VASTENACTIE
e n i z a mag
Nummer 14 | 4e kwartaal 2021
4 VOORWOORD
Enkele weken geleden zag ik de ruwe versie van een documentaire waaraan wij een financiële bijdrage hebben geleverd. Het raakte me diep. Twee jonge documentairemakers filmden de strijd van de lokale bevolking in Latijns-Amerika tegen een groot mijnbouwbedrijf. De leiding van het mijnbouwbedrijf stelt geld boven mensenlevens. Het betrof een project waarbij er een groot risico bestond dat de dammen rondom de bassins met vervuild water zouden breken. Ondanks dat de verantwoordelijke managers van het risico wisten, hebben ze de dammen niet verstevigd. Dit zou duurder zijn dan het compenseren van de families van de (dodelijke) slachtoffers. Ze stelden bewust winst boven mensenlevens. Dit concrete voorbeeld van wat er zich vandaag de dag afspeelt in een land in Latijns-Amerika raakt me enorm en maakt me boos. Het is zo onrechtvaardig wat hier gebeurt. Onrechtvaardig omdat deze mensen, die net als wij gezinnen hebben en lief en leed met elkaar delen, ondergeschikt worden gemaakt aan geld en de winst voor enkelen. Hun leven wordt minder waard geacht dan de activiteiten van het bedrijf, althans door de eigenaars van dat bedrijf. Dit laat mij zien dat waardigheid en rechtvaardigheid in elkaars verlengde liggen en nauw met elkaar verbonden zijn. Ook laat dit mij zien dat het belangrijk is dat we het komende jaar aandacht besteden aan mensenrechten en landrechten. Er is nog veel te doen.
'Ze stelden bewust winst boven mensenlevens'
6
8
Peter van Hoof Directeur Vastenactie COLOFON Vastenactie Magazine is een uitgave van Vastenactie. TEKSTEN Vastenactie FOTO’S Vastenactie, Shutterstock VORMGEVING EN OPMAAK Treffend & Co, Veenendaal
2
ADVENTSACTIE 2021
GEZONDE START VOOR MOEDER EN KIND HOOPVOLLE ONTWIKKELINGEN ROND DE ZORG VOOR MOEDERS EN JONGE KINDEREN: IN 2019 WAS DE KINDERSTERFTE GEDAALD TOT HET LAAGSTE PUNT OOIT. BIJ MOEDERS DAALDE HET AANTAL STERFGEVALLEN MET MEER DAN EEN DERDE TEN OPZICHTE VAN 1990. HET HELPT DUS ENORM DEZE BELANGRIJKE, KWETSBARE GROEP TE STEUNEN MET CONCRETE HULP EN DAT GEEFT HOOP! Ondanks het feit dat uit de cijfers – en de dagelijkse praktijk! – blijkt dat goede begeleiding en medische zorg het aantal sterfgevallen onder moeders en kinderen doet dalen, hebben wereldwijd miljoenen vrouwen nog altijd onvoldoende toegang tot goede zorg. Soms is de afstand tot een kliniek te groot of kunnen vrouwen de reiskosten ernaartoe niet betalen. Andere vrouwen stellen meer vertrouwen in de traditionele vroedvrouwen en vermijden begeleiding door modern opgeleide verloskundigen. HOE HELPT ADVENTSACTIE? Adventsactie steunt dit jaar projecten die zich richten op goede, bereikbare zorg voor moeder en kind rondom de zwangerschap, de bevalling en de periode erna. Zo steunen we
in Somalië een gezondheidscentrum dat aanstaande moeders professionele geboortezorg en begeleiding biedt. In El Salvador steunen we een ziekenhuis dat jonge ouders leert hoe ze goed voor hun kinderen kunnen zorgen. In Gaza steunen we een medisch team dat zwangere vrouwen begeleidt voor wie de medische post te ver weg is en in Zimbabwe steunen we een opvanghuis bij een kraamkliniek, zodat zwangere vrouwen en hun echtgenoot ruim op tijd voor de bevalling naar de kliniek kunnen komen en daar veilig de bevalling kunnen afwachten. Wilt u meer weten over de Adventsactieprojecten? Lees hier verder.
en 'Veel kinderen sterv of door ondervoeding r door ziektes die doo vaccinatie of goede hygiëne voorkomen n' de hadden kunnen wor 3
MODERNE KENNIS EN TRADITIONELE ERVARING
e l e n o i t i d a r T n e r e l n e w vroedvrou oskunde basis verl IN SOMALIË HOREN DE STERFTECIJFERS ONDER MOEDERS EN BABY’S TOT DE HOOGSTE TER WERELD: SLECHTS EEN DERDE VAN DE VROUWEN IN HET AFRIKAANSE LAND BESCHIKT OVER PROFESSIONELE BEGELEIDING TIJDENS DE BEVALLING. VEEL VROUWEN WENDEN ZICH DAAROM TOT DE TRADITIONELE VROEDVROUWEN. WE STEUNEN DIT JAAR EEN PRACHTIG INITIATIEF, DAT HET BESTE VAN TWEE WERELDEN VERENIGT: TRADITIONELE VROEDVROUWEN LEREN DE BASIS VAN MODERNE MOEDER- EN KINDZORG.
4
Onwetendheid, tradities, slecht bereikbare zorg: de gezondheidsrisico’s voor zwangere vrouwen en jonge kinderen in het Afrikaanse Somalië zijn groot. De 25-jarige Nima bijvoorbeeld, woont in Mashruuc, een klein dorp in het zuidelijke district Burdhubo. Er zijn hier geen voorzieningen, ook geen school of gezondheidspost. De meeste mensen hier hebben dan ook nauwelijks een opleiding kunnen volgen. Zeker de vrouwen zijn erg onwetend, omdat ze hun huis niet onbegeleid mogen verlaten. Ze vertrouwen daarom op de andere vrouwen en op de traditionele vroedvrouwen als ze zwanger zijn. Nima heeft inmiddels vijf kinderen, maar ze kreeg tijdens haar huwelijk ook drie miskramen én een paar keer zware bloedingen tijdens en na de bevalling. Dat had grote gevolgen voor haar gezondheid: “Ik raakte zwak en ondervoed. Daardoor duurde het herstel steeds heel lang.” PRAKTIJKERVARING Nima was zo bang dat ze in het ziekenhuis door een mannelijke arts of verpleegkundige zou worden behandeld, dat ze liever in haar dorp bleef en vertrouwde op traditioneel verloskundige Fatuma Ali Bu’ul (70). Die geniet veel vertrouwen in de lokale gemeenschappen: ze kent de vrouwen, hun geschiedenis en hun tradities. “Ik begeleid al bijna 45 jaar zwangerschappen en bevallingen,” vertelt Fatuma. “Ik heb echter nooit een officiële opleiding gevolgd en gebruikte bijvoorbeeld altijd ongesteriliseerde messen om de navelstreng door te snijden.”
en vrouwen altijd door te verwijzen naar een gezondheidscentrum voor een veilige bevalling,” legt ze uit. “Ik ga mee voor zwangerschapscontroles en om de vrouwen te steunen tijdens de bevalling. Na de kraamperiode kom ik met de moeders en baby’s terug voor controles en vaccinaties en dergelijke.” VEILIG BEVALLEN Toen Nima tijdens haar laatste zwangerschap bij Fatuma kwam, nam die Nima mee naar het ziekenhuis. Daar kreeg Nima haar zoontje. Moeder en kind maken het goed: “Ik voelde me veilig, hoefde niets te betalen en als er weer bloedingen waren gekomen, dan hadden ze me snel kunnen helpen,” aldus Nima. Ook Fatuma is blij: “Ik zie dat we zwangere vrouwen nu veel beter kunnen helpen, zeker als er problemen zijn. Ik heb in de dorpen nu eenmaal geen mogelijkheden voor bloedtransfusies bijvoorbeeld.”
Fatuma op huisbezoek bij Nima
Omdat Fatuma zag dat haar gebrek aan medische kennis gevaar opleverde voor de vrouwen en baby’s die ze begeleidde, besloot ze een training over moderne verloskunde te volgen: Dat veranderde het werk van Fatuma volledig: “Ik heb besloten om geen thuisbevallingen meer te doen
5
KERSTVERHAAL
OP WEG…
Illustraties Jean-Manuel Duvivier
SARAH VOELT DAT HAAR TIJD NADERT. HET WORDT HAAR EERSTE KIND. ZE IS 17 EN STERK. HAAR MOEDER EN TANTES HEBBEN HAAR VOLGENS DE OUDE TRADITIES VAN HAAR VOLK VOORBEREID OP DE BEVALLING. DE VROUWEN HADDEN OOK LIEVER GEHAD DAT SARAH BIJ HEN ZOU BLIJVEN OM HET KIND TE KRIJGEN, ZOALS AL GENERATIES VROUWEN VOOR HAAR. SARAH KIEST ECHTER LIEVER VOOR DE BEGELEIDING VAN DE VROEDVROUW IN DE STAD. HET BEELD VAN HAAR OUDERE ZUS, DIE OVERLEED NA EEN ZWARE BLOEDING TIJDENS DE BEVALLING, STAAT HAAR NOG HELDER VOOR DE GEEST.
6
Samen met haar man Michael begint Sarah aan de reis. Ze zullen er ruim twee dagen over doen. Geld voor de bus of brommertaxi is er niet en hun eigen vervoer bestaat uit een oude fiets zonder banden, die ze vooral gebruiken als pakezel. En zo lopen ze nog voor zonsopgang naar de grote weg, richting stad. De eerste uren zijn nog goed te doen, maar de temperatuur loopt snel op. Dan lopen ze in de brandende zon. Het gaat langzaam en Sarah is snel moe. Ze moeten regelmatig stoppen en uitrusten. Van vrouwen die langs de weg hun groentes verkopen, krijgen ze een stuk suikerriet om op te kauwen. Ze hebben zelf nog wat stevige stukken posho bij zich, gewikkeld in oude kranten. Er zijn veel mensen onderweg naar de stad. Om te kopen. Om te verkopen. Om werk te zoeken of, zoals Sarah, medische hulp te krijgen. Overvol geladen vrachtauto’s, brommers met soms wel vier mensen erop, fietsers, veel mensen die net als Michael en Sarah lopen, koeien, geiten, kippen, zwerfhonden, kinderen in schooluniformen: het lijkt wel alsof iedereen op weg is naar de stad. Aan het einde van een lange dag gaan ze op zoek naar een plek om te slapen. De nacht valt snel en dan is het onveilig langs de weg. Langs de weg wonen her en der families in kleine, traditionele huizen. Sarah hoopt dat ze mensen van hun eigen volk treffen; daar zullen ze gastvrij ontvangen worden. De familie waar ze onderdak vragen, stuurt ze in eerste instantie weg. Geen plaats, vreemden, achterdocht… Sarah kreunt zachtjes. Haar buik is keihard en ze is doodmoe. Hoe ver lo-
pen is het naar de volgende familie? Dan komt toch een van de vrouwen naar haar toe; ze legt haar hand op Sarahs buik en zegt dat ze zo niet kan doorlopen. Er is wel plek in de kookhut om te liggen en om uit te rusten. Die is weliswaar niet afgesloten, maar geeft wel wat beschutting en ze zijn dicht bij de andere hutten, zodat ze veilig zijn in de familiegroep. Ze krijgen een klein beetje eten – de familie heeft zelf ook nauwelijks iets – en slapen een onrustige slaap naast de vuurplaats. Nog voor zonsopgang staat Michael op; hij maakt Sarah wakker die net weer een beetje in slaap is gesukkeld. Ze bedanken hun gastvrouw, die al druk bezig is met de voorbereidingen voor de dag, en hervatten hun tocht. Ze zijn nauwelijks onderweg als Sarah water langs haar benen voelt lopen. Haar vliezen zijn gebroken! De baby kondigt zich aan… Hoe verder? Misschien hebben ze nog tijd, maar misschien ook niet. Ze denkt aan haar nicht Kate, die een paar maanden geleden dezelfde tocht maakte. Kate kreeg haar baby langs de kant van de weg. Sarah hoopt dat het voor haar en haar kind niet zover zal komen, maar ze vreest het ergste, want ze kan inmiddels de krampen niet meer negeren. Na nog een uur, stapje voor stapje, leunend op Michael, kan Sarah niet meer verder lopen. Onder een boom vinden ze wat schaduw. De weeën worden sterker en Sarah is bang dat ze net als haar nicht hier, onder de boom, haar kind zal krijgen. Michael bet haar gezicht met wat water en probeert haar gerust te stellen. De weg is dichtbij en hier komen veel mensen langs, op weg van en naar de stad. Er zal hulp komen, daar is hij zeker van.
En de hulp komt. Toegesnelde voorbijgangers houden een auto aan. De mannen zijn onmiddellijk bereid Sarah en Michael naar de kliniek te brengen. Sarah wordt op een laag lappen achterin geïnstalleerd, de fiets en hun spullen worden op het dak gebonden en Michael wurmt zich tussen de mannen voorin. Onder grote belangstelling van de omstanders vertrekt de auto. Bij iedere kuil in de weg houdt Sarah haar adem in; de weeën volgen elkaar nu sneller op, maar ze voelt diep vertrouwen: het komt goed. Als ze na een ongemakkelijk uur bij de medische post arriveren, helpen de twee mannen Sarah naar de afdeling te brengen. Daar wachten een bed en de verloskundige en daar wordt anderhalf uur later een prachtige dochter geboren. Ze noemen haar Grace. Sarah kan een paar dagen op een speciale afdeling blijven om wat aan te sterken. Ze krijgt voedingsadvies voor haarzelf en voor Grace en ze spreekt af dat de medewerkers van de kliniek de komende maanden af en toe bij haar thuis langskomen om te kijken of alles goed blijft gaan met Sarah en kleine Grace. Sarah voelt zich veilig en gesteund en ze ziet de toekomst met hoop en vertrouwen tegemoet : Grace zal hun leven voorgoed veranderen, dat is zeker. Ze hoopt stiekem dat dit nieuwe leven voor meer mensen een verandering ten goede zal betekenen.
7
KLIMAATPELGRIMSTOCHT
GEEF EEN DUWTJE IN DE RUG OP WEG NAAR EEN BETER LEVEN DE DERTIG INTERNATIONALE PELGRIMS DIE AFGELOPEN WEKEN DOOR NEDERLAND LIEPEN, WISTEN TIENTALLEN KERKEN EN HONDERDEN MENSEN OP DE BEEN TE BRENGEN VOOR HET KLIMAAT. DE KLIMAATPELGRIMS VERTROKKEN 12 OKTOBER MET DE BOOT VAN IJMUIDEN NAAR ENGELAND. DAARMEE KWAM EEN EIND AAN HUN KLIMAATPELGRIMSTOCHT OP NEDERLANDSE BODEM.
De klimaatpelgrimstocht startte in augustus in Polen en eindigt in november in Glasgow, bij COP26, de 26e Wereldklimaatconferentie. Van 30 september tot en met 11 oktober liepen de pelgrims door Nederland. Met deze pelgrimstocht wilden de organisatoren in Nederland, Vastenactie en GroeneKerken, aandacht vragen voor klimaatverandering en de rol van kerken daarin. Veertig plaatselijke kerken en twee moskeeën waren betrokken bij de voorbereiding en zorgden voor onderdak, eten en activiteiten voor
8
de pelgrims. 420 mensen liepen een of meerdere etappes mee met de pelgrims. 100.000 ONDERTEKENAARS Daarnaast werden mensen en kerken opgeroepen om een klimaatpetitie te ondertekenen, waarmee ze de aanwezigen bij COP26 oproepen tot actie en klimaatgerechtigheid. Bijna 2.500 mensen ondertekenden de online petitie. Ook ruim zeventig kerken ondertekenden de klimaatpetitie. Zij hebben samen bijna 100.000 leden.
'Als gelovigen willen w samen gehoor geven e aan de opdracht om zorg te dragen voor Gods schepping'
De pelgrims namen zondag de ondertekende klimaatpetitie in ontvangst en nemen deze mee naar de conferentie in Glasgow, om ze daar te overhandigen aan de regeringsleiders. VERTROUWEN Klimaatpelgrim Lydia van Maurik liep het hele Nederlandse deel van de tocht mee. Ze blikt terug: ‘Onze klimaatcrisis is een vertrouwenscrisis. Zolang wij in ons hart vertrouwen op zekerheden die we zelf in de hand denken te hebben en zo de schepping proberen te beheersen en in te richten op onze eigen behoefte kunnen we nooit echt met liefde voor de schepping zorgen. Want onze liefde is dan
alleen op onszelf gericht. Er is zoveel te delen en je hebt zo weinig nodig voor ultiem geluk.’ BLIJVENDE BEWEGING Nu de klimaatpelgrimstocht in Nederland voorbij is, roepen GroeneKerken en Vastenactie mensen en kerken op om zich blijvend aan te sluiten bij hun netwerk. Als gelovigen willen we samen gehoor geven aan de opdracht om zorg te dragen voor Gods schepping. TERUGKIJKEN De Nederlandse lopers schreven dagverslagen van de tocht. U vindt deze verhalen hier.
9
ACTUEEL
SCHENKEN MET BELASTINGVOORDEEL Steunt u ons al jaren en wilt u dit blijven doen? Dan is het goed om te weten dat uw periodieke gift aftrekbaar is van de inkomstenbelasting. Wie minimaal 5 jaar achtereen geld doneert aan Vastenactie (‘periodieke schenking’) kan dit bedrag bij de aangifte inkomstenbelasting volledig aftrekken van het inkomen. De belastingdienst stelt wel als voorwaarde dat u het formulier ‘schenkingsovereenkomst’ invult.
MATIE
>> MEER INFOR
VIRTUELE WANDELTOCHT DOOR LATIJNS-AMERIKA De virtuele wandeltocht door Afrika was een groot succes tijdens de vastentijd 2021. De 350 deelnemers legden ruim 35.000 kilometer af en haalden bijna 24.000 euro op voor de campagneprojecten! Ook in 2022 gaan we virtueel op pad, maar nu door Latijns-Amerika. We beginnen bij het campagneproject in Guatemala en lopen virtueel door allerlei landen heen. HOE WERKT HET? U maakt thuis ‘gewoon’ uw wandelingen en meldt uw gelopen kilometers vervolgens op de actiewebsite. We tellen de kilometers van alle deelnemers bij elkaar op en zo wandelen we samen de gehele virtuele route. U kunt zich individueel en als groep aanmelden. Vorig jaar nam een bijzondere groep deel: kijk hier hoe in het kloosterverzorgingshuis Notre Dame in Tilburg de bewoners meewandelden. Aanmelden kan vanaf eind januari via onze website.
EENDAAGSE PELGRIMSTOCHT IN DRACHTEN Bezinning, goede gesprekken, genieten van een mooie omgeving en geld inzamelen voor het goede doel zijn onlosmakelijk verbonden met de jaarlijkse pelgrimstocht van Vastenactie. In 2022 organiseren we een eendaagse pelgrimstocht in Drachten op zaterdag 2 april. We lopen een prachtige route van 20 kilometer langs oude kerkjes en door verrassende natuur.
10
Illustratie Jean-Manuel Duvivier
n e p o h n e n e t h We wac . t m o k t a d Op het Kind s i m t s r e K g i l a Z
11
KIRGIZIË
e i t c a n e t s a Hoe V n i s e i l i m a arme f t p l e h t i u r o o v ë i z i g Kir DANKZIJ UW STEUN KAN KUNDUZ THUIS WERKEN ÉN VOOR HAAR KINDEREN ZORGEN SOMS STAPELEN TEGENSLAGEN ZICH OP IN HET LEVEN: JE ZIT KLEM. DAT OVERKWAM KANATBEK KYZY KUNDUZ (30), MOEDER VAN DRIE KINDEREN IN NOORDOOSTEN VAN KIRGIZIË. HAAR MAN VERDWEEN IN DE GEVANGENIS, HAAR BAAN WAS ZE AL KWIJT, FAMILIE HAD ZE NIET MEER. VAN HAAR UITKERING – ONGEVEER 25 EURO PER MAAND – KON ZE NIET RONDKOMEN. MAAR DANKZIJ EEN PROJECT VAN VASTENACTIE IS KUNDUZ ER WEER BOVENOP. HOE? MET ONZE HULP KOCHT ZE EEN TWEEDEHANDS NAAIMACHINE.
12
'Met hulp van het project kocht Kundu z een tweedehands naaimachine'
Vastenactie helpt arme families aan een sociaal werker in Balyktsjy, Kirgizië. Samen zoeken ze naar praktische oplossingen, bedoeld om de gezinnen weer zelfstandig te maken. Soms blijkt één slimme ingreep genoeg om de stijgende lijn in te zetten. Zo ook bij Kunduz. Met hulp van het project kocht Kunduz een tweedehands naaimachine. Nu kan ze thuis werken én voor haar kinderen zorgen. ‘s Ochtends haalt ze een voorraad kapotte kleding op bij het atelier, die ze thuis repareert en daarna weer terugbrengt. Opbrengst: 30 tot 40 euro per maand, samen met haar uitkering nét genoeg om van te leven. Ook vonden we een sponsor om haar kinderen naar school te sturen en haar elektriciteitsaansluiting te repareren. Met elk gezin zoeken we een oplossing op maat, omdat ieders situatie er anders uitziet. De een heeft een baan nodig, de ander mist officiële documenten. Een derde heeft geen
schoolspullen. Geen onoverkomelijke problemen, maar als ze zich opstapelen wordt het steeds lastiger om je hoofd boven water te houden. Zeker in Kirgizië, waar geen goed sociaal vangnet bestaat. Er bleek veel animo voor ons project: samen met katholieke hulporganisatie Caritas selecteerden we dertig arme families met in totaal 116 kinderen. Ze krijgen elke maand bezoek van een sociaal werker, zes maanden lang. En we zien dat het werkt. Sommige vrouwen krijgen een uitkering, anderen volgen nuttige trainingen, tientallen kinderen gaan nu naar school of naar de crèche. Dit project loopt af in februari 2022, maar Vastenactie blijft zich onverminderd inzetten voor arme gezinnen in Kirgizië en overal ter wereld. Dat kunnen we niet zonder uw steun. Helpt u mee?
13
d n i k n e r e d e o m Geef t r a t s e d n o z e g een
klik hier
HELP MEE STEUN ONZE PROJECTEN EN HELP MENSEN EEN GOED BESTAAN OP TE BOUWEN.