014
EXPERTPANEL • MENTAAL WELZIJN
FOKUS-ONLINE.BE
Eerste hulp bij donkere gedachten Je mentaal welzijn kan elke dag extra veel liefde gebruiken, maar nog net iets meer in onzekere periodes. Een gebrek aan perspectief kan bijvoorbeeld zwaar doorwegen. Wat kan helpen om jezelf mentaal te beschermen en de balans terug te vinden?
SIBILLE DECLERCQ.
Coördinator bij Awel, telefonische en online hulplijn voor kinderen en jongeren
Sociale gezondheid
JEF WILLEM.
KELLY NOLLET.
DJ Jef Eagl, managing partner Keynections, podcastmaker @onbespreekbaar.
Yoga teacher bij Inspirational Yoga, holistic coach @kels_nollet
Economische gezondheid
Spirituele gezondheid
Welk effect kan een oncontroleerbare situatie, zoals een lockdown, hebben op de mentale gezondheid? “Er komen veel meer oproepen omtrent mentale gezondheid binnen. We voeren dagelijks gesprekken over angst, spanning, depressieve gevoelens en suïcidale gedachten. Het sociale leven, schoolleven en de vrijetijdsbesteding zijn essentieel voor een goede ontwikkeling van jongeren. We moeten beseffen dat zij nog geen volwassenen zijn. In hun tienerjaren komen ze losser van hun ouders en praten ze vooral met hun peers over alles wat hen bezighoudt. Dat is allemaal veel beperkter nu. Als volwassene heb je al levenservaring, een jongere is nog volop zoekende. Die zoektocht moeten ze eigenlijk grotendeels stilleggen. Dat weegt op hen en moet ook écht serieus genomen worden. We moeten die gevoelens erkennen.”
“Een beeldfragment van een danser uit ‘Iedereen Beroemd’ is mij bijgebleven. Hij gaf aan dat het gebrek aan perspectief heel heftig is. In de cultuursector heeft iedereen het gevoel dat ze constant scherp moeten blijven, om terug te kunnen presteren wanneer het weer mag. Je wilt fysiek sterk blijven voor wanneer het moment aanbreekt. Er is dus geen enkel ijkpunt van hoe je je kracht moet verdelen. Je investeert al je energie in de hoop er iets voor terug te krijgen, maar er komt niets. Dat is verschrikkelijk voor de mentale gezondheid. Zelfs de meest altruïstische mensen willen iets terugkrijgen voor de mentale energie die ze in dingen investeren. Nu zit je voortdurend met twijfels en kun je niet doorgaan.”
“Een gebrek aan perspectief kan veel stress veroorzaken. Die uit zich op verschillende manieren en kan het lichaam in een soort van vecht-of-vluchtmodus brengen. Dat gebeurt automatisch, met als gevolg dat er op stressvolle momenten weinig ruimte is om na te denken. Gedreven door adrenaline en cortisol blijft je lichaam heel alert, waardoor onrust overheerst. Focussen op je ademhaling kan helpen om terug tot rust te komen. Je hartslag vertraagt en je zal weer perspectief krijgen. Zet je comfortabel en laat het gewoon gebeuren. De ademhalingen tellen helpt om aandachtig te blijven. Wees vooral lief voor jezelf en neem voldoende tijd om rustig te worden. Er is geen haast bij.”
Wat is er volgens jou nodig om terug grip te krijgen op de situatie? “Er wordt veel aandacht besteed aan het feit dat je over je gevoelens moet praten, maar voor jongeren moet je dat vooral concreet maken. Hoe zet je die stap? Wij zetten heel hard in op het aanreiken van tools om dat vlot te doen. Luisteren is daarbij cruciaal. Het verhaal aanhoren van iemand, zonder meteen zelf invullingen te maken of een oplossing te bedenken. Wij doen dat eerst en denken vervolgens actief mee over een persoon in de omgeving bij wie ze met dat verhaal terechtkunnen. Tot slot is een uitlaatklep zoals sporten, wandelen of creatief bezig zijn even nuttig als praten, net zoals voldoende buitenkomen. Zuurstof doet je fysiek en mentaal beter voelen.”
“Er is meer erkenning nodig van de cultuur- en entertainmentsector. En perspectief. Misschien is een economische buy-out wel interessant? De overheid die zegt: tot maart 2021 blijft cultuur gesloten, maar hier is een bedrag waarmee jullie aan de slag kunnen. Dan is er tenminste een datum om naar uit te kijken en een financiële ondersteuning. Daarnaast is het belangrijk om meer te focussen op hoe je de juiste psycholoog kiest. Als je de stap naar mentale gezondheidszorg durft te zetten en dan blijkt dat die psycholoog geen match is voor jou, dan voel je jezelf dubbel zo eenzaam. Dat moeten we proberen vermijden. Ik ben zelf actief op zoek naar een manier om die kennis te verbeteren.”
“Ademhalingsoefeningen zijn dus al zeker een aanrader. Daarnaast: zorg goed voor jezelf. Probeer gezond te eten, zodat je je lichaam hoofdzakelijk voedt met goede dingen. Het is ook zo belangrijk om te durven uitspreken dat het even niet zo goed gaat en dat je het moeilijk hebt. Probeer voor jezelf in die situatie toch een soort van routine te creëren door bijvoorbeeld elke dag op hetzelfde uur op te staan en elke dag te wandelen in de buitenlucht. Lukt het je niet alleen? Vraag dan aan iemand anders om het samen te doen. Sluit je dag tot slot af met iets waar je dankbaar voor bent. Die dankbare gedachte kan een glimlach op je gezicht brengen. Zoiets kleins heeft een groot effect.”
Hoe kun je proberen te voorkomen dat je in een negatieve spiraal terechtkomt? “Door een vertrouwenspersoon te zoeken waaraan je alles kunt vertellen zonder dat die je veroordeelt. Dat kan een ouder zijn, een vriend, of wij als organisatie. We merken dat we in staat zijn om via onze gesprekken de negatieve spiraal bij jongeren te doorbreken. Benadruk zeker hoe moedig het is dat ze erover durven praten, want dat kan een drempel zijn. Een situatie zoals de lockdown kun je best externaliseren: maak duidelijk dat het slechte gevoel niet vanuit henzelf komt, de situatie waarin we ons bevinden is gewoon heel rot. Roep daarnaast mildheid op en normaliseer die gevoelens. Het is helemaal normaal om je nu slecht te voelen in deze tijden, echt niemand is daar nu alleen in.”
“De reden waarom we aanwezig zijn op de planeet is omdat we een vorm van zingeving nodig hebben. Die zingeving moeten we elke dag proberen te vinden in onszelf. Ik ben bijvoorbeeld gewoon activiteiten beginnen doen, zoals het maken van kleine schilderingen, waar ik helemaal niets van verwachtte. Puur voor het plezier. Daar even mee bezig zijn, inspireerde mij en bracht me op nieuwe ideeën om die zingeving anders in te vullen. Ik kan het alleen maar aanraden. Gewoon iets doen vanuit een soort kinderlijk plezier, zonder de achterliggende reden dat je er goed in moet zijn of er geld mee moet verdienen. Ondertussen ben je passief aan het nadenken, en de rest komt wel weer vanzelf.”
“Er zijn altijd momenten waarop een situatie onmogelijk lijkt, maar door na te denken over wat je voelt en de aandacht naar binnen te richten, kom je al een heel eind vooruit. Zelfreflectie is een belangrijke tool hier. Dat is niet altijd even evident, maar wel een goede oefening. Vraag jezelf af wat je voelt en wat je tegenhoudt om je beter te voelen. Als je die emoties erkent en je jezelf niet veroordeelt om wat je voelt, dan is dat een eerste stap in de goede richting. Daarnaast helpen die ademhalingsoefeningen écht. Rust in je lichaam is nodig om te beseffen dat je er niet alleen voor staat en dat er ook voor deze situatie wel weer een oplossing komt.”
TEKST ELISE COPPENS
