Gewoon van Wijngaarden + Co

100 jaar

voorAF

Onze zaak werd in 1912 opgericht door de familie Van Wijngaarden. Een echt Rotterdams familiebedrijf en dat zijn we eigenlijk nog steeds. We zijn weliswaar geen familie van Van Wijngaarden, maar wel een kleine club medewerkers met hart voor deze zaak. Zelf mochten we als kind mee naar ‘het bedrijf van onze vaders’. Daar groeiden we mee op.

Dat bedrijf ‘op de werf’ was in onze kind­ beleving immens groot. Nu we zelf directeur zijn zien we: in de bouwwereld zijn we een kleine speler, maar met een grote naam.

Op die naam zijn we trots; dat reflecteert dit boek. Trots op onze historie en onze bijdrage aan de vele projecten in Rotterdam, maar ook daarbuiten. Het is tevens een eerbetoon aan onze voorgangers, onze klanten, onze medewerkers en aan allen die hebben bijge­ dragen aan 100 jaar Van Wijngaarden + Co.

In de huidige tijd moeten we hard werken om klanten te behouden, de hand op de knip houden en tegelijkertijd flink investeren. Van dat besef waren onze voorgangers al door­ drongen. Het is aan hen te danken dat we in 2012 in ons verbouwde pand in de Waalhaven ons 100-jarig jubileum met u mogen vieren.

Hoe ons dat is gelukt? Gewoon, gezond ver­ stand. Hoe we werken? Gewoon, doen wat we zeggen. Waarom we ons pand kunnen verbouwen? Gewoon, omdat we nooit gekke dingen hebben gedaan, maar investeren in ons bedrijf en onze klanten.

Dat is gewoon Van Wijngaarden + Co. Daar zijn we trots op en dat willen we met u delen.

Robertjan Pijpers en Ad Vermeeren

Inhoud Vooraf

3

Volle kracht vooruit

6

TasmaniÍ Oprichting Een vliegende start Slavenburg’s Bank Dandy Lastige beslissing Twee kapiteins Wederopbouw

De schouders eronder

20

Gaspitje Achter de tekentafel Akoestiek Grijze stofwolken Afdeling Montage Verhuizing

Opgroeien op de werf

34

Lorrie Wagons vol Heraklith Ons Bedrijf Andere plannen Hij was overal We zijn u niet vergeten Klankbord Niet in de steek

De kracht van soberheid

46

Kerstboom Buffer Stuurmanskunst Achterom kijken Aandacht Arie & Willem Terug naar de roots

Een eeuw in beeld

60

6

Volle kracht vooruit hoofdstuk 1

7

Tasmanië Na een wekenlange zeiltocht bereiken drie schepen, Fjord, Inglewood en Ganges, Tasmanië, een eiland 240 kilometer ten zui d­ oosten van het vasteland van Australië. Met een ruim vol Blue Gum palen en gezaagd eikenhout zet de bemanning enkele dagen later koers richting de haven van Rotterdam. Daar doen de schepen in september 1906 het water tegen de kade klotsen. In de Glashaven gaan de bouwmaterialen uit Tasmanië aan Nederlandse grond, waar ze worden gebruikt voor onder andere waterwerken en brugbedekking. Het bedrijf Van Wijngaarden & Co bestaat op dat moment nog niet. Maar het moge duidelijk zijn: reeds vóór de oprichting in 1912 drijft Van Wijngaarden & Co volop handel.

8

Volle kracht vooruit

Oprichting J.A. van Wijngaarden is directeur­eigenaar van A. van Wijngaarden & Zonen, de Rotterdamse onderneming in bouwmaterialen die sinds 1838 bestaat. Op een gegeven moment willen zijn zonen vermoedelijk ook een eigen bedrijf. Om niet in elkaars vaarwater te zitten besluit men tot een andere aard van werkzaamheden. Omdat de bestaande firma handelt in traditionele bouwmaterialen, zoals stenen, cement en kalk, legt Van Wijngaarden & Co zich toe op bouwspecialiteiten. In 1912 wordt de N.V. Van Wijngaarden & Co’s Handelmaatschappij officieel opgericht. De heer G.C. van Wijngaarden wordt directeur.

Een vliegende start Van Wijngaarden & Co vestigt zich aan de Pelgrimsstraat 60 in Rotterdam. Bij het pand hoort een zagerij. De handel in de Rotterdamse haven tiert welig. Daar doet het familie­ bedrijf Van Wijngaarden & Co volop aan mee. Al gauw start men met de invoer van

hout, dakleien, cocosgipsplaten, basaltkeien en board­ en berkentriplex uit verschillende landen. In 1925 importeert Van Wijngaarden & Co als eerste vanuit Canada gipskarton­ platen naar Nederland. De zaken lopen zo goed dat al snel andere vestigingen worden geopend. Eerst in Den Haag, later in Amsterdam, Arnhem en Hengelo.

Slavenburg’s Bank De jaren ‘30 zijn moeilijk vanwege de econo­ mische crisis die de Nederlandse economie treft. Van Wijngaarden & Co moet drie kantoren (Amsterdam, Arnhem en Hengelo) definitief sluiten. Het kantoor in Amsterdam wordt kort na de oolog heropend. Het ge­ beurt een enkele maal dat de heer G.C. van Wijngaarden de heer A.J.M. Pijpers, in deze periode boekhouder, verzoekt om (privé) geld te lenen bij de heer Thijs Slavenburg.

Directeur Van Wijngaarden is een goede vriend van de heer Slavenburg, en een van de eerste klanten van de bank die in 1925 is

9

HIBIN De branchevereniging van de bouwmaterialenhandel, de HIBIN, wordt opgericht in 1905. Van Wijn­ gaarden & Co speelt vanaf het be­ gin een actieve rol. J.A. van Wijn­ gaarden is de eerste secretaris van de vereniging en van 1917 tot 1945 voorzitter. Vanwege zijn verdiensten wordt hij in 1946 benoemd tot ere­ voorzitter. Naast de oprichter zou­ den later ook de heren J. de Koster en J.B.J. Pijpers zitting nemen in respectievelijk de Gemengde Com­ missie Asbestcementproducten en de sectie Plaat­ en Isolatiemateriaal.

opgericht. Dankzij de lening kunnen de lonen weer betaald en de materialen ten behoeve van de verkoop weer aangeschaft worden.

Zo lukt het Van Wijngaarden & Co om deze zware periode te overleven. De relatie met Slavenburg’s Bank heeft er niet onder te lij­ den, de bank zal ruim vijftig jaar de bankier van Van Wijngaarden & Co blijven.

Dandy

J.A. van Wijngaarden

10

In 1930 komt een zoon van J. van Wijngaarden het bedrijf versterken. In de praktijk voert hij bijzonder weinig tot niets uit, maar aan het einde van de week wandelt hij steevast binnen met een smoes om zijn salaris veilig te stellen, “daar hij toch zijn garagehuur voor zijn auto moet betalen en een zakcentje moet hebben.” Dit valt niet in goede aarde bij het hardwerkende bedrijf.

In de zware crisisjaren zijn er weinig opdrach­ ten en Van Wijngaarden & Co voert juist de nodige bezuinigingen door. Als na enkele beloften tot verbetering zijn inzet zo beperkt

blijft, besluiten enkele personeelsleden om dit aan te kaarten in een brief aan de heer J.A. van Wijngaarden: “U zult terloops wel eens hebben gehoord dat J. van Wijngaarden Jr. zogenaamd bij de NV Van Wijngaarden & Co werkzaam is.”…“Alhoewel schriftelijk vastgelegd is, welke werkzaamheden J. van Wijngaarden Jr. zal doen, heeft hij zich daar­ aan niets gelegen laten liggen.” De conclusie van de brief laat geen onduidelijkheid be­ staan. “Daar J. van Wijngaarden Jr. in het ge­ heel niet op kantoor komt, beslist niets van zich laat hooren, begrijpt u wel dat ik er niet over denk maar steeds met het uit­ betalen van deze toelage door te gaan.”

Hoe de affaire afloopt, is niet precies bekend. Maar de zoon van de baas heeft door zijn dandygedrag duidelijk geen lange carrière bij Van Wijngaarden & Co in het verschiet.

Lastige beslissing Eind jaren dertig staat directeur G.C. van Wijngaarden voor een lastige beslissing. Zijn pensioen is aanstaande en hij zoekt capabele opvolging. De spoeling is dun. Er zijn op dat moment slechts zes mensen in dienst. Maar de heren De Koster en Pijpers zijn de oudste en langstzittende werknemers en staan in goed aanzien bij de directeur. Zij zijn de aangewezen personen om in 1942 het stokje van hem over te nemen. Een historisch moment, want hiermee stapt de laatste Van Wijngaarden uit het bedrijf. Gedurende een aantal jaren tijdens en na de oorlog vindt de aandelenoverdracht plaats. Van Wijngaarden & Co gaat dan wel voort onder personen van andere naam, maar de bedrijfsnaam blijft ge­ handhaafd. Inmiddels heeft Van Wijngaarden & Co een goede reputatie opgebouwd in Rotterdam en omgeving. Net als de naam blijft ook het karakter van familiebedrijf voortbestaan.

11

12

J. de Koster

Twee kapiteins Vanaf 1942 staan er dus twee directeuren aan het roer. Twee capabele professionals met totaal verschillende karakters. A.J.M. Pijpers staat alom bekend als een echte heer.

De voormalige boekhouder verschijnt altijd keurig gekleed op kantoor. Het is geen man van lange verhalen. Zo is hij ook in de om­ gang met zijn personeel: kort maar duidelijk.

Een vriendelijke man die altijd aanspreekbaar is. J. de Koster was vóór zijn benoeming tot directeur actief als correspondent. Een functie die in deze jaren in veel bedrijven bestaat, want men schrijft nogal wat brieven. De Koster blonk daarin uit. Over het belang van elke klant schrijft hij bijvoorbeeld aan een vertegenwoordiger: “u weet, dat vele kleintjes een grote maken en als u een firma bewerkt, die steeds terug komt, dan zijn wij zeer gediend.” Het is dus een taalvaardig man, maar tegelijkertijd ook een vrij boude man, die nogal nors overkomt. Een harde

werker bovendien die avondenlang thuis in zijn schrijfkamer zit te werken. Hij komt vaak later op kantoor en als enige gaat hij ’s middags naar huis om te eten. Verder brengt iedereen op kantoor trouw zijn broodtrommeltje voor de lunch mee.

Wederopbouw Terwijl de wederopbouw begin jaren ’50 langzaamaan op gang komt, timmert Van Wijngaarden & Co hard aan de weg.

Als eerste bedrijf verkoopt en monteert het Kramfors, op dat moment het enige akoesti­ sche materiaal op de markt. Er worden twee vrachtwagens aangeschaft, een Ford en een Albion. Veel legervoertuigen zijn na de oorlog overbodig en worden als economische impuls tegen een aantrekkelijke prijs verkocht aan bedrijven. Vóór de oorlogsjaren moesten alle auto’s ingeleverd worden. De eerste per­ sonenauto die de heren Pijpers en De Koster na de oorlog aanschaffen is een karakteristieke, legergroene Opel met een linnen kapje.

13

14

Vredespaleis Den Haag Het Vredespaleis werd geopend in 1913.

Meer dan een statig gebouw is het Vredespaleis de belichaming van een internationale vredesbeweging die ont足 stond in de tweede helft van de negen足 tiende eeuw. Voor dit gebouw met zijn plint van grijze Belgische natuursteen en gevels van rode Hollandse baksteen leverde Van Wijngaarden & Co Engelse natuurdakleien.

15

Oude paardenstal Filiaal Den Haag was een klein bij­ kantoor van Van Wijngaarden & Co. Het kantoor aan het Groenewegje was niet meer dan een voormalige paardenstal. Bij binnenkomst kwam men door een grote poort op een binnenplaatsje terecht. dat was omgeven door een paar gemetselde stallen. Die werden door Van Wijngaarden & Co gebruikt als opslagruimte. Waar vroeger de paarden stonden, lagen nu alle materialen verspreid. Dat waren veelal ruwe materialen, waar men in Den Haag veel in handelde.

Vanaf 1946 gebruiken de vestigin­ gen hun eigen reclamekaartjes. Zo schrijft filiaal Den Haag over ‘bon­ vrije stenen’ die nu beschikbaar zijn.

In tegenstelling tot de oorlogsjaren waarin alles ‘op de bon’ ging.

16

De hernieuwde bedrijvigheid vergt meer opslagruimte en er worden naastgelegen loodsen gehuurd voor de opslag van materialen als Heraklith, Kramfors, dakleien, golfplaten en zachtboardplafonds. De zacht­ boardplafonds moeten al snel hun plek af­ staan omdat de systeemplafonds hun intrede doen. Van Wijngaarden & Co is inmiddels veertig jaar onderweg, maar gaat nog altijd met volle kracht vooruit.

Scheepswerf de Merwede Akoestische boardtegels als Brogorex en Brogorac zijn hot in de jaren ’60. Veel klanten kiezen voor de goede akoestiek en stijl die deze plafondafwerking biedt: enkele voorbeelden zijn de Zuid­ Hollandse Zuivelbond, de Koninklijke Nederlandse Glasfabriek en het Medisch Fysisch Instituut TNO. Hier siert de gegroefde Brogorex (type Detex) de kantoren van de Scheepswerf de Merwede in Hardinxveld­Giessendam.

17

18

Bowlingbaan Caransa Amsterdam Rollende ballen die op een kunststof baan keihard kegels omver ketsen. Dat geluid kent iedereen waarschijnlijk wel. Het belang van een goede akoestiek is op een dergelijke locatie dan ook niet te onderschatten. Van Wijngaarden & Co droeg bij aan de sfeer van het strakke interieur van bowlingbaan Caransa in Amsterdam met de levering en montage van Herakustik足systeemplafonds.

19

Een eeuw in beeld 1935 Kantoor Amsterdam opgeheven

1928 Eerste importeur van Heraklith (isolatieproducten en systeemplafonds) in Nederland

1920 Eerste vrachtauto: Benz 1912 Oprichting NV op 24 juni door J.A. van Wijngaarden, P.F. van Wijngaarden, J. van Wijngaarden en G.C. van Wijngaarden (directeur)

1930 Voor zijn verdiensten bij de HIBIN ontvangt J.A. van Wijngaarden de gouden medaille

1912 Opening vestiging Pelgrimsstraat 60 met zagerij

1923 Opening bijkantoor in Den Haag

1929 Kantoor in Amsterdam opgericht

1933 Kantoor Hengelo opgeheven

1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936

1936 Kantoor Arnhem opgeheven

1912 Invoer van o.a. dakleien, hout, natuursteen tegels en straatkeien uit verschillende landen

1929 Project: Grand Hotel Atlanta Rotterdam

1921 Import van cocosgipsplaten voor wand en plafond

1930 Er zijn 5 vestigingen: Rotterdam, Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Hengelo

1923 Introductie board en berkentriplex

1913 Project: Vredespaleis Den Haag

60

1925 Eerste importeur van gipskartonplaten uit Canada naar Nederland

1931 Eerste financiĂŤle man, J. Nicolay, met pensioen. Zijn opvolger is A.J.M. Pijpers 1930 Levering van asbestcement golfplaten en buizen

1942 Laatste Van Wijngaarden (G.C.) stapt uit de zaak. Nieuwe directie: A.J.M. Pijpers en J. de Koster

1961 Project: Studio’s Hilversum

1946 Aanschaf vrachtwagens Ford en Albion

1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961

1940 Vestiging Den Haag huurt paard en wagen gedurende de oorlogsjaren

1945 Akoestische plafondtegels Kramforac en zacht­ board in leverings­ programma

1950 Isolatiemateriaal, onder andere slakkenwol en kurk, en zachtboard plafondplaten in leveringsprogramma

1947 Vestiging Amsterdam heropend

61

Colofon Corporate story en concept Storytelling Company bv, ’s­Hertogenbosch Tekst Bas Meijerink Ontwerp Nanda Verpaalen Druk Drukkerij Damen, Werkendam Fotografie Henrike Grijsen, Van Wijngaarden + Co, Gemeentearchief Rotterdam, Gemeentearchief Den Haag, Gemeentearchief Groningen, Istock, Architectenbureau Kraaijvanger ISBN 978­90­71716­22­5

colofon

Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door druk, fotokopie, micro­ film, of op welke andere wijze dan ook, zonder vooraf­ gaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Storytelling Company bv is sinds 1986 gespecialiseerd in corporate history, corporate story, corporate branding en corporate leadership. Wij communiceren het verhaal van ondernemingen en organisaties.

64