1 HA’DIT SA BYAHE BUDA IBA PANG MGA BAGAHE ni Jaime Jesus Uy Borlagdan Pamibi HA'DIT SA BYAHE Sta. Cruz Win Nahiling ko na naman an syudad Pamanila Init Manila Bisita sa syudad Uran sa nagraraba-rabang syudad An malulaon Baguio Hapon sa UP Dil Tinampo sa Sipocot Mga isla, Caramoan An mga kulapo kan Tinago, Caramoan
4 5 6 7 8 9 10 11 14 15 16 17
MGA BAGAHE (Ipinangidam ako sa ha'dit) 19 Puta an ina mo 20 Harong sa Tayhi 21 An Minatyurista 22 Kurit kan ba'gong saod 24 An paratinda 25 Bidyo 26 Duwang aki 27 Mauran na banggi 28 Oratio 29 Mala may uran 30 Matula ako labot mo 31 Sumpa 32 C 33 Sa depensa kan Asyano 34 Pag may laban si Pacquiao 35 Huron sa hubasan 36 Sa hubasan naggibo akong tula 37 Kabit sa sarong rawitdawit 38 Makatakot 39 Wasak na tula 40 Muya ko magsolo 41 Kitang mamundo ngonian na banggi 42 An liog kan bote... 44 Bangging arog kaini 45 Hudyan na pamanggi ni Philippe Champaigne 46 1216 48 Banggi 49 Kasubanggi nagadan na naman ako 50 An bisita 51 Eksperimento sa mga lanob 52 Duwa para sa kadaehan 53
Elehiya Gadan Dai ako nagtutubod sa sarong tuldok Espasyo buda katoninungan Gabos magabat Pagsungko kan nahudyan Padaba ko an mga luma Yaon digdi pigsasaray an katoninungan Mag awit mantang tag-init Mga gadan sa tag-init Mga gadan Pista kan gadan Ambabayon Patanid Edad Pagtubod Kay Radha An komersiyo kan tios Herak Somewhere in time Pades an magkasuhay Pagnaghahali ka Imperyo Hanapon mo na An daing herak na kugos Atake Bulod Ikang dai Pagbasol Sa opisina, sa oras kan urulian Ta dai ki luha Sayaw kan yokozuna Sumotori Karusgos (An pinakamaurag na droga) Aga Mga trayanggulo Madalion baga magraot Ta'nawon Pangaran Kanta kan duwang prutas Muya ko Sarong arte An parakuguson Kultyural nayt hahaha An babayi sa hampang kan pasang salming Pagkiling sa luwas An pagkamuot baga garo man bunga Paukod Arik-arik Hilingan Padabaon mo ako
55 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108
2
PAMIBI Kay Kagurangnan an gabos na kaomawan; an burabod kan gabos na dunong buda kakayanan; ginikanan kan gabos na kagayunan buda kapangyarihan; an paratao kan tali, kaliwanagan buda pagmaan. Ano man kuta na pasi ki gayon an mapurot sa gibo iuli Saiya an onra, ano man kuta na dagom ki silyab an masi’rip sa hinimo, marumdom na Siya an raba-raba. An rawitdawit, paagi kan tataramon, na ta’wan ki ngaran an kagabsan. Mala ta an kagabsan lawas kan Kagurangnan sa lambang tataramon an Saiyang kayaonan. Lugod an pagbugkos ko ki tataramon digdi an maging sadit ko man na paagi ki pagkurahaw sa pag-rokyaw buda pag-omaw kan kamurawayan kan Ngaran kan Kagurangnan. Siring man an danay kong utang na buot sa pamitsan ni Srimate Siddhaswarupananda Paramahamsa Prabhupad na iyo an nagtanom kan Ngaran kan Diyos sa sakong daghan. Kun bako sa Saiyang herak sa paagi kan Saiyang mga tataramon wara akong maisusurat na may kamugtakan. Mapaogma ko man lamang Siya sa atang na ini. Jaya! Jaya! Haribol! Jaya! Jaya! Krishna!
J.J.U.B.
3
HA’DIT SA BYAHE
4
STA. CRUZ WIN
Magayunon su aldaw Kan naghanap akong kulog ki buot Hali sa Tayuman Naglakaw ako paduman Sa dati kong istaran sa Bambang. Bagong bua sa kada pirang lakad Sa kada weyting shed na kinasilyasan Sa luwas kan kada kwartong Inarkilang kayuan Matarom na tataramon-tinampo Rinamog kairiba kan udo Sa mga lanob buda lakawan STA. CRUZ WIN, an sikretong hinghing Nindang mga nakakaaram Sa mahibog na paros Buda parong kan kun anong Nauutsan. An mga nakasaradong pintuan Kan mga dai nakamidbid Pigpapano akong higot. Suriyaw sana an abridong laogan Paluwas sa piot. Namati ko na naman kun pano magadan. Kun pano kagabat darahon an lawas Pagkatapos bayaan kan pagtubod Na kaya ko pang pumadagos. 4-1-2010. Tayuman, Sta. Cruz, Manila.
5
NAHILING KO NA NAMAN AN SYUDAD
An brilyante kan mga bintana Sa itom na edepisyo, harong buda misteryo Sa harayo, sagkod pa man makangalas Piggagasod an bantog na hambog Kan kagurangnan na ginibo kan sadiri. Padagos an pag-uswag kan paagi Kan paglinga kan ilaw-tinampo Lamparang burak, kolor buswak Maskarang saga, panaklob basura Pagrinani mo, an milagrosong silyab Palan pidaso ki lumlom kan mga kwartong pano ki hagong lambang saro mga istoryang mamundo nagsosororog makahaman ki ogma. 4-1-2010. Tayuman, Sta. Cruz, Manila.
6
PAMANILA
Magayon mag byahe pagbulanon Ta an pirak na agihan gari pangiturugan 4-27, 2010. Mila’s Eatery, Cam. Sur.
7
INIT MANILA
Alingahot na kinagan ki nasyon Iyan an init sa Manila. 4-28, 2010. Concepcion, Marikina.
8
BISITA SA SYUDAD
Makapatod hangos an tagas Kan progreso kan paglakop Kan dagat kun sain ako lunad kan kaskas. Dai ko mahangos, akong lamos Sa sangaw kan nagtutumang na daga An lansang na paros. Nadadara ako Kan hiling kan may tulong matang diyos Palaog sa nagsasaralbudan na dalan Pakurikot sa tahaw kan gubot Na dai na susog an kapinunan. Sarong beses ko sana ini kayang maanan Para ini tinuhon, ta an panduwang hiling Matao na ki malaen na pangiturugan. Dawa kaan, dai ko man matataram Na dai nang mirakulo sa syudad. Dawa ngani an lambang saro lawas Na naglilikay na magburungguan An mga hiling warang intensiyon Na magsabot o maghaloy sa pigmamaanan Kundi maghanap ki pakinabang sa kapwa gadan Sa rawog kan nagsisirilyaban na mga relo May puso pa man na totoo an pagpulso. Ini an mga banaag na mina-apod Hali sa rambong kan laad elektrisidad Sa banggi, sa itaas kan gabos na sinukol, Tinimbang buda tinawan na presyo Maogma sa saiyang pakabuhi Dawa daing kantidad sa ibaba. 4-28-2010. Concepcion, Marikina.
9
URAN SA NAGRARABA-RABANG SYUDAD Duminungan sa pag-alisngaw kan daga Su gabat kan sakong daghan. Hali sa kun sain An paros na malipot, milagrong uminabot Sa tustadong banwang sa kauyaman sa paghalat Naako na an malanit na kamugtakan. Dawa nahudyan, an lambang tagdong takig Sadit na pagsulang sa pagdangdang Kan tiranikong alangaang. An puon kan katalingkasan ta Sa pagkayab, an paghalo kan ngurob-ngurob Buda alimpasay. Mate ta an paha na napapanuan, namungnan Sa bintana kan dumog na kinaban An isog buda higos kan pagdugdog Ngalas an hatod. Sa kaogmahan kan satong hutok Naiisip kaini an dahon na naibalik An dignidad pakahugas kan alpog Hali digdi an tubig na guminiris Ki dalan sa matapong basud Ribo-ribong saradit na sulog Nagsararo sa sarong punto Bilang salog, sa kaskas pauli, naglulukso Pasalak sa pulso kan hukol sa dagat. Duman an mga ipinangadyi tang lipot Mahalat na hapiton gilayon Kan init na dagiton. 4-28-2010. Concepcion, Marikina.
10
AN MALULAON
Tipwas siya sa pagtalibong kan kinaban, lataw an saiyang timak sa sulog kan itok. Kaya an bulod, dagat, dampog na nakaguong sa dagang daing hungok, garo pirming nagtatakig sa saiyang pagmaan. Para saiya ini natural sanang hadit kan laom na palibot sa hampang niyang dai nakakaptan kan pagpaoro-otro kan kabilugan. 1-1-2011. Baguio.
11
BAGUIO Tutukadon ko an sunduan kan mga dampog pakurikot sa mga ligot kan bulod masampot sana an lipot. Digdi sa puro, ano an yaon digdi ngani kamangon kan mga lunadan an hayakpit buda hararom na mga hampas-dalan na timbang-buhay an kada salang piyong o paltos na pugol-pirot. An ideya kan koronang syudad sa alimpuro kan halos gadan na bulod ki gapo, manggad nang panagka para tuyuhon kan taga-baba an sarong dawa huna-huna. Makua daw an piglaoman na gayon sa paultanan kan tuninong na mga harige kan pino mantang pigtatanaw sa makaskas na mga bintana o mantang nagbibiklad an rumpag na mga bulod. Dai ko aram kun nata pero iyo. Igwa pirming gayon, danay an ogma dawa aram na kun ano an makukua. Garo kun mangangayo ki sarong lawas na midbidon na, na nag-aagi na sa isip an hadit na baad dai na mawoton an kahubaan. Pero dai aram kun nata pero iyo. Ta pwede man kutang patubudon an sadiri na an rabas kan puso baad nakakaday sana kan sulog kan mga sibot na lunadan pasakat,
12 ta dai ka man na rumdom na siring kagabat na nakaagi sa padumanan para kitikon an pulso kan daghan. O ini daw sana an pagmawot na dai man labot kun anong lugar bago man o daan, enot na inabtan o pirang otro nang binalikan, daing koneksiyon sa dagang natitimakan kan bitis kundi yaon an depenisyon kan lawas o tataramon nabibilog sa pagdumig kan hiling sa harayo. Nugad ko nang naitaram na an kada lugar may kun ano kalag, multo o nakaagi na iyo tulos an minasabat sa mga bagong abot. Ini an puro kan sarong sikretong hinghing bago buraon kan katuninongan. Baad gayad ini na nakasirip sa anino, hali sa sarong badong sulot sarong babaying an solamenteng dignidad iyo an saiyang katoninungan. Aapudon ka kan kun anong ini. Na an depenisyon dai ngani lamang maaapod na misteryo. Dai mataram na misteryo ta dai syerto kun dai talaga ini aram, ta baad aram ini, o yaon sana sa hampang pero dai mamaanan. Siring kan paros mati ini pero kaipuhan ipaliwanag an eksistensiya sa paagi ki sarong siyensiya. Binusi ko na naman an sakong anti-lawas. An pighuhuna kong sagpungan kan kaya kong hunaon. Arog kan mga kun ano an yaon sa likod kaining nagtitirindugan na mga bulod. An kun anong ini, aram kong yaon mala sa pagkamang kan sildang sa mga kahoy na ining dai ko aram an apod, sa gadan na bulod na dai ko aram an ngaran, pasiring sa saindang likod --buda makaabot ini sa likod, buda padagos na maging. Dawa duda akong danay na masildang an aldaw sa parteng ini kan may sagkodan na kahewasan,
13 bilog an boot kong sa oras na ini buda sa haraning panahon puon ngonian, padagos ini. Dawa ilusyon, kaya tang isipon na dai pa ini mapupundo ngonian. Yaon an pagsampot sa hudyan. Bilugan ining deklarasyon. Ta daing iba kundi sa hudyan an pagsampot. 12-31-2010. Palma, Baguio.
14
HAPON SA UP DIL. Sikat an sildang-hapon sa isteyds kan mga dahon. Nagkikiki sa tugtog na daan, giriting-giting na bitis, bulawan. Alimpasay an giromdom sa duwa-duwang daghan Giraray an pinadabang maray, na nagdarang nganang kamunduan, ano daw ta an pagduno danay dawa pinatabag na sa panahon na an rabas daing pigkikilingan. 1-4-2011.Tanguile, Marikina.
15
TINAMPO SA SIPOCOT
Magtagbuan kita digdi. Hali sa Libmanan kilometro dose. Igwang abenyu ki Malubago. Taymingon ta na an sildang Su pan alasingko. Ta sa oras na an Nag-uuran ki bulawan Sa parteng ini kan kinaban.
1-5-2011. Sipocot, Cam. Sur
16
MGA ISLA, CARAMOAN
Ining mga ngalas sa tahaw kan maisog na anyil, monumentong nahaman kan paggurang kan kinaban. Mantang nagrararom an saiyang pagsapar, an girabo sa mga gapo hinurma sa luway kan pasensiya kan paros buda hukol. Siring sa mga obrang natapos pakatapos an kahaluyan. Sa enot na maan gari padagos na aksidente; Inipos na paghalat an siguradong mga porma. Ta an mga hutok tang dai masukol kan pagsabot an kamawotan sa tipak buda batak, mataram sa hudyan na daing padumanan an pakahaman kan kagabsan kan tanawon— sa sadit tang kaaraman pigsususo ta an tali kan Kagurangnan. Pampang kan Busdak, Caramoan. Mayo 29, 2010.
17
AN MGA KULAPO KAN TINAGO, CARAMOAN
Labas pa sa sakuyang payo an sayaw kan mga kulapo an girabo kan kulor-udo nindang pagkadurungan an hararom na diklom sa saindang paultanan an kagadanan na dai pa pero padangadang.
Hunyo 7, 2010. Pawa
18
1. MGA BAGAHE
19
[IPINANGIDAM AKO SA HA’DIT] Ipinangidam ako sa hadit Kan sakuyang ina Mantang piggigisi su daghan Kan sakong ama Dai ko aram kun pirang beses siya natumba o nagdiklom su paghiling kan pigbalo kan tawo an kamot kan Diyos mantang ako sa puson niya nakaukod na kan kapot na higot bago ko pa man kinaipuhan
4-28-2010. Concepcion, Marikina.
20
PUTA AN INA MO Oras-oras Nadadangog ko Sa eskinita An paghugot Kan sarong ina Sa hampang kan aki niya Pag ikuslaban niya ining: Putang ina mo ka! 4-29-2010. Concepcion, Marikina.
21
HARONG SA TAYHI Ini an harong na naghurma kan tawo sako. Wara nang ibang panalmingan kun nata ako ako. An lambang lapang bagay sakong kagurubay an kaakian, may poder sako, nautangan ko ki pidaso, pwede manamo'. Halimbawa sa hi'bog kan parong kan sabon kan banyo kun sain ako nalaom kairiba an oras buda kawaran ki paglaom ilaag giraray ako sa lawas kan kaitong kaluyahan, kasing langkaw kan mga burak sa irarom kan limpoy buda kasing talaw. Diyan sa ngonian baog nang dapog, enot kong minuda an Diyos, mantang nagki'ki'ki sa lindok kan labod sarong udtong kasa'lan sa paha an dai pagkaturog. Mga puta kamo gabos. Sa kada kwartong piniot kan halo sinu'so ko an sadiring garo tu'lok sa paghanap ki ulok, lindok, dulok, pero an yaon salming na an repleksiyon akong nakatalikod. Ngonian, harayo na an naabot sa pagrayo. Pero sa pagmarapara an hingowa kan mga taon para makalingaw nawa'ran ki hawong. May kun anong minasubol sa gabos pasibog sa estadong ini ki pahirak o pangaipo: lanob na naghuba na ki kulor, kabinet na dai na kaya magtago, etcetera, buda iba pa. An mata kan tagdo klarong puon, nagtataram, bako kamunduan, arog ngonian an mga kaitong kulog, kundi an mismong kaogmahan na dai nang gilayon. May kun anong kaskas na dai mangno, enot pa sa pagdiklom kan pamayo sagkod sa an kigkig minaabot na luya. Buda an gugom na haloy binayu'bo minabuskad, dangan minarukdag an inipos na sagang buda salang istorya. 5-5-11-Karangahan
22
AN MINATYURISTA
Pinunan kong arogon an sarong harong. Posporo sana kadakula, husto sa sakong gugom. Bako sa saiyang gayon kaya ko siya pigrurumdom. Kundi ta kaipuhan saparon saro-saro an pidaso kan porma Pandok sa bintana buda an ulok sa likod kan kurtina Kaipuhan hunaon diit-diit an detalyeng lipod. Ta dai ko kayang makua, gigibuhon ko siya. Giraray, gabos para sa giraray, maukod. Kitik sa kamot an pagkuti-kuti, nugad kanta. Kadaklan magdamlag minahuni an hingowa Sarong tono kan kamawotan dungan sa higos buda hinang kan tsani buda pasta. Ta dai ko kaya siya, igibo ko ining harong sa girabo kan giromdom. Sarong minasirong kan sarong giromdom. Pirang otro nang hiniling, minukna pa para hilingon gilayon. Dangan an kigkig. Sarong daguso kan linaw. Sa tulay kan maan kan paramukna buda mukna sinabat kan pagkamuot an kaogmahan na may luha. Buminuhi an simbolo sa anino kan saiyang kahulugan an giromdom nagtindog sa sadiring kusog, buot taramon, an milagro kan samnong naging unod! Giraray, minaanan ko an sakong ginibo buda sakong namuyahan. Kaya dai natapos sa kahamanan su pinunan. Kan isinarig ko baga an sakong kamunduan sa sakong minukna, napungaw ako sa kamunduan kaini sa sakong kinagan.
23 Ta sa puro kan paghanap ki kaogmahan mas dulong punaw an sakong natuparan, an obsesyon sa namukna, obsesyon sa pagmukna. Kaya mga dalan, mga kataning na harong naghewas hali saiya, mga kurukadlagan, dagat-dagat su simbahan buda su saodan gabos inutob an saindang pagkamaimon sa katotoohan. Ini an nahiling niya, digdi siya naglakaw, ini an nagkapot saiya, ining saiyang mga kasugpon sagkod sa yaon na sa palibot niya an bilog na kinaban, pinasadit sa dai maka-otik na salming, para sa giraray, gabos sa giraray, an solamenteng natadang dakula, ako an kagibo buda an totoo na gabos ini bakong totoo.
1-9-11.Pawa
24
KURIT KAN BA’GONG SAOD Paoro-otro an tabyon kan nakabitay na plastik ki pansit sa huyop kan aga, alanganin na kawat o paglíngâ. Pero kaipuhan hàbason kan tulong aki an kalwag sa tahaw kan pagmangno kan saindang mga nigo. Hinugon an paghalat kan mga làbas na an kantidad nagtatare sa lìpot kan oras. Nagkakagrat an saindang padayaw sa bungog na bulsa kan tikapo. Pero na-uubakan an babaying minapaso sa pasilyo ki maan mantang an isip niya buda pagka-isi nasa kun anong rarom buda agda. Pigkakaon ngonian kan ragit an natipon na danaw kan kasubangging takig. Berde dawa nuarin siring kan enot an kulor kan lábog. Mantang an ngaran kan bàgong higante nakatigib sa anyil na tore, sa bàgong saod nagkakanap an dating mùrit nagbibilog ki panibagong nakaagi hali sa abo kan daan pigsususog an sadiri. Hulyo22, 2010. Pighihiling ko an saod hali sa Lecture Room 2 sa MTC Albay.
25
AN PARATINDA Na-master niya na an paghalat buda an katoninungan niya minana sa kaitong tore sa banggi na binayaan kan mga bantay. Sa daing pirok-pirok na ragit an pwersa kan udto nagpupuon tumipon ki mga batalyon sa pamitsan niyang daing pagkaisi, sa paglansi kan nag-iisog na limpoy. Uminapod siya, sarong taghoy. Pebrero 23, 2011. Karangahan.
26
BIDYO Pighiling mi su bidyo kan babayi. Ginurot su pandok mi kan hadit. Sa rarom kan mga lugad nagluwas su puti kan samong dagit. Harayuon sa ulian an higdaan na ining pig-iipos kan mga kamot na daing pagkamuot. An mga itatao ta, kitang enot na nakahiling kan saiyang kahubaan, masaklot sana siya hali sa lugar na an, buda rahayon siya ki hapros. Sa paultanan kan urumpukan, su aki kong sadit. Nagsasayaw sa mata niya an paputol-putol na pelikula. Tinaraman ko siyang "dai ka pa pwede" Luway-luway siyang nagbalik sa lamesa, nagpadagos kan pigkukurit niyang palasyo buda mga prinsipeng kabayo. Abril 13, 2010. Tabaco City Hall.
27
DUWANG AKI Sa sobrang pagal sa kariringsal nangiturog na sana an aki sa salog na marmol. Ba’go abuton kan pirot, nahapinan pa man an sadiri ki nagkapirang ulnan na mayumok. Sarong ta’nawon na kyut. Ihungit sato kan mga patalastas kan mga mahamison na biskwit buda gatas na pampataba. Sa luwas, pakusog na an uran. May paabot daang bagyo. Sa ibang tangod kan langit dai na nahalat kan aki an pigtatapok na karton kan sarong tindahan ngani mahigdaan. Amay garo nag-agi su paralibot sa junkshop. Sa ngonian, nugad man sana ngani, pagkakaniguon ngona an sadiri sa mahewas na paril. 5-7-2011.Pawa.
28
MAURAN NA BANGGI
Hain an mga arog mo Erning ngonian? Mantang pigdadangog ko an uran sa lata, garo kasa’lan sa katawohan an hewas kan kama, garo kapasluan an mga kwartong alpog an nagkakaturog. Pwede ko sanang hunaon na dumog ka, buda garo sigurado akong nagtatakig sa kun sain na pailihan. Pareho kita, ugaring an helang ko laen man, bako sa laman kundi luya kan daghan. “Masuripot an Diyos,� kunswelo sa pasakit sa kinaban, sirungan kan daghan tang an maglaom dai mapugulan 5-7-2011.Pawa.
29
ORATIO
Bako tama na mangadyi na kuta maghali na an bagyo samuya, ta paghuminali an samo, siertong mabalyo an saindo. Bako ini pami’bi kundi sulsol na masulong sa harong kan mga paragibong hudong. An badil na ipinutok ngani matunong an gera. An puting kasa’lan. Kun pangadyi man, hali ini sa namumuot sana kun may kaipuhan. Ini an tamang pami’bi: Pag-omawon an raot na panahon! Ta sa pag-abot kaini nakakarumdom kami na magpurupangadyi. 5-7-2011.Pawa.
30
MALA MAY URAN Mala may uran kaya may pagkamuot Mala mauran, mala dakol pang uranon. Mala may uran kaya ako nagmama'wot ki pahurawan Mala mauran, buda palalay an uranon. Mala may uran kaya may kalayo pa an dapog an imbong may pighahalat na umabot Mala mauran, mala may tada pang uranon. Nobyembre 21, 2011. Tayhi.
31
MATULA AKO LABOT MO Matula ako labot mo. Pirang beses na isinurat; pirang beses binura. Gabos man pwede magtaram. (Yaon ako sa hampang) Pasensiya. Pero dai. Igwa akong itataram. Nata sisay kamong mga boses sa payo ko? Harali! An pagsurat ako sana buda an daing kasagkodan. Bukod na kamo. Kun kaya nindo. Nagbuburukudan mananggad an sinseredad buda apolohiya. Iyo. An inilaog ko sa sakuyang gamot, an isog na ibinote. Kaya ko pang isalbar an sakuyang sadiri. May piggigibo sakuya. Pero matula ako. Arog kagayon kan katapusan na naghihidali sa sakuyang talinga. An gayon na inimbento kan sarong ribong taon sa kakaisip. Solo. Sa dila kan musika. Matula ako. Pabayai na. Kaysa mag wala. Arog kan kikilat sa luwas kan bintana. Pero an tula dawa may kasagkudan. An trahedya sa hudyan. Sisay magibo? Ngani makakrear ki kagayunan hali sa kulog buda kagadanan. Matunong. Tatao ako magpaaram. Septyembre 16, 2010. Pawa
32
SUMPA
Dai ako mabalos sa dagit kan Diyos isasarig ko an gabos sagkod ka naghahangos sagkod an aldaw mo maubos an hamis kan sakong pagpugol danay saimo makugos.
Nobyembre 25, 2010. Pawa
33
C Ok. Tapos wara na. Garo muya mo magparagasod. Nata na naman ini? Indamo. Dai na dapat ki arog kaini, brad.Anokanaman.Seriously. Garo masiramon magparamuda sagkod magkataranos an gabos sa tanog sana kaini. Tulong beses mong pinugulan an sadiri na dai ini idelete.Para sain? Kisay ka nagpapasali? May pighahalat kang salbador.O Pagkabuhi? Ok. Ok, tapos wara na. <tinuyo mo="" an="" parteng="" ini="" lapa="" ka=""></tinuyo> Sarong adal: ano an saimong dahilan para dai mo ini buraon? Halat ta maisip ako. Nag-iisip ako. Sagin. Napapaisip ako. Magayon mag-isip pagkaaga sa banyo. Magayon maghapot: para sain an gabos? Ngonian ko naaapresyar an tataramon na "hingalo dapat open ended, kaya tuyo an na daing kapades na quotation mark.<tinuyo mo="" an="" parteng="" ini="" lapa="" ka=""></tinuyo> Madeklara ka (na naman) kan saimong pagkabuyong? Para sain? Kisay ka nagpapasali? An totoo nangyayari pagwarang nakahiling. Gadanon ta an audience. Butahon ta. Pero may makakahiling ta may makakahiling. Pig-aapod na ako kan orange na ilaw sa sakong kwarto. Sisay pigbubua ko? Kaipuhan tang maglaom na igwa pang totoo, dawa purupapano. Ha.Ha.Ha. Matanos an kinaban, iyan an satong napagkahururunan. Gabos Chaos. Echoes. Echos. Pero kaipuhan akuon ta yaon sa laog nakalaom. Muya kong bumuswak pero dakol an nakasarig sa sakong pagkahipid. An saradit kong dagit nagdadaralagan sa sakong ugat, mga aki na nagbuburukudan sa recess. Habo kong maggaro pero nasalisihan ako kan pagtadong. Sa pagsuso ko sa mga sukulan sinukulan ko an sakong sadiri ki lulubngan. Ay! Reyalisasyon, bako reyalidad an igwang kagat, na garo agat ki rimuranon. Tunong na ngurapak ta huyan na an mga silait, namamanwit na ki sakripisyo, dispinsari na ako ta ngonian na banggi saro akong mahisdal na sirkero, dai ako, dai ako naka-ipos magpaka-kristo. Abril 13, 2011. Pawa-Karangahan
34
SA DEPENSA KAN ASYANO "40% kan mga Intsik an bako maogma kan saindang mga dara-dara. Sa mga Asyano, Taiwanis an may pinakadakulang dara-dara, pero nadidipisilan sinda magpalatog." FHM.Setyembre 2007
Halipot an dignidad pero halaba an pasensiya. Ulpok an padayaw pero madalion mapukaw. Kapos-kapos sa maniobra pero lintian lumansadera. Apursa makabringka pero dasok minapa-utnga. Bako pwerte sa mata kaya garo bisitang dagka Dai mamatunong luwas-laog sa pwerta. Hulyo 2, 2010. Karangahan.
35
PAG MAY LABAN SI PACQUIAO
Anong gayon kan aldaw pag si Pacquiao nakiki-ayutan Garo banggi kan karatan ta an gabos na maraot yaon sa saindang mga harong buda sa huminewas na luwas sibot-sibot an kamot kan Katoninungan sa pagbulong kan lugad kan kinaban.
36
HURON SA HUBASAN Kaya mong lumangoy diyan? Nagkiling sa dagat. Dai Kuya Pol, kun aga kuta iyo. Nata man? Banggi na baga, baad dai ko na aram kun sain ako paduman. Tawan takang one million lumangoy ka pasiring sa tahaw? Bako man totoo an one million. Takot ka sa dagat? Syempre. Takot ka sa dagat o takot kang magadan? Syempre bago ka magadan, dagat ngona. Di takot kang malamos, bako sa dagat? Dagat ngona bago ka malamos. Gabos man na tawo takot sa dagat. Nata man ito? Syempre ta dai mo masabutan kun ano nangyayari diyan. An mga sira palan? An sira na yaon diyan sa tahaw takot magdigdi sa natutukawan ta. Nata man? Syempre ta dai ninda aram kun ano an daga. An sira palan dai natatakot sa tahaw kan dagat? Aw, syempre ta sira sinda. Pero an daga dai ninda aram. Katoninungan. Aram mo kun nata takot kita sa dagat? Mala ta iyan an pandok kan Kagurangnan. Ulok. Huna ko sabi mo dai ta masabutan! Kaya ngani, an Kagurangnan buda an dagat pareho ta dai masabutan. Katoninungan. Pero aram mo Carl, pigbubua man sana kita kan satong mata. Nata man? An dagat na an pareho man sana kasubagong aga. Takot ka kan paglangoy ta diyan kasubangong aga? Dai man. Garo bako man. Ata iyo. Ulok. Bako man dagat an makatakot, an hutok ta. Abril 18, 2010. Gubat, Sorsogon.
37
SA HUBASAN* NAGGIBO AKONG TULA
Nakatukaw sa hubasan hinapot ko an dagat kun sisay an ama kan kagabsan. Linamos ako kan paros, pero an kahewasan tinawan akong hangos.
*Hubasan, sa Gubatnon pampang. Ginamit ko ini ta pagmati ko ini na an naging ngaran kan pampang na ini sa haloy nang panahon. Abril 17, 2010. Pampang, Lacsa Hillton Resort, Gubat, Sorsogon
38
KABIT SA SARONG RAWITDAWIT
Bilang ako itataram ko na sa kinaban ini an pinakaorog na gibo. Bako bilang ika. Bako bilang kamo. Na an sabi nindo dai, na an sabi nindo bako. Minaanan, pero dai nindo nahiling. Dinangog na daing paghinanyog. An laog kong binalo kong tawan ki pagsawod. Baad nataram ko an tataramon na ako sana an nakakasabot. Ta ako sana an kahuron kan sakong sadiri.
39
MAKATAKOT Muya mong makagibong makatakot? Gumibo kang sarong lugar: Harong. Kawatan. Tagbuan. Panuon mo ini ki girumdom. Dangan bayaan mo. 8-8-10.Pawa.
40
WASAK NA TULA Wasak na tula. Muya mo maggibo ako? Muya mo gibuhan taka? Namamate mo an imbong ko, hare na, dai mo kaya. Kun kamugtakan an hanap dumuman sa kusina. Yaon na sana diyan an aram kong may kahulugan. Hare na pagkawati an kalayo kan mga bituon hare na pagtamunga an dikom kan kabanggihon luho na, pano nang kinagatan. Aykong siram kan sakrot sarong hadok sa tigsom buda sa banggi, iyo ngonian, mantang hungok na kamo, nag-iisip pa ako, mga hagadon kan kagabsan, dai mataparan. Hararomon pa an baso, pero sako harani na an sukduhan. Nag-aapod na an pagkuriyat; diit-diit nang naggigian, nagkakapakpak na an lawas na warang iba kundi kagabatan. 8/1/2010. Pawa, Tabaco City.
41
MUYA KO MAGSOLO Muya ko magsolo su dai akong makaputan dai an agom, an aki su dai akong panagang o panaklob dai ki nakakaaram o nakadangog kan ngaran, titulo, lawog lilingawan ko an namit dawa diit kan init kan mga padaba ta muya ko magpadaba na ako sana buda an sakong pagtubod sa sarong dai sierto ngani kun yaon pero ako kaini padabaon. 1-12-2011. AUL. Bar AQ
42
KITANG MAMUNDO NGONIAN NA BANGGI Kitang mamundo ngonian na banggi Kitang daing bangging bakong mamundo Kitang dai kaintra sa hururon Kitang an kahuron lubot kan kuron Kitang nakahungko sa tindahan Kitang nasa mga nakahungko an kaogmahan Kitang nakatangad sa bulan Kitang nakadÚngaw hali sa mga langkaw Kitang naglalakaw, nakaduko sa gilid kan dalan pighahaplit kan saga kan siribot na lunadan Kitang nakaparadang lunadan ngonian na banggi an magiging katurugan Kitang naghihidaw an ngabil para sa mga harampangan Kitang nagtitilam-tilam para sa dawa halipot na istoryahan Kitang warang dumanan ngonian na huraw na an uran dakol an nagkakarabitan sa tinampong dinagunas kan gatas hali sa bulan Kitang padagos na nagdudunong, kitang padagos na naglalaom na pwedeng maibalik an panahon, inumon gilayon an namit kan napasiparang mga taon Kitang nakakadangog kan tugtog kaining nag-aaging sikad-sikad narumdom an buot taramon kan desperasyon Kitang nakadangog kan harà hâ kan sarong babaying nakasÚnod Kitang dai naggagasod sa hiyak, nakalunad sa ruhab kan motor na masapurak tadtaod Kitang dai kaipuhan magtipon ki isog sa pagtuyo sa mga dai midbid na higod Kitang dai man ki kaulangan Kitang muyang bumuhi dawa dai man ki laoman Kitang pirming dakulon an muyang itaram Kitang naubos na an itaram Kitang nakakataram na sana sa paagi kan pagmaan Kitang dai man ki tataraman Kitang nakakakuang ogma sa sarong lugar na daing ogma Kitang dipisil mapaulok Kitang naubusan nang lindok Kitang naghahalat pa sa sarong haloy na uminabot na Kitang aram na, pero naghahalat pa
43 Kitang kaipuhan magdangog ki tugtog ngani mangiturog Kitang nangingiturog na sanang daing tanog Kitang kaipuhan buksan an bintana ngani makahangos Kitang natuod nang dai maghangos Kitang narereparo an gayon kan tanawon Kitang nakamaan ngonian sa banggi, namamateng para sa ibang tawo an gayon kaini Kitang nakakamati na dai ki muya sato, namamati iyan mas ngana ngonian, Kitang muya ining mga huna ninda wara ki nagmumuya sainda Kitang surugpunan digdi sa makaherak na kadena Kitang pwede man sana kutang magtuparan na, pero nata itutugot kan kinaban an pakaraot kan pinakapadaba niyang kamunduan? Kitang pakabuyong minalakaw na daing tunong o minatunong sa mga pintong pirang otro nang sinarado sato Kitang an hibi dai nang tanog kundi sarong hararom na hangos Kitang an kada hangos hararom na hibi Kitang mamundo ngonian na banggi, buda sa maarabot pang bangging siring kaini, magayon an gabos sa pagluwas kan bulan buda bituon, buda sa paros an sabot nang obligasyon na an lambang saro sato dapat igwa kuta lamang na diit na ogmang saparon.
44
an liog kan bote na an laog luwayluway nagrarasay Banggi, bangin na kasugpon an liog kan bote na an laog luwayluway nagrarasay, nag-uunay sa pagsaray kan sadiri sa sakuyang bakanteng tanke, bodega buda bangketa, pyesta kan kada pyesang pinasa, pinasadit, pinadiit, pinaduot sa sugot, na maggutgot, maghugot, maghulbot ki bulot, sumulot ki pankalot, magdulot ki dulo-dulo, sa linuho kan luha buda paha, nasasa sa kahahalhal sa mga hala-hala, halawig na linawig sa lawod, sagkod an lalawgon sa gogon buda balagon, binalangibog an labog, sa hibog kan kulog sa kulonkugon buda pugon, sa pagsusog kan puon buda pundasyon na koneksiyon kan punda sa puntal sa kwartong makanto, maengkanto buda maengkwentro, nanenerno sa hurno kan impyerno sa pagdangdang kan karne kan karnero o karne norte, dawa anong korte buda kurtina, basta tinina kan tinta kan kinanta kinatapusan, kinaluwasan, sa luwas na wagas an banggi na bangin buda kasugpon an liog kan bote na an laog luwayluway nagrarasay...
45
BANGGING AROG KAINI Ako sana an nakakanamit kan banggi. Sarong parong ki mahamis na tabako an uminagi sa sakong girumdom, buda mga bangging arog kaini. Sain ko tinaram, pirit kong pigrurumdom, su pirak na bituon na natutunaw na puting dugos? Luha daw hali sa labaw na kaogmahan sa paghidaw? Ako sana an nakakanamit kan banggi, sa ibabaw kan hagong kan koriyente, an natok kan serbesa sa sakong ngabil, an walat na kutok kan sarong librong rawitdawit. Dai akong pakaisi o pakiaram sa piggigibo kan kadaklan arog kaining oras, sa kinaban. Yaon ako digdi, sa gilid kan lanob sa mayumok na tukawan, sa tahaw kan agimadmad na iyo an solamente kong kahuruhunlakan. Enero 25, 2010. Pawa.
46
HUDYAN NA PAMANGGI NI PHILIPPE DE CHAMPAIGNE Hinulid kan kagibo an saiyang ogma sa kurikot kan gύmos sa mga arikos. Mantang an ikog kan paukod nagwalat ki pangandam an dai mataram ngalas an nagtàpod. An pύnaw kan mga kamot sa ibabaw kan lamesang warang mapùrot layog ki mga dayong bayong na daing matugdunan na hungok. Mga sìbot na pandok kan bulan sa lakdang kan eklips pasábat sa kalmadong bulanon na hampang. Mantang an tahaw na maan pasiring sa diklom buda an iba buta sa kun anong mag-abuton siyang tuninong daing girom sa luway-luway na pagtalimon kan liwanag sa payo kan maggadanon. Riniraw kan sildang hali sa piot na buka binaton pa ki diit su saiyang panlaog nganing ipadayaw an dasok niyang páa an pag-umol kan kidit niyang sarig sagkod sa rapandapan na pula an malayab na kamot digdi nahaloy an paghingowa. An ringsal kan silyab sa bulawan na dulay sarong pag-agda sa mga pasâ sa salog pahurok sa irarom na diklom kan dai itinagong mga kasugpon. Páwot an pamiadan, o pahiling na dai na nadadara? An bayad nang mâwot sa haman nang buot an sarong bitis nakahingalo
47 nalalangkag na an saro sa paglakaw pasiring sa katagbo. An pagkurot kan mantil sa gabat kan duon kan braso niyang may dagka, sinalbar sa pasipara kan nahuyong sulog kan mga kahon. An tagiptip sa tiplok sa haloy na pakatipig kan katsa an padagos na parumdom kan ipampapatos sa paabot na d창lom. Pebrero 4, 2010. Tabaco City Hall.
48
1216 Tinalikod ta an tarom kan bintana buda sa mga likod tang huba an labod kan liwanag kan matangâ. Liniskay ko ki layab an misteryo mo sa diklom an enot na buklit sa libro kan mga sayaw. Binasa takang piyóng. Pinasungko ko an mga nabuhian na paros sa saimong mga agihan dara an kagat sa mga enot na sambahan. Nagsurop ki silensiyo an kwarto. Sa ibabaw, nagroronda an panahon, baad humàbas ki oras an mga bituon sa mag-agahon. Nagkawat kitang pahaluyan. Pigsisilô sa paros kan mga antena an sulog na gibo kan hiro ta ugaring an pagmaan ninda buta sa pagtubod sa mga salamangka buda tawong lipod.
49
BANGGI Sa tuninong kan banggi nagsusuriyaw, sakong sadiri Mga imahe, makarapsaw butwa-lataw sa kudal kan katurog buda isi nanrarawraw, muklat daw isurat mo kami! 3-16-2010
50
KASUBANGGI NAGADAN NA NAMAN AKO Namati mo nang magadan buda mabuhay liwat? Su ibusol ka sa puro kan takot buda bawion ka giraray kan paglaom. Napapara palan managgad an kinaban nawawalat sana an solo-solo mong sadiri. Siring kan bago ka akion kaitong panahon ika sana buda an saimong kaglalang sa pribado nindong huron. Saro daw na kamugtakan na dapat kuguson o trahedyang hudong an pakalaom ko sa sakuyang payo? An sumarig ako sa sakuyang lambang hinangos an mauripon kan hadit oras na ini pumatod-patod. Paulok kan kagabsan o dukot sa daga kong kahayupan an dai ko nungka pagka-ako kan katalingkasan sa lawas kong ining papangyarihan kan sakuyang kagadanan?
Hulyo 20, 2010. MTC, Tabaco City.
51
AN BISITA Nagimata akong nakatindog sa pamitsan ko an itom na kalag. An mata niya makahiling mga tuka ki uwak. Kun pa'no natios bako isog, kundi kigkig kaya napapuntok bako ta dai ginirabuhan, ta sa totoo garo maghuyaw kundi ta sa daing kaalong kwarto garo milagro o karaw may nakalaog dawa daing pinto. 5-6-2011. Karangahan.
52
EKSPERIMENTO SA MGA LANOB Kwatrong lanob minatarakod, minagibo ki kwadrong kwarto. Atop buda salog minalukdo o minasalo depende kun arin an taas buda baba. Dawa arin man, minataong katanosan kan tindog buda tigaya, tiso o lapiga. Pinto, bintana, nugad siguridad, nugad pagkabuhi. May sarong kama, ulunan, kubang likod, panurat na nagrarabas sa papel, hutok taros, burubalda sa pinto buda bintana. Pero-an matang nakakalakop, naghahambog sa ispasyong tuog an pakatindog, na AN MGA DAI NIYA HILING sa likod kan lanob DAI NANGYAYARI. Abril 13, 2011. Pawa.
53
DUWA PARA SA KADAEHAN 1. Nangangagyat an tingog sa huyop Kasurog an diklom na mukna kan banggi. Sa daing patod na kagrat kan duli-duli Minakamang ining pasensiya kan tagdo Na minabatak kan mga gapo. Sako, harani na ini, halos Mati na kan sakong unit An ngirit kaining ginisi sa ngimot Nag-iipos na daing sibot Sa sagkodan kan mga ilaw Kadurog an dai riraw Daing kadagkahan na mga bagay Pasiring sa naturalesa kan kahaputan. Ta yaon na sako ining tali Na makataram na daing duda Na dai nang makakasapod sakuya Sa lĂ wag kan kalamias na uutubon An pag-abot kan gabos na pinto.
2. Durat ining silensiyong tahaw Kan minatapos pa sanang Kamugtakan buda kan papuon. Muya magpahiro an birhen sa hapros Kan kamot na paragibong talibong. Tuninong na dai matanyog ki ribok O bukagon ki tugtog ngani magkaigwang
54 Hawong o dawa sana laog, Ini an dai na dai malalaogan. Ta dawa pagmawot sinublian Sa ibang daghan. Siring kan imbong Buda kalayo. Ta an kadaehan haman Wara man na muya o kaipuhan. Nobyembre 23, 2010. Daraga, Albay
55
ELEHIYA Sa pagpalsok kan kalayo kan saindang tulak Dai na sinda makakakakan, ikakan ta sinda. Dawa sarong laba-buhay an naina Sa alak na iinumon tang wara sinda Inumon ta, ta himo iyan kan mga aldaw Na huna ta pirmi sindang yaon. Magkanta kita para sainda! Ta sa pagpugtas kan kwerdas Sa saindang halunan, dai na sinda makakakanta. Sa paglipot kan saindang mga kalamias, Sa pagkidit kan sinugpunan kan saindang tulang Dai na sinda makakakugos, kuguson ta sinda sa iba. Kinua tulos kan kamot Na dai ni sisay satuya an makakarabnot, Paduman sa lugar, oras na dai ni sisay satuya an makakasabot, Tuminalikod na sinda, sindang dai na makakadangog Dawa gurano kahamis an satong pag-apod. Dai ta mahahalat na may mangyari Arog ngaya kan pinto na isinarado kan silensiyo Bumukas luway-luway Arog kan pirming nangyayari Pagkatapos kan satong tuktok. Tinago siya kan saiyang mga gamit Buda an sikretong tataramon kan mga ini na sana an nakakaduot sa saiyang pagsabot. Sa pagpiyong kan saindang mata, dai na sinda makakatanaw ki kagayunan, kaya imaan ta sinda sa uru-aldaw na dawa sagkod pa man sinda wara. Sa paghampang ninda sa saindang padumanan,
56 Malilingwan ninda an saindang hinalean, Rumdumon ta, para sainda, an gayon kan kinaban Dulo na kaitong dai pa kitang mundong arog kaining namamati.
57
GADAN An lawas mo, luway-luway Nagsasalak, diit-diit nagiging Sarong itsura kan itom na ati Pig-aapil ka, pigpapatadong An tipwas mong kurba, pigpapagaro An kinatudan mong pagdunong Sa kamawotan kan palibot Pigdudurog ka, piglalaog Kan nutriyenteng minapalatog Sa tanos kan mga kahoy buda Tiso kan mga uhoy kan paroy Pigtatais ka kan mineral na minapatisoy Sa gumamelang haluyon maipos Para sa pagbuskad Lalayabon kang maray, sasaramahon Kan sarong pagkamuot, buda an mga ngipon Na daing luluktusan sa lambang atomo mong Binarayaan ki karnabal, dai kakauyaman An saimong katoninungan Na dai kayang tioson kan kinaban 3-18-10
58
DAI AKO NAGTUTUBOD SA SARONG TULDOK Aram kong dai ka pa tapos. Guminibo kang harong sa sakong pagmaâ&#x20AC;&#x2122;wot na ika pumadagos. Dai ako nagtutubod sa sarong tuldok. Kun iyo man, bako ini pinto kundi kudal kun sain yaon ka sa ibong, yaon ako sa saro. 10-10-11. Tayhi.
59
ESPASYO BUDA KATONINUNGAN Espasyo buda katoninungan iyan an gira mo. Digdi sa mga bagay na garo ika sana an pig-uutob. Sa tukawan mo buda lamisa pig balo kong silagon, an saimong itsura. Nahihiling ko ugaring garo pigbabawi ka ninda, habo tumugot kan mga gamit na gumibong otik. Ini sana an paagi nindang daing buhay na lumawig pa an buhay: an pumaipli sa saimong pagkapara. 10-10-11. Tayhi.
60
GABOS MAGABAT Gabos magabat muya magpaalsa bagay na naglalapag sa sarong giromdom gabos aki muya magpaaling.
61
PAGSUNGKO KAN NAHUDYAN Panuon an lugar na ini kan saimong kawa'ran. Panuon. Nonononon. Baad pag pig para-otro maaaling ako, buda mahugasan an sadiri kan pagbasol. Na yaon ka kaito digdi; ako an wara pirmi. Septyembre 22, 2011. Tayhi.
62
PADABA KO AN MGA LUMA Ta dai man makaptan an lumang oras Nag-aging parong, paros o hinangos Padaba ko an mga bagay na luma. Ining lumang dyaryong luway nagbabalyo Ining lumang tarpolin naglalayog sagin Yaon sinda aram ko, kan yaon ka sa lumang kaito. Laâ&#x20AC;&#x2122;bas ining paabot na uran, habo ko Hidaw ko daing huraw na uran sa ritrato Wagas an baâ&#x20AC;&#x2122;gong ulok sa mahalnas na tinampo, Naiinot mapara kan lumang ulok mo sa payo ko. Urualdaw mga baâ&#x20AC;&#x2122;gong kulibat, Luma kong daghan piggigiat, Dai ninda aram puso ko ogma Sa mga lumang kutok buda arat. Oktubre 5, 2011. Karangahan. Kay Jaime Bongot Borlagdan 1952-2011
63
YAON DIGDI PIGSASARAY AN KATONINUNGAN Yaon digdi pigsasararay an katoninungan. Sa mga gapong baul Dai makahangos an mga nakalaom na naglalaom na makahangos Gilayon. Ngapit bako tu’lang o abo an matatadang gira kan mga napara Kundi mga apod, kan sinda mga bagay pa, arog satuya, Nakatigib sa marmol, kinurit kan pintura o pinormang bronse. Kaniguan an hadit na dai marumduman dawa kalingawan an siguradong sagkodan. Hilinga an perpeksiyon kan mga pulinas na gapo. Ini man sana an totoo digdi. Patotoo na gabos digding may labot sa kinaban pagkaon kan katoninungan. Gabos na sina’wod na maparumdom kan mga maimbong na aldaw buda lugar Tatawan ki nagkakanigong apod na aakuon kan kawa’ran ki tanog, Gabos bubunyagan ki mga ngaran na nakasurat sa tubig.
64
MAG AWIT MANTANG TAG-INIT Iyo aram ko su istorya kan diwit buda kan tanga. Pero napara an dagka kan an aldaw nasi'rip na. Pagnagtipon akong kakanon ngonian na an tanom marambong mababasog ako sa lumlom pero may daghan na lingaon.
65
MGA GADAN SA TAG-INIT Dai na ninda mahihiling an aldaw na namarakmakan kaining mga burak na ngonian sanang tag-init binurak. Sa linaw kan langit, diit pang masi'rip an itom na gayad kan kahewasan-garo maraoton an panahon na ini para maging gadan. Ta sa harayo, aram mong nagpupuon na an pagbulawan kan mga kaba'san, an nahahanggianan na daghan kan mga para-omang dagka, ihapros satuya kan makalingang paros-paros. An ragit kan init garo hinghing na sadit: dai kang kaipuhan ipagha'dit. Ta an yumok kan alingahot mabuot sa gabos na pati an awot nalingwan an pagtios, nakarumdom na magbados. Buda an kada banggi kahalat-halati kan muyang magburukudan sa madiklom na lati. Nalumay kan makalamuyuon na parong kan ilang-ilang na diit ko pang tuyuhon na lingawan an dalan pasiring sa uulian. 3-11-2011. Karangahan.
66
MGA GADAN Nagkahiriling na ninda kun ano sinda bago inaki. Napano an saindang mga mata ki tali. Pigkakatakutan, ta halos diyos an saindang halo pakasabat sainda kan kasimbagan sa puro kan takot. An liwanag na naglinaw tinunaw an tada kan saindang pagkatawo pinalataw an saindang pagka-ilaw. Hulyo 14, 2010. Karangahan.
67
PISTA KAN GADAN
An gabos na inuka para sa dai na ining uran. Garo may muyang itaram. * An takig kan mga gadan bako para sa lipot kan uran kundi sa hadit na kun dai ini humuraw Sisay an matuyo na magwalat ki burak o maghalat ki kandila sa tangod kan mga gapo? Nobyermbre 1, 2010. Pawa, Tabaco City.
68
AMBABAYON Huni an ambabayon na pigkakamang an kahewasan kan daga. Sabi kan kairiba ko, “Basol!” Titimakan na kuta. Sabi ko, “Bae, ambabayon an, dai man nangangano.” “Pagnangangano sana palan dapat gadanon?” Hapot niya. “Kanugon,” simbag ko. Sa sarong minukna kontra sa sarong minukna, an paggadan yaon sana. 1-3-2010.Tanguile, Marikina.
69
PATANID “HURRY UP PLEASE IT’S TIME” II. A Game of Chess. The Wasteland. T.S. Eliot Punan ta nang mabuhay. Dai nang oras. Ano an muya mong gibuhon? Halion an mga ulang: oras, katanosan, sukol. Ano na ngani palan an dapat tang gibuhon sa kinaban? Maglaog sa mga pinto nganing hali sa mga kwarto magtanaw sa mga bintana? Pirming nasa ibang lugar an muyang maabtan. Punan mo nang mabuhay. Nugad an pagtubod na matutuparan ta pa an satong paggurang an minaatas kan satong kaakian. An bilog tang buhay talibong sa paghingowa na makakasampot— sa sarong aga— an kahamanan kan gabos tang pag-ipos. Dai nang oras; daing kasagkodan na talimon an buhay. Gurano kalawig an sarong ulok? Pano ta maaaraman kun ogmahon kita para magbilang? Sa kamunduan sana kita nakakasukol, minatugot na oripunon kan kinaban para sa tandan na máogma na kita
70 kinaagahan. An mga nagpaplano baga su siertong yaon pa pagka-aga an arog satuya dapat priming mangandam. Punan ta nang mabuhay. Nuarin mo bubuhian an sadiri, nuarin ka dai na mapugol? An mga nag-uulang saimo ika man sana an kagibo. Igwang agihan sa likod kan mga ospisina buda harong, sa puro kan patanid buda agrutong. An higod na dalan; an nabalangan! Duman ka rumayo, harayo sa kadaklan. An lumang kawatan. An natad na sabot kan mga parot. An nakuang harong kan mga daing masirungan, kan mga bua buda ayam. Nuarin ka madigdi buda rumdumon an kantidad kan sarong mahalnas na batiris buda ngabil ki burak. Nuarin mo itutukal an gabos sa sarong korona ki bayawas sa panaos kan saimong pinadaba o sa lindong kan mga saradit na kadlagan na an sagkodan daing nakakaaram? Dai nang oras. Hulyo 21, 2010. MTC.
71
EDAD Bako sa laba kan taon dapat sukulon an buhay kundi sa naginibuhan. Siring man an naginibuhan bako sa dakol an pagbilang kundi sa kantidad. An tamang panimbang kan kantidad bako sa mga magraoton kundi sa mga dai kayang pisaron. Hulyo 19, 2010
72
PAGTUBOD
An pagtubod sarong pagtahob ki mata. May pagtubod ta bako gabos kayang hilingon. Buda sa diklom-piyong nagmumukna ka ki paglaom. An distansiya sa tahaw kan siertong mangyayari buda an papangyarihan pigsusugpon ki mga pangadyi. Na kun umabot man an kabaliktadan sa pighahagad may bungog na langit o baad an diyos dai ngani; pero pagnaitao an kamawotan mapuon ini ki kadena na magakod sa naglalaom sa sarong pagtubod pasiring sa saro pa na kun ngapit umabot man an dai uyon dangan sana mataram "punan ta na pag-isipan ta garo bako man gabos dapat tubudan" 12-5-2010.Pawa.
73
KAY RADHA Dawa ako dai ko aram Kun sundo sain an sagkodan Kan dai ko kayang kakayanon Buda imposibleng dai tototohanon. Daing ulang na halangkaw o hararom Daing lawig na may sukol o sunduan An mga espasyo buda dalan Para na sana sa may takot pang aram. Kun mautas an lawas; mapadagos an isip Kun mapunas an isip; dai matunong an kalag Sa paghabas hali sa palad kan Kagurangnan Kan milagrong mapadagos sa saimong paghangos.
4-29-2010. Concepcion, Marikina
74
AN KOMERSIYO KAN TIOS
May pigtitipon na kaogmahan An sakong lambang sakit. Lambang kulog naghuhulog Padiit-diit sa sarayan kan ginhawa. Dapat. Ta ini an bantog na komersyo sa kahewasan: An pisog na nag-iipos kan sadiri sa kamunduan An brilyanteng sa diklom naghihidaw na matuparan. Siring kan pigsasapar kan tabak ako man pigtatais An kanĂŹnan ko luway-luway pigtitistis. Naglalaom na may pigtitipon na kahamanan An pagtunaw ko kan sadiri sa dangdangan. Kaipuhan. Ta iyo na an an aram kong kabaing kan katanosan. Dai nang iba. Kundi ining pagtios dapat sarong komersiyo na mantang pigkukulog Mo ako ngonian, pig-iipos Mo na man kanayon an yumok na sakong paparahayan.
75
HERAK An kada kinaagahan sarong herak kan Kagurangnan. Dai nagsusupang an mga burak para saimo no sa saindang sadiri kundi mal창, ta an gabos na ini kaya man kuta mapundo dawa sa saro man na mal창. Kaya para sain pa an pagsabot kun nata an kada hangos dagos minakusa? Daing kamugtakan an matakot kan pag-abot kan hudyan ta baad ngani ngonian nasa hampang mo na an kasagkodan na iyan. Minadanay ka sana na daing gabat an daghan ta hinali saimo kan Kagurangnan sa herak, su pagkaaram na dai mo man kaipuhan. Nobyembre 24, 2010. Pawa.
76
SOMEWHERE IN TIME Daing namit an kinaban na saiyang binalikan siyang nagbyahe sa panahon para sa sarong antigong hiyom. Arin an dai niya maako? An pakaraot kan madali na kutang mahaman o an buhay niya na nagkalaog sana sa pag-andar pabalik kan orasan? Nakabuhi an haranihon na kuta, ano pa man an dahilan? Naatas an hudyan niyang aldaw sa paghanap ki pabalik na pintuan pero sa hudyan sa bukas na bintana hinampang niya an katotoohan kan sarong tanawon, kaawagan na dawa sain wara an rason niya para pumadagos. Nanubig an mata niya sa takot na dai nang paglaom sa pagmaan. Paoro-otro sa saiyang girumdom an pagkamuot na kasukol ki tugtog mantang an isog kan de yelong panahon luway-luway siyang pigpapakaturog. Hulyo 19, 2010
77
PADES AN MAGKASUHAY Dawa sa mundo Pades an magkasuhay Dai ninda aram Kaipuhan, ta arog kaini Nanggad ihaman An sarong kangalasan: Saro sainda Bilog nang kinaban An sadit na harong Napalibutan makapirot na higod Nakudalan kan uru-aldaw Na siertong mangyayari; Saro sainda Kulang an kinaban Sa punaw kan saiyang bitis Na bayaan an saiyang ulian. 5-1-2010, 5-3-2010, Cubao-Tabaco
78
PAGNAGHAHALI KA Pagnaghahali ka, muya kong basahon an pinaka-sadistang kong mga tula, muya kong magduman sa plasa, maanan ki haloy an higot na magpiriday sagkod magararat an sakong mata, muya kong magbakal ki burak, muya kong pagamuton giraray ini sa daga, muya kong ibalik an aldaw na inio pasupang pa sana. Pebrero 5, 2010. Tabaco City.
79
IMPERYO Nag-aapod an emperyo Maghinanyog kamo. Dulo na su mga tawo sa dai pig-abot kalayo. Gera sa dagat buda paros bumulig, umagap an gabos. Isaragang an sadiri kamong nasa periperi ta pig-aagyat an tahaw kan mga pararawraw. Huning mga tagalugtok na dai pig-abot kan dalugdog, may gana pang maghagunghong sa ugay tang pasabong elektronikong pan-arat kaisipan na pandurat sa dunong sinayumahan orgulyong pakigtagasan An sinaro muya buhangon an nasyon muya bangaon, kaining muyang sumadiri bumuhi sa demokrasi. Banderang sinaluduhan muya ninda kuspaan, simaron na tagalugtok sindang layas sa moog! Satuyang tataramon habo ninda sawodon ta su sagugurang nanggad an muyang paurugon!
80
HANAPON MO NA hanapon mo na ta nagluluyos na siya siyang naghahalat saimo dai siya marani ta dai niya sigurado kun an sarong pangaturugan magkakatotoo mala sana ta muya mo
81
AN DAING HERAK NA KUGOS Igwa pa kitang mga kudal. Nakalingaw ka gayod. Gibo ini sa mga huna. O nalingwan mo su saimong sadiri. Na baad an huna mo laen man sakuya. Ano an yaon sa ruso? Sarong sakayan sa kaawagan kan dagat, haloy paturutaririk sa tubig, dangan an enot na hiling, sarong isla sa harayo. Sa saimong kaogmahan muya mo ako kaunon. O kaipuhan mong may pumugol ta baad dai mo kayanon an gian, muya mo may makaptan. Dai mo aram an winalat mo sako. Huna mo imbong, yaon nganang paglaom. Sa higot buda piot huna ko sumalak kita sa lambang saro. Garo mo sana ugaring ako binalo. Kun paâ&#x20AC;&#x2122;no mo ako winalat pagpugtas: Kudal na nakatindog, pero dai makasayuma. 1-23-2012. Tayhi.
82
ATAKE
Maabot an aldaw na dai mo pigpinsar an kudot sa buot daplos na malipot hangos na napiot garo apod kan kalot an pulso mabubutsan garo mautsan sa duon sa daghan liog, likod, panga pakamang an badol na garo sangsang mapara-para an mata mapatud-patod an utnga an tuhod mapalya sa nganang luya maulpok an lapit, o gari pigpiripit masibog an dila, tadong wara-wara sadiri rawa-rawa, isip muyang humaya dai maaraman kun ano na uminagi, uminabot, o kun kaya, sain maduman, sisay makatabang daing sarig sa kinaâ&#x20AC;&#x2122;ban na mapapangaputan rumpag dawa anong kontra sa puro kan pagtios an pugol mahuros gabos marusdos pag-abot kan signos tadok sa kalag, maburabod an luho muraway na kalibangbang, bulawan na ruso igwang uminatake sa saimong puso.
83
BULOD Dakulaon na an bulod na buminutwa duman samo Kun sain an mga nagrarambong sana su an puon saro. Kisay kasa'lan kun nata ini nagkadlagan bakong satuya man sanang nabakal ki diit na bulawan?
84
IKANG DAI Daing aldaw na dai ikang dai, ta dai nang aldaw kundi bilog na panahon nang yaon ka sa mga hanapon sa gabos na gibo an pirmi dai nahahaman, paabot na balak, dai nag-aabot, hidawon sa barakalon an pirmi dai narurumduman, kaipuhan balikan, dawa an saudan tuyuhon an dai natitimpla sa kusina, an pirmi kulang ki namit, ugaring kaipuhan baluon, tioson, halunon arog kan kadaklan na adal, masakit man o masiram sa dai malikayan tang kinaâ&#x20AC;&#x2122;ban. 1/5/11. Tayhi. Papa.
85
PAGBASOL Makaulok kun pano an pagmukna imukna an saiyang sadiri. Sa sarong libro ki gibo narumduman ko su ginibo ko man na libro. Sa libro kan sakong mga gibo narumduman taka na nagbasa kaito. Saimo parabasa, narumduman ko kitang duwa. Sa giromdom kan sarong banggi, su dai ko nasabi. Sa dai ko nasabi, an pagbasol. Makaulok na sa pagbasol sa sarong dai nagibo dakol an namumuknang libro. 1/6/12.Tayhi.D.Oâ&#x20AC;&#x2122;H.
86
SA OPISINA, SA ORAS KAN URULIAN Dapat kasubaâ&#x20AC;&#x2122;go pa ako naghali. Pero nagdangog pa ako. Sa mga paultanan sa pinto an makina kan nag-aaraging ribok, nagsasalak sa silensiyo o pigsasagom kan espasyo o pareho. Minapuon. Maluway ngona. Garo hali sa puro kan tinampo, sa harayong lugar, sa lugar na naging lugar sana para sa pangyaring ito. Nagbutwa, nakrear, kun arin man diyan. Pakusog, padangadang. Dangan an pag-abot, an pagkayaon. Buswak ki tanog. Huni. Ipatakig an mga salming na lanob, sarong silag na suntok, manggad sana para dai mapasa. Dangan an pag-agi. Pagpadagos. An pagbalik, an pagbaliktad: an puon naging ikog; an ikog naging puon: patalimon: simulakra: puon sa ikog; ikog sa puon: oroborus: an pagkaigwa nag-uli sa pakawara; an kayaonan naging kadaehan: silensiyo pasiring sa tanog pasiring sa silensiyo. Madali kuta sambiton an hapot ngani igwa lamang dawa an simbag wara: may nakadangog kun nangyari? May nagdadangog sa kadlagan? Sa mga bagay? Halos madali magdeklara na daing giromdom an espasyo: kun dai ako, ini nangyaring dai: an nangyaring dai, dai nangyari. An takig sa salming warang gira o lata, an pawang sa pinto kun igwa man na natubong, napangaputan, iyo an tada-tadang unit kan tanog na naglalaog, silag. Sa mata, sarong silensiyo.
87
TA DAI KI LUHA Ta dai ki luha na tuminagdo kaito satuya, ihihibi ko an pakawara mo sa gabos na pelikula, istorya, ritrato na igwa ki pagsiblagan. 1/16/2012. Tayhi
88
SAYAW KAN YOKOZUNA Sa maaskad na sayaw ipunan an padayaw kan kusog na sulsol kan mga diyos na makaraw. Sa matalimon na dohyo an mga gabat na haloy naghilomlom sa heya masusukol sa gumol Palakpak, unsag-tabay bugaw sa mga kami Tuga kan mga bika daing tarom na tago Sa pursa kan nakaagi rurusuon an ngonian paluwas sa daga na habo mabagla An buskad kan kagayunan nangangagid digdi: An lawig kan ritwal; an kaskas kan kamugtakan.
89
SUMOTORI Dai sa lawas an isog kundi sa maan; digdi nagpupuon, natatapos an laban. Sa tarom kan puntok hiling na an tumba sa tipwas kan pirok aram na su dai makapika. Gurumulan an luwas kan duwang lawas na pareho an muya. Lamos kan mawot-pursa nagigi sindang kusog na nagkalawas. Gabos iluwas mapaluwas sana an saro sainda sa talimon na nagbubuhang sa daog buda gana. Sa maan, an kaluluwasan aram na. Gigibuhon sana ninda ini sa pag padayaw garo kan sayaw na dara an san ribong pag-otro kan seremonyal na palakpak buda unsag kan paa, sabwag kan askad sa pagbugaw sa maating kami, sa pagbilog kan dohyong daing digta, an orgulyong adal iranga. sumotori- sumo wrestler kami- maraot na ispiritong pigbubugaw kan mga sumotori sa paagi ki ritwal-sayaw na may palakpak, pag-unsag kan bitis, buda pagsabwag ki asin. dohyo- an patalimon na piggigibuhan kan sumo. Gibo ini sa baybay.
90
KARUSGOS Baad sa ibang aldaw muya kong maging an tubig pero bako ngonian muya ko sanang magmaan mantang hali sa tabo na initaas kan sakuyang kamot lampas sa saimong payo sa nakahubad mong buhok sa mara mong lawas na naghahalat kan bulos gigibuhon saimo kan tubig an luway na dai ko matios.
91
[AN PINAKAMAURAG NA DROGA] An pinakamaurag na droga Sa lugar na ini su pirmi kang mata. Dungan sa daing hingalong andar Kan daing hungok na makina. 4-29-2010. Concepcion, Marikina.
92
AGA An puon kun sain kita naghihiro na may dakulang paglaom. Kun sain an gabos na bagay maabot pa sana. Buda an orog ka-importanteng gibo iyo an maghalat, Mag-ipos kan mga armas buda panagang. Anong daguso daw an padangadang hali sa buhay Na sa irarom kan malinaw na sildang gara madalion lampasan? Ano an dai ta kayang kakayanon pag an langit hararom An paka-anyil buda an palibot tinubog sa bandalang liwanag? Dakol na satuya an mga nagkawarara, dai na inabot An agang siring kaini: baad an hudyan nindang mga memorya An tinubong kan girumdom bago dagos tamungan kan diklom: Sarong magayunon na aldaw, arog kaini buda an kamunduan Na babayaan ta, padagos, sarong aking daing sabot na kagadanan. Hunyo 7, 2010. Pawa.
93
MGA TRAYANGGULO Igwang trayanggulong gapo Igwa man na bulawan Igwang laman buda dugo. Kalayo an kagsugo sa gapo Sa bulawan pagtubod Sa laman buda dugo, mundo. Pigkakatakutan, gayon kan gapo An sa bulawan pig-uutob An laman, dugo, pigkakakan, pigduduldog. Trayanggulong gapo, sa harayo pigmaanan Trayanggulong bulawan, piglibot sa banwaan, Trayanggulong laman, sa tago pigkamuâ&#x20AC;&#x2122;tan. Septiyembre 18, 2010. Kapistahan kan Ina kan Bikol. Pawa-Karangahan.
94
MADALION BAGA MAGRAOT
Madalion baga magraot gamit an kaskas kan dagit Pagnagrarabas an kusog madalion magpaanod sa pagsulwak kan dugo. Daing makakapugol na pahunod pag an ginikanan na kadlagan minaapod. Pero an magmukna, an makagibo an pagtagbo kan saimong pagkadios buda pagkatawo, masakit buda halawig na pagtios. Huhubason an saimong higos an saimong hinangos. Sagkod solamenteng matatada saimo pag-ubos na an gabos, iyo an saimong pagkamuot. Agosto 21, 2010. Karangahan.
95
TAâ&#x20AC;&#x2122;NAWON
An sakong agom, namumurot kan waralay-wagay, ano pa an mas magayon? Sa harayo pighihiling ko siya ta habo ko siyang isturbuhon. Sa saiya saro siyang kagabsan, kumpletong kinaban, daing kaninan. Muya niyang isulit an gabos sa tanos, arog kan kun pano niya binayaan sa puon kan aldaw. Ano pa an mas madulo? Kun nawawara niya an sadiri sa mga gubot nakukua niya ini sa pagsulit. May mas orog pang tanawon? Tibaad igwa, ugaring sarong burak na nagsusupang na dai ta hiling, nagbubuskad, dai ta hiling buda padagos na naggagayon. Agosto 16, 2010. Pawa.
96
PANGARAN
pakatapos mahiling an 500 days of Summer Kun mahihiling mo, haloy ka nang residente kan harong na ini. An pangaran mo nagtablada na sa kada lanob buda kanto sa mga matang창 kun sain an kada tataramon pigpipiling maray sa paggalang sa katoninungan. Nobyembre 29, 2010. Pawa.
97
KANTA KAN DUWANG PRUTAS Namuot ako sa sarong mansanas Ay, ko ta an gayon palan panluwas parong makadara, unit mahalnas dai ko pinsar an unod 'tang tagas! Kunit ko tinilad ki sarong pili babaying an unit siring kan banggi mga tangga kan saiyang sadiri nagnanatok pag rarom naglalabi. Mamudo ki bunga arog sa buta magbulong ki paha bako sa utnga an pagkamuot buot an may muya gayon tanawon panlinga kan mata. 10-10-10. Karangahan
98
MUYA KO Muya ko daw may Ziga Arcade pa May Mayon Bakery buda an Liberty sadit na bazaar pa sana. Muya ko daw yaon pa su fountain sa plasa Igwa pang saod buda sa Tabaco may mga sinehan pa. Muya ko daw salapi pa sana an pamasahe sa sikad-sikad may arkilahan pa ki komiks buda an mga amigo ko dai pa nag-iibang banwa. Napupungaw sana ako para sa nakaagi, sa mga bagay na wara na. Naghihidaw sana ako kan kaitong mga agi-agi kan kita araki pa. Muya ko maglakaw sa dalan na daga an awot yaon sa sakuyang bitis an tanog kan salog nag-aapod sakuya na ako magpaka-aki. Hulyo 2009.
99
SARONG ARTE para sa mga pag-iriba kong parasurat ngonian na banggi An arte kan pagwara bako dipisil maukdan; dakol na bagay an garo pano ki pagma'wot na mawara,saindang pagkawara bako karawrawan. Makawarang bagay urualdaw. Akuon an hadit kan nawarang mga lyabe, an oras na winaga. An arte kan pagwara bako dipisil maukdan. Kaya baloang makawara pa, makawarang bigla: lugar, buda ngaran, buda kun sain ka dapat kuta maduman. Wara digdi ki madarang karawrawan. Nawara ko su relo ni mamay. Hilinga! an hudyan, o sunod-hudyan, kan tulong padabang harong nagpaaram. An arte kan pagwara bako dipisil maukdan. Nakawara akong duwang syudad, magayon bata. Hewas kan ibang pagsadiri, duwang salog, kontinente. Hidaw ko sinda, ugaring warang darang karawrawan. Dawa pagkawara simo (wati-wating tingog, hiro na namu'tan) dai dapat inotik. Hilingon man an arte kan pagwara bako dipisil maukdan dawa garo (Surata!) sa pagmaan karawrawan. Hunyo 4, 2011. Karangahan. Palis sa Bikol kan One Art ni Elizabeth Bishop.
100
AN PARAKUGUSON Pigtutuom niya an namit kan lambang lawas na minapiot. Paha siya sa ideya kan pagsaro. Para saiya napidaso an kinaban sa paghingowa para sa katanosan. Dai man ki maraot sa pagduot kaso nauso an kudal ki mga kamot. Siyang parakuguson, nasubol diit-diit sa kadlagan kadurog an buhi buda arog niyang sa kinaban warang paniruan. 5-6-2011. Karangahan.
101
KULTYURAL NAYT HAHAHA Hunto duman su mga parasurat naglalayaw-layaw an hururon sa aroma kan banggi sa mga tasang puti sa alopoop na sa hinangos ninda hali Masususog mo mga pintor sa alisngaw kan lansang na peromons salak sa turpentina salak sa bodka o dyosnon na hรกlo pigrarabas an sadit na palibot kan saindang matang-toro mantang an makulor na mga guramoy nagtatakig sa tamong kan mantil Su mga sambay kan entablado mga musikero buda parasayaw aktor buda para-arat nagsisilyab sa diklom an mga hinudong na lalawgon an mga salming na mata sa banaag na namarapara tarakang tipak kan ma-ereng bituon Kada lamesa suhay buda makasadiring nasyon na pigbibisita kan turismo kan kagayunan sa samno nindang higot buda ulok na ugot siring man kan mga potograpong pasad-pasad buda para-pelikulang daing permanenteng tukawan minataning sa gabos, buda gabos minaulok sainda.
102
AN BABAYI SA HAMPANG KAN PASANG SALMING Dai ko na bibilugon an nawara sako dulo na kun an nagkua kaini arog kahisdal kan pagtubod Kan nagmawot ka sa sakong likod nagmawot man ako mantang ika turog Mantang lamos-lamos ka sa pangaturugan na bako sako Piglalakop ko an sakong maan sa turuogon na gapo Dai ko kayang padabaon an haraphap nindang lamuyo pero an pigsesekreto ninda sako daing kulog kong naaako. 1-28-2010. Karangahan.
103
PAGKILING SA LUWAS Matunaw lamang an gabos na nakapalibot: kasiguruhan, kaipuhan, kakundian, manlaen-laen na kudal buda laoman sagkod solamenteng matada iyo an kahaputan kun paglanyag daw an piggigibo kan kamot-kamotan na huyop sa mga dahon. Agosto 28, 2010. Karangahan.
104
AN PAGKAMUOT BAGA GARO MAN BUNGA Ogaring tapos na kita kan mga pagmati, an hamis kan ibabaw. Kan magka-abay ta ining pigtukdol sa rambong kan banggi ini su satong punaw. Tapos na ogaring kita kan mga punaw sa patos, tihab na kan ubak hamis, hidap kan mga panagka sa mata. Dinara kita kan panahon sa manlaen-laen tang sadiri. Mga lugar na dae ta pa naduman. Nabatak an tubig na panalmingan sa gabat kan katotoohan na bako na kita kun ano kita kan daan. Buda tapos na kita kan mga pagmati, an lindok na yaon sana sa unit. Sa tahaw kan mga daing namit na tataramon sa irarom kan malungsing bituon an uru-aldaw bago sarong desisyon na ika giraray padabaon.
105
PAUKOD Muya takang paogmahon pero dai ko na aram. Nawara na ako sa pakamidbid kan mga dalan pasiring sa saimong daghan. Pano na ngani ito? An paulukon ka? An kahurunon ka sagkod maging tubig an mga bituon sa itom na magdamlag? Sain na ngani an lindok mo, an mga malumoy mong parte palaog saimo? Muya kong hubadon an sarabod mong mga koneksiyon ngani makagios ini, gilayon magmawot na makisugpon. Pero pano na ngani ito? Pano na ngani an makikawat saimo? Linansi kita kan panahon. Bako ito an maparambong kan satong puon. Ito an malaom, sagkod mapugod ini buda mapumpong. Aki pa an satong lawas pero hinabas sato an satong kaakian kan sagugurang na kaisipan kan kinaban. Pareho ta man sana baga kuta kaipuhan maghangos. Kaso binasol ta sa lambang saro an satong lambang pagkalunod. Sagkod sa magtubod kitang ika buda ako an dapat basulon buda magpahunod. An uyam naging orag. An orag naging dagit. An dagit naging silensiyo. Naging lipot. Naging espasyo. An kaawagan sa tahaw kan satong higdaan nakangangang pano ki ngipon. Ramog ki isog, tunok buda matarom na tataramon nauubusan ki kusog an sakong kamot na balyohon an siring na disyerto dulo na kun dai ko man sierto kun sa ibong sisimbagon mo man ako. Hunyo 30-Hulyo 1, 2010. Pawa.
106
ARIK-ARIK Pigtutuyo ako kan saimong daghan Pig-aapod ako kan saimong bulod. An hukol kan gumos sa saimong suâ&#x20AC;&#x2122;lot burabod hali sa madiklom mong unod. Naggagasod an suriaw kan aldaw sa dumog na kintab sa saimong liog. Naggigios an nagimatang puâ&#x20AC;&#x2122;ngaw, huminibot-hibot sa nganang piot. Hunyo 28, 2010.
107
HILINGAN Baad sa muklat na pangaturugan sana ako may inagda pakatapos ki haloy na pag-ipos sa halawig na mahamis na istorya sarong babayi, pasiring sa kwartong dungan ming aabrihan sa luklok kan harong pararom ki pararom sa katoninungan buda duman kami mapuon ki paghilingan mantang piggigibo kan samuyang distansiya an padiit ki padiit na supugan. . Hunyo 2, 2010.
108
PADABAON MO AKO Padabaon mo ako ta nagluluya an buot ko. Dai mo ako pagpamaanon sa harayo ta tibaad an hiling dai na mabukod. Kun aram mo sana an pungaw ko sa kinaban. An laog kong kahewasan kwebang madalnayon buda hagong kan punaw para sa mayumok na higod kan mga namumurak kan sildang na ramog kan semilya kan kalibangbang. Padabaon mo ako, padaba ta naghuhuros an kapot ko...
109
HAâ&#x20AC;&#x2122;DIT SA BYAHE BUDA IBA PANG MGA BAGAHE (c)Jaime Jesus Uy Borlagdan 2013
Reserbado an gabos na karapatan. Sadiring publikar. Pwedeng gamiton sa dawa anong paagi, pag-adal, pagturo, buda iba pa, unabihon sana an nagkakanigong mga impormasyon unong sa gibo. Para sa mga katuyuhan, sumurat sa: waterpatterns@yahoo.com Q.C. Borlagdan Bldg., Karangahan Blvd. Bombon, Tabaco City 4511