Inleiding: waarom anders denken of business modellen?
De wereld zoals we die denken te kennen, bestaat eigenlijk al niet meer. Omdat we de toekomst niet scherp kunnen zien, houden we tegen beter weten in vast aan een verouderd wereldbeeld. Dat wereldbeeld is nog steeds gestoeld op het gedachtegoed van de Tweede Industriële Revolutie, dat in het bijzonder in de jaren na de Tweede Wereldoorlog voor een ongekende groei van de welvaart heeft gezorgd. Wie goed om zich heen kijkt, ziet overal aanwijzingen voor de stelling dat wij ons op dit moment ook op zo’n keerpunt bevinden. We zien wereldwijd een combinatie van crises: een financiële crisis, een energiecrisis en de klimaatcrisis. Dit zijn mondiale problemen van een omvang en complexiteit die wij als mensheid niet eerder kenden, laat staan opgelost hebben. Er is geen handleiding voor. Een ding is duidelijk: we kunnen niet doorgaan op de ingeslagen weg. Tex Gunning, NRC 10.11.11
Met dit citaat van Tex Gunning (Akzo Nobel) wordt helder dat onze wereld, onze maatschappij, onze manier van organiseren en economie bedrijven sterk in beweging is. Mede op grond van een overweldigende hoeveelheid onderzoek weten we dat de oude manier van werken niet meer houdbaar is. Op alle mogelijk manieren zoeken we naar wegen om aan die andere manier van werken vorm te geven. “Ban Ki-moon, de huidige secretaris generaal van de Verenigde Naties, heeft onlangs gezegd dat ons huidige model van economische ontwikkeling en groei in feite suïcidaal is. Het moet echt anders, alleen beseffen we nog onvoldoende dat het roer radicaal om moet.” John Elkington in een interview met Max Christern, NRC, 19.05.2012 (www.ode.nl). Gangbaar is om dat fundamentele zoeken, dat radicaal anders organiseren, de ‘Groene’ of ‘Blauwe’ economie te noemen (zie bijvoorbeeld www.ncdo.nl/artikel/de-groene-economie). Wat daar precies onder verstaan wordt, is hier niet aan de orde. Wat wel aan de orde is, is dat dat anders denken leidt tot een transitie – een fundamentele verandering van organiseren. Die transitie naar een Groene Economie of Blauwe Economie vraagt om anders organiseren, en vraagt ook om nieuwe business modellen (NBM’s). Zo wordt afval voedsel. Rioolwater de nieuwe bron van inkomsten. Zorg voor ouderen wordt ondergebracht in een straat-coöperatie en leidt tot verzorgen, begeleiden en opleiden met straat bewoners als aandeelhouders en zorgflorijnen als eigen munt. De stadlandbouw gaat een grootse 5
Inleiding: waarom anders denken of business modellen?