Vantar Svejk í þig?

Sá tími eða sú stund eða það andartak sem við lifum í dag er tími, stund eða andartak sem ómögulegt er að færa í búning skilnings sbr. Covidið sem við erum að taka fyrsta skrefið í átt að skilningi og uppgjörs eins og hinn stórgóði þáttur ,,Stormur” sem sýdur hefur verið í sjónvarpinu.

Kannski finnum við til ótta vegna þess að við vitum ekki hvað morgundagurinn og þeir dagar sem á eftir fylgja bera með sér. Blessunarlega látum við okkur flest fátt um finnast... eða þannig. Það er lífsins ómögulegt að ætla hvað verður. Þannig er það í reynd á öllum tímum, Covid eða ekki. Yfirleitt látum við okkur fátt um finnast. Látum okkur framtíðina í léttu rúmi liggja því að framtíðin kemur og spyr ekki um hentugan tíma eins og segir í sögunni af Góða Dátanum Svejk að flugurnar á knæpunni - Bikarnum - dirfðist að skíta á myndina af keisranum sem leiddi af sér að knæpueigandinn fékk á sig fangelsisdóm.

Framtíðin mætir okkur á hverri stundu og hverju andartaki gætum við verið óviðbúin og framtíðin segir: ,,Ég get komið seinna þegar þér hentar betur.”

Vissulega væri það ágætt.... eða kannski ekki. Hvenær erum við tilbúin til að taka á móti framtíðinni? Er hægt að fresta því sem er óumflýjanlegt? Er ekki þá betra að taka á því strax heldur en að setja það á bið sem verður. Framtíðin sækir að okkur á hverju andartaki þótt að skilningurinn hangi á snúru vanans og skynjunin til þerris á svölum núsins.

Hvort heldur sem einstaklingar eða þjóð erum við á leið, hjá því er ekki komist. Aðeins strætó kemst upp með að vera ekki á leið. Við erum alltaf á leið einhvert.

Um árið heyrði ég viðtal í útvarpinu sem vakti athygli mína. Það var í febrúarmánuði, dimm él og hláka tókust á. Viðtalið var við tvo unga menn sem voru orðnir leiðir á svartsýnishjali samfélagsins, tuðið um veðrið og verðlagið og afkomu almennt.

Þeir ákváðu að snúa af leið og gera eitthvað sem mætti létta landanum lund. Ástæða viðtalsins var að þeir höfðu boðið til kvöldsamveru á veitingastað hér í borg til að hlýða á leiklestur úr bókinni um ,,Góða dátann Svejk” eftir Jaroslav Hasek. Margir hafa lesið hana og aðrir kannast við hana frá lestri Gísla Halldórssonar hér um árið; hreint óborganlegur flutningur.

Fréttamðurinn spurði þá félaga, hvers vegna þeir stæðu í þessu.?

Svöruðu þeir þessu til: ,,Hvað er betra en að hlýða eina kvöldstund á Svejk og göngu hans sem var ekki alltaf á besta veg. Honum tókst alltaf að sjá eitthvað jákvætt í hverjum þeim aðstæðum sem hann fann sig í að vera.”

Sagan um Svejk er einhver þekktasta stríðsádeila/háðsádeila heimsbókmenntanna. Það sorglega er að ég eða þú munum aldrei klára aða lesa hana, höfundurinn Jaroslav Hašek var búinn að klára 4 handrit af 6 er hann lést. Það sem einkennir söguna er húmorinn allt umlykjandi. Lausn Svejk var æðruleysi frammi fyrir því að tilveran virtist vera í rembihnút.

Við erum gjörn á að tala um lausnir. Kannski er lausnin að við þurfum á Svejk að halda í núverandi aðstæðum, stríð í eiginlegri merkingu í Evrópu og í ógeiginlegri merkingu millli einstaklinga og félaga um kaup og kjör verkaog launafólks. Líkt og Svejk gerði þá er alltaf hægt að sjá húmorinn í hverjum þeim aðstæðum sem við finnum okkur í að vera. Leyfa ekki svartsýnishjali stjórnmálamanna, verkalýðsleiðtoga eða atvinnurekanda draga úr okkur hverja tönn og húmorinn þar á eftir. Ef ekki

Ef svo væri ekki færum við ekki út úr húsi og settum allt á bið. Á þeirri göngu óhjákvæmilega mætum við ýmsu því sem við vildum helst ekki þurfa að mæta en gerum samt því að við verðum sterkari fyrir vikið.

Það er mín hjartans sannfæring til þess að svo megi vera eftir að hafa lesið; hef ekki tölu á hversu oft, Góða dátann Svejk, að það væri gott að við hefðum eitthvað af Svejk í okkur. Þótt það væri ekki til annars en að hlæja okkur í gegnum hríðar og vetrarveður sem slær hrammi sínum á glugga tilveru okkar sem bera ekki tærnar á sendinni suðrænni strönd þessi dægrin. Þór Hauksson væri annað en að við leyfum okkur að horfa til þeirrar staðreyndar að þeir hafa ekki starfsleyfi til þess.

Það heyrist sagt að við þurfum að snúa til baka á þeim vegi sem við höfum gengið. Það er fjarri mínum huga. Þegar þetta er skrifað erum við stödd í lönguföstu. (Segir þér lesandi kannski ekkert?)

Einhver kann að hugsa sem veit hvað klukkan slær að ekki er hægt að setja samansemmerki á píslargöngu Jesú annarsvegar og lífsgöngu okkar vegmóðra. Því er ekki saman að jafna. Hægt að spyrja á móti og eða segja að við göngum til framtíðar í hverju okkar skrefi í þeirri vissu að vel verði fyrir séð.