine ve farklı kültürlerin öğrenilmesine imkân verdi. Bu etkinlikten güzel anılara ve yeni arkadaşlara sahip olarak ayrıldık.

Bizim için her bakımından yararlı ve eğlenceli bir gün oldu.

Burcu Özkazanç, Zeynep Yalçın 9D

3

9. ve 10. sınıflarımızdan bir grup öğrenci 17. Gençlik Forumu için Boğaziçi Üniversitesindeydi Galatasaray Rotary, Galatasaray Rotaract ve Interact Kulüplerinin düzenlediği 17. Gençlik Forumu 11 Mayıs Cumartesi günü İstanbul’dan ve yurtdışından birçok okulun katılımıyla Boğaziçi Üniversitesi’de gerçekleşti. “Barış” temasının vurgulandığı forumun konusu ”Kültürler Arası Anlaşmazlıkların Çözümü”ydü. Bu konu hakkında çözümler üretmeyi amaçlayan forumda, öğrencilerimiz hem Türkçe hem İngilizce sunumlar yaptı. Şişli Terakki Lisesi 9D sınıfı öğrencilerinden Sarp Kocagüney, Burcu Özkazanç, Zeynep Yalçın, Ezgi Boloğlu, Ömer Orhun, Ada Gökçin; 10B sınıfı öğrencilerinden Nazlı Altıok, Bora Aşık’ın İngilizce sunum yaptığı ve 10G sınıfı öğrencilerinden Suna Kudun ve Deniz Erdim grup temsilcileri olarak sunumda bulunarak sertifika almaya hak kazandığı bu etkinlikle Suna Kudun, Boğaziçi Üniversitesi Fotoğrafçılık Kulübü Bursu kazanmıştır.

Terakki Vakfı Özel Şişli Terakki Lisesi 2. Edebiyat Sempozyumu’nu gerçekleştirdi.

Terakki Vakfı Okulları Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nün düzenlediği Edebiyat Sempozyumu’nun ikincisi 23 Şubat 2013 Cumartesi günü K1 Kültür Merkezi’nde 09.30-15.45 saatleri arasında gerçekleştirildi. Sempozyuma, İstanbul’daki okullardan 150 Türkçe ve edebiyat öğretmeni katıldı.

Sempozyumun ikinci yılında Oya Adalı “Eleştirel ve Etkili okuma”, Murat Gülsoy “ Roman ve Öyküde Bakış Açısı”, Sezai Sarıoğlu “Edebiyat Öğretimi-Eğitiminde ‘Bilgi-Kavram-İmge’ Sarmalında Sorunlar-Çareler ve Şiir Yorumu”, Gonca Özmen “Şiir Yorumu” ve Yusuf Çotuksöken ”Eleştirel Okumadan Eleştirel Düşünmeye” konularıyla sempozyumumuza katkı sağladılar.

Sempozyumda Türkiye’de okuma sorunu, okumada iç ve dış etkenler, metin çözümleme, kurgusal metinlerin ele alınışı, metin çözümleme yapılırken yapılan yanlışlıklar, öğrencilerden beklentiler, roman ve öykü çözümlemelerinde yaklaşımlar üzerinde duruldu. Soru ve cevaplar için 10 dakikalık süreler ayrıldı.

Tüm katılımcıların keyifle dinlediği, edebiyat eğitimi için oldukça etkili ve verimli bir gün geçirildi. Sempozyum sonunda katılımcı öğretmenlerden alınan anketlerin sonucu sempozyumun devamının istendiğini ve beklendiğini gösteriyor.

Terakki Vakfı Okulları olarak keyifli bir güne ev sahipliği yaptığımız için gururluyuz.

Öğrencilerimiz Murat Gülsoy’la söyleşti.

11. sınıf öğrencilerimiz Dil ve Anlatım dersinde Murat Gülsoy’un “İstanbul’da Bir Merhamet Haftası” adlı eserini okudular, öğretmenlerinin hazırladıkları yönergeler doğrultusunda içerik, dil ve anlatım, tür gibi çeşitli yönlerden eseri derslerinde incelediler. Grup çalışması yaparak yazarın eserde kullandığı ressamı ve eserlerini; eserin yedi karakterini ve özelliklerini; eserde kullanılan farklı edebiyat türlerinin özelliklerini

4

değerlendirdiler. Bu değerlendirmelerini hazırladıkları sunumlarla arkadaşlarıyla paylaştılar. Öğrencilerimiz Murat Gülsoy’u okula davet ederek eserini okudukları yazarla tanışıp eserle ilgili kendi görüşlerini, değerlendirmelerini paylaşmak ve yazarın görüşlerini de almak istediler. Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünün daveti üzerine okula gelen yazar, okulun kütüphanesinde öğrencilerle okunan eser ve edebiyat üzerine zevkli bir söyleşi gerçekleştirdi.

Edebi, samimi ve doyurucu bir havada geçen bu söyleşi sonunda öğrenciler, okudukları eserin oluşum sürecini ve Murat Gülsoy’un bu süreçteki deneyimlerini öğrendiler. Söyleşi bitiminde öğrenciler yazara kitaplarını imzalattılar ve fotoğraf çektirdiler.

Hem yazarın hem öğrencilerin büyük keyif aldıkları söyleşi ile yazar, genç okurlarının eser hakkındaki düşünce ve duygularını öğrenirken öğrenciler de yazma süreci hakkında kulaktan dolma duyumlara benzemeyen, daha önce bilmedikleri şeyleri öğrenmiş oldular.

Şiir Festivali atölye çalışmasında ödül herkese… Şiir festivali 2013 kapsamında yaptığımız atölye çalışmasında bu sene farklı olarak bir çalışma yapıldı. Her yıl bir şairin yönlendirdiği atölye çalışmasının bu yılki şairi Gonca Özmen’di.

Farklı okullardan gelen, şiire meraklı bir öğrenci grubunun istekle katıldığı atölye, şiir üzerine ezber bozdu, yeni imajlar görme ve şiir üretme yolunda öğrencilerine heves attırdı. Şiirin ne olmadığı noktasından hareket ederken an be an şaşırtan şairlerin şiirleriyle şaşkınlık katmerlendi, derken biz en iyisi ortak bir şey yapalım dendi ve aşağıdaki isimlerden aşağıdaki şiir ortaya çıktı: Ali Gür Yıldırım, Dilara Türkoğlu, Enise Bozatlı, Furkan Şahin, İlknur Öztürk, İsmail Ören, Letisya Doğan, Öykü Yüksel, Said Furkan Kuran, Selin Babila, Sena Sakin, Talita Yaltırık, Zeynep Atasever, Zeynep Feraye Onman.

Ben O Yosunla Bu öyle bir şiir olmalı ki Oturmalı ay ışığında Okudukça güzelleşmeli Yüzün Saadete bir yaprak kala Evler ne zaman bu kadar büyüdü Koltuğun ardında Bir papatyayı tüttürüyorum Bana bakıyorlar, gülümsüyorum Gözlerim tacizde çıplak ayaklarını Dokunmaktan çok anlamak Belki kalbinde Belki her yerde Bir akşamüstüydü geldiklerinde Kapım aniden Çiçeklerin öyküsü

Silsem de gitmiyor Timsahın gözyaşları Masum bir çocuğun Esintisi Gölgelerde Dağılıp giden Bir yosun Ben o yosunla doğdum Ben o yosuna alıştım Bana güneşi verme bir tepside Bana ölüme merhamet etmeyi öğret Kim gerek Solmuş güle Arka sokaklardan birine gidip “Empati” oynayalım İşçi bir mızıka sömürüyü çalsın bize Derleyen: Gonca Özmen

Kimse duymasın beni Biliyorsun su soğur Gerektiğinde şeytan

5

Terakki Vakfı Okulları “Sözcüklerle Dans” 13. Şiir Festivali’ni gerçekleştirdi.

Sanat yoluyla gençlerle buluşmak, onların şiirin sularındaki yolculuklarına, şiirin penceresinden gördükleri, hissettikleri dünyaya tanıklık etmek amacında olan Terakki Vakfı Okulları’nın, İstanbul İli lise ve dengi okulları arasında düzenlediği “Sözcüklerle Dans” adlı şiir festivalinin on üçüncüsü 18 Mart 2013 Pazartesi günü K1 Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi.

Festivalin bu yılki teması “Korku” idi. Festivalin Onur Ödülü bu yıl şair Haydar Ergülen’e verildi. Festivale, İstanbul’daki 51 liseden 121 şiir gönüllüsü genç, şiirleriyle katıldı. Seçici Kurulu oluşturan şairlerimiz; küçük iskender, Birhan Keskin, Haydar Ergülen, Mustafa Öneş ve Gonca Özmen idi.

Festivale katılan her bir şiir jüri tarafından özenle değerlendirilmeye alındı. Jürinin değerlendirmeleri sonucunda, birinciliğe “Orta şekerli Sular” adlı şiiri ile Talita Yaltırık, ikinciliğe “Korkuluğun Cevabı “şiiriyle Ozan Adıgüzel, üçüncülüğe Müebbet Kaçıklık şiiriyle Kader Demirok; Terakki Lisesi öğrencileri arasında birinciliğe “Benim… Ölüm Değil” şiiriyle İlknur Öztürk, ikinciliğe ‘Yol” şiiriyle Salih Eren Kurç, üçüncülüğe “Korku” şiiriyle Alara Kutlu ödül almaya hak kazanan isimler oldu. Yine jürinin belirlediği şiirlerden oluşan “Sözcüklerle Dans 2013” adlı anı kitabında yayımlandı.

Terakki Lisesi öğrencilerinden oluşan gösteri grubunun göz dolduran dansı, birincilik kazanan şiirlerin seslendirmeleri, jüri adına konuşan küçük iskender’in renkli cümleleri ödül töreninin coşkusunu artıran ayrıntılardı.

Yaratıcı Yazarlık Kulübü Aysu Yılmaz’la söyleşti.

Yaratıcı Yazarlık Kulübü öğrencileri, eski Terakkili, şimdilerde Bilgi Üniversitesi Sahne Sanatları Bölümü öğrencisi oyuncu, eğitmen Aysu Yılmaz’la yaratıcılık, hayaller ve hayat disiplini üzerine 22 Mart Cuma günü kulüp saatinde söyleşi yaptılar.

Kulüp öğrencileri, “Karakutu” dergisi için “EtikEstetik” temasını da sorgulamak üzere tiyatro, okul, eğitmenlik işlerini bir arada yürüten, geleceğin umut veren bir ismi olarak Terakki İlköğretim Okulundan mezun olduktan sonra Pera Güzel Sanatlar Lisesi Tiyatro Bölümü, ardından Bilgi Üniversitesi Sahne Sanatları Bölümüne devam eden Aysu Yılmaz’a bu işleri bir arada yapmanın sırrını sordular. Aysu Yılmaz “Yaptığım her işe, önemli, önemsiz diye ayırmadan titizleniyorum. Sahneden sadece bir kere geçecek olsam bile o geçişim farklı olmalı, herkesin aklında kalmalı diye düşünüyorum. Hiçbir şeye hakkında bilgi sahibi olmadan ‘Ben bunu sevmiyorum’ demiyorum. İç disiplinin başarıda önemli payı olduğunu düşünüyorum.” diye yanıtladı. Öğrenciler, Aysu Yılmaz’ın estetik hakkındaki görüşlerinin de zorlanmadan gelişen estetiğin gözü de zihni de yormayacağı, olduğunu öğrendiler. Samimi bir havada geçen söyleşide Aysu Yılmaz, eski okulunda olmaktan mutlu olduğunu belirtirken 8.sınıfta anlamadan okuduğu Faust’un zamanı geldiğinde ne kadar çok işine yaradığını, hiçbir şeye özellikle hiçbir kitaba “Bu benim hayatta ne işime yarayacak” diye bakmamak gerektiğini kendi hayatından örneklerle anlattı.

6

Yaratıcı Yazarlık Kulübü “etik” kavramını iletişimci gözünden dinledi.

Yaratıcı Yazarlık Kulübü öğrencileri Nişantaşı Üniversitesi öğretim görevlisi genç iletişimci Esen Kunt ile 26 Nisan Cuma günü kulüp saatinde Medya Etik ilişkisi daha çok da “Facebook ve Mahremiyet” üzerine konuştu.

Kulüp öğrencileri, “Karakutu” dergisi için “Etik-Estetik” temasını bu defa da İletişim boyutu ile sorgulamak istediler.

Medyada işler nasıl yürüyordu? Gazeteci, mesleki sorumluluğu ile vicdanı arasında sıkıştığı zaman nasıl karar vermeliydi?

“Etik” kavramını “Vicdan” kavramından ayrı düşünmediğini vurgulayan Kunt, magazin gazeteciliği ve özellikle sosyal medyanın günlük hayata etkisi üzerindeki düşüncelerini dile getirdi. Facebook ve Mahremiyet’e yoğunlaşan şöyleşi öğrencilerin kendi yaşantılarından verdikleri örneklerle de tebessümlere neden oldu.

Şiir Kulübümüz Şiir kulübü öğrencileri 2012-2013 eğitim öğretim yılı içerisinde oluşturdukları görsel şiirleri “ŞİİRCİ” adıyla bir buklette buluşturdular. Şair- akademisyen Gonca Özmen, sosyal etkinlik öğretmenleri Gülçin Erkmen, Ulviye Taylan ile Burcu Özkazanç, Zeynep Yalçın, İlknur Öztürk, Selin Babila ve Öykü Yüksel yıl boyunca görsel şiir çalıştılar.

Berkay Delibaş ŞİİRCİ’nin kapağını yaptı.

07.06.2013 Cuma günü Felsefe Sınıfı’nda kendi davet ettikleri arkadaşlarına öğrenciler çalışmalarını sundular. Yıl boyu neler yaptıklarını, noktalama işaretleri üzerinden görsel şiirleri nasıl oluşturduklarını ve bu işten nasıl keyif aldıklarını anlattılar.

Edebiyat öğretmenlerimiz panolarla da öğretmeye devam etti.

7

1881 Sadece bu tarih bile tüylerimizi gururla ürpertirken sonrasında Müjdat Gezen ismini görmemizle biletlerimizi satın almamız bir oldu. Ancak bir ay sonraya yer bulabilmiştik ve o gün geldiğinde tiyatronun başlaması için koltukta otururken bulduk kendimizi. Heyecanlıydık.

Ne de olsa Atatürk’ün hayatı canlandırılacaktı gözlerimizin önünde.

Ve ışıklar kapandı…

Zübeyde Hanım’ın doğum sancıları ile başladı oyun, sahne bir anda ışıklarla doldu.

Sonrasında

Rutkay

Aziz’in

sesi

duyuldu: “O gün Türk halkının kaderi değişti…”

44 kişilik kadro.

Zülfü Livaneli’nin müzikleri.

Rutkay Aziz’in seslendirmesi.

Yazan ve yöneten ise Müjdat Gezen Sponsor mu? Sponsor yok! Bulunamamış çünkü…

Neden mi? Anlayamadık neden çekinmişler? Korkmuşlar! Neyden?

Hiçbirimizin bilmediği ve öğrenir öğrenmez de gözyaşlarımızı tutamadığımız bu iki saatin ne anlamlarla dolu olduğunu birkaç örnekle anlatmaya çalışalım: •

Yıl 1938. Ata ayakta bile duramazken onu selamlamaya gelen halka balkonundan bakmaya gidiyor. Herkes ayakta. Ata tökezliyor. Oturtmaya çalışıyorlar, oturmuyor. Kolundan tutan genç yavere “Onlar ayakta çocuk; ben oturamam!” diyor.

•

Annesinden “komşuluk” dersleri alıyor.

•

Zorluklar yaşanarak yürütülen milli mücadele dönemi ellerinde kahve için şeker kalmayınca bu çok “acı” geliyor Ata’ya.

•

Yanında çalışan yardımcıları ve halkı tarafından ne kadar çok sevildiği gözler önüne seriliyor. Öyle bir sevgi ki bu annesi oğlunun elini öpmeye kalkıyor. Zübeyde Hanım Ata’ya “Sen vatanımızın babasısın yavrum, sana saygım

sonsuz. Ver de elini öpeyim.”

•

Devrimler anlatılıyor, ülkenin gelişimi anlatılıyor… Ve her değişimde arkadan yeşil cübbeli bir adam geçiyor.

Bakıyor, bakıyor da hiçbir şey söyleyemiyor.

•

Dekorlarla o dönemi bir başka yaşıyorsunuz. Bandırma Vapuru’na biniyorsunuz mesela… Önünüze gece yolculukta size yanıltsın diye yalancı deniz fenerleri konulmuş. Yalancı “deniz fenerleri”…

•

Saat 9’u 5 geçiyor… Ata baygın, sonrası sirenler, gözyaşları ve tek bir kurşun sesi. Sahne kararıyor.

•

Harp akademilerinde yoklama alınıyor. Öğrencilerin yanında yeşil cübbeli adam da oturuyor.

Herkes numarası söylendi mi kalkıp: “Burada!” diyor ve en son Mustafa Kemal Atatürk’ün numarası söyleniyor.

Herkes kalkıyor ayağa: Burada!

Yeşil cübbeli adam, o da ayakta.

8

Bir oyuncu girdi seyircilerin arasına. “Atam korkma, biz arkandayız!” diye bağırdı. Sonrası yine gözyaşı.

Herkesin ayakta alkışlaması ve gözlerimizdeki yaşlarla bitti oyun. Sadece dün değil, bugün de anlatıldı.

Bugün yaşananlar….

“Başımıza bir şey gelir mi bu oyuna geldiğimiz için?” diye soranlar vardı seyirciler arasında. Şaşırdık doğrusu. Neden başımıza bir şey gelebilir ki?

“Bugünümüzü sağlayan ulu Atatürk’ün” yaşamıydı, ilkeleri, devrimleriydi konu. Ilkokula başladığımız andan beri yüzünü hiç görmeden, sesini hiç duymadan, o küçüçük yaşımızda her sabah “Açtığı yolda, kurduğu ülküde hiç durmadan yürüyeceğimize ant içtiğimiz” ulu önderdi anlatılan!... Bu ülkenin kurtarıcısı, kurucusuydu, aydınlık günlere taşıyan ışığıydı o; ülkenin her karış toprağını aynı değerde tutan, yabancılarla ülke topraklarını konuşmak bir yana hastalığının en ağırlaştığı zamanda bile yabancılarda kaldığını düşündüğü toprak parçasını vatan topraklarına katabilmek için çalışan vatanseverdi o… “Ne mutlu Türk’üm diyene!” diyerek Türklüğüyle, halkıyla övünen gururlu bir adamdı o… Burada yanlış ne olabilirdi ki başımıza bir şey gelsin!...

Hepimiz ayaktaydık, bundan böyle oturamazdık.

Tiyatrodan sonra oturduk konuştuk uzun uzun. Biz bu duygularla yoğunlaşmışken hemen iki gün sonra Dil ve Anlatım sınavı sırasında “1881” oyunuyla ilgili köşe yazısı yazacağımızı gördüğümüzde birbirimize baktık, sonra kalemlerimize sarıldık. Sınav bittiğinde ikimiz de ağlıyorduk.

Bir kez daha karar verdik bu duygu coşkunluğuyla: Atatürk Türk Gençleri’ne, bize emanet etmemiş miydi bu vatanı? O zaman, “bir şeyler” yapmalıydık. Yalnızca “çelenk koyma törenleri”nde değil her zaman hatırlamalıydık, hatırlatmalıydık, unutturmamalıydık onu, ilkelerini. Atatürk gençliği olarak sesimizi duyurmaya çalıştık. Okuduk, öğrendik, sosyal paylaşım sitelerinde yazdık. Sonra okulumuzun Sosyal Bilimler Bölümüne başvurduk. Bir panel düzenledik. Bu okumalar, araştırmalar sırasında bizim gibi düşünen birçok arkadaş bulduk yanımızda, gurur duyduk hepimizle; Ata’mızdan, ilkelerinden vazgeçmediğimiz için.

Yapacağımız şeyler daha bitmemişti ve çok da önemli bir şey öğrenmiştik: Sandığımız kadar yalnız değiliz, sandığınız kadar güçsüz değiliz…

Eylül Deniz BAŞOK / Nil SÖZEN 11 A

9

Dünden bugüne ‘’23 Nisan geldi, neşeliyiz çocuklar’’ nağmelerini hatırlarsınız. 23 Nisan çocukların en mutlu, en ‘’neşeli’’ oldukları zamandı. 23 Nisan sabahı erkenden kalkılır, kırmızı kurdele ile saçlar toplanır, ele bayrak alınır ve sokaklarda koşuşturup marşlar söylenirdi. Ne de olsa bizi ‘’egemenlik’’ kısmı pek de ilgilendirmiyordu. Varsa yoksa balonlar, şiirler, oyunlardı... Hele bir de bir günlük koltuk olayı vardı ki bir çocuk çıkıp pek de “me’lemeye benzemeyen sözler söyleyince” o gelenek de kalktı. Pek de gözüm yoktu zaten.

23 Nisan için büyük, 19 Mayıs için de küçük olduğumuz ara dönemden sonunda kurtulduk. Ayakları yere basan, farkındalığı gelişmiş, sorgulayan bireyler haline geldik artık. Şimdi de balonlar, oyunlar pek ilgilendirmiyor bizi. Çünkü ilgilendirecek daha ciddi durumlar var. Sorumluluğumuz gün geçtikçe artmakta ve daha önemli hale gelmekte. İş işten geçmeden önce birinci vazifemizi yerine getirmek zorundayız. Bu zor ve önemli sorumluluğumuzu yerine getirirken tabii ulu önder Atatürk’ün gençlik için söylemiş olduğu sözlerinden güç alıyoruz, bize olan güveninden güç alıyoruz...

Bana göre genç olmak, hareketli olmak demektir; atik ve kuvvetli olmak demektir. Akademik alanda başarının yanında sanat ve spora verilen önem ve bu alanlarda alınan başarılar ülkeyi kalkındırır aslında. Bunlar insanı zenginleştirir, çok yönlü yapar. Kısaca insanı insan yapar. Ruhen ve fiziken sağlıklı bireylerin yetişmesinde önemli role sahiptir ‘’bir kenara atılan pek de önemli olmayan” bu konular.

Bir milletin ayakta kalabilmesi için geleceğin bireylerinin her anlamda sağlam olması, çok yönlü olup kendini yetiştirmesi gerekir. Her açıdan sorgulayan, analiz yapabilen, farkındalığı gelişmiş bireylerin oluşturduğu toplum ileri bakabilen, çağdaş, modern bir düzeyi yakalayabilir ve Ata›mızın koyduğu bu yöndeki hedeflere daha kolaylıkla ulaşmamızı sağlayabilir.

19 Mayıslarda her zaman olduğu gibi Türk gençleri olarak Ata’mızı anıyor, kalbimizde taşıyoruz. Çoğu zaman da çok ama çok “arıyoruz”...

Selin TANRIVERDİ 11 D

10

Kimin isteği?

“En güzel okullarda oku, e mi?

“Ne yap et, kendi işini yap!”

“Onu okursan mezun olunca hiçbir şey yapamazsın, benden söylemesi…”

“Bu yıllarını iyi değerlendir, gençsin. Sonra istesen de yapamazsın.”

“Senin yaşında olsam her şeyi farklı yapardım. Aman dikkat et!”

Ve liste uzayıp gider… Tanıdık geldi, değil mi? Gençlik çağını yaşayan biz miyiz yoksa heveslerini alamamış yetişkinler mi belli değil! Her kafadan bir ses çıkmıyor mu? Aileler, öğretmenler, aile dostları, meslek erbabları… Herkesin ekleyecek şeyleri, bulunacak yorumları var. Tam ortada da kimi mutlu edeceğini, kimin hayallerini yerine getirmeyi, egosunu tatmin edeceğini bilemeyen gençler… Fazlasıyla kısır döngü değil mi? Kaç kişi görüyoruz hayatından, eş, meslek, şehir, ev seçiminden memnun olan? Maalesef çok kalabalık değil bu insanlar. Nedeni basit. Ne kadar denerlerse denesinler tüm aileler, yetişkinler aynı hataya düşüyor: Manipülasyon. Yardım, tavsiye amacından öte bir şey gütmeyen bir iki kelime, tecrübe paylaşımı. Görünüş hep bu kadar masum ancak sonuç değil.

Tüm bu yaygaranın arasında genç bir insan, kendi hayallerinin peşinden gitmekle ailesini tatmin etmek arasında derin bir enkaza düşüp orada debeleniyor. Bu süreçte içinde kopan fırtınalara da “ergenlik krizi” adı takılmış! Her nesil aynı hatayı yaparak çocukları bu uçsuz seçime zorluyor fark etmeden…

Bu pek zorlu süreç bittiğinde çoğu insan yıllardır “kendisi için saçını süpürge etmiş” ailesini hayal kırıklığına uğratmak istemediği için ağzını açıp da “Ama ben o okulu dediğini okumak, şurada yaşamak, şu standartlarda bir hayat sürmek istemiyorum. Ben şunu istiyorum” diyemiyor. Sorsanız tüm aileler çocuklarının her şart yanlarındadır. Peki gerçekten öyle mi? Eğer öyleyse şunu cevaplasınlar: İyi bir okulda okuyan, üniversitede tıp okuyacağı çok önceden kesinlik kazanmış çocuğunuz bir gün gelip “Ben sırt çantamı alıp Paris’e gidiyorum. Monmartre’ta ressam olacağım!” dese onun hayallerini mi düşünürler yoksa kendi “doktor çocuk sahibi olma” hayallerini mi?

Bunca beklentinin arasında nasıl sağlıklı kararlar verilebileceğini doğrusu aklım almıyor. En güzelini çoğu zaman olduğu gibi Attila İlhan söylemiş: “İnanmakta geç, sevmekte çabuktum Bazen yaşadıklarım aklıma gelir de Kaç kere umutsuzluğun yolunu tuttum İstenmeyen adam hemen her devirde Hemen her devirde ateşten bir buluttum Binlerce umuttan belki bir umuttum.”

Son seçim elbette gençlere ait. Binlerce umuttan hangisi olacaklar? Kendilerininki mi yoksa dışarıdakilerinki mi?

Ezgi ÖZDEMİR 11E

11

Fanatizm üzerine Fanatizm herhangi bir konuyu veya görüşü koşulsuz destekleme, desteklenen konuyla ilgili bir tez ortaya atıldığında aşırı tepki verme ve kesinlikle diğer bir görüşü kabul etmeme durumudur. Bu tür duyguları yaşayan insanlar “fanatik” olarak nitelendirilmektedir. Fanatizm, “aşırılık”, “dışlayıcılık”, “karşıtlık” ve “dogmatizm” şeklinde özetlenebilecek dört temel nitelik üzerine inşa olan bir olgular demeti olarak görülmektedir. Bu kavramın birçok boyutundan biri de psikolojiktir.

Bu kavram pek çok konuda karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan en çok bilineni, sık sık duyduğumuz öyle ki “fanatik” deyince ilk aklımıza gelen konu ise futbolda fanatizmdir.

Desteklenen takım ve renkler uğruna sözlü tacizlerde bulunma ve şiddete başvurma sıkça gündeme gelen konulardan biridir. Oynanan futbolun objektif olarak tartışılması yerine koşulsuzca desteklenen takım korunmakta ve diğer bir düşünce kabul edilmemekte hatta bu tür tartışmaların sonucu ölümle son bulmaktadır. Freud’un da savunduğu üzere insanlara doğuştan gelen iki temel eğilimden biri de şiddettir. “Fanatik” olarak nitelenen insanlar dogmatizm ilkesiyle beraber Freud’un savunduğu şiddet eğilimine başvurmaktadırlar. Bu nedenle fanatiklik psikolojik bir sorundur.

Stres atmak adına tezahürat edilebilir bir takım desteklenilebilir fakat stres atmak adına kendisinden farklı düşünen bir insan öldürülemez. Böyle bir bireyin psikolojik durumuyla alakalı olumlu bir yorum getiremeyiz.

Fanatizm aynı zamanda insanları ötekileştirir. Kendinden farklı düşüneni ve farklı olanı öteki olarak adlandırmak insanların yaptığı en büyük hatalardan biridir. Ve günümüz dünyasında bu ötekileştirme durumu beraberinde faşizmi getirmektedir. İkinci Dünya Savaşı’nda sırasında bu eğilimin acı, ürkütücü, insanlık adına utanç verici sonuçları hepimizce malum. Yine bugün pek çok ülkede buna benzer olaylar yaşanmaya devam etmektedir. Bu olaylar da ırklar, inançlar, değerler arasında fanatikliğin en korkunç örneklerindendir.

Farklı olanı, farklı bir görüşe sahip olanı hor görmektir, aşırıcılıktır fanatizm.

Bir hiç uğruna verilen yüzlerce candır, boş bir amaç uğruna akıtılan kandır…

Sonuç olarak hangi “amaç” adına yapılırsa yapılsın yanlış bir eğilimdir fanatizm.

12

Gökay Günaydın 11 F

Annelerin göz yaşları Milyonlarca insan, binlerce tüfek, sayısız mermi, kanlı topraklar üzerindeki ölü bedenler, gözü yaşlı anneler, eşler, babalar, kardeşler… İşte bu kelimelerin buluştuğu yer savaş. İnsanlığın var oluşundan beri süregelen, kazananın hiçbir zaman olmadığı, kahramanlıkların, acıların, kapanan tarihlerin, açılan çağların adıdır savaş. Kaybedilen kolun, bacağın; görülemeyecek eşin, çocuğun, ananın sorumlusudur savaş.

Atalarımız demiş ki “Ateş düştüğü yeri yakar.” Bu sözün ne kadar doğru olduğunu evlatlarını binbir türlü zorluk ve fedakarlıkla yetiştirdikten sonra aldıkları acı haberle yıkılan annelerin feryatlarını duymuyor muyuz? Dışardan bir göz olarak duyduğum terör, savas, şehitler karşısında üzüntümü dile getiremezken anaların feryatlarını hiç de yabancılamıyorum.

Fakat bazen öyle durumlar var ki, savaştan başka care yok. Işgal altında bir devlet, çaresiz bir toplum kendi topraklarında hürriyet için isyan edebilir. Kurtuluş Savaşı bunun en güzel örneği değil midir? Bir milletin onuru, gururu, özgürlüğü söz konusu olunca müdafaa en temel hakkıdır ve tarihe bir utanç olarak değil, bir hürriyet savaşı olarak geçer. Burada sorgulanması gereken işgalci devletlerin bu topraklarda ne aradığıdır. Ne kadar şanslıyız ki Atatürk bu zulme daha fazla dayanamamış, kaçınılmaz savaşı toplumu da arkasına alarak başlatmıştır.

Ama unutmamak lazımdır ki bu boş yere veya açgözlülükten kaynaklanan bir savaş değildir. Burada ki amaç Türk toplumunu başka bir milletin esaretinden kurtarıp layık olduğu yere taşımaktır. Önemli olan tarih boyunca yaşanmış haklı haksız bu savaşlardan ders çıkartmaktır. Dünyada hiçbir şey annelerin gözyaşlarından daha kıymetli olamaz. Siyasi hırslar, kin ve düşmalıklar savaş yoluyla halledilmeye çalışılırsa; hiç bir zaman barış dünyada egemen olamaz.

Sadece dillerde kalır. Ne mutlu bize ki o savaşlar esnasında” Yurtta sulh, cihanda sulh.” diyecek kadar asil bir lidere sahibiz. Eğer bu görüş tüm dünya devletlerinde özümsenir ve uygulanırsa, belki bir ümit barış görebiriz.

Sude BÜYÜKPEHLİVAN HZD

13

Hayallerimiz

“Hiçbir şey insanın hayal gücü kadar hür değildir.”

David Hume

Hayaller, kurulmayı bekleyen bir çalar saat gibi aslında. Sahiplerinin onları kurmasını bekliyor. Ama tik tak gitmiyor onlar; düzenli değil yani. Kuran kişi nasıl isterse o yöne gidiyor, ne kadar uzatırsa o kadar uzuyor ve ne kadar değer yüklüyorsa o kadar ışıldıyor…

Hayallerimiz bizi yaşama en çok bağlayan kavramı besliyor: umutlarımızı… Her tökezleyip yere kapaklandığımızda hayatta, onlar tutuyor elimizden, onlar sarıyor yaralarımızı ve en önemlisi onlar ışık oluyor bir sonraki adımımız için… Çünkü hayata dair bir hayaliniz yoksa yaşama dair bir amacınız da yok demektir. Boş gelip boş gitmek denir ya, heh işte o durumu yaşıyorsunuzdur, sadece dünyaya “yaşamak” için getirilmiş ve o yönde programlanmış robotlar misali!.. Aslında hayaller, insanı robottan ayıran en önemli şey. Bir robottan fazlalığınız sıcak kan taşımanız, yumuşak cildiniz, çalışmakta olan beyniniz değil sadece; sizi siz yapan hayalleriniz!

Doğduğumuz andan itibaren ailemizi, yaşamımızı, hayattaki durumumuzu bizler seçmiyoruz. Hayat bizi ne yöne çekerse o yöne atıyoruz adımlarımızı. Ama hayal kurarken böyle değil, hiçbir zaman… O zaman istediğimiz kişiyiz işte, gerçekten olmak için çalıştığımız… İstediğimiz bir aile, istediğimiz gibi bir eğitim, istediğimiz bir iş, bir aşk, bir arkadaş… Say say bitmez. Fakat hayalleler daima işini fazla kaçırıp realiteden uzaklaşmak da iyi değil. Çünkü hayal dünyası, bizi tüm şehvetiyle içine çeken bir hortum gibi aynı zamanda. Frene basmaz ve realite duraklarını geçerseniz, o sizi hüüp diye çeker içine, hayallerinizde boğuluverirsiniz.

Kısacası, hayatınızda olumlu yönde yer verdiğiniz sürece, hayalleriniz en büyük destekçinizdir. Siz siz olun hayal kurmaktan hiç bıkmayın ama sakın ha hayalleriniz içinde de boğulmayın. Sonra psikiyatri bölümlerimiz, Kıvanç Tatlıtuğ ile çıktığını sananlar, kendini dünyanın en yakışıklı erkeği olarak düşünenler, en zeki olduğunu iddia edenlerle dolup taşabilir.

Her şeyin bir şekilciliğe büründürüldüğü bir ülkede hiç gerek yok böyle şeylere…

Edanur HANCI 10 E

14

Açlık üzerine Dünyada milyonlarca kişiye hâlâ sürüp giden açlık sorunu olduğu söylendiğinde hemen hepsi Afrika’da var olan gibi besin yokluğundan doğan açlığı akıllarına getiriyor. Fakat farkında olmadığımız bir şey var; o da asıl onların değil bizim aç olduğumuz!

Evet, ilk duyduğunuzda tuhaf geldiğini biliyorum ama yazının ileri safhalarında sizler de bana hak vereceksiniz.

Eğer açlık sözlük anlamıyla “açıkta olma bir şeylerin yoksun olması durumu”ysa evet biz açız! Çünkü hayatta hala fark etmediğimiz sorunlar ve kendimizden başkasını umursamadıkça körelerek yok olan duygularımız var. Donuk hislerimiz, bencilliğimiz, düşüncesizliğimiz var olduğu sürece onlar değil biz açız.

Düşünün, eğer Afrika’da her altı saniyede bir çocuk ölüyor ve burada da insanlar sırf çocukları istedi diye zaten üç rengi var olan oyuncağın diğer bir rengini alıyorsa biz açız!

Eğer orada insanlar içmeye bir yudum su bulamazken biz tabaklarımızdan bir kaşık alıp gerisini çöpe döküyorsak evet biz açız!

Eğer oradaki insanlar tahtaların, taşların üzerinde uyuyor, biz ise burada kuştüyü yastıkları beğenmiyorsak evet biz açlığın doruğundayız! Çünkü bizlerde yoksun olan besinimiz, kıyafetlerimiz ya da evlerimiz değil bizlerde eksik olan zamanla kullanmamaktan paslanmış ve bir gün hiç lazım olmayacak diye bir rafa kaldırdığımız duygularımız… Eğer dünyada böylesine bir eşitsizlik varsa bu o zavallı insanların değil, bizim suçumuz. Şimdi yapmamız gereken ise şu: Başımızı ellerimizin arasına alıp düşünmeli ve bir gün hiç kullanmayacağımızı sanıp rafa kaldırdığımız duyguları acilen kuytu raflardan indirip çalışır vaziyete getirmeliyiz. Çünkü acıma, önemseme duygularımız olmadıktan sonra açlık sıfatında onları geçer durumdayız. Unutmayın siz ancak kendinizden başkasını önemsediğinizde gerçek insan olabilirsiniz.

Dış dünyayı duymamak için kulağınıza tıkadığınız pamukları çıkarın çünkü siz o insanların yardım çağrılarını duyup onlara yardım ettikçe var olabileceksiniz ve de son bir uyarı: elinizi olabildiğince çabuk tutun çünkü o zaman kulaklarınızdaki pamukları çıkardığınızda duyacağınız tek şey derin sessizlik olabilir.

Edanur HANCI 10 E

15

Gece ve düşünce Sabaha ne kadar makyaj yaparsan yap kapatamaz gecenin lekelerini… Gece lekelenmiştir bir kere ve her günden sonra geri gelir hatırlatmak içi kendini. Gece güzeldir, kapatır bütün detayları koyu mavi örtüsüyle. Detaylar kapanınca asıl güzellik çıkar ortaya. Gündüz o kadar detaylı ve dikkatliyken, insanları takip eden -saatler önceki- gölgeleri yaratırken, her şeyiyle insanın başını döndürürken, gece rahat, sakin ve umursamaz.

Sabahları tek bir güneş, sararmış otoritesiyle parlayıp “Ben olmasam hepiniz donarsınız.” ukalalığıyla tüm dünyayı yönetirken zamanı gelince geceye boyun eğer, bembeyaz yıldızların hep birlikte parlamasını izler kıskançlıkla. Çok zaman geçmeden geri gelir bizim burjuva öyle bir parlar ki yıldızları göremez oluruz. Bazen ay biraz dayanır bu “devirlime” ama sonunda o da pes eder. Böylece güneş lekeli bir gökyüzünde parlar her sabah. Birkaç hayalperest her sabah uyanır ve gökyüzünü boyarlar. Geri kalan hayalperestler ise kabullenmiştirler bu sonsuz döngüyü.

Bir müzik ne kadar sesli olursa olsun yine de susturamaz düşüncelerini… Çevreden duyulan en yüksek çığlıktan bile daha gürdür, çoğu zaman ses bile bulamayan düşünceler. İçten gelen en güçlü şeydir, en az değişen, en saf olan, en çok sorun çıkaran…

Bazı düşünceler büyür, bazıları yalnız bir ağacın yanında ölür ama değişen düşüncelerin sayısı güneşe karşı çıkanlardan bile azdır. Müzik ise bu düşüncelerimizi anlatır. Büyükleri, küçükleri, zayıfları, zorla oluşturulanları hepsini anlatacak bir müzik vardır. Müziğin düşüncelerimize yön verdiğini düşünürüz ama biz müziği seçerken yönümüzü de seçeriz. O yönde ilerleriz ve bir aksaklık çıkarsa o müziği lanetleriz. Sonra o lanetlediğimiz müziği tekrar dinleriz.

Ece GÜNDOĞDU 11A

16

İstanbul’da iki çocuk Bir gün olur da Balat’a yolunuz düşerse o daracık sokaklarına uğramayı deneyin. Ne denli değişik hayatlar var orda bilemezsiniz. Her çocuk, her kadın ayrı bir hikâye. Küçük haneler içinde büyük umutlar besliyorlar. Çiçek satmaktan arda kalan vakitlerde küçük kızlar kaçınılmaz geleceklerinin provasını yaparmışçasına evcilik oynuyorlar. Hepsinin saçları, elleri kınalı, sattıkları çiçeklerin birebir aynı motifleriyle süslü elbiseleri üzerlerinde ve gözleri yemyeşil, buğulu… Bakışları derin, gülüşleri de içten. Ne olursa olsun kahkahayı, eğlenceyi ihmal etmiyorlar.

Nedense onlara bakınca kendi hüznüm, günlük bulantılarım aklıma geldi. Her yeni doğan güne ayrı bir koşuşturmaca düşüyor bugünlerde. Sürekli bir amaca hizmet etmek için kalkıyor ve günü sonlandırıyorum. Hayallerim de bir o kadar renksiz ve sıradan. İyi bir üniversite, güzel bir araba, pembe panjurlu bir ev!... Acaba bütün bunlara sahip olduğum gün geriye ne kalacak, diye düşünmüyor değilim. Üstelik çoğu şeyi şimdiden tükettim sayılır. Avrupa’da gitmediğim yer yok gibi; tatmadığım lezzet, gezmediğim müze… Sanırım hep eleştirdiğimiz sistemin de bize dayattığı ve karşı koyamadığımız bir sorun bu. İnsanoğlu bencildir derler ya, kesinlikle katılıyorum. Hep daha fazlasını arzuluyoruz, tatminkâr değiliz. Şu kocaman şehirde sırf bu yüzden yapayalnızız. Sırf bu yüzden bocalıyoruz çoğu zaman. Engel koyuyoruz önümüze, bahanelerimiz en büyük kalkanlarımız oldu. Günden güne bu hayat bir girdap halini alıyor ve bizi eriterek kendi çöplüğüne katıyor. İşte Balat’taki küçük çocuğun yüzüne baktığımda tüm bunları görüyorum. Aynı tempoda geçen hayatımı ve yıkamadığım tabularımı.

İstanbul’un iki ayrı semtinde iki ayrı çocuk. Biri tüm imkânsızlıklara rağmen tebessümünü eksiltmiyor yüzünden, diğeri ise hep daha fazlasını istiyor açgözlülükle.

Mutluluğunu eşyalara, gümüşten kolyelere saklıyor. Sevemiyor kimseyi, sığdıramıyor kendini dört duvarların arasına. Ve o çocuk ait değil hiçbir yere, İstanbul’a bile, O “hiç ayrılamam dediği” biricik İstanbul’a…

İlayda VEYSİOĞLU 11E

17

Çeviri eserler üzerine bir yorum Şunu hep duyuyoruz: “Bir çevirmen hem metnin dilini hem de metni çevireceği dili çok iyi bilmelidir.”. Peki bu ne kadar mümkün? Çevirmen iki dile hâkim olsa da iki kültüre birden hâkim olabilir mi? Ben, bir insanın içinde yetişmediği, bizzat yaşamadığı bir kültürü yeterince özümseyebileceğine inanmıyorum. Milletleri, gelenekleri, alışkanlıkları ne kadar gözlemlersek gözlemleyelim, bu, bir parçası haline gelmemiz için yeterli değildir. Durum böyle olunca da iki dil arasında eksiksiz bir aktarım en usta çevirmen tarafından bile gerçekleştirilemez.

Bunun yanı sıra bir yazar eserini oluştururken türlü türlü süreçlerden geçer. Yarattığı olaylarla, karakterle bütünleşir.

Ancak başka dile aktarım, bu büyünün kaybolmasına ve iki dil okuyucularının aynı eseri okurken bambaşka duygular ve hazlar tatmasına neden olabilir. Bir eserin herkese aynı şeyleri hissettirmesi beklenemez; zaten buradaki asıl sorun yazarın dünyasının tam olarak yansıtılamamasıdır.

Bu sorundaki bir başka etken de çevrilecek kelimeler için kullanılacak karşılıklardır. Bir kelimenin başka bir dilde yüzlerce karşılığı olabilir. Mesela Divan edebiyatına ait kimi çeviriler hâlâ tartışılmaktadır çünkü Farsça ve Arapça çok zengin diller olduğundan her kelimeden birçok anlam çıkarılabilir. Bu noktada, haliyle, çevirmen kendine en yakın geleni seçecektir. Acaba onun seçimi yazarın hislerini ve düşüncelerini yansıtmak için doğru mudur?

Divan şiirleri bu durumun tek örneği değildir. Shakespeare’in sonelerinin çevirisi okunduğunda ne Shakespeare’in dehası yeterince anlaşılır ne de şiirin orijinalindeki gibi içinize işler çünkü ne uyaklar gerektiği gibi yapılmıştır ne de Shakespeare’in zekâsının ürünü olan kelime oyunları aynı havada verilmiştir.

Peki Louis Aragon’un Elsa’ya olan aşkını armoni, asalet ve incelik dolu Fransızcada mı daha kusursuz anlatılır yoksa bu aşkı kalbinde hissetmeden yapılmış çevirilerde mi? Tıpkı Rus ve Türk kültürlerinin sentezinde ömrünü geçirmiş olan Nazım Hikmet’in eserlerinin bile Rusçaya çevrildiğinde Rus okurlarının üstünde Türk okurlarında bıraktığı etkiyi bırakmayacağı gibi…

Bu nedenlerden çevirinin, dünya edebiyatına katkılarını yadsımamakla birlikte, eserlerin aslıyla birebir uyuşmadığı kanısındayım. Zaten aynı olsaydı bir eseri baştan oluşturmakla onu çevirmek arasında bir fark olmazdı.

Bir eseri oluştururken yapılan fedakârlıkları düşünüyorum da… O duygu yoğunluğuyla baş etmek ne kadar da zor! İçindekiler o denli karmaşık ve anlaşılmazken onları kağıt ve kalem kadar basit iki şeyle tüm dünyaya duyurmayı denemek, yeri gelince kendini aylarca herkesten ve her şeyden soyutlamak, tek bir kısmı tamamlamak için geceler ve uykusuz kalmak… Yıllar bile sürebilen bu acı ve emek dolu çalışmanın bir çırpıda başka dile çevrilebileceğini ve özünün korunabileceğini düşünmek biraz hayalci bir yaklaşım bence.

18

İlayda VEYİSOĞLU 11E

Kar tanesi Kar dendiğinde, herkes gibi aklıma ilk olarak soğukluk ve beyazlık gelir. Daha derinden düşündüğümde ise o beyazlığın içinde milyonlarca donmuş şu buharının kristal hali gelir gözümün önüne. Her bir kar tanesi, acıdan donuk ve beklentisizdir. Öyle ki her birinde milyonlarcasının arasında bile diğerleriyle aynı olamamanın verdiği kimsesizlik vardır.

Sonra yere düşer, erir ve aynı kimsesizlikte kaybolurlar.

Gökyüzünün gri, bulutların yoğun olduğu bir gün kar taneleri kendilerini yavaşça, salına salına bırakıverirler. Sanki kuşların dökülen tüyleriyle yarışırmışçasına… Sonra, «altta kalanın canı çıksın» oyununu oynarlar. En sevdikleri oyundur bu. Üst üste düştükleri zaman o çok şeritli otobanları bile kapatırlar o küçük kristalize su buharları. Sonra, kimyasal bir savaş başlar. Tuzla buzun savaşıdır bu. Nice kristal, üstlerine atılan tuzla yok olurlar. Ama savaş bitmez, daha da hızlanır. İlk eriyen kristalin ruhu, başka bir savaşçı kristal olmak üzere gökyüzüne çıkar. Bu hep böyle sürüp giden bir savaş olacaktır.

Savaşı, bir süreliğine de olsa zaferle sonuçlandırmış olan kristaller biraz daha umut doludurlar. Önünde dev kürekler olan kamyonlarla yolun kenarına itildikleri zaman, bir kış boyunca orada yaşayacaklarını bilirler. Kışın sonunda bahar olduğunu, gökyüzüne tekrar çıkış olduğunu da bilirler, baharın adının umut olduğunu da…

İlayda ÇOLAK 11B

Yağmur Yağmuru sevmezdim. Yağmur yağınca melekler ağlarmış derdi büyük annem. Ben o gün bugündür ne yağmuru severim ne de meleklerin üzülmesini isterim. Büyükannemle konuşmamızı duyan büyükbabam hemen atılırdı: “Çocuğu yanlış yönlendirme hanım, yağmur berekettir.

Yağmur olmasaydı, nice olurdu bu tarlaların, doğanın hali...” Çocukluğun getirdiği bilinçsizlikten midir nedir, hiç umursamazdım tarlaların halini. Benim için melekler daha önemliydi. Hem belki onlar ağlamadan gülerlerse, tarladaki ekinlerin büyümesine de doğanın canlanmasına da yardım edebilirlerdi... Aradan yıllar yıllar geçti, artık bana yağmuru savunacak bir büyükbabam yok ama üzerime her değdiğinde bana büyükbabamı hatırlatan yağmur damlaları var artık...

Edanur HANCI 10 E

19

İlişkiler üzerine İlişkiyi «İnsanlar arasındaki iletişim, etkileşim ve beden diliyle olan diyaloglar bütünüdür.” diye tanımlarız. Fakat günümüzde insanlar arasındaki ilişki gerçekten böyle midir? İletişim ve beden dili tamamen kullanılır mı? Bu soruların cevabını ararken çok da uzağa gitmeye gerek yok. Günümüz teknolojisinde ki insanların en büyük problemi bu olsa gerek. Bu problemin sebebi ise insanları tembelliğe iten ve kendi sanal dünyalarının içine çeken teknolojidir.

Peki bu dünyaya bizi çeken nedir? Tabii erişim kolaylığı.

Artık aklımıza gelen her şeye bir hareketle ulaşabiliyoruz. İnsana ihtiyacımız yok çünkü kendi ütopyamızı yaratma imkânımız var. Kendi yarattığımız ütopyada kendimiz kayboluyor ve kötü etkileniyoruz. Fakat bunun farkında değiliz.

Bu durum insanlığı somut ilişkilerden uzaklaştırıyor ve sonrasında insanlarda güven problemi baş gösteriyor. Şehir hayatında yaşayan insanlar toplu konutların arasına sıkışıp kaldıklarından komşuluk ilişkileri de sonlanmıştır.

“Apartman çocuğu” diye tabir edilen bir kelime dahi ortaya çıkmıştır. Artık apartmanlarda doğan çocuklar, hayatlarını dört duvar arasında yeşillik görmeden, mahalle atmosferini tadamadan ve sokak oyunlarını oynayamadan büyürler.

Bunun sebeplerinden birincisi ebeveynlerin şehir hayatına güvenmemesidir. Bu yüzden toplu konutlarda yaşasalar bile çocuklarını dışarıya bırakmazlar. Oldukçada haklılardır. Çünkü şehir hayatına güven olmaz. 20 yıl önceki tenhalık, nezihlik yoktur artık. Her an her şey başına gelebilir. Bu güvensizliği hisseden çocuklar, ileriki yaşamlarında da bu negatifliği algılar ve insanlara güvenmemeye başlar. Sürekli şüpheci bir ruh hali içinde olur.

Bu şüpheyle yaşamaktan sıkılıp yazının en başında bahsettiğim teknolojiye sığınır, kendi dünyalarını kurup oyunlar oynamaya ve insan ilişkilerinden uzaklaşmaya başlarlar.

Yetişkin hale geldiklerinde ülkemizdeki yoğun eğitim sisteminden dolayı asosyal olurlar ve insanlarla iletişimlerini tamamen keserler. Duyguları körelir, ruhları kararır, samimiyetsizlikleri artar ve ardından yüzeysel ilişkiler başlar. Bu durum, nesiller ilerledikçe bir kısır döngü gibi artarak devam eder.

Kitaplar, gazeteler, bilgisayarlardan sanal olarak okunur. Sayfalar ellere değmemeye, mürekkep kokusu duyulmamaya başlar. Özel hayat kalmaz. Nerede olduğumuz, ne yaptığımız, kiminle olduğumuz milyonlarca insan tarafından bilinir.

Bu devir böyle döner ve ne yazık ki bu saatten sonra yapılacak çok fazla bir şey yoktur.

Elif MARANGOZOĞLU 11G

20

İfade güçlüğü Kendi yaş grubum da dahil olmak üzere çevremdeki gençlere baktığımda birçoğunun ifade güçlüğü çektiğini gözlemliyorum. “Peki, nedir ifade güçlüğü?” diye soracak olursanız ona da verecek bir yanıtım var elbet. Bence ifade güçlüğü, kişilerin akıllarından geçenleri çevreden ya da kendilerinde kaynaklı bazı nedenlerle baskılayarak, asıl düşüncelerini ortaya koymamalarıyla başlayıp çeşitli sorunların yaşanmasıyla devam eden bir süreçtir. İfade güçlüğünün özellikle gençler arasında bu kadar yaygın olmasının en büyük nedeni sosyal kaygılardır. Kendilerine söylenen veya söylemek istedikleri düşünceleri “Bunu dersem ne olur?”, “Böyle düşünmem nasıl karşılanır?”, “Bundan sonra benim hakkımda ne düşünür?” gibi soruların kafalarına takılmasıyla bir süzgece alan gençler, yaşanılan bir kısır döngünün sonucunda kendilerini yeterince iyi ifade edememiş bir konuma geliverirler. Çevredekilerin ne tepki vereceğinin insan ilişkilerinde bu denli önemli bir hale gelmesinin köklerinde kişisel olarak beğenilme ve hata yapmama isteği yatar. Bu istek kimi insan tarafından mükemmeliyetçilik olarak algılanırken birçoğumuz bunu o kadar özümsemişizdir ki tavırlarımıza nasıl bir yansıma olduğunun farkına bile varmayız. İfade güçlüğünün yaygın olmasının önemli bir sebebinin düzgün ve kurallı cümleler kurmaktan aciz bir neslin yetişmekte olduğunu da söylemeden geçmek olmaz. Kendini istenilen düzeyde ifade edemeyen genç bireylerin bazılarında çevresel kaygılar minimum düzeyde olsa da dilediğini yeterince açık bir şekilde aktaramayacak olmanın bilincinde olma durumu gözlenir. Böyle bir durumun düzenli okuyucuların olmadığı bir ortamda gelişmesinin pek de beklenmedik bir durum olmadığı söylenebilir. İfade güçlüğünün birey üzerindeki etkilerine göz atacak olursak, doğurulan sonuçların pek de hoş olmadığını görürüz. Söz konusu sorunun yaratacağı etkiler kişiden kişiye değişse de temelde kendine güvensizlik, pasiflik, iletişim bozuklukları gibi kişinin karakterini doğrudan şekillendirecek olumsuzluklar yatar. Örneğin lise öğrencisi olan X, girdiği ortamlarda kendini ifade etmekte güçlük yaşarsa bir süre sonra bu durumu kanıksayıp yalnız ve utangaç bir bireye dönüşebilir. Ele alınan X’in insan ilişkilerinde yaşadığı sorunlar iş ve aile hayatı başta olmak üzere geleceğini kökten etkileyecektir. İfade güçlüğü yaşayan genç örnekleri artırılabilir olsa da değişmeyen tek şey beyindekileri ağızdan çıkacak sözlere dökemiyor olmanın vereceği rahatsızlıktır.

Gençler üzerinde farklı zamanlardaki olumsuz etkileri bariz olan kendini yeterince iyi ifade edememe durumunun üstesinden gelmenin zor olsa da imkansız olmadığına inanıyorum. Düzgün bir ifade şeklinin yapılanmasının başında Türkçenin düzgün kullanılmasına gereksinim duyulduğundan gençleri daha çok kitap ve gazete okumaya teşvik etmek yararlı olacaktır. Bunun yanı sıra düşüncelerin ve bu düşünceleri ifade ediş şeklinin ön plana çıktığı, bireye özgüven kazandırması oldukça muhtemel olan tiyatro, münazara, MUN gibi eğitsel kollara katılımın özendirilmesi ifade güçlüğünü aşmada oldukça önemli bir adım olabilir. Bu eğitsel kolların okulumuzda başarılı bir şekilde var olduğu göz önüne alınırsa bireyin geleceğini etkileyecek bir sorunun daha fazla ilerlemeden çözülmesi için uygun ortam okulumuzda zaten yaratılmıştır.

Beyza GÜLAL 11 A

21

Teknolojiletişim Telefonsuz iki gün düşünün… Sadece siz. Nereye giderseniz gidin, ne yaparsanız yapın, yanınızda olmayacak. İmkansız değil mi? Artık o kadar bağlandık ki ona; kolunuzu, bacağınızı iki gün kullanmayın demekle aynı biraz önce sorduğum soru.

Evet, teknoloji çok gelişti ve bize inanılmaz güzellikler sunuyor. Resimlerimizi anında paylaşıyoruz, görüntülü konuşuyoruz, yer bildirimleri yapıyoruz, dünyada sosyal medyada neler oluyor birkaç saniye içinde öğreniyoruz fakat bunların dışında ne yapıyoruz?

Neden tiyatroya veya sinemaya gittiğimizde aralarda hemen alıyoruz telefonu elimize?

Bir restaurantta neden ilk o çıkıyor masanın üzerine?

Arkadaşınızla deniz kenarında oturduğunuz bankta: - Sen anlat ben dinliyorum, demeyip telefonla mesajlaşmadığınız oldu mu hiç?

Gittikçe köreliyoruz .Uyuşturucu değil ama onun gibi bu işin bağımlısı olduk çıktık. Kendimizi o küçük, hatta gittikçe büyüyüp elde tutması oldukça güçleşen ekranlara tıkadık kaldık.

“SMS’te 152, twitter’da 140 karakterle sınırlı kalan kelime dağarcığımız giderek daha da sıkıştırılmakta.

“Ne trend topic olmuş? Kim fenomen? Onun kaç arkadaşı var? Resmi kaç beğeni almış?” soruları içinde boğuşurken dünyadan tamamen soyutlandık. Soyutlanma da değil geri çekilme...

Yüz yüze konuşmak on binlerce insanın önünde konuşuyormuşuz gibi zorlaştı.

Insanlar neredeyse, hal hatır sormak için powerpoint sunusunu ve lazerli kalemini yanında götürecek. Aa, tabii bunun kolay bir yanı var: Telefon numarasını almak.

Nasıl olsa “Nbr?” yazmak sesli konuşmaktan kolaydır. Telefonda başka, yüz yüze başka davranan insan samimiyetsizliği diye bir şey var. Ve ne kadar yapay olduğunu buyurun siz düşünün.

O kadar bağlandık ki on dakikada bir mesaj gelmiş mi diye telefona bakmadan duramıyoruz. Tuş kilidini açıp kapatmak bile rahatlatıyor insanı.

Telefona son kez bakmadan girmiyor göze o uyku veya acaba en son ne zaman “görüldü” whatsapp’te?

Artık kafaları o küçük ama gittikçe büyüyen ekranlardan kaldırmanın vakti geldi. Kendi benliğimiz ve özgüvenimizle dışarıdaki hayata tutunalım ve kölesi olmayalım artık telefonun, internetin çünkü onların hepsi bir anda kaybolabilir ama dışarıda hayat hep sürmektedir. Üstelik milyonlarca dakika konuşması bedava!..

Nil SÖZEN 11A

22

Gelişen teknoloji ve ilet”me” işine etkisi Teknoloji her ne kadar “İnsanın maddi çevresini denetlemek ve değiştirmek amacıyla geliştirdiği araç gereçlerle bunlara ilişkin bilgilerin tümü” olarak tanımlansa da günümüzde gelişen ve değişen çevre koşullarıyla kendini yenilemeye ve farklı tanım çizgilerine uzanmaya devam ediyor. Bu tanım çizgisi öyle genişliyor ve açılıyor ki maddiyatı kapsayan uzuvları maneviyatın o güzel saflığına el uzatmaya kadar gidiyor.

“Eskiden televizyon, cep telefonu gibi teknolojik aletler, hayatımızda yokken nasıl yaşıyorduk acaba?” sorusu mutlaka her gün onlarca yetişkinin aklından geçiyordur ya da bir gencin dudaklarından “Cep telefonum olmasa n’apardım şimdi?” gibi başka hiçbir şeye karşı bu kadar benimseme ve özümseme içermeyen itiraflar dökülüyordur. Peki, teknoloji gerçekten sadece iyi anlamda yani “maddi çevreyi denetleme” kapsamında mı günlük hayatımızda yer alıyor ya da yer almaya çalışıyor? Değiştirdiği tek şey maddiyat mı? Benim bu soruya vereceğim cevap çok net maalesef hayır hem de kocaman bir hayır. İnsanlar telefonlar bu kadar gelişmemişken teknoloji dört bir yanımızı kuşatmamışken akşamüzerleri çıkıp birbirleriyle sohbet ederler, günlük olayları birbirleriyle tartışırlarmış. Ben şimdi bunları babamdan, anneannemden dinliyorum ne yazık ki. Çünkü ne kendim yaşıyorum ne de çevremde bu anlamda bir yaşantı görüyorum. İnsanlar bırakın akşamları dışarı çıkıp birbirleriyle konuşmayı, sokakta birbirlerini gördüklerinde yüzlerini çeviriyor ya da gözlerini kaçırıyorlar birbirlerinden. Eskiden yüz yüze yaptıkları fikir tartışmalarını dijital ortamlarda, kimliklerinin belirsiz olmasından dolayı seviyesiz ve saygısızca yapıyor, sanal ortamlardaki bilgi kirliliğinde kayboluyorlar. Peki, biz neden bu hale geldik?

Küçük çocukların yakar top oynayıp tebeşir toplayarak yerlere seksek çizmeye çalıştıkları günlerden nasıl birdenbire dijital oyunların çocukların tek eğlencesi olduğu böylesi bir döneme geldik? Ne değişti bu kadar zamanda da insanlar bu kadar birbirlerinden koptular? İnsanlar birbirlerinden koptular çünkü iletişim ihtiyaçlarını yitirdiler zamanla. İnternette geçirilen onca zaman onları sosyal yaşantıdan soyutladı ve bu soyutlama öyle bir boyuta geldi ki insanlar artık dışarıda bir hayat olduğunun, yan dairesinde bir insanın yaşadığını unutur hale geldi. Teknolojiye saran insan toprak kokusunu unuttu, dost sıcaklığını unuttu. Sonra da bu unutkanlık tüm genlerle birlikte yeni nesillere aktarıldı. Maalesef, yeni nesil de o sıcak dostlukların, arkadaşlıkların yaşandığı güzel dönemlerin kokusunu bile alamadan o güzel günler tarihin tozlu ve mutsuz sayfalarına karıştı. Şimdi ise insanlar kendi kalabalık yalnızlıkları içinde filmler izleyerek ya da ruhsuz ortamlarda kendilerini kabul ettirme çabasıyla küçük duruma düşerek bu içe kapanık ve tıkanık insan ilişkilerini sürdürmeye çalışıyorlar.

Fakat ne yazık ki birçoğu insanların bu iletişim kopukluğunun farkında bile değil ki hepimizin de bildiği gibi hastalık fark edilmeden tedavi bulunamazmış. Umarım, insanlık bu bitip tükenmez teknolojik açlığı bir yerlerde bırakıp insan değerinin ne olduğunu ya da en azından bir zamanlar ne anlama geldiğini düşünür ve geri dönüp hala yozlaşmamış, yok olmaya yüz tutmamış değerleri kaybolmadan canlandırırlar yeniden.

Eğer insanlar birbirleriyle iletişim kurmazsa ruhsuz robotlardan ne farkı kalır ki etten kemikten insanın?

İlknur ÖZTÜRK FEN 11

23

Magistra nedir?

Bana gelen oyun kutuları edebiyat ve genel kültür üzerine... internet adresinde coğrafya ve tarih kutuları olduğu da belirtiliyor. Hem de 9, 10, 11 ve 12. sınıfın müfredatlarının aynısı.

Sayısal öğrencisi olmamın nedenlerinden biri edebiyatla aramın pek iyi olmaması… Bu yüzden merakla ilk olarak edebiyat kartlarına baktım, “Edebiyatın oyun şeklini almış hali nasıl olabilir?” diye merak ettim ve inanamadım… Derste işlediğimiz konuların aynısı bölümlere ayrılmış haldeydi, ben de konumuz olan ve üç gün sonra sınavda çıkacak olan bilgileri içeren kartları elime aldım, tek tek okudum. Okulda öğrendiklerimizden eksiği yok fazlası var, çok güzel… Sonra asıl ilgi alanım olan genel kültür kartlarına baktım ve elimden bırakamadım desem yeridir. Dayanamadım ve kartların hepsini okudum.

Kartlar günümüzde çok popüler bir oyun olan Tabu oyununun kartlarına çok benziyor, oyun da… Bu oyunda kartlar bölümlere ayrılmış. Ilk bilgide yanıtı verirseniz, en yüksek puanı alıyorsunuz. Bilemedikçe, karttan yeni bilgiler geliyor.

Her ek bilgide puan düşüyor.

Asıl güzel yanı, o kartı anlatırken hiç bilmediğimiz ve çok ilginç olan bilgilerle karşılaşmamız. Örneğin, çocukluğumda bir bölümünü bile kaçırmadan izlediğim Snoopy çizgi filmindeki kuş karakterinin isminin Woodstock festivalinden geldiğini bu oyun sayesinde öğrendiğimi itiraf etmeliyim…

Günümüzde gençler -ben de dahil olmak üzere- kendimizi teknolojik ortamlara kapattık; elimizde telefon, önümüzde bilgisayar, kulağımızda kulaklık… Sanki kendimizi dış dünyadan soyutladık. Magistra, bunları aşmak, birlikte vakit geçirmek, eğlenirken öğrenmek için harika bir oyun. Ben ba-yıl-dım!

Tüm öğrencilere, gençlere ve hep genç kalanlara tavsiye ederim.

24

İrem SAYIN 11A

Empati Son zamanlarda moda olan ve aslında bize insan olmayı öğreten en temel duyguların başında geliyor “empati” sözcüğü. Olaylara ve insanlara bir de karşımızdakinin penceresinden bakabilmek, ne büyük bir erdemdir...

Düşünsenize, koskoca evrende toplu iğnenin ucundaki mikroskobik bir medeniyetin zerrelerinden biriyiz hepimiz. Asırlar boyu ihtiyaçlar doğrultusunda hareket etmişiz ve her adımda daha da ileri gitmişiz. Teknolojinin geldiği son noktadayız, evrensel standartlarda bilgi ağına sahibiz ve hatta başka gezegenlerde hayat arıyoruz.

Biz bu büyük devinim içindeyken, yanı başımızda her şeyden habersiz, küçücük bedenleriyle olup biteni izleyen ve hiçbir anlam veremeyen, savunmasız bireyler de var. Çoğu zaman görmezden geldiğimiz hayatlar onlar. Çocuklarımız... Annesiz, babasız, koskoca evrende bir çatısı olamamış yuvasız çocuklarımız... Bilinçsiz, ruhsuz kişilerin köksüz tohumları onlar.

Bizlerse, doğa ve tüm canlılar görevlerini kusursuz bir şekilde yerine getirirken kafamızı kuma gömüp gerçekleri yok sayıyoruz. Ama bu, onun var olduğu gerçekliğini değiştirmiyor ne yazık ki. Durumun vahimiyeti, neden-sonuç ilişkisini çoktan geçti. Tablo, bize hiç de hoş olmayan bu gerçekleri açıkça gösteriyor.

Her yıl ortalama 500 bebek sokağa bırakılıyor. 6,000 çocuk sokakta yaşıyor. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’nda toplam 15 bin çocuk barınıyor. Kimsesiz çocuk sayısı 800 bin civarında. Dünyada bugün yaklaşık 165 milyon çocuk ebeveynlerinden ya birini ya da ikisini kaybetmiş bulunuyor.

Onların yanında olup yalnız olmadıklarını hissettirmek ve toplumumuzun bu gerçeğini hiçe saymamak sorumluluğumuzdur. Maddi, özellikle manevi yardıma ihtiyaç duyan çocuklarımıza yardımcı olalım. Onların ailesi biz olalım. Empati kuralım.

Meryem İrem ŞAHİN 11F

25

En eski aşk mektubu Philadelphia Üniversitesi profesörlerinden Hilprecht, 1889-1900 yılları arasında Mezopotamya’nın Niffer Vadisi’nde bir kazı yaptı. Bu arada topraktan çıkarılan önemli bir vesika, içeriğinin ne olduğu bilinmeyen çivi yazısı ile yazılmış diğer binlerce levha ile birlikte kazı yapılan yerin sahibi olan Osmanlı Hükümeti’ne teslim edildi. 70 bin levhanın içine sıkışmış bulunan bu tarihi vesika; 58 yıl sonra, dünyaca ünlü Sümerolog Muazzez Çığ ve Hatice Kızılay tarafından ele alındı. Bu taş levha üzerindeki yazının ne anlam içerdiği çözülünce, uzmanlar hayretler içinde kaldılar. Çünkü bu taş levha, dünyanın ilk aşk mektubuydu. Hem de Sümer Medeniyeti’nin en büyük kral ve kraliçesinin aşkını anlatan bir mektup...

Milattan önce 2300 2500 yılları arasında Mezopotamya’da yaşayan ve şahane bir güzelliğe sahip olan Enlil adında Sümerli bir rahibe, Kral Su-Sin’e aşıktı. Sümerlilerin yeni sene bayramında, tesadüfen kralın gözüne çarparak onunla evlenmeğe muvaffak oldu. Evlendiği gün de aşk ateşi ile sevgilisi krala bir şiir yazdı. Gerçek sevginin sembolü olan şiir sarayda o kadar beğenildi ki daha sonra o devrin en ünlü musıkî üstadları tarafından bestelendi ve kısa zamanda halk arasına kadar yayılarak ebedîleşti...

Aşkını taşlara kazıtan güzel rahibe Enlil, mektubunda şöyle yazıyor: Güveyi, kalbimin sevgilisi, Senin güzelliğin fazladır, bal gibi tatlı Beni büyüledin, Senin önünde titreyerek durayım, Güveyi, seni okşayayım, Benim kıymetli okşayışım baldan hoştur, Bağışla bana okşayışlarını, Benim beyim Tanrım, Benim beyim baygınlığım, Enlil’in kalbini memnun eden Su-Sin’im, Bağışla bana okşayışlarını.

Güzel bir rahibenin 4500 sene önce bir krala çivi yazısıyla yazdığı dünyanın ilk aşk mektubu, İstanbul Arkeoloji Müzesinde bulunmaktadır.

26

Divan edebiyatında aşk algısı

Türklerin İslamiyeti kabulünden sonra meydana gelen, Arapça ve Farsça kelimelerin etkisini çok yoğun olarak gördüğümüz, anlatılan olayın değil anlatımda ustalığın marifet olduğunu anladığımız aynı zamanda aşkı da damarlarımıza kadar hissettiğimiz yazılı bir edebiyattır Divan edebiyatı. Divan edebiyatı döneminde şu açıkça görülür ki o günün aşk algısıyla günümüzün aşk algısı birbirinden siyah ve beyaz gibi ayrılır. Bu dönemin âşıkları öyle bir sevdaya düşerler ki bu aşk onlara yaka yırttırır, ağlamaktan gözlerinden kanlar akıtır, yemeden içmeden kesilmesine neden olur. Ama ne olursa olsun âşık sevgiliye kavuşabilme umuduyla onun yolundan biran olsun ayrılmaz, o acıyı çekmekten bir an olsun vazgeçmez.

Divan edebiyatında aşkın filizlenmesi aşığın sevgilinin yüzünü gördüğü ilk anla başlar hatta o güzel, aya benzeyen yüzünü kapattığı için saçlarının rengi siyahtır ve ejderhaya benzetilir. Aynı zamanda ilk bakış da oldukça önemli bir yere sahiptir. Burada sevgilinin gamzesi (yan bakış) aşığı ateşlere atacak bir felaketin ilk kıvılcımıdır. Sevgilinin keman gibi kaşı, ok gibi kirpikleri ve manalı bakışının bütünü olan gamze uğruna canını bile verebilir âşık. Onun kirpiğindeki oklar aşığa öyle bir işler ki onu tam kalbinden vurur. İşte bu gamzenin etkisiyle âşık sevgiliyi görebilmek ona kavuşabilmek uğruna sürekli onun yolunu gözler. Onun uğruna kendi canını vermeye hazırdır ve bir an bile bundan şüphe etmez. Sevgili divan edebiyatında vurdumduymaz, karşılıksız havaya bürünür hatta dudaklarının çoğu yerde mim (nokta) şeklinde tasviri bu yüzdendir.

Acı çeken âşık bu derdinden çoğu zaman yakınsa bile asla bu yoldan, özlemden ve acıdan ayrılmaz çünkü aşk onu yüceltir ve sevgiliye kavuşma aşamasında olgunlaştırır.

O, hiçbir zaman sevgiliye kavuşmak istemez çünkü vuslat aşkı bitirir, içindeki o ateşi söndürür, aşkın yüceliğini göklerden aşağı çeker. Aynı zamanda aşkı vuslat uğruna yaşamak da Divan edebiyatında acemliğin bir göstergesidir çünkü bilinmelidir ki aşkın vuslatla birlikte sona erer. Vuslatın olmadığı yerde âşık sevgili yolunda deli olur ve bir aşk çılgınına döner. Bu aynı Leyla ve Mecnun’daki Kays’ın aşkından deli olması ve mecnuna dönmesine benzer. Mecnun aşkından o kadar deli olmuştur ki hep “Leyla!” diye haykırarak yoluna devam etmiş ve baktığı her yerde Leyla’yı görmüştür.

Bu bakımından Divan edebiyatındaki aşk algısı, aşk kelimesinin sözlük anlamıyla birebir örtüşür diyebiliriz. Aşk kelimesinin sözlük anlamı “sarmaşık” kelimesine karşılık gelir ve bu sarmaşık aşığı bir ağaç gibi sarar, o kadar sarar, onu o kadar kaplar ki kör eder ve yavaş yavaş ölüme iter. Âşık belki de sonunu bildiği bu sevdada, ölüme gitse, içten içe eriyip bitse de sevgilinin yolundan bir an olsun sapmaz. Bu aşk öyle bir aşktır ki Fuzuli’ye dünyadaki her şeyin kaynağına aşk, ilme ise koca bir dedikodu dedirtmiştir: “Aşk imiş her ne var âlemde İlm bir kıyl ü kâl imiş ancak.”

Fuzuli

Gizem YENER 10 A

27

Bitmeyen soluk Aşk, insana duyulan sonsuz sevgi ve şefkattir derler. Aşkta coşku, tutku, mutluluk ve acı vardır. Birini sevmeye başladığınızda yaşamı da seversiniz. Çünkü aşk yaşamdan zevk almanızı sağlar. Dünya cennet gibi bir hal alır. aşk insanı ayakta tutar ve siz ne zaman aşık olursunuz, mantığınız orada son bulur. Aşk uğruna her şey feda edilir.

Aşkın en güzel örneğiyle Divan edebiyatında karşılaşırız aslında. Aşk, aşığın hem derdi hem de dermanıdır. Sevgiliye olan aşk onu deli eder. Sevgili uğruna canını feda edebilir.

Sevgilinin gözleri, yanakları, saçları onun hayalini sarar. Ona hiçbir zaman kavuşamaz fakat bu kavuşamama onu mutsuz etmez. Ona sevgiliye ait her şey çok güzel gelir. “Aşk, sevgilinin çarpık bacaklarını düz görmektir.” demiş hatta şair.

Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabib Kılma derman kim helakim zehri dermanındadır.”

Fuzuli’nin beyiti bu durum için verilebilecek en güzel örnektir. Aşk kurtulmak istemediği bir hastalık gibidir adeta.

Bitmeyecek olan bir soluktur. Tüm benliğini sarmıştır ve o inatla bundan kurtulmak istemez. Kavuşamayacağını bilse de ıstırap ve acı dolu olsa da…

Sevgiliyi hayal etmek, onu görmek kendisini ona yakın hissetmesine yeter de artar. Sevgilinin zalimliği, aşığın bahtsızlığı kavuşmalarına engeldir. Ama bu engel, aşkı yüceltmiştir.

Dünya var olduğundan beri aşk hissedilen en yoğun duygudur. Aşkı herkes farklı tanımlar. Fakat değişmeyecek bir algı vardır bence onu da en güzel Bailey söylemiştir: “Aşk dünyanın en tatlı mutluluğu ile en derin acısından yaratılmıştır.”

Meriç BECAN 10 A

28

Aşk nedir?

“Dıştan büyüleyici bir görünüme sahip, cezbedici bir sarmaşık gibidir. Ama içi çürümüştür.

Zehirlidir. Zehirler ona yakalananı. Ve o zehir, yaşam soluğu gibi gelir onun sevdalısına.” demiş bir düşünür aşkı tanımlarken.

Herkes aşık olmak, bu en tatlı mutluluğu tatmak ister ama aynı zamanda sonunda belki de ölümden sonra insana en çok acı veren bir duygudur aşk. İnsanın bütün benliğini ele geçirir, gözünü kör eder. Aşık kişi sevdiğinin hiçbir kusurunu görmez ve ya görmezlikten gelir, onu yüceltir ta ki aşkın sihirli büyüsü zaman içersinde kaybolmaya başlayınca kadar. İşte o zaman kişi karşısındakini başkalarıyla aynı gözle görür.

Aşk varlığıyla da yokluğuyla da insanı delirtir. Aşık olan kişi sevgi, mutluluk, hüzün, hayal kırıklığı gibi birbiriyle çelişen duyguları aynı anda yaşar. Yine de sonunun hüsranla biteceğini bilse de aşık olur. “Bir mum gibi yanıyormuş aşık olan ve kendi içine içine eriyormuş, damla damla, ağlar gibi.” diye anlatmış bir aşık bu durumu.

Hiç aşık olmamış bir kimse ise etrafında nice mutsuz aşıkları görse de o duyguyu tadamamanın verdiği hüznü ve eksikliği her zaman içinde duyar. Aşk böyle bir duygu mudur? Bazılarına göre ise aşk bir duygu değildir. Platon bunu şu sözüyle destekler: “Aşk acı veren zihinsel bir hastalıktır.” Gerçekten de bu açıdan baktığımızda aşk insanı ruhen ve bedenen yıpratmaktadır. İnsanın vücudunun kimyasal dengesini bozar ve sersemletir. Bütün bunlara rağmen aşk ısmarlanmaz, yer ve zaman tanımaz. Mutlu etse de acıtsa da güldürse de ağlatsa da bir insanın karşılaması gereken bir ihtiyaçtır. Yanacağını bile bile kendini ateşin ortasına atmaktır aşk. Kül olsan bile umudunu kaybetmeden yeniden doğmaktır.

Begüm ÖZDEMİR 11G

29

Edebiyat & Felsefe Edebiyat eserlerinin, insanları eleştirel-sorgulayıcı düşünme tarzına hazırlama ve yöneltme anlamında işlevi çok önemlidir.

Nitelikli yapıtlar, bireyde sorunları görmeyi sağlaması, kişinin kendisinde de bu sorunlar üzerinde düşünme ihtiyacını duyurması bakımından çok önemlidir. Okuma ve okunanla ilgili yöntemli bir tartışma eleştirel düşünme becerisini geliştirir.

Sanatçı bir filozof olarak değerlendirilen ve edebi-felsefi diye nitelendirebileceğimiz tarzda eserler veren Albert Camus, sanatın toplumla olan ilgisine dikkati çeker. Ona gore, sanatın amacı anlamaktır. Sanatçı, çağını ve çağının gerçeğini anlamaya çaba göstermelidir. Dolayısıyla sanatçının çağının gerçeğinden kaçması mümkün değildir. Gerçeği yakalamak isteyen sanatçı, kendi bireyselliği içinde kalmamalı, kendi bireysel evreniyle bütün bir insanlık arasında bağlantılar kurmalı ve kendini ifade ederken evrenseli de ifade etmelidir.

Felsefe ile sanat ve özellikle edebiyat arasındaki ilişki bu noktada ortaya çıkmakta ve felsefenin soyut kavramlarıyla ifadesi güç olan insan yaşantıları edebiyatın anlatımı ile somutluk kazanmaktadır.

Edebiyat bir anlatım aracı olarak felsefeye materyal sunarken, felsefe edebiyattaki “içkin” düşünceyi görebilmeyi sağlayacak bir değerlendirme becerisi oluşturmaktadır. Edebiyat ve felsefe arasındaki bağa vurgu yapan Afşar Timuçin “büyük yapıtlarda hemen kendini açmayan, ilk bakışta görünmeyen, ancak iyi bir görü sahibine kendini sezdiren bir düşünsellik vardır. Edebi bir yapıtta dile getirilen esas problemi görebilecek özel bir dikkat ve okuma biçimine sahip değilsek, bir romanı yalnızca olaylar örgüsü ya da bir şiiri imgelerden oluşan dizeler olarak algılama ve anlama durumunda kalabiliriz. Farklı yöntemleri ve yaklaşımları olsa da, felsefe ve edebiyat insana yönelmekte ve onun problemlerini ve yaşantılarını anlamaya ve ifade etmeye çalışmaktadır.Edebiyatta felsefeyi felsefede edebiyatı bulduğumuzda uygar insanın gerekli bütünlüğüne kavuştuğunu, bütünsel insana yaklaştığımızı duyarız” der. İoanna Kuçuradi, Etik adlı kitabında “etik ilişki”nin boyutlarının araştırılıp ifade edilmesinde felsefe ve edebiyat arasında ilişki kurar. “Etik ilişki, insanlararası ilişki türlerinden biri ve en temelde olanı: belirli bütünlükte bir kişinin belirli bütünlükte başka bir kişiyle ya da en geniş anlamda insanlarla -yüzyüze geldiği veya gelmediği insanlarla-, değer sorunlarının söz konusu olduğu ilişkisidir: eylemde bulunarak yaşadığı bir ilişki.” Kuçuradi, etik ilişkinin araştırılmasında edebiyat eserlerinin sağlam bir yer oluşturduğunu belirtir ve bunun gerekçelerini şöyle açıklar: yazın yapıtları roman, öykü ve oyunlar çeşitli eylem olanaklarını çoğu kez temelleriyle birlikte vererek, araştırıcıya adımlarını güvenle atabileceği bir zemin sağlarlar. Ve söylediklerini başkaları için temellendirme gereğini duyarsa, araştırıcının yine başvurabileceği sağlam bir yer, bu yazın yapıtları olur.”

Felsefe-edebiyat ilişkileri bağlamında incelenebilecek ve felsefe eğitiminde de yararlanılabilecek yazar, düşünür ve kitapların birkaçı arasında şunlar sayılabilir: Saint Exupery’nin Küçük Prens (Le Petit Prince), adlı kitabı bir çocuk kitabı olarak tanınmakla birlikte sevgi,dostluk, değer gibi kavramlardan başlayarak ayrımcılığa, etik sorunlara kadar zengin bir kavramsal tabana oturur. Bu kitapla ilgili olarak Nurak Direk’in Küçük Prens Üzerine Düşünmek adlı kitabı, bir edebiyat eserinden felsefe eğitim -öğretiminde nasıl yararlanılabileceğini değişik boyutlarıyla ortaya koyan bir kitaptır.

Anthony Burgess’in Otomatik Portakal (A Clockwork Orange)1960’lı yılların modernleşme ve değişim sancılarını yansıtırken bireylerin ne kadar özgür veya baskı altında olması gerektiğini ve sonuçlarını sorgular.

Stanley Kubrick tarafından beyaz perdeye aktarılan kitap, kült film klasikleri arasında yer almaktadır. Bu kitap ve film, öğrencinin insan davranışlarını açıklayan kuramları daha iyi kavramasına sağladığı olanakla psikoloji dersine, toplumsal analiz yaptırarak sosyoloji dersine, özgür iradenin işlenişi açısından etik sorunlara getirdiği bakış açısıyla felsefe dersine önemli katkılar sağlamaktadır.

Felsefe Öğretmenleri

30

Duygu Vural ÇAĞLAR / Gamze KANIMDAN

Edebiyat ve felsefe ilişkisi Felsefi metinler neden yazılır? Sanırım birçok kişi cevabın “düşünmek ve düşündürmek” olduğunu söyleyecektir. Fakat durum şu ki insan düşünmeye ihtiyaç duyan bir varlık olduğu halde felsefeye olan ilgi olması gerekenden çok daha az. Peki bunun başlıca nedeni ne olabilir? Alman bir filozof olan Immanuel Kant’ı ele alalım. Immanuel Kant tarihteki en büyük filozoflardandır fakat yazdığı düşünsel yazıların dili o kadar karmaşık ve terimseldir ki diğer alman filozoflar bile onun dilini anlamakta güçlük çekerler. Bunun gibi konular için özel olarak eğitim almış kişiler bile bu yazıları anlamakta güçlük çekiyorsa, bu konu için yeterli eğitimi almamış olanların üşenmeden, sıkılmadan ya da pes etmeden bu yazıları anlamalarını nasıl bekleyebiliriz ki? O zaman daha önce sorduğumuz soruya verdiğimiz cevap her ne kadar doğru olsa da eksik olmalı. Amaç sadece düşünmek ve düşündürmek değil herkesi düşündürmek olmalı.

Herkesi felsefeyi kullanarak nasıl düşündürebiliriz?

Bunu başarmanın sırrı, felsefeyi sadece bir dizi akademik çalışma bütünü olmaktan kurtarmaktır.

Bu da benim düşünceme göre edebiyat sayesinde ulaşılabilecek bir hedeftir. Felsefe edebiyat aracılığıyla verildiği zaman, akademik düşünceler olaylara indirgenerek belirgin bir somutluk kazanır ve anlaşılması kolaylaşır. Bunun iki güzel örneğini verebilirim. Vereceğim ilk örnek, George Orwell tarafından kaleme alınmış olan Hayvan Çiftliği adlı kitap. Bu kitap bir peri masalı gibi gözükecek biçimde kurgulanmış bir distopya kitabıdır. George Orwell’in kitabı kaleme almasındaki amacı Joseph Stalin’in zamanın Sovyet Rusya’sında kurmuş olduğu diktatörlüğü taşlamaktır. Bunu akademik bir dilde yapmak yerine Stalin ve çevresindeki insanlar ile halkı, çiftlik hayvanları ile sembolleştirerek yapması bu kitabı bir klasik eser haline getirmiştir ve kitabın çıkardığı ses, dünyanın her yerinden duyulabilen evrensel bir sese dönüşmüştür. Tabi, felsefe edebiyata bir kitap formunda da dökülmek zorunda değil.

Vereceğim ikinci örnek Ölüm Yolunda adlı film. Bu filmin içindeki her olay felsefi birtakım düşünceleri ifade ediyor.

Film boyunca özgürlük, suç ve idam gibi son derece derin ve karmaşık felsefi konular ele alınıyor. Ele alınan her felsefi düşünce de olaylarla somutlanıp olaylara bir nevi uygulamalı açılarla yaklaşıldığı için filmi izleyen her düzgün izleyici, kafasında oluşmuş yeni fikirler ve perspektiflerle filmin başından kalkıyor. Özetlemek gerekirse felsefeye edebi bir yaklaşım, felsefeye yönelik ön yargıları ortadan kaldırıyor, oluşturulan eserlerden faydalanan izleyicileri düşünmeye sevk ediyor ve açıkçası kişinin hoş vakit geçirmesini sağlıyor. Felsefenin her ne kadar yaşamaya devam edebilmesi için edebiyata ihtiyacı olmasa da edebiyat, felsefenin evrensel olabilmesi için birinci derecede bir önem taşıyor. Bu yüzden de felsefe edebiyat olmadan, konuşamayan bir bilgeye benziyor.

Güray ERER FEN 11

31

Dead Man Walkıng üzerine

Türkçeye tam olarak çevirisi “Ölü Adam Yürüyor” olan Dead Man Walking filmi ülkemizde “Ölüm Yolunda” adıyla bilinmektedir. Başrollerini Susan Sarandon ve Sean Penn’in paylaştığı film bize idamın cezalandırmak için aslında o kadar da doğru bir yol olmadığı fikrine dikkat çekiyor. Matthew Poncelet’in yazdığı bir mektup üzerine hayatına dahil olan rahibe Helen idam mahkumunun bu serüvenine başından sonuna kadar ortak oluyor. Mahkumun yanında kurbanların ailelerinin, idamı gerçekleştirenlerin ve medyanın gözünden de olayı aktarıyor oluşu filme ayrı bir değer katıyor. Rahibe Helen’den artık bir noktadan sonra bu iki taraftan birini seçmesi bekleniyor, o ise duruma daha üst bir noktadan bakıyor, iki tarafın da acılarını paylaşıyor ve onları anlıyor. Film bize ayrıca rahibe Helen’in gözünden idam hakkında formaliteleri gerçekleştiren (örneğin ilacı enjekte eden polis memuru ya da hemşire) kişilerin konu üzerine yorumlarını aktarıyor; bir süre sonra olaya karşı nasıl duyarsızlaştıklarını gözler önüne seriyor. Örneğin valinin bir insanın yaşam hakkı üzerinden sürekli olarak bir fayda sağlamaya çalıştığını ve bunu kendi lehine politik bir propaganda aracı olarak kullandığını görüyoruz. Ayrıca beni çok etkileyen bir diğer sahne idam günü rahibe Matthew’u ailesiyle vedalaşması için yalnız bıraktığında rahibe etrafına bakarken karşıda bir adamı sandviç yerken gösteriyor yani bir insanın yaşamına devlet eliyle son verilirken diğer tarafta bu durum insanların yaşamları üzerinde çok da fazla etki etmiyor.

Filmden bir diğer önemli sahne ise avukat ile rahibe arasında Matthew’un savunmasıyla ilgili geçen sahneydi. Avukat orada topluma biraz da medya eliyle bir canavar olarak ‘’sunulan’’ Matthew’un aslında onun da bir anneye ve aileye sahip, herkes gibi güçlü ve zayıf yönleri olan bir ‘’insan’’ olduğuna dikkat çekiliyor. Bunun yanında rahibenin küçükken bir hayvanı öldürürken gösterilen bir sahneyle de bize aslında kimsenin masum olmadığı hatırlatılıyor. Rahibenin Matthew’la görüştüğü sahnelerden birinde Matthew rahibe ye babasıyla arasında geçen anıları anlatıyor, daha sonra bir çocuğu olduğunu öğreniyoruz, bu sahnelerde mahkumun insani yönlerine atıfta bulunuluyor, bize korkunç işler yapmış bir idam mahkumunun da aslında bir insan olduğu hatırlatılıyor.

Avukat Matthew’u jüri karşısında savunduğu sırada idam için yeni bir makinenin kullanıldığını, bu makinenin içeriden mahkumun ciğerlerini patlatıp sinirlerini uyuştururken, dışarıdan uyuyor gibi göründüğünü bunun da sadece vicdanları rahatlattığını ama esasında idamın tarihsel süreci içerisinde ele alındığında, geçmiş dönemlerden çok da farklı olmadığını ifade ederek olayın insanlık dışı, korkunç boyutunu da gözler önüne seriyor. İdamın tarihsel boyutunu dile getirirken çağımızın ‘’üstün medeniyeti’’ hakkında da soru işaretleri yaratıyor.

Aslında filmin üzerimizdeki etkisinden bağımsız olarak ailelerin bakış açısından düşündüğümüz zaman (çünkü film konuyu her ne kadar bütün açılardan göstermiş olsa da seçimini Matthew’dan yana yapmış izlenimi veriyor) Matthew’un yaptığı şeylerin yanlış ve ağır şekilde de olsa bedelini ödediğini akıllara getiriyor. Bu olay Matthew’u etkilediği kadar aileleri de geriye dönülmez şekilde sarsıyor ve boşanmalar, (kurbanın ailesi) toplumdan dışlanma (mahkumun ailesi) gibi sorunları beraberinde getiriyor. Aslında burada verilen ceza mahkumun yanında biraz da ailelerine de kesilmiş oluyor. Kurbanın ailesinden çocuklarını alan Matthew’a karşılık Matthew’un annesinin elinden de evladı alınıyor.

32

Mahkumun kişiliğinin oluşmasında ve onu bu noktaya getiren birtakım yaşanmışlıkları da var. Örneğin yine rahibeyle görüşmeleri esnasında hiç aşık olmadığını anlatıyor yani onun çok da sevgi dolu bir ortamda yetiştiğini iddia edemeyiz.

Babasını on dört yaşında kaybetmiş, yetiştiği ortamda arkadaş seçimi açısından çok da bir şansı yok, nitekim cinayet üzerinde arkadaşına üstünlük sağlama gibi bir kaygı taşıdığını da ifade ediyor.

Determinizme göre olaya baktığımız zaman bu görüş bizi Matthew’u bu eylemi yapmaya itecek birtakım sosyal, çevresel etmenlerin olduğunu, bu yüzden bu eylemi yaparken özgür olmadığı ve bunların sonucunda Matthew’un bu eyleminden sorumlu olmadığı sonucuna götürür. Çünkü determinizme göre olay, bu ortamı hazırlayan etmenlerin zorunlu bir sonucu olarak doğmuştur.

Olayı indeterminizme göre ele aldığımızdaysa bu çerçeve bizi tam tersi bir görüşe götürüyor. İndeterminizm bize bütün bu yaşanmışlıkların kişiye böyle bir eyleme girişmesi için bir bahane olamayacağını hatırlatıyor. Matthew’un orada bırakıp gitmek gibi bir seçeneği de vardı fakat o bunu kendi iradesiyle seçmemeyi tercih etti dolayısıyla yaptıklarından ötürü sorumluluk taşıyor.

Bir diğer görüş otodeterminizmse bu iki görüş arasında duruyor ve evet Matthew’un çevresel etmenlerden etkilendiğini kabul ediyor ancak sonrasında yaptığı eylemi kendi iradesiyle seçtiğini savunuyor.

Başka bir sahnedeyse pederle rahibe arasında aynı şeye aynı noktadan nasıl farklı yaklaştıklarını görüyoruz. Peder Hristiyanlık ya da idam formaliteleri yani her türlü kural konusunda gelenekselci bir tutumla karşımıza çıkarken Helen bu konulara elini vicdanına koyarak yaklaşmayı tercih ediyor ve bu kuralları bir kez daha gözden geçiriyor. Bu sayede birçok insanın yaşamına dokunuyor ve değişimlere önayak oluyor. Örneğin filmin başında oğlu ölmüş intikam arayan nefret dolu baba imajı filmin sonunda yerini oğlunun katili için kilisede dua eden baba karakterine bırakıyor. Matthew’a baktığımızda da nitekim filmin başında olayın sorumluluğunu sürekli başkalarına atmayı tercih edip, kurbanların o gece orada bulunuyor oluşlarında dahi suç buluyorken iğneyi kendine batırmayan mahkum, filmin sonunda ölümünden ailelerin huzur bulmasını dilediğini ifade ediyor. Buna Nietzsche’nin felsefesi etrafından baktığımızda peder bize sürü insanı, Helen ise üst insanı çağrıştırıyor. Peder verilen bilgiyle yetinen ve bununla hareket etmeyi tercih eden bir karakterken, Helen durumu derinlikli olarak ele alıyor ve olduğu gibi kabullenmeyi reddediyor.

Olayı incelediğimizde Matthew yaptıklarından yanındaki arkadaşına pay biçiyor ya da uyuşturucuyu öne sürüyor, fakat Sartre’ a göre Matthew’un önünde başka bir seçenek daha vardı. Oradan ayrılabilirdi ama o bunun yerine diğer seçeneği özgür iradesiyle seçti, bu da onun yaptığı eylemin sorumluluğunu almasını gerektirir. Fakat filmin sonunda duyduğu pişmanlık Sartre’ a göre özgürlüğüne ihanettir.

Sonuç olarak film hakkında kendi fikirlerimi özetlemem gerekirse, bir insanın yaşamına son vermek, nedeni ne olursa olsun, bir birey yapınca cinayet, devlet eliyle yapılınca meşru bir cezalandırma yöntemi olarak olaya bakılıyor oluşu bana yanlış geliyor. Cinayet fikrinin yanlış bir davranış olduğu sanırım herkesçe kabul edilir, nitekim kimi mahkumun idam nedeni de cinayettir. Yapılan olay ne kadar korkunç ya da yanlış olursa olsun olaya aynı şekilde karşılık verilmesinin bana göre hiçbir mantıklı açıklaması olamaz. O halde biri de aynı şeyi gerçekleştirdiği için devleti cezalandırmalı, film üzerinden gidecek olursak ailesinden koparılan kurbanlara karşılık, aslında devlet de Matthew’un annesinden oğlunu yine zalimce koparıyor yani bu açıdan bakınca aslında devlet de suça aynı şekilde, aynı yöntemle karşılık veriyor.

33

Öte yandan olaya farklı bir yerden bakıldığı zaman idamın devlet eliyle kötüye kullanılabileceği ihtimali de düşünülmeli, nitekim tarihte bunun örneği çokça karşımıza çıkar.

Elbette toplum içinde otoritenin sağlanabilmesi için belli cezaların uygulanması gerekli belki ama bunun sınırlarının iyi çizilmesi önemli bir nokta. Çağ dışı ve insan haklarına aykırı birtakım yöntemler kullanılması bana doğru gelmiyor.

Felsefi açıdan Matthew’un durumuna bakacak olursam otodeterminist bir çerçevede olaya yaklaşıyorum. Çünkü evet, çevresel etmenler Matthew üzerinde etkili ve bu yüzden Matthew’u tamamen suçlu gösteremeyiz fakat diğer yandan Matthew’un kendi özgür iradesiyle bu eylemi gerçekleştirdiğini de göz ardı edemeyiz.

Filmden çarpıcı sözler: • Bu planlanmış bir cinayettir.

• Bence öldürmek yanlıştır bunun devlet tarafından ya da benim tarafımdan yapılmış olması gerçeği değiştirmez.

• Ben bir kurbanım.

• Bay ve bayan Percy, umarım ölümüm içinizi biraz rahatlatır.

• Sen Tanrı’nın evladısın.

• Beni sevdiğin için teşekkür ederim.

34

Elif Selin ÇEBİ 11 A

Otomatik Portakal Sizce insan ruhu kaç katmandan oluşur? Hareketlerimizi, isteklerimizi, topluma ayak uydurmamızı, “ahlak sahibi” bir birey olmamızı sağlayan insan ruhu nelerden oluşmaktadır?

Freud’a baktığımız zaman onun insan ruhunu üç aşamada incelediğini görürüz. Bunlardan birincisi tamamen hayvansal içgüdülerimize karşılık gelen id; ikincisi, isteklerimizi, tutkularımızı yöneten ego; üçüncüsü de topluma uyumumuzu sağlayan, adına «vicdan» diyebileceğimiz bir kontrol mekanizması, süper ego’dur.

Kişi içgüdülerini ve toplumca kabul görmeyecek tutkularını süper egosu sayesinde kontrol etmeyi öğrenir. Kimi isteklerini bastırır, kimilerini erteler, kimilerini ise kendisinin bile arayıp bulamayacağı derinlere hapseder. Ama her ne olursa olsun insan temelde değişmez. Sadece yaşadığı topluma ayak uydurur. Ama elbette bastırılmış istekler, bir delik bulup dışarı sızabilmek için her zaman fırsat kollamaktadır. Bunu başardıklarında ise kişiyi hem diğer bireylerle hem de kendisi ile karşı karşıya getirir, türlü çelişkilerin doğmasına neden olur.

Bu yaklaşımları “Otomatik Portakal” adlı filmle bağlantılı olarak yorumlamak istiyorum. Önce biraz filmden söz edeyim: Olaylar 15 yaşında, zorunluluk sebepli okuluna giden, boş vaktinde 4 kişiden oluşan çetesini yöneten Alex tarafından anlatılıyor. 15′lik delikanlıya yandaşları Pete, Georgie ve Aptalof eşlik ediyor. Alex, kendi jenerasyonunun diğer mensupları gibi çalan, çırpan, dövüşen, acımasızca tecavüze kalkışan bir genç oluşunun yanı sıra yaşıtlarının hayatlarına tamamen saldırmış olan popüler müziğin aksine Beethoven, Mozart, Handel, Bach gibi muhteşem müzisyenlerle hayat buluyor ve şiddet dolu sahnelere başta Beethoven olmak üzere aynı müzisyenlerin eserleri olan benzersiz senfoniler eşlik ediyor. Çete üyeleri, aralarında kendi ürettikleri Ruşça kökenli ‘Nadsat’ dilinde konuşuyor.

Yaşanan dünyada özgürlük kavramı bile yozlaşmış; kanun yok ve herkes kendince yaşıyor. Dünya üzerindeki canlıların insan olma bilincine eremeyişleri sonucu anarşizm kaos oluyor; kaos karmaşadan çıkıp kendi düzenini bulma çabasına giriyor ve özgürlük, özgürlük olmaktan çıkıyor. Alex, sahte ve aşırılaşmasıyla tamamen sahteleşmiş özgürlüğünden bıkmış halde büyük bir tatminsizlik içinde iyi ve kötü kavramları üzerine çeşitli yorumlarda bulunuyor fakat yine de kötüyü seçiyor.

•

‘Eğer serseriler kötülük yapıyorsa bu onların tercih hakkı. Onlar kötülüğü benimsemişler. İyiler de iyiliği. Ben kötülüğü yeğleyenler arasındayım?’ diyen Alex kötülüğün de bir seçim olduğunu yetişkinlerin savaştığı, bombalar attığı, birbirini kesip doğradığı, acımasızlığın kol gezdiği bir dünyada gençlerin yurtsever, dine bağlı uslu, terbiyeli olmalarının mümkün olmadığını düşünmektedir.

•

‘Suç ve sorumluluk yetişkinlerindir. Gençler suçsuzdur. Doğru… doğru.. doğru…?’ düşüncesini savunur.

Üstelik bu eylemlerde yalnız da değillerdi. Farklı üniformalara bürünmüş pek çok gençlik çetesi dolaşıyordu Londra sokaklarında ve hepsinin eğlence anlayışı aynıydı. Aslında uyguladıkları şiddet, eğlence olmaktan öte, bir var olma, kendini duyurma eylemiydi. Kahramanlarına baktığımızda görürüz ki bu karakterler en ilkel tutkularına teslim olur, isteklerini gerçekleştirmek için her yola başvurur ve sonuçta kendilerini çözülmesi zor bir sorunlar yumağının içinde bulurlar.

35

Zamanla, arkadaşlarına üstünlük taslayan Alex ve çete üyeleri arasında anlaşmazlıklar baş gösteriyor, arkadaşları onu bir cinayet sonrası polisin kucağına terk ediyordu. Hapse giren Alex’in ıslah edilmesi mümkün değildi. Hükümetin henüz deneme aşamasında olan ‘tiksindirme’ (Suçluları Yeniden Topluma Kazandırma) terapisine katılmaya hak kazanınca laboratuar çalışmasına tabi tutuluyor ve şiddet el değiştiriyor; Alex yavaş yavaş zavallı bir adam konumuna taşınıyordu.

Terapinin amacı suçluyu, şiddetin her türünden ve seksten midesi bulanacak kadar tiksinen, kendisine saldırıldığında bile karşılık veremeyecek derecede bu eylemlerden uzaklaşmış biri haline getirmekti. Deli gömleği giydirilip koltuğa bağlanan, damarlarına sayısız ilaç zerk edilen ve gözleri kapanmaması için kıskaçlarla tutturulmuş bir halde şiddet filmleri izlemeye zorlanan Alex, bu sırada büyük fiziksel acılara maruz bırakılmaktadır. Alex artık bundan böyle aklından kötülük geçtiği anda kusmakta, acılar içinde kıvranmaktadır. Belli bir süre sonra kayıtlara göre iyileşmiştir (temizlenmiştir) ve salıverilir.

Peki Alex’in olduğu tedavi bir kurtuluş yöntemi midir? Burgess’in üç bölümlü romanının sonlarında olup bitenler, bir tür şiddetin beyin yıkayan bir başka şiddet yoluyla silinmesinin mümkün olmadığını bize hatırlatır. Evet, Alex değişmişti ama dışarıdaki dünya aynıydı. Ondan utanan ve hatta korkan ailesi, kendilerine çoktan yeni bir oğul bulmuştu. Çete arkadaşları artık birer polisti. İçlerindeki şiddet dürtülerini legal yollar ile doyuruyorlardı. Üstelik karısı çete tarafından gözlerinin önünde tecavüz edilip öldürülen yazar Alexander da peşindeydi Alex’in. Bu şiddet dolu dünyada, şiddetten tiksinerek yaşamasına olanak olmadığına karar veren genç adam intihara kalkışınca, tüm basın onun yanında yer alıyor, bir insanı insanlıktan çıkardıkları için hükümete savaş açıyorlardı. Elbette bu durumda yapılması gereken şey Alex’i iyileştirmek yani eski “kötü» haline geri döndürmekti.

Film, şiddeti salt bir olgu olarak düşünmeye yöneltiyordu öncelikle. Şiddet insanın içindeydi. Kolaylıkla el değiştirebilir; cellatlar kurbana, masumlar suçluya dönüşebilirdi. Sorun, yasaklamalar ile çözülemeyecek kadar karmaşıktı. Ancak insan seçmekte özgür olduğunda şiddeti yadsıyacak düzeye geldiğinde bahsedebilirdi iyilikten. Özgür irade ile seçilen kötülük, organize güçler tarafından kişiye dayatılan deterministik, iyilikten daha mı insancadır?

Filmi biçimsel olarak incelediğimizde de oldukça yaratıcı öğeler içerdiğini görebiliriz. Kubrick, diyalogları bir şiir ahengi ile hazırlamış, şiddet sahnelerini bale tadında gerçekleştirmiş, hikâyesini Beethoven’in 9. Senfonisi ile destekleyerek ironik bir tavır ortaya koymuştu. Kubrick aynı yaklaşımla Gene Kelly’nin unutulmaz müzikal parçası “Singing in the Rain”i de filme dahil etmişti. Çok çeşitli eleştiriler aldı «Otomatik Portakal». Kimileri ahlak dışı buldu, kimileri yönetmeni sokak serserilerini sinema salonuna çekip para kazanmaya çalışmakla suçladı. Kimileri de filmin son derece sıkıcı ve anlamsız olduğunu düşündü. Tüm bunların arasında ünlü usta Louis Bunuel’in yorumu ise dikkat çekiyordu: “Otomatik Portakal yeni favorim. Hakkında olumsuz çok şey duymuştum. Ama izledikten sonra fark ettim ki modern dünyanın gerçekte ne olduğunu gösteren tek film bu...”

Kitabın aslında bir yedinci bölüm bulunmakta ve dine yönelen, pişmanlık duyan Alex yine kendi seçimi ile bu kez “iyiliği” aile ve yuva kavramlarını seçmektedir.

Paraya ihtiyacı olduğu için Amerikalıların önerisini kabul eden Burgess daha sonraları bu seçiminden üzüntü duymuş çünkü Anthony Burgess ve hamile eşi 60’lı yıllarda Otomatik Portakal’da geçen türde bir serseri saldırısına maruz kalmışlar; eşi bebeğini düşürmüş ve sonra alkolizme yenilerek yaşamını yitirmiş.

36

Aylin BAYKAL 11A

Hayat Güzeldir ‘La vita e belle’ filmini ilk defa beş yıl önce seyrettim. O zaman da filmden çok etkilenmiştim ama en son geçen yıl izlediğimde 2.

Dünya Savaşı’yla ilgili daha fazla bilgim olduğu için filmi farklı bir gözle inceledim. Film; komik, zeki, hayal gücü yüksek bir Musevi olan Guido ve ailesinin trajikomik hikâyesini konu almaktadır.

Olaylar savaşın direkt içinde yaşanmasına rağmen filmde şiddet içerikli sahnelere oldukça az yer verilmiştir.

Filmde bir babanın oğluna tüm savaş ve toplama kampı yaşamını (en ince ayrıntısına kadar) bir oyun gibi göstermesi, bunun için yaptığı inanılmaz fedakârlık, zekice tasarlanmış bir kurguyla seyirciye aktarılıyor. Savaş ve o dönem yaşananlar farklı bir bakışla ele alınıyor. Filmin duygusal bu yönü yanında diğer yönü ise duygusal olmaktan öte gerçekçidir. 2. Dünya Savaşı yıllarında Auschwitz gibi toplama kamplarında neler yaşandığını bir kez daha bize hatırlatılıyor.

Filmin başlarda komedi tarzında başlaması ama sonra dramın ağır basması iki ayrı film birleştirilmiş gibi algılanıyor izleyen tarafından. Bence filmin başlangıcında Guido ve eşinin tanışması ve devamında yaşanan olaylar daha kısa tutulabilir, kampta geçen zorlu yaşam daha ayrıntılı anlatılabilirdi. Fakat bu kadar insan canlısı bir film olmasına rağmen Guido’nun oğluna oyunun sonundaki tankları öncesinde hediye olarak göstermesi ve finalde bir Amerikan askerinin ‘kurtarıcı’ rolüne girmesi filmin beğenmediğim tarafıydı.

Film, Amerikan filmi olmamasına rağmen 3 Oscar alarak büyük bir başarıya imza atmıştır. Bu kadar ödül almasına rağmen filmin içinde derin düşünceler aramaya gerek yoktur, bir vaktinizde oturun izleyin, ağlayın derim. Gülün, eğlenin, ağlayın. Çok düşünülecek bir şey değildir zaten hayatın güzel olması.

Film bittiğinde izleyenlerde buruk ama bir o kadar hoş bir tat bırakıyor. Seyredenler filmin sonunda Guido’nun ölmesine üzülürken aynı zamanda oğlunun hayatta kalması, annesini bulması ve yaşanan olaylardan ciddi bir travma almaması izleyicinin yüreğine su serpiyor. Ayrıca film, izleyenlerin akıllarında tek bir soru bırakıyor: “Her şeye rağmen, hayat yine de güzel midir?”

Aylin BAYKAL 11 A

37

Into The Wild (Özgürlük Yolunda) Into The Wild ya da Türkçe çevirisiyle Özgürlük Yolunda filmi Christopher Mccandless’ın günümüz insan doğasını terk edip özgürlük yoluna çıkışının, gerçek hayat hikayesinden esinlenmiş öyküsüdür. Diğer bir deyişle Christopher Mccandless’ın hayatta kalmak için bir sisteme veya kurallara sadık kalmanın gerekmediği, yirminci yüzyıl icadı olan kariyerlere ihtiyacın olmadığı, sadece doğanın saf güzelliğinin olduğu bir hayata doğru yola çıkışını ve yaşadıklarını anlatmaktadır. Filmi izlerken ister istemez aklıma hep tasavvuf felsefesi gelmiştir. Bana göre film tasavvufi bir eser olarak yaratılmamasına rağmen tasavvufi bir 21. yy eseri olmuştur.

Christopher Mccandless Emory Üniversitesini birincilikle bitirmiş başarılı bir öğrenciyken bu hayatın ona getirilerinden, insanların basit hırslarından sıkılır ve üniversite hayatı boyunca oluşturduğu yirmi dört bin dolarlık kazancını bağışlayarak eskimiş arabasıyla Alaska’ya yolculuğa çıkar. Bu terk ediş Christopher Mccandless’ın sistemi, basit hırsları, kuralları hatta Christopher Mccandless ismini terk ettiği bir yeniden doğuştur. Christopher Mccandless yolculuğa çıktığında ismini Alexander Supertramp’e çevirir ve kimliğini dahi kullanmaz. Yolda arabası ondan önce pes eder. Arabasını kumsala park etmiş uyurken dalgalar yükselir ve arabayı alır götürür. Alexander Supertramp dalgalardan kurtulsa da arabası onun kadar şanslı değildir. Bundan sonra Alexander Supertramp yolculuğuna otostop çekerek kaçak bir şekilde trenlere binerek vb. şekillerde devam eder. En sıra dışı olanı ise Meksika’ya varmak için 2330 kilometrelik Kolorado Nehri’ni rafting yaparak geçer. Nehirde yolculuğa çıkmadan önce nehirde rafting yapabilmek için yetkili kişiden izin almak(daha doğrusu haber vermeye gider) ister fakat yetkili ona rafting yapmak için parası yoksa ismini sıraya alacağını bu sıranın ona ancak on iki yıl sonra geleceğini söyler. Bunun üstüne Alexander Supertramp doğanın bize verdiği nehirde rafting yapmak için kimseden izin almasının gerekmediğini söyler ve kurallara karşı gelerek Meksika’ya doğru rafting yapmaya başlar.

Kurallara karşı gelerek çıktığı bu yolculukta Büyük Kanyon’dan geçerken kurallara bir tokat atar gibi doğaya haykırır: “Ben Alexander Supertramp’im!”

“Alexander Supertramp: Eğer insan yaşantısının herhangi bir sebepten ötürü kurallarla yönetilebileceğini kabul edersek hayatın tüm olasılıkları yok olur.”

Alexander Supertramp’in karşısında durduğu sistem neydi sizce? Büyükler yeni doğan bir bebeğe isim verirken çizilmiş bir hayatta verirler aslında (Belki de bu yüzden Christopher Mccandless, Christopher Mccandless olmaktan da vazgeçmiştir.) Her bebeğin içinde kötücül insan duygularını tatmamaktan dolayı dünyayı değiştirebilecek kadar büyük bir güç vardır aslında. Sonra büyükler bebeklere bir isim takarken bile koydukları ismi onlara çizdikleri hayatın bir parçası olarak tasarlarlar. Örneğin Alexander Supertramp gibi söylediğinde insanlara komik geleceği, “Aman Tanrım bu senin gerçek ismin mi!” gibi sorular yönelteceği bir isim takmazlar; onun yerine Christopher Mccandless gibi ağırlığı olan isimler koyarlar. Koydukları ismin bir matematik formülünün adı olunca ya da A.Ş kısaltmasının önünde nasıl bir etkisi olacağını hesaplarlar. Belki doğanın güzelliğinin formülünü bulup dünyayı hatta tüm evreni çözebilecekken onlara trigonametrideki toplam fark formüllerini bulmalarını yakıştırır büyükler; mutluluğun veya aşkın formülünü bulacakken onlara bir mol karbondioksitin Avagadro sayısı kadar molekülden oluştuğunu bulmayı yakıştırırlar, sanki hiçbirinin doğanın ihtişamının, mutluluğun ya da aşkın yanında herhangi bir anlamı varmış gibi...

38

Keşke bütün bu formülleri öğrenirken insana dair özelliklerimizi unutmasaydık. -Avagadro! Vay be ne isimmiş. Böyle bir zekanın Avagadro sayısını bularak harcanması ne kadar acı! - Böylece basit bir isimle sistem doğrultusunda hizaya gireriz. Kavramlar artık nasıl değişmişse bize büyürken iyi, güvenilir, alçakgönüllü bir insan olmak değil egoist, hakkını yedirmeyen hatta daha fazlasını isteyen biri olmamız öğretiliyor. Bana göre egoist yani geldiği konumu kendi bile hazmedememiş insan, dünyanın en büyük aptalıyken günümüzde alçakgönüllü insanlar aptal sayılıyor ne yazık ki! İşte bütün bunlar sistemin bize dayattıkları. Bu şekilde yetiştiriliyoruz daha sonra yirminci yüzyıl icadı kariyerlerimiz başlıyor. İtibarlı mesleklerimiz olsun istiyoruz.- itibarsız meslekler varmış gibi..- Daha sonra doğmamış çocukların hayatını mahvedeceğimizi bilmeden evleniyoruz. Bize yapılanların aynısını kendi çocuklarımıza yapıyoruz ve sistemi bir kısır döngü halinde devam ettiriyoruz. Daha sonra mutsuz olduğumuzda geri dönüp hayatımızdaki boşlukları doldurmaya çalışırken yitip gidiyoruz. İşte size kısa bir insan belgeseli.

“Alexander Supertramp: Bazı insanlar sevgiyi hak etmiyormuş gibi hissederler. Sessizce boş alanlara yürürler ve geçmişin boşluklarını doldurmaya çalışırlar.”

Bana bu filmi izlememi öneren çok değerli bir arkadaşım, mutluluğumuzu ancak başka bir insana bağlayarak yaşayabileceğimizi düşünürsek o insanı bulduğumuzda bile mutsuz olacağımızı söylemişti. Alexander Supertramp ise filmde tanrının bütün güzellikleri etrafımıza doldurmuşken insanların güzelliği yine insanlarda veya insan iletişiminde aramasının çok saçma olduğunu savunmuştur. Tam olarak aynı şeyleri ifade etmeseler de ikisi de mutluğu diğer insanlarda bulamayacağımızı savunmuştur. Alexander Supertramp mutluğu doğada ama en çokta modern insanlardan çok uzak bir yer olan yabaniliğin içinde bulmuştur. Filmde burası Alaska’dır (tabi ki Alaska’nın şehir kısmı değil vahşi kısmı) Alaska yaşamak sadece avlanmak, barınmak gibi sadece temel ihtiyaçların olduğu bir yerdir. Aslında insanlığın nereden geldiğini sembolize eder. Yaşamak için gerekli olan temel ihtiyaçlarımız bizi sisteme köle eder aslında fakat Alaska’da böyle bir durum yoktur. Yemek ihtiyacını marketlerden alabileceğimiz ürünlere para vererek değil avlanarak ya da ısınma ihtiyacımızı doğalgaz faturası ödeyerek değil de ateş yakarak karşıladığımız bir yerdir.

Alexander Supertramp Alaska’da barınmak için onun gibi daha önce sistemden kaçmaya çalışmış birilerine ait bir minibüs bulur. Minibüsün ona doğanın bir müfakatı olduğunu düşünür ve adını “sihirli minibüs” koyar. Alexander Supertramp yolculuğu sırasında onun gibi sistemden kaçan insanlarla karşılaşır fakat Alaska’ya kadar gidip tamamen özgür kalabilen bir o belki de daha önce minibüste kalanlardır. -Alexander Supertramp minibüsün duvarlarını bir günlük gibi kullanır, böylece daha sonradan hayatı hakkında bilgi edinilip kitap ve film haline getirilebilmiştir.- Alexander Supertramp ilk önce avlanarak yiyecek ihtiyacını karşılar. Bir gün avladığı bir hayvan sinekler tarafından çürütülür ve Alexander hayvanı öldürdüğüyle kalır. O günü günlüğünde hayatının en büyük trajedisi olarak tanımlar. Aexander hayatın tecrübelerden geldiğine inanmıştır ve av hayvanın boşu boşuna ölmesi onun için ailesinin kavgalarından bile daha büyük bir trajedi olmuştur. Yazımın başında da söylediğim gibi Alexander’ın güzelliği de trajediyi de daha önemlisi tanrıyı doğada bulması bu eseri tasavvufi bir eser yapmaktadır.

39

Alexander Supertramp’ın yolculuğu sırasında tanıştığı sistemden kaçmaya çalışan insanlar tamamen özgür olmasına rağmen birçoğu mutsuzdu aslında ya da bir kısmı polise kötü sözler sarf edip silah çekerken öldürülmüş ya da hapse atılmıştır. Daha önce sihirli otobüste bulunanlara ne olduğunu bilmese de başlarına gelen şeyin iyi bir şey olmadığı çok kesin değil mi?

Peki Alexander’a ne oldu? Av hayvanlarının azaldığı bir dönemde bazı bitkilerle beslenmek zorunda kalır ve zehirli ot yiyerek ölür. Cesedini sihirli otobüsün bazı kurt avcıları bulmuştur. Buldukları cesedin çok belirgin bir şekilde gülümsediği söylenir. Filmde ise ölmek için minibüsün arka koltuğuna uzanır ve ölmeden önce çocuğuna yaptıklarından dolayı pişman olmuş anne ve babasıyla son bir güneş tutulmasında buluşur ve güneş tutulmasının güzelliğine hayran bir şekilde gülümseyerek ölür. Öldüğü sıralarda psikolojik olarak çökmüş, pişman olan ailesi sokakta koşuşturup oğlunu ararken onu aslında güneş tutulmasında bulur. Aslında ister sistemden kaçan bir kaçak ister Avagadro sayısı kadar önemli bir şeyi bulacak bir dahi istersek polise silah doğrulturken ölecek bir kanun karşıtı olalım hepimiz aynı güneş tutulmasını, aynı gökyüzünü, aynı doğayı paylaşıyoruz fakat bizi birbirimize düşüren, sisteme köle yapan basit hırslarımızdır aslında.

(Christopher Mccandless asıl adıyla Alexander Supertramp’in kendi fotoğraf makinesini kurarak çektiği gerçek fotoğrafı) Filmde sistemden kaçmaya çalışan insanların sonunu düşünürsek sizce sistem dışında bir hayat mümkün müdür?

Birilerinin Alexander Supertramp anısına film çekmesi, birilerinin de anısına yazı yazması sizce Alexander Supertramp’ı sisteme karşı başarılı yapar mı? Bu soruların hiçbiri benim sizin için yanıtlayabileceğim sorular değil. Bunun sizin kendi görüşünüz olması gerekir ama sadece benim görüşümü daha iyi anlayabilmek için Alexander Supertramp’in ne kadar mutlu öldüğünü hatırlayın ve bu sorulara iyice kafa yorun. Belki siz kafa yordukça Alexander Supertramp sisteme karşı daha başarılı olur.

Baran ÖREK 10 A

40

Kelebeğin Rüyası Türkiye’de son günlerin en çok ses getiren, Yılmaz Erdoğan’ın yönetmenliğini yaptığı Kelebeğin Rüyası filmi binlerce kişi tarafından beğeniyle izlendi. Senaryosu yedi yılda hazırlanan bu film büyük emekler sonucu oluştu.

Film II. Dünya Savaşı döneminde Zonguldak’ta yaşayan ve genç yaşta vereme yakalanan şairler Rüştü Onur ve Muzaffer Tayyip Uslu’nun hayat hikâyesini anlatıyor. Bu iki şairin amacı insanlara şiiri sevdirmek ve bunun boş bir iş olmadığını göstermektir. Filmde bu iki genç şairin Belediye Başkanı’nın kızıyla karşılaşmaları onların şiire olan inancını daha da güçlendirir. Bu iki şair bir iddiaya girerler. İki şair de bu kıza bir şiir yazacaktır, kız hangisini beğenirse o kazanmış olacaktır. Ancak hastalıkları iyice ilerlemektedir ve yaşamlarının sonuna yaklaşmaktadırlar.

Film hakkında olumlu ve olumsuz çok fazla eleştiri yapıldı. Bazılarına göre filmde Kıvanç Tatlıtuğ ve Mert Fırat gibi oyuncular olmasaydı bu filme gidilmezdi. Birçok kişi Kıvanç Tatlıtuğ ve Mert Fırat’ın oyunculuğunu çok iyi bulsa da filmin onların gölgesinde kaldığını düşünüyordu. Bazılarına göre ise iki şairin hikayesini anlatan bu film çok ağır ve dramatikti. Aslında filmin amacı ülkemizin bugün bile kanayan bir yarasının, maden işçilerinin dramlarının, belki de yazacakları şiirle edebiyatta güzel bir yer edinebilecek gencecik iki şairin trajik hikayeleri, yaşamları üzerinden gündeme getirmek ve bu iki büyük ama tarihin derinliklerinde kaybolmuş iki şairi insanlara yeniden hatırlatmaktı.

Film aslında acıklı bir biyografi olsa da filmin içindeki güldüren, duygulandıran ve insanın içine işleyen şiirler, filmin can acıtan dramından uzaklaştırdı. İnsanları sadece güldürmek, eğlendirmek amaçlı yapılan kısa ömürlü filmlerden hoşlanan insanlar için o kadar da izlemeye değer gelmese de bence büyük uğraşların sonucu oluşan ve insanlara bir şeyler katmayı amaçlayan bu film -birtakım eksiklikler olsa da- son zamanların en güzel Türk filmlerinden biriydi. Filmi izlettiren etkenlerden biri, hem görüntüsü hem de yakın zamanda güçlenen oyunculuğuyla Kıvanç Tatlıtuğ olsa da amaca ulaşıldı ve film bu şairlerin tanınmasına da yardımcı oldu. Filmden önce ancak detaylı olarak hazırlanan antolojilerin içinde bir iki şiiriyle, birkaç cümle ile yer alan bu şairlerin kitapları en ön ve görünür yere kondu ve kitapları merak edilir, alınıp okunur oldu. Böylece şiire gönül vermiş ve yaşadıkları dönem, yer dolayısıyla büyük acılar yaşamış, genç yaşta verem gibi bir hastalığa yakalanarak ölmüş bu iki genç şair tanındı ve geç de olsa onlara gereken saygı ve önem gösterilmiş oldu.

‘Belki bir kelebek o kadar memnun ki rüyasından, uyanmak istemiyor uykusundan’

Hilal YENİCE 10 A

41

Savaş Atı – Tahtaya can veren müzikal İki gün önce Amerika’dan döndüm ve gitmeden önce aile dostumuz Hıncal Uluç’tan tavsiyeler istedim. “Broadway’e gitmek istiyoruz bize hangi şovu tavsiye edersin?” diye sorunca `Savaş Atı` ( War Horse) dedi hemen…Ya da Aslan Kral. (Lion King) ama maalesef ona bilet bulamadık.

Biz de Savaş Atı için biletlerimizi aldık. Ben açıkçası Savaş Atı’nın bir müzikali olduğunu yeni öğrendim. Geçen sene filmini izlemiş ve çok beğenmiştim. Sonra araştırdım ve müzikalin de konusunu Michael Morpurgo`nun 1982 de yazdığı “Savaş Atı” adlı çocuk romanından aldığını öğrendim. Müzikal, ilk olarak Londra’da oynanmaya başlanmış sonra Amerika’ya da taşınmış. Bana da Amerika’da izlemek kısmet oldu.

Lincoln Center Theatre`a vardık ve yerlerimize oturduk ve o inanılmaz gösterinin bizi 1. Dünya Savaşı’na götürmesini bekledik. Hani derler ya “Keşke zamanda seyahat edebilsek ama yok canım teknoloji o kadar gelişmedi” diye… Aslında gelişmiş de bizim haberimiz yokmuş. O müzikal aldı bizi 1914’e götürdü ve geri getirdi. İnanılmaz bir gösteriydi. Konu, kitap ve filmiyle aynı: Genç bir çocuğun atla dostluğu ve savaşın bu dostluğun arasına girmesi…

Ve şov başladı… Sahneye küçücük bir tay çıktı. Dünyaca ünlü kukla tasarımcıları tarafından tasarlanan kuklalardan ilk tanıştığımız minik tay. Bu kuklaların özelliği, canlıların gözlemlenebilen tüm özelliklerini taşımaları. Bu küçük tay yürüyor, koşuyor, korkuyor, atlıyor, zıplıyor, hatta nefes alışlarını bile görebiliyorsunuz. Tasarımcılara göre de bu kuklaların en önemli özelliği buymuş: Nefes alması, yani yaşaması…

Sonra at büyüdü ve bir sanat eserine dönüştü. Tahtanın yeniden canlandığına şahit olduk tüm izleyenlerle. Bence sahneye gerçek at koysalardı ne bu kadar etkileyici olurdu ne de bu kadar başarılı. Zaten şovun onuncu dakikası biz de o hikayenin içine girince atın gerçekten bir kukla olduğunu unuttuk. -Şahsen ben gösterinin sonunda atlar selam verirken hatırladım.Atların yanında oyuncuları da es geçmemek lazım. Ben bu kadar güzel oyunculuk çok az gördüm. -Yaşım küçük ama yine de bir çok gösteri izledim - İnanılmaz bir görsel şölendi, hem hikaye hem oyunculuk hem kuklalar, dekor, ışıklar, sesler her şeyiyle mükemmeldi.

Yolunuz İngiltere’ye veya Amerika’ya düşerse ilk tavsiyem bu gösteriyi izlemeniz olacaktır. Bu benim Brodway’de izlediğim ikinci gösteriydi; ilki Phantom of the Opera’ydı (Operadaki Hayalet) ve izleme imkanınız olursa onu da şiddetle tavsiye ederim.

İrem SAYIN 11 A

Öğrencimizin bu yazısı “Turizmde Son Nokta” dergisinde yayımlanmıştır.

42

Konser konser olalı Geçenlerde kimin konseri olduğu önemli olmayan (David Guetta’nın konseri) bir konsere gittim.

-İsmi önemli değil diyorum çünkü konser değil konserde gözlemlediklerim asıl önemli olan.Bu konsere on altı yaşından küçükler velileriyle gelebiliyordu. Bu yüzden içim rahat ve beklentilerim yüksekti. David Guetta, dünya çapında ün yapmıştı, düet yapmadığı bir ben kalmıştım. Mekana girdim.

Ne mutlu ki “apaçi” dediğimiz insanlardan yoktu.

Benim de mutluluğuma söylenecek laf yok tabii. Konser başlamadan önce canlı müzik vardı ki konser hakkındaki tek güzel şey galiba buydu.

Arkadaşlarla konuşurken sırtımdan bir darbe yedim; bir baktım “aşırı içecek almış” iki kız. Kızlar benden küçüktü. En fazla on beş yaşında… Delirdim o an. Bunun üzerinde çevremi süzdüm. Süzmeseydim ya… Herkes “aşırı içecek almış”, daha konser başlamadan bu yüzden insanlar sedyeyle taşınıyor; kızlar, erkekler birbirinin içinde..

Konser başladı. Hava karardı. Konser tek kelimeyle rezildi. Sıkıcı. Konserde dakikalar ilerledikçe “aşırı içecek almış” 13-16 yaş grubu artıyor, ambulanslıklar çoğalıyordu. Tüm bunlar yetmezmiş gibi ezilmeme sebep olan bir kavga çıktı aniden önümde. Dört kırık tırnak ve bir morarıkla sıyrıldım kavga ortamından.

Ne yazık ki bir kişi komaya girdi, diğerleri ise morluklar ve kan içindeydi. Yaş grubu, 13-16… Öncelikle organizatör ve kimlik sormadan “içecek” satışı yapan çalışanlara bu unutulmaz geceyi yaşattıkları için teşekkür ediyorum. Ayrıca çocuklarına sahip çıkamayan, on altı yaşından küçük evlat sahiplerine ve konserlere “içme” amacıyla gelen ve bunu da bilmeyen “genç”lerimize selam olsun.

İrem ŞAHİN 11F

43

İstanbul’da Bir Merhamet Haftası’ndaki karakterler üzerine İstanbul’da Bir Merhamet Haftası, yazarın uzun zamanlar boyunca ilham kaynağı olarak gördüğü Max Ernst’in kolajları kullanılıp bir seri oluşturularak yazılmıştır. Bir deneysel roman olan bu eserde yazar, yedi farklı kişinin ağzından resimleri apayrı bakış açılarıyla yorumlamayı ve gerçeklikten uzaklaşmamayı başarmıştır. Öyle ki yaratılan yedi karakter, çok farklı dünyalara aittir. Eserde belli bir zaman, mekan ya da sosyokültürel yapı olmadığından, her karaktere ayrı ayrı değineceğim.

Halil karakteri, yazarın bir arkadaşının babasıdır. Görmüş geçirmiş ve emekli hayatı yaşayan, çocuğunun hayırsızlığından şikayetçi ve hayatına dair bizlerle her şeyi paylaşan bir yaşlı amca profili çizer bizlere yazar. Bu karakterin bölümlerinde, onu ayna gibi görebiliriz. Çünkü yazar bu karaktere akıcı bir dil kullandırtmış, aynı zamanda anlatmayı çok seven bir kişilik özelliği de vermiştir. Uzun uzun yazmış, yazdıkça konudan konuya atlamıştır ve hayatını sorgulamıştır bu karakter. Resimlere yaşı gereği daha farklı bir açıdan bakar Halil. Ayrıca resim yorumları da çok küçük bir kısım tutar. Günler geçtikçe Halil’in hayata dair pişmanlıklarını, başından geçenleri, aile hayatını, politik görüşünü ve zamanını nasıl geçirdiğini öğreniriz. Yazmak, bu karaktere hayat enerjisi verir. Öyle ki, bu projeden sonra yazmaya devam etmeyi bile düşünür.

Yazar Ali karakteri ile bizlere hayatın monotonluğuna kapılıp gitmiş, çalışan ve bir ailesi olan; bir o kadar da gerçekleştirmek istediği hayale sahip ancak sorumluluklarından kaçamayan bir profil sunar. Bu kişi evlidir ve geçmişinde unutamadığı kimi hayaletleri vardır. Yazmayı kabul etse de, edebiyatla bir bağlantısı yoktur. Kitabı okurken, en başta bu karaktere pek ısınamadım. Ancak okudukça, aslında hayatta ufacık kaldığının farkında olan ve her ne kadar istese de resti çekip düzenini terk edemeyen bu kişiyle empati kurmaya başladım. Yazarın eserinde başardığı başka bir şey de bu; okurlarını karakterlere bağlayacak ve onlarla yakınlık kuracak noktaları başarıyla yerleştirmiş satırların aralarına.

Yağmur karakteri, bana nedense en sıcak gelen karakterdi bu yedi kişi içinde.

Yazarın kuzeni olarak çizilmiş bu profil, resmileri kendi ağzından yorumlamış ve aynı zamanda yazısına ikinci bir kısım ekleyip yazara hitaben ortak çocukluk anılarından ve aralarına giren mesafenin ona verdiği rahatsızlıktan bahsetmişti.

Kıyasla diğer karakterlerden genç olduğu için mi yoksa yazara abisiymiş gibi sıcak bir dilde yazdığı için mi bilinmez, en samimi dili olan karakter Yağmur’du benim için.

Akın, gençliği darbe dönemine denk gelen ve bu sırada Süsen isimli anarşist bir kıza aşık olup sırf ona yakın olabilmek için hareketlere katılan; bu sebeple de hayatının çok farklı yönlere gidebileceğini ama bu yaptığının şuanda yaşadığı hayata büyük etkisinin olduğunun farkında olan bir karakterdir. Yazıları şiir şeklindedir ve dizelerinde Süsen’e olan özlemi ve aşkı sıkça yer alır. Resimlerle şiirleri ve anıları arasında bir geçiş kurarak kaleme alır yazısını. Bu karakter; okuduğum anda sempatimi kazandı ve onun bölümlerinin gelmesini beklememi sağladı.

Ayşe karakteri, yazarın üniversitedeki bir hocasıdır. Her ne kadar otomatik yazı tekniğini kullansa da akademik bir dille ve makale yazarmışçasına yazar bölümlerini Ayşe. Yine de eski öğrencisinden gelen bu proje teklifi, onun hayatı için bir renktir ve onu mutlu eder. O da her karakter gibi geçmişine döner ve başından geçen olayları anlatır.

Bunu resimlerin ona çağrıştırdığı şeylerden bahsettikten sonra bir ‘örnek olay’ başlığı altında yapar. Kendisinden soyutlanarak 3. kişi olarak anlatır kendisini. Bu da yazılarına daha soğuk bir hava katar.

44

Erol, yazarın eski bir arkadaşıdır. Yazarlık macerasına beraber, aynı dönemde atılmış ve çeşitli planlar yapış, hayaller kurmuş olsalar da Erol, bu yoldan ayrılmış ve yazmayı bırakmıştır. Onun için hayat okumaktan ibarettir artık. Bir süre yazarı kıskanır ve imrenir ona; bunu yazılarında da değinir. Her ne kadar bilinçli olarak yapmasa ve kendini samimi bulmadığını kitapta belirtse de, son bölüme kadar kendini yazarın yerine koyar ve o yolda ilerlemiş olmayı istediği çok bellidir. Bolca kitap okuduğundan kullandığı dil akıcı ve düzgündür, ancak bu karakter resimlere değinmez. Onun için bu çalışma daha çok yazara atılan mektuplar niteliğindedir.

Deniz, yazarın eski bir sevgilisidir ve otomatik yazıyı bana sorarsanız ‘fazlasıyla’ otomatik yazmıştır. Öyle ki noktalama işaretleri veya düzgün cümle kuruluşları yoktur. Tekrar eden sözcükler sıkça karşımıza çıkar. Bu karakter resimleri, eski sevgilisinden geliyor olduğu için bir mesaj olarak yorumlamıştır gibi geldi bana. Gibi geldi diyorum, çünkü karakterin dili düşüncelerini net bir şekilde aktarmamakta ve kendine dair derinlikli bir bilgi vermemektedir. Ayrıca argo sözcüklere sıkça yer vermiştir. Yazılarından ancak bir çocuklu ve kendisine yakıştırmadığı kaba bir kocayla kurduğu bir aileye sahip olduğunu ve hayatından pek de memnun olmadığını; yazarın yolladığı resimlerin onun kafasını karıştırdığını söyleyebiliriz. Yazarın karaktere biçtiği dilin ise onun cehaletinden mi yoksa post-modernizme yakınlığından mı kaynaklandığını söylemek oldukça zor.

Yazarın bu eseri oluştururken amacı, bir deneysel roman yazmaktır ve her ne kadar anı, günlük, mektup veya şiir gibi türlerin hepsini barındırsa da temelde bunların birleşmesiyle bir roman halini almış olduğunu söyleyebiliriz.

Murat Gülsoy, sürrealizm akımına yakın olan ve eserlerinde genellikle sürreal öğeler kullanan bir yazardır. Ancak bu kitapta çok farklı sosyokültürel kesimlerden karakterleri bir araya getirdiğinden sadece birkaç öğeye rastlarız. Bunlara örnek olarak birçok karakterin yazar ve resimlerle bağlantılı rüyalar görmesini verebiliriz. Bunu aynı zamanda yazarın almış olduğu psikoloji eğitimiyle de ilişkilendirebiliriz.

Yazar, projesine yardımcı olan kişilerin yolladığı yazıları haftanın her günü farklı bir sıraya dizerek bizlerle paylaşmıştır.

Bunun sebebini tam anlayamamış olsam da bunun kitabın ‘kolaj’ fikrinden yola çıkılarak şekillendirilmesi ve dolayısıyla yazıların da karışık verilmesi gerektiği düşüncesine dayanılarak yapıldığına kanaat getirdim.

Kitapta Murat Gülsoy’un kendisinin resimlere yaptığı yorumları da bulunabilirdi kanımca. Diyeceksiniz ki; ‘Adam zaten düşüncelerini yedi farklı karaktere serpiştirmiş, daha ne yazsın?’ Bundan bahsetmiyorum, zaten yazarın yarattığı karakterlerin kendisinden ne kadar uzak olduğunu, karakterlerin birbirinden çok uzak hayatlara ait olmasından ve yazarın onları birbirinden uzak tutabilmesinden anlayabilir, eserin başarısının temeli olarak da bunu gösterebiliriz. Yine de bunca farklı hayat ve cinsiyetten insanın kalemini tutabilmiş bu yazarın kendi fikirleri ve iç dünyasıyla tanışmak, eserdeki beklentilerimden biriydi.

45

Kitaptaki bir başka sorun da yazarın neredeyse her karakteri geçmişine götürmesiydi. Bana sorarsanız birkaç karakter olmalıydı ve bunlar öyle karakterler olmalıydı ki, geçmişine veya geleceğine dair sadece tahminde bulunabilmeliydik.

Sadece resme dair yorumlarını yazmalıydılar, veya resimden yola çıkarak kısa öyküler kaleme almalıydılar. Sanırsam yazarın böyle geçmişe gitmeyi seçmesi; aldığı psikoloji eğitimi ve psikanaliz yöntemini ve Freud’u benimsemiş olması, dolayısıyla da insanların hayatlarının geçmişiyle bir bütün olduğunu düşünmesi ve otomatik yazı yazarken beynin eninde sonunda geçmişe ve anılara kayacağını öngörmesiydi. Ancak bu şekilde her karaktere detaylı bir geçmiş çizmesi, hatalı olmamasının yanı sıra gerçeklikten uzaklığa sebep olmuş tek unsurdu kitapta.

Murat Gülsoy’un bu kitabına dair bende kalan izlenim, bir romandan daha çok farklı kişilerin hayatlarının anlatıldığı öykülerin toplandığı bir kitap niteliğine sahip olduğuydu. Ancak yazarın kendisi okulumuza gelip bizlerle söyleşi yaptıktan sonra, Murat Bey’in yazarlık anlayışını ve amacını anladım. Ona göre onun roman bunun öykü diğerinin şiir kitabı olması, en azından bu terimlerle kategorize edilmesi yanlıştı. Bu kitabında da bu fikrini savunup örneklendirmek istemiş tüm okurlarına.

Bana sorarsanız, Murat Gülsoy’un bu çalışması Türk edebiyatı için değerli bir eser. Çünkü bir deneysel roman ve adı üzerinde, klasik roman anlayışına yeni bir bakış getirmeyi amaçlamakta ve bu yenilik güzel ve başarılı bir yenilik gibi duruyor.

Beste TEKDOĞAN 11E

46

“Bir Dönem Bir Çocuk”un ardından Yahya Kemal’e sormuşlar: “Ankara’nın en çok nesini seversin?” diye. Yahya Kemal de cevap olarak “İstanbul’a dönüşünü elbette!” demiş. Şairlere dair en çok güldüğüm, en beğendiğim anekdotlardan biriydi bu. Ta ki bu yıl Dil ve Anlatım dersinde okuduğumuz Altan Öymen’in kaleminden, hatta kalbinden çıkmış Bir Dönem Bir Çocuk adlı kitabı okuyana kadar…

Ankara 1921’e kadar kocaman bir kasabaymış aslında. Yüzlerce yıllık Osmanlı Devleti için bile pek bir şey ifade etmezmiş. Talih 1921’de TBMM’nin açılmasından sonra Milli Mücadele’nin merkezi haline gelmesiyle gülmüş Ankara’nın yüzüne. Buna ne kadar talih denebilirse… Sevdirmek için kutlamaların merkezi haline getirilmiş, içinde adı geçen şarkılar, hatta kendi adına bir marş yazdırılmış ama nafile… Bir türlü sevdirememiş, kabul ettirememiş kendini.

Kendi insanının bile gözünde “soğuk, gri memur kenti” olarak kalmış. Ne yalan söyleyeyim, ben de nefret ederdim Ankara’dan. Annemin kuzeni orada yaşadığı için küçükken sürükleyerek götürürlerdi beni. O yüzden hiç kimse, hiçbir iş ya da hiçbir okul için hayatımın en ufak bir kısmını Ankara’da geçirmeye dayanamayacağımı düşünürdüm. Ancak Ankara’yı yalnızca bir şehir olarak düşünmek doğru mu? Hayır, değil. Altan Öymen bunu gösterdi bana.

Kitabın ilk sayfasından itibaren kendimi 30’ların Ankara’sında buldum. Düşman işgalinden yeni kurtulmuş, bağımsızlığına henüz kavuşmuş bir halk ve mücadelenin idari kısmının gerçekleştiği Ankara… Başkent olduğu için tüm bürokratlar burada elbet; ülkenin kurucuları da dahil. Şimdi Milli Mücadele’nin abartıldığını söyleyenlerin ne kadar yanıldığını 30’ların, 40’ların Ankara’sında, Ankaralısında gördüm ben. Düşünün ki şehir meydanına gidip Atatürk heykelini selamlıyorsunuz ve kimse size deli muamelesi yapmıyor!

Düşünün ki heykelleri dikilen o adam ölüyor ve bir şehir, belki de diğer şehirlerde yaşanamayacağı kadar büyük bir acıya gömülüyor. Kelimeler kifayetsiz kalıyor.

Koca bir şehir etnik fark, yaş farkı gözetmeksizin günlerce ağlıyor. Mücadele ve acıyla bu kadar bütünleşmiş bir kentten nasıl nefret edilebilir? Bir Dönem Bir Çocuk’u okumadan bunu anlayamamış olmam bile çok şaşırttı beni.

Ayrıca yine şimdilerde, o zamanı eleştiri yağmuruna tutan, “gereksiz”, “halka zulüm” diyenlerin özellikle okuması gerektiğini düşünüyorum.

Altan Öymen, kitabın birçok kısmında bir çocuğun bakış açısını kullanmış okulun işleyişinden, kıyafet kurallarından, eğitim sisteminden, yaklaşan savaştan söz ederken… Ve küçücük bir çocuğun gözlerinden o yılları izlerken bile anlıyorsunuz her şeyin ne kadar ince düşünüldüğünü, birbiriyle inkâr edilemez bir bütünlük içinde olduğunu. Şaşıp kalıyorsunuz neler atlatılmış olduğuna. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin “Cumhuriyet ilan edildi, birden her şey düzeldi!”den ibaret olmadığını, asıl zorlukların 1923’ten sonra ardı ardına geldiğini görüyorsunuz.

Savaştan, emperyalist devletlerden, kimi salgın hastalıklardan, büyük ekonomik sıkıntılardan kurtulmaya çalışan, kırılgan ve hassas bir milleti, devleti görüyorsunuz. Yani dönem tanıklığı gerçekten mükemmel. Birçok tarihçinin boğmadan veremediği bir yığın bilgi, siz farkında bile olmadan, birden aklınıza yerleşiveriyor.

Bunun yanı sıra kitap, duayen gazeteci ve CHP eski Genel Başkanı Altan Öymen’in nasıl bu günlere geldiğini, nelerden geçtiğini, onu siyasete yönlendiren dış koşulları anlayabilmek açısından da çok güzel.

Benim gibi Ankara’yı sevmeyen, üniversitede okuyacağı bölüm hakkında kafasında binlerce soru işareti olan bir insanda bile Ankara’da siyasal bilimler okuma hayali yarattın ya Altan Öymen, tek kelimeyle tebrikler!

Ezgi Özdemir 11E

47

Mahmud ile Yezida’nın düşündürdükleri Murathan Mungan, Mahmud ile Yezida adlı eserinde töre ve aşk kavramlarını, bunların birbirleri üzerindeki etkilerini ustalıkla ele almıştır. Konu, okuyucuyu da bu aşk hikâyesinin bir parçasıymış gibi olayların içine çekip karakterle birlikte üzülecek kadar başarılı bir şekilde işlenmiştir.

Kitaptaki olaylar Mezapotamya’da geçmektedir ve düşman olan Müslüman ve Yezidi köylerinde yaşayan Mahmud ve Yezida adlı iki gencin birbirlerine ölümüne aşık olmalarını konu almaktadır. Mahmud Yezida’yı kaçırmak istemektedir çünkü kavuşmaları için başka bir yol yoktur. Yezida, başta diretse de bir süre sonra kabul eder. Hazır olduklarında dilek ağacına yeşil bir mendil asmak için sözleşirler. Ancak işler planladıkları gibi gitmez ve Mahmud trajik bir şekilde ölür. Yezidi inancına göre eğer bir çember çizilirse çizen kişi çemberi silmediği sürece içindeki kişi o çemberin içinde kalmak zorundadır. Çemberden çıkması çok büyük bir günahtır ve çıkan kişi artık yezidi sayılmaz. Mahmud’un ölümünden acı duyan Yezida da bir çember çizer ve onun içinde ölümü bekler. Çember öğesi aslında Yezidilikle ilgili bir unsurdur. Yezida’nin kendini bu çemberin içine hapsedip aşkı yüzünden ölmesi ise töre ve aşk kavramlarının en güzel özdeşleştirildiği bölümdür. Bunu, annesi Raşa’nın “Nasıl bir sevdalık hakkıdır ki ölümle ödenir, Yezida?”dediğinde Yezida’nın “Bu nasıl törelerdir ki sevdayı ölümle ödetir aney?”diyerek cevaplamasıyla daha da iyi anlarız. Törenin ne kadar güçlü olduğunu, annesinin inançlarını bir kenara koyup kızını kurtarmaya çalışmaması ve Yezida’nın ağabeylerinin çemberden çıktığında onu öldüreceklerini söylemesiyle de görürüz.

Törenin yarattığı toplum baskısı insanların davranışlarını çok katı bir noktaya getirmiştir. Toplumsal çatışmalar yüzünden hiçbir suçu olmayan iki insanın yaşamları nedensizce solup gitmiştir. Çizilen çember aynı zamanda Yezida için sevdasından başka hiçbir şeyin umurunda olmadığını kanıtlayan bir öğedir.

Kitapta birçok sembolik öğe daha bulunmaktadır. Mahmud, Yezida’ya bir ırmağı geçerek ulaşmıştır. Bu ırmak töreyi simgelemektedir çünkü geçilmesi çok zordur. Bataklık ise bildiğimiz üzere üstüne basıldığında içine batılan çamurlaşmış bir toprak türüdür ve bu bataklığın iki törenin sınırında bulması birbirlerinin batışına –ölümlerine- neden olacaklarını simgeler.

Mahmud’un yeşil mendil getirmesi de sembolik bir öğe olarak göz önüne alınabilir çünkü yeşil rengi huzuru, özgüveni ve umudu simgeler. Mitolojik bir öğe olaraksa dilek ağacı göze batmaktadır. Dilek ağacı Hindu mitolojisine göre isteneni anında dallarında bitiren ağaçtır.

Gerçeklik noktasından bakarsak oyunda gerçek dışı unsurlarda görebiliriz. Örneğin Yezida 40 gün boyunca çemberin içinde yemeden içmeden durur ve tabi bu gerçek hayatta imkansız bir şeydir.

Kitaptaki bu büyüleyici aşk hikâyesini şimdiki aşklarla karşılaştırmak bile aslında gayet gerçek dışı bir sonuca varmamızı sağlar çünkü ne yazık ki günümüzde insanlar birbirlerini ölümü bile göze alabilecek, gözleri başka kimseyi görmeyecek, sevdiklerinin bir gülüşüyle dünyalar mutlusu olacak kadar sevemiyor. Böyle güçlü bir bağın oluşması insanların şimdiki zamandaki mayertalist bakış açıları yüzünden pek mümkün değil.

Mahmud ile Yezida gerçek bir aşkın ne kadar güçlü olabileceğini hepimize bir kez daha gösteriyor. Bir “kitap okumak” amacıyla okunabilecek güzel bir kitap olmasının yanında aslında Mezopotamya, Yezidilik gibi farklı bir inanış, faklı değerler vb bilgiler edinebileceğimiz öğretici bir eser de aynı zamanda. Ayrıca törenin insan yaşamına etkisi hakkında bilinç de yaratıyor.

Herkesin okuması gerektiğini düşündüğüm başarılı bir eser.

48

Duygu YASA 10F

Ağrı Dağı’nda bir aşk ve töre efsanesi Bu yıl destan konusu işlerken Ağrı Dağı Efsanesi’ni kaynak kitap olarak okuduk, inceledik. Yaşar Kemal Anadolu’da hâlâ yaşamakta olan bu anonim ürünü derleyerek kitap haline getirmiş. Aslında günümüz şartlarında anonim edebiyat ürünlerinin dilden dile aktarımının azaldığını düşünürsek Yaşar Kemal’in bu çalışmasının önemini daha iyi kavrarız. Onun bu çalışması sayesinde unutulmaya yüz tutan efsanelerden olmayacak Ağrı Dağı’nın efsanesi…

Ağrı Dağı Efsanesi töre ile devlet arasındaki çatışmayı işler bir aşk öyküsünün arkasında. Efsane Ahmet, Gülbahar, Mahmuthan, Zindancı Memo ve Sofi karakterleri arasında geçmektedir. Ahmet sarışın, mavi gözlü, töreye bağlı -ki bu bağlılığı çatışmayı oluşturuyor- çok güzel kaval çalan, inandığı şeyler için her şeyi göze alabilen Ağrılı bir gençtir. Gülbahar; Ağrı’nın beyi Mahmuthan’ın kızı. Güzel bir kız, orta boylu, açık tenli, iyi yürekli, cesur bir kız. Babasını seviyor ama onun töreye karşı gelip halka zulüm etmesinden hoşlanmıyor.

Babası Mahmuthan, Beyazıt Paşası, zalim, kibirli, kendini töreden de üstün gören bir bey. Destanda otorite olarak karşımızda. Sofi; bilge, uzun sakallı, Ahmet’in akıl hocası. Destansı karakterde bilge kişiyi temsil ediyor. Zindancı Memo ise Gülbahar’a aşık; bu öyle bir aşk ki “sevdiğinin sevdiğine” kavuşması için onlara yardım eden sonra ölmeyi göze alan.

Ağrı Dağı Efsanesi’nde Türk destan geleneğinde olduğu gibi bolca motif ve betimlemeler kullanılmış. Bu eseri okurken doğa betimlemelerine, destansı unsurlara ve motiflere rastlanır. Yaşar Kemal diğer eserlerinde olduğu gibi anlattığı ortamı, destansı anlatımıyla, yalın, akıcı ve kendine özgü üslubuyla çok güzel tasvir etmiştir. Bu eserde masal, destan, efsane içi içedir.

Yaşar Kemal’in kullandığı olağanüstü ve düşsel nitelikteki bölümler benim kitabı beğenerek okumamı sağladı. Yazarın güzel tasvirleri sayesinde okurken kendimi efsanenin içinde gibi hissettim. İlk defa bir efsane hakkında bu kadar detaylı bilgi sahibi oldum. Yıllarca önce Türk toplumunun içinden çıkan bu olaylar zincirini bugün okuyabilmek çok farklı hisler uyandırdı bende, o günleri canlandırdım gözümde. Sözlü geleneğin ürünleri gerçekten de çok dikkat çekici sanki zaman yolculuğuna çıkmışsınız gibi. Destandaki şiirsel dil, kitabı daha da çekici kılıyor ve Ahmet’in sonunun olmaması daha büyük bir etki yaratıyor okurda.

Yaşar Kemal’in bu güzel tasvirleri benim sanatçıya ait diğer kitaplara yönelmemi sağladı ve onunla ilgili araştırma yaptım. Yaşar Kemal’i araştırırken Ağrı Dağı Efsanesi’nin efsane üçlemesinden biri olduğunu öğrendim: Üç Anadolu Efsanesi, Binboğalar Efsanesi ve Ağrı Dağı Efsanesi. İyi ki bu kitabı okutmuşlar bize. Ders için okuduğum bu kitabı hepinize öneriyorum. Eline sağlık büyük usta.

Berna SABRİOĞLU 10F

49

Aşkın Mustafa Kemal hali Aşkı çok fazla kişiden dinledik. Çok farklı kaynaklardan çok farklı kelimelerle okuduk, binlerce farklı kişinin yorumuyla benimsedik. Hatta belki de aralarımızdan bazıları onu yaşadı bile… Kendi aşkını yaşayacak kadar şanslılarımız oldu hayatımızda. Ama sizi temin ederim, aşkın hiç bu halini yaşamadınız.

Aşkın Mustafa Kemal halini yaşattı bana Melike İlgün “Kemal’e Eren Kadınlar” romanıyla… Bu aşk ne bir halkın liderine duyduğu aşk ne bir annenin çocuğuna ne de sıradan bir kadının alelade bir adama…

Bu aşk; küçücük bir çocuğun kocaman bir adama, boyu henüz adamın fotoğraflarına bakmaya bile yetişemiyorken duyduğu; bu aşk, kendinden çok emin bir kadının boynu her zaman dik bir adama duyduğu; bu aşk, hayatın bu iki kadını tek bir adamda buluşturduğu bir aşk… Bu aşk her iki kadın için de zor bir aşk… Adam için belki daha da zor bir aşk… Bu aşk hesaplaşmayı gerektiren bir aşk. Bu aşk kadını ne kadar yorarsa yorsun, kendinden asla usandırmayan bir aşk…

Fikriye… Mustafa Kemal’in annesi Zübeyde Hanım’ın ikinci eşinin kardeşinin kızı. Uzaktan, kan bağı olmayan bir akrabası. Mustafa Kemal’den altı yaş küçük. Boyu paşanın gümüşlükteki fotoğrafına bakmaya ancak yetiyorken başlamış onu sevmeye… Sonra hep sevmiş. Hiç pes etmemiş. Paşayı düşünerek yaktığı sigaraları söndürmeye kıyamayacak kadar çok sevmiş. Ona giden yollarda, başörtüsü nedeniyle görünmeyecek olan saçları bozulmasın diye günler süren yolları arkasına yaslanmadan gelecek kadar çok sevmiş. Annesiz babasız, yetim kalmış; hayatın kocaman ayakları altında ezilmiş, susmayı kendine görev bellemiş, hesap sormaktansa hesap ödemeyi seçmiş bir “çocuk” olarak sevmiş hem de… Olur da Paşa gelir, ona kahve pişirebilir diye geceler boyu yengesinde kalacak kadar çok sevmiş. Onu başka bir kadınla görüp yine de vazgeçemeyecek kadar çok sevmiş…

Latife… Kızlarının güzelliğiyle ünlü olan İzmir’de doğmuş olup Mustafa Kemal’in ona bütün iltifatları edip de yalnız “güzel” dememiş olmasından yakınan bir kadın… Londra’da dil eğitimi görmüş, Paris’te üniversite okumuş… Belki Zübeyde Hanım’ın dediği gibi Mustafa Kemal’in “Mustafa Kemal Paşa” oluşuna tutulmuş, belki o da Fikriye gibi yalnızca aşkının tüm masumiyetiyle Mustafa’ya… Belki de yalnızca bir valinin söylediği “Tebrikler Hanımefendi! İzmir’in fatihini fethettiniz.” sözüne… Kime ne zaman nasıl âşık olduğu bilinmez ama Latife Hanım da yeri gelince aşkın sus halini yaşadığına inananlardanmış. Mustafa Kemal Paşa’yı susarak sevenlerden… İki farklı kadın, iki farklı hayat. Birbirlerinin acılarına göz yummalar…

Ne yalan söyleyeyim, ben hep bir başka sevdim Fikriye’yi. Onu okuduğum her yerde bir kez sarılmak istedim ona, omzumda ağlasın istedim. Paşa’yı ondan dinlemek istedim. Fikriye’nin Paşası’nı tanımak istedim. Ölümü için Latife Hanım’ı suçladım. Mutsuzluğu için de onu suçladım. “Kemal’e Eren Kadınlar”dan sonra biraz daha anlamaya başlasam da kendisini, onu hep bir mesafeli sevdim. Melike İlgün’ün de dediği gibi “Oysa siz Paşa’nın ömrünü uzatabilirdiniz. Bunu belki de bir tek siz yapabilirdiniz.” dedim ona hep içimden… Hep buna inandım, onun için suçladım Latife Hanım’ı. Onun için okurken bile belirli bir mesafede tuttum kitabı kendimden.

Dediğim gibi bu aşk başka bir aşk… Mükemmel bir adamı, milyonlarca gencin babasını, bir halkın tek liderini, bir Paşa’yı, bir askeri, bir Mustafa Kemal Atatürk’ü sevmenin ağır yükünü ve gururunu aynı anda taşımayı gerektiren bir aşk… Tüm dünyanın Mustafa Kemal Paşası›nı başka gözle, başka duyularla hissettiren, onun kalbine dokunmak isteyen kadınlarca yaşanan bir aşk… Bu aşk başka bir aşk… Aşkın Mustafa Kemal hali bu aşk… Bu aşk, “Kemal’e eren” kadınlara ait bir aşk…

İlayda ÇOLAK 11 B

50

1800’lerin Rusya’sında bir deliye Gogol’un bakışı “Nasıl delirdim?”

Bu soruyu Poprişin’in ağzından cevaplandırır Gogol. Tuhaftır ama seyirci koltuğundan kalkıp karakterin ağzından yazdığı tek eseridir Bir Delinin Hatıra Defteri. Bu noktada Burun’da, Palto’da ve diğer eserlerinde gördüğümüz toplumsal yaklaşım yerini psikolojik ve oldukça gerçekçi bir analize bırakır. Peki, nedir bu Poprişin’i özel kılan, nedir onu delirten? Nedir Gogol’u Bir Delinin Hatıra Defteri’ni yazmaya iten?

Görünürde hayatındaki tek olağanüstü durum işe geç kalmak olan dokuzuncu dereceden bir memurdur Poprişin. “Bugün olağanüstü bir şey oldu. Sabah hayli geç kalktım.” der hatıra defterinin başında. Hatıra olmaya değer anlar yaşamayan bir adamın hatıra defteridir bu. Hatıraları yoktur Poprişin’in onlar ancak bir yaverin veya bir subayın olabilir.

Evet, sıradan gözükebilir Poprişin ama onda Palto’nun Akakiy’indeki eziklik, teslimiyet yoktur. Yüksek dereceli memurlar kadar değerli olamamışsa ne olur ki hem? Poprişin, Burun’daki Kovalev kadar da hırslı değildir zaten. Onun hırsları ve olamadıkları bir hayal dünyasında canlanır.Bu noktada onu Gogol’un sıklıkla kullandığı sıradan memur tipi ekseninde Kovalev’le Akakiy’in arasında bir skalaya oturtmak yanlış olmaz. İçindeki Kovalev’le çatışan sessiz memurun bu gidişatı hiç de iyi değildir.

Defter, 3 Ekim tarihiyle başlar. Olağanüstü bir şey olmuştur ve Poprişin işe geç kalmıştır. Ancak çok da telaşlanmaz, sonuçta hesap vereceği bölüm şefinden nefret eder. Şef olmuş da ne olmuştur? Poprişin’i kıskanan, sevimsiz, yalaka biridir o. Ama Poprişin’in nefreti sadece onunla sınırlı değildir. Müdürü, kızı Sofi ve tiyatrolar dışında sevdiği şey yoktur ki delirdikten sonra onlardan da eskisi kadar hoşlanmadığını hatta onlardan da nefret ettiğini görürüz.

Gogol, Palto’sunda “Bilindiği gibi başkalarını ısıramayan kimi yazarımız, onlarla alay etmeyi pek severler.” diyerek belirttiği kimi yazarlara karşı bu düşük rütbeli memurları savunur aslında.v Onları mutsuz, sıradan ve silik yapan sisteme, ast - üst ilişkisinin yarattığı baskıya ve şekilci Rus anlayışına karşı çıkar aslında. Palto’da bu sistemin ezdiği memur Akakiy’in bir paltoyla canlanan kişiliksiz hayatı ve ancak hortladığında intikamını alabileceği üst sınıfı ve memurlara dayatılan sınırları ironiyle harmanlayarak sunarken Burun’da sisteme adapte olmuş ve ondan kopamayan hırslı memur Kovalev’in burnunu arayışını anlatır. Burada burun insan olmanın gereği olan bir unsur olarak karşımıza çıkarken Kovalev’in onu sadece “İnsanlar ne der?” düşüncesiyle aradığını görürüz. Gogol böylece dahiyane bir eleştiriye imza atar: İnsanlık ve insani değerler memur takımında sadece görünürde vardır. Kayıp burnun karısından aynı anda ekmek ve kahve isteyemeyen, çekinik ve pis karakter İvan Yakovleviç’in ekmeğinden çıkması da ayrıca dikkate değerdir. Kovalev’in uşağı İvan’la aynı ismi paylaşan bu pis ve sahtekar berber, Palto’daki terzi Petroviç’i hatırlatır. Memurlardan da alt bir sınıfa mensup bu karakterler eşleri tarafından dahi ezilen ancak eşleri dışındaki kişilere karşı da kurnazca yaklaşabilen tiplerdir. Ekmeğin temel besin maddesi olması ve burnun bir berberin ekmeğinden çıkması, memurların insaniyetine ihtiyaç duyan bir alt sınıfa dikkati çeker. Palto’da ve Burun’da gördüğümüz bu sistemlerin bireyde yarattığı etki ise Bir Delinin Hatıra Defteri’nde ele alınır.

Ast-üst ilişkisi, şekilci yapı, insaniyetin Dünya’da değil ama Ay’da olduğu gerçeği Poprişin’i delirtir. “İşte bu yüzden ay insanların üzerinde hiçbir biçimde yaşayamayacakları kadar yumuşak bir küre ve günümüzde yalnızca burunlar yaşıyor orada. Bizlerin burnumuzu göremememizin nedeni de budur, çünkü hepsi aydadır.”

Yükselemedikçe hiçten farksız olan ve bu baskıyla yaşayan Poprişin sonunda kendine bir hayal dünyası yaratır ve bu dünyada boğulur. Çok zeki olduklarını düşündüğü köpeklerin mektubunda öğrendikleri onu gerçekten tamamen koparır ve delirtir. Müdürü de aslında nefret ettiği diğer insanlar gibi hırslıdır ve Sofi onu değil bir yaveri sevmektedir. Bu gerçekler kimsenin sevmediği yalnız ruhunu derin bir kayboluşa sürükler.

Kendisine dayatılan benlikten rahatsız olan Poprişin mutluluğu o çok sevdiği Arı dergisinde öğrendiği İspanya kralı boşluğunu doldurmakta bulur. Kimseye güvenmeyen bu paranoyak kral kendi cüppesini de kendi diker üstelik.

51

İspanya kralı olmak… Artık müdürü bile önünde selam verecektir. Herkes onun karşısında titreyecektir. Derken bu hayali kral Poprişin’i İspanya’da buluruz. Tımarhane olduğunu anladığımız bu yerde yazdıkları artık zaman kavramından da koptuğunu ve kim olduğu gerçeğinden tamamen uzaklaştığını gösterir. “Herhangi bir yıl değil. Herhangi bir yılın herhangi bir günü değil.” benzeri attığı tarihler gerçekten kopmuş bir delinin durumunu açıkça yansıtır.

Poprişin’den bahsederken onun gözündeki kadın kavramına da dikkati çekmek gerekir. Onun için kadın çok çeşitlidir ancak delirdikten sonra tüm kadınları ortak bir paydada buluşturduğunu görürüz: “Şeytana aşıktır kadınlar.” Şimdi bu kadın çeşitlerine bir bakalım. Öncelikle öykünün daha üçüncü cümlesinde karşımıza çıkan Marva’yı görüyoruz.

“Marva temizlediği çizmelerimi getirdiğinde saatin kaç olduğunu sordum ona.”

Dolayısıyla Marva hep ihtiyaç duyulan bir kadın tipi çizer. Poprişin’in ev işlerini halleden, hep yanında olan hizmetçisi, delirme sürecine bizzat tanık olan yardımcısıdır. Öyküde ikinci olarak karşımıza çıkan kadın ise bölüm şefini dövdüğü söylenen ve kısaca değinilen aşçı kadındır. “Oysa evinde aşçı kadından tokat yer.” Bu sefer yardımcı, hizmet eden kadın tipinin bölüm şefini dahi ezebilen gücü ön plandadır. Bu aşçı kadın Palto’daki Akakiy’i dövdüğü söylenen ev sahibesi ile Petroviç’in hırçın karısını ve Burun’daki İvan Yakovleviç’in agresif eşini hatırlatır. Anlaşılan Gogol, kadınların hırçın ve güçlü yanlarına dikkati çekmeyi sever. Öykünün devamında karşımıza çıkan Sofi ise Poprişin’in üzerinde ayrıca önemli bir etkiye sahiptir. Sofi, romantizmin çizdiği saf, masum ve çok güzel kadın tipinin Gogol’daki iz düşümüdür. Ancak Rus edebiyatında realizme ortam hazırlayanların kilit isimlerinden Gogol bu imgenin de gerçek yüzünü öykünün devamında yansıtır. Yaveri seven, şekilci ve babası sayesinde bu statüde olan genç bir kadındır Sofi. Güzelliğiyle ön plana çıkan bir diğer kadın ise tiyatroda gördüğü şarkı söyleyen tiyatrocudur. “Bir aktris çok güzel şarkı söylüyordu. Adını duymuştum… Eh, felaket bir şeydi!.. Neyse, neyse.. Kapatalım bu konuyu.” diye bahseder bu kadından Poprişin. Öyküde bahsedilen son kadın ise Poprişin’in annesidir. Anne, karşılıksız sevebilen ve hep korumaya hazır bir kadın olarak karşımıza çıkar.

“Anacığım, kurtar bu zavallı oğlunu! Ağrıyan başı için bir damla yaş gelsin gözünden! Bak nasıl işkence ediyorlar oğluna! Bu yetimin başını yasla göğsüne! Dünyada başka yeri yok onun! Anacığım! Hasta yavrun için üzül!..”

Poprişin’in bu son cümleleri okurda bir acıma duygusu uyandırır. Bu kimsesiz annesi dışında kimsenin sevmediği çok bilmiş deli, bir anda geniş bir sevgiyi kazanır. Ancak Gogol’un Poprişin’e kazandırdığı sempati son cümlede vurucu bir şaşkınlığa yerini bırakır.

“Peki, Cezayir devlet başkanının tam burnunun altında kocaman bir şişin olduğundan haberiniz var mı sizin?”

Bu cümle de nedir şimdi? Anlaşılan Gogol yine romantik havaya kafa tutar ve gerçeğin çarpıcılığını ironiyi yansıtmada çok önemli bir unsur olarak görür.

Hayatını memur olarak kazanmaya çalışmış dahi yazar Gogol, dönem eleştirilerini semboller üzerinden yapmayı başarmış ve bunu yaparken de mizahtan da yararlanmıştır. Bir Delinin Hatıra Defteri’nde görüldüğü üzere müthiş gözlem yeteneğinin de bir sonucu olarak kullandığı gözlemci bakış açısının dışında ben anlatımında da oldukça başarılıdır.1800’lerin Rusya’sının memurlarını anlatmakta ısrarcı Gogol, dönemini eleştirirken okurunu da yaşamını sorgulamaya yöneltir. Sadece bu yönüyle bile değil 2013, 2513 yılında dahi okunacak bir şahesere daha imzasını atar.

İrem Nesli EREZ FEN 11

52

İstanbul’da bir “Merhametli Adam” Okulumuzda bir çok etkinlik yapıldı ve ben genellikle “Ufff yine sıkılacağım!” diye giderdim ki bu etkinlik pek şahaneydi.

Bir kitap okuduk. Ne kitap ama… Direkt araştırmadan başka bir yerine bakmadan okusan, roman mı, günlük mü, anı yazısı mı anlayamazsın. Öyle bir içerik ki oldukça güzel ve farklı… Farklı olması kitabın ayrı ve güzel olmasını sağlıyor. 7 farklı resmi 7 farklı günde 7 ayrı kişiye yolluyor ve onlardan akılarından ne geliyorsa ona yazmasını istiyor yazar.

Murat Gülsoy. 1967’de İstanbul’da doğmuş. Kabataş Erkek Lisesini ve Boğaziçi Üniversitesinde Elektrik-Elektronik Mühendisliği’ni okuyup bitirmiş. Sonra yazar olmuş… En güzelini yapmış aslında. Sayesinde harika eserlerle tanıştım.

Ayrıca farklı bir görüşle de tanıştım. En başta onunla tanıştım. Mühendis olsaydı muhtemelen şu an hakkında bir fikrim olmazdı.

Okulumuzun Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Murat Gülsoy’u okulumuza davet etti. Şanslıydım ki Murat Gülsoy’un sohbetine katılabilecek sayılı öğrencilerden biriydim.

Yazar, bize kendinden bahsetti. Kitabı yazarken kafasındakileri, karakterleri oluşturma şeklini, çalışma planını ve yazarlığa nasıl başladığını anlattı. Açıkçası bana en büyük darbesi kitaptaki 7 karakterin de gerçek olmadığını söylemesiydi. O karakterleri o kadar çok sevmiştim ki… Gerçek olsalar tanışma planlarım bile vardı.

Fakat en çok da Murat Gülsoy’u sevdim. Sanırım en fazla soruyu ben sordum fakat Gülsoy halinden memnundu. Hiçbir soruyu es geçmeden, en güzel şekilde cevaplayarak bize keyifli anlar yaşattı.

En sonunda bir solukla bitirdiğim ve rafımda baş sırada yer alan “İstanbul’da Bir Merhamet Haftası” adlı kitabını imzalattım. “Güzel sorularının devamı dileğiyle…” diye imzaladı kitabı. Gülümsedim, “Güzel eserleriniz devamı dileğiyle...” dedim. İstanbul’da “merhametli bir adam” var. Okulumuza hoş gelen, güle güle giden bir merhametli adam. Tanıştığıma memnun oldum “Merhametli Adam”.

Meryem İrem ŞAHİN 11 F

53

Sineklerin Tanrısı Sineklerin Tanrısı -bizim en son okuduğumuz kitap- toplum değerlerinin çatışmasını hikâye içinde anlatan bir kitaptır. Bu kitabın anlaşılması biraz zor olduğu gibi değerlendirilmesi de bir o kadar karmaşıktır. Kitabı ilk okumaya başladığımda zor anlaşılır gibi gelse de sonradan kitabın ne anlatmak istediğini, niçin anlattığını, vermek istediği mesajı daha iyi anladım.

Kitabın genel bir değerlendirmesini yapacak olursak bu değerlendirme kitabın konusunu, kitabın özetini, kitabın ana fikrini, şahısları, zamanı ve kişisel görüşleri içermelidir.

Kitabın konusu toplum ve birey değerlerinin çatışmasıdır. Kitapta bu çatışma kurgusal bir öyküyle örneklendirilmiştir. Sineklerin Tanrısı olarak adlandırılan varlık da ölü bir domuz başıdır. Bu baş şiddete yönelik içgüdüleri simgeler. Roger, Jack, Maurice gibi şahıslar da şiddetten yanadır. Simon da hoşgörü ve barışı simgeleyen iyi kalpli bir şahıstır. Domuzcuk ve Ralph de düzen ve uzlaşmadan yana olanlardır. Kitapta iki gruba ayrılmış olan çocukların mücadelesi anlatılıyor. Öykü gerçekçi bir anlatımla yazılmış ve simgesel anlamları olan bir öyküdür.

Kitabın özetini kısaca geçmek gerekirse ıssız bir adada mahsur kalan çocuk grupları kendi aralarında oy birliği ile Ralph’i lider seçerler ve Jack bu duruma biraz bozulur. Domuzcuk’un fikri üzerine dağın tepesinde ateş yakmaları gerekirken avlanmaya çıkan Jack ile Ralph’in arasında bir çatışma çıkar. Bu çatışma bir canavar söylentisi sonrasında gittikçe ciddileşir ve adada gruplaşmalar başlar. Domuzcuk ve Ralph gittikçe güçlerini kaybettikleri sırada Simon, Sineklerin Tanrısı olan ölü domuz başıyla tanışır. Hikayenin sonlarına doğru eşitliğe, sevgiye ve anlaşmaya inanan karakterler gittikçe güçlerini kaybederler. Domuzcuk ve Simon’un ölümünden sonra son hedef Ralph olur ve ada tamamen birbirine girer. En sonunda Ralph’in babası ve diğer askerler kruvazörlerle gelip adadaki sağ kalan çocukları kurtarırlar.

Hikâyenin ana fikri ise iyiliğin ve kötülüğün insanların doğal yapısında olduğu, çocukların da tam saf, iyi varlıklar olmadığıdır. İnsanlar içinde bulundukları koşullara ve ortamlara göre ve iç güdüleri doğrultusunda davranırlar. Elbette bazı şartlar altında yetişkinler böyle davranabilirler; ama bu küçük çocukların, baskıdan uzak, sakin bir ortamda böylesine vahşileşip kan dökebilmeleri hiçbir yetişkinin aklına gelmez. Bu da kötülüğün insanların yaratılışından yani doğuştan beri var olduğunu gösterir bize.

Hikâyenin zamanını ise kitabın yazarı William Golding’ten anlayabiliriz. Golding İkinci Dünya Savaşı yıllarında yaşamış, bu savaştan epeyce acı çekmiştir. Bu kitabı 1954’te yazmıştır. Büyük bir ihtimalle savaşta yaşadıklarını bu kitaba yansıtmıştır. Öyküdeki çocuklar gelecekteki atom savaşından kaçmak için bindikleri uçağın kazası sonucu o adaya düşmüşlerdir, yani savaş yılları çocuklarıdır. Kitaptaki ana karakterler Ralph, Simon, Domuzcuk, Jack ve Roger’dır. Ralph, Domuzcuk ve Simon eşitliğe, sevgiye, anlaşmaya, demokrasiye ve iyiliğe inanan karakterlerdir.

Jack ve Roger ise zorbalığa, baskıya ve kötülüğe inanan, düşüncesiz karakterlerdir. Ama içlerinden sadece Simon tam iyi ve Roger tam kötü kalpli karakterlerdir.

Kısacası bu kitap insanların alışık oldukları düşüncelere ters gelebilen, eleştirilmesi gereken bir kitaptır. Savaş yılları çocukları olsalar bile bu derece iyi veya kötü olabilmeleri çoğu okuyucuya mantıksız gelebilir. Golding çocukların saf bir melek oldukları düşüncesinde olanları yanıltan ve işe daha gerçekçi bir açıdan bakmalarını sağlayan bir hikâye yazmıştır. Aslında bize anlatmak istediği çocukların da her insan gibi içgüdüleri olduğudur. Hikaye hem sürükleyici hem de üzerinde düşünülmesi gereken bir hikayedir. Şu ana kadar okuduğum kitaplar arasından en ilginç bulduğum kitaptır.

54

Erman ŞENER HZ A

“Piedra Irmağı’nın Kıyısında Oturdum Ağladım” romanında aşk Edebiyat Kulübü öğrencileri olarak bu yıl kulüp saatinde okumak için “Piedra Irmağının Kıyısında Oturdum Ağladım’ adlı kitabı seçtik. Biz de bu kitap üzerine incelenmemizi sizlerle paylaşmaya karar verdik.

Bu kitabı incelememizdeki temel amacımız toplumdaki aşk kavramının belirsiz olması ve başka duygularla karıştırılmasıydı. Kitapta yer alan iki aşkın - ilahi ve beşeri- farklarını ortaya koyarak ve fikirlerimizi kitaptan örneklerle temellendirerek konuyu açıklamaya çalıştık. Öncelikle beşeri aşk dediğimiz kavram; canlı bir varlığa karşı duyulan derin sevgi olarak tanımlanabilir. Kitapta da Pilar’ın genç adama karşı duyduğu aşktır. Aşkın bir diğer türü de ilahi aşktır. Psikolojik düzeyde dış dünyadan ayrı kalmaktan uzaklaşma deneyiminden kurtulma isteğidir. Tanrı burada, en üst basamakta durarak bütün izolasyonu ve ayrılığı birleştiren bir simgedir. Bazı bölümlerde kitapta görülen iki aşk birbirine geçmiştir. Örneğin: ‘’– Yeteneğine yeniden kavuşacağını düşünüyor musun? diye sordum.

– Bunu bilmiyorum. Ne var ki Tanrının bana ikinci bir şans bağışladığını biliyorum. Bu şansı bana, seninle birlikte olduğum şu anda bağışlıyor. Ve yolumu bulmama yardım edecek bana.

Bir kez daha sözünü kestim: “Bizim yolumuzu.”

Beni ellerimden tutup ayağa kaldırdı.

“Git eşyalarını topla. Düşler boş oturtmaz insanı.” ‘’bölümünde.

Bazı kısımlarda ise beşeri aşkın olumsuz yönlerini göstermektedir. Örneğin: ‘’Ama bir erkek uğruna acı çekmenin ne anlama geldiğini nasıl açıklamalı? Buna olanak yok. İnsan, işte o zaman cehennemi yaşar, çünkü o acıda soyluluk da, yücelik de yoktur – yıkım vardır, mutsuzluk vardır yalnızca. ‘’ bölümünde. ‘’Bilbao’ya yağmur yağıyor, dünyaya yağmur yağıyor. Seven insan, önce kendinden geçmeyi, sonra kendini bulmayı özler.’’ kısmında ise tasavvufi bir yaklaşımla karşılaşırız.

Kitabın çoğu bölümünde aşktan bahsedilmiştir. Bir bölümünde yazar aşkı bir uyuşturucuya benzetmiş ve onun zehirleyici, bağımlılık yapıcı olduğunu anlatmıştır: ‘’ – Sevmek tehlikelidir.

– Biliyorum bunu. Daha önce birini sevdim. Sevmek; uyuşturucu almak gibidir. Başlangıçta kendini iyi hissedersin, bütünüyle verirsin.

Ertesi gün, daha fazlasını istersin. Henüz zehirlenmemiş, o duygudan hoşlanmışsındır ve onun üzerindeki egemenliğini sürdürebileceğini sanırsın.

Sevdiğin kişiyi iki dakika düşünür, sonraki üç saat boyunca unutursun. Ama, yavaş yavaş onun varlığına alışır, ona bütünüyle bağımlı hale gelirsin. Böylece, onu üç saat düşünüp, iki dakika unutmaya başlarsın.

Yakınında değilse, bağımlılarının uyuşturucu bulamadıkları zaman hissettikleri şeyi hissedersin. Uyuşturucu bağımlılarının, gerek duydukları şeyi bulamadıkları zaman hırsızlık yaptıkları, kendilerini aşağıladıkları gibi, aşk için her şeyi yapmaya sen de hazırsındır.

– Ne korkunç bir benzetme!” diye bağırdı. ‘’ Kitabımızın kadın ve erkek kahramanları çocuklarını birlikte geçirirler ve bir gün erkek yeni hayatları keşfetmek yeni insanlar tanımak isteği ile yaşadığı kenti bırakıp uzaklara gider. Uzun yıllar ondan hiç haber gelmez yıllar sonra ise arada sırada bir kaç mektup yollamaya başlar.

Bu arada kadın kahramanımız Pilar yaşadığı kentte kalır, fakülteye girer kendini başarılı olmaya adar mutlu bir evlilik hayalleri kurar ideal koca adayı ile nişanlanır ama ondan da bir süre sonra ayrılır yani her

55

günü aynı olan aynı insanlarla aynı şehirde geçen heyecansız amaçsız aşksız bir hayat sürdürür. Erkek kahramanımız son mektuplarında dinden tanrıdan sıkça söz etmeye başlar ve en son mektubunda dinsel bir konuşma yapmak için Madrid’e geleceğini ve onu da o konuşmaya davet ettiğini söyler. Pilar sadece geçmişten söz etmek ve geçen onca yıldan sonra onu görmek için sadece bir gün için Madrid’e gider.

Pilar onun konuşmasını hayranlık ama daha çok şaşkınlıkla dinler. Yıllar her ikisini de çok değiştirmiştir. Yaşadığı şehri dünyayı tanımak için bırakıp giden o genç erkeğin yerini insanlara hayatın mucizelerini anlatan bilgece sözler eden insanlara yol gösteren bir adam almıştır. Mucizelere aşka ve hayata inanan kadın ise hayattan korkan monoton ve zaman öldüren biri olup çıkmıştır. Yani geçen yıllarda adam kendini bulmuş kadın ise ‘öteki’ne dönüşmüştür. Kitaptaki asıl olay aşk ile kendini bulan öteki’nden kurtulan bir kadın ve erkeğin hikayesidir.’Öteki bana olmayı öğrettikleri ama ben olmayan kişidir. İnsanların yaşlandıklarında açlıktan ölmek istemiyorlarsa yaşamları boyunca nasıl para kazanmaları gerektiğini düşünmek zorunda olduklarına inanır. Ne kadar çok düşünürlerse o kadar çok plan yaparlar; yaşayan birer varlık olduklarını da vadeleri dolmak üzereyken anlarlar ancak. O zaman da artık iş işten geçmiştir.’ Pilar’ın dinlediği ilk konuşmasında: ‘Kendini tehlikeye atmaktan korkan insana ne yazık! Çünkü o kişi belki de hiç düş kırıklığına uğramayacak ve peşinden koşacak bir düşü olanlar kadar acı çekmeyecek. Ama dönüp de arkaya baktığında - çünkü her zaman sonunda dönüp arkamıza bakarız- yüreğinden şu sözcüklerin döküldüğünü duyacak: Tanrının yaşadığının her güne ektiği mucize tohumlarını ne yaptın? Yaradan’ın sana bağışladığı yetenekleri ne yaptın? Hepsini bir çukura gömdün çünkü onları yitirmekten korkuyordun. İşte şimdi elinde kalan: Yaşamını yitirmiş olmanın kesinliği .’ adamın yaptığı her konuşma söylediği her söz kadının kendini sorgulamasına neden olur. Pilar’ın içinde bir iç savaş başlar. Pilar ya yaşadığı hayata geri dönecektir yada yaşamın kendine sunduğu olanakları izleyerek çocukluğundan beri sevdiği bu adamın peşinden bir haftalık bir geziye çıkacaktır. Geziye çıkmayı kabul eder ama Pilar ‘ın içinde çok büyük çelişkiler vardır. Pilar yıllar boyu hayatı denetimi altında tutabileceğine inanmıştır hayatın her anını önceden planlamış ve hiç bir mucizeye yer bırakmamıştır. Şimdi yıllar sonra çocukluk aşkı ona onu hala sevdiğini söyler ama böyle bir aşkı kabullenmek ve yaşamak hayatını bu şekilde kurmuş biri için bu çok değişiktir. ‘Barajlar gibidir aşk bunu biliyorum.

Bir zerre suyun sızabileceği bir çatlak bırakırsanız bu su duvarları yavaş yavaş kemirir ve öyle bir an gelir ki akıntının gücünü artık kimse denetleyemez. Duvarlar yıkılacak olursa aşk efendi olarak her şeye el koyar; neyi yapabilirim neyi yapamam sevdiğim kişiyi yanımda tutabilir miyim tutamaz mıyım gibi sorular artık boşunadır. Aşık olmak denetimi elden kaçırmak demektir’ Hayatı kontrol etmek için korunmak için yara almamak için etrafımıza ördüğümüz duvarlar belki bizi koruyabilir ama aynı duvarlar bizi hapsetmiş de olmaz mı? Kendimizi hayattan soyutlayarak yaşadığımız bir hayat gerçek bir hayat sayılabilir mi? Pilar aşkın her evresini geçtiğinde kendini aşka bıraktığı ölçüde ruhunun ötekin’den de arındığını fark eder; ‘Bundan böyle kendi karanlıklarım beni hiç boğmayacak diye kendi kendime söz verdim ve kapıyı Ötekinin yüzüne çarptım. Üçüncü kattan düşmek de yüzüncü kattan düşmek kadar hasar bırakırdı.

Düşeceksem çok yükseklerden düşmeliydim.’

Hikaye’nin sonunda Pilar artık ruhundaki tüm esaretten, korkulardan, çelişkilerden kurtulmuş; öteki ile olan savaşını sonlandırmıştır. Ruhu arınmış ve kendi benliğine kavuşmuştur.

Kitabı daha ayrıntılı incelemeye içerik ile başlarsak kitap beşeri aşk ile ilahi yani tasavvufi aşk arasında kalan karakteri ve bu karakterin bir kurtuluş arayış içine girmesini anlatır.Bu olayı kadın karakter olan Pilar ‘da görürüz.

Pilar kendini sorgularken okuyucunun da dini anlayışını sorgulamasına neden olur. Yazar Pilar karakterinin üstünden kendi din ve inanç hakkındaki görüşlerini belirtir. Romanda işlenen asıl fikir ruhani yaşamın sevgiden başka bir şey olmadığı; aşkı Tanrıda bulmamız ve aşkın Tanrının varlığını fark etmenin bir yolu olduğudur. Roman Tanrı’nın kadın yüzünü yani Meryem’i ortaya çıkarmaya çalışmış olduğu için başkahraman kadındır.

Sonuç olarak bize göre bu kitap hem ilahi aşkı hem de beşeri aşkı çok güzel anlatmıştır. Hem sürükleyici bir şekilde insanda karakterlerle yaşıyormuş gibi hissettirip hem de kadın başkahramanımız Pilar’ın başından geçen bir aşk hikayesini anlatmıştır. Romanda aşkın neye neden olacağı, neler yaptıracağı, bir insani nasıl etkileyeceği söz sanatlarıyla etkili bir şekilde anlatılmıştır. Tıpkı diğer romanlarında olduğu gibi Paulo Coelho, kendine özgü üslubuyla, kendi dini düşüncelerine de yer vererek bizi olay içinde sürüklemiş ve karşımıza sürükleyici bir eser çıkarmıştır.

56

Eda PAKEL 11E - Aslınur GÜLAÇ 11F

Piedra Irmağı’nın Kıyısında Oturdum, Ağladım Oturdum ve ağladım. Efsaneye göre, bu ırmağın sularına düşen her şey, yapraklar, böcekler, kuş tüyleri, bunların hepsi ırmağın yatağında taşa dönüşürmüş. Ah! Yüreğimi bağrımdan söküp, akıp giden sulara atabilmek için neler vermezdim... Hiç acım kalmazdı o zaman, hiç pişmanlık kalmazdı içimde, anılarım olmazdı hiç.

Piedra ırmağının kıyısında oturdum ve ağladım. Kışın soğuğu, yüzümdeki yaşları hissettirdi bana ve bu yaşlar, önümden akıp giden donmuş sulara karıştı. Bu ırmak bir yerlerde bir başka ırmağa kavuşuyor, sonra bir başkasına ve bütün bu sular, gözlerimden ve gönlümden çok uzaklarda, sonunda denize kavuşuncaya kadar böylece akıp gidiyor.

Gözyaşlarım böylece çok uzaklara akıp gitsin ve aşkım, bir gün onun için ağladığımı hiç bilmesin. Çok uzaklara aksın gözyaşlarım ve ben, ırmağı, birlikte yürüdüğümüz yolları unutayım.

Yolları unutacağım, dağları ve düşlerimin tarlalarını, o düşler ki benim düşlerimdi ve ben bunun bilincinde değildim. (alıntı) Adını Siyamcı ve Brida adlı romanlarıyla duyuran ve dünyada en çok okunan yazarlar arasında ilk sırayı alan Paulo Coelho, bu romanında, Tanrının kadın yüzünü keşfediyor. Mucizevi bir güce sahip, kendini dinine adamış bir erkek ve onun aşkını isteyen, bu aşkı Tanrıyla bile paylaşmaya yanaşmayan bir kadın. Romanın kadın kahramanı olan Pilar, çocukluk yıllarında yakın arkadaşı olan bir erkekle on bir yıl sonra, bir konferans sırasında karşılaşır. Pilar, duygularının sesini dinlemekten yana olmayan, güçlü, ayakları yere sağlam basan bir kadındır.

Bu karşılaşma ikisini de derinden etkiler; Pilar, genç adamın büyüsüne yeniden kapılır, gençlik aşkı alevlenir oysa arkadaşının dinsel çizgisinden ayrılmayacağını da çok iyi bilmektedir. Birlikte bir yolculuğa çıkarlar. Bu yolculukta yaşadıkları, Pilar’ın yüreğini aşka ve dinsel deneyime açar. Tutkuyla bağlandığı erkek de kararsızlıklar yaşamaktadır; Pilar’a duyduğu aşkla, sahip olduğu mucizevi iyileştirme gücünün kendisine yüklediği sorumluluk arasında gidip gelir.

Yaptıkları bu uzun yolculuk boyunca kendi yazgılarının ardına düşen bu çift, uygun bir çözüm bulabilmek için didinir.

Kitap sizi heyecanlandırmıyor değil, ama sönük bir sonla karşılaşıyoruz. Kitap boyunca aslında tahmin ettiğimiz ve beklediğimiz bir son oluyor bu. Pilar’ın ayakları yere basan sabit tavrıyla içindeki aşık çatışmasını bütün kitapta okuyoruz. Anlayamadığımız ve empati kuramadığımız yerlerde sıkıcılaşıyor kitap. Dini öğeler bizi o kadar meşgul ediyor ki bazen ana konudan sapma veya uzaklaşma oluyor. Odaklanmak istediğimiz şeyin ne olduğunu kitabın sonunda ancak anlayabiliyoruz. Benim gibi kitapta olay ve kurgu arayan bir insan için bu son bir şok oluyor.

Kitabın bu kadar çok satılmış ve okunmuş olmasını anlayamıyorum açıkçası. Bu bir iç çatışma ve ikilem hikayesi. İki tarafın gözünden de bakıyoruz ayrıca. Romantik öğeler ise eksik bize duygusuz bir ortam sunuyor. Soğuk. Hatta birbirine bu denli aşık iki insanı düşününce neredeyse gerçekçi değil.

Bir başka taraftan bakınca da kitap sizi sonunu okumak adına heyecanlandırıp sürüklüyor, birkaç saatte bitirebiliyorsunuz.

Zeynep Deniz ARSLAN 11G

57

Antikacı Büyük tahta kapı, iki aceleci darbenin ardından aralandı. Atölyenin loş ortamını öğlen ışığı ve beraberinde gelen bir gölgenin tuttuğu metal çay tepsisi böldü. “Çay vereyim mi ustam?” dedi tepsiyi tutan elin sahibi.

“Sağ ol almayayım, aralık kalsın kapı.”

Moda sahiline dik gelen müphem sokaklardan birinde şehrin en hoş antika dükkânı vardır.

Kara kaşlı, kara gözlü, biraz esmerce olan yaşlı antikacının bir de atölyesi vardır dükkânın hemen yanında... Evvelden marangozmuş, civardaki eskiler öyle söyler.

Hafif hafif esti rüzgâr atölyenin içine içine… Birkaç yaprağı da sürükledi hatta beraberinde…

Adam büyük, damarlı ve yaşlı eliyle bir yüzü güldürmeye çalışıyordu, tahtadan bir yüzü…

Yüz elli yıllık bir ceviz ağacını keserlerken son anda gövdesinden kurtarabildiği bir parçayı İnce ince oydu; tüm hatları, duyguları, karakteri işledi üzerine. Şimdilik pek gülmese de, usta bu, elbet güldürür…

Yaşlı antikacı, Kınalıada’da doğup büyümüş… Daha sonra iş güç için Kadıköy-Moda taraflarına yerleşmiş; mâlum, eski marangozluk kalmayınca da bir yaştan sonra adaya dönmüş. Antika dükkânı da, eski atölyenin diğer yarısı… Bir döşek atmış yarım atölyeye, bazı geceler dönmezmiş evine…

Adam sakince kalktı sandalyeden, kalktı kapadı kapıyı… Güneş, ağaçların ve bodur binaların arkasından göç etmişti nasıl olsa. Karnı açtı, yaktı ocağı; dünden kalma mercimek çorbasını koydu ocağa. Bir de çorbayla yaşıt kıymalı pideyi ısıttı tavada… Küçücük masanın başındaki ufak ve yalnız sandalyeye oturdu, afiyetle yedi sonra. Tek başına yedi, yavaş yavaş, bir yemeğe bir duvara bakarak… İşinin başına döndü, tek aşkına, maske oyduğu masa başına…

Pek büyük değildi atölye, iki tarafa ayrılmıştı perdeyle. Bir tarafında, iki çalışma masası; arka tarafta, döşek, üstünde gramofon olan üç çekmeceli dolap, bir o kadar küçük bir buzdolabı ve yalnız sandalye ile masa vardı, bir de antikacıya açılan kapı. Bir süre için ona yetiyordu, adaya dönene kadar. Bırakmak kolay değil, seneleri bu atölyede geçmişti… Şöyle bir üfleyiverdi maskenin üzerine. Bitmişti. Baktı…

Bir daha baktı… Sonra öyle bir güldü ki, kahkahalar yanında az kaldı… Tıpatıp kendi yüzü gibi oldu maske, hem güldürmüştü de işte… Koydu kenara, sabaha kadar demlensin diye. Kendi kendine gülümserken gramofona bir plak koydu… Sonra oturdu rakısının, peynirinin, mezesinin karşısına; devirdi hepsini, iç rahatlığıyla…

Tahta kapının altından güneş ışığı sızarken yere, açtı gözlerini. Hemen yüzüne su vurdu, aceleyle aldı maskesini ellerine. Sakince yerleştirdi yüzüne, şöyle bir denedi; güldü, somurttu, kahkaha attı, esnedi, bir iki laf etti… Şahane olmuştu. Kahvaltıyı orada yapma ümidi ile Kınalı’ya giden motorun yolunu tuttu… Daha evine bile girmeden kuruldu eski kıraathaneye… Eskisi gibi, akşama kadar da çıkmadı. İlk maskesini on yaşındayken yapmış bu adam, kimisi hâlen sakladığını söyler. Bilinmez… İsim de verirmiş maskelerine; o ilkine, nüfustaki ikinci adını vermiş. O yaşa kadar hiç kullanmadığı ikinci adını… Kimi görse o yüzüyle, hep aynı adla tanıtmış kendini. Hatta geçmiş zamanda kıraathanede otururken aralarından biri sormuş, “Üstat, yarımız farklı isimle tanıyoruz seni, yarımız farklı; neden yaptın bunu?” Yaşlı adam durmuş, durmuş… Tam öteki ağzını açacakken konuşmuş, “Herhalde değişiklik olsun diye değil, çok eskiden bana bu isimle sesleneni hatırlatsın diyedir belki.” O zamandan bu zamana, “o isimle seslenen” akıllarda bir soru işareti…

58

Güneş ağırlaşıp çökedursun, rüzgâr yerdeki kuruyan yaprakları yumuşakça iterken yaşlı adam ayrıldı eski kıraathaneden, yürümeye koyuldu.

Kafasındaki siyah, eski, yamalı şapka saçını alnına bastırıyor; ceketi yokuş aşağı yürümekten sağa sola uçuşuyor; yeleği, gömleği, pantolonu ve bıyığı hâlinden memnun; ayakları, dükkânın bugün de toz tutacağından emin adımlarla kaldırımlara çarpa çarpa ilerliyordu…

Boydan boya meşe ağaçları sıralı bir sokaktan yürünerek ulaşılan, denize nâzır çay bahçesine oturdu. Kalabalıktan uzak bir köşede açtı gazetesini. Temiz yüzlü bir genç, çayını getirdi, koydu masanın kenarına. Çay bahçesinin esas sahibi-yaşlı adamın kalan sayılı dostlarından- uzaktan selâm çaktı. Bir de sokaklar boyunca akordeon çalan eskilerden başka üstatla selamlaştılar, o kadar…

Güneşin yüzü kızarmış, bulutları da kızartmışken, martılar çığlık çığlığa, dalgalar kayaları okşarken sakin sakin, gazetesinin son sayfalarını kurcalıyordu yaşlı adam. Birden ikinci ismini duydu. Artık beklemekten ve gizlenmekten yorulmuş bir şekilde hatırladı-boşuna değildi onca maske-. Sonra yavaşça indirdi gazeteyi… Her maske elbet düşermiş… Gözleri parladı yaşlı adamın.

Kara gözü, burnu, dudakları çatladı… Parçalandı ve yere dağıldı tüm yüzü. Maskesi silindi gitti, ikinci isminin sahibi karşısında…

Salih Eren KURÇ HZD

Açlık Yetinemez mi insan? Elindeki en muhim zifiri karanlık taşları masumiyet dışı biçimiyle kullandığı kara delik maskeli zamanlarda, her şeye duyulan açlık farklı dillerde, farklı dudaklarda, farklı sözlerle adlandırılmaua çabalanmıştır. İnsan varlığından beri bir şeylere açtır. Beslenmeye, suya, okumaya ve öğrenmeye, hissetmeye ve hissettirmeye, renklere, mutsuzluğunda renksizliğe, kolay olanın zorluğuna o zamanlar zorun kolaylığı mutlak aranandır, mutluluğa, hüzne ve çoğunlukla güvenemeyiz, acizdir sevgiye, karşılıksız sevilmeye. Ulaşmaya çalışırız aç olduğumuz geleceğimize. Adımlarımız geriye ve ileriye, lakin genellikle geriye. Tutunamayanlarımız vardır, aşağı ittiklerimiz. Doğmalarımızın esaretindeyiz, yaşamaya açlığımız sonsuzluk. Vişne çürüğünün rengine özenmek misali, biz insanlar açlığa tutkuluyuz, hiç yetinemedik, yetinemeyeceğiz.

Dilara KÜÇÜK 10E

59

Tabut öyküsü hakkında Beğenerek okuduğumu söyleyemeyeceğim bu öykü ancak incelenince içindeki cevheri ortaya çıkarıyor. Kapağı açılması beklenen bir hazine gibi sıkı sıkı kapatmış yazar. Biraz daha anlaşılır ve mecaza, sembolleştirmeye gitmeden ortaya çıksaydı bu metin, daha fazla insanın dikkatini çekebileceğinden eminim. Yine de yazarın ustalığını konuşturması söz konusu.

Yüklü bir tarih, yaşanmışlıklar aktarımı... Hem de bir çocuk gözünden. Anlatım tarzının “-mışızdır, -mişizdir” şeklinde sürmesi beni etkileyen detaylardan. Çocuklukta yapılanların onaylattırılma ve verdiği gurur arasındaki ince çizgiyi anlatan kipi yakaladığı için yazara ayrı teşekkür etmek gerek. Semboller ve yazın özellikleri anlaşılınca öykü adeta cennete dönüyor. İstanbul’un Osmanlı İmparatorluğu’nun başkentinin şehir merkezi Sultanahmet sahnenin arka planında. Aynı çocukların imparatorluğunun başkenti olduğu gibi çok hassas ama çok derin bir nokta. Buradan çocukların kendi ülkelerinde kendi hükümdarları oldukları ve biraz da yaşlarından dolayı gerçek dünyada olan bitene uzaklıklarına bağlayabiliriz. Öyle ki, dönemin önemli siyaset adamları birkaç isimden başka bir şey değil çocuk için.

Sonunda fark etmeden gittiği Oğuz Atay’ın cenazesi, işte en can alıcı yer. Denk geldiği, hem de çocukken, bir cenazeyi anımsayıp böyle büyük bir yazar olduğunun farkına varıp bu yazıyı yazması ona duyduğu derin saygı ve minnetin göstergesi değil de nedir? Yazı endüstrisinde böyle yazarlar görmek, saygı görmek önünde minnetle eğileceğim bir iş, başka bir şey değil.

Satranç üzerine Kitabı okumak için elime aldığımda hayatımda bu kadar etkileneceğim bir kitap olacağını düşünmemiştim. Aksine önceki satranç deneyimlerimi hatırlattığı için kitaba karşı bir önyargı besliyordum. Sonuçta bu yersiz düşüncemden arınıp kitabı okumaya başladım. İster film ister kitap olsun, karakterlerin psikolojisini işleyen sanatçılar benim gözümde çok daha önemli bir yer kazanır. Çünkü o hisleri okuyucuya geçirmek zor ve riskli bir iştir. Stefan Zweig burada bu işten ustalıkla kalkıyor. Bunu Dr. B’nin gelgitlerini okurken anlayabiliyoruz. Yaşadığı gerilimi ve tramvayı içimize işliyor adeta. Yazarın konuyu satranç üzerinden işlemesini özellikle ve akıllıca yapılmış bir hareket olarak değerlendiriyorum.

Satranç insanın psikolojik olarak savaş açabileceği bir meydan. Aynı zamanda oyunun sonunda bütün değeri farklı olan taşlar rakip olsalar bile (siyah-beyaz) aynı kutuya konuyorlar. Burada Zweig’in ne kadar güçlü veya savaşır gibi yaşarsak yaşayalım sonunda Tanrı tarafından aynı kutuya koyulacağımıza, yani eş öleceğimizde gönderme yaptığını düşünebiliriz. Kendisinin de yaşatışında eşiyle beraber intihar etmesi, yani farklı bir satranç taşıyla aynı kutuya konulması ve bu kitabın son eseri olması yazarın benim için farklı ve derin bir saygıya sahip olmasını sağlıyor.

Kitapta yaşamı farklı zorunluluklarla satranca adanmış iki karakter var. Biri Czentovic. Hayatında hanesinde tek artı sağlayan bu oyunu bence güçsüzlüğünü saklamak için oynuyor, böylece cahilliğini saklayabiliyor. Oysa Dr. B delirmek üzere olduğu bir anda satrancı hayatına sokarak gücünü korumaya çalışıyor.

Her sözün altında muhteşem derinlikte anlamları barındıran bu kitap okumaya ve anlaşılmaya değer.

A. Aleyna KARASAÇ 9C

60

Bir olay, iki farklı bakış açısıyla öykü Bakış Açısı 1 Kafasını bilgisayardan kaldırdı ve etrafa bir göz gezdirdi.

Olağanüstü bir durum yoktu. İlerideki esmer güvenlik görevlisinin sert bakışlarını üstünde hissedebiliyordu, ama bu adam hep böyleydi zaten endişelenmesine gerek yoktu.

Titreyen elleriyle klavyenin tuşlarına basmayı sürdürdü.

Bankanın internet sitesine tıkladı. Ajandasına hemen bir bakış attı. Menderes Kesimal. Müşteri numarası 35493275. Şifresi… Basitti. Çocuğunun adı… Banka girişini kabul edince ellerinin titreyişi şiddetini arttırmıştı, terlemesinin hızlandığını hissedebiliyordu. Sanki güvenlik görevlisinin sert bakışları biraz şüphe kırıntılarıyla dolanıyordu artık üstünde. Umursamadı.

O iyi biriydi, bir hırsız değildi. Boşluğa 2 milyon TL yazarken yüzündeki gülümsemeyi durduramaz hale gelmişti. Havale butonuna bastığında ise bedenindeki tüm kanın yanaklarında toplandığına emindi. İşlemin onaylandığını görünce derin bir iç çekti ve bilgisayarının başından kalktı. Güvenlik görevlisinin bakışlarını göz ardı ederek işyerinden sakin adımlarla ayrıldı.

Yeterince uzaklaştığından emin olunca bir kahkaha patlattı. Evet, sonunda başarmıştı. İki gün önce bankanın kasasından aldığı ve simdi cebinde olan 80 bin liranın verdiği tedirginlikle adımlarını hızlandırdı. Bu yükün getirdiği paranoya yüzünden ikide bir arkasına bakıyor, 5 yaşındaki çilli bir çocuktan bile şüpheleniyordu. Sonra biraz oturdu ve gözlerini kapattı. Yaptıklarını ve yapacaklarını düşündü. Gözlerini yeniden açtığında ise karşısında bir büfe gördü. Evet, bu bir işaretti. Diğer yaptıklarında da olduğu gibi burası da bir nedenle ona gösterilmişti. Hemen ayağa kalktı ve ceketinin iç cebinden çıkardığı dolma kalemle iddia kuponunu doldurmaya başladı. Fenerbahçe hafta sonu Galatasaray’ı mağlup ederse – ki bundan şüphesi yoktu- ve Napoli Bologna’yı dört farkla yenerse yatırdığının 6 katı kadar para alacaktı. Cebinden 200 liralık banknotları çıkardı ve 40 bin liralık fişi büfedeki adama uzattı. Adam şaşkınlığın rehavetiyle söyleneni yaptı ve iddia kuponunu ona verdi. Tam bu sırada işyerinden çıktığından beri onu takip eden Siyah BMW’den esmer güvenlik görevlisi ve ondan daha da iri olan siyah takım elbiseli bir adam ona yaklaşmaya başladı.

-Şanslı günündesin ha evlat?

Takım elbiseli adam aynalı güneş gözlüklerini çıkartırken söylemişti bunu. Hemen koşmaya çalıştı ama adam ondan daha çevikti. Dirseğini tuttu ve ters çevirdi.

-Yerinde olsam bunu denemezdim.

Ve şimdi siyah BMW’nin arka koltuğunda o iri adamla oturuyordu. Kolundaki acı yerini ağrıya bırakmıştı ve yavaşça bu ağrı dayanılmaz hale geliyordu. Bir an görüşü bulanıklaştı ve kafası düştü.

Ayıldığında patronunun ofisindeydi. İri adamla patronun konuşmalarını duyabiliyordu.

-Nerde buldunuz bunu?

Bu kesinlikle patronunun sesiydi. Adamın ses tonundaki öfkeyi duyunca acizlikle titredi.

-İlerdeki büfenin orda kupon doldururken , Menderes Bey. Anlaşılan zekası ancak klavyenin arkasında işliyormuş. İri adama ait olduğu aşikar olan bu sesin ardından bir kahkaha geldi. Herhalde bu kas yığını kendini çok zeki sanıyordu. Dişlerini sıktı, oyuna gelen onlardı, kendisi değil.

61

-Murat?

Adını duyunca şaşırdı. Patronuna doğru döndü. Adamın yüzünün sağ tarafı seğiriyordu. Strestendi herhalde. İki milyonu kaybolmuş birine göre sakin bile sayılabilirdi.

-Demek ki sen bir anda karar verdin ve benim paramla kumar oynamaya karar verdin.

Tam ağzını açıp konuşacaktı ki yanındaki iri adam yüzüne bir yumruk yapıştırdı. Bir anda afalladı ve patlayan dudağından akan kanın sıcaklığını hissetti.

-Düşünmeden konuşmaman için şimdiden uyarıyorum.

Ağzına damlayan kanı tükürdü ve konuşmaya başladı.

-Zenginden alıp fakire verdim. Bunun neresi kötü?

Patronunun kahkahası kulaklarında yankılandı. Bugün yeterince alay konusu olmamış mıydı? Bağlı ellerini yumruk yaptı ve konuşmaya devam etti.

-Eskiden kumar oynamıyo’dum. Şimdi oynamaya başladım. Ben sizin hak etmediğiniz bu paralarla öğrenci okutuyorum. Adam yetişiyo’ bunlarla adam!

Sözlerini bitirir bitirmez yüzüne bir yumruk daha yedi. Şimdi burnu da kanamaya başlamıştı.

-Seni uyarmıştım evlat.

Dudağındaki kanamanın da şiddeti artmaya başlamıştı. Patronu söze girdi.

-Adamla söylemek istediğin senin gibilerse, kalsın istemeyiz. İri adam yine kahkaha attı. Patron artık sinir olmuş olacaktı ki ona bir bakış attı ve sözüne devam etti.

-Şimdi seni polise vereceğim ve hayatının sonuna kadar or’da kalacağından emin olu’cam.

Dudağından akan kanı tekrar tükürdü. Polis sireninin sesleri uzaktan gelmeye başlamıştı. İri adam hemen onu aşağı indirdi ve polislere teslim etti. Yaşlı bir polis onu bir yaratıkmışcasına süzerken diğer bayan polis, patronu dinliyor ve her söylediğini kafasını sallayarak onaylıyordu. Elinde kelepçenin soğuk metallerini hissettiğinde ise aklından geçen tek şey burs verdiği çocukların mutluluğu ve hayallerinin gerçekleşmesiydi.

Karakola geldiklerinde bayan polis, yetkiliye bilgi verdi ve Murat, küçük soğuk bir hücreye atıldı.

Küçük hücredeki iki yataktan birisi boştu, gitti oraya uzandı. Öbür yatakta kafası dövmelerle donanmış bir adam vardı. Adamın yüzünde garip bir tebessüm vardı ve ses tonu bozuk akortlu bir kemanın andırıyordu.

-Sen neden buradasın?

Adam ona bunu söylediğinde yüzündeki ifade hiç değişmemişti. Yüzünü ona çevirmemişti bile. Hala aynı tebessüm ve aynı bakışları koruyordu.

-Onların deyimiyle “sahtekarlık” benim deyimimle “iyilik”. Ya sen?

Sahtekarlık kelimesinin tüm harflerini üstüne basa basa söylemişti. Sorusuna cevap almak için adama döndüğünde adamın artık ona dönmüş olduğunu gördü. Artık tebessümü tüm yüzünü kaplayan bir gülümsemeye dönüşmüştü ve altın kaplama dişi sarı dişlerinin arasından zorlukla seçiliyordu.

-İki kişiyi öldürdüm. Nefs-i müdafaa ama beni biraz misafir etmek istediler.

Adamın “öldürdüm” derken yüzünde oluştuğu tatmini görmüştü. Nefs-i müdafaa derken ise hafif bir kahkahası duyulur gibi olmuştu.

Ama o asla bu adam gibi olmamıştı. Olmayacaktı. Burada ne işi vardı? Her şey bir yanlış anlaşılmaydı. Hayatını burada geçiremezdi. O.. O kötü biri değildi. Amacı kötülük değildi. O sadece hak etmeyenlerden alıp asıl hak edenlere vermek istemişti.

62

Islak gözlerini sildi. Köşedeki adamın sessiz kahkahası yinelendiğine göre gözleri kızarmıştı. Hala damağında kendi kanının demirimsi tadı vardı. Kalktı ve adama doğru ilerledi. Adımları sağlamdı ve her ayağı yere değdiğinde tok bir ses çıkartıyordu. Elini eklemleri beyazlaşıncaya kadar sıktı ve tüm gücüyle dövmeli yüzüne yumruk attı. Adam yumruğun şiddetiyle yere yığıldı ve bayıldı. Yaklaşık on dakika baygın kaldıktan sonra ayılınca daha demin ona yumruk atan adamı elleri iki yana açık onu beklerken buldu. Ellerini çıtırdattı ve onu bekleyen adama sağlam bir yumruk attı. Adam yere yığılırken yüzüne tükürdü: -Üç etti.

Bakış Açısı 2 Ofisinden çıkarken gelen çağrıyla titreyen telefonunu cebinden çıkardı. Arayan eşiydi.

-Efendim sevgilim.

Eşinin kadife sesini duymayı beklerken henüz dört yaşındaki oğlunun peltek sesiyle karşılaştı.

-Babaa!

Gülümsedi.

-Telefonlara da mı bakıyo’sun artık küçük şaklaban?

Küçük çocuğun kıkırdama sesi telefon hattında yankılandı.

-Baba, gelirken bana uzaktan kumandalı araba al!

Oğlunun sabırsız sesiyle gülümsemesi tüm yüzüne yayıldı.

-Tamam Cihangir ama sonra beni unutmak yok, anlaştık mı?

Oğlanın kıkırdaması tekrar duyuldu. Çağrıyı sonlandırdı ve onu bekleyen arabasına doğru yürüdü. Şoförü kapıda onu bekliyordu.

-Direk eve mi gideceksiniz Menderes Bey? -Yok Cenk Mecidiyeköy’deki oyuncakçının orada biraz durmamız gerek.

-Cihangir Paşa çok şanslı Menderes Hocam.

Menderes gülümsedi. Oğlu onun her şeyiydi.

-Asıl ben şanslıyım Cenk.

Kafasını deri koltuklara gömdü ve son ihaleyle ilgili evrakları çantasından çıkartıp incelemeye başladı. Kağıtlara öyle bir dalmıştı ki Cenk’in onlarca seslenmesinden sonra nihayet kafasını kaldırdı. Gelmişlerdi. Oyuncakçıya girdi ve artık onu tanıyan elemanlarla selamlaştı. Gözüne ihtişamlı gelen arabalardan birini seçerek kasaya ilerledi. Ödemeyi yapmak için kredi kartını uzattı ama kasiyerin olumsuz ifadesiyle karşılaştı.

-Menderes bey üzgünüm ama kartınızla işlem yapamıyorum bankanız onaylamıyor.

Bir an şaşırdı elini telefonuna atıp bankanın numarasını tuşlayacakken güvenlikçisi Kartal’dan gelen aramayı gördü.

-Efendim Kartal? Ne söyleyeceksen söyle bi’ işi halletmem lazım.

-Hocam konu banka hesabınızla ilgili.

Kaşlarını çattı.

-Nolmuş?

-Bilgisayar departmanından kıdemli bir mühendisimiz hocam. Sizin hesabınızdaki iki milyonu ve Tevfik Hoca'nın hesabından üç milyonu kendi hesabına aktarmış onu şimdi yakaladık.

-Nerdesiniz?

-Ofisteyiz hocam.

63

Sinirli bir biçimde kendi kendine küfretti.

-Tamam geliyorum.

Tam oyuncakçıdan çıkacaktı ki arabayı hatırladı ve cüzdanını çıkardı. Normalde banknotlarla taşan cüzdan şimdi deri kokusuyla yalnızdı. Yine küfretti. Kasiyerden kartını aldı.

-Kalsın.

Hışımla mağazadan çıktı ve şoförüne emretti.

-Derhal ofise. Şoför işin ciddiyetini anlamıştı ki elinden gelen en hızlı şekilde geldiği yoldan döndü. Sonunda ofise ulaştığında hava yeni yeni kararıyordu. Patronuna kapıyı açmak için hemen dışarı fırladı. Ama Menderes çoktan arabadan çıkmış ve hızlı adımlarla işyerinin kapısından giriyordu.

Menderes asansörü beklemedi ve merdivenlerden ikişer üçer zıplayarak üst kata çıktı. Adının işlendiği pirinç levhayı süzdü ve kapıdan girdi. Kartal ve diğer iri adamı Köksal’ı bir köşede gördü. İlerde de baygın bir şekilde şu çocuk yatırıyordu. Köksal’a seslendi.

-Nerde buldunuz bunu?

-İlerdeki büfenin orda kupon doldururken , Menderes Bey. Anlaşılan zekası ancak klavyenin arkasında işliyormuş.

Köksal sonra da basit bir kahkaha attı. Menderes zaten sinirliydi. Artık ayılmış çocuğun yanına gitti.

-Murat? Çocuğun irkildiğini fark etti. Daha da sinirlendi. Dudağının üst tarafındaki hafif seğirmeyi hissedebiliyordu.

-Demek ki sen bir anda karar verdin ve benim paramla kumar oynamaya karar verdin. Çocuk tam konuşacakken Köksal hafif bir yumrukla onu sarstı. Ama bu bile dudağının patlamasına yetmişti.

-Düşünmeden konuşmaman için şimdiden uyarıyorum. Çocuk tükürdü ve pişkin pişkin sözcükleri saçmaya başladı.

-Zenginden alıp fakire verdim. Bunun neresi kötü?

Menderes sinirden bir kahkaha attı. Bu kendini bilmez hala konuşmaya cesaret buluyordu herhalde. Kaşını kaldırdı ve sinirini daha fazla belli etmemeye çalıştı.

-Eskiden kumar oynamıyo’dum. Şimdi oynamaya başladım. Ben sizin hak etmediğiniz bu paralarla öğrenci okutuyorum. Adam yetişiyo’ bunlarla adam!

Artık sinirlenmişti. Menderes gözüyle Köksal’a daha sert bir yumruk atmasını işaret etti. Çocuk bu sefer yumruğun şiddetiyle arkaya savruldu.

-Seni uyarmıştım evlat. Çocuğun dudağındaki yarık büyümüştü. Ona doğru eğildi.

-Adamla söylemek istediğin senin gibilerse, kalsın istemeyiz.

Köksal’ın kahkahasını yine duyunca artık sabredemedi. Ona susması gerektiğini belirten bir bakış attı ve sonra tekrar yerdeki çocuğa döndü.

-Şimdi seni polise vereceğim ve hayatının sonuna kadar or’da kalacağından emin olu’cam.

Sonra kalktı ve polis sireni duydu. Köksal hemen onu aşağı indirdi ve polislere teslim etti. Sarışın bir bayan polis, Menderes’in yanına geldi.

-İyi akşamlar Menderes Bey. -İyi akşamlar polis hanım.

64

-Hocam birkaç şey duyduk ama sizden de dinlesem çok memnun olurum.

-Tutukladığınız adam benim en iyi bilgisayar mühendislerimdendi. Ama nankörlük yapıp hırsızlığa da başlamış.

Banka hesabıma ulaşmış, tüm hesabımı boşaltmış.

Polis sürekli kafasını sallıyordu.

-Daha çok bilgi edinmek isterseniz yarın sabah eminim ki asistanım Alparslan size yardımcı olur.

Eski çalışanının bileklerinin kelepçelendiğini görünce rahatlama duygusuyla baş başa kaldı. Telefonunu cebinden çıkarttı.

-Alo, Bayezid.

-Buyrun, Menderes Hoca’m.

-İki milyonumu hesabıma beş dakika içinde yatırmanı istiyorum.

-Tabi hocam.

Menderes, Cenk’e direktiflerini verdi ve kafasını tekrar deri koltuğa gömdü. Sonunda eve geldiğinde arabadan indi ve artık iyice ortaya çıkmış ayı seyretti. Sonra kapıyı çaldı ve oğlunun minik adımlarının sesini duydu.

Kapı açılınca boynuna atlayan oğlunu yere bırakınca yüzünün asıldığı fark etti.

-Cihangir niye suratın asıldı?

Cihangir ağlamaklı gözlerle ona baktı.

-Araban nerde baba?

Menderes bir an olduğu yerde kaldı. Oğlunun değerli gözyaşları şu işe yaramaz mühendis yüzünden harcanıyordu.

Derin bir nefes aldı ve hızlı adımlarla arabasına döndü. O beş para etmez adama yaptıklarının ödetecekti. Oğlunu üzen kimse bir nefes daha almayı hak etmiyordu.

Yeniden oyuncakçıya döndüğünde aynı arabanın üç farklı renginden de aldı bu sefer. Başı dik bir şekilde kartıyla ödemeyi yaptı. Ve aynı hızla evine döndü.

Cihangir bu sefer babasının dolu ellerinin görünce kızarmış gözleri parıldadı. Sevinçten yerinde zıplarken oyuncakların paketlerini sabırsızlıkla açtı. Sonra da büyük bir keyifle onlarla oynamaya başladı.

Menderes ise oğlunun çocuksu masumluğunu izliyordu. Artık tüm siniri yerini uçsuz bucaksız bir huzura bırakmıştı.

Oğlunun mutluluğu ona yeterdi. Onun için gerçekten her şeyi yapardı.

Melike DEMİRBİLEK Fen 9

65

Kar Kristalleri Bembeyazdı Şırnak. Düşen her bir kar tanesi, biraz daha temizliyor sanıyordum yaşadığım yeri. Öğretmenim “Bütün kar kristallerinin deseni birbirinden farklı.” demişti. Babamın geçen doğum günümde şehir merkezinden aldığı pembe çiçekli kumaşla diktiğim minderin üstünde oturup pencereden dışarı bakarken her bir tanenin kendine özgü şeklini ayırt etmeye çalıştım. Hepsi birbirine benziyor gibiydi ama değildi işte. Hepsi farklıydı ve bana sorarsanız; şekilleri nasıl olursa olsun, önemli olan bir araya geldiklerinde her yeri beyaza bürüyebilmeleriydi.

Dedim ya, her bir kar tanesi biraz daha temizliyor sanıyordum yaşadığım yeri. Son zamanlarda arttıkça artan silah sesleri kısılır sanıyordum. Yerler beyazladıkça “Beyazdan leke çıkmaz.” deyip; birbirlerinin kanlarını damlatmazlar sanıyordum abiler, amcalar...

Kartopu oynamak onlar için de her şeyden keyifli, her şeyden önemli sanıyordum. Azıcık kar biriksin; silahlarını, tüfeklerini bırakır; birbirlerine kar topu atarlar sanıyordum. Karlara uzanırlar sanıyordum... Birbirlerini yok etmektense, kardan adamlar yaparlar sanıyordum. Yan yana yürüyüp, aynı bakkaldan aynı kardan adam için zeytin alırlar sanıyordum. Ölümüne kavga etmektense, zeytinle gözleri mi yoksa düğmeleri mi yapacaklar onu tartışırlar sanıyordum. Öyle değilmiş, sonradan öğrendim...

Akşamüstüydü, sofrayı hazırlıyorduk annemle. Kapı çaldı, açtım. Hesefe’ydi gelen. Köyümüzde benim gibi okula gidebilme şansına sahip az sayıdaki kızlardan biri; canım arkadaşımdı o. Heyecanlı bir şekilde: “Yarın okul yokmuş, bütün gün kar topu oynarız artık dışarıda.” dedi. Ben bir sevinç çığlığı attım, peşimden bir tane de o attı. Sonra yine ben, yine o. Annem gelip bizi susturana kadar delicesine bağırdık,zıpladık. Okul tatildi! Yarın tüm gün kar ve oyun günüydü. Zıplamayacaktık da ne yapacaktık? Hava eksilerdeydi, kar günlerdir durmaksızın yağıyordu. O yüzden kimse “Neden tatil?” diye sormadı. Herkes kar tatili sandı. Öyle değilmiş, sonradan öğrendim.

Tatil sabahı erkenden kalktım. Ablamı ve küçük kardeşim Itır’ı uyandırmamaya çalışarak yavaşça yataktan kalkıp mutfağa gittim. Küçücük ev zaten biri ayak sesimi duyacak da uyanacak diye ödüm koptu. Kafama koymuştum, bu sefer kahvaltıyı annemlere bırakmayacaktım. Ben hazırlayacaktım ve daha sonra herkesi uyandırıp şaşkınlıklarını izleyecektim. Hazırlayabileceğim en zengin kahvaltıyı hazırladım. Ne bulduysam koydum masaya. Belki çok çeşitli olmadı dışarıdan bakıldığında ama, bana sorsanız bir kuş sütü eksikti. Çayı da koyduktan sonra yine cam kenarındaki minderime oturup kar tanelerini izlemeye koyuldum. Hâlâ daha birbirlerinden nasıl farklı oldduklarını görmeye çalışıyordum. Her birinin özelliğini görmek istiyordum. Tek tek her bir kristalin kıvrımlarını, inceliğini, yıldız şeklini... Sonra diğerleriyle buluştuğu anda onlara nasıl da anında benzediğini görmek istiyordum. Anında ne kadar özel olduğunu nasıl da unuttuğunu.

Bir süre sonra herkes kalktı. Sofraya oturduk. Herkesten övgümü aldım.

Babam da mutlu oldu sabah erkenden kalkıp onlara kahvaltı hazırlamama.

Köydekilere kalsa evlilik çağım çoktan yaklaşıyordu bile; ancak babam hiç köydekiler gibi olmadı. Doğduğu evden, yaşadığı şehirden hiç kopamadı belki; ama beni de ablamı da okuttu. Köydekilerin çok çok ilerisinde düşündü hep.

Büyük şehirli gibi yaşatmaya çalıştı bizi. Üstelik lafı sözü hiç umursamadan...

Kahvaltıdan sonra babam işe gitmek için yola koyuldu. Merkezde bir kıraathanesi vardı babamın. O tatil günü, o soğukta kimse gelmez kıraathaneye dedik; babam dinlemedi.İşe gitmeyince bize ihanet etmiş gibi hissediyordu. Bir gün kapalı tutsa kahveyi, çoluğuma çocuğuma nasıl ekmek götüreceğim gibi düşünceler beynini yiyordu. Tamam dedik biz de. Sabah nasıl işe gittiyse, aynen geri döner sanıyordum. Öyle değilmiş, sonradan öğrendim.

66

Her sabah çıktığı gibi çıktı evden babam; ama her akşam döndüğü gibi eve dönmedi. Çocuklarına ekmek getiremedi, karısının yaptığı yemekleri yiyemedi, ailece sofraya oturup dua edemedi... Bana bir daha sarılamadı, Itır’ı bir daha kucağına alamadı. Ağabeyime “Ben yokken evin erkeği sensin oğlum.” diyemedi. Evin erkekliğini sonsuza dek ağabeyime bıraktı ve gitti.

Sonradan öğrendim: Çatışmalar artmış Şırnak’ta son birkaç gündür.

Anlaşılan kar iyi temizleyememiş buraları. Tatil olması da havalarda uçuşan kristallerden değil de; kurşunlardanmış. O kurşunlardan biri de benim babama gelmiş. O yüzden benim babam eve gelememiş.

Allah’ın cezası bir kurşun yüzünden gelememiş babam eve! İnsanların açgözlülüğü almış babamı elimden. Paylaşamadıkları şeyin ne olduğunu sorsan cevap veremeyecek iki ayrı taraf rahat rahat çatışsın diye gitmiş babam. Kurşun hedef şaşmış diye gitmiş. Bu taraftaki tüfekliden, karşı taraftaki tüfekliye gidecekken babama gitmiş. Babam da o yüzden gitmiş. Aslında her biri özel olan kristallerin insan haline bürünmüşlerini bir araya toplamışlar, hepsine özelliklerini unutturmuşlar. Hepsine bir araya gelince etrafı kana bürümeleri öğretilmiş, insanlıklarını unutmaları öğretilmiş. Babam o yüzden gitmiş.

Her biri farklı desenli kar taneleri yığınına yığılıp kalmış benim babam. Bembeyaz kar, babamın kanıyla renklenmiş. Kar renklensin diye gitmiş babam. Her zamanki gibi işe gidecekken çoluğuna çocuğuna ekmek getirecekken getirememiş benim babam. Askerliğini yapıp öyle evlenmiş, “Olur da bana bir şey olursa arkamdan ağlayan olmasın.” diye. Babam askerliğini bunu düşünerek yaparken dört çocuğu yetim bırakıp sivilken şehit olmuş benim babam. Tanımadığı insanların bilmediği kavgalarının kurbanı olmuş benim babam. Daha önce hiç görmediği bir adam yanlış yöne ateş aldı diye gitmiş. Kimsenin bitirmeye çalışmadığı, ancak söylenip devam ettirdiği savaşta bile değilken gitmiş benim babam. İyi biriyken gitmiş benim babam, cennete gitmiş... Orada huzurlu olmaya gitmiş. Aslında bunların hiçbirinin önemi yok. Neden biliyor musunuz? Çünkü benim babam gitmiş. Öyle ya da böyle gitmiş. Saçma bir düzenin saçma bir parçası olarak saçma bir şekilde hem de... Ansızın gitmiş benim babam.

Benim babam gitmiş...

İlayda ÇOLAK 11B

67

Bir film karesi O ölmüştü. Üzerine serpilen toprakların altında sessiz çığlıklar atan tabutu asi bir genç gibiydi. Kimseden çıt çıkmıyordu. Çöpleri karıştıran sokak kedileri bile durmuş, kulak kesilmişti. Durdu, etrafına bakındı. Rüzgâr ıslak yanaklarını kesercesine esiyordu.

Gökyüzü bir yaz gecesi olmayı reddediyor gibiydi. Ay, arada yüzünü gösteriyor ve gizli bir şey söylemek istercesine dünyaya yöneltiyordu bilge yüzünü.

Kalktı. Arkadaki teyze söyleniyor, gençliğin edep adap bilmediğinden yakınıyordu. Şu an teyzeyi düşünemezdi. O gelmemişti ve önemli olan da buydu. Filmin bitmesine çok az kalmış olmasına rağmen ondan ne bir iz ne de bir işaret vardı gecenin suskun karanlığında. Çıktı, kaldırıma oturdu. Film bir bahane olsa da onun da etkisiyle genç kalbi ağlıyor, gözyaşı taşıyordu içinde kelebekler uçuşan midesine.

Neler yaptığını bilse babası bacaklarını kırardı ama ne yapsın gençliğin de etkisiyle sevmişti işte. Sinemada buluşacaklardı masumca. Buluşacaklardı ama buluşamadılar. Gelmemişti işte, yüz üstü bırakmıştı onu. Onu görmek ve ona olan öfkesini akıtmak için evine gitti. Ayşe teyze açtı kapıyı, endişeli.

- Ah, sen miydin, kızım? Ben de Tarık geldi sanmıştım. Sen kime bakmıştın?

-Tarık gelmedi mi? Peki, nereye gideceğini söylemişti?

- Arkadaşımla yazlık sinemaya gidiyorum, demişti. Sinemaya gitseydi şimdiye varmış olurdu.

Ne yapacağını bilemedi. Demek doğru söylemişti. Peki, öyleyse neden gelmemişti? O sırada mahallenin çocuklarından Ahmet koşarak girdi bahçeye. Çocuk gözlerinden endişe okunuyordu.

- Ayşe teyze, Ayşe teyze! Tarık abiye araba çarpmış, şu iki sokak arkadaki hastaneye kaldırmışlar. Doktor, endişeliydi.

Acele edin!

Bu da neydi şimdi? Yerli filmlerin klişe sahnelerinden biri mi yoksa bir kabus mu? Yaşananların gerçekliğini ancak bu haberi duyunca baygınlaşan Ayşe teyzeyi görünce anlayabildi. Sonrası telaşe…

Ev halkı apar topar hastaneye koştu, arkalarında donuk gözlerle bakan bir kız bırakarak.

Ertesi gün, kendini Tarık’ın mezarının başında buldu. Tıpkı filmdeki gibiydi. Daha dün ağlamıştı bu sahneye, şimdiyse yaşıyordu aynı anı. Ama filmdeki sahne gibi değildi bu. “Son” yazısını görmeyecek, iskemlesinden kalkıp huzurla evine gitmeyecekti. Bir süre daha zihnini filmle oyalayıp sonraysa filmi unutmayacaktı. Unutmayacaktı bu acıyı…

O gün heyecanlıydı Tarık. Gülerek çıkmıştı evden. Anasının yanağına koca bir öpücük kondurup “ Ben arkadaşımla yazlık sinemaya gidiyorum, merak etme.” demişti. Annesi de kafasını usulca sallamış ve oğlunun heyecanlı adımlarını izlemişti bahçe kapısından.

Heyecanlıydı. Nasıl olmasındı? Leyla da gelecekti sinemaya. Mahallede dedikodu olmasın diye ayrı ayrı gidip orada buluşacaklardı. Sonra filmi izleyeceklerdi ve Tarık ona evine kadar eşlik edecekti. Hepsi bu kadardı. Bunları düşünerek yürürken birer gazoz almak için bir yan sokaktaki bakkala uğradı. Gazozları alırken bir yandan da bakkalla sohbet etti. “Eee, bu ne hal Tarık? Ne bu sevinç? “ demişti Hasan amca. O da “Ne olsun, işte.” deyip geçiştirmişti sorusunu.

Bakkaldan çıkıp sinemaya yönelmişti ama saatte artık ilerlemişti. Havanın kararmaya başlamasından anlamıştı bunu. “ Ya geç kalırsam, ya film başladıysa…” diye düşünürken o ıssız sokaklardan birine sapmıştı. Malum sinemaya en kısa buradan gidilirdi. Hem nereden bilecekti ki oradan bir acemi sürücünün aniden geçeceğini? Nereden bilecekti bu dalgın genç o arabanın altında kalacağını?

68

Tik Tak -Hiç de şimdi öyle masum masum bakma. Kabahatinin sen de farkındasın.

-…

Bir cevap vermedi ama aslında yaptığı yaramazlığın büktüğü ince kaşlarının altından bakan gözleri suçluluğa bulanmış masumlukları ile af diliyorlardı zaten. Bunu bilerek yapmıyordu.

Her küçük çocuğa bahşedilen ancak daha sonra yaşam oyununun hilelerini gören her gözün yitirdiği bir yetenekti bu. Nitekim yeteneği işe yaradı. Annesi saklamaya çalıştığı gülümsemesiyle: -Bu yaptığınızdan pişman mısınız küçük bey?

-Hı, hı.

-Peki, benim için çok değerli olan bu saati kırdığın için benden özür diliyor musun?

-Hıhı..Anneciğim.. Çok özür dilerim. Gerçekten…

Heyecanlı hıçkırıkların arasından dökülen bu sözlerin sonunda minik kollarını annesinin dizlerine doladı. Annesi de eğilip yumuşacık saçlarını okşadı. Bu mutlu sonun ardından küçük çocuk oyun oynamak için bahçeye fırladı.

Arkasından annesi: -Bak sakın ha terliyim deme! Sonra hasta olursun!

Genç kadın kendi kendine “Çocuk işte…” diye söylendi. Sonra da gözü sehpanın üstündeki parçalara ayrılmış saate takıldı. Bu eski bir cep saatiydi. Zarif oymalarla süslü metal yüzeyi çıkarılmış, saatin işlemesini sağlayan çarkları acemi tavırlarla çıkarılmaya çalışılmış veya çıkarılıp bir kenara atılmıştı. Genç kadın eline aldığı bir küçük metal parçaya saygıyla baktı. Çok ses çıkardığı için sesini kısmak istemişti oğlu sadece. “Sesi çok çıkınca bozuk sandım.

Ben de babam onu nasıl tamir ediyorsa öyle tamir edecektim.” diye açıklamıştı. Aslında amacı annesini memnun etmekti. “Aferin benim oğluma. Büyümüş de tamir mi yaparmış?” dedirtmekti. Bunu annesi de biliyordu, zaten onun için affetmişti onu. Yoksa… Yoksa affı yoktu bu saate zarar vermenin.

Rüzgâr yeryüzünden intikam alır gibiydi. Önüne geleni soğuk bedeni ile sarıyor ve içinde taşıdıklarını savurarak insanın yüzüne ve ellerine görünmez darbelerini indiriyordu. Kalabalık caddenin her köşesinden telaşlı adımlarla birileri geçmeye çalışıyor, yüzlerine ellerini siper ederek rüzgâra kafa tutuyorlardı. Soğuğun işlediği bedenleri, kaçınılmaz bir şekilde rüzgâra boyun eğiyor ve savruluyordu. Sonbaharın savurduğu kuru yapraklardan bir farkları yoktu aslında, biri hariç.

Rüzgâr bu solgun yüzlü kadının kollarıyla sıkıca sardığı kundağa soğuğunun sözünü geçirememişti ve bu son gücünü harcayan kolları ne yapsa savurup atamamıştı. Bu kolların sahibi solgun yüzlü kadın ara ara sönük dudaklarının arasından gelen şiddetli öksürüklerine karşı koyamıyordu. Ciğerleri yanarak kafasını çeviriyor ve acısını kundaktan olabildiğince uzağa kusuyordu.

69

Rüzgâr düşünceleri okuyamaz. Zaten eğer okuyabilseydi o gün öyle sert esmezdi. Akşam kocasından yediği dayağın acısıyla hala sızlayan bu bedeni bir de o savurmaya katlanamazdı yüreği. Ama işte okuyamaz dedim ya yine okuyamadı. Son gücünü kaderin son rüzgârına karşı harcadı. Sonunda demirin o uzak tadı gezinirken dudaklarında, farkına vardı. Bu onun aldığı son tat olacaktı. Sıkıca sardığı kundağını ısıtacak kollar aradı yardım dileyen gözlerle.

Ve bu gözler bulanık da olsa bir genç kadının ona doğru gelişini görebildi.

Beyaz tenini çevreleyen uzun kumral saçları rüzgârla dans eden bu genç kadın yoksa bir melek miydi? Melek ancak tutabildiği kundağını düşürmek üzereyken ondan almıştı, telaşlı gözlerle haykırıyordu. Ama “ Dur bir dakika!” diye seslendi meleğe ve eline bir cep saati tutuşturdu. Soğuk metale işlenmiş bu süslü saat onun son varlığıydı. Rahmetli babasından ona bir tek bu saat kalmıştı, bu çok değerli saat. Meleğe bu saati uzattı.

-Al bu saati… Onu oğlum için sakla… Oğlum sana emanet melek.

Sözler ağzından ancak çıkabilmişti. Metal saati uzatırken elleri ağzı keskin demir tadından sıyrılıp ancak konuşabiliyordu. Melek şaşırmış ve ürkmüştü.

Hiç ürken melek olur muydu öyle? Ellerine bırakılan saati almış ve son nefesini veren hasta dudakların üzerinden kalkan yüke şahit olmuştu.

Yardım için etraflarını saran meraklı kalabalık henüz hiçbir şey anlayamadan, bir müdahale dahi edemeden fedakâr ruhu onu taşıyamayacak kadar güçsüz olan kadının bedenini terk etmişti. Uslu bebek şimdi ağlıyor, içli içli haykırıyordu. Karnı mı açtı ki bebeciğin? Niyeydi bu nedensiz ağlayışı? Yoksa bir nedeni mi vardı kalabalığın göremediği?

Melek ağlayan bebeğin kundağını sıkıca sardı. Gözlerinden zarifçe akan gözyaşları kundağa damlarken elinde sıkıca kavradığı metal saatin soğuğuyla cenazenin kaldırılışını seyretti.

Affı yoktu bu saate zarar vermenin. Ama nereden bilebilirdi ki bir gün o kundakta ağlamış küçük çocuk bunu? O sadece sesini kısmak istemişti onun. Saaatin kendinden emin tiktaklarından intikamını almıştı aslında. Hem belki de en doğrusunu yaptı. Her tiktağıyla onu sevdiklerinden ayıran bu saati susturmak lazımdı elbet.

70

İrem Nesli EREZ FEN 11

İstanbul’da Bir Merhamet H A F T A S I’na 8. kişi olmak İstanbul’da Bir Merhamet Haftası isimli eserde yazar, Max Ernst’in kolaj çalışmalarının bulunduğu Bir Merhamet Haftası’ndan ilham almış bu eseri oluştururken. Kitaptaki resimleri kullandığı ve 7 gün boyunca 7 kişiye gönderilen 7 resim üzerinden birbiriyle hiç karşılaşmamış ve yazarla farklı bağlantıları olan karakterler yaratarak onların ağzından kaleme aldığı bir deneysel roman oluşturmuştur.

Yazarın bu çalışmasından yola çıkarak bir otomatik yazma çalışması da kendim yapayım dedim bunda da kitapta bulunmayan -aşağıdaki- bir Max Ernst resmini kullandım.

ÜMİDİN KURTULUŞU (Bu başlığı verdim yazıma.)

Ummak, bazen hayatı sürdürmek için tutunulabilecek tek gerçeklik olup çıkıverir. Hepimize bazen gelmez mi bir karamsarlık hissi? Ailemiz, arkadaşlarımız, başarılarımız bizim yanımızda da olsa bir çaresizlik hissine kapılırız. Bu çaresizlik bizi içten içe yer, bitirir. Kendini kanıtlamaya adımlar kala, kürek çekmeyi bırakasınız gelir içinizden. Sanki hayat önünüze görünmez engeller koymaktadır. Bu anlar, aslında gerçeklere tutunmanın gerektiği yegane anlardır. Ancak bu hislere kapılınca insana ne yapması gerektiğini söylemek, genelde onları tam tersi yöne iter.

Kendi haline, akışına mı bırakmak gerekir her şeyi? Peki ya akışına bırakmak, bir bakıma pes etmek sayılmaz mı? Kürek çekmeyi bıraktığımızda aslında her şeyle beraber ümit etmeyi de mi kesmiş oluruz?

Bütün bu sorular aklımızı kurcalarken, her ne kadar hayatımız bir diğerinden farksız, hatta kıyasla çoğundan daha şanslıyken ne yapmak gerekir ki? Şükretmek desek, herkese göre olmayabilir bu iş. Hatta şükredeceğimiz şeyler, bizim için açgözlülüğün de getirisiyle görünmez olmuş olabilir. O yüzden bu seçeneğin üzerini çizdik. Uğraşmak desek, bulunduğumuz durum zaten bu eylemi reddetmemiz ve uğraşmaya takatimiz kalmadığını düşünmekten kaynaklandığı için onun da üstünü bir çırpıda çizdik. Ağlamayı da çizdik. Çünkü ağlamak bize bir şey getirmeyeceği gibi, halimizi daha da derbeder yapacaktır. Ağır ağır çizdik üstünü. Düşünmeyi çizdik. Dilenmeyi çizdik. Bağımlı olmayı, boyun eğmeyi de çizdik. İsyan etmeyi nedense daha bir yavaşça çizdik. Geriye ne kaldı diye bakarsak karşımıza çıkan şey ‘ummak’ olacaktır.

Ummaktır tüm bu cevaplar içerisinde geriye kalan. Bu en kolayı, en pratiği ya da en az içler acısı olmasından değildir. Cevap ummaktır, çünkü ummak, beraberinde güzel, pembe hayalleri, pozitif düşünmeyi getirir. Huzuru, hatta bazen de daha demin üstünü çizdiğimiz şükretmeyi, düşünmeyi, anlamayı da bize katar. Ve yavaşça, içine düştüğümüz bu hayat sorgulamasından kurtarır bizi ve kimi cevaplara götürür. Öyle ki, yeniden kürek çekmeye iter bizi ve bulunduğumuz fırtınalı denizde, bizi daha güvenlikli olan ve dalgalardan daha rahat korunabileceğimiz gemiye götürür kırık dökük sandalımızdan. Ve böylece insan, kara sulardan kurtulup güneşli, huzurlu ve hayatın cevabını bulacağı altın sahillere gitme şansına ulaşmış olur.

Beste TEKDOĞAN 11E

71

Edebiyatla dolu bir öğleden sonra: Aşiyan Edebiyat Kulübü olarak 26 Nisan 2013 Cuma günü, kulüp öğretmenimiz Leyla Kaya Vardan önderliğinde son 3ders okuldan izin alarak dinlendirici bir Aşiyan gezisi yaptık. Dinlendirici diyorum çünkü o manzara da huzur bulmamak elde değildi.

Bu yıl edebiyat dersinde de şiirlerini okuduğumuz büyük şair Tevfik Fikret’in yaşadığı ve şimdiki adı Aşiyan Müzesi olan, o müthiş manzarasıyla insanı huzura eriştiren ev ilk durağımız oldu. Ulaşımı çok dik, uzun ve yorucu bir yokuşla sağlanır ama size garanti veriyorum, tırmanma bittikten sonra buna gerçekten değdiğini göreceksiniz. Öğle sıcağında oflayarak çıktığımız yokuşun sonunda karşımıza çıkan İstanbul manzarası bütün oflamalarımız unutturdu. Müzenin önünde bir süre manzaraya kilitlenip kalmamıza ve Leyla Hoca’ya “Tevfik Fikret’in o güzel dizeleri yazmasında bu görüntünün de etkisi vardır değil mi?” diye sormamıza neden oldu.

Sonra “sesli tur gezisi sistemi” ile müzeyi gezdik. Müzede şairin çizdiği tablolarla şairin ressamlık yönüne, bu evi kendisinin çizdiğini öğrenince de mimarlık yönüne tanık olduk hayranlıkla. Şimdi müze içinden söz edeyim size: Hemen girişte solda kalan şiirle aynı ismi taşıyan ‘Sis’ adlı bir tablo vardır; yakından bakıldığında sadece sisli bir havada boğazda giden bir sandal görünür fakat 2-3 m uzaklaşınca ilk bakışta görülemeyen ama sonra fark edince çok şaşırtan İstanbul silüeti vardır tabloda. Üst kata çıktığınızda şairin yatak odasının penceresi açıldığı anda sonsuz mavilikte bir deniz, mükemmel, yeşil bir örtü gibi doğa seriliyor önünüze. Dünyanın en güzel deniz manzarasına sahip yatak odası denilebilir. Yatak odasında Tevfik Fikret’in yüzünün maskı vardır. Bu, Türkiye’de ölen birinin yüzünden alınmış olan ilk masktır.

Müzede Tevfik Fikret’in yaşamına, edebiyatçılığına dair örnekler yanında Abdülhak Hamit Tarhan’a, Şair Nigâr Hanım’a ve Serveti Fünun topluluğuna ayrılmış odalarda bu sanatçılara dair kişisel eşyalar, çeşitli tablolar, fotoğraflar, eserinden örnekler vb şeyleri de görürsünüz. Bir zamanlar şairin yaşadığı, burada fotoğrafları olan kişilerle oturup kim bilir neler üzerine sohbetler ettiği bu ev gerçekten bir “müze”dir.

Müzenin içindeki gezimiz bittikten sonra evin bahçesindeki şairin mezarını ziyaret edip müzeden ayrıldık. Çıkışı zor olan yokuştan aşağı doğru inerken Aşiyan Mezarlığına uğradık. Derslerde eserlerini işlediğimiz; Orhan Veli, Yahya Kemal, Ahmet Hamdi Tanpınar, Özdemir Asaf’ın mezarlarını ziyaret ettik. Özdemir Asaf’ın eşiyle birlikte gömülü olduğu mezarın üstündeki yazı hepimizi duygulandırdı ve tüylerimizi diken diken etti: ‘Sevgi ise sevişeceğiz seninle, Kavga ise dövüşeceğiz seninle, Ölümü de paylaştığımız yaşamda; Ortaklaşa bölüşeceğiz seninle.’

Edebiyatla dolu bir öğleden sonrayı yaşadıktan sonra gezimizi tamamlayıp okulumuza geri döndük.

72

Aylin Yenigün 11E

Etkileyici Gezi Edebiyat Kulübü ve kulübümüzden olmamasına rağmen bizimle birlikte gezimize katılmak isteyen iki arkadaşımızla bir Cumartesi sabahı buluştuk. Uzun zamandır yapmak istediğimiz gezimizi sonunda yapacaktık.

Sabah dört arkadaşımız ve kulüp öğretmenimiz Leyla Kaya Vardan’la Zincirlikuyu metrobüs durağında buluştuk. Eyüp durağında inmek üzere bindiğimiz metrobüsten şoförün azizliğine uğrayıp bir durak sonra indik. Kendisine kızdık ama bunun onu hiç ilgilendirmediğine eminim. Edirnekapı Şehitliği’ni de böylece görerek buradan ilk durağımız olan, ismini Fransız yazar Pierre Loti’den alan Piyer Loti Tepesi’ne gitmek üzere taksiye bindik.

Piyer Loti’ye teleferikle çıkmaya karar verdik. Arkadaşlarımızdan hiçbiri- biz de dahil- daha önce İstanbul’da teleferiğe binmemişti bu yüzden gezimizde hepimiz bir ilki yaşayacaktık. Hafta sonu olduğu bir de üstüne hava –azıcık sisli olsa da- güzel olduğu için insanlar –özellikle boyunlarında fotoğraf makineleriyle Uzakdoğulu turistleri atlamamak lazım- uzun bir kuyruk oluşturmuştu teleferik için. Ama tahminimiz kadar beklemedik. Pek çaktırmaya çalışmasak da Eda ve ben içten içe korkuyorduk. Teleferiğe bindiğimizde o manzara karşısında tüm korkumuzdan arındık. Manzara gerçekten eşsizdi.

Beş dakikalık kısa yolculuktan sonra nihayet Piyer Loti’deydik. İstanbul’un tadını çıkarmak isteyen insanların çoğu buraya kahvaltı etmeye gelmişti, bu yüzden biraz kalabalıktı. Orada Edebiyat öğretmenimiz Elife Genç de bize katıldı; o huzurlu manzara karşısında hoş bir kahvaltı yaptık, bol bol fotoğraf çektirdik, sohbet ettik.. Daha sonra Balat’a gitmek üzere yola koyulduk. Leyla Hoca ve Elife Hoca önderliğinde gezimizin ikinci kısmı başlamış oldu.

Balat’a gelir gelmez bu eski semtin canlı havası ve sokak kültürünün etkisine girdik. İstanbul’da çoğu yerin aksine buradaki komşuluk bağı çok güçlüydü: Merdivenlerde oturup sohbet eden kadınlar, ısınan havada kemiklerini ısıtmak için kapılarının önüne çıkmış oturan yaşlı teyzeler, amcalar, top peşinde koşturan çocuklar, bebekleriyle oynayan kız çocukları vardı etrafta. Bir yandan tarihi dokuyu bozmamak adına yıkımına izin verilmediği ve parası olmadığı için içinde yaşayanların yenileyemediği, yıkılmaya yüz tutmuş, hepsi birbirinin aynı, yıllara meydan okuyan, birbirine yaslanmış, tarihi, eski, cumbalı evler; öbür yanda yenilenmiş ve rengârenk boyanmış evleriyle çok neşeliydi o ara sokaklar. Yaşayan sokak kültürünü hâlâ barındıran capcanlı bir yerdi Balat. İstanbul’da yaşayanların rağbet etmediği bu tarihi mekânı dolaşırken elinde fotoğraf makineleri ile yaşanmışlığı gözlemlemek isteyen birçok turiste rastladık. Melis ve ben burada çok güzel kareler yakaladık: karşılıklı evlerden ipler gerilerek asılmış çamaşırlar içindeki ara sokaklar, kapılarının önünde bir araya gelmiş oynayan çocuklar ve onlardan küçük olduğu için evlerinin parmaklıklı giriş katında ellerinde ekmekleriyle onları izleyen küçük çocuklar…

73

Balat’ın komşusu Fener semtindeki dik yokuştan yukarı tırmanınca karşımıza ünlü “kızıl okul” Fener Rum Lisesi çıktı yıllara meydan okuyan ihtişamlı yapısıyla. Bina hem büyüklüğü hem mimarisiyle gerçekten çok etkileyiciydi. Balat’ın her köşesinden, eski evlerinin, daracık sokaklarının arasından görünen, onların arkasında, onların yoksulluğuyla tezat oluşturan, onlara tepeden bakan devasa görüntüsüyle adeta derebeyi bir şatosu gibiydi.

Bir açık müze görünümündeki tarihi Balat’ın kendine özgü o renkli ve sıcak dünyasından ayrılıp İstanbul’un yine eski semtlerinden birine Beyoğlu’na geçmek üzere yola koyulduk. Yine toplu taşıma aracıyla- halk otobüsüyle- Taksim’e ulaştık. Ara sokaklardan İstiklal Caddesi’ne çıktığımızda o ünlü, klasik kalabalık bir anda üstümüze doğru geliyor gibi hissettik.

Beyoğlu’na geldiğimizde birazcık soluklanmak için bir yerde oturup birer kahve içtik. Gezimizin diğer bölümü için enerji topladıktan sonra tekrar yürümeye başladık ve Cezayir Sokak’ı pas geçip Çukurcuma Sokak’a, Masumiyet Müzesine ulaştık. Adını Nobel ödüllü yazarımız Orhan Pamuk’un 2008 yılında yayımladığı Masumiyet Müzesi adlı romanından alan bu müze, alanında dünyada bir ilk olma özelliğine sahip. Yazar burayı o eserdeki kurguyla paralel, eserin bir parçası olarak yapmış. Çukurcuma Caddesi üzerinde 1897 yapımı tarihi bir binada yer alan Masumiyet Müzesi, ahşap merdivenlerle birbirine bağlanan, üç katı da romanın başkahramanları olan Füsun ve Kemal’in aşkına tanıklık eden kıyafetler, aletler, mektuplar, fotoğraflar vb eşyaların bulunduğu cam vitrinlerle boydan boya süslenmiş yaşayan bir müze. Yazar aynı zamanda burada 1950-2000 yılları arasına ait İstanbul hayatının pek çok unutulmuş ayrıntısını ziyaretçileri ile buluşturuyor. İçeri girer girmez sağda kalan 4.213 adet sigara izmaritinin bulunduğu camekânın fotoğrafını çekmeyi çok istedim ama ne yazık ki fotoğraf çekmek yasak olduğu için isteğimi gerçekleştiremedim. Öyle etkileyiciydi ki o daracık merdivenlerden üst katlara doğru çıktığımda, her camekânın ardında o büyük aşka ait farklı eşyaları gördüğümde romanda anlatılan aşkı sadece somut olarak gözlemlemiyordum. Eşyalarla, hatıralarla donatılmış bu müzede adeta romanın içinde hissetmeye başladım kendimi. İnsana bir romanın içinde dolaşıyormuş hissi veren bu müze, edebiyattan zevk alan herkesin mutlaka görmesi gereken bir yer. Ben ilk kez bir müzeden bu kadar zevk aldım. Bunun nedenini içeri girer girmez insanı içine alan o yoğun aşk kokan, geçmiş kokan, adeta bir yaşanmışlık kokan havasına bağlıyorum.

Bu müzeyi Masumiyet Müzesi adlı kitabı okuduktan sonra görmeyi çok isterdim. Eminim bana çok daha farklı bir zevk verecekti. Birkaç gün içinde kitabı okumaya başlayacağım, müzesinden bu kadar zevk aldığım kitaptan kim bilir ne kadar zevk alırım. Daha sonra müzeyi tekrar ziyaret bile edebilirim.

Bu müzeyi gezdikten sonra öğretmenlerimle ve arkadaşlarımla kucaklaşıp katılmak zorunda olduğum bir aile toplantısı için gezi grubumdan ayrıldım. Bu yüzden gezinin bundan sonraki bölümünü anlatması için sözü geziye devam eden arkadaşlarımdan Melis’e bırakıyorum.

74

Aylin YENİGÜN 11E

Geziye Devam...

Piyer Loti, Balat, Fener ve Masumiyet Müzesini gezdikten sonra bazı arkadaşlarımız bizden ayrıldı. Yolumuza Leyla Hoca, Elife Hoca, Zeynep ve ben - Melis - devam ettik. Cihangir’de bir kahvede bir çay molası verdikten sonra Orhan Kemal Müzesine doğru yola koyulduk.

Saat 16.00 olduğu için müze kapanmak üzereydi ancak bizim için beklettiler; biz de teşekkür ederek içeri girdik. Orhan Kemal Müzesi, büyük yazarımız Orhan Kemal’in anısını yaşatmak için oğlu Işık Öğütçü’nün önderliğinde Orhan Kemal Kültür Sanat Merkezi tarafından 2000 yılında kurulmuş ücretsiz girilen bir müzeydi. İçeride çoğunu Ara Gürel’in çektiği 70’e yakın fotoğraf, kitaplarının orijinal baskıları, mektupları, daktilo gibi kullandığı birçok eşya yer alıyor. Hatta öldükten hemen sonra alınan yüzünün bir maskesi de var. Ama açıkçası ölen birinin yüzünün maskesini alma işini pek hoş bulmadım. İçeri girer girmez duvarda yazarın 30 Mart 1970’te yazdığı güzel bir yazısı karşıladı bizi: “Eşe dosta selam. İnandığım doğruların adamı oldum, böyle yaşadım, karınca kararınca bu doğruların savaşını daha çok sanatımda yapmaya çalıştım, kursağıma hakkım olmayan bir tek kuruş dahi girmemiştir.”

Bu satırlar, Orhan Kemal’i tanıtmaya yetiyordu.

Daha sonra yavaş yavaş gezerek resimlerini ve anılarını inceledik.

Her resimde, anıda, eşyada daha çok etkilendik yazardan, yaşamından. Kapanmak üzereyken bizim için açılan müzeye iki yabancı turist geldi müzeyi gezmek için. İçerde yazarın birçok dile çevrilmiş eserlerini görmesem şaşırabilirdim bu duruma.

Hem içerde gördüklerimiz hem bu olay Orhan Kemal’in ne kadar değerli ve ölümsüz bir yazar olduğunu tekrar hatırlattı bize. Çıkmadan önce kapının hemen girişinde bulunan hatıra defterine duygularımızı yazdık: Eserlerindeki karakterlerinle tanıdığımız büyük yazarı, fotoğraf ve anılarıyla yâd etmek büyük bir onurdu. Gördük ki en temel karakter, her zaman sensin…”

Müzeden çıktıktan sonra Beyoğlu’nda bulunan Fıccın Restaurant’ta gidip güzel bir yemek eşliğinde günün değerlendirmesini yapıp sohbet ettik.

Gezimizin sonuna gelmiştik. Tarihle, edebiyatla, yaşayan evler, sokaklar, müzelerle dolu gezi bizim için en keyifli ve güzel anılardan biri olarak anılarımızda şimdiden başköşede yerini aldı.

Bu gezi hepimiz için çok özel ve öğretici oldu.

Melis YALINKILIÇ 11E

75

Masumiyet Müzesi’nde bir aşkı hissetmek Kitabı okumaya başlamadan önce başka bir hayata ait atıfların bulunduğu ve gizleri de barındıran bir kurgu bekliyordum ama tam tersine hayatın ta kendisini belirten bir düzen ve hikaye ile karşılaştım. Kitapta akraba kızına aşık olmak, İstanbul’ un değişmesi, trafik kazaları, siyasi olayların baskıları gibi konular yer alıyor.

Masumiyet müzesi Orhan Pamuk tarafından kızı Rüya’ya ithaf edilen bir aşk romanıdır.

Kemal’in nişanlanmak üzere olduğu Sibel’e çanta almak için gittiği dükkânda eski bir akrabasını görmesiyle başlar. Kemal eski akrabası Füsun ile görüşmeye başlar. Fakat bir yandan da Sibel ile nişanlanmak zorundadır. Mutsuzluğa giden hayatına dayanamayan Kemal Sibel’den ayrılır ve Füsun’un eşyalarının olduğu evde zaman geçirmeye başlar. Füsun’a deliler gibi aşık olan Kemal, aşkını ömrünün sonuna kadar taşımıştır.

Kemal zamanla Füsun’u bir gün kaybedeceği korkusuyla ona ait nesneleri gizlice alarak biriktirmekte ve suçunu örtmek için her hırsızlık ertesinde eve değerli hediyeler getirmektedir. Roman kahramanı Kemal aşkına ulaşmak için neredeyse 9 yıl boyunca çile çekmiş ve tam ulaşacakken yine hepimize çok tanıdık bir gerçek olan trafik kazası sonucunda sevdiğinden ayrı düşmüştür. Füsun ölmüştür. Kemal yıllar boyunca topladığı eşyayı sergileyeceği bir müze açmaya karar verir.

Fusünların Çukur Cuma’daki evini müze haline getiren Kemal, müzenin kataloğunu roman biçiminde yazılması için yazar Orhan Pamuk’a teklif götürür ve Pamuk kitabı yazmayı kabul eder. Başından itibaren birinci tekil kişi anlatımıyla ilerleyen kitabın son sayfalarında, Kemal sözü kitabın kahramanı olan yazar Orhan Pamuk’a bırakır. Pamuk, Kemal’in ölümünü de anlatarak kitabı sona erdirir.

Müzede sevgiliye dair bulunabilecek her şey saklanmış. Sigarasının izmaritleri, dokunduğu her şeye kadar saklanmış, adeta bir takıntı haline gelmiş sevgili. Füsun’ un giydiği elbiseyi ayakkabılarıyla ve aksesuarlarıyla birlikte saklamış Kemal. Müzeyi gezerken elbisenin içinde Füsun’ u hayal eder gibi oldum. Kemal Füsun’ a olan özlemini saplantılı biçimde eşya toplayarak tekrardan yaşamaya çalışmıştır.

Aslında müzede sergilenen herkesin unutarak bir kenara attığı, kolaylıkla hafızasından sildiği eşyaları bulup o eski anlara döndürmektir, bunun büyük bir iş olduğunu düşünüyorum fakat hangi büyük sıkıntı yada dert insanları bu tip bir müze kurmaya itmişse o müzeye gelen her gezgin bu derdi maalesef ki alaycılıkla sorgulayacaktır. Kemal’in Füsun için yaptırdığı türden bir müze yani normal vatandaşın kendini sergilemesi ilk aşamasından itibaren bizlere ilginç, karamsar ve uzak durulması gereken bir hastalığı hatırlatırmışçasına aykırı kalacaktır.

Bellek yaşanan hayatın sadece milyonda birini, milyarda birini kısaca, son derece küçük bir parçacığını saklar. Bu da insana ait bir şeydir. Eğer biri, yaşadığı her şeyi belleğinde tutabilseydi, herhangi bir anda geçmişinden herhangi bir bölümü hatırlayabilseydi, insanlarla hiçbir ilişkisi olmazdı: ne aşkları, ne dostlukları, ne öfkeleri, ne bağışlama ya da öç alma özellikleri bizimkilere benzemezdi. Kemal müzesi sayesinde en baştan kurguladığı hayata yani yalnızlığa ve zamana karşı koymaya kavuşmuştur.

“Neden hayali bir kahramanın, sağdan soldan derlenmiş hayal mahsulü objelerini gidip görmek istesin ki okur?” diye düşünebilirsiniz ama kitabı daha iyi anlamak için, sevgilinin nasıl bir takıntı haline geldiğini daha iyi görebilmek için bu müzeye gidilmesi gerektiğini düşünüyorum.

76

Yağmur BALKIS 11 A

Kaosun ortasındaki huzur Evimden çıkıp soğuk fakat güneşin içimi ısıttığı bir gün Taksim’e, Sent Antuan Kilisesi’ne gidecektim. Taksim’e ulaşımımı genelde dolmuş ile gerçekleştiririm ama bu sefer vapuru tercih edip İstanbul’un tarihini ve doğal güzelliklerini bir arada yaşayarak gitmeyi tercih ettim. Vapurla karşıya geçmek gerçekten çok keyif verici fakat bir o kadar da insanı hüzünlendiriyor. Çünkü İstanbul, her geçen gün yükselen binalara kurban gidiyor. İnsan, bunun farkına özellikle vapurdayken varıyor. Yangının ardından Haydarpaşa’nın o minicik kalan çatısı, klasik İstanbul silüetinin ardında beliren diğer yüksek binalar bende moral bozukluğu yaratıyor. Tüm bunlara rağmen benim için İstanbul hâlâ çok güzel, insan onu izlemeye doyamıyor. Kız Kulesi’nin masumiyeti, Galata Kulesi’nin görkemi, Ayasofya Camii’nin heybeti… Bu tarihi güzelliklere her bakışımda İstanbul’un sevgi değil aşk olduğunu düşünüyorum. Burada yaşamayan, bu hissi asla anlayamaz. İstanbul’u yaşamak; sokaklarında kaybolmak, caddelerine karışmak demektir. Çok keyifli geçen, sizi tarihi kucaklaştıran bu keyifli yolculuğun ardından fünikülere binip birkaç dakika içinde Tünel’de indim. Sent Antuan Kilisesi, Odakule tarafında olduğundan AKM yerine Tünel’de inmek daha akıllıca bir seçimdi.

Ayrıca kullandığım bu ulaşım sistemi, Londra’da kurulandan sonra dünyanın en eski yer altı toplu taşıma sistemidir.

Gördüğünüz gibi eğer İstanbul’da yaşıyorsanız eliniz illaki tarihle kavuşacak, sizi her an geçmişe götürecektir. İstanbul’un bu derece eski ve köklü bir tarihe sahip olması bu şehrin en sevdiğim özelliklerinden biridir ama bu özelliğin elbette başka sonuçları olmuştur. İstiklal Caddesi’nde yürürken ilk dikkatinizi çeken şey, buranın ne kadar kalabalık olduğudur. Üstelik bu kalabalık sadece Türk insanından ibaret değildir. Sırtlarında çantası, boyunlarına astıkları fotoğraf makineleri, etrafa meraklı meraklı attıkları bakışlarıyla bir sürü turist görürsünüz çevrenizde.

Kalabalık, sesler, turistler, sokak çalgıcıları derken kendinizi aniden büyük bir kaosun içinde bulursunuz.

Kaos kelimesi İstanbul insanının en aşina olduğu kelimelerden biridir. Buna en iyi İstiklal Caddesi’nde yürürken tanık olursunuz. İşte İstanbul’un en büyük cemaatine sahip Latin katolik kilisesi olan Sent Antuan Kilisesi, bu karmaşanın ortasında sanki sizin sakinleşmeniz, dinlenmeniz ve tamamen huzura ermeniz için yapılmış olan bir durak gibidir.

Yüzyılın başında çok tanınan iki mimar, Giulio Mongeri ve Eduardo de Nari tarafından tasarlanan, yapımına 1906 yılında başlanan ve 1912 yılında tamamlanarak ibadete açılan bu kilisenin görkemi, 23 metre yüksekliğindeki tavanı, camlarındaki vitray desenleri, duvarlarındaki ve tavanındaki kusursuz motiflerinin karşısında insanın içinde büyük bir hayranlık uyanıyor. Kelimenin tam anlamıyla sizi büyülüyor, etkisi altına alıyor bu şatafatlı mekan. Buraya, Hıristiyan olsun olmasın hemen hemen herkesin gelmişliği vardır. Çünkü önünden geçerken o görkemli ve gotik mimarisiyle insan, merakına yenik düşüp illaki içeri giriyor ve girince de bir daha çıkmak, çıksa da yeniden gelmek istiyor buraya.

Küçücük kapısının ardından, orta büyüklükte bir bahçeye ve ardından heybetli bir kilise binasına açılır. Binadan içeri girdiğinizde daha demin içinde bulunduğunuz gürültüyü bir anda unutuverirsiniz. O an, orada sanki sadece siz varmışsınız gibi hissedersiniz. Etrafınızda sağlı sollu ışıl ışıl yanan mumlar, o sessizlikte mumların çıtır çıtır yanışları ve yanan mum kokusuyla karışık oraya has koku sizi alır ve adeta başka bir diyara götürür.

Annemin beni buraya ilk getirişini hatırlıyorum da küçük olmama rağmen ne kadar büyülenmiştim. Böyle yerler, küçükken insanı daha daha çok etkisi altına alır ya, herhalde ondan olacak ki Sent Antuan’a hâlâ giderim ve kendimi huzurun zirvesinde hissederim. Oraya gitmek benim için dinî bir ibadet değil, mental olarak huzura erdiğim, içimi boşalttığım ve her şeyden önemlisi dilediğim şeylerin gerçekleştiği yer. Evet, benim bu kilisede dilediğim her dilek inanılmaz garip bir şekilde gerçekleşiyor. Tabi ütopik şeyler dilemediğim sürece… İlk kez buraya geldiğimde -annemle gelmiştim- 12 yaşındaydım. Yolda gelirken çok fakir ve dilenen bir adam görmüştük, bu beni çok etkilemişti. Sent Antuan’a girdiğimizde annem: “Haydi bir mum al ve bir dilek tut” dediğinde, zenginlerin fakir, fakirlerin zengin olmasını dilemiştim. Çocuk aklı işte… Annem ne dilediğimi sorduğunda ve cevabı söylediğimde bayağı bir gülmüştü. Dilediğim bu dilek tabi gerçekleşmemişti ama en azından bundan sonraki Sent Antuan Kilisesi ziyaretlerimde ne dilemem gerektiğini, daha doğrusu dilek dilerken realist olmam gerektiğini öğrenmiştim.

77

Dilek dilemek dışında içeride, çarmıha gerili İsa’nın karşısında oturup düşünmek, huzura ermek gibi şeyler yapabilirsiniz. Ayrıca Sent Antuan Kilisesi’nin bahçesinde zaman zaman çeşitli konserler verilmektedir. Kimi zaman coşkulu kimi zaman sakince duyulan bu ezgiler, Sent Antuan’ın bahçesinden usulca İstiklal Caddesi’ne yayılır, halka karışır. Bu konserler, halkın ilgisini bir hayli çekmekte ve kilisenin ziyaretçilerinin artmasında büyük bir etkiye sahiptir.

Din ayrımı yapmaksızın her tipten ziyaretçinin kabul edildiği bu kilisede gerçekleştirilen ayinler de kilisenin mimarisi kadar görkemli ve büyüleyicidir. Geçen sene, bir arkadaşımla pazar günü gerçekleşen bir ayine gitmiştik. Arkadaşım, benim etkilendiğim kadar Sent Antuan Kilisesi’nden etkilenmemesine rağmen o bile bu ayinden çok etkilenmişti.

Oradaki atmosferle siz de değişik bir havaya giriyorsunuz. Okunan dualar, ilahiler, pederin yarım yamalak Türkçesiyle yaptığı konuşmalar sizi hemen etkisi altına alıveriyor. Sanki o an İstanbul’un en işlek caddelerinden biri olan İstiklal Caddesi’nde değil de İstanbul’un en sessiz, en sakin yerindeymişsiniz hissine kapılıyorsunuz. İçerisi ve dışarısı birbirinden apayrı iki dünya…

Bu kadar huzur ve sessizlikten sonra Sent Antuan’ın kapısından çıkmak insanda biraz şok etkisi yaratıyor. Çünkü yine kendinizi kaosun ortasına buluveriyorsunuz. Sent Antuan’dan çıktıktan sonra etraftaki gürültüler; esnafın bağrışları, kitapçılardan yükselen müzik sesleri, kalabalığın çıkardığı sesler kulakları daha çok rahatsız ediyor. Çünkü Sent Antuan’da bulunması zor, o eşsiz huzura hemen alıştırıyorsunuz kendinizi. Belki de bu yüzden oraya ilk gidenler bir kerelik gitmeyle kalmıyor ve ziyaretlerini tekrarlıyorlar tıpkı benim yaptığım gibi. Eğer Sent Antuan’a hiç gitmediyseniz mutlaka gidin. Belki de yarım saatlik bu kaçamak sizi maksimum derece rahatlatacak. Şehrin gürültüsünden ve karmaşasından izole olmak için en güzel adres burası. İstanbul insanının en ihtiyacı olan şeyi; huzuru ve sakinliği burada kolayca bulabiliyorsunuz bu da burayı bağımlılık yapıcı bir mekan haline getiriyor.

Sent Antuan Kilisesi’ni bu yazıyı yazma bahanesiyle tekrar ziyaret ettikten ve huzurla dolduktan sonra evime dönmek üzere İstiklal Caddesi’ndeki kalabalığa tekrar karıştım. Karışır karışmaz daha demin içinde bulunduğum o sessizliği aradım. İstiklal Caddesi akşam saatlerine doğru daha da kalabalıklaşmıştı. Yürürken insanlara değmeden geçmek imkansızdı… Dönüşte değişiklik olsun diye dolmuşla dönmeye karar verdim fakat İstanbul’un trafik sorununu nasıl olduysa bir anlık göz ardı etmiştim. Eve dönmem yaklaşık bir buçuk saat sürmüştü, yorulmuştum.

Eğer İstanbul’da yaşıyorsanız ve bu şehri sevdiğinizi biliyorsanız her şekilde sevmelisiniz. İstanbul’u yaşanır kılan güzel şeyler var; kötü kılan şeyleri ise bu tarz küçük kaçamaklarla atlatmaya ve hayatımızı devam ettirmeye çalışıyoruz.

78

Ezgi TEKDOĞAN 11G

Nepal’de ve Balat’ta uzatılan eller Bu sömestr tatilinde okulumuzun düzenlediği sosyal yardım projesi olan “Nepalli Çocuklara Umut Ol” projesine katıldım.

Beklediğimden çok farklıydı Nepal, özellikle de insanları. Bizi çok sıcak karşıladılar ve tüm gezi boyunca bizimle aynı içtenlikle ilgilendiler. Nepal’deki insanların hepsi çok misafirperverdi. Şehir merkezinde bile Nepalli çocuklar için geldiğimizi duyan herkes bize bir şeyler ikram etmeye çalıştı. Çocuklarla tanıştığımızda bu ilginin nedenini buldum daha doğrusu onlar için önemini anladım.

Nepal’de kast sisteminden öğrenciler de etkileniyor. Herkes kendi kastının okuluna gitmek zorunda. Biz üçüncü -en düşük- seviyedeki bir okula yardıma gittik. Her gün köye bir buçuk saat yürüdük. İlk gün çok şikayet ettik. “Her gün yürüyecek miyiz bu kadar?” dedik. Okula vardığımızda çocukları ellerinde çiçeklerle bizi bekler bir şekilde bulduk ve bir anda herkese bir enerji geldi. Çocuklar beş gün boyunca bir an olsun elimizi bırakmadı onların bu sevgiye aç halleri hepimizi çok etkiledi. Biz de yorulmadan sıkılmadan onlara faydalı olabilmek için her dakikamızı iyi değerlendirdik. “Ben boş otururum” diyenler bile sürekli çocuklarla vakit geçirdi. Biz bir saat yürümekten şikayet ederken bu çocuklar her gün okula gelebilmek için dağları aşıyor ve tüm gün bir şey yiyemiyorlar. Gördükleri eğitim gelmek için verdikleri çabanın karşılığını veremiyor. Öğretmenlerin çoğu öğrencilere iyi davranmıyor geri kalan kısmı da imkânlarının yetersizliğinden eli kolu bağlı oturuyor. -Okulda toplam dört öğretmen vardı.Çocuklar bize evlerini gezdirdikten sonra onların adeta hayat mücadelesi verdiğini gördüm. Ev demek bile mümkün değil çoğunun kapısı penceresi yok sadece bir odadan oluşuyor. Kötü denebilecek bu koşullara rağmen yüzlerinden gülümseme hiç eksik olmuyor.

Nepal’e gitmeden önce de gittikten sonra da çevremden birçok farklı tepki aldım ama herkesin sorduğu tek bir ortak soru vardı o da “Türkiye’de yok mu böyle çocuklar?” Elbette var. Tüm Türkiye’de, Güney Doğu Anadolu’dan Karadeniz’e, Erzurum’un dağlık köylerinden Muğla’nın sahil kasabalarına, her yerde zor şartlarda eğitim görmeye, yaşamaya çalışan çocuklar var. Çok uzağa gitmeye gerek yok böyle çocuklarla karşılaşmak için. İstanbul’da iki semt ötemizde Balat’ta da var her şeye rağmen gülümseyebilen çocuklar.

Edebiyat Kulübümüzün gerçekleştirdiği Balat gezisinde çekilen fotoğraflara bakarken gördüğüm çocuk fotoğrafı bana ülkemizde de yardıma muhtaç olan çocukların varlığını hatırlattı. Elbette Türkiye Nepal kadar yokluk çekmiyor ama Türkiye’de –metropol şehir İstanbul’un göbeğinde, Balat’ta bile- çocuklar da yokluk, yoksulluk içinde. Onlar da kendilerini “kurtarmak”, “var olmak” için çok mücadele etmek zorunda. Bir kısmı baştan pes ediyor, kötü yollara sapıyor.

Nepal’deki gözlemlerim ve Türkiye realitesine bakarak şunu söyleyebilirim ki çok çocuk yapmakla ülke kurtarılamaz. Bu çocuklar dünya için birer potansiyel: İyi eğitim alıp okuyabilenler dünyaya faydalı birer birey olurken okuyamayıp çevresini de kötü etkilenenler “buna mecbur bırakılanlar” maalesef bu düzen içinde kaybolup gidiyor.

Her çocuk yarın için bir umuttur her umut da hayatı daha anlamlı yapar. Bir çocuğun yüzündeki gülümseme olabilmek bir kişinin hayatı kurtarabilmektir bazen. Herkes hayattan eşit bir şekilde faydalanabilmeli bunun içinde herkese farklı görevler düşüyor. Biz de görevlerimizin bilincine varalım yakabileceğimiz bir umut ışığını es geçmeyelim.

Meltem MÜSTECAPLIOĞLU 11E

79

Balkanlarda dolaşmak Ailem, çok sevdiğimiz aile dostlarımızla beraber, bir minibüs kiralayıp 15 günlük küçük bir Avrupa gezisi yapmayı planladıklarında bunun neye benzeyeceği konusunda hiçbir fikrim yoktu.

Bu bilinmezlerle dolu yolculuğumuzun ilk tatsız sürprizi, İpsala sınır kapısından çıkışımıza kiraladığımız minibüsün bir belgesinin eksik olmasından çıkışımıza izin verilmemesiydi.

Daha gezimizin ilk durağı olan Yunanistan’a giderken böyle bir sorunla karşılaşmamız herkesi karamsarlığa sürüklemişti. Dört saat süren uzun bir bekleyişin ardından sorunun çözülmesiyle karamsarlığımız yerini mutluluk ve heyecana bıraktı.

Yunanistan’daki ilk durağımız ulu önderimiz Atatürk’ün doğduğu evin -her ne kadar tadilat dolayısıyla girişimize izin verilmese de- bulunduğu şehir olan Selanik’ti. Selanik’e gelince büyük bir rahatlık ve mutluluk yaşadık çünkü neden bilmiyorum ama kendimizi evimizde gibi hissetmiştik. Her ne kadar zamanında ülkemiz Yunanistan’la siyasi çatışmalar yaşamış olsa da birbirine bu kadar çok benzeyen iki halkın düşman olabilmesi mümkün değildi. Dilimizi konuşabilmeleri, kültürleri, yemekleri, sıcakkanlılıkları, misafirperverlikleriyle bizim halkımıza olan benzerliği ilgi çekici ve şaşırtıcıydı. Ayrıca Selanik şehriyle İzmir’imizin benzerliği başka bir ilgi çekici noktaydı. -Özellikle sahilin İzmir’deki kordon boyuna benzerliği.Adeta ikinci evimizde geçirdiğimiz bir günün ardından ikinci durağımız, Makedonya’nın başkenti olan Üsküp’tü. Şehrin düzenli yapısı, geniş yolları, çok sayıda heykel bulunduran temiz sokakları ve Büyük İskender’in muhteşem bir şekilde yapılmış heykelinin bulunduğu meydan bize göre şehrin en can alıcı noktalarıydı. Bana göre unutulmaz anılardan bir diğeri de Fenerbahçe maçını izleme şansına eriştiğimiz bir Türk Kahvesi bulmaktı.

Makedonya’da tıpkı Yunanistan gibi kültürümüze yakın ögelere sahip ve yine evimdeymiş gibi hissettiren bir ülkeydi.

Makedonya’dan sonra Sırbistan’a gittik ve açıkçası Sırbistan’a girişimizle kaygılandım. Bunun nedeni Sırbistan’ın günümüzden çok da uzak olmayan bir dönemde -90’lı yıllarda, en azından kağıt üzerinde öyle- Bosna’da ve Kosova’da gerçekleştirdiği acımasız katliamdı. -Her ne kadar Belgrad şehrinin duygusuz ve tekdüze bir şehir olduğunu düşünsem ve Sırbistan halkı bize kötü davranmamış olsa da- ihtişamlı Belgrad Kalesi güzelliğiyle aklımızda yer etti.

Gezimizin bir sonraki uğrak yeri olan Slovenya’ya gittiğimizde rahatlamıştım.

Daha önce birçok ülke gezmiş olmama rağmen bana göre hayatımda gördüğüm en güzel ülke Slovenya’ydı. Doğayla şehrin iç içe oluşu, şehir düzeni, halkı, sahili, dünyanın en büyük mağaralarından biri olan Skocjan mağaraları ve özellikle Bled Gölü bu duyguları yaşamamda etkiliydi. Bled Gölü, başkent Ljubljana’dan kısa bir mesafe uzakta ve kesinlikle gitmeye değer bir yerdi. Mükemmel manzarası, tertemiz ve muhteşem güzellikte manzarası olan bir göl ve gölün içinde üzerinde kilise de bulunan bir tepe, bana hayatımda geçirdiğim en güzel ve en huzurlu saatlerden birkaçını yaşatmıştı. Ama bu mutluluk ve sükunet, iki gün sonra Slovenya’dan ayrılmamız ve Hırvatistan’a gitmemizle yerini hafif bir burukluğa bırakmıştı. Ancak Hırvatistan’ın alabildiğince uzanan sahil şeridi ve masmavi Adriyatik suları, içimdeki burukluğun pişmanlığa dönüşmesini engellemişti.

Hırvatistan için, “Bu gezi boyunca gördüğüm en güzel ikinci ülke” dersem yanlış olmaz. Özellikle mimarisiyle ve hayatımda yediğim en güzel makarnanın restaurantına ev sahipliği yapmasıyla Zagreb, muhteşem sahil şeridine kurulmuş, ihtişamlı bir kaleye ve içinde ‘eski şehir’ denilen kısma ev sahipliği yapan Dubrovnik ve bir sürü güzel şelaleye

80

ev sahipliği yapan Plitvice Parkı, Hırvatistan’dan mutlu olarak ayrılmamızı sağlayan temel unsurlardı. Hırvatistan bizim ileri istikametteki son durağımızdı. Geri dönmeye başlamamız herkesin içinde hafif bir üzüntü yaratmıştı. Ama yüreğimiz daha da burkan bir olay vardı, o da Bosna’ya gidişimizdi.

Bosna’nın milletvekillerinin çoğu Sırp ve Hırvat kesim oluşturuyor.

Başkentleri Saraybosna her ne kadar modern ve güzel bir şehir olsa da şehrin her yerinden görünen bir tepenin üzerinde kocaman bir haç olması oradaki eşitsizliğin ve baskının sembolü… Bununla birlikte herhalde bu gezide geçirdiğim en hüzünlü zamanı da Mostar’da geçirdim. Mostar, katliamı hâlâ atlatamamış bir şehir. Bunu anlamak için insanların yüzlerine bakmanız yeterli. Hüzünlü, masum bir halk.

Tek dertleri bir daha savaş yaşamamak, öldürülmemek, güneşli günler görmek… Her ne kadar hayatlarından bu savaşı çıkarmaya çalışsalar bile binaların üzerlerindeki mermi izleri engelliyor onları, geçmiş karanlık günleri hatırlatıyor. Onların bu durumlarını görmek, bize de karanlık saatler yaşatıyor. Ayrıca bir orman yangınına denk gelmemiz de ayrıca üzmüştü bizi. Zor da olsa bu karanlık saatleri geride bırakıp dönüş yoluna devam ettik.

Yolculuğumuzun buradan sonraki bölümünde bir günde dört ülkede bulunma şansına eriştik. -Her ne kadar şans gibi görünse de aslında herkes için bir çileydi.- Yaklaşık 12 saat süren yolculuk sırasında Bosna’da, Karadağ’da, Arnavutluk’ta ve yeniden Makedonya’da bulunduk.

Karadağ neredeyse tamamı ormanlar içinde olan, yeşil bir ülke. Arnavutluk ise tam anlamıyla hepimizi tam anlamıyla huzursuz ve güvensiz hissettiren bir ülkeydi.

Zaten Arnavutluk’un hırsızlık oranı en yüksek olan ülke olması dolayısıyla sahip olduğumuz ön yargımız, başkent olan Tiran’ı görünce iyice artmıştı. Trafik ışıklarının olmaması, binaların ve yolların bakımsız ve yıkık dökük olması, şehrin temiz olmaması gibi unsurlar hepimizi huzursuzluğa iten ana sebeplerdi.

Makedonya sınırından içeri girmemizle tekrar evimizde gibiydik sanki. Bu seferde Ata’mızın okuduğu okullardan biri olan Askeri İdadi’yi içinde barındıran Manastır şehrine gelmiştik. Askeri İdadi’yi ziyaret günümüzün 30 Ağustos olması ilginç ama bir o kadar da güzel bir tesadüf olmuştu.

Türkiye’ye dönüşümüzden önceki son durağımız ise yine Yunanistan’dı. Öncelikle sayısız müzik ve filme konu olmuş, kayaların üzerine yapılmış manastırlarıyla ünlü Meteora bölgesine gittik. Gezebildiğimiz manastırlar, o dönemdeki yaşamın ne kadar güç olduğunu hatırlattı. Bu bölge çok etkileyici bir coğrafyaya sahip olan ve mutlaka görülmesi gereken yerlerden.

Meteora’dan sonra uğradığımız Kavala -her ne kadar şehrin içinde satılmasa da- kurabiyesiyle meşhur bir şehir.

Ayrıca çok iyi bilinmese de yüzülmek için güzel yerlerden biri. İmkân buldukça yaptığımız gibi burada da yüzmeyi ihmal etmedik. Tabii ki, son gün her ne kadar eğlenmiş olsak da hepimiz böyle güzel bir gezinin sonuna geldiğimiz için çok üzgündük. İpsala sınır kapısını tekrar gördüğümüzde Türkiye’ye dönmemizin sevincine karşın bu kadar güzel bir geziyi geride bırakmanın üzüntüsü daha ağır basıyordu. On beş gün süren bu muhteşem gezi artık son bulmuştu. Geriye güzel anılar ve bir sonraki yıl için kurulan düşler bırakarak...

Deniz Ergun 10E

81

Burayı Seviyorum İstanbul'un göbeği Şişli deniyorsa, Şişli’nin de göbeğinde, yokuşlarıyla, çarpık dağınık evleriyle biliniyor bizim mahalle. Zamanında eskilerin gül ağaçlarına, dut bahçelerine, mis kokulu ıhlamurlarına ev sahipliği yapmış, şimdi dar sokaklarının biraz daha küçülüşüne, yüksek binaların göğe uzanışına seyirci kalıyor. İstanbul›un yedi tepesi gibi yüksek, bir o kadar da dik uçurumlarla, eskiden akan bir dereyle - şimdinin sıkışık trafiği olan bir caddesiyle - Gültepe’den ayrılan, adı Gülbahar olan, Gülbağ diye bilinen, Levent’e yirmi dakika, Mecidiyeköy merkezine on dakika yürüme mesafesinde, trafikte olunduğunda, hele de akşam saatlerinde lanet edilen, kalabalık, gürültülü, sıkıcı olduğu söylenen, öğrencilerin ve Sivaslıların mekanı, en çok çalışan nüfusa sahip bir yer bu mahalle.

Adres sorduklarında, Profilo’nun önünden aşağı inen bir yol var ya, diyorum, işte inerken sağdaki sokağın girişinde ilk binanın beşinci katı bizim ev. Ben kendimi bildim bileli Profilo, bizim evin yokuşunu çıktığımda evim gibi sıcak alışveriş merkezi, mahallenin de bir bakıma kalbi.

Evim beşinci katta demiştim, arka odalardan da oranın otoparkını görüyorum. Sırf otopark mı? Ben bizim evin pencerelerinden, balkonundan uzun gökdelenleri, daha yüksek semtlerdeki dar sokakları, yollardaki kırmızı Vosvos’u, tam karşımızdaki devasa sarı binayı ve onun yavruları gibi bitişiğindeki apartman bozuntularını; biri, pencerelerden çatılara atlayıp, dolanan ve bir gün düşüp ölmesini beklediğim, ötekisi, ne zaman baksam bir apartmanın kapısındaki tenteye kurulmuş, uyuklayan akrobat ve tembel kedileri, sabahın yedisinde aç mı aç, aval aval bakınan, acıdığım, evimde onlara bakmak için can attığım köpekleri; mutfak camından ise yağmurdan sonraki gökkuşağını, kısacası evlerdeki sokaklardaki çeşit çeşit insanları, ayrı dünyaları görüyorum. Önümüzdeki yapayalnız kavaktan rüzgarın şiddetini ölçüyorum, binalara baktıkça, beklenen İstanbul depreminde oluşacak zavallı tabloyu gözümde canlandırıyorum.

Eskiden buralar nasılmış diye merak ediyorum. Öğreniyorum ki, dedemler evlenince buralara gelip bir gecekondu yapmışlar, bir köpekleri varmış, tüm mahallenin terliklerini toplar getirirmiş geceleri kapının önüne. Tek gıcırtıda onlar için endişelenen bir kiracıları varmış üst katta. Dedem askere gidince anneanneme yoldaşlık eden birçok dostları, komşuları... Yıllar yılları kovalayınca, çocuklar büyüyünce, bu yere, sobalı şirin evin yerine bir apartman konmuş; evin içinden geçen, kesmeye bu zamana kadar kıyılamayan dut ağacı günü gelmiş, sökülmüş toprağından, çocuklar evin çatısına çıkıp dut yiyemez olmuşlar. Daha sonra dikilen apartmanlarla, giden gecekondular ile beraber hiç durmadan çalışan çorap dükkanı duruvermiş. Büyük dereye Profilo yapılıvermiş, domuzlar yaşamaz olmuş burada, dutluklar yerinden edilmiş.

Yeni gelen göçmenlerle, eski dostluklar gitmiş, komşuluklar tükenmiş. “Laz Bakkal” semtin her köşesinde direnen diğer bakkallar gibi kalmış evet fakat ona da “İkizler Market” rakip gelmiş.

Gecekonduya hiç mi hiç benzemeyen bu müstakil evlerin yerine, her katta bir çanak anten olan apartmanların dikilmesi; beton yığınlarının, güzel ağaçların geçmesi; tüm güzelliklerin, ilişkilerin silinip gitmesi iyi olmuş mu dersiniz?

O zamanlarda günümüze pencereden çatılara kuşlar için atılan ekmekler, sokaklara konulan sular, kedi mamaları ve bizim gibi semte bağlı kalıp taşınamayan birkaç aile miras kalmış. Nezih, güzide mekan sıfatları uğramaz olmuş bu mahallelerin isimlerinin önüne. Buralarda sessiz, sakin, bozulmadan kalmış bir yer yok mu derseniz, belki daha uzaklarda, kuytu köşe dik yokuşlarda lüks arabaların park edildiği, benim açımdan güzel denmeyecek bir sakinliğe sahip yerler bulabilirsiniz.

Tabi benim gözümde güzide bu mahalle, eşi benzeri yok. Örneğin, en çok hırsızlığın olduğu yer sanılıyor. Benim gözümde diyorum çünkü ben burayı bu haliyle bile seviyorum. Çeşit çeşit insanın aynı marketlerde buluşmasını sağlıyor, bir merkez gibi bence. Neredeyse işe giden her insanın benim mahallemden geçtiğine eminim.

Berbat trafiği, serserileri, sokakta bağıra bağıra top oynayan çocukları, uzaklardan gelip yaşamak için burayı bulmuş, zamanla buralı olmuş, bizi tanımasalar bile “ N’aber gençler? “ diyen yabancıları, siyahileri; sık sık el değiştiren esnaflıktan anlamayanı da içinde barındıran dükkanları, her yerden çıkan öğrenci seli, egsoz kokusuyla, meyve sebze arabalarıyla sokakta bağıran satıcıları, simitçileriyle burayı seviyorum. Sokağımızda “simitçiiii”, “ çıt- pıt “ diyen sesler çınlasa da yıllardır burayı simit kokutan amcayı seviyorum.

82

Bu mahalleye her defasında yeni umutlarla taşınan yeni evlileri, sınavlarla boğuşurken hırsızlık şoku atlatan öğrencileri, yollardan geçemeyen itfaiye arabalarını, halı yıkayan insanını; yan binadaki, iki sokak ötedeki faili meçhul cinayetlerin gizemini, kendini bilmezlerin kavgalarını; maçtan sonra atılan mermilerin ve daha birçok şeyin bana kazandırdığı soğuk kanlılığı, umudu, eğlenceyi seviyorum.

Servisle geçtiğimiz bozuk asfaltlardan, kadın şoföre küfredenlerden, arabasını park edemeyenlerden, yol vermeyenlerden, kendini yola atan yayalardan; en dar, dik yokuşlara park edilen araba yığınlarından her ne kadar nefret etsem de sayelerinde sabretmeyi öğreniyorum.

Mahalledeki dairelerin kiralarının ucuz olduğu yalanını sevmesem de çöplük denilebilecek yerlerin bile burada pahalı olduğunu bilmemden ötürü kendimi tam anlamıyla buralı hissediyorum. Sokakta düğün yapanların hala tek tük varlığı beni aşırı derecede rahatsız etse de atılan havai fişeklere alışkın olmam sebebiyle mutluyum, ama görmeye, işitmeye meraklı da değilim. En çok da yandaki küçük boş arsaya o berbat binayı yapanlara kızıyorum. Orada evcilik oynadığım günleri ve arkadaşımı özlüyorum.

Bina ile apartmanımızın arasında kalan yarım metrelik boşlukta meydana gelebilecek serserilik ve olası cinayetin senaryosunu kurarak eğleniyorum.

Sabah taksiyle gideceğimi bilsem de evden erken çıkıyorum çünkü bu mahallede taksi bulamayacağımı; yağmurda durdurduğum boş taksinin de beni almayacağını biliyorum. Bazen küsüyorum bu mahalleye.

Taşınsak, diyorum. Bu kalabalıktan, her dakika var olan inşaattan, tadilattan,çoluk çocuk gürültülerinden bıkıyorum.

Kurtulmayı umuyorum, bu göz estetiğine aykırı görüntüden.

Yine de bazen düşünüyorum, ders çalışırken aradığım gürültü, müzik dinleme ihtiyacım bu semtin eseri, bana kattıkları. Buranın gürültüsü bile bir başka benim için. Beni oluşturan parçalar burada, komşularımız olmasa da ailemizin apartmanı burada. Güzel yemekler bu apartmanda pişiyor, güzel kokular uzaktan değil, alt kattan yükselerek çıkıyor bizim eve.

Keşke diyorum, biz değil, mahalle değil, insanlar biraz değişse. Biliyorum, ezan sesinin yakınlığını, bu mahallenin sıcaklığını da özleyen insanlar var ama ben mahalledeki grimsi rengi sevemiyorum. O kasvetli havayı bazen, özellikle de kışın atamıyorum.

Dağınıklık gözümü rahatsız ediyor, burada yaşamanın tadını, buranın umursamaz insanları yüzünden alamıyorum.

Denize bir kıyı olmasa da havada, çatılarda mutlaka görünen martıları sevsem de korna seslerine, yanan debriyaj balatası kokularına, genzi yakan tatlarına katlanamıyorum.

Kendi içlerinde yaşayan, kimseye karışmayan; selam vermeden, önemsemeden yanımızdan geçen buralı insanlarda içtenlik arıyorum. Beton yığınlarının yerine dut bahçelerinin etrafımızı çevrelediğini hayal ederek umutla bakıyorum etrafa ve sıcaklıkla gülümsüyorum insanlara. Böylece mahallemi, sokağımı sevebiliyorum. Burayı seviyorum.

Beyza DEDEOĞLU FEN 9

83

Eski sokak Şu an oturduğum yeri pek sevmiyorum ben. Sevemiyorum daha doğrusu, ısınamadım. Taşınalı iki seneyi geçti aslında. Doğup büyüdüğüm evden, küçükken sabahtan akşama kadar arkadaşlarımla oyun oynadığım bahçeden ayrıldım.

Eskiden büyük bir bahçesi olan küçük bir apartmanda yaşıyorduk. Bahçede kayısı ağaçları, ortancalar, renk renk güller vardı. Bu nedenle bahçe hep çok güzel kokardı. Bir tane de karadut ağacı vardı. Dutlar kararmaya başladığında benim de ellerim ve dudaklarım kararırdı. Bir de küçük bir çardak vardı. Bazen komşularla oturup çay içilir, sohbet edilirdi. Saklambaç oynardık sonra. Sabahtan akşama kadar apartmanın arkasındaki sokakta bisiklete binerdik.

Bisiklet sürmeyi o sokakta annemden öğrenmiştim. Yazın bütün gün dışarıda dururduk o yüzden. Gerçi kışın kar yağdığında da eve girmezdik ki. Her mevsimde çok güzel oluyordu orası çünkü. Bahçe kapısından girdiğim anda kuşlar cıvıltılarıyla, apartman da güzel yemek kokularıyla karşılıyordu beni.

Şimdiyse kocaman bir sitede oturuyorum. Cansız, ruhsuz ve soğuk bir yer bence. Kayısı ve dut ağaçları da yok.

Olsaydı daha sıcak, daha güzel görünebilirdi gözüme. “Hele dut ağacı olsaydı kesin alışırdım.”

Zeynep ÇAMLI 9C

84

Bir parça benim yaşamım Bazıları için hikâye gözlerini açtıklarında başlar ve yıllar sürer.

Benim için hiç öyle olmadı çünkü hep göcece gibi o evden bu eve dolaştık durduk. “Bir hikâyen yok mu anlatacak?” derseniz, çok var, tıpkı oturduğum evlerin çokluğu gibi.

Karşı kaldırımın Nişantaşı, bizim tarafın Şişli, yan tarafın Fulya ve alt tarafında Osmanbey ve Beyoğlu ile kesiştiği, tam olarak nerede oturuyorsun dediklerinde muhiti söyleyebilmek için yarım saat düşündüğüm bu eve geçen sene taşındık. Bir de benim için yaka farklılığı çok zor oldu. Günlerce karşıda, Anadolu yakasında, anneannemlerde kaldığımı, arkadaşlarımla görüşemediğim için üzüntüden çıldıracağımı düşündüğüm günler oldu. Daha sonra yolları öğrendim. Bebekler emeklemekten nasıl yürümeyi öğrenirlerse ben de taksiyle bir yerlere gidip gelmekten, yürüyerek keşfetmeye terfi ettim. Ara sokakları, kestirmeleri öğrendim. Öyle ki Nişantaşı’nın merkezine ara yoldan üç dakika içinde varabiliyorum veya en uzak yerden bile evimi bulabiliyorum.

Evim, Nişantaşı’nın arka sokağına gizlenmiş, parıltının da gizlendiği sevimli yer. Sokağımız mesela biraz metropollükten sıkılmış ama yine de kendini bu gelişim sevdasından kurtaramayan insan kokuyor. Şehrin ortası oysa ama bizim apartmandaki bir dede, her gün bir sokak ilerdeki pastaneye çay içmeye gidiyor. Maşallah herkes de onu tanıyor, herkesle selamlaşıyor.

Bir de horozlu bakkalımız var. Oradan bir şey aldığımızı pek anımsamıyorum, çünkü tamamıyla küçük ve yoksul bir işletme. Ama her gün horoz Ömer’i sevmeye çalışıp korkudan kaçtığım tüm mahallenin bildiği gerçeklerden. Bakkalın sahibinin adı Birol sanırım, gidip adını sormadım ama her sabah bakkalın üst apartmanında oturan bir teyze elinden sepeti sallandırıp “Birol, Birol, oğlum, Birol” diye ortalığı inletiyor. Sadece Birol ağabey değil, mahallece hepimiz bunun ne demek olduğunu öğrendik: iki ekmek, bir süt. Yani bir savaş olsa şifre Birol olsa evlerimizden çıkmaz, yerine ekmek süt arayışına gideriz. Teyzemde de bir ses var, bir yokuşun üstünden altına kesintisiz duyulacak cinsten.

Bu teyzenin yan sokağında siyahî bir aile oturuyor. Nişantaşı’nın arka sokaklarının tümü tekstil firmalarıyla kaplı diyebiliriz. Bunların taşınması için de siyahi insanları kullanıyorlar. Bu durum sebebiyle burada siyahî aileleri görmek mümkün. Hatta bazen kendimi Harlem’de sandığım bile oluyor ama aralarından tek bir aileye dikkat ettim ki onların da dünyalar şirini bir kızları var. Diğer çocuklar onla zoraki oynuyorlar ama pek bir aralarına içtenlikle aldıkları söylenemez.

Bazı insanlar göremez bunu ne güzel oynuyorlar der ve gider, ama ben hissedebiliyorum küçüklüğümden beri beni gerçekten isteyeni ve yanımda olmak için var olanı. Küçük kız mutlu tabi, çünkü küçük. Koşup oynadığı bu parıltılı semtin kirli yüzünü daha görmedi. Aman diyeyim, görmesin.

Merkeze varmak için gittiğim ara yolda belirli kısımlarda aydınlatma yok. Sayın Belediye Başkanımız tüm ışığı Nişantaşı’na vermiş, bizleri unutmuş. Halkı selamlamak için dolaşmaya çıktığında cesur biri şu takım elbiselilere aynı yoldan gece geçmelerini söylemeli. Bir de ışıklı yol var, merkez yani. İşte orası için hem en güzel anılarım, hem ilklerim ve sonlarım, hem de eğlencenin dibine vurup, ağlamaktan helak olduğum yer diyebiliriz. Her halimi görmüştür Nişantaşı. Artık yerli ve sık gelen halkla birbirimizi tanıyoruz bile. Bilenler bilir Kaymakamlık Caddesi’nde bir Burger King var. Onun yanında ama hep orada dilencilik yapan sakat bir amca var. O bile hep karşılaştığımızda para verip mendil almasam bile selam veriyor.

Düzenli olarak gittiğim mekanlarda en son gelişimde yaptıklarımı hatırlayıp kahkahalara boğuluyor insanlar ve hatta sayılı yerlerde gülümseyen mekan sahipleriyle karşılaşıyorum. Halk düzenini benimsemiş, ben de düzenden bir parçayım sanırım. İyi ki buradayız; evim, sokağım, mahallem için iyi ki benim diyebiliyorum.

Aleyna KARASAÇ 9A

85

Biri Beşiktaş mı dedi?

Beşiktaş: Benimle birlikte büyüyüp gelişmiş, çocukluğuma tanıklık etmiş bir arkadaş. Ankara’dan İstanbul’a geldiğimden beri bana kucak açmış bir mekan. Ve aynı zamanda güzel evimi dışarıda bırakmamış şefkatli bir yuva.

Beşiktaş bütün İstanbul’u tepeden izler. Zorlu yokuşları vardır. Terlemeden çıkamazsın. İşte ben de o tepeden her yeri izleyen evime bu zorlu yokuşlardan giderek varıyorum.

Hani evim evim güzel evim sözü vardır ya, hakikaten çok doğru söylemişler. Bir kere ortama alıştın mı bırakamıyorsun kolay kolay. Gerçekçi konuşayım. Bu yaşadığımız çevre ödülü verilmeden önce etrafımdaki ayrıntılar ve hatıralarım hiç aklıma gelmemişti. Şimdi ise en ufak ayrıntıya kadar oturduğum yeri tanıyorum. Yan apartmanın köpeği Samur’un ne kadar yaşlı olduğunu, Necati bakkalın işlerini artık başkasına devrettiğini şimdilerde öğrendim. Çok anım geçti buralarda. Şimdi hepsi gözümün önünden bir film şeridi gibi geçiyor. Bizim buralar sarmaşıklarla doludur. Saklandın mı iyi kamufle olursun. Bunu fırsat bilip az mı boncuklu savaşı yaptık? Alırdık elimize silahları, takardık havuz ve kar gözlüklerini, başlardık çatışmaya. Eve giderdik her yer mosmor. Allah! Anneler başladı hesap sormaya: “Büyümediniz mi artık? Ben sana silah al diye mi veriyorum o paraları?” Küçüktük işte ne yapalım. Anlam veremiyorlardı bir türlü.

Tepesi çoktur bizim buraların. Uçsuz bucaksız yokuşlar, sonunu kardan göremediğiminiz tehlikeli yollar... Kar, ikinci büyük eğlencemizdi. Halen de öyle. İstanbul’da kızak zor iş. Ne gideceğim Palandöken’e kadar! Verirdim 5 liramı, alırdım bir leğen. Parçalanana kadar kayardım o yokuşlardan. Bu kış kar yağarsa bu iş de planlarım arasında.

Bizim apartmanda komşuluk ilişkisini sevmem. Doluca yaşlı teyze var. En ufak hareketten, zıplamadan şikayet ederler. Bu yaşıma geldim hala çıldırtırım onları. Altımızda, üstümüzde ve yanımızda üçer tane teyze: Kabus gibi. İki haftada bir kapımızı çalarlar. Açarım kapıyı, bir bakarım ki bizimki yine şikayete gelmiş. Kaparım yüzüne kapıyı. İşte bu apartmandaki bitmeyen eğlencem de bu.

Sadece ben değil, annemler de çok sever bu apartmanı. Her yere rahat ulaşım, İstanbul’un göbeğinde: Ohh mis!

Daha ne istesinler? İşleri güçleri manzara bizimkilerin. Az deniz görür ama yine de iş görür bizim ev. Ee daha ne olsun! Dört kişilik bir aileye yeter burası.

M. Fırat BULUT 9F

86

İfadesiz sokak Her apartmanın ya da sitenin kendine ait bir sokağı vardır. Bu sokaklarda tahmin edemeyeceğimiz acı tatlı ne kadar çok şey yaşanmıştır. Çocuklar kavga eder, barışırlar. Rengarenk şekerler burada paylaşılırlar. Burada çocuklar dizini yarar, misket oynarlar. Yaşlı sütçü amcalar buradan geçer.

Benim bir sokağım bile yok. Olsa bile, ne fark eder ki? İnsanlar birbirleriyle konuşmamak için aynı asansöre binmezler, asansörün kapısını kapatırlar benim olmayan sokağımda. Daireler kocaman iş anlarına dönmüştür, sokaklar artık bankalar caddesi olmuştur. Eskiden çocukların misket oynadığı yer, şimdi lüks arabalar otoparkı olmuştur.

Benim evimin önünde, sokak bile demiyorum, her yer taş ve betonla kaplıdır. Apartmanların başladığı yerden bir metre genişliğinde ağaçlar vardır, oralarda kediler yaşar. O küçük çimenlikte, onların dünyası olmuştur artık, mutlu mesut yaşarlar. Aslında o küçük çimenlik bile insana ne kadar huzur veriyor, içini açıyor. Kimse bunun farkında değil.

Eskiden sokak olan evimin önünden birer birer gidiyor dostlar. Çünkü huzur yok, şefkat yok. Herkes kendi dünyasına kapanmış. Güzellikler yok oluyor birer birer.

Eskiden ne sevdalar yaşandı benim eski sokağımda, aşıklar taşlı sokakları geçe geçe buluşurlardı. Ne insanlar yaşadı, öldü orada. Kimse eşlik etmedi ağlarken, ya da köylü bir geline mutlu mesut evden çıkarken... Oysa şimdi öyle mi? Sevgiler öldü, bize huzur veren o şeyler yıkıldı, sokağın da bir anlamı kalmadı.

Evimin önünde yuvarlak şeklinde bir yeşillik topluluğu, bir amazon vardı. Arkadaşlarla kovalamaca oynardık. Her seferinde de heyecanlanırdım, bizimkiler ters yönden dolaşıp beni korkutacaklar diye. Bir neden daha vardı: Hızlı koşamazdım. Ama şimdi sokaklarda amazonun a’sı kalmadı, onun yerine ifadesizlik tahta oturdu. Kışın bu ifadesizlik iki katına çıkar, kasvetli bir hava yaratır.

Belki de burada yaşanması ve söylenmesi gereken o kadar çok şey kalmıştır ki. Belki fırsat bulamamışız ya da hemen yanı başımızdaki güzellikleri görmemek için körlüğün ellerini koymuşuz yüzümüze. Nerede yaşayacağımızı unutmuşuz.

Siz söyleyin şimdi, o şahane taşlar bizi kendiler gibi mi yapmışlardır, yoksa onlar Allah’ın vermeyi unuttuğu küçük güzellikler midir?

Doğa PARLAK 9C

87

İskete Sokak Yaşadığınız yer benliğinizin oluşmasında en büyük etkendir.

Sokaklar... İnsanın sokağını anlatması zordur. Bir duyguyu anlatmasına benzemez mesela. Dinleyene yorum yapma hakkı tanımaz. Beni mutsuz eden bir mekan anlatırsam herkesin aklında kötü bir yer canlanır. Başka şansı yoktur.

Ben sürekli taşınan insanlardan değilim. Yaşadığım yeri benimserim, kolay kolay bırakamam. Ben gözümü İskete Sokak’ta açtım. Başka bir yere gitmeye de niyetim yok. Dinleyenin yüzünü güldürecek, hayallerimdeki yer olduğunu söyleyemem belki. Hep eski evler, birbirini tanıyan insanlar, etrafta sürekli çocuk sesleri, kalabalık dolu dolu bir sokak istedim. Ama mahalle yaşantısının yok edilmeye çalışıldığımı günümüz dünyasında o sıcaklığı ne kadar hissedebilsem o kadar kardır benim için. Bugüne kadar birçok kişi tanıdım, birçok arkadaşım oldu. Ama mahalle arkadaşı ne demektir bilmem. Bizim sokakta benimle birlikte büyüyen kimse olmadı. Hemen hemen herkesin bir mahalle arkadaşı vardır bence. Arkadaşlarım zaman zaman mahalle arkadaşlarıyla çocukkenki hatıralarını anlatır. Bir ağaca çıkmalarını, belki meyve toplamalarını, o ağaçtan düşmelerini belki, annelerine yakalanmalarını... Öyle insanları dinlerken içten içe kıskanırım hep. Bir şeyler paylaşacağım kimse yoktu belki sokağımda ama bizim sokağın insanı sıcaktır, herkes birbirini tanır, sahip çıkar.

Her sokağın bir bakkal amcası vardır, bizim de var. Bakkaldan çok aile dostumuzdur o bizim. Ben bu sokağın eskisiyim ya, dedem de burada büyümüş. O bakkal kaç senedir orada. Halil ağabey hepimizi tanır, bilir, ilgilenir, sahip çıkar. Her sabah olduğu gibi ben yine servise geç kalırım, su almayı unuturum. Halil ağabey suyumu yetiştirir. Servis şoförüyle konuşur. Geriye dönüp baktığımda hatırladığım çoğu hikayede o da var. 15 sene, dile kolay. Çocukluğum Halil ağabeyin bana ve kuzenime annemden gizli verdiği çikolatalarla geçmiş. Sonra Deniz ağabey var. Babam her sene bir üst sınıfa geçince bana bir hediye alır. Bazen bilgisayar, bazen telefon... O hediyelerin sponsorudur Deniz ağabey. Bizim ailenin teknolojiye en büyük bağlantısı. Annem sayesinde bizim evde sürekli bir şeyler bozulur, Deniz ağabey çağrılır. Her hafta bizim evdedir yani. 15 senenin her gününde hatırladığım başka bir insan: Nico ağabey.

Bizim Rum komşumuz. Kaç senedir her gün benimle aynı saatte evden takım elbisesi ve siyah çantasıyla çıkar.

O işe, ben okula... Çocukken korkardım Nico ağabeyden. Hala onun ne iş yaptığını, o siyah çantada ne olduğunu merak ederim. Bizim evin karşısındaki çiçekçi Mehmet ağabey. Servisim çiçekçinin önünde bırakıyor. Kaç sene önce anneme çiçek aldım, o zamandan beri her özel günde ben okuldan geldiğimde dışarı çıkar, çiçek almamı bekler. Çok daha pahalıya satar çiçekleri ha. Ama yine de severiz Mehmet ağabeyi. O kadar dedim, yaşadığım yer nasıl bir yer olursa olsun, etrafımda kimler olursa olsun benliğimin en büyük parçası. Yaşadığı yeri anlatan her insanın hikayesinde ona kurabiye yapıp getiren bir komşu teyzesi olur ya, işte Sofi teyzenin oğulları onu terk edip yurtdışına gitmiş. Yalnız yaşıyor. Kızım der bana. Her özel günde kurabiyelerle gelir.

Bizim sokağımız öyle renkli sokaklardan değildir. Binalar koyu renktir, birbirine benzer. Oradaki herkes kendi halindedir.

Mahalle yaşantısından sıyrılmaya çalışan çoğu sokak gibi egzoz kokar. Çoğumuz özenilecek mahalle yaşantılarına sahip değiliz belki. Ama siz siz olun, ne olursa olsun o soğuk, korkak site insanlarına dönüşmeyin.

88

Selin BABİLA 9C

Benim sokağım Alnımdaki çizgiler kadar yorgun ve yaşlı sokağım... İlk adımlarımdan şimdiye dek uzanan kaldırımlar. Ortasında yüreğimin telleri kadar ezilmiş asfalt.

Sokağın başı hayatımın ilk kesitlerinden; o masum, temiz kalpli beni son gördüğüm yer. Bir kırtasiye dükkanı, renkli hayaller satar ilkokul çocuklarına. Oradan alınan yepyeni, tertemiz defterlerin bir gün hayatın çamuruna bulaşabileceğini kim bilebilirdi ki? Hemen kırtasiyenin karşısında bir berber. Yüreğime saplanan hayal kırıklıklarından kurtulmayı öğrendiğim yer. “O dokunmayacaksa, onunla hayallerimizi taşımayacaksa her bir teli, saçlara da ihtiyacım yok!” diyerek kestirdiğim saçlarım... Sokakta ilerledikçe gölgem uzuyordu. Sokağın ilerleyen kısmında bir bakkal.

Sürekli veresiye defterini karalar durur. Ben hiçbir gönül borcunu yazmadım oysaki. Az daha ilerde bir otopark. İnsanlar egolarını park etmeye gelir buraya. Ne yazık ki çoğu da insaniyetlerini, ruhlarını unutur giderler.

Otoparktan sonra bizim ev ön cephesi hayal kırıkları denizini, arkası da gül açmayan gönül bahçemi görür. Buradan bir adım ileri atmadım daha. Bırakmıyor çocukluğumun acı çığlıkları, hatalarım ve gözyaşlarım yakamı. Zaten bıraksalar da önümde koca bir karanlık beni yutmayı bekleyen. Yaptığım hataların soğuğundan titreyen ellerimin arasından kayıp gidiyor geleceğim. Karşımda bir sokak lambası, her gün biraz daha sönüyor.

Halil İbrahim GÖKAL 9C

89

Küçük Bebek Herkes bebekken küçücüktür. Yıllar içinde ne kadar büyüse de uzun yıllar hep küçüklüğünü korur. Doğduğum ve yıllardır yaşadığımız yerin isminin her an beni niteliyor olması çocukluğumda bana hep özel bir ayrıcalık gibi geldi: Küçük Bebek.

Küçük sakin bir cadde, hepsini isimlendirdiğimiz kediler, köpekler ve sonradan bunlara katılan yeni komşumuzun horozları, tavukları... Hiçbir canlının, ister kedi, ister köpek, türü genel olarak ne isim alırsa alsın, birbiriyle aynı olmadığını, hepsinin karakterlerinin çok farklı olduğunu ve bunu bebekliklerinden itibaren geliştirdiklerini burada gördüm, yaşadım ve öğrendim. Kimi çok atak kimi uykucu kimi çok nazlı kimiyse kavgacı…

Ailecek, bu canlılara her zaman ayırt etmeden sevgi gösterdik. Boğaziçi Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan halamın da okulda ilgilendiği bu şirinler grubunun sayıları hiçbir zaman az olmadı. Hatta onlar zaman içinde okulu beş bölgeye ayırdılar ve farklı hocalar, farklı bölgelerdeki miniklerle ilgilenmeye başladılar. Tabii ki ben de evimizde çok yakın olduğundan halama hep katıldım.

Küçük bebek’te öğrendiğim ikinci şey ise insanların da birbirlerinden maalesef ne kadar farklı olduklarıydı. Hepimizin genel olarak sevdiği ve oynadığı bu tatlı canlıların görünmez düşmanları, onlardan her ne istiyorlarsa, kimileri zehirlemeye, kimileri mahalleden atmaya, kimileriyse sevenlerle kavga etmeye büyük bir gayret gösteriyorlar. Bunlar hep çocukluğumun iyi-kötü algısını oluşturan isimsiz kişilerin oynadığı tiyatro, ömür boyu da sürecek.

Evimizin içinde de dünya benim için sokaktaki gibi yine hep oyun alanı konumunda oldu. Uzun mesafeli tazyikli su fışkırtan tabancamla güneşli günlerde yaramazlık yaparak bazen uzaktan ıslattığım arabalar sanırım o güneşte yakaladıkları suya hep şaşırmışlardır.

Oyunu, oyuncakları pek erkek, kız diye ayırmadan robotuyla, kılıcı, kalkanı, makineli tüfeğiyle, mikisi, vakvak amcasıyla ve daha sonraları bol bol Barbie bebek ve oyunlarıyla, bazen araba yarışları, bazen şövalyelerle, pelüş oyuncakların tüm çeşitleriyle, sonraları eklenen makyaj setleri, kaykaylar ve her zaman hobim olacak kırtasiye ürünleriyle ailecek desteklenen bir ilgi içinde dolaplar dolusu koleksiyon yapıp, sonra da ihtiyacı olan çocuklarla paylaştığımı kelimelerle anlatamam.

Ayrıca evimizin içinde kedimiz, köpeğimiz, kaplumbağamız da hiç eksik olmadı. Sevgilerimizi hep doyasıya paylaştık.

Yine biraz evden dışarı çıkacaksak, aklıma ilk gelen kişi yufkacı amca. Bakkalların üşendiği, benim çok sevdiğim taze sütü her gün evimize getiren, beni çok seven ikinci bir aile büyüğü gibi.

Sokağımızın karlı havalarda görülmeye değer manzarası, sakinliği de hatırlanmaya, düşünmeye yol açıyor. Sanırım eskiden daha çok kış oluyordu. Kartopu maceralarımız, kardan adamlar, köpeğimiz Trini’nin karda çekinerek dolaşması, zıplaması hiç gözümden gitmiyor.

Bebek’in bir başka özelliği de parkımız. Parkımız her sene daha da güzelleşti. Oyun sahası, oyuncaklar, yeşillikler genişledi. Buraya tüm çevreden gelen çocuklarla çok güzel oyunlar oynadık, kaykaylara bindik, arkadaş olduk. Kayığıyla sahile yanaşık duran Hasan Ağabey’in hep sevdiğim elma çayını içtim. İş yapamadığı günlerde oradaki Oyuncakçı Ağabey’in satışına yardım ettim. Tek büfemizden kenarları kesilmiş tostumu yedim. Şimdiki Chilai’nin yanındaki dönercimiz bana hep sandviç hazırladı. Dedem ve babam işte olduklarından, anneme ve bana daha çok babaannem eşlik etti.

Yaşımın yarısını bu sakin Bebek’te geçirirken, diğer yarısında yeni bir Bebek’i yaşıyorum. Otuzun üstünde cafesi, restoranı, kalabalığı ve trafiğiyle. Bu yaşımda eski günlere hayal olarak bakıyorum. Okul arkadaşlarımızla artık burada güzel cafelerde oturabiliyorum.

Bir de bu yıl yaşamımda ilk defa bir taşınma yaşadım. Küçük bebek’ten yüz metre aşağıya caddeye, Büyük bebek’e.

Büyük Bebek. Acaba ailem ve cadde ismi yine bana bir anlam, nitelik veya espri mi katıyor?

90

Nil Sena GÜLABİ 9F

Zeytinoğlu Caddesi Sokağa atılan ilk adımda duyulan taze hamur kokusu... Caddenin sessizliğinin uğultusu... Seyrek geçen otobüslerin nadiren uğradığı, yoldan geçenlerin nefeslenmek için durdukları otobüs durağı... Gölgesinde arabaların dinlendiği yaşlı meşe ağacı... Hatta dikkatlice kulak verilirse duyulabilecek kuaförün elindeki makasın çıkardığı tekdüze ses...

Zeytinoğlu Caddesi’ni tanımlamaya yetmez bu birkaç yarım cümle. Ancak yaşayan bilir onun hikayesini. Boylu boyunca caddeyi yürümemiş biri bilmez onu. Basit bir cadde değildir bu cadde. Tanıyana...

Karmaşık arka sokaklardan geçişler belki de küçüklüğümün en büyük eğlencesiydi. Hemen arka tarafımızdaki parkta oynamak okuldan sonraki en büyük aksiyonumdu. Arka bahçemizdeki papatyaları toplayıp anneme çocukça bir demek hazırlamak en büyük sevincimdi. Sonra çiçeklere sevindiğini ama içten içe koparılan çiçeklere üzülmesini izlemek ise en büyük kafa karışıklığımdı. Sabah erken kalkıp pencereye çıkıp arabaları sayarken ağzıma tıkıştırılan tereyağı ve ballı ekmeklerimdi bu sokak benim.

Babam beni okula bırakırken acaba ne zaman kendi kendime okula yürüyebileceğimi iç sesimle tartışmaktı bu sokak.

On birinci yılımı geçirdiğim okuluma...

Dershaneden eve yürürken avucumun içi gibi bildiğim sokakları yürümekti bu sokak. Yağmur yağdığında koşuşturmamdı. Anneme söz verdiğim saati geçirmemek için koşarken alnımdan akan damlalardı. Pencerenin başında babamın işten dönmesini beklerken yoldaki insanlara bağırıp sonra aşağı saklanmamdı.

Annemin elime sıkıştırdığı parayla aşağıdaki pastaneden aldığım pide ile büyümüştüm ben. Yan tarafımızdaki markete ilk kez tek başıma gittiğimde bağımsızlığımı kazanmış gibi hissetmiştim. Annemin ilk defa tek başıma taksiye binmeme izin verdiği zaman karşımızdaki taksi durağından binmiştim. Ben burada büyüdüm.

Hiç arkadaşlarımla oynamak için sokağa çıkmadım. İsterdim ama olmadı. Onun yerine kardeşimle kartopu oynadım.

Okula gitmez, markete gider en canlı görünen havuzu ve birkaç atıştırmalık kapardık. Sonra kendimize küçük bir kardan adam yapar, bu havucu onun burnu yapardık. Evin arka tarafındaki küçük çalılardan kırdığımız minik dal parçalarıyla birkaç yaprağı alır ve kardan adamımızı daha süslerdik. Ona küçük bir ev yapar, sonra içine girmeye çalışırdık. Sonra eve geldiğimizde günlerce süren öksürükler ve hapşırmalar da cabası...

Balkona saklanır ve annemin beni bulamayıp telaşlanmasını sırıtarak izlerdim. O zamanki aklımla annemin sevgisini ölçerdim herhalde böylece. Sonra onun daha önce baktığı bir yere saklanır ve tekrar bakmasını beklerdim. Beni bulunca yarı öfkeli yarı telaşlı bir şekilde bana sarılırdı. Sonra da, anne yüreği işte, öfke ve telaşı gider, içine bir rahatlık serpilirdi.

Caddeden geçen arabaları sayardım. Dört kırmızı, beş beyaz. Evin içinde zıplaya zıplaya annemi benle yarış yapmaya ikna ederdim. Annemi gerçekten yendiğimi sanırdım, mutlu olmam için yeniliyormuş gibi yapmasını anlamazdım.

Okula ilk yürüyüşüm de altıncı sınıftayken olmuştu. İlk defa tek başıma yürüyordum okula. O yüzden heyecanım beni kontrolü altına almıştı. Heyecanımı dizginlemekten o kadar acizdim ki geç kaldım sanıp yaklaşık yarım saat erken gitmiştim okula. Yine caddeden yürüyerek...

Belki de her cadde özeldir ama benim caddem daha özel hepsinden. Çünkü benim. Çünkü o her nefesimde aldığım farklı ve eşsiz kokular benim caddemde. Caddenin başındaki büfede insanların doldurdukları o kuponların kaleme sürterken çıkardığı yumuşak ses benim caddemde. Çin lokantasıyla kuru temizlemeciden gelen kokuların harmanlanıp oluşturdukları koku, saat dördü vurduğunda otobüse yetişme telaşıyla koşan liselilerin seslerine benim caddemde eşlik ediyor. Çünkü bu cadde benim büyüdüğüm yer. Çünkü bu cadde benim.

Melike DEMİRBİLEK Fen-9

91

Aşkı Ateşle!

Kim olduğunu bilmiyorum? Reddedilemez bir teklifsin, elinde kadehin ve uçuk pembe dudağınla İstanbul gecelerine nisbetsin adeta... Bir kadınsın kızıl saçlarınla uzakta... İsteyerek işleyeceğim bir günahın habercisi gibisin. Bir elinde sigara diğer elinde çakmakla, aşkı ateşleyecek gibisin.

Günahım karşımda duruyor yine Kahretsin kafam karışıyor gözlerinde Sigaranın dumanı bulandırıyor kafamı bu gece Sihirli bir tılsım gibi dudakların İçinden çıkamadığım bir rüya gibi Kadehimdeki şarap bekliyor bu gece seni Dudaklarına bulaşmalı rengi Kim olduğunu bilmiyorum Reddedilmez bir teklifsin Aşkımı ateşliyorsun Hayalimdeki gibisin Gerçek misin değil misin? İnandırmalısın beni Karşı masamda oturan bir peri gibisin Aklımı nereye götürüyorsun bilmiyorum ama Bu gece tenimle flörttesin Parfümünle çağırıyorsun beni günaha Bitmesini istemediğim bir rüya gibisin Burnum hayalleri çekmekten yoruldu Artık damarımdan içeri girmelisin Kim olduğunu bilmiyorum Reddedilmez bir teklifsin Aşkımı ateşliyorsun Hayalimdeki gibisin Gerçek misin değil misin?

Canberk AKGÜL 11 F

92

Her Çocuk Farklı Her çocuk eşitmiş dünyada, Öyle diyor babam.

Her çocuk farklıymış biraz Biliyorum farklı aslında herkes biraz; Kiminin su ağzından Kiminin gözünden geliyor zaman zaman.

Güneş batalı oluyor birkaç yıl.

Yine kapanıyor gözler Masallar, ninniler.

Kimi anne üstünü örtüyor, Kimi gözlerini siliyor

Farklı yine her çocuk.

Farklı güneş onlara, Kimine batıyor, batıyor, batıyor

Farklı aslında her çocuk, Hareketsizlikmiş oysa onun hastalığı; Yiyip yiyip durmakmış kabahati.

Biri var ki geliyor saati, Hareketsizlikmiş oysa onun hastalığı; Aç bırakılanların yurdunda, Yaşamakmış bütün kabahati.

Çok istemekle olmazmış bazı şeyler.

Kadermiş ezelden beri var olan. Üryan gelip üryan gitmek varsa; Boş karınla doğup boş karınla ölmek de varmış aslında.

Deniz İMRE 10E

93

Sahte Hayatlar Dere akıyor, Mavi ve özgür.

Kenarda,yeşilin üstünde atıyor iki avuç kalp Burunlarından oksijen değil, İsimleri daha renkli daha şairane bir Yaşanmamışlık geçiyor adeta.

TAZE! Dere Wall Street gibi uzun Lakin ona benzemiyor.

Kenarında iki ciğer var Adı bilinmeyen çiçekleri koklayan. ÖKSÜRMEYEN! Ağaçların arasında sinsi bir ses, Koca bir gövde.

Kafası yılan midesi kaplan Aklı şeytan. İki dudak görüyor birbirine kucak açan.

Mahluk Milano’da dikilmiş takım elbisesinden Çıkarıyor bıçağını En SİVRİLMİŞİNDEN! Bıçağın sesi duyuldu.

Artık yıldızlı akşamlar değil Karanlık geceler, Bitmeyen kaçışlar, Terleyen gözler var.

Artık ne aşk utangaç pembe Ne meşk şehvetli kırmızı.

Ne orak eğimli Çekiç ruhunu kaybetti.

Ne burçak tarlaları Ne de içinde koşan çocuklar kaldı.

Eski bir Tarlabaşı evinden baktığımda Yaverlerine ve İstanbul’a.

Hepsi kendinden geçmiş itinayla.

Ben ise yıkık evlerin,hayallerin,mutlulukların Ağlayan sümüklü çocuğu içine alan rüzgarla Muhabbet eyliyorum.

94

Temmuz Taha ŞAMCI 9G

Son Sendin Güneşin kayboluşunu sergiledi gözlerim Soldu tüm güllerim Uzaklaşırken ellerin Kan taşıdı yağmurların İçime aktı damlaların

Sen giderken benden Ağır sessizlik yürüyordu Gün geceye varıyor Zaman duruyor Ben üşüyordum

Dilin, dile varmayacağı Gidenin dönmeyeceği Gururun çiğnenmeyeceği Delirtiyordu, delirtiyordu

Sen giderken benden Bir mum söndü aniden Hayat durdu sandım Yaşlı gözlerim, paslı kalbin Sen, ben Kalmamıştık artık

Son neşeli yazım seninleydi Son sendin Son nefesimdin Şimdi son yazım gene sana...

Şansım Tutku AYDOĞAN 11B

95

Murat Gülsoy söyleşisi Murat Gülsoy: Merhaba. Öğrenciler: Merhaba, hoş geldiniz.

Leyla Kaya Vardan: Hoş geldiniz Murat Bey. Sizinle haberleşirken anlattığım gibi biz bu yıl 11. Sınıf Dil ve Anlatım dersinde “İstanbul’da Bir Merhamet Haftası” eseriniz okuduk. Öğrencilerimize sömestr tatiline gitmeden önce bu kitapla ilgili hazırladığımız çalışma kitabını da verdik, kitapla ilgili nasıl bir çalışma yapacağımızı söyledik. Öğrencilerimizi gruplara ayırarak ön çalışmalarını yapmalarını ardından da sunumla bu çalışmaları arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağladık. Gerek okurken gerek sunum sırasında bazı soruları oldu öğrencilerimizin ve hem kitapla hem sizinle ilgili merak ettikleri. Şimdi soruları var, paylaşımda bulunmak istiyorlar neler yaptığımıza dair. Öğrencilerimiz anlatsın isterseniz… İrem: Hoş geldiniz tekrar, ben İrem. Bu kitapta yedi farklı resim ve yedi ayrı karakter var. Biz öğretmenimizin yaptığı yedi ayrı gruba ayrıldık ve resimleri değil de karakterleri ayırdık Bu yedi karakterin her bir resim üzerindeki düşüncelerini ve aynı zamanda okurken hayatlarından kesitler aldık, nasıl kişilikleri olduğunu anlamaya çalıştık.

Aynı zamanda sizin üzerinize de bazı tahminler yapmaya çalıştık, ‘Acaba Murat Bey de böyle biri midir, niye bunu yazmış?’ diye. Böyle analizler yaparak hayatlarını ortaya koyduk, biraz birleştirdik ve kişiliklerini de ortaya koyduk.

Kafamızda nasıl bir kişi ortaya çıktıysa o kişinin kendi kafamızdaki görüntüsünün fotoğraflarını bulduk kendimizce ve bunları da paylaştık, böylece kitabı görüntülerle de bütünledik. Bu çalışmaları yaparken Leyla Hocamızın da dediği gibi kafamızda bazı sorular da oldu size sormak istediğimiz. Onları sormak, sizinle paylaşmak istiyoruz. Biz böyle bir çalışma yaptık.

MG: Çok güzel.

LKV: Size az önce bahsettiğim bu kitapla ilgili çalışma, yönerge kitapçığımız da bu.

MG: (Kitapçığı açıp ilk sayfadaki resmi görünce) Bu Max Ernst mi?

LKV: Evet, o da Max Ernst’in başka bir resmi.

MG: Sekizinci bir gün yapmışsınız.

LKV: Evet, onun başka bir resmini aldık ve bu sekizinci resimle öğrencilerin bu resim üzerine yazdıkları yazılarla sekizinci kişi yarattık. Ama öğrenci sayısı kadar sekizinci kişi yapmış olduk.

MG: Ne güzel bir fikir, çok güzel bir şey yapmışsınız.

LKV: Teşekkür ederiz. Biz bu eseri deneme türü içerisinde inceledik. Yazdıkları, o resim üzerine veya ondan çıkan düşünceleri, duygularıydı. Sonra onlara sorduk: Bu eser deneme sayılabilir mi? Günlük sayılabilir mi? Anı sayılabilir mi? Neden sayılabilir? Bu sırada türler arası ilişki de kurmaya çalıştık öğrencilerle.

MG: Sonraki sayfalarda başka şeyler de var.

LKV: Tabii. Bu çalışmalara başlarken Max Ernst’in ve sizin de kullandığınız ‘kolaj tekniğini’ni araştırmalarını, konuyla ilgili bilgilenmelerini istedik.

MG: Güzel…

LKV: Sonra kitaptaki karakterlerle ilgili ‘Erol kimdir? Nasıl bir görüntüye, karaktere sahiptir? ‘En çok kimi beğendiniz, hangi karakteri kendinize yakın hissettiniz, neden?’ gibi sorularla yorumlar yaptırdık.

MG: Çok güzel çalışmalar bunlar. O zaman o yorumları dinleyeyim ben ya da sormak istediklerinizi alayım.

Canberk: Merhaba, ben Canberk. Öncelikle kitapta tek tek incelenmiş karakterler var. Hepsi bize genel olarak duygularını yansıtabiliyor. Ben bunu çok seviyorum kitap okurken çünkü farklı insan hayatı, duyguları öğrenebiliyorsunuz bu şekilde.

Ben yarattığınız karakterler içinde en çok Ali’yi sevdim, bunu söylemek istiyorum çünkü Ali tam günlük hayata uyan bir kişi.

Yapmak istediği şeyler çok farklı fakat hayatın bir monotonluğu oturmuş üstüne. İşine gidiyor, geliyor; karısıyla bir hayatı var. Bundan kopmak istese de kopamıyor.

Ben de kendimle bağdaştırıyorum; benim de yapmak istediğim bir sürü şey var ama

96

hayatın bir rutini olduğu için bunun dışına çıkamıyorum. O yüzden öncelikle Ali’yi çok güzel yazmışsınız ve ben bunu - sizin içinizde yarattığınız bir karakter sanırım- fakat çevreden gördüğünüz biri olduğunu düşünüyorum ya da kendinize daha çok yaklaştırdığınız bir kişi mi acaba?

MG: (Gülümser) Yani hiçbiri gerçek hayatta olan kişiler değil, ne Ali ne de oradaki diğer karakterler. Ama şimdi şöyle bir şey vardır, yeni yazmaya başladığınız zaman bunu belki hissedemeyebilirsiniz ama zaman içerisinde anladığınız, kavradığınız bir şey haline gelir bu. Bu da şu: Normalde deneme yazarken yazdığınız metin size ait bir metindir.

Oradaki her cümlenin sahibi sizsinizdir. Şiirde de bu böyledir mesela, bunu birisi okuduğu zaman ‘Aa, Canberk böyle düşünüyor, böyle hissediyor. Bu onun cümlesi.’ diye düşünür. Denemede de öyledir. Ama öykü ve romana geldiği zaman iş biraz değişiyor. Artık oradaki cümleler, o karakterlerin cümleleri haline dönmeye başlıyor. Bu bütün öykülerde, bütün romanlarda aslında biraz böyle. Yani onlar her yazarın cümlesi gibi gelir insana, ama aslında onlar başka karakterlerin cümleleri, oradaki insanların cümleleri. Böylelikle karakterlerle yazar arasında bir alan açılmaya başlar, gitgide birbirlerine bir mesafe çıkarlar. Bu mesafeyi uzaklaştırabilmek yazarın tecrübesiyle artan bir şey. O yüzden yeni başladığı zaman insanlar, yarattıkları karakterler kendilerine daha yakın, kendi iç dünyalarına, düşünce dünyalarına çok daha yakın kişiler olur. O yüzden de okuyanlar, siz olmayan olayları yazmış olsanız bile ‘Sen kendini yazmışsın, bak aynı seni gördük burada.’ derler. Bu hem bir yanılsama, ama hem de yeni başlamış olmanın getirdiği bir acemilik. Zaman içerisinde, tecrübeyle birlikte, yaza yaza başka insanların yerine geçebilme özelliğini öğreniyoruz.

Aslında yazı bize başka insanları kendi içimizde bulabilmeyi öğretiyor. Dolayısıyla da, evet, bir yanımızda yazdığımız herkes biziz tabii ama çok daha önemli bir miktarda bir başkası ortaya çıkıyor artık. Ali değil oradaki ya da Erol ya da kadın karakterler. Değil mi? Orada birkaç tane kadın karakter de var, onların hiçbiri artık yazarın kendisi değil.

Ama kendi içinden çıkardığı bir şey bu, oyunculuğa da benzer bir parça. Tiyatro oyunlarında oyuncular da aynı şeyi yaparlar, bir rolün içine girerler ya da kendi içlerinden o karakteri çıkarırlar. Mesela herkesin Hamlet’i oynaması başka türlü. Niye? Çünkü onun içindeki Hamlet’i dışarıya çıkarması gerekiyor. O yüzden farklı farklı Hamletler ortaya çıkabiliyor. Ama sonuçta bunlar Shakspeare’in mi, Shakspeare’in. Shakspeare mi o kişi? Hayır. O bir Hamlet, ama aynı zamanda onu canlandıran oyuncuyla birleşiyor. Şimdi bu okurla – aynı şeyi edebiyata uyarlayalım – yazar, Ali’yi yazıyor, o yazarın kendisi değil. Topu başka karaktere atıyor. Okur Ali’yi okuyor ama senin okumanla bir başkasının okuması arasında da bir fark oluşuyor. Çünkü sen de o sırada bir oyuncu gibi o karakterin içine girerek okuyorsun.

Eğer kendini verebiliyorsan, eğer bundan zevk alıyorsan – zaten bazı kitaplardan zevk alırız, bazılarından almayız.

Aradaki fark, o kişinin içine girmenizle bağlantılıdır. Onu nasıl biliyoruz? Bu dili biliyorsak giriyoruz. Yazarın dili, bizim dilimizle örtüşüyorsa giriyoruz. Girmiyorsak, o dil bize yabancı geliyorsa, çapraşık geliyorsa; o zaman zevk almıyoruz giremiyoruz. ‘Acaba ne demiş?’ diye okuyoruz. Hâlbuki okumanın zevki, cümleleri görmemeye başladığınızda çıkar.

Orada artık kelimeler sayfalar yok, ne var? Orada bir dünya var, yeni bir dünya var. Bu kitaptaki yaşlı adamın geçmişten bahsetmesi olabilir, ya da Ali’nin gündelik telaşları olabilir. Bu kitabı seçmenize çok sevindim çünkü farklı üsluplarda farlı karakterlerin dünyalarını tek bir kitapta okuyabilmek açısından belki size bir ilham kaynağı olur yazmakla ilgilenen öğrenciler için özellikle. Bir söyledi bin işitti diye buna derler sanırım. (Öğrenciler gülüşür.)

Bir yerden başladık başka bir yerden çıktık. Evet, sizin sorunuzu alalım. İrem: Şimdi, o karakterlerin kendiniz olmadığını söylediniz, ama benden de bir parça var dediniz. Şimdi bu yedi karaktere de resim atan kişi sizsiniz değil mi? Murat Gülsoy olarak size geri mail atıyorlar.

MG: Değilim. O da bir sekizinci kişi aslında. O kişi ben değilim. Olabilirdi aslında, kendime çok yakın birini de kurabilirdim. Ama nedense kafamda o yazarı da düşündüm. Kendine göre bir rutini olan, her gün koşmaya gitmeye çalışan falan, bir şeyler yapmaya çalışıyor kendi hayatında. Böyle bir tip bu, ama biz onu görmüyoruz. Biz ancak onu getiren yaşlı adamın ya da onun eski hocasının gözünden görüyoruz. O kadar. İrem: Peki, her karakter siz değilsiniz, yazar da siz değilsiniz. Ama sizden bir parça var. Şimdi, içinizden bir parçaya sahip olduğuna göre size şöyle bir soru soracağım: ‘ Ali, yazarın bir kitabını beğenmiyordu.

Askere giderken bir kitapçıdan o kitabı alıyordu ve beğenmiyordu. Sizin de bunu paylaşmanızın sebebi sevmediğiniz bir kitabın olması mı? Yani yazdığınız ama beğenmediğiniz bir kitap oldu mu?

MG: Yok böyle bir kitabım açıkçası. Bu yazılanlar

97

biraz mektup gibi tasarlanmış; kapağında şöyle bir şey vardı. Bir yazar var, böyle de bir proje yapıyor kendi kendine.

Diyor ki ‘Ben yedi tane kişiye göndereceğim bu resimleri, onlardan da metinleri toplayıp bir kitap yapacağım.’ Tabii bunu gerçek hayatta yaptığımı hayal ederek böyle bir karakter yaratayım. Kimlere gönderir? Bir okul arkadaşına gönderir, okumaktan yazmaktan hoşlanan bir kuzeni vardır ona gönderir, eskiden saygı duyduğu bir hocası vardır üniversitede ona gönderebilir, ya da bir arkadaşının babasına gönderebilir; o da yaşlı bir adam. Amaç, olabildiğince farklılıklar olsun. Eski sevgilisine gönderiyor. Hep bunları gönderirken de kafasında çeşitli amaçları var ama öyle bir okul arkadaşını seçiyor ki, çok da edebiyatla ilgili biri değil. Böyle biriyle karşılaştığı zaman neler olabilir? Olabilecek şeyleri ben tahmin edebiliyorum aslında. Kendi hayatımdan da tahmin edebilirim. Arada sırada karşılaştığım lise arkadaşlarım ya da bazı eski üniversite arkadaşlarım beni o tarihte bir yazar olarak tanımadıkları için doğal olarak onlar için arkadaşları yani yanlarında oturan, sıradaki Murat’tım. Bakıyorlar, belki kitapçıda kitabımı görüyorlar. Bir heves, bazıları almış, sonradan onların yüzündeki hayal kırıklığını da gördüm. Yani bir kısmı anlamamış bir şey, çünkü zaten ilk kez kitap okuyor hayatının son yirmi senesinde. Onu o tarzdan birisine göndermiş olsun istedim. Yani Erol da var, entelektüel bir kişi, beraber yola çıkmışlar, beraber yazarlık yapmaya çalışmışlar, ama bu yazmış bırakmış. Bu bir kişi, e bir de Ali gibi biri olsun; beraber okumuşlar ama hiç edebiyatla ilgisi olmayan biri. Aynı resmi bu iki kişiye, ya da yedi kişiye birden gösterince neler düşünecekler acaba. Bu biraz da psikoloji deneyi gibi farkındaysanız çünkü benim böyle bir merakım da var.

Ege: Ressamın bu resimlerini seçerken belli bir şeye mi dikkat ettiğinizi merak ettim. Belli bir kritere göre mi seçtiniz resimleri?

MG: Max Ernst’in resimleri farkındaysanız sürreal kolajlardır, kesip yapıştırmış, o dönemin popüler olan dergi ve gazetelerinden kesip yapıştırdığı yeni yeni şeyler. Bu şekilde farklı şeyler oluşur, bu da yedi element diye geçer kitapta.

Ama aynı zamanda yedi güne karşılık geliyor. Yediye bölünmüş seriler var kitapta. Şimdi baktığınız zaman o serilere, bir hikâye çıkacak izlenimi veriyor size.

Yani yeterince bakarsam anlayacağım ben bunların ne anlama geldiğini. Ama asla anlaşılmıyor. Aynen bu elinizdeki resimler gibi. Ben de uzun yıllar boyunca o resimlere zaman zaman baktım.

Aynı zamanda şeyi de fark ediyordum, yazmaya tıkandığı zaman insanın bir yerden bir ilhama ihtiyacı oluyor. Bir etki istiyor, çünkü bu iş, arkadaşlar, yazma işi ya da sanatların hepsi aslında, etki meselesi. Sizin etkilenmeniz lazım ki sizden bir metin çıksın ve bu metin de bir başkasını etkilesin. Etki yoksa sanat yok. Aynı şey müzik için de geçerlidir, resim için de geçerlidir; ama edebiyat metinlerinden etkilenmek mümkün olduğu kadar edebiyat dışı ortamlardan da – resimler, filmler, olaylar – etkilenebilirsiniz Ben de fark ettim ki bu resimler her zaman beni olumlu yönde etkiliyor, zihnimi kurcalıyor, aklımda bir şeyler tetiklenmesine neden oluyor. O yüzden de onları bir ilham kaynağı olarak kullanıyordum zaten. Sonra bu fikir -kitap- aklıma gelince o zaman da sanatsal olarak seçtim yani beni çok etkileyen, bakmaktan en çok zevk aldığım resimler bunlar olduğu için seçtim.

Melis: Çok karamsar resimler çekmişsiniz yani seçtiklerinizin hepsi karamsar…

MG: Zaten kitap bunlardan oluşuyor. Hatta daha korkunçları da var, bunlar daha ortalama olanları. Kitabın kendisi korkunç zaten, çünkü o dönem sürrealist sanatçıların amacı insanın bilinçdışı ve bilinçaltındaki korkunçlukları, kâbusları kurcalayan, bunların ortaya çıkmasını sağlayan hatta ilkellerin sanatından da o yüzden faydalanılan, yani dünya üzerinde ne kadar karanlık şey varsa onu kurcalayan modernist sanatçılar var. Çünkü yeni bir çağ başlıyor, yirminci yüzyıla giriliyor ve yirminci yüzyılla birlikte bir değişim var. Ve bu gelişim… Başka bir gelecek hayali ortaya çıkıyor.

Ezgi: Ben şey sormak istiyorum, çoğumuz kitabı eline aldığında aklına takılan ve Leyla Hoca’ya da yönettiğimiz soru ‘Bu resimler gerçekten yedi kişiye gönderilmiş mi yoksa Murat Bey kendisi mi yazmış?’tı. O hissi vermeyi çok iyi şekilde başarmışsınız. Ben bunu bilmeseydim gerçekten yedi farklı kişinin yazdığını zannederdim. Acaba neden öyle bir çalışma yapmak yerine yedi kişinin karakterine bürünmeyi tercih ettiniz?

MG: Böyle bir etki yaratıyorsak ki yaratması en büyük amaç burada, yani amacı yedi kişi yazmış izlenimi vermek.

Ve bu karakterleri ancak bölüm bölüm yaratmış olabiliriz, değil mi? Şimdi bu karakter meselesi, edebiyatta çok önemli bir yer tutar. Bir kısım yazara göre – çok geniş bir kesim, çok geniş yüzyıllara dayalıdır - onlara göre iyi edebiyat demek, kanlı canlı karakterler yaratabilmek demek. Onlar akılda kalıcı, kitap kapandıktan sonra da asla unutulmayacak karakterler. Don Kişot’tan beri bu hep böyle süregelmiş bir şey. Dolayısıyla bu karakterleri yaratmak,

98

edebiyatın içerisinde insan yaratmak, yazarların hep önüne koyduğu, ‘Bunu başarsam’ dediği bir şey. O yüzden ben de bu kitapta özellikle karakter yaratayım ve bu insanlar birbirlerinden çok farklı dillere sahip olsunlar, çünkü aslında insan demek bir hikâye demek. Hepimizin başka hikâyeleri var ama aynı zamanda hepimizin de farklı dilleri var.

Yani birbirimize mektuplar yazsak bir süre sonra kimin kime yazdığını biz baktığımız zaman anlıyor olmamız lazım.

Ama hepimiz aynı dili konuşuyorsak ayrıştıramayız. Ayrışma için, farklı dilleri denemek için benim için bir başlangıç noktasıydı. Bu /karakteri birbirine bağlayan bir şekilde, bir klasik roman şeklinde yazmak yerine – ki olabilirdi, biri birinin babası, öteki onun sevgilisi, bir diğeri onun hocası; ne bileyim, böyle yedi kişilik bir kadrodan oluşmuş bir hikaye de olabilirdi. Ama o zaman o hikayeyi takip ederken, o olay örgüsünü takip ederken çok klasik bir şey yapmış olacaktık. Yani hep yapılan şeyi. Burada bir amacım da benim ne? Farklı bir şey yapmak, yeni bir şey yapmak, daha önce yapılmamış bir şeyi yapmak. Ama aynı zamanda da anlaşılır kalmak. Çünkü bunu yapanlar, özellikle 20. yüzyılın başındaki yazarlar, modernist yazarlar, zar yazarlardır. Yani Virginia Woolflar James Joyce’ler, tüm o kuşak yazdıkları eserlerde deneysel edebiyat yapıyorlardı ama aynı zamanda sonuçlar zordu. Çalışan insanlar okuyup anlayamıyorlardı kolay kolay, çünkü dille çok uğraşıyorlardı. Bizde de bunun karşılıkları var, ki onlar bu kadar anlaşılmaz değil. Ben de hem deneysel olsun, yeni bir arayış olsun dedim, ama aynı zamanda anlaşılsın da istiyorum. Ancak illa da çok anlaşılsın diye de feragat etmiyorum kendi deneylerimden. İşte mesela Deniz karakteri bölümleri daha zordur diğer karakterlerin yazdığı bölümlerden.

LKV: Evet, sunumlar yaptırırken Deniz’i sunanlardan yani 2 sınıftaki 2 farklı gruptan 2 farklı Deniz çıktı karşımıza.

Deniz sizin için kimdir, nasıl bir kişidir, mesleği nedir? Bazılarının belli bazılarının değil ya öğrenciler bu açıdan en çok Deniz’de zorlandılar; kimse Deniz’i almak istemedi sunumda anlatmakta zorlandıkları için. Merve de ilginç bir yorumda bulundu Deniz’e dair…

(Gülüşmeler) MG: Ooov…

Merve: Ben aslında işin hayal kısmının mı gözlem kısmının mı ağır bastığını anlamak istiyordum, çünkü benim anlattığın karakter Deniz’di. Deniz’in yazılış itibariyle de diğer karakterlerden daha eğitimsiz yani cahil olduğu belli diye düşündüm. Zaten hayalimizde canlandırdığımız kişileri de gazetelerden keserek sınıfa getirdik. Tahmin etmeye çalıştık. Kafamızda oluşturduğumuz tip üzerinden mi gittiniz yoksa işin gözlem tarafı da var mıydı? Özellikle Deniz üzerinden sormak istiyorum.

MG: Yani fiziksel olarak önemli değil yani o kişi fiziksel olarak canlandırmaktan öte bütün hikayesiyle o nerede yaşıyor, nasıl bir hayatı var, neler hissediyor, akşam sekizde tam o anda ne yapıyor, mutfak masası nasıl bir şeye benziyor, çocuk nerede yatıyor, kocası neye benziyor, onun üzerinde yarattığı etki ne? Bunlardan yola çıkarak bir karakterin dünyasına giriyorum, yani dolayısıyla bir sürü ayrıntıyı hayal ediyorum. Bu biraz da kendi söylediğin yalana inanmak gibidir yani orada öyle birisi varmış gibi kendini inandıracaksın, sonra o orada var ve ben onu görmeye çalışıyorum diye düşüneceksin, bir medyum gibi. Mesela çok popüler yazarlardan Stephen King’in yazmak üzerine diye bir kitabı vardır. O da çok iyi anlatır nasıl yazdığını. Diyor ki, ‘Roman benim için bir fosil çıkarma işine benzer.’ İlginç bir şey söylüyor bakın, kocaman bir dinozor iskeletinin orada, toprağın altında gömülü olduğunu düşünüyor. Ve yaptığı şey aslında elinde çeşitli aletlerle kemikleri teker teker çıkarıp, dışarıda tekrar birbirine bağlayıp monte edip kocaman bir iskeleti ortaya çıkarmak. Bunu bütünüyle, kepçeyle alıp çıkarırsam bu kurgu olur, der. Ama topraktaki kemikleri tek tek çıkarıp üstündeki tozu silme işlemiyle aslında tek tek kelimelerime karşılık buluyorum, diyor. Ama şu önemli; orada, öyle bir bütünlüklü hikâye olduğuna inandırmam lazım kendimi. Ben inanıyorum öyle bir dünya var ve ben bu dünyayı ilmek ilmek çıkarıyorum oradan ve tekrar kuruyorum. Dolayısıyla karakterlerimizi de, hikâyelerimizi de var sayıyoruz. Bu şeye de benzer, mesela bir tiyatro sahnesini düşünün; normalde perde kapalıdır, oyun başladığı zaman perde açılır ve her şeyi görürüz. Dekorlar, oyuncular, başlarlar oynamaya. Ama edebiyatta, o perde hiç açılmıyor ve

99

adamın birisi çıkarıyor kafasını, bize perdenin arkasındaki şeyleri size cümle cümle, tüm detaylarıyla anlatıyor. Bizim edebiyatta yaptığımız şey de bu. Halbuki bir açılsa o perde, hepsini birden göreceğiz, ama var onlar, ve varlıklarına inanmazsanız yaratamayız onları. Özel olarak gözlem yapmaya gerek yok, gidip kafeteryada oturup yazacağım insanlara dair notlar almaya gerek yok; bu yazarcılıktır. Oynamak ayrı bir şey, kimseye zararı yok oynanabilir. Ama zaten gerçek hayatımızda hepimiz iyi birer gözlemciyiz. Birisine baktığımızda bunun kim olduğunu; dost mu düşman mı, bize kazık mı atacak yoksa bize aşık mı olacak, biz kimiz? Bütün bunları hızlıca anlayabiliyoruz. Anlayamazsak zaten sosyal olarak çok başarısız oluyoruz. Onlar hemen ayırt ediliyorlar, ‘Bunda bir tuhaflık var.’ diyoruz. Bunlar bir tarafa, onun dışındaki herkes gayet güzel gözlemleme yeteneğine sahip. Bir edebiyatçı olmak, içeriye bakmakla mümkün. İçe dönük göz bir sanatçının en güçlü özelliğidir. Çünkü içeri baktığı zaman görüyor başkasını aslında. Tabii sorunun başını kaçırdık… Deniz de işte, öyle biri.

Merve: Ben Deniz’in metni yorumlayışından ve kullandığı dilden biraz hafifmeşrep biri olduğunu düşünmüştüm, çünkü diğerlerinden daha farklı yaklaşıyor.

MG: Bir de unutmayalım ki o, yazarın sevgilisi olmuş zamanında, öyle bir karakter. Eski sevgilisinden gelen resimlere bakıyor, bir de öyle bir yönü de var. Ötekisi, oğlunun arkadaşı. Her gün koşarak geliyor, yazıları alıp yeni resmi veriyor. O resmin kaynağı ile olan ilişkileri de insanları belirliyor.

Ece: Biz karakterleri incelerken onlara psikolojik açıdan da yaklaşmaya çalıştık. Siz de psikoloji eğitimi aldınız. Bu eğitimle karakterlerinize yön verdiniz mi?

MG: Daha genel bir soru aslında, psikoloji eğitimi ile edebiyat arasındaki ilişkiyi soruyorsun. Şimdi, edebiyatla uğraşmak için özel olarak herhangi bir bilim dalının eğitimini almaya gerek yok tabii. Ama psikoloji, edebiyatın özel olarak ilgilendiği alanlardan biri. Tıpkı sosyoloji, tarih gibi. Bir bilimkurgu yazarı için de, onlar öyle iyi analiz ederler ki gerçekten onların yazdıklarının üzerinden bilimciler yararlanıp bilime yön verirler.

Dolayısıyla bilimlerle edebiyatın ilişkisi çok geniş. Ne kadar çok biliyorsanız o kadar iyi. Ama psikolojiyle arasında da ayrı bir ilişki var. Edebiyatı bir bina gibi düşünün, bir sürü kapısı var. Herkes bir kapısından girer oraya; kimisi tarih kapısından girer ve tarihi romanların verdiği heyecanla başka bir edebiyat fikri vardır kafasında. Bunları okuyarak başka bir dünya görmeye başlar. Benim girdiğim kapı, daha çok psikolojiye yakın olan, yani insan beyninin nasıl çalıştığına dair olan kapıydı. Çünkü bu alan benim merakımı celp ediyordu mühendislik okurken de. Mühendislikten sonra psikolojiye de onun için gittim ve master yaparken de insan düşüncesi üstüne çalışmayı sürdürdüm. Edebiyat da o açıdan ilgimi çekiyordu. Nasıl hikaye kurulduğu sorusu, nasıl düşünülüyor sorusuyla oldukça yakındı benim için.

Karakterlerin psikolojik analizini yapmak zaten edebiyatçıların amaçladığı bir şey. Psikoloji eğitimi görse de, görmese de. Eğitim bunu kolaylaştırır mı? Belki. Bir nebze. Ama asıl önemli olan şey, yazarın kendi içine bakabilmesi. Batı edebiyatı ile bizim edebiyatımızın en azından zamanında en büyük farkı – neden bizde o kadar kanlı canlı karakterler çıkmıyor, edebiyat gelişmiyor diye bir soru atılmıştı ortaya, verilen cevap da şuydu: Çünkü batı edebiyatı, bir içe bakış sistemi üzerine kurulu. İçe bakma tekniği de, kiliselerde günah çıkarma kürsülerinin dibinde gelişmiş bir şey. Yani insanlar, dinsel olarak farklı bir motiften geliyor. Ne yapıyor? Gidiyor günah çıkarıyor ve tanrı ile arasında meselesini halletmek için gidip birisine hitap etmesi gerekiyor, çünkü o kişi sizi affedecek. Bu itiraf sizi sürekli içe bakmaya, size suçlarınızı, problemlerinizi ortaya çıkarmaya ve bunu dile dökmeye zorluyor. Buradan da bir edebiyat doğuyor, sonra düşündüğünüz zaman hakikaten batı edebiyatında hep bir kötülük meselesinin temelde ortada bir yerde durduğunu, hep bununla uğraştıklarını – insan neden kötü, gerçekten kötü mü, nasıl iyi olunabilir? – görüyoruz. Bir de nasıl bir açı var? İyi karakterler var. İyi karakterleri kullanan edebiyatçılar var. Onlar da edebiyatı insanlara iyi örnekler sunmaktan geçen bir eğitim programının parçası olarak görürler. Yani orada örnek alınacak olay ve karakterler olacak ki insanlar bunları okuyacaklar, aydınlanacaklar ve gelecekte onlar gibi iyi insanlar olacaklar. Bu yaklaşım, Sovyetler Birliği’nin temel edebiyat politikasıydı. Çünkü onlara göre kötüyü kaldırmışlardı ve artık kötüyle iyinin değil iyi ile daha iyinin çatışmasını anlatmalılardı. Fakat bundan sonra hiçbir zaman ne bir Dostoyevski ne bir Tolstoy çıkmadı. Dolayısıyla edebiyatı edebiyat, sanatı sanat yapan şey, içeri araştırma yapmaktır. İlayda: Max Ernst’in resimlerini seviyorum dediniz. O resimlere bakınca mı bu kitabı yazmak geldi içinizden?

MG: Aynen öyle. Kitabın aynı formatını tekrar edeyim dedim. O da 7 günden oluşuyordu, bu da 7 günden oluştu. Öteki kitapta karakter yoktu tabii doğal olarak, gerisini kendim bu şekilde kurdum. Ama dediğim gibi. Bir kitabı yazdıran şey tek bir sebep değil. Yıllardır bu resimlere ilerde bir şey yapmak için bakmıyordum, sadece bakıyordum. Ama tarihimin bir döneminde hepsi bir araya geldi ve bu kitabı yazmak heyecan verir hale geldi. Önemli olan heyecanlanmak, heyecanlanmıyorsanız yazamazsınız zaten. Üstelik buna uzun bir zaman ayıracaksınız, bir kitap nereden baksanız bir yıldan aşağı sürmez. Bu kadar uzun süre aynı projeyle yatıp kalkabilmeniz için heyecanlanmanız gerekiyor.

Sonucunda ortaya çıkacak şeyin sizi motive etmesi lazım.

100

İrem: Sizin akımınız nedir? Sürrealist misiniz?

MG: Yazdıklarımın hep bir köşesinde sürreal unsurların bulunduğunu söyleyebilirim. Kimi zaman bir rüya formunda çıkıyor, bundan da hiç rahatsız değilim, çünkü bu bilinç dışına çıktığımız süreçler zaten gerçeküstü şeyler barındırıyor.

Tarihsel olarak da Freud’un çıkmasıyla gerçeküstücülerin araştırmaları üst üste biner zaten. Bunları tetikleyen bir bilinçdışı ögeler bir de başka kültürlerdir. İlkeller, yanı Afrika’daki, şuradaki, buradaki o zamanlar ilkel denilen sanatlar ve hayat pratikleri. Çünkü onlar farklı şeylere inanıyorlar ve o inançlar da insanlığın bir parçası. Ve o dönemin gerçeküstücüleri onlara anlatılan bu yaşam dışında başka bir hakikat var mı onu sorgulamaktadırlar. Gerçekçilik denilen bir kurgu tabii ki ve gerçeküstücüler de o kurguyu bozmaya çalışırlar ki hakikat bulunabilsin.

Ege: İrem’in sorusundan yola çıkarak bir şey sormak istiyorum. Sürrealist denince aklıma ilk Dali geliyor. Dali’nin akan saatleri başlı başına bir imzadır. Sizin de eserlerinizde bu tarz bir imzanız var mı?

MG: Olabilir, zaman zaman bir köpek çıkıyor, zaman zaman rüyalar oluyor. Özellikle rüyalar yer alır eserlerimde veya başka yazarlara göndermeler yapıyorum. Tanpınar bunlardan biridir mesela.

Canberk: Siz bu eserde mesela Ali’yi yazmak için oturup onu mu yazdınız yoksa karışık karışık mı yazdınız?

MG: Bir karakteri yazıp bitirdim sonra ötekini yazdım. Arada bazen ölü doğan karakterler de oldu, onu da şöyle yorumladım; ben onlara yolladım, ama yazamamışlar. Çünkü bunu gerçek hayatta yapsaydık herkes yazamayacaktı tabii ki. İlla bir karakterin üzerinde uğraşmadım çünkü eğer gitmiyorsa demek ki orada olmamış bir şey var. İlayda: Ben Akın’ı nasıl yazdığınızı merak ediyorum. Çok sevdim bu karakteri ve şiirleri, özellikle kızıl ölüm isimli şiiri çok beğendim elinize sağlık. Acaba bir şair tarafınız da var ve onu mu çıkarmaya çalıştınız diye merak ettim.

MG: Akın’ın o tarz konuşmaktan ve yazmaktan hoşlanan bir tarafı var, şiir şeklinde. Şu tuzağa da düşmek istemedim, mesela her karakter kendisini anlatmaz. Halil’e bakacak olursanız her şeyini, karın ağrısından ayak parmağındaki nasıra kadar anlattığını görürsünüz. Eğer her karakterde bunu yapsaydım gerçekçilikten uzaklaşacaktı roman. Çünkü gerçekten insanlar kendini o kadar net ve detaylı anlatmazlar. Özellikle Deniz’i ya da Akın’ı okuyan kişi tam olarak neyden bahsettiğini ya da yazarla ne alakası olduğunu bulamaz. Zaten bulsun diye yazılmış değil. Herkesin resimlere baktığında kendi hikayesinin anlatması aslında kitabı oluşturan şey.

Ezgi: Yazdığınız karakterler siz bunları yazarken mi şekillendi? Örneğin Halil’i yazarken yaşadığı yer burası görmüş geçirmiş, böyle dönemlere şahit olmuş, böyle bir sosyoekonomik kesimde diye yoksa bunları en başta mı kurmuştunuz?

MG: Şöyle oluyor genellikle, yazacağınız kişiyi, kişileri, hayat hikayelerini bir yere kuruyorsunuz. Ne kadar detaylı kurarsanız o kadar iyi eserinize yansır. Çünkü her insan bir hayat hikayesidir. Nasıl kuruyorsunuz? Başlıyorsunuz yazmaya. Bin dokuz yüz kaçta doğmuş, oradan başlatıyorsunuz. Bu adam 1956 da doğmuş olsun. Amasya’da doğmuş olsun. Peki nerede okudu? Okulları, ailesi… Başlıyorsunuz onu yaşatmaya. 2013’ e gelene kadar bu adam neler yaşadı, hangi duraklardan geçti? Her şeyi yazmasam bile düşünüyorum. Örneğin ilkokuldaki önemli birkaç anısı. Değil mi? Lisede yaşadığı olaylar, etkilendiği bir öğretmen. Dayak yediği bir çocuk, eşekten düşmüşse düştüğü eşeğin adı belki. Ne kadar ayrıntı varsa o kadar eliniz kuvvetli olur ve o zaman resmi görebilirsiniz. Aksi takdirde ben kendi zihnimle bakıp görmeye başlarım sadece. Mesela ben kendim olarak baksaydım resimlere ne yazardım acaba? Yapmadım onu. Muhtemelen karakterlere benzer şeyler çıkabilirdi, bilmiyorum. Burada işin özü şu; karakter yaratırken bir zihin yaratıyoruz aslında. Bunu yazarken de düşünüyorsunuz; peki benim anım neydi o tarihlerde, benim başımdan neler geçiyordu? Diye.

Beste: Hiç karakterlerinizi şekillendirirken kendinizin bilmediğiniz bir yönüyle karşılaştınız mı?

MG: Kendimle ilgili, yani onu bilemiyorsunuz. Her kitap kişiye bir şey katıyor ya da bir araştırma aslında, neyi aradığınızı bilmediğiniz bir şey arıyorsunuz. Aynen rüya gibi, rüyayı da gördükten sonra kendinizle ilgili bir şeyler buluyorsunuz, fakat bunun ne olduğunu söyleyemezsiniz. Çünkü bu bir psikanaliz değil, bu bir terapi değil, evet benzeyen bir tarafı var ama bunu bilemezsiniz. Ha şöyle bir şey diyebilirsiniz; evet ben bunu yazdım, yazdıktan sonra artık başka biriyim, ondan önceki kişi değilim. Çünkü kafama taktığım bir şey vardı ve ben onu aştım ya da onunla ilgili bir şey yaptım.

Bunun ne olduğunu tam olarak bilemezsiniz ama belki burada kendimle ilgili ya da yazarlığımla ilgili şöyle bir şey olabilir: Çok farklı karakterler yaratmak gibi bir amacım var herhalde ki o amacı burada gerçekleştirmeye çalışıyorum. Çünkü ondan önceki karakterler bana daha çok benzeyen karakterlerdi merkezde olan, buradakiler kendimden çok dışarıdaki insanlar oldu. Ondan sonra yazdıklarım da galiba bu bir makas değiştirme oldu. Yani bundan sonrakiler, öncekilerden iyice ayrıştı. Ama sonra ne oldu? Tekrar başa döndüm ve kendime çok yakın bir karakter seçtim ama artık kendime güvenim gelmişti. Çünkü arada ben başkalarını yaratabildiğimi anlamıştım. Demek ki kendimle ilgili başka şeyleri araştırabilirim dedim.

101

İlayda: Ben de bir şeyi merak ediyorum kitapla ilgili değil de; bir kitabı yazdıktan sonra hayatınız nasıl değişti?

Sonuçta artık bir kitabınız vardı.

MG: Şimdi şöyle başlıyor hikaye; ilk kitapla başlamıyor. O ilk kitaba giden bir süreç var. Bu süreçte üniversitede kendi kendime bir şeyler yazıyordum, ama üniversite biterken, mastır yaparken fark ettik ki; bizden öncekilere baktık iş güç sahibi oldular, ağabeylerimiz ablalarımız vardı. Onlar da yazıyorlardı, onlar da okuyorlardı, entelektüeldiler ama ne oldu? Hepsi iş güç sahibi oldular. Biz ne yapacağız? İşsiz güçsüz mü olacağız? Hayır. O zaman dedik ki biz bir dergi çıkaralım. Hiç olmazsa bir süre kopmamış oluruz yazmaktan, okumaktan diye. Başladık 1992 yılında Hayalet Gemi’yi yazmaya. O anlamda hayatımızı değiştiren şey dergi çıkarmak oldu. Çünkü o yıl boyunca sürekli öykü yazmak, gelen yazıları derlemek, editörlük yapmaya çalışmak, öğrenmek bütün bunların nasıl yapılacağını… Ve yavaş yavaş yazar olma yoluna girdim. Ama bu sefer de bir sürü öyküm var, yayınlatmaya çalışıyorum kimse yayınlamıyor. Yayınevlerine gönderiyorum reddediyorlar. 92 den 99a kadar kitap yayınlatamadım, hep reddedildim. Hatta arada bir de ödülüm de vardı. Okurlardan mektuplar geliyordu, siz ne zaman kitap yayınlayacaksınız diye. Basmıyorlardı işte. Ve bir gün 99da hakikaten Can Yayınları’ndaki editör kabul etti. O sırada başkaları da kabul etmeye başladı… Öyle bir zamanmış demek ki o. Yani 90ların başı ile sonu arasında bir fark vardı. Biraz daha kolaylaştı 90ların sonuna doğru. Çünkü eskiden yayıncılık, telif yasalarını tanımıyordu. Yani siz şunu yapabiliyordunuz: George Orwell’in, Dostoyevski’nin, nicelerinin kitabını çevirip basabiliyordunuz. Ölümünün üstünden 70 yıl geçmesini beklemeye gerek yoktu. Batıda ne varsa sizin elinizin altındaydı hiçbir telif ödemeden. O yüzden Türk yayımcılar Türk yazar basmak yerine çok daha iyi, kanıtlanmış, satış garantisi olan yabancı yazarları basıyorlardı. Ama 90larda telif yasaları çıktı, artık canınızın istediği gibi basamamaya ve ciddi miktarlarda yurtdışına telif ödemeye başladınız. İşte o zaman yayımcılar dedi ki ‘Bir dakika ya, bizim de genç yazarlarımız var. Üstelik bizden çok az telif isterler.’ Ve bir anda patlama oldu Türk genç yazarlar bu sefer yayımlanabilir hale geldi. Teknoloji de gelişmişti, biner biner basabilmenin yolu açılmıştı. Eskiden bir kitabı beş binden aşağı basarsanız zarara uğrardınız. O yüzden çok az yazar çıkıyordu ve çok değerli oluyordu. Sonuçta bu değişim bana da benim kuşağımdaki birçok yazara da yaradı ve insanlar kitaplarını bastırmaya başladılar. Ancak ben kitabı çıkardıktan 17 gün sonra deprem oldu. O kadar korkunç bir olaydı ki biz bütün bir sene, üç sene beş sene onun baskısı üstümüzde yaşadık. Ama tabi kitap çıkarmış olmak önemli. Özellikle ikinci kitap çıktıktan sonra bir Sait Faik Ödülü aldı ve ondan sonra farklı bir seviyeden devam ettim.

Ege: Yazmaya nasıl başladınız?

MG: Ortaokulda sanırım. Şeyler vardı; okul kitaplarındaki metinlerin soruları olurdu, en sonunda da kompozisyon ödevi olurdu. Mesela ‘Kalem kılıçtan keskindir. Bu sözü anlatan bir yazı yazınız.’ diye. Ben de o dönemde sıkılmış mıyım, yüz mü bulmuşum öğretmenden bilmem; oturup uzun uzun öykü halinde yazıyorum. Ve hoşuma gidiyordu. Yavaş yavaş öyle hikaye etmeye, sahneler kurmaya başladım. Çünkü mesela dersin sonunda kalkıp kompozisyonumu okuyordum ve hoca dersin son 5 6 dakikasını bana ayırıyordu, bu da çok hoşuma gitmişti. Hazır okurları bulmuşum, hemen haftaya bir tane daha yazıyordum. Tabii bu söylediklerim liseye geçince bitti çünkü daha sert bir okulda okuyordum.

Bahsettiğim daha çok kolej ortamı gibiydi. Kabataş erkek lisesinde artık düşünce yazıları yazmak gerekiyordu. Lise bittikten sonra boş zamanım olmaya başladı. Oğuz Atay’la tanışmıştım o tarihte ve ben de yazabilirim hissine o zaman tekrar kapıldım. Fakat ben bu doğuştan gelen yeteneğe hiç inanmadım, kendinizi geliştirmeniz gerektiğini düşündüm ve siz ilerledikçe istediğinize kavuşuyorsunuz zaten.

102

LKV: Öğrencilerimiz 11. sınıfta ve müfredatımızda türler var, onları işliyoruz. Ben şunu düşünmüştüm; her tür kendinden ayrıdır tabii ama bu eserde birden fazla tür varmış gibi geldi. Çocuklar da mektup olabilir dedi, günlük olabilir dedi, ya da bunların toplamı bir öykü olabilir mi acaba dediler. Toplama roman mıdır, eğer toplamaysa bu yazara ait bir roman oldu mu? Diye bunların üzerinden sorguladık. Siz yazarken de böyle mi düşündünüz?

MG: Şimdi edebiyat dediğimiz böyle bir şey zaten, deneysel romandan kasıt o, denemek. Yani daha önce olmayan, farklı bir şey yapmak. Romanı tür olarak klasik hikayeden ayıran en önemli özellik onun yeniliklere açık olması ve yeninin kovalanması. O anlamda evet, bu da bir roman. Mesela son bir yeni yayınladığım kitap var, o da yüz sayfadan oluşuyor, yüz günde yazdım onu. Yüz paragraftan oluşuyor. O da roman. Romanın öyküden temel olarak ne farkı var dersek, öykü tek etki üstüne kurulu, fakat roman tüm etkilere açık. Birden fazla hikaye anlatıyor olması gerekiyor.

Ancak bunları Türk edebiyatında roman, öykü diye çok keskin ayırıyoruz. Belki İngilizlerin İngilizcede yaptıkları fiction- nonfiction ayrımı daha doğru olur. Kapağına fiction yazarsınız, biter. Kimse bu roman mı, başka bir şey mi diye sormaz o zaman. Yani bu bir kurmaca diyorsunuz, ya da kurmaca dışı. Kurmaca dışında yazılan şey de makale olur deneme olur. Ama öyle yazarlar ve öyle metinleri var ki kurmaca olarak okuyabilirsiniz, veya kurmaca dışı bir makale gibi de okuyabilirsiniz. Bunlar geçiş yazarlarıdır.

Can: Mühendisliğin üzerine yazarlık yapmaya başlamışsınız. Hiç düşündünüz mü yazarak mı daha çok kazanırım yoksa mühendislikle mi diye?

MG: Tabii, olmaz olur mu? Bizim gibi bir dönemde yaşarken eğer okul hayatında başarılıysa hemen garantili mesleklere yöneliyordu. Şimdi de benzer bir durum olduğunu düşünüyorum. O benzer durum da sizin önünüze çıkan seçenekler; mühendislik, doktorluk, hukuk… Bunun gibi bazı saygın ve maddi olarak sizi garanti altına alacağını düşündüğünüz meslekler. Ben zaten yazar olmak isteseydim bile gidip edebiyat fakültesinde okumayı tercih etmezdim. Mutlaka başka bir şey okumak isterdim. Çünkü bazı şeyleri üniversitede öğrenirsiniz. Bazı şeyleri kendiniz okuyarak da halledebilirsiniz. Okumadan mühendis olamazsınız ya da doktor olamazsınıza ama edebiyatçı olabilirsiniz. Psikoloji okumadan psikolog olamayabilirsiniz ama psikolojiden anlayan biri olabilirsiniz. Dolaylısıyla da bir strateji çiziyor insan hayatında. Her ne kadar kullanmamış olsam da Mühendislik fakültesinde kaldım. Kafamdaki şuydu; bilim ve sanatla uğraşayım. Evet, sorunun doğru bir tarafı var. O da şu; bizim okuduğumuz dönemde Boğaziçi’nde okuyanlar üst düzey yönetici oldular. Bir kısmı üniversitede kaldı. Bu bir tercih meselesiydi. Ben hep üniversitede kalmayı, okuma yazmayla ilgili işler yapmayı kendime hedef edinmiştim. Kendimi o kadar tanıyordum. Buna ne kadar erken karar verirseniz o kadar iyi oluyor. Bu sizin elinizi rahatlatıyor en azından. Sağa sola bakmadan yürüyüp gidiyorsunuz. Öğrenciler: Çok teşekkür ederiz.

MG: Ben teşekkür ederim, çok güzel bir sohbetti.

103

Onuncu sınıf edebiyat dersi Bu yıl edebiyat dersinde 9. sınıftakinden daha farklı olarak edebiyatımızın ilk oluşmaya başladığı andan 19.yy’a kadar edebiyatımızın geçirdiği evreleri, bu yüzyıla kadar söylenmiş ve yazılmış eserlerimizi, onların içerik ve biçimsel özelliklerini, onları ustalıkla ortaya koyan sanatçılarımızı, özelliklerini inceledik, öğrendik. Önce edebiyatımızın ilk eserleri olan “Destan Dönemi” de dediğimiz Sözlü Edebiyat Dönemi’nde Türklerin göçebe yaşayan bir millet olarak savaşla iç içe olduklarını ve sürekli bir mücadele içinde olduklarını gördük. Bu yaşamın ve yaşamın getirdiği değerlerin oluşturulan eserlere nasıl yansıdığını inceledik. Bu eserlerde kahramanlık, savaş, milli birlik, beraberlik, inanç kavramları ön plandaydı. Bu dönemlerde en çok destan türünde eserler verildiğini gördük. Bu türden eserlerin dünya edebiyatında pek çok millette olduğunu, bu eserlerin bizim destanlarımızla benzer ve farklı yönlerini öğrendik. En eski eserlerimizin bu kadar eskilere kadar dayanması beni oldukça şaşırttı. Edebiyatımızın ilk yazılı eseri Orhun Abideleri’nin Atamızın söyleviyle benzer yönlerini gördüğümde “Tarih boyunca hep aynı şeylerle uğraşmış milletimiz.” demekten kendimi alamadım. İçine düştüğümüz zor durumlarda bize yol gösteren, bizi “kurtaran” liderlerimiz olmasından da ayrı bir gurur duydum.

Daha sonra Türklerin İslamiyeti kabul etmesiyle edebiyatın, dilin nasıl etkilendiğine tanık olduk. İlk eserlerin yeni dinin öğretilerini temel aldığını ve bu dönemden sonra arı, tertemiz Türkçenin, edebiyatın Arap ve Fars dilinin, edebiyatının etkileriyle nasıl değiştiğini gördük.

Türklerin Anadolu’ya gelişiyle edebiyatın Halk ve Divan edebiyatı olarak iki koldan geliştiğini; Halk edebiyatında sevgilinin doğayla bütünleştirilmiş somut güzeller olduğunu ve halkın içinden çıkan bu eserlerin halkın kendi diliyle işlendiğini gördük. Aşıkların aşklarından yollara düşmesi yani gezgin insanlar olduğunu, aşka bakış açılarını onların sözlerinden okuduk ve anlamaya çalıştık. Karacaoğlan’ın güzellerle derdini; Köroğlu ve Dadaloğlu’nun “ezen, ezmek isteyenler”e karşı yiğitçe, mertçe karşı duruşunu; Pir Sultan Abdal’ın hoşgörüsünü eserlerinden örneklerle somutladık.

Tasavvufi Halk Edebiyatında aşkın Allah’a yönlenmesini, “kamil insan” olmanın, aşk acısıyla olgunlaşmanın ne demek olduğunu Yunus Emre ve Mevlana’yla anladık. ’’Kavuşulmazsa aşk, kavuşulursa meşk olur.‘’ düşüncelerini destekleyen ‘’Leyla ile Mecnun’, ‘’Ağrı Dağı Efsanesi’’, “Mahmut ile Yezida” adlı eserleri okuduk.

Divan edebiyatında ise aşık olunan kadınların kesinlikle ulaşılmaz ve soyut özelliklere sahip olduğunu açık bir şekilde gördük. Belirli betimleme ve benzetmeleri çoğu Divan şairinin kullandığını öğrendik. Şairlerin zaman içerisinde bakış açılarının değiştiğini fakat bunun köklü bir değişim olmadığını asıl olanın halkın anlayamadığı, Osmanlıca adı verilen bir dille, Arap ve Fars edebiyatı etkisiyle oluşan “klasik” bir edebiyat olan Divan edebiyatı olduğunu gördük. Bu edebiyatta amaç sanat yapmaktı, hüner göstermekti ve oldukça ağır, süslü bir anlatım vardı. Halktan insanların şairleri anlamamasının sebebinin bu şiirlerin sadece saray çevresinde yetişmiş insanların anlaması çok anlamsızdı benim için çünkü bence şiirin, edebiyatın kalabalık bir kesime hitap etmesi ve anlaşılabilir olması öncelikli olmalıdır. Divan sanatçılarının hepsi soyut güzellerle, aşkla ilgili değildi elbette. Bağdatlı Ruhi döneminin sosyal olaylarını yansıtırken Nabi, öğretici mesnevileriyle çıktı karşımıza. Ama överken de eleştirirken de “dilinin kemiği olmayan” Nef’î’nin sivri dilli hicivleri –her ne kadar kendi ölümüne neden olmuşsa da- apayrı lezzetteydi.

Bu yıl edebiyatımız hakkında öğrendiğimiz bu bilgilerle geçmişimizi de öğrenmiş olduk. Öğrendiğimiz her şey şu an konuştuğumuz dilin, okuduğumuz eserlerin temelini oluşturuyor çünkü geçmişimizden gelen bu eserler bugünkü eserleri de etkiliyor.

Gelecek yıl edebiyatta yepyeni bilgilerle buluşmak üzere…

104

Nisa TUNCAY 10F

11. Sınıfta edebiyat ve dil anlatıma dair Bir fen öğrencisi olarak söyleyebilirim ki edebiyat ve dil anlatım dersleri hep zihnimin rahatladığı, beni dinlendiren dersler oldu. Fen dersleri ve formüllerin arasına serpiştirilmiş bu dersler ne yalan söyleyeyim özellikle bu yoğun 11. sınıf temposunda ilaç gibi geldiler bana. Her iki derste de bu seneki konular daha güncel, daha ilgi çekiciydi fikrimce ya da biz büyüyüp artık olaylara daha meraklı hale geldik. İlk olarak sene başında dil anlatımın ilk derslerinde kendimizi anne ve babalarımızın gençlik yıllarında, 80’lerde, dönemin zihniyetini incelerken bulduk. Şanslıyız ki güncel bir dizi de bize yardımcı oldu. Güldük, eğlendik, dönem zihniyeti ne demek daha rahat öğrendik. Onların döneminde yaşayıp yorumlar yaptık. 80’li yılların başındaki siyasi ortamı şimdiyle karşılaştırıp halimize şükür mü edelim bilemedik. Aile, arkadaşlık, mahalledeki dostluk ilişkilerine zaman zaman gıpta ettik.

Aynı zamanlarda Edebiyat dersinde de Fransız İhtilali dönemindeydik. İki Şehrin Hikâyesi kitabının içindeki olaylara kendimizi kaptırmış, o dönemi de yaşıyorduk bir yandan. Charles Dickens’ın ruh halini, yaşamının nasıl kitabına yansıdığını gördük.

Dil ve anlatım dersinde dönem zihniyeti inceleme becerimizi hazır kazanmışken o dönem hakkında da yorumlar yaptık. Bir yandan da Yenileşme Dönemi’ni ve eserlerini inceliyorduk. Ülkemizin coğrafi keşiflerden edebiyat alanında nasıl etkilendiği, ülkede Tanzimat Fermanı’nın yayımlanışıyla çıkan karışıklıklar ve bunların edebiyatımızı nasıl etkilediği... İşte böyle başladı sene.

Ardından Tanzimat edebiyatı ile tanıştık. Tanzimat’ın birinci dönemiyle başlangıcımızı yaptık. Toplumsal konular işlenmiş şiirler, romanlar ve batıdan alınan diğer türlerle kendi edebiyatımızın tanışma hikâyelerini öğrendik. Divan edebiyatından geçişi, oradan neler kaldığını gördük. İlkleri ezberlerken kafiyeli kafiyeli şair isimleri ve eserleri ile tanıştık. Edebiyatımızın ilk romanı; Şemsettin Sami’nin yazdığı Taaşuk-ı Talat ve Fıtnat, Recaizade Mahmut Ekrem’in eserleri ve Ahmet Mithat Efendi’nin yazdığı ilk hikaye Letaif-i Rivayat gibi isimlerle cebelleştik. Eski gazeteleri inceledik. Pek bir şey anlamasak da Arapça harflerin estetik duruşuna hayran kaldık. Her şey güzel, sanat toplum içinken eleştiriler hakimken biten Osmanlı-Rus Savaşı’nın ülkedeki etkileri elbette edebiyata da yansıdı. Toplumsal konuların işlenmesi yasaklandı. Böylelikle Tanzimat edebiyatının ikinci dönemine geçmiş olduk. Ağır dille yazılmış şiirler vardı hep. Bütün duygular şiire konu oluyordu. Biz de bu şiirlerden yapılmış besteleri dinledik. Daha çok günümüzde popüler olan şiirlerle karşılaştık. Bir de baktık ki okuyarak dinleyerek inceleye inceleye bir dönemin daha sonuna gelmişiz.

Bu sefer karşımıza bir grup liseli gencin hazırladığı dergi ile başlatılan bir dönem çıktı: Servet-i Fünun. Tamamen İstanbul’un bohem hayatı… İnanılmaz bir batı kültürü etkisi var ve bu gençler onu yaymaya çalışıyor. Avrupa’nın her şeyi yazılıyor. Avrupa rüzgârları İstanbul’da esiyor. Oldukça ağır bir dil. Diğer dönemlerin dillerini beğenmeyen bu dönem şairleri, yeni sözcükler yaratıyor. Batının bize uygun kalıplarını alıp yazıyorlar. Fransız etkisi en üst noktaya ulaşmış. Evlerde Fransız mürebbiyeler var. Herkes piyano çalıyor. İçeride, dışarıda güzel kostümler… Ama gelin görün ki salon edebiyatından öteye gidemiyor. Bu dönem, Tevfik Fikret’le tanışıyoruz.

Halit Ziya’nın öykülerini okuyoruz. İlk olarak Tevfik Fikret’in şiirlerini görüyoruz. Evinin resimlerini inceliyoruz, hayatını okuyoruz. Sonra bu şiirlerin kaynağı belli oluyor zaten. Halit Ziya var sonra, günümüzün meşhur dizisiyle tekrardan popüler olmasından dolayı daha merakla okuyoruz öykülerini. Aşk-ı Memnu’nun ilk çekildiği zamanki bölümlerini izliyoruz ve daha birçok eski Türk filmlerini. Derken dönemin bağımsız isimlerinden Hüseyin Rahmi Gürpınar giriyor devreye. Gittikçe günümüze yaklaşıyoruz yani. Pano çalışmaları, poster hazırlama yapıyoruz aralarda.

105

Edebiyat bu şekilde ilerlerken gelelim Dil ve Anlatım’a. Dil Anlatım’da bu sene artık daha YGS odaklı çalışmaya başladık. Başta da söylediğim gibi önce bir metinde dönem zihniyetini bulmak, metin-yazar ilişkisinin değerlendirilmesi, metni dil ve anlatım yönüyle değerlendirmek vb. Ama daha çok dilbilgisi, önceki yılların dilbilgisi konularının testlerle pekiştirilmesi… Öğretici türleri öğrendik bu yıl. Haber yazılarını okuduk, haber yazısı yazdık. Köşe yazıları oluşturduk. Gazeteci edasıyla oldukça güzel köşe yazıları ortaya çıkardık.

Bana göre en önemlisi ileride çok işimize yarayacağını düşündüğüm makale yazmayı öğrenmemiz oldu. En etkileyici olanları ise anı, günlük, eleştiri incelemeleri oldu. Farklı yazarlardan, farklı şekillerde anı yazıları, günlükler ve eleştiri yazıları okuduk. Seçilen metinlerin eğlenceli oluşu, günümüzle ya da yakın zamanlarla ilgili yazarların yazılarının olması, yazarların üslupları vb. bizi daha çok çekti bu metinlerin içine. Kendimden örnek vermek istiyorum: Mina Urgan’ı tanıdım.

“Bir Dinazorun Anıları” kitabından alınmış bir parçayla tanıdım onu. Yazılarını çok beğendim. Beni oldukça etkiledi, neler yaşamış, nelere tanıklık etmişti.

Ve tabii Nazım Hikmet… En sevdiğim şairin yazıları ile de karşılaştım. O kadar zengindi ki Dil Anlatım kitapçığımız, herkesle karşılaştık. Sıkılmadan bir bir öğrendik konuları. İşte böyle böyle bir sene bitirdik. Metinler okuyarak incelemeler yaparak videolar izleyerek ve pano çalışmaları hazırlayarak.

Seneye gireceğimiz sınavın gerçekten heyecanını yaşamaya başladığımız bu senede, yoğun fen dersleri arasında hem gireceğim sınav adına birçok şey öğrenip bu konularda yavaş yavaş hazırlanmaya başladığım hem zihnimin, ruhumun dinlendiği dersler oldu dil anlatım ve edebiyat dersleri.

Küçük bir tatil sonrası gelecek yıl için gireceğim sınav için büyük maratona hazırım artık…

106

Aybike GÜNGÖRÜR 11A

12. sınıflarımız giderken... İki Şiir Bir Veda Şişli Terakki’ye 9. sınıfta İzmir’den gelmiştim. Hem şehir hem okul yabancıydı bana.

Ama 9C’nin samimi ortamı, öğretmenlerim hep buradaymışım hep onlarlaymışım gibi hissettirdi. Bu ilk yılın sonuna doğru Türk edebiyatı dersinde Leyla Hoca’mız üzerine tek sözcük yazılı renkli kağıtları katlayıp bir torbanın içine koydu ve sırayla bize çektirdi. Herkes kendine çıkan sözcükle, o sözcüğün çağrışımlarıyla ilgili şiir yazacaktı. Bana çıkan sözcük “kar”dı. Ne yapacağımı bilemedim bir an. Hem şiire hem de o yaşa kadar İzmir’de yaşayan biri olarak “kar”a pek yakın değildim. Ben de İzmir özlemiyle birleştirdim temayı ve bir şiir yazdım. Sınıfta herkes yazdığı şiiri okudu, ben de okudum. Şiirim hem Leyla Hocam hem de sınıf tarafından oldukça beğenildi.

Dört yıl sonra okulumundan mezun olurken sizlerle hem bu şiirimi hem de bu yıl yazdığım bir başka şiiri paylaşarak ayrılıyorum.

İzmir’de Kar Yağmaz Gök zifiri bu gece, aysa parıldıyor tastamam Ve kar görünür penceremden bu akşam.

Hızlı değil, hırçın değil, yumuşacık yağar, az az, Sen bilmezsin sevdiğim, İzmir’de kar yağmaz.

Hafifçe dokunurlar pencereme, bembeyaz...

Her şey ilk dansımızdaki gibidir, çalar pikapta caz.

Elim elini tutar, başlar gönlümde hicaz.

Sen hatırlamazsın sevdiğim, İzmir’de kar yağmaz. Çabalarım boşuna, unutamıyorum ki, Her gün, her an hatırlıyorum seni; Sesini, tenini, gözlerini Ve asla kazanamadığım o altın kalbini...

Ama sen beni sevmezsin sevdiğim, İzmir’de kar yağmaz.

Kum Saati Vücudun bir kum saati sevgilim.

Kumralın dökülüyor belinden aşağı Güneşte parıldayan gerdanın Büyülüyor seni izleyen aşığı Vücudun bir kum saati sevgilim Sana bakınca unutuyorum zamanı.

Neden sonra, aşıkların rüyalar gördüğü bir zamanda Kıvrılıyorsun yatağımın öte yanına.

Düğümleniyor zaman, sen elimi tutarken Düğümleniyor boğazım, gözlerinle kendini teslim ederken. Şimdi koyuyorsun bacaklarını omuzlarıma Her hamlenle karşı çıkıyorsun zamana Ve beyaz kumlar aktıkça senden yana Biz, gençleşiyoruz sevgilim.

Onat KORUCU 12 A

107

...

Beyaz dantelli örtü üzerinde solmuş gümüş Bir kaç odalı küçük daire içinde solmuş bir kız Ah bu naftalin kokusu Eskiyen tül perdeler Deseni yeşillenmiş soba Parmaklara nasır tutturan şu özlem telafisi Gecenin de eskisi gecenin de tozlusu Elinde ince belli çay bardağı Düşüncenin peşinde Yanaklarına düşmüş kahkülleri Eskiyi anımsayacağı var belli Ne var ki sarı kitap yapraklarından hücuma geçecek güveler Anılarını kemirecekler Kırmızı kadife kaplı koltuğa birkaç insan oturmuş biri bacak bacak üstüne atmış aşüfte Dudaklarında pembe ruj Tırnaklarında kırmızı uçlarıysa seyrelmiş Siz hiç yaşlı aşüfte gördünüz mü Gözlerinde bakımsızlığın izi.

Koltuğunda bir kaç kişi oturmuş biri tütününü kahverengi cam küllüğe döküyor Saçları jöleli Siz hiç bıyıklarını sigara külleriyle süsleyen adam gördünüz mü Koltuğunda bir kaç izlenim oturmuş Biri eşarbını boynundan alıp göğsüne bırakmış Kafasında bağımsızlık arayışı Siz hiç inançlı devrimci gördünüz mü Duvarda bir tablo: Doğanın ölüsü Yanındaysa Harmonik ritimlerle uzun demir çubukları bir türlü kavuşamayan saat Siz hiç sahibi yaşlandığını fark etmesin diye arada duran bir saat gördünüz mü Porselen içinde saklı çocuk odanın lambasındaki taşları Elmas sanmış çalmış Odanın hırsızlığı bir delikanlı tarafından yargılanmış siz hiç adaletli bir yargılanmaya tanık oldunuz mu?

Kaldır kaldır örtülerini oda! koltuklardan eskinin tozu gözlerimizi yaşartsın Kaldır kaldır kahküllerini solmuş kız Yanaklarından Bu insanlar sesin olsun Bir gelecek doğur bu küflü odadan Bu oda insanlık, İnsanlık bu oda olsun.

Beliz BEŞIŞIK 12A

108

Beş Yılın Ardından Beş yıl boyunca her sınav haftası uflayıp puflayarak ‘Bu okul bitmez!’ diye sitem ederdim. En ufak bir can sıkıntısında ‘Ya artık bitse de gitsek.’ diye hesap yapardım; ama ne acı ki o bitmez denen Terakki, bu sene benim için bitiyor.

Yaklaşık bir ay sonra “Hangi okula gidiyorsun?” dediklerinde “Terakki Lisesine” diyemeyecek olmak şu an pek acı gelse de eminim daha sonra gururla “Ben Terakki mezunuyum.” diyeceğim. Ama hâlâ Terakkiliyken size söylemek istediğim bir şeyler var. Öncelikle şu an elinizde tuttuğunuz derginin ve Edebiyat Kulübü’nün ilk üyesi ve başkanı olmak benim için çok büyük bir mutluluktu çünkü hem okumaya, yazarlara ve hayatlarına ilgili bir öğrenciydim hem de biricik hocam Leyla Kaya Vardan bizleri kulüpte yeni yazarlarla ve kitaplarla tanıştırıyordu. Leyla Hocam sayesinde ‘Ay ben bu kitabı okumam ki’ diye burun kıvırdığım kitaplardan az buçuk da olsa neler öğrendim saymakla bitmez. Hem bunlar için hem de bize senelerdir destek olduğu için ona ne kadar teşekkür etsem azdır.

Bununla birlikte hazırladığımız edebiyat kulübü yayımlarında bizlerden desteğini esirgemeyen ve lise hayatım boyunca edindiğim genel kültür ve sanat sevgisini bana aşılayan tüm Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne başta bu yılki edebiyat hocam Dilek Özçelengir olmak üzere teşekkürlerimi iletiyorum.

Ve sizler, biz son sınıflar gittikten sonra yerimize geçecekler veya önünde Terakki’de geçirecek yılları olanlar, umarım edebiyatı sadece bir ders olarak görmez ve kelimelerin sihirli dünyasına girmek için çabalarsınız. Son bir şeyler söylemem gerekir ise şu an elinizde tuttuğunuz yepyeni edebiyat yayımı sizlere emanet. Umarım hem bu derginin hem de bu okulda yapılmak istenen tüm yararlı ve insan ruhunu besleyecek etkinliklerin kıymetini bilirsiniz. Tabii Terakki’nin de.

Hazal ÖZEN 12E

109

Veda Gitme vakti! O kocaman, o sımsıcak Terakki ailesine “Elveda” deme vakti şimdi. Gitmek…

Ne kadar vurdumduymaz bir sözcük, hayatının en güzel geçen beş senesine, tanıştığın ve tanımış olmaktan tatlı bir mutluluk duyduğun onca insana bir anda arkanı dönüp gitmek...

Ayrılık çanları çalarken tüm hatıralarından sıyrılıp yavaşça süzülmek yeni ufuklara ve hayatının koskoca bir parçasını kaplayan ikinci ailene elveda demek gözün yaşlı...

Bir türlü inanamasam da mezun oluyorum bu sene. Oysaki daha dün gibi hatırlıyorum; 2008 yılının bir Eylül sabahında adımımı atmıştım ilk defa Terakki’nin bahçesine, çekinerek biraz tutukça. Hazırlık, lise 1, 2, 3 derken bir anda kendimi son sınıf öğrencisi olarak buluverdim.

Hiç de inanmazdım Terakki’nin biteceğine, sanki bir ömür boyu orada kalacakmışım gibi! Çok zor olacak Terakki›ye veda etmek. Her sabah günün ilk ışıklarıyla yatağımdan kalkıp gitmeye hazırlandığım, içimde hep bir mutlulukla, hep sevinç kıpırtılarıyla gittiğim, zor da gelse zaman zaman hiçbir zaman sevmekten vazgeçmediğim canım okulum! Ben olmayacağım artık, yeşil sarı renklerinle karşılayamayacaksın bundan sonra beni. Zillerin benim için çalmayacak artık, marşın söylenirken ben olmayacağım.

Dile kolay, dopdolu 5 senem geçti Terakki’de. Her sevinçli ânımda, öğretmenlerim benimle paylaştılar aynı mutluluğu, aynı heyecanı. Her sıkıntılı anımda da dert ortağım oldular, her daim çekinmeden sırtımı yaslayabileceğin birer dosttular benim için. Çok güzel günlerim oldu Terakkiʼde. Her biri birbirinden değerli bir sürü insanla tanıştım, kopması bir hayli zor arkadaşlıklar kurdum, iyi değerlere sahip bir birey olma yolunda ilk adımlarımı attım. Şimdi Terakki’den ayrılırken bundan sonra Terakki mezunu olmanın verdiği sorumlulukla, gururla, Terakki’ye yakışır bir insan olacağıma söz veriyorum ve beş senedir sımsıcak kalpleriyle yanımda olan bütün öğretmenlerime teşekkür ediyorum. İyi ki varsınız! İyi ki varsın Terakki! Ve ben var oldukça senli günlerim de hep var olacak!

Elveda canım okulum!

Ecenur ORTAÇ 12 E

110

Mayıs 2013 En Çok Satanlar

1-Ruhi Mücerret - Murat Menteş - April Yayıncılık Dublörün Dilemması ve Korkma Ben Varım’ın yazarı Murat Menteş’ten doludizgin bir roman daha! Sıkı tutunun! Kendine haskarakterleriyle özel bir kitap daha!

2-Bir Psikiyatristin Gizli Defteri - Gigi Vorgan, Dr. Gary Small - NTV Yayınları Bu kitap bir psikiyatristin zihnine ve onun giderek gelişim gösteren mesleki yaşamına yapılan aydınlatıcı bir yolculuk. Aynı zamanda bu branşın ve daha önce görülmemiş, tanısı koyulmamış çeşitli akıl hastalıklarının perde arkasına da bir bakış... Kitabı okurken kendinizi, bizi insan yapan şaşırtıcı tuhaflıklar üstüne düşünürken bulacaksınız.

3-Son Oyun - Ahmet Altan - Everest Yayınları Tanrının yasakladığı topraklara girmek için tanrının şefkatini bir “Truva atı” gibi kullanmayı öğrenmişti, her erkek kapılarını açıp o atı gönül rahatlığıyla içeri alıyordu. Tanrının söylemeye vakit bulamadığını söylemek bana düşecekti: “Güzel kadınların uyandırdığı şefkatten korkun.”

4-Hasret - Canan Tan - Doğan Kitap Hasret, izleri Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet öncesi döneme uzanan, gerçek yaşamdan alınmış kırık bir aşkın ve ömür boyu süren hasretin öyküsü.

5-Kardeşimin Hikayesi – Zülfü Livaneli – Doğan Kitap Kardeşimin Hikâyesi, aşkın mutlulukta ulaşılacak son nokta olduğuna inananları bir kez daha düşünmeye davet eden, aşka, aşkın karmaşıklığına ve tehlikelerine dair nefes kesen bir roman. Her sayfada yeni bir gerçekliği keşfedecek, kuşku ile kesinliğin sınırlarında dolaşacaksınız.

111

6-İlber Ortaylı Seyahatnamesi - İlber Ortaylı -Timaş Yayınları Çok gezen mi daha iyi bilir, yoksa çok okuyan mı? Peki ya bir yandan okurken diğer yandan da gezme imkânı bulanlar? Küçük bir bavul ve rehber kitaplarıyla Orta Asya’dan Avrupa’ya, Kafkaslar’dan Ortadoğuya 45 yıldır gezen “seyyah” İlber Ortaylıya eşlik etmek isterseniz İlber Ortaylı Seyahatnamesi tam size göre...

7-Düğümlere Üfleyen Kadınlar -Ece Temelkuran - Everest Yayınları Bir kadının kalbini fena kırmış bir adam...

O adamı öldürmek için çölü geçmeyi göze almış dört kadın... Düğümlere Üfleyen Kadınlar bu yolculuğun romanı. Ne kadar sevilse de tamir olmayan o yaralı coğrafyada, Ortadoğu’da geçiyor. Saraylar devrilip meydanlar dolarken sorular kalıyor geriye. Her yola en az bir soruyla çıkılır çünkü: Bir kadın ya da bir ülke nasıl sevilir sahiden?

8-Olağan Psikopatlar - Kevin Dutton - Domingo Oxford Üniversitesinden Prof. Kevin Dutton, psikopatik eğilimlerin insanın doğasında olduğunu ortaya koyarken toplumun da daha önce hiç olmadığı kadar psikopatlaştığını savunuyor. Zira korkusuzluk, kendine güven, cazibe, acımasızlık ve odaklılık gibi psikopatlarda öne çıkan özellikler 21. yüzyılda başarı kelimesinin üzerine terzinin diktiği ceket gibi oturuyor.

9-Efsane - İskender Pala - Kapı Yayınları İskender Pala, bir çağı ve o çağın efsanelerini dile döktü.

Barbaros Hayreddin Paşa’yı... Sonra, bir gül sepeti getirdi. Isırılmış üç elmayı anlattı.

10-Boş Koltuk - J.K. Rowling - Doğan Kitap Yüzyılın en büyük hikâye anlatıcısı J.K. Rowling’den...

Küçük bir kasaba hakkında büyük bir roman. Barry Fairbrother kırklı yaşlarının başında beklenmedik bir şekilde hayata gözlerini yumar. Boşalan koltuk, kasabanın görüp göreceği en büyük savaşın tetikleyicisi olacaktır.

112

Hazırlayan Zeynep ASLAN 11G

EDEBİYAT BÜLTENİ 2. BASKI HAZİRAN 2013 YIL3, SAYI3 Sahibi: Terakki Vakfı adına Haluk ARIĞ - Terakki Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Necdet BEKEN - Şişli Terakki Lisesi ve Fen Lisesi Müdürü Yayına Hazırlayanlar: Dilek ÖZÇELENGİR - Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Leyla KAYA VARDAN - Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Sayfa Tasarımı ve Dizgi : Leyla KAYA VARDAN - Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Türk Dili ve Edebiyatı Kulübü Öğrencileri Kapak Tasarımı: Berkay DELİBAŞ - 11F Emeği Geçenler: Edebiyatı Kulübü Öğrencileri

Baskı: Bilnet Biltur Basım Yayın Hizmet A.Ş. www.bilnet.net.tr Durak’ta yer alan öğrenci yazıları ve resimlerinin her türlü yayın ve kullanım hakkı Terakki Vakfı’na aittir.

Durak para ile satılmaz. Özel Şişli Terakki Lisesi ve Fen Lisesi öğrencilerinin edebiyat dergisidir.

Bilnet 2013