2122 6AVO_catalogus

ATELIER RUIMTELIJKE VORMGEVING (RVG)

OPDR_1 YAHARA RIVER BOATHOUSE 4

MADISON, WISCONSIN, 1905, FRANK LLOYD WRIGHT

OPDR_2 NATUURSTUDIE NAAR FAUNA 12

BOS MUTUS / BOS GRUNNIENS

OPDR_3 (WOON)CULTUUR: TURNHOUTSE SCHOOL

(RVG+CAD+KIN) EIGEN WONING, TURNHOUT, 1935, JOZEF SCHELLEKENS

EIGEN WONING, TURNHOUT, 1953, EUGÈNE WAUTERS

WONING CRIEKEMANS-MEERT, TURNHOUT, 1973, PAUL NEEFS

EIGEN WONING, TURNHOUT, 1964, PAUL NEEFS

WONING PLOMPEN, WESTMALLE, 1964, LOU JANSEN EN RUDI SCHILTZ

ATELIER EN WONING VANHOUT, TURNHOUT, 1964, CARLI VANHOUT EN PAUL SCHELLEKENS

WONING VAN NIEUWENHUYZEN-CAERS, VOSSELAAR, 1965, CARLI VAN HOUT EN PAUL SCHELLEKENS

ARCHITECTURAAL TEKENEN (ART) / CAD

CAD STERPATROON

PAIMIO LEUNSTOEL, 1931-32, ALVAR AALTO

SANT’IVO ALLA SAPIENZA, ROME, 1642, FRANCESCO BORROMINI

EETKAMERSTOEL, 1919, GERRIT RIETVELD

TURNHOUTSE SCHOOL

NEUE NATIONALGALERIE, 1962-68, BERLIJN, LUDWIG MIES VAN DER ROHE

JÜDISCHES MUSEUM, 2001, BERLIJN, DANIEL LIBESKIND

VIRTUELE ARCHITECTON ARCHITECTURAAL

JEMENITISCHE TORENWONINGEN TE SHIBAM, JEMEN

SUNILA PULP MILL RESIDENTIAL AREA, 1936-39 / KAUTTUA TERRACED HOUSES, 1937-38, ALVAR AALTO

KINGO HOUSING, HELSINGOR 1956-59 / FREDENSBORG HOUSING, 1962, JORN UTZON

‘T PANDREITJE, BRUGGE, 2002, HAVERHALS-HEYLEN ARCHITECTEN

18

DOUWE CAPPELLE MARTHE DECAESTEKER -BAELEN MARIE GOOSSENS

BAYRAMBEY KAHYA MERLIN SHARPE

ZEYFER VANDENDORPE

PEPIJN GYSELINCK

YAHARA RIVER BOATHOUSE

MADISON, WISCONSIN, 1905, FRANK LLOYD WRIGHT

Deze vormstudie focust op een niet gerealiseerd boothuis uit het oeuvre van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright.

Dit lange, smalle gebouw werd ontworpen als boothuis voor wedstrijdkajaks. In 1905 benaderde Cudworth Beye, een student aan de Universiteit van Wisconsin en lid van het raceteam, Frank Lloyd Wright voor het ontwerp. Wright antwoordde: “Mijn beste Cudworth: We zijn altijd klaar als ‘Alma Mater’ roept. We zullen alles ontwerpen voor de W.U. van een kippenhok tot een kathedraal, hoe druk we het ook hebben.” Later schrijft Wright opnieuw en voegt de plannen voor het boothuis toe: “Het schema is heel eenvoudig, -plat dak, gepleisterde muren en hemlock frame. Dakramen verlichten de gangpaden tussen de kajaks, zodat ze daar kunnen worden gereviseerd; en er is voorzien in een schoorsteen aan beide kanten, zodat twee kachels kunnen worden gebruikt als er warmte nodig is.”

Startende vanuit een treffende foto wordt – na geometrische analyse- een ruimtelijke voorstelling gevraagd. De bedoeling is een voorstelling te creëren die de ruimtelijke continuïteit van het werk evoceert, zowel in zijn detail als in het geheel.

Frank Lloyd Wright beschouwde dit Yahara boothuis als een exemplarisch ontwerp. Binnen zijn oeuvre kenmerkt het de overgang naar een verfijnd niveau van abstractie, met platte daken en een vroeg gebruik van beton.

DOUWE CAPPELLE MARTHE DECAESTEKER -BAELEN

MARIE GOOSSENS

YAHARA RIVER

BOATHOUSE

FRANK LLOYD WRIGHT

ZEYFER VANDENDORPE

KUNSTHUMANIORA SINT-LUCAS

BAYRAMBEY KAHYA

MERLIN SHARPE

VORMSTUDIE NAAR FAUNA

BOS MUTUS BOS GRUNNIENS

Volgend op de vormstudies in 5AVO (abstraherend ontwerpen in de opdracht 1, waterarchitectuur in opdracht 2, een exploratie van (an)organische ruimtelijkheid in opdracht 3 en een eerste ‘gestalt’- oefening in opdracht 4) onderzoeken we nu de grenzen van ons materiaal karton aan de hand van een organische ‘gestalt’-vormstudie naar fauna.

Startend vanuit een karakteristieke diersoort wordt een boeiende ruimtelijke interpretatie gevraagd, te presenteren op sokkel.

De student exploreert in deze oefening zijn creatieve mogelijkheden in tekening en maquette, op basis van de reeds opgedane kennis.

Het werk vormt een totaalbeeld – een ‘gestalt’waarbij het geheel meer is dan de som van de samenstellende delen. De focus ligt op een leesbare abstractie, eerder dan op het letterlijk namaken.

DOUWE CAPPELLE MARTHE DECAESTEKER -BAELEN MARIE GOOSSENS

BAYRAMBEY KAHYA MERLIN SHARPE

ZEYFER VANDENDORPE EVA-MARIE WILM

TURNHOUTSE SCHOOL

Analyse van ontwerpen uit de periode van ‘de Turnhoutse School’ in woord en beeld.

In de jaren 1960 verscheen de laatmodernistische architectuur in het Belgische straatbeeld. In en rond Turnhout leverden verschillende architecten hun bijdrage: Paul Neefs (1933-2009), Atelier Carli Vanhout (1931-2000) & Paul Schellekens (°1939) en het bureau van Lou Jansen (1935-2019) en Rudi Schiltz (1938-1969).

Hun werk is vernieuwend en modern en hun inspiratie komt vooral uit de Scandinavische landen en hun reizen door Amerika. Ze bestudeerden het werk van Frank Lloyd Wright, Eero Saarinen, Alvar Aalto, Mies van der Rohe, Le Corbusier en anderen. Toch behielden ze hun architecturale eigenheid. Het werk van deze drie bureaus wordt tot het beste gerekend van wat er tijdens de jaren ’60 in Vlaanderen op architecturaal vlak werd gerealiseerd.

De opdracht koppelt binnen meerdere vakken (RVG/ ART/KIN) een breed spectrum aan onderdelen van de architecturale vorming, zowel ruimtelijk (volume, materiaal en textuur) als grafisch (voorstelling in plan, foto en tekening).

afbeelding: Architects in Motion

1/ EIGEN WONING, TURNHOUT, 1935, JOZEF SCHELLEKENS

2/ EIGEN WONING, TURNHOUT, 1953, EUGÈNE WAUTERS

3/ WONING CRIEKEMANS-MEERT, TURNHOUT, 1973, PAUL NEEFS

4/ EIGEN WONING, TURNHOUT, 1964, PAUL NEEFS

5/ WONING PLOMPEN, WESTMALLE, 1964, LOU JANSEN EN RUDI SCHILTZ

6/ ATELIER EN WONING VANHOUT, TURNHOUT, 1964, CARLI VANHOUT EN PAUL SCHELLEKENS

7/ WONING VAN NIEUWENHUYZEN-CAERS, VOSSELAAR, 1965, CARLI VAN HOUT EN PAUL SCHELLEKENS

CAPPELLE MARTHE DECAESTEKER -BAELEN MARIE GOOSSENS BAYRAMBEY KAHYA MERLIN SHARPE ZEYFER VANDENDORPE

Assiver © juni 2014

ArchitectuurkAArt De turnhoutse school architectuur in de golden sixties

www.ar-tur.be

urtArWarandestraat 42 2300 urnhoutt info@ar-tur.be

uitgever

grafische vormgeving iest Goos, dienst communicatie de Warande

eindredactie Yves De Bont dithe Wouters veliene Pieters

Behalve: Yves De Bont (7, 9, 17, 19), oul Jansen (12, 15), atelier Vandamme & Minnen (5, 18), archief Vanhout & chellekenss (6).

beeld anderl oeckxl

Grotendeels afkomstig uit de publicatie van tur-rA ‘Architectuur in de golden sixties – De urnhoutset chool’s door Yves De Bont en Francis trauven,s itgeveriju annoo,l 2012. Dit boek is te bestellen via www.ar-tur.be.

tur-rA is het centrum voor architectuur, stedelijkheid en landschap in de empen.k tekst

de ‘golden sixties’ kenden de Vlaamse steden een economische, demografische en culturele expansie. De laatmodernistische architectuur verscheen in het straatbeeld. ook in turnhout. Daar leverden verschillende architecten hun bijdrage: Paul neefs, Atelier Vanhout & schellekens en het bureau van lou Jansen en rudi schiltz. hun werk staat bekend als ‘de turnhoutse school’ en wordt tot het beste van de golden sixties in Vlaanderen gerekend. Belangrijk voorloper was eugène Wauters, die in de jaren 1960 ook samen met de jongere architecten aan projecten werkte. renaat Braem was de eerste die in 1976 deze architecten in het tijdschrift openbaar kunstbezit’ in één adem noemde. Daarop begon de term de turnhoutse school te circuleren. Zoals de grootmeesters die hen inspireerden, hadden de turnhoutse architecten elk hun eigen opvatting en stijl. Ze haalden de architectuurtijdschriften met moderne en goedverzorgde woningen. Maar ze ontwierpen samen ook grotere projecten, zoals de sociale woningbouw van de Parkwijk.

Deze architectuurkaart toont een selectie van projecten uit de publicatie ‘Architectuur in de golden sixties – De turnhoutse school’, Yves De Bont & Francis strauven (red.), lannoo uitgeverij. Dit boek werd in 2012 door Ar-tur samengesteld, als catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in de Warande in turnhout. De kaart toont ook enkele woningen uit de film huiselijk Modernisme (Ar-tur 2009). Van elke architect van de turnhoutse school portretteert de film een bijzondere woning. De bouwheren vertellen hoe ze tot moderne architectuur zijn gekomen en hoe ze hun woning ervaren. het boek en de dvd van de film zijn verkrijgbaar via www.ar-tur.be.

Ar-tur Ar-tur is het centrum voor architectuur, stedelijkheid en landschap in de kempen. Ar-tur levert via prikkelende initiatieven en ontwikkelingstrajecten een bijdrage aan een klimaat waarin kwalitatieve architectuur, stedelijkheid en landschap een vanzelfsprekende plaats krijgen. Ar-tur werpt zich op als een vrijhaven en als een inspiratieplatform voor professionele actoren en voor het brede publiek.

Ar-tur in opdracht naast haar gesubsidieerde jaarpogramma, engageert Ar-tur zich op aanvraag activiteiten te organiseren en advies te verlenen op het vlak van architectuur, stad en landschap. hebt u een concrete vraag voor Ar-tur neem dan vrijblijvend contact op via info@ar-tur.be.

carli Vanhout + Paul schellekens sociale woonwijk rozenlaan Gierle 1964 rozenlaan

2. Architectenbureau en woning Vanhout / turnhout 1964 Parklaan 146

3. Appartementengebouw Van de Pol turnhout 1964 De Merodelei 65

ArchitectuurkAArt

De turnhoutse school

architectuur in de golden sixties

4. Woning van den nieuwenhuyzen–caers Vosselaar 1965 commendaelseweg 10

5. clarissenklooster turnhout / 1966 heizijde 33

6. Woning schellekens turnhout 1969 hertenstraat 8

lou Jansen + rudi schiltz

7. Woning Van roy turnhout 1964 kempenlaan 28

8. Woning helsen / rijkevorsel 1965 emiel Van roeystraat

9. Woning leysen / turnhout 1967 rubensstraat 36

10. Meubeltoonzaal st.-Antonius turnhout 1967 steenweg op Diest 111

11. kerk sint-Jozef / Meerhout 1968 neerstraat

12. Frans Masereelcentrum kasterlee 1967; 1972 Masereeldijk 5

Paul neefs

13. Woning Van hout-luyten oud-turnhout 1967 kuiltjesstraat 147

14. Woning Pleysier-Dries rijkevorsel / 1971; 1976 sint-lenaartsesteenweg 33

15. Woning criekemans-Meert turnhout 1972 rubensstraat 38

16. Woning thomas Vosselaar 1973

karel Druytslaan 4

eugène Wauters

17. Appartementen Mys turnhout 1964 steenweg op Antwerpen 102

samenwerkende architecten

18. carli Vanhout + Paul schellekens + lou Jansen + rudi schiltz

De lagere jongensschool sint-Victor turnhout 1966 kasteeldreef

19. Frans schoeters + eugène Wauters + carli Vanhout +

Paul schellekens

cultureel centrum de Warande / turnhout 1967

Warandestraat 42

20. eugène Wauters + carli Vanhout + Paul neefs Parkwijk turnhout 1966 Albrecht rodenbachplantsoen, Xaverianenplantsoen, elandersplantsoen

weg behuizing grote weg groen autosnelweg spoor

FIETSROUTE 27 km 2,5 uur met bekijken selectie van projecten start de Warande (Warandestraat 42) > Appartementengebouw Van de Pol (De Merodelei 65) > Woning Leysen en Woning Criekemans-Meert (Rubenstraat 36–38) > langs Woning Jozef Schellekens uit 1934 (Steenweg op Mol 66) > Architectenbureau en woning Vanhout (Parklaan 146) Meubeltoonzaal St.-Antonius (Steenweg op Diest 111) Parkwijk (Albrecht Rodenbachplantsoen) > Woning Schellekens (Hertenstraat 8) > Woning Van Roy (Kempenlaan 28) > Appartementen Mys (Steenweg op Antwerpen 102) > Woning Thomas (Karel Druytslaan, Vosselaar) > Woning van den Nieuwenhuyzen-Caers (Commendaelseweg 10, Vosselaar) > langs de torens en woningen aan de Nieuwe Kaai in Turnhout Clarissenklooster (Heizijde 33) > De lagere jongensschool Sint-Victor (Kasteeldreef 2) einde bij de Warande.

afbeelding: Architects in Motion

STERPATROON

PAIMIO LEUNSTOEL

1931-32, ALVAR

SANT’IVO ALLA SAPIENZA

ROME, 1642, FRANCESCO BORROMINI

EETKAMERSTOEL

1919, GERRIT RIETVELD

NEUE NATIONALGALERIE

BERLIJN, 1962-68, LUDWIG MIES VAN DER ROHE

NEUE NATIONALGALERIE

MIES VAN DER ROHE

BERLIJN 1962-1968

VOORAANZICHT KOLOM

VOORAANZICHT X-RAY STAALSTRUCTUUR

BOVENAANZICHT X-RAY STAALSTRUCTUUR SCHAAL 1/50

SCHAAL 1/200

SCHAAL 1/200

VIRTUELE ARCHITECTON

ARCHITECTURAAL SCHETSEN (ASC)

L1-L4 BOEKENTOREN, GENT 1934-1936, HENRY VAN DE VELDE

L3 BRUGGE

L8 NORTH AFRICAN VILLAGES (Norman F. Carver)

L11 GASTEROPODES

L13-14-15 BADHUIS BOSDRIFT, HILVERSUM, W.M. DUDOK

INDIVIDUEEL COLLECTIEF WONEN

DUURZAAM DICHTER BOUWEN

Torenhuizen zijn een bouwvorm die uniek is voor zuidelijk Arabië. Ze stammen uit de pre-islamitische tijd in het Zuiden van Jemen, waar stammentwisten aanleiding waren tot het ontwikkelen van defensieve torens van lokale materialen. Van daaruit verspreidden ze zich over het hele land, omdat ze een ideale oplossing waren voor grote families, aangezien er bij familieuitbreiding steeds een nieuwe verdieping kon worden toegevoegd.

Het ruimtelijk onderzoek voor de geïntegreerde proef focust dit schooljaar op een residentieel thema, nl. dichter wonen en hoe dit met respect voor het individu collectief in te vullen.

We onderzoeken een aantal typologieën die werden ontwikkeld tijdens de 20e eeuw, zoals de functionalistische woningen van het interbellum, de gestandaardiseerde woningen uit de periode na de tweede wereldoorlog en de grootschalige projecten van de jaren 1950-1960.

Na de kaalslag van de twee wereldoorlogen experimenteerden diverse Scandinavische architecten met nieuwe visies op de samenleving en de vormgeving van haar wooncultuur, al dan niet gekoppeld aan een opkomend socialisme.

Hoe kunnen de woningtypes hertaald worden om een antwoord bieden op de actuele nood aan dichter en duurzamer bouwen?

Het onderzoek spitst zich toe op enkele visionaire woningtypologieën en wordt geëvoceerd in ruimtelijk en grafisch werk, op basis van één van de projecten

De meeste torenhuizen zijn minstens vijf verdiepingen hoog en sommige hebben er wel acht of negen. De verticale opeenvolging loopt van publieke naar privéruimten. De interne opbouw van de huizen varieert per streek en land; ook heeft elk huis unieke elementen. Op het platteland is de benedenverdieping (met uitzondering van de entree bedoeld voor dieren en de opslag van hout, fruit en graan. In steden wordt deze verdieping gebruikt voor winkels.

Het belangrijkste onderdeel van de eerste verdieping is de rechthoekige ontvangstruimte (diwan) voor bezoekers van het huis. In een typisch Jemenitische stijl wordt deze omringd door kussens, ligt er een tapijt in het midden en komt er licht binnen door de ramen met in de onderste helft luiken die zorgen voor ventilatie en in de bovenste helft gekleurd glas.

De verdieping onder de bovenste bevat de keuken met terras. Dit is het domein van de vrouwen des huizes, die na hun werk kunnen ontspannen op het dakterras dat omgeven wordt door hoge muren. Op de bovenste verdieping is de mufraj te vinden, een privézitkamer voor speciale gasten en familieleden. De mannen komen hier ‘s middags bij elkaar om te praten, hun waterpijpen te roken, verse qat te kauwen en te luisteren naar gedichten of muziek.

1/ JEMENITISCHE TORENWONINGEN TE SHIBAM, JEMEN

2/ SUNILA PULP MILL RESIDENTIAL AREA, 1936-39, ALVAR AALTO

3/ KAUTTUA TERRACED HOUSES, 1937-38, ALVAR AALTO

4/ KINGO HOUSING, HELSINGOR, 1956-59, JORN UTZON

5/ FREDENSBORG HOUSING, 1962, JORN UTZON

6/ ‘T PANDREITJE, BRUGGE, 2002, HAVERHALS-HEYLEN ARCHITECTEN

MARTHE DECAESTEKER-BAELEN

SHIBAM

KAUTTUA TERRACED HOUSES

1937-38, ALVAR AALTO

SHIBAM FREDENSBORG HOUSING

1962, JORN UTZON

MARIE GOOSSENS

PEPIJN GYSELINCK

SHIBAM

KAUTTUA TERRACED HOUSES

1937-38, ALVAR AALTO

BAYRAMBEY KAHYA

EVA-MARIE WILM

SHIBAM

Gilbert Decouvreur leidde tussen 1977 en 2015 het atelier Ruimtelijke Vormgeving op de Kunsthumaniora Sint-Lucas. Hij verfijnde er over deze bijna 4 decennia zijn pedagogische methode, gebaseerd op de natuur en haar verlengstuk, de menselijke nederzetting.

Via het aanbrengen van architecturale basisconcepten zoals ruimtelijkheid, geborgenheid en massa in vormelijke experimenten binnen een afgebakende ruimte komen de leerlingen er toe om aan de hand van foto’s van (historische) complexe architectuur en cultureel erfgoed via analysetekeningen tot een ruimtelijke voorstelling te komen in de vorm van maquettes.

De boekdelen van het atelier Architecturale Vorming 1977-2015 zijn te bekijken en bestellen via http://nl.blurb.com/bookstore/c-architecture.

Sven Piers volgde vanaf 1991 de middelbare graad architecturale vorming in de Kunstacademie Tielt bij Johan Laethem. In 1999 studeerde hij af als ir.-architect aan de Universiteit Gent.

Na zijn tweejarige architectuurstage in België werkte hij één jaar op een architectenbureau in de Filippijnen (Manila).

Hij begon als leraar op de kunsthumaniora in 2003, waar hij sinds 2008 binnen de derde graad Architecturale Vorming de vakken architecturaal tekenen en CAD geeft.

Stijn Gilbert startte in 1999 zijn architecturale vorming in de kunsthumaniora Sint-Lucas te Gent onder Gilbert Decouvreur. Na zijn architectuurstudies aan de LUCA School of Arts te Brussel behaalde hij in 2005 zijn masterdiploma na een uitwisselingsjaar in Japan (Tokyo & Kyushu University).

Sinds 2010 is hij als leerkracht-architect terug op de kunsthumaniora, waar hij vanaf 2015 in de tweede en derde graad Architecturale Vorming geeft.

De catalogi van het atelier Architecturale Vorming vanaf 2015 zijn te bekijken en bestellen via https://issuu.com/stijngilbert

VORMSTUDIES DOOR DE LEERLINGEN VAN

HET 6e JAAR ARCHITECTURALE VORMING OP

KUNSTHUMANIORA SINT-LUCAS, OP BASIS VAN DE PEDAGOGISCHE METHODE ONTWIKKELD DOOR G.DECOUVREUR.

ATELIERBEGELEIDING, OPMAAK & FOTOGRAFIE ARCH. STIJN GILBERT

DANK AAN

KUNSTHUMANIORA SINT-LUCAS voor het artistieke nest

S.VANBLAERE, H.VAN MAELE en 6AVV1 voor de fotografische expertise

GILBERT DECOUVREUR voor zijn visie en mentorschap