Nummer 16 | 2e kwartaal 2022 VASTENACTIE magazine
Bij de foto op de cover: Teruggekeerde migranten uit de VS worden in Honduras op vliegveld opgevangen door onze lokale partner.
Sede vacante
VOORWOORD
Sede vacante. De zo mooie Latijnse naam voor de periode waarin een stoel van een bisschop niet bezet is. Wij kennen de term vooral als de periode waarop de Heilige Stoel niet bezet is, en we hoopvol afwachten op wie onze nieuwe “herder” mag worden. Een soortgelijk gevoel hebben we nu bij Vastenactie, waarin we in een periode zitten tussen het oude, en het nieuwe in. We hebben afscheid genomen van onze voormalig directeur Peter van Hoof, en kijken hoopvol uit naar de aankomst van onze nieuwe directeur. Ondanks dat dit soort veranderingen vaak toch wat spannend zijn, zeker binnen een kleine organisatie zoals we deze bij Vastenactie hebben, zitten we als team niet stil. Dit jaar hebben we ons gedurende de Vastenactie campagne gericht op het thema van landrechten, en de enorme invloed van overheden en multinationals op met name inheemse bevolking van vaak toch al zo kwetsbare landen. Langzaamaan gaat gedurende het jaar onze aandacht over naar een thema dat hier nauw aan verbonden is, namelijk migratie. Migratie kan veel oorzaken hebben, maar een van de voornaamste is wanneer je land, je “thuis”, wordt afgenomen of op zo’n manier wordt vernietigd dat er blijven wonen geen optie meer is. U zult hier de komende maanden nog veel meer over horen en lezen. De afgelopen maanden stonden ook in het teken van Oekraïne. Ik ben ontroerd dat velen van u een helpende hand hebben uitgestoken naar de miljoenen ontredderde vluchtelingen. We ondersteunen kleinschalige, lokale initiatieven in en om Oekraïne, die vaak zijn opgestart door vrijwilligers. Ze helpen waar de nood het hoogst is met voedsel, kleding, medicijnen en een veilige haven. Dit hadden wij zonder uw hulp nooit kunnen bereiken. Enorm bedankt hiervoor! In deze editie van ons magazine kijken we verder vooruit naar ons nieuwe thema, vindt u een zeer openhartig en inspirerend interview met onze nieuwe collega Alejandra Slutzky en wat het thema migratie voor haar betekent, en vertellen we u verder over Laudato Si. Ik wens u veel plezier met het Hartelijkelezen!groet, Johan CampagneleiderCompier
Vastenactie Magazine is een uitgave van Vastenactie. TEKSTEN Vastenactie FOTO’S Vastenactie, Shutterstock VORMGEVING EN OPMAAK Treffend & Co, Veenendaal
12114COLOFON
3 We konden in 2021 meer dan 200.000 mensen helpen hunleven te verbeteren. Dat kon alleen dankzij uw steun. Dank u daarvoor!wel
2020 geschat op ongeveer 281 miljoen mensen.
Belangrijke migratiestromen zijn die vanuit Zuiden Midden-Amerika naar de Verenigde Staten en vanuit een groot aantal Aziatische landen naar het Midden-Oosten. Daar zijn mensen bij met een goe de opleiding die in het buitenland een goedbetaal de baan vinden, maar veel van hen zijn wanhopig op zoek naar een beter bestaan.
WEER VOLWAARDIG LID
Een extra kwetsbare groep vormen de dienstmeis jes. Zij wonen bij gezinnen in huis en zijn moeilijk bereikbaar. De vrouwen laten hun gezinnen achter om zich soms voor 125 euro per maand kapot te werken. Als ze tenminste betaald krijgen. Ze wer ken zes dagen in week, maken dagen van soms 20 uur, slapen op een koude keukenvloer, op het balkon of in een gangkast en zijn volledig overge leverd aan de (seksuele) grillen en mishandelingen van hun baas, zijn familie en vrienden. Alleen al in Koeweit werken naar schatting 660.000 buiten landse vrouwen als ‘huishoudster’.
SCHULDEN Veel migranten hebben zich in de schulden ge stoken om in het buitenland te kunnen werken: ze moeten bemiddelingskosten betalen voor het bu reau dat hun uitzending regelt, de reisdocumenten en reiskosten betalen, maar bijvoorbeeld ook ver plichte inentingen. Voor veel vrouwen is zelfs de prikpil verplicht voor ze mogen afreizen als ‘hulp in de huishouding’. Eenmaal aangekomen in het land van bestemming neemt de nieuwe werkge ver meestal het paspoort in en moeten de kosten worden terugbetaald die hij heeft gemaakt voor 4 NOVEMBER ZAL DE ORANJEKOORTS WEER TOE SLAAN: IN QATAR WORDT HET WK VOETBAL GESPEELD. DE OVERHEID VAN QATAR RESERVEERDE MAAR LIEFST MEER DAN 150 MILJARD DOLLAR VOOR DE ORGANISA TIE VAN HET EVENEMENT. ZO’N TWEE MILJOEN ARBEI DERS MOETEN VOETBALSTADIONS, WEGEN EN ZELFS EEN NIEUWE METROLIJN AANLEGGEN. VEEL VAN HEN WERKEN ECHTER IN ERBARMELIJKE OMSTANDIGHEDEN, DIE VEEL WEG HEBBEN VAN MODERNE SLAVERNIJ. De honderdduizenden arbeiders die de infrastruc tuur voor het WK voetbal in Qatar moeten realiseren, komen uit landen als Bangladesh, Nepal, India en Sri Lanka. Arbeidsvoorwaarden zijn slecht gere geld en ze werken in gevaarlijke, slechte arbeids omstandigheden. Afgelopen april publiceerde Amnesty International een rapport waaruit blijkt dat er wordt gewerkt onder omstandigheden die gelijkstaan aan dwangarbeid. Er gebeuren dan ook veel ongelukken, soms met de dood tot gevolg. Helaas zijn deze arbeiders geen uitzondering. Het totale aantal migranten wereldwijd werd midden VAN zelfstandigheid voor teruggekeerde migranten
EIND
DE GEMEENSCHAP Economische
HUISHOUDSTERS
zijn nieuwe medewerker. Dat betekent in de prak tijk dat veel mensen maandenlang geen salaris ontvangen. Het is dan ook niet ongebruikelijk dat teruggekeerde migranten slechter af zijn dan voor hun buitenlandse avontuur. Ze hebben misschien schulden en zijn geestelijk en lichamelijk mishan deld. Ze komen bovendien terug in een gemeenschap die hen beschouwt als mislukt: in plaats van geld te verdienen en hun families thuis te helpen, zijn de problemen nu groter dan ooit.
REHABILITATIE VAN TERUGGEKEERDE MIGRANTEN De afgelopen jaren hebben we regelmatig projec ten gesteund die zich – ook – richten op groepen ‘remigranten’. Dit jaar steunen we bijvoorbeeld een project in Bangladesh. Jaarlijks werken zo’n 800.000 mensen uit Bangladesh in het buitenland. Het geld dat ze naar huis sturen, vormt bijna 10% van het BNP van het land! Hoewel het veel van hen lukt werk te vinden en geld naar huis te sturen, ke ren er jaarlijks duizenden slachtoffers van moder ne slavernij getraumatiseerd terug naar huis. Thuis wacht een kille ontvangst: ze hebben gefaald. Met name vrouwen zijn hiervan het slachtoffer, wat hen extra kwetsbaar maakt voor nog meer misbruik. Reden om opnieuw naar het gevaarlijke buitenland te vertrekken. Het project dat we steunen, vangt vrouwen en meisjes op die slachtoffer waren van mensen handel en (seksueel) misbruik en mensen die met schulden terugkeerden naar huis. Ze worden geholpen om in hun eigen gemeenschap in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Ze leren bij voorbeeld een moestuin aanleggen, voor (pluim) vee te zorgen en hoe ze een handeltje kunnen opzetten. Wie dat nodig heeft krijgt psychosociale en/of medische hulp, microkrediet, materialen of hulp bij het zoeken van betaald werk. Zo kunnen mensen na een aantal maanden begeleiding op ei gen benen staan en hun plaats in de gemeenschap weer innemen. 5 WILT U MEEHELPEN? Voor € 20 geeft u al twee migranten een tweedaagse training op het gebied van landbouwtechnieken of ondernemerschap. U kunt hier doneren.
BEDOELINGEN, DRAAGT BIJ AAN EEN BETERE WERELD”
NIEUWE COLLEGA ALEJANDRA
Ook de open houding van de mensen om hen heen maakte dat ze zich welkom voelde: ‘Mensen nodig den ons thuis uit om te komen eten, om samen mu ziek te maken, samen te koken.’ Ondanks die gast vrijheid, de veiligheid en structuur in Nederland, bleef de zorg om haar vader, die uit huis werd ge haald door militairen en sindsdien spoorloos was. Alejandra: ‘Ik bleef hopen dat hij op een dag zou terugkomen, maar tot op de dag van vandaag weten we niet wat er met hem is gebeurd. De laatste man die meer wist, is vorige week overleden en hij is altijd blijven zwijgen. Dat is net zo goed marteling, om nabestaanden de kans te ontnemen afscheid te nemen, hun dierbare te begraven.’
PROJECTAFDELING
De afgelopen jaren heeft Alejandra zich op ver schillende manieren ingezet voor mensen die op een of andere manier worden achtergesteld: “Ik zet SLUTZKY DOET VANUIT GOEDE
VERDWAALD Alejandra weet dus uit eigen ervaring hoe het is om te moeten vluchten, alles achter te moeten laten en ergens anders een nieuw leven op te bouwen: “Ik leef een beetje verdwaald in tijd en plaats. Mijn kinderen zijn hier, mijn huis, mijn tuin, mijn werk en mijn vrienden. Maar mijn familie, mijn geschiedenis, mijn wortels, die zijn ergens anders en daar is nauwelijks nog iets van over, alles is weg. Daarom heb ik een paar jaar geleden een appartement in Argentinië gekocht. Daar ga ik regelmatig heen en dan trek ik bijvoorbeeld op met andere kinderen van mensen die zijn verdwenen tijdens het bewind van Videla. We begrijpen elkaar en kunnen elkaar steunen.”
INMIDDELS IS ONZE NIEUWE COLLEGA ALEJANDRA SLUTZKY ALWEER EEN PAAR MAANDEN AAN HET WERK OP DE VAN VASTENACTIE. ALS 14-JARIGE ONTVLUCHTTE ZE IN 1978 HET ARGENTINIË VAN VIDELA TOEN HAAR VADER WERD OPGEPAKT EN SPOORLOOS VERDWEEN. IN NEDERLAND BOUWDE ZE EEN NIEUW BESTAAN OP, WAARBIJ ZE ZICH INZET VOOR EEN RECHTVAARDIGE SAMENLEVING VOOR IEDEREEN. ZE LEERDE IMMERS VAN HAAR BEVLOGEN, IDEALISTISCHE OUDERS OM OP EEN BEPAALDE MANIER NAAR DE WERELD TE KIJKEN. “Destijds had je nog geen AZC’s en inburgerings cursussen,’ herinnert Alejandra zich over die eerste periode in Nederland. ‘We werden heel gastvrij ontvangen in Putten en ik voelde me welkom. Ik weet nog dat ik Nederland vanuit de lucht zag toen we bij Schiphol kwamen en dat ik allemaal mooie gekleurde vierkantjes zag. ‘Dat is een mooi geor dend land,’ dacht ik.” Het gevoel welkom te zijn, zat in verschillende dingen. “Mijn broer en ik gingen meteen naar school,” vertelt Alejandra. “Onze lerares gaf ons in haar vrije tijd Nederlandse les, omdat we natuurlijk niets van de lessen verstonden. Ik viel gewoon in slaap!”
“WAT JE
6
HOOP Opvallend is dat Alejandra hoopvol en positief is, ondanks het geweld en het onrecht waarvan ze als kind getuige was: “Ik heb steeds het geluk gehad dat ik mensen tegenkwam die me welkom heetten. Dat heelde mijn wonden. Ik voel me gezegend met wat ik meemaak. Er gebeuren prachtige dingen in mijn leven. Niemand heeft het recept waarmee we in één klap alle geweld en onrecht kunnen op lossen, maar alle revoluties beginnen bij een paar mensen met een ideaal. Ik zie veel mensen, veel jonge mensen ook, die verandering zoeken en daar op hun manier aan werken. Denk aan minder vlees eten, meer fietsen, aandacht voor het milieu en de Ander. Alles wat vanuit goede bedoelingen wordt gedaan, draagt bij aan een betere wereld.”
Alejandra Slutzky DE STILTE Alejandra heeft haar verhaal opgeschreven. Het is het verhaal van een Argentijnse vrouw… maar vooral het verhaal van haar familie en van anderen die er niet meer zijn, schrijft ze in het woord vooraf. Aanrader!
me onder meer in voor gelijke rechten voor vrou wen, ben betrokken bij het platform tegen racisme en bij de opvang van vluchtelingen. Want wat zich in Argentinië voordeed, doet zich wereldwijd voor. Mijn ouders waren bevlogen activisten die geloof den in een rechtvaardige wereld waarin iedereen gelijkwaardig is. Zij hebben mij gevormd tot wie ik ben en hebben me geleerd op een bepaalde ma nier naar de wereld te kijken.”
7
Alejandra Slutzky, De stilte. Een Argentijnse familiegeschiedenis De Boekenarena, 2003, ISBN 90 6974 447 3
grote wereldproblemen, maar Inkomsten : € 3.175.000 Aan welke campagnes werd gedoneerd?Wie doneerden aan Vastenactie? Particuliere €donateurs2.249.000 Vastenactie campagne € 2.616.000 Adventsactie-campagne€559.000congregaties/Parochies/scholen € 926.000
moderne
moderne
kleine stap misschien
Zoals in Somalië, konden we
Het
licht van
jaar steunden.
8 JAARVERSLAG 2021
Kleine stappen, leek een bescheiden initiatief, het Adventsactie-project in Burdhubo, Somalië, dat we vorig Traditionele vroedvrouwen leerden in drie dagen de basisbeginselen van de verloskunde. Zo ontstond een prachtige combinatie van vertrouwde wijs heid en inzichten. Een relatief klein project, maar met een enorme impact: waar in 2020 nog 77 vrouwen in de regio overleden door complicaties rondom zwangerschap en bevalling, konden in 2021 alle moeders met hun baby’s veilig en gezond naar huis. Een in het grote geheel, maar voor deze gezinnen een reuzensprong! op nog tientallen andere plekken op de wereld stappen zet in het de
ten. Misschien lijken het kleine stappen
9 grote effecten Waaraan gaven we het geld uit? NoodhulpBewustwordingbuitenland€58.000€791.000 Doelstellingen: €buitenlandProjecten1.570.000 Overige: €Fondsenwerving678.000 Beheer/ €administratie133.000 Opleiding en training: 6.813 mensen Landbouw en voedselzekerheid: 29.775 mensen Schoon water, kranen en toiletten: 19.600 mensen Gezondheidszorg: 90.104 mensen Noodhulp: 54.300 mensen Land- en mensenrechten: 200 mensen Welzijn en rehabilitatie: 3.340 mensen Hoeveel mensen ontvingen hulp? ze betekenen voor de mensen die het aanging een nieuwe start en een nieuw leven, een uitgestoken hand op de donkerste momenten in hun leven. DANK U WEL VOOR UW STEUN! Hier ziet u de samenvatting van ons jaarverslag over 2021. We konden meer dan 200.000 mensen helpen hun leven te verbeteren. Dat kon alleen dankzij uw steun en solidariteit. Daar willen we u heel hartelijk voor bedanken! Wilt u het volledige jaarverslag inzien? U kunt het hier downloaden.
INTERVIEW
10 DUURZAAM LEVEN IN GEMEENSCHAPPELIJKEONSHUIS
De oproep van de paus vindt op veel plaatsen gehoor. In tal van landen zijn initiatieven ontstaan op het gebied van milieu- en natuurbehoud en sociale rechtvaardigheid. In 2021 werd de Laudato Si’ Alliantie Nederland opgericht, een samenwer kingsverband van katholieke organisaties. Com municatiemedewerkster Matty van Leijenhorst vertelt er meer over. Wat is de Laudato Si’ Alliantie? “We zijn een kerkelijke instelling, opgericht op initiatief van de Nederlandse Bisschoppenconfe rentie en de Konferentie Nederlandse Religieuzen. Inmiddels zijn negen katholieke organisaties* lid van de alliantie, waaronder Vastenactie. De leden delen ideeën, en ondernemen gezamenlijk acti viteiten. Met elkaar willen we meer bekendheid MATTY VAN LEIJENHORST, LAUDATO SI’ ALLIANTIE WERELDWIJD STAAN WE VOOR GROTE UITDAGINGEN OP HET GEBIED VAN KLIMAATVERANDERING, MILIEU EN SOCIALE ONGELIJKHEID. HIEROVER GAAT DE ENCYCLIEK DIE PAUS FRANCISCUS IN 2015 SCHREEF. IN ‘LAUDATO SI’’ ROEPT HIJ ALLE MENSEN OP, OOK NIET-KATHOLIEKEN, OM DE AARDE TE BEHOEDEN VOOR DE NEGATIEVE GEVOLGEN DIE MENSELIJK HANDELEN HEBBEN OP HET MILIEU EN DE SAMENLEVING. SI Deze titel (Wees geprezen) komt uit het ‘Loflied der Schepping’ van Franciscus van Assisi. De ondertitel van de encycliek luidt: ‘Over de zorg voor ons gemeenschappelijk huis’. Het centrale thema is een ‘integrale ecologie’. Daar in ligt volgens de paus de oplossing voor de wereldwijde problemen op gebied van milieu en ongelijkheid. Milieu en economische en sociale gerechtigheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Je kunt niet de milieucrisis aanpakken zonder oog te hebben voor de gevolgen voor armen en kwetsbaren. Het gaat erom in dialoog met elkaar integrale oplossingen te bedenken.
LAUDATO
Wat kun je zelf doen? Kom naar het evenement dat de Laudato Si’ Alliantie organiseert in sa menwerking met de Radboud Universiteit. Laat je inspireren door lezingen en ontmoetingen met gelijkgestemden en doe ideeën op in de vele workshops.
Datum en tijd: 18 november, 14.00-17.00 uur Plaats: Radboud Universiteit Nijmegen Toegang: gratis Informatie en aanmelden: laudato-si.nl/evenement-2022
Vrouwen
Tot die tijd doe ik naast communicatie ook het organisatie- en regelwerk. Ik ga me vooral richten op externe communicatie. Via de website en sociale media wil ik een online community bouwen van mensen die duurzaam (willen) leven en verdieping zoe ken.” Wat versta jij onder duurzaam leven? “Daarmee bedoel ik leven in evenwicht met de aarde en alles wat leeft, in verbinding met de natuur en met respect voor het leven. Het gaat om keuzes maken in je levensstijl, liefst op een manier die je kunt volhouden.”
Wat is jouw rol bij de alliantie? “In september begint mijn nieuwe collega Daan Savert als projectcoördinator.
“Vastenactie zet zich in voor een wereld waarin welvaart eerlijk is verdeeld, je kunt zeggen dat de doelen van Laudato Si’ in hun DNA zitten. Voor de alliantie is Vastenactie een waardevolle partner, omdat zij als een van de weinige organisaties rechtstreeks contact heeft met parochies, vrijwilligers en MOV-groepen. Via Vastenactie kunnen we dus veel mensen bereiken.”
*Bisschoppenconferentie, Konferentie Nederlandse Religieuzen, Vastenactie, Socires, Huis van Dominicus, Cordaid, Groengelo ven.com, Solidair Groningen & Friesland, De KIM en het Netwerk Katholieke
11 geven aan de doelen van Laudato Si’ en de visie van de paus op integrale sociale en ecologische duurzaamheid.”
‘VANEVENEMENT:KLIMAATDEPRESSIE
NAAR DUURZAME HOOP’
Wat is de relatie met Vastenactie?
Wat bedoel je met integrale duurzaamheid? “De aarde is ons gemeenschappelijk huis, waar alles wat leeft rechten heeft. De zorg daarvoor is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Alles hangt met elkaar samen: planten, dieren, mensen en de natuur hebben elkaar nodig en beïnvloeden elkaar. Elke actie die we ondernemen heeft effect op de omgeving. Dus als de ecologische voetafdruk van mensen in het rijke westen te groot is, gaat dat ten koste van mens en natuur in andere delen van de wereld.”
CHARITAS EN SLAANVASTENACTIEDEHANDEN
12 Hospice in
Stilletjes en een beetje onopgemerkt, zo werd de samenwerking tussen Fundatie Charitas en Vas tenactie in eerste instantie opgepakt. Een beetje zoals de zusters van de Congregatie Zusters Fran ciscanessen van Charitas zelf ook het liefste werk ten. Inmiddels steunt de Fundatie via Vastenactie al enkele jaren projecten op het gebied van gezondheidszorg, ‘omdat de projecten van Vastenac tie aansluiten bij ons gedachtegoed’, legt secreta ris Elly-Ann van Alphen van Fundatie Charitas uit. Het feit dat Vastenactie een katholieke organisatie is, heeft absoluut een meerwaarde zegt ze: ‘We zijn een instelling van de Rooms-Katholieke Kerk en voor ons is het belangrijk dat onze samenwer kingspartners dezelfde waarden hanteren als wij.’
PROJECTEN DIE ZICH RICHTEN OP GEZONDHEIDSZORG Jaarlijks, voor steeds een periode van drie jaar, stelt Fundatie Charitas 150.000 euro beschik baar. Daarvan worden in overleg projecten in ontwikkelingslanden gesteund die zich richten op gezondheidszorg. Elly-Ann van Alphen: ‘Voor ons is dit een uitstekende manier om projecten in het buitenland te steunen. Vastenactie is pro fessioneel en betrouwbaar; het bestuur van de fundatie heeft niet de capaciteit en expertise om dit zelf op te pakken. En de samenwerking ver loopt heel prettig: er is heel snel duidelijk beleid opgesteld en er zijn al diverse mooie projecten gefinancierd.’ Rwanda
12 SAMENWERKINGFUNDATIE
INEEN
Ziekenhuis in Nagaland, patiënt van de hospice in Rwanda
Vestine,India.voormalig
Projecten Elske van Gorkum: ‘We kunnen nu toch een aantal extra projecten ondersteunen, die we anders misschien hadden moeten teleurstellen. Het mooie van deze projecten is ook dat ze relatief kleinschalig zijn, maar wel veel betekenen in de levens van mensen. Ge zondheid is immers in de basis nodig om naar school te gaan, te werken en je rol als moeder, vader of lid van de gemeenschap in te vullen.’
Voorbeelden van projecten die gefinancierd zijn via Fundatie Charitas zijn een ziekenhuis in Tanzania, dat zelf geen geld had voor medische apparatuur en een hospice in Rwanda waar mensen met HIV worden opge vangen, medische behandeling en psychosociale steun krijgen en hulp bij het verdienen van wat inkomen.
Vastenactie is heel blij met de extra fondsen zegt Hoofd
OWVER FUNDATIE CHARITAS De Fundatie Charitas beheert het erfgoed van de Congregatie Zusters Franciscanessen van Charitas te Roosendaal. Deze congregatie is een stichting uit 1834 van Moeder Theresia Saelmaekers. Het leven van de zusters van de congregatie werd vooral gekenmerkt door grote eenvoud en door een praktische benadering van de wereld die zich aan hen voordeed. Dit laatste kwam onder andere tot uitdrukking in het motto van de zusters: ”eerst helpen en dan bidden”. Een ander ken merk van de zusters was dat ze niet graag op de voor grond traden en hun werk het liefst zoveel mogelijk onopgemerkt deden.
Voor € 20 geeft u al twee migranten een tweedaagse training HELP MEE klik hier