Vastenactie Magazine nr. 19, 3e kwartaal 2023

VASTENACTIE magazine

VOORWOORD INTERVIEW

Vastenactie wil bijdragen aan de waardigheid van mensen

INHEEMSE BEVOLKING IN HET GELIJK

Rechter gebiedt naleving landrechten in Argentinië

ADVENTSACTIE 2022

12

ACTUEEL

MEISJES IN DE MIJNEN IN DR CONGO

“Een onzeker en hopeloos bestaan”

14

WICHÍ IN ARGENTINIË ZIJN VOGELVRIJ

Minder onnodige sterfgevallen in Sierra Leone

VOORWOORD

De vakantie is voorbij, de normale dagelijkse routine keert terug. We mopperen weer op het weer. Zuchten bij het nieuws dat onveranderd slechte berichten over ons uitstrooit. We veren op als we een mooi verhaal horen over iemand die een heldendaad verricht. En we gaan weer door. Het klimaat vraagt onze aandacht, maar wat kan je meer doen dan afval scheiden en wat minder vaak vlees eten of de auto laten staan? Herkenbaar? Voor mij wel in ieder geval. Ik zou willen dat de wereld te redden viel, maar in mijn eentje…

Hier bij Vastenactie horen we gek genoeg voortdurend andere verhalen. Verhalen van mensen die niet bij de pakken gaan neerzitten. Wereldwijd worden bijvoorbeeld vrouwenrechten met voeten getreden. Maar wij horen en zien telkens weer verhalen van vrouwen die het er niet bij laten zitten en samen opkomen voor een waardig leven, zoals op tal van plekken in India. De aarde wordt geplunderd door grote bedrijven, die haar als voorraadkast gebruiken. Dat is om te huilen, maar wij worden blij van heel gewone mensen die met succes - zoals laatst nog in Argentinië - met wat hulp van buiten tot de hoogste rechtbank opkomen voor de rechten van alle leven. Die grote bedrijven krijgen het daardoor een stuk lastiger in dat stukje van de wereld. Het zijn maar twee voorbeelden, maar in dit magazine en op onze website leest u er veel meer.

We gaan de wereld niet redden. Maar we kunnen wel goede wil, doorzettingsvermogen en overtuiging redden. Als mensen voor elkaar in beweging komen, ontstaat er een beweging ten goede. Die mensen kunnen wij helpen. U en ik. En dat - daar ben ik heilig van overtuigd - zal uiteindelijk onze wereld minstens her en der een betere plek maken om te leven.

Marc Bollerman Directeur Vastenactie

Als mensen voor elkaar in beweging komen, ontstaat een beweging ten goede

INTERVIEW EELCO ROMMENS EN MARC BOLLERMAN

VASTENACTIE WIL BIJDRAGEN AAN

DE WAARDIGHEID VAN MENSEN

Vastenactie wil het katholiek sociaal denken concreet maken vinden Rommens en Bollerman. En beiden voelen zich daardoor persoonlijk aangesproken: ‘Het katholiek sociaal denken is voor mij heel belangrijk in hoe ik wil zijn en in hoe ik wil handelen,’ zegt Rommens. ‘Net zoals je kerk niet alleen op zondag bent, ben je niet alleen sociaal bij Vastenactie, tijdens de veertigdagentijd of tijdens de advent, maar ook daarbuiten.’ Bollerman herkent dat: ‘Ik wil op zondag én op maandag handen en voeten geven aan katholiek zijn.’

Dat Vastenactie zich richt op ‘mensen ver weg’ is voor Rommens een belangrijke reden zich aan de Stichting te verbinden als toezichthouder: ‘Ik ben geïnteresseerd in andere landen en culturen. Ik wil daar iets betekenen en tegelijk ook de wereldwijde Rooms-Katholieke Kerk concreet maken, uiteraard niet alleen voor mensen binnen de Kerk.’

BEKOMMERNIS

‘Ik vind in dit verband ‘bekommernis’ een mooi woord,’ zegt Bollerman. ‘Het zegt dat het er altijd om gaat dat je je bekommert om een ander.’ Daarvoor moet je natuurlijk wel de mogelijkheden hebben: ‘Als je allebei honger hebt en er is geen brood om te delen, houdt het al snel op,’ aldus Bollerman. ‘Dan kunnen wij vanuit onze overvloed zeggen: als jullie voor elkaar willen opkomen, maar het ontbreekt jullie aan middelen, laat ons daar dan aan bijdragen. Ik vind het mooie dat

de nadruk daarmee veel meer komt te liggen op ‘samenwerking’ in plaats van op ‘ontwikkeling’ uit het woord ontwikkelingssamenwerking.’

Het Ana Manganaro heidszorg aan zo’n arme plattelandsgemeente omliggende dorpen. Vastenactie bijgedragen van zwangerschapszorg kinderen. Het project bij baby’s en peuters kelingsachterstanden

Hier gaat het om subsidiariteit zegt Rommens: ‘Dat is een van de beginselen uit het katholiek sociaal denken en voor Vastenactie een belangrijk principe. Subsidiariteit is mensen helpen zichzelf te helpen en niet te zeggen: ‘Wij zullen het wel even voor je oplossen’. Dat doet ook geen recht aan de waardigheid van de mensen daar.’ Bollerman: ‘De vraag is dan: wat kunnen mensen zelf, wat lukt ze (nog) niet en wat kunnen wij daarin betekenen? Dan is het overigens wel essentieel dat zij zelf willen dat wij iets voor ze betekenen.’

MENSELIJKE WAARDIGHEID

‘Subsidiariteit is dan wel een uitgangspunt, maar als het gaat om wat voor projecten we steunen, gaat het vooral om het versterken van menselijke waardigheid. Dat is wat mij betreft het hoofddoel van Vastenactie,’ vindt Bollerman. Deze manier van werken maakt Vastenactie niet uniek zeggen Rommens en Bollerman beiden: ‘Er is in de uitwerking en in de keuzes die we maken misschien niet altijd veel verschil te vinden met andere organisaties, maar we onderscheiden ons wel in de opdracht en in de missie van waaruit we werken.’ Bollerman: ‘De keuzes die we maken, maken we op basis van de uitgangspunten van het katholiek sociaal denken. Ook de vraag naar

EELCO ROMMENS IS VOORZITTER VAN DE RAAD VAN TOEZICHT VAN VASTENACTIE; MARC BOLLERMAN BEGON OP 1

OKTOBER 2022 ALS DIRECTEUR/BESTUURDER. VASTENACTIE GEEFT HET KATHOLIEK SOCIAAL DENKEN HANDEN EN VOETEN VINDEN ZE EN DAT IS EEN GROTE KRACHT IN ONZE SNEL VERANDERENDE WERELD.

Manganaro ziekenhuis biedt gezond zo’n 18.500 inwoners van de plattelandsgemeente Guarjila en de dorpen. Enkele jaren geleden heeft bijgedragen aan het verbeteren zwangerschapszorg en voeding voor jonge project om de vroege ontwikkeling peuters te stimuleren – en ontwikkelingsachterstanden te signaleren – is een

VROEG STIMULEREN IS ESSENTIEEL

Kinderarts Monica Vega Jiménez werkt in Guarjila. Ze legt uit waarom deze aandacht voor de vroege ontwikkeling zo belangrijk is. “Het vroeg stimuleren van kinderen is essentieel voor hun

onze focus is dan relevant: Moeten we alles doen? Willen we overal zijn? Of ga je je juist beperken in doelgroepen, in regio’s of in onderwerpen? Het bonum commune, het goede samenleven, moet wel gediend worden door ons werk.’ ‘We kijken bij projecten daarom ook naar de gevolgen voor de concrete gemeenschap’, vult Rommens aan, ‘mensen komen pas volledig tot hun recht in een gemeenschap en een gemeenschap kan pas echt opbloeien als de mensen die er deel van uitmaken, zich volledig kunnen ontplooien.’

HELPEN HELPT

Uiteindelijk is het doel van de inzet van Vastenactie altijd dat mensen het na een bepaalde periode verder zelf kunnen. En het is heel mooi als dat lukt vindt Rommens: ‘Ik vind het mooi als we zien hoe we mensen hebben geholpen zichzelf en elkaar te helpen. Helpen helpt echt en dat

inspireert.’ ‘De kleine projecten waar wij oog voor hebben, profiteren niet van de grote geldstromen, of op z’n best indirect,’ zegt Bollerman. ‘Misschien dat wij op dit niveau wel iets kunnen betekenen en verschil kunnen maken. En dat doet ertoe.’

HET

Het katholiek sociaal denken is een belangrijk fundament onder ons werk. Het gaat uit van vier centrale begrippen: menselijke waardigheid, solidariteit, bonum commune en subsidiariteit. Op onze website kunt u meer lezen over het katholiek sociaal denken en de betekenis van de verschillende centrale begrippen.

ONZE RICHTINGWIJZER

Rechter gebiedt naleving landrechten in Argentinië

GOED NIEUWS UIT ARGENTINIË! ONZE LOKALE PARTNER

CPPMT LIET ONS EIND JULI WETEN DAT DE RECHTER DE ONMIDDELLIJKE STOPZETTING HEEFT GEBODEN VAN ELK ONGEWENSTE ACTIVITEIT IN HET WOONGEBIED VAN DE INHEEMSE MAPUCHE. HET GAAT OM ONDER ANDERE MIJNBOUW EN OM GROTE LANDBOUWBEDRIJVEN.

BOVENDIEN DRAAGT DE RECHTER DE OVERHEID OP OM IEDERE EERDER VERLEENDE TOESTEMMING VOOR DERGELIJKE ACTIVITEITEN MET ONMIDDELLIJKE

INGANG TERUG TE DRAAIEN. DE RECHTER NOEMDE IN DE BELANGRIJKE UITSPRAAK BOVENDIEN NIET ALLEEN DE RECHTEN VAN DE LOKALE BEVOLKING, MAAR OOK

Orlando Carriqueo, woordvoerder namens de Mapuche, vertelde ons dat hun gemeenschappen regelmatig van hun land worden verjaagd, vaak met geweld (tanks, traangas, in brand steken van huizen en intimidatie), met omkoping, door de vrouwen en ouderen apart te intimideren en te dreigen hun kinderen op te pakken. Hij legde uit dat het voor de Mapuche niet uitmaakt wie er aan de macht is in Argentinië omdat hun belangen door geen enkele partij worden behartigd: “De overheid heeft belang bij mijnbouw, waterenergiecentrales, oliewinning, gaswinning en boswinning. En juist ons leefgebied, Patagonië en het gebied langs de Andes, is hier rijk aan.”

De Mapuches beschouwen zichzelf als de beschermers van ‘Moeder Aarde’. Orlando: “Wij hebben ons leven en alles wat daarbij hoort, aan haar te danken. Het grenzeloos ‘nemen’ zonder terug te geven betekent het einde voor ons allemaal.” Hij is dan ook heel blij met deze belangrijke eerste stap: “Ook vergelijkbare rechtszaken in Argentinië maken nu meer kans van slagen.”

TWEE ADVOCATEN

Voor de Mapuche komt er nog een moeilijke fase, om alle organisaties die hun grond gebruiken ook daadwerkelijk te laten vertrekken, maar deze eerste stap is daarvoor de onmisbare basis. Via

Vastenactie konden de gemeenschappen de twee advocaten inhuren die hen hebben bijgestaan bij het voorbereiden en voeren van de rechtszaak.

De inheemse Mapuche-gemeenschappen wonen in Rio Negro, een provincie in het midden van Argentinië. Hun leefomgeving wordt de afgelopen decennia vernietigd door vervuilende industrieën, meestal staatsbedrijven of bedrijven die met steun van de overheid werken. De Mapuche hebben bij wet hun landrechten teruggekregen, maar dit wordt lang niet altijd gerespecteerd.

Tien Mapuche-gemeenschappen hebben nu de bezetting van hun land en het verjagen van mensen uit hun huizen en woongebied, voor de rechter gebracht. De tegenpartij waren de Staatsmijnbouw,

hotels, grote boeren en zelfs het Argentijnse leger, die het gebied gebruikt als schiet- en trainingsgebied.

Ook vergelijkbare

Argentinië maken nu meer kans van slagen zaken in rechts

ADVENTSACTIE 2022

MINDER ONNODIGE STERFGEVALLEN IN SIERRA LEONE

IN SIERRA LEONE OVERLIJDEN VEEL JONGE KINDEREN DOOR ONDERVOEDING EN INFECTIEZIEKTEN. ONZE LOKALE PARTNER LEERDE OUDERS OVER GEZONDE VOEDING EN GOEDE HYGIËNE. ZO WERD HET AANTAL STERFGEVALLEN ONDER JONGE KINDEREN VERMINDERD. DIT PROJECT WAS EEN VAN DE ADVENTSACTIEPROJECTEN VAN VORIG JAAR.

Sierra Leone had een van de snelst groeiende economieën van het continent. Door een samenloop van omstandigheden is de economie echter ingestort. Het gevolg is dat meer dan helft van de bevolking moet rondkomen van minder dan € 1,15 per dag. Het percentage moedersterfte is een van hoogste in de wereld en in het district Kailahun lijdt meer dan de helft van de bevolking

aan honger en ondervoeding. Jonge kinderen zijn extra kwetsbaar; velen overlijden aan ondervoeding en infectieziekten als malaria. Een op de drie kinderen heeft een groeiachterstand. Veel van deze problemen zijn te voorkomen, maar de gezondheidszorg in het land is kwetsbaar en de mensen hebben onvoldoende kennis van gezonde voeding en hygiëne.

GEZONDE VOEDING

De inwoners van 15 dorpen in het district Kailahun leerden hoe ze onnodige sterfgevallen door ondervoeding en infectieziekten zoveel mogelijk kunnen voorkomen. De activiteiten richtten zich op kwetsbare verzorgers van gezinnen en lokale gezondheidswerkers.

Het plan voor de preventie van ondervoeding en infectieziekten bestaat uit drie pijlers: vergroten van kennis over voeding, meer beschikbaarheid van voedingsrijke producten en bevorderen van gezonde en hygiënische leefgewoonten.

In elk dorp is een groep gevormd van (jonge) moeders, vaders, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Zij kregen voorlichting over gezonde voeding en elke groep kreeg zaden die rijk zijn aan vitaminen en mineralen om te planten in de moestuin. Er werden regelmatig kookdemonstraties georganiseerd, waarbij de nadruk lag op gezonde gerechten met veel belangrijke voedingsstoffen. Ook het belang van goede hygiëne werd benadrukt tijdens de demonstraties, waaronder regelmatig handenwassen.

Verzorgers van kinderen onder de vijf jaar die leden aan ondervoeding, ontvingen speciale versterkende voedingsmiddelen voor de kinderen. De kinderen werden ook behandeld met antiwormenmedicijnen. De gezondheidswerkers leerden hoe ze gezondheidsproblemen op tijd kunnen signaleren en behandelen. Verder werden hygiëne-pakketjes met onder andere zeep en muskietennetten uitgedeeld. Er waren medicijnen beschikbaar tegen veelvoorkomende ziektes. Denk aan panadol en aan medicijnen tegen malaria en griep. Het aantal mensen dat ziek werd door malaria is flink afgenomen.

Alle inwoners van het gebied kregen via de lokale radio en andere media voorlichting over gezonde voeding en het belang van hygiëne. Vrijwel alle kinderen die aan milde ondervoeding leden, zijn inmiddels hersteld. Nog twee kinderen worden begeleid naar herstel.

De spaar- en leengroepen draaien en de eerste resultaten beginnen zichtbaar te worden: de leden konden kleine leningen afsluiten voor zaken rondom hun huis of tuin of om kleine handeltjes op te zetten.

MEISJES IN DE MIJNEN IN DR CONGO

“Een onzeker en bestaan”hopeloos

IEDER KIND HEEFT RECHT OP EEN GEZOND LEVEN, OP EEN OPLEIDING EN BESCHERMING. HET KLINKT

VANZELFSPREKEND, MAAR TOCH ZIJN ER TIENTALLEN

MILJOENEN KINDEREN DIE NIET OF NAUWELIJKS

NAAR SCHOOL GAAN. IN PLAATS VAN ONBEZORGD TE SPELEN EN TE LEREN, MAKEN ZE LANGE DAGEN OM WAT GELD TE VERDIENEN, VAAK ONDER GEVAARLIJKE EN ONGEZONDE OMSTANDIGHEDEN. ISHARA CHOBOWA EN FLORENCE NABINTU VERTELLEN OVER HUN JAREN IN DE MIJNEN VAN DR CONGO EN HOE HUN LEVEN VERANDERDE DANKZIJ HET OLAME CENTRUM, ONZE LOKALE PARTNER.

Wereldwijd werken 160 miljoen kinderen als ‘kindarbeider’: 63 miljoen meisjes en 97 miljoen jongens. Dat is bijna tien procent van de kinderen! 79 Miljoen kinderen doen gevaarlijk werk dat direct risico oplevert voor hun gezondheid en ontwikkeling. Denk aan kinderen die giftige gassen en fijnstof inademen in de mijnbouw of kinderen die groeistoornissen oplopen door zwaar, eentonig werk in fabrieken.

SUIKERRIET

Ishara Chobowa (18) woont in DR Congo. Ze werkte als jong meisje in de mijnen om wat geld te verdienen voor haar familie: “Het was een ellendige en gevaarlijke tijd. Ik was erg getraumatiseerd door al het misbruik, het geweld en de vernederingen die ik heb meegemaakt in de mijnen. De andere meisjes en ik kregen heel weinig geld en daarvoor moesten we alles doen wat ons gevraagd werd, anders kregen we niets. Daar hoorde ook seksueel contact met de mijnwerkers bij.” Het was niet alleen mentaal zwaar, maar ook fysiek vertelt Ishara: “Het was een onzeker en hopeloos bestaan. Ik was vaak ziek door seksueel overdraagbare infecties, maar we hadden geen keuze.”

Ook Florence Nabintu (14) werkte in de mijnen in DR Congo: “Toen mijn vader werd vermoord door rebellen, namen zijn broers onze grond in bezit. We bleven met niets achter. Mijn moeder werd ziek door alle stress en mijn broertjes en ik moesten zelf zorgen voor ons levensonderhoud. We stopten met school en gingen suikerriet verkopen aan de mijnwerkers. Dat was voor mij en de andere jonge meisjes gevaarlijk en stressvol, omdat we constant het risico liepen dat we werden mishandeld of verkracht.”

TOEKOMSTPLANNEN

Ishara en Florence kwamen in contact met het Olame Centrum, onze lokale partner: “Ik kreeg persoonlijke begeleiding om mijn ervaringen te verwerken. Langzaam kreeg ik weer zelfvertrouwen,” aldus Ishara. “Dit vind ik echt het mooist aan het programma. De meeste meisjes die in de mijnen worden misbruikt, worden aan

Foto: Florence Nabintu en haar moeder

hun ellendige lot overgelaten, maar dankzij dit programma kon ik een andere weg kiezen.” Ook Florence kon dankzij de begeleiding in het Olame Centrum haar traumatische ervaringen verwerken: “Ik ga nu weer naar school en mijn moeder kan nu voor ons zorgen. Ze heeft hulp gekregen en houdt nu vee, ze heeft een moestuin en verkoopt de extra opbrengsten van haar werk op de markt.” Ishara volgde een naai-opleiding en verdient nu

haar geld met kleding maken. Haar grote droom is ooit een eigen naaiatelier te openen en andere meisjes naailes te geven. Florence wil later naar de universiteit: “Ik wil arts worden en mensen helpen die dat nodig hebben.”

WAT VERSTAAN WE ONDER KINDERARBEID?

We spreken van kinderarbeid als kinderen onder de 12 jaar werken, als kinderen tussen de 12 en 14 jaar zwaar werk moeten doen en als kinderen onder de 18 jaar gevaarlijk werk moeten doen. Gevaarlijk werk is al het werk dat de gezondheid en veiligheid van kinderen beschadigt.

Kinderarbeid belemmert de geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van kinderen, onder andere doordat de kinderen niet (of bijna niet) naar school gaan. Kinderen die na schooltijd hun ouders met het huishouden of op het land helpen, vallen dus niet onder kinderarbeid.

Bijna tien procent van de kinderen wereldwijd werkt als kindarbeider.

Ishara Chobowa

>> Lees meer over het project in DR Congo

ACTUEEL

HERDENKING AFSCHAFFING SLAVERNIJ

DIT JAAR WORDT HERDACHT DAT NEDERLAND

HONDERDVIJFTIG JAAR GELEDEN DE SLAVERNIJ

AFSCHAFTE. DE NEDERLANDSE BISSCHOPPEN

SCHREVEN EEN VERKLARING TER GELEGENHEID VAN DE HERDENKING. VASTENACTIE ONDERSCHRIJFT DE VERKLARING VAN HARTE.

Wij horen dagelijks van onze buitenlandse partners hoe iedere dag miljoenen kwetsbare mensen gebukt gaan onder moderne vormen van slavernij: uitbuiting, kinderarbeid, dwangarbeid, prostitutie en gedwongen huwelijken. ‘De veroordeling van elke vorm van slavernij is het erkennen van de waardigheid van iedere mens,’ schrijven de bisschoppen in hun verklaring. Onze partners zetten zich vol overtuiging in om een einde te maken aan deze mensonterende realiteit. Marc Bollerman, directeur van Vastenactie, onderschrijft de verklaring van

JAARVERSLAG 2022 ONLINE

de bisschoppen van harte: “Het is goed dat we als Kerk ons uitspreken op deze wijze. Er is in het verleden veel te vaak weggekeken als de waardigheid van mensen met voeten werd getreden. Elke signaal dat we dat in onze tijd niet meer moeten willen, is wat mij betreft van grote waarde.”

In 2022 steunden we grote en kleine projecten voor meer dan 300.000 mensen. We kwamen samen in beweging voor een ander. Want uiteindelijk begint het daar. Als we echt willen dat de wereld verandert, moeten we allemaal in beweging komen. Ons jaarverslag vertelt dat verhaal. U vindt het op onze website.

Lees de hele verklaring van de bisschoppen.

U GAF ONS EEN DIKKE 8! RESULTATEN ENQUÊTE

AFGELOPEN MEI STUURDEN WE EEN GROOT AANTAL DONATEURS VAN VASTENACTIE EEN DIGITALE ENQUÊTE. WE WILDEN GRAAG WETEN WAT U VAN ONZE COMMUNICATIE VINDT EN WAAR MOGELIJKHEDEN TOT VERBETERING LIGGEN. VEEL MENSEN VULDEN DE ENQUÊTE IN EN DAAR ZIJN WE BLIJ MEE.

Het blijkt dat de meesten van onze donateurs onze mails en de digitale nieuwsbrief positief waarderen: bijna 50% geeft ze een 8, een aantal zelfs een 9! De meeste lezers vinden ze goed te begrijpen, helder en informatief. Persoonlijke verhalen over mensen in onze projecten en de resultaten van onze projecten spreken het meest aan en de meeste interesse gaat uit naar projecten op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs en voedselzekerheid.

We vroegen ook waarover u graag zou willen lezen. Daar kwamen enkele interessante suggesties uit, waar we de komende maanden mee aan de slag gaan. Zo wilde een lezer graag ‘dagboekverhalen’ van veldwerkers lezen, gaf een andere lezer aan ook geïnteresseerd te zijn in de dingen die niet goed gaan en schreef iemand benieuwd te zijn wat we nog meer kunnen doen dan geld geven en hoe we solidariteit ook in Nederland handen en voeten kunnen geven.

Heel hartelijk dank aan de lezers die de moeite hebben genomen de enquête in te vullen. We gaan ermee aan de slag!

LAAT GERECHTIGHEID EN VREDE STROMEN WERELDGEBEDSDAG 1 SEPTEMBER

Op 1 september wordt gebeden voor de schepping. Deze wereldgebedsdag staat in het teken van ‘het samenkomen van alle stroompjes van vrede en recht, tot een machtige rivier’. Ook thuis en in uw parochie kunt u bidden voor vrede, recht en herstel van al het leven op aarde. Als inspiratie kunt u de boodschap van paus Franciscus gebruiken en het liturgisch katern voor de scheppingsperiode. Zie de Laudato Si’ website.

Wichí in zijnArgentiniëvogelvrij

HELP MEE klik hier

In het uiterste noorden van Argentinië leven de Wichí, een van oorsprong nomadisch volk. Nu ze niet meer vrij kunnen rondtrekken en alle vruchtbare grond is bezet door anderen, zijn ze aan de rand van de samenleving beland, ver weg van alles en iedereen. Ze moeten er zien te overleven met nauwelijks middelen van bestaan en zijn vaak het slachtoffer van uitbuiting en misbruik. Onze lokale partner Talentos wijst ze op hun rechten en staat ze bij in hun strijd tegen onrecht.